شهرنشینی و روستانشینی در تونس

شهرنشینی و روند تغییرات آن در تونس یکی از مسائل کلیدی جغرافیای انسانی کشور است که به دلیل توسعه اقتصادی و اجتماعی اهمیت زیادی دارد.

نسبت جمعیت شهری به روستایی

در سال ۲۰۲۴، حدود ۶۹٪ از جمعیت تونس در مناطق شهری زندگی می‌کنند که نسبت به سال ۲۰۱۴ رشد داشته است^[۱] ^[۲]. این تغییر به دلیل رشد سریع شهرها و کاهش جمعیت روستایی رخ‌داده است.

الگوهای شهرنشینی

شهرهای بزرگ مانند تونس و صفاقس به مراکز اصلی اقتصادی تبدیل شده‌اند و رشد جمعیت در این شهرها به دلیل مهاجرت داخلی از مناطق روستایی بوده است^[۳]. درعین‌حال، مناطق حاشیه‌نشین اطراف شهرها به دلیل کمبود مسکن و اشتغال درحال‌رشد هستند^[۴].

چالش‌های شهرنشینی

شهرنشینی سریع چالش‌هایی مانند حاشیه‌نشینی، ترافیک و آلودگی هوا را به دنبال داشته است. دولت تونس با اجرای برنامه‌های توسعه شهری و ارتقای زیرساخت‌ها سعی در کاهش این مشکلات دارد^[۵].

وضعیت مناطق روستایی

مناطق روستایی تونس با مشکلاتی مانند کمبود خدمات بهداشتی، آموزشی و فرصت‌های شغلی روبرو هستند^[۶]. دولت برنامه‌هایی برای توسعه این مناطق از طریق سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و کشاورزی ارائه کرده است.

پیامدهای امکانات نامتوازن شهری و روستایی

الف) چالش‌ها

نابرابری اقتصادی: شکاف درآمدی بین مناطق ساحلی و داخلی^[۷]؛
فشار بر زیرساخت‌ها: ازدحام و آلودگی در شهرهای ساحلی^[۸]؛
مهاجرت داخلی: جریان مداوم مهاجرت از مناطق داخلی به سواحل^[۹]؛
چالش‌های زیست محیطی: فرسایش خاک و کمبود آب در مناطق پرجمعیت^[۱۰].

ب) فرصت‌ها

پتانسیل توسعه: امکان سرمایه‌گذاری در مناطق کم‌جمعیت برای ایجاد تعادل^[۱۱]؛
تنوع اقتصادی: توسعه صنایع جدید در مناطق داخلی برای جذب جمعیت^[۱۲]؛
بهبود زیرساخت‌ها: فرصت برای توسعه متوازن‌تر شبکه‌های حمل و نقل و ارتباطات^[۱۱].

استراتژی‌های دولت برای مدیریت جمعیت

برنامه‌های توسعه منطقه‌ای: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مناطق داخلی^[۱۲]؛
مشوق‌های اقتصادی: ارائه مزایای مالیاتی برای شرکت‌هایی که در مناطق کم‌جمعیت سرمایه‌گذاری می‌کنند^[۱۳]؛
بهبود خدمات عمومی: افزایش دسترسی به آموزش و بهداشت در مناطق محروم؛
توسعه پایدار: تمرکز بر پروژه‌های سازگار با محیط زیست در مناطق حساس اکولوژیکی^[۱۰].

جغرافیای انسانی تونس با چالش‌ها و فرصت‌های فراوانی روبروست. تغییرات در ساختار جمعیتی، رشد شهرنشینی و پراکندگی نابرابر جمعیت تأثیرات عمیقی بر توسعه اقتصادی و اجتماعی این کشور دارند. آینده تونس نیازمند سیاست‌های جدیدی در زمینه رشد جمعیت، شهرنشینی و توسعه پایدار خواهد بود تا بتواند با این تغییرات سازگار شود.

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ Tunisia: population by city 2024 | Statista. (2024). Statista; Statista., Available for https://www.statista.com/statistics/1222704/population-of-tunisia-by-city/#:~:text=In%202024%2C%20Tunis%20was%20the
↑ Africapolis. (n.d.). Africapolis.org., Available for https://africapolis.org/en/country-report/Tunisia
↑ The PRIQH: a Tunisian response to the challenges of rapid urbanization. (2023), Available for https://www.afd.fr/en/priqh-tunisian-response-challenges-rapid-urbanization
↑ عاملات الفلاحة في تونس...ضحايا تهميش الدولة - Daraj. (2024, July 27). Daraj.، قابل بازیابی از https://daraj.media
↑ التقرير الشهری حول تركيز الملوثات البيئيه على مستوى سطح الأرض بالبلاد التونسيه خلال شهر سبتمبر 2024. (2024, October 20). المعهد الوطنی للرصد الجوی، قابل بازیابی از https://www.meteo.tn/ar/actualites/la%20concentration%20des%20polluants%20environnementaux%20septembre%202021
↑ URAL MIGRATION IN TUNISIA Drivers and patterns of rural youth migration and its impact on food security and rural livelihoods in Tunisia. (n.d.).T Available for https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/018238b9-b98c-4719-b723-e60643251e88/content
↑ Assabah. (n.d.). البنک الدولی: تونس تسترجع مؤشراتها الاقتصاديه لما قبل جائحه كورونا خلال 2024. جريده الصباح نيوز، قابل بازیابی از https://www.assabahnews.tn/ar
↑ Ridha Kefi. (2024, July 25). خليج المنستير يعانی من التلوث المتواصل بمياه الصرف الصحی - أنباء تونس. أنباء تونس، قابل بازیابی از https://kapitalis.com/anbaa-tounes/2024/07/25
↑ AFRIK 21. (2024, May 11). TUNISIA: WWF launches “Adopt a Beach”, an initiative to reduce marine pollution | Afrik 21. Afrik 21., Available for https://www.afrik21.africa/en/tunisia-wwf-launches-adopt-a-beach-an-initiative-to-reduce-marine-pollution/
↑ ^۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ وزاره البيئه. (2024). مهمه البيئه فی الجمهوريه التونسيه، قابل بازیابی از https://www.environnement.gov.tn/fileadmin/user_upload/PAP_2023_Ar.pdf
↑ ^۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ الكتابه العامه للحكومه. (2024). الكتابه العامه للحكومه وحده التصرف فی الميزانيه حسب األهداف المشروع السنوی لألداء لمهمه رئاسه الحكومه لسنه2024، قابل بازیابی از http://www.gbo.tn/sites/default/files/2024-01/PAP%202024%20PGnv.pdf
↑ ^۱۲٫۰ ^۱۲٫۱ Tunisia Country Strategic Plan (2022–2025) | World Food Programme. (n.d.), Available for https://www.wfp.org/operations/tn02-tunisia-country-strategic-plan-2022-2025
↑ USAID. (2024). USAID/Tunisia’s 2022-2027 Country Development Cooperation Strategy (CDCS). In USAID TUNISIA CDCS., Available for https://www.usaid.gov/sites/default/files/2023-06/CDCS-Tunisia-November-2027.pdf

نویسنده مقاله

نرگس شکوری

[:22-1] Tunisia: population by city 2024 | Statista. (2024). Statista; Statista., Available for https://www.statista.com/statistics/1222704/population-of-tunisia-by-city/#:~:text=In%202024%2C%20Tunis%20was%20the

[2] Africapolis. (n.d.). Africapolis.org., Available for https://africapolis.org/en/country-report/Tunisia

[3] The PRIQH: a Tunisian response to the challenges of rapid urbanization. (2023), Available for https://www.afd.fr/en/priqh-tunisian-response-challenges-rapid-urbanization

[4] عاملات الفلاحة في تونس...ضحايا تهميش الدولة - Daraj. (2024, July 27). Daraj.، قابل بازیابی از https://daraj.media

[5] التقرير الشهری حول تركيز الملوثات البيئيه على مستوى سطح الأرض بالبلاد التونسيه خلال شهر سبتمبر 2024. (2024, October 20). المعهد الوطنی للرصد الجوی، قابل بازیابی از https://www.meteo.tn/ar/actualites/la%20concentration%20des%20polluants%20environnementaux%20septembre%202021

[6] URAL MIGRATION IN TUNISIA Drivers and patterns of rural youth migration and its impact on food security and rural livelihoods in Tunisia. (n.d.).T Available for https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/018238b9-b98c-4719-b723-e60643251e88/content

[7] Assabah. (n.d.). البنک الدولی: تونس تسترجع مؤشراتها الاقتصاديه لما قبل جائحه كورونا خلال 2024. جريده الصباح نيوز، قابل بازیابی از https://www.assabahnews.tn/ar

[8] Ridha Kefi. (2024, July 25). خليج المنستير يعانی من التلوث المتواصل بمياه الصرف الصحی - أنباء تونس. أنباء تونس، قابل بازیابی از https://kapitalis.com/anbaa-tounes/2024/07/25

[9] AFRIK 21. (2024, May 11). TUNISIA: WWF launches “Adopt a Beach”, an initiative to reduce marine pollution | Afrik 21. Afrik 21., Available for https://www.afrik21.africa/en/tunisia-wwf-launches-adopt-a-beach-an-initiative-to-reduce-marine-pollution/

[:42-10] ۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ وزاره البيئه. (2024). مهمه البيئه فی الجمهوريه التونسيه، قابل بازیابی از https://www.environnement.gov.tn/fileadmin/user_upload/PAP_2023_Ar.pdf

[:52-11] ۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ الكتابه العامه للحكومه. (2024). الكتابه العامه للحكومه وحده التصرف فی الميزانيه حسب األهداف المشروع السنوی لألداء لمهمه رئاسه الحكومه لسنه2024، قابل بازیابی از http://www.gbo.tn/sites/default/files/2024-01/PAP%202024%20PGnv.pdf

[:62-12] ۱۲٫۰ ^۱۲٫۱ Tunisia Country Strategic Plan (2022–2025) | World Food Programme. (n.d.), Available for https://www.wfp.org/operations/tn02-tunisia-country-strategic-plan-2022-2025

[13] USAID. (2024). USAID/Tunisia’s 2022-2027 Country Development Cooperation Strategy (CDCS). In USAID TUNISIA CDCS., Available for https://www.usaid.gov/sites/default/files/2023-06/CDCS-Tunisia-November-2027.pdf

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]