جمعیت پیروان اهل بیت و پراکندگی در عراق

اکثریت جعیت عراق را شیعیان تشکیل می‌دهند و اغلب شیعیان در مناطق جنوبی کشور و بغداد ساکن هستند. در تبیین جغرافیای دینی عراق درباره سه منطقه صحبت می‌شود. منطقه اول که بیشترین جمعیت را نیز دارد و ساکنان آن شیعه هستند، منطقه‌ای است که استانهای جنوبی بغداد از جمله کوت، حله، دیوانیه، ناصریه، بصره و عماره را پوشش می‌دهد. این منطقه به لحاظ نژادی منطقه‌ای عرب‌نشین است و تنها اقلیت های ایرانی را در بصره، نجف و کربلا باید از آن استثناء کرد. البته تشیع در آنها صددرصد نیست و برخی منطقه‌های کوچک سنی‌نشین نیز در آنها وجود دارد. منطقه دوم وادی فرات در شمال بغداد است که عربها در آن زندگی می‌کنند. همین طور وادی دجله از بغداد تا موصل که همگی سنی هستند و اقلیتهای شیعه هم در آنها در منطقه بلد و دجیل و سامرا هست. میان این منطقه و منطقه سوم، در امتداد راه برید قدیم بغداد- موصل- استانبول، منطقه ترکمانان از جمله تلعفر، داقوق، طوزخورماتو و قره‌تپه قرار دارد که شیعه‌اند. اما منطقه سوم که شامل محدوده هلال جبل کردی است هم سنی‌نشین است. این سه منطقه دینی در بغداد تداخل می کنند. بر این اساس جمعیت بغداد را  ترکیبی از شیعه و سنی تشکیل می‌دهد.

بر اساس سرشماری‌ها و برآوردهای متعدد، شیعیان در دوره‌های مختلف تاریخی در عراق در اکثریت قرار داشته‌اند. بر اساس سرشماری انگلیسی‌ها در سال 1920 که سلیمانیه در آن به حساب نیامده، ترکیب جمعیتی عراق بدین شکل بوده است: عرب شیعه 55 درصد؛ عرب سنی 19 درصد؛ کرد سنی 18 درصد و؛ یهودی و مسیحی و سایر طوایف 8درصد. در سرشماری سال 1932، تعداد شیعیان در عراق به 56 درصد جمعیت رسید. بر اساس سرشماری سال 1947، جمع عرب شیعه، ترکمن و کرد شیعه در عراق 54/1 درصد بود.

بر اساس سرشماری سال 2024، جمعیت عراق از 45 میلیون نفر عبور کرده است. آمار دقیق  گروههای مذهبی مختلف در عراق، به دلیل عدم انجام سرشماری رسمی مبتنی بر مذهب در دهه‌های اخیر و پیامدهای جنگ و مهاجرت، گاه با اختلافاتی همراه است. شیعیان حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد از جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند. این آمار بر اساس برآوردهای معتبر بین‌المللی مانند گزارشهای سازمان سیا و مراکز تحقیقاتی مانند پیو ریسرچ سنتر است. پس از شیعیان، اهل سنت با حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد جمعیت، بزرگترین گروه مذهبی در عراق هستند. اقلیت های کوچکتری همچون مسیحیان، ایزدیان، صابئین مندایی و دیگران نیز در این کشور حضور دارند.

نیز نگاه کنید به

مکتب اهل بیت و پیروان آن در عراق؛ پیشینه پیروان اهل بیت در عراق؛ رهبران و عالمان برجسته اهل بیت در عراق؛ جریان‌های شاخص اهل بیت(ع) در عراق؛ نهادهای شیعی در عراق؛ مراسم و مناسک و اعیاد مذهبی اهل بیت(ع) عراق

نویسنده مقاله

علی اکبر اسدی