دانشگاه های قزاقستان

از دانشنامه ملل

قزاقستان در رتبه بندی یونسکو رتبه ۷ را دارد که نه تنها بالاتر از کشورهای مشترک المنافع بلکه رتبه آن از بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز بالاتر است.

جدول شماره 1. تعداد موسسات آموزش عالی در قزاقستان ۲۰۰۸-۲۰۱۳

سال 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013
جمعا 140 144 145 148 146 132
دولتی 57 55 55 56 57 54
خصوصی 83 89 90 92 89 78

منبع: وزارت آموزش و علوم جمهوری قزاقستان

  • فرهنگستان علوم قزاقستان یکی از مهمترین مراکز آموزشی قزاقستان به شمار می‌رود که در سال ۱۹۴۶ تأسیس شده است و در زمینه‌های مختلف علوم فیزیک، ریاضی، جغرافی، شیمی، بیولوژی، فیزیولوژی و جامعه شناسی فعالیت دارد؛
  • دانشگاه دولتی فارابی: دانشگاه دولتی و ملی قزاقستان است در سال ۱۹۳۴ تأسیس گردید و از سال ۱۹۹۱ به دانشگاه «الفاربی» تغییر نام داد در این دانشگاه تعداد اساتید این دانشگاه ۱۵۳۰ نفر و دانشجویان نیز حدود ۱۴۰۰۰ نفر می‌باشد که به صورت روزانه، شبانه و مکاتبه‌ای به تحصیل مشغول اند. این دانشگاه عضو سازمان بین المللی دانشگاه‌ها می‌باشد؛
  • از دیگر دانشگاه‌های مهم قزاقستان می‌توان: دانشگاه دولتی کاراگاندا، دانشگاه زبان‌های خارجی قزاق، دانشگاه خواجه احمد یسوی و بسیاری از مؤسسات آموزش عالی دیگر نام برد.

مقاطع تحصیلی در مراکز آموزش عالی

در آموزش عالی: یک ساعت کلاس دانشگاهی متناسب با رشته و سال تحصیلی بین ۵۰، تا ۱۰۰ دقیقه متغییر است، مدت زمان کل سال تحصیلی تقریبا ۳۶ هفته است که دوره علمی یک ترم ۱۵ هفته تعریف شده است.

آموزش عالی در جمهوری قزاقستان از نظر قانون به سه دسته تقسیم می‌شود:

  • آموزش عالی پایایی؛
  • آموزش عالی تخصصی؛
  • آموزش عالی علمی و تعلیمی (فوق لیسانس، دکترا).

آموزش عالی در جمهوری قزاقستان بر طبق استاندارد بولونیا در سه مقطع یعنی لیسانس (کارشناسی)، فوق لیسانس (کارشناسی ارشد) و دکترا انجام می‌شود. اما فقط دانش آموزانی که آموزش متوسطه، فنی و حرفه‌ای و یا متوسطه‌ی ویژه را می‌خوانند می‌توانند در دانشگاه‌ها ادامه‌ی تحصیل بدهند. آموزش عالی در مقطع لیسانس (کارشناسی) ۴ سال، در مقطع فوق لیسانس (کارشناسی ارشد) ۲ سال (آموزش عالی ویژه ۱ سال) و در مقطع دکترا 2-3 سال طول می‌کشد. ولی کسانی که در رشته‌های پزشکی درس می‌خوانند اول باید دیپلم آموزش عالی را که ۵ سال طول می‌کشد گذرانده بعد دوره‌ی تخصصی (residency) را بگذرانند و سپس وارد دوره‌ی فوق لیسانس و دکترا شوند.

در جمهوری قزاقستان موسسه‌های آموزش عالی در قالب انستیتو، اکادمی و دانشگاه فعالیت می‌کنند.بر طبق آمار سال ۲۰۱۰-۲۰۱۱ در کشور قزاقستان ۱۴۹ موسسه آموزش عالی از جمله ۹ دانشگاه ملی، ۱۳ موسسه آموزش عالی نظامی و ۹۶ موسسه‌ی خصوصی فعالیت می‌کنند و تقریبا ۶۲۰ هزار دانشجو (به جز دانشجویان ارشد و دکترا) درس می‌خوانند. شهروندان قزاقستان امکان آموزش عالی رایگان (البته آموزش عالی اولیه) را دارند. بر طبق قانون موسسه‌های آموزش عالی دولتی و خصوصی دارای حقوق مساوی هستند. در زمینه‌های خاصی آن‌ها حقوق مستقلی دارند. هم موسسه‌های دولتی و هم موسسه‌های خصوصی حق دارند با دانشگاه‌ها و شرکای بین المللی روابط مستقیمی برقرار کنند، کارمند استخدام کنند، در زمینه‌های مختلف قرارداد ببندند و ... . اما موسسه‌های آموزش عالی خصوصی در مقایسه با موسسات دولتی می‌توانند راحت تر کتب مورد نیاز، وسایل کمک آموزشی اعم از فن آوری و تجهیزات آموزشی را تهیه نمایند، استادان خارجی را دعوت به همکاری کنند و ساختمان و زمین خصوصی برای خودشان داشته باشند. اما برنامه‌های آموزشی و تخصصی آموزش عالی را دولت تعیین می‌کند. هم موسسه‌های آموزش عالی دولتی و هم موسسه‌های آموزش عالی خصوصی تحت نظر وزارت آموزش و پرورش فعالیت می‌کند.مدیر دانشگاه‌های ملی را رییس جمهور کشور و مدیر سایر دانشگاه‌ها دولتی را دولت منصوب می‌کنند. اما موسسه‌های دولتی و خصوصی حق ندارند در دانشگاه خود رشته، تخصص، پذیرش دانشجو، اعطای بورسیه، فرایند آموزشی، اعطای درجه علمی را به روش خودشان انجام بدهند برای این کار اجازه‌ی دولت ضروری است. دولت سالانه بودجه و میزان بورسیه‌های دانشگاه‌ها را معین می‌کند. البته بورسیه‌های دولتی به برندگان مسابقات بین المللی و سراسری کشور، به برندگان در امتحانات (یعنی کسانی که در طول آموزش متوسطه به عنوان دانش آموزان ممتاز بوده‌اند و توانسته‌اند در امتحانات امتیازات بالایی را کسب نمایند) اعطا می‌کنند و هم چنین بر اساس کنکور هم بورسیه اعطا می‌گردد. البته برای دانش آموزان معلول، یتیم، روستایی هم بورسیه هایی داده می‌شود. بعد از اتمام آموزش متوسطه دانش آموزان کنکور می‌دهند و براساس نتیجه‌ی آن اجازه‌ی ورود به دانشگاه‌ها به آن‌ها داده می‌شود.

اقدامات دریافت مجوز رسمی بین المللی دانشگاه‌ها از جمله مجوز ویژه و تخصصی باید انجام شود. بر طبق داده‌های وزارت آموزش و پروش جمهوری قزاقستان ۵ دانشگاه ملی کشور در راه به دست آوردن اعتبار بین المللی در حال بررسی هستند. با این هدف دو دانشگاه ملی قزاقستان یعنی دانشگاه ملی الفارابی و دانشگاه ملی فنی حرفه‌ای به نام ساتپایف اعتبار بین المللی کسب نموده‌اند. دانشگاه الفارابی اعتبار بین المللی را از آژانس اعتباری لامان و دانشگاه ملی فنی حرفه‌ای از مرکز اعتباری روسیه و آلمان دریافت کرده‌اند. دانشجویان مقطع لیسانس در دانشگاه‌ها حق انتخاب زبان آموزشی را دارند یعنی آن‌ها می‌توانند به زبان قزاقی، روسی و یا انگلیسی تحصیل کنند. اما دانشجویان فوق لیسانس و دکترا فقط باید به زبان انگلیسی ادامه تحصیل دهند. دانشجویان به شکل زیر می‌توانند در موسسه‌های آموزش عالی درس بخوانند:

  • کلاس‌های روزانه؛
  • آموزش غیر حضوری؛
  • کلاس‌های شبانه؛
  • آموزش از راه دور.

بورس تحصیلی

علاوه بر این؛ در سال ۱۹۹۳ رییس جمهور قزاقستان برنامه‌ی آموزشی «بالاشاک» را تصویب کرد. بر اساس این برنامه دانشجویان با استعداد می‌توانند در دانشگاه‌های معروف جهان بورسیه‌ی دولتی دریافت نمایند و به طور رایگان تحصیل نمایند ولی از آنجا که دانشجویان بورسیه‌ی دولت می‌باشند و با خرج دولت در خارج از کشور (کشورهایی اعم از انگلستان، آلمان، کره جنوبی، چین، مالزی، امریکا و غیره) درس می‌خوانند آن‌ها متعهدند هنگام برگشت برای دولت کارکنند به این ترتیب اشتغال دانشجویان تضمین می‌شود.

اولین موسسه‌ی آموزش عالی جمهوری قزاقستان سال ۱۹۲۸ تاسیس شده است. این موسسه در حال حاضر به نام دانشگاه ملی تربیت مدرس منتسب به «آبای» شناخته می‌شود. فهرست دانشگاه‌های ملی جمهوری قزاقستان به شرح زیر می‌باشد[۱]:

جدول شماره 2. فهرست دانشگاه‌های ملی جمهوری قزاقستان

موسسه‌های ملی قزاقستان

مکان دانشگاه سال تاسیس نام دانشگاه
آستانه ۱۹۹۶ دانشگاه ملی اوراسیا
آلماتی ۱۹۷۸ اکادمی ملی هنر به نام «ژورگین اف»
آلماتی ۱۹۴۴ هنرستان عالی موسیقی ملی به نام «کورمان غازی»
آلماتی ۱۹۲۹ دانشگاه ملی کشاورزی
آلماتی ۱۹۳۱ دانشگاه ملی پزشکی به نام «اسفیندیاراف»
آلماتی ۱۹۲۸ دانشگاه ملی تربیت مدرس قزاقی به نام «آبای»
آلماتی ۱۹۳۴ دانشگاه ملی قزاقی به نام «الفارابی»
آلماتی ۱۹۳۴ دانشگاه ملی فنی به نام «ساتپایو»
آستانه ۱۹۹۸ دانشگاه ملی هنر قزاقی
ترکستان ۱۹۹۱ دانشگاه بین المللی ترکی و قزاقی
آلماتی ۲۰۰۹ دانشگاه بین المللی فن آوری اطلاعات
آستانه ۲۰۱۰ دانشگاه نظربایف
اکتوبه ۱۹۶۶ دانشگاه دولتی منطقه‌ی اکتوبه
ارکالیک ۱۹۷۲ دانشگاه دولتی تعلیم و تربیت ارکالیک
آتیراو ۱۹۳۹ دانشگاه دولتی آتیراو
آتیراو ۱۹۵۸ دانشگاه نفت و گاز
اوسکیمن ۱۹۸۰ دانشگاه دولتی فنی استان شرقی قزاقستان
اوسکیمن ۱۹۵۲ دانشگاه دولتی استان شرقی قزاقستان
سیمی ۱۹۵۳ دانشگاه پزشکی دولتی سیمی
تالدیقورغان ۱۹۷۲ دانشگاه دولتی ژتیسو
اورال ۱۹۶۳ دانشگاه کشاورزی و فنی استان غربی قزاقستان
اکتوبه ۱۹۵۷ دانشگاه پزشکی دولتی استان غربی قزاقستان
اورال ۲۰۰۰ دانشگاه دولتی استان غربی قزاقستان
آلماتی دانشگاه تعلیم و تربیت دختران (ژنپو)
تمیرتاو ۱۹۶۳ دانشگاه صنعتی کاراگاندا
کاراگاندا ۱۹۵۰ دانشگاه پزشکی دولتی کاراگاندا
کاراگاندا ۱۹۷۲ دانشگاه دولتی کاراگاندا
کاراگاندا ۱۹۵۳ دانشگاه فنی کاراگاندا
اکتاو ۱۹۷۶ دانشگاه مهندسی و فنی دریای خزر
کاکشیتاو ۱۹۹۶ دانشگاه دولتی کاکشیتاو
کاستانای ۱۹۹۲ دانشگاه دولتی کاستانای
کاستانای ۱۹۳۹ دانشگاه دولتی تعلیم و تربیت کاستانای
پاولادار ۱۹۶۲ دانشگاه دولتی تعلیم و تربیت شهر پاولادار
پاولادار 1960 دانشگاه دولتی پاولادار
رودنی انستیتو صنعتی رودنی
پتراپاولسک 1937 دانشگاه دولتی استان شمال قزاقستان
تراز 1998 دانشگاه دولتی تراز
شیمکنت 1943 دانشگاه دولتی استان جنوبی قزاقستان

در سطح آموزش عالی دستاورد جمهوری قزاقستان این است که دو دانشگاه قزاقستان در سال ۲۰۱۰ در بین ۴۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفته است.

جدول شماره 3. تعداد موسسات آموزش عالی در قزاقستان ۲۰۰۸-۲۰۱۳

سال 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/201 2012/201
جمعا 140 144 145 148 146 132
دولتی 57 55 55 56 57 54
خصوصی 83 89 90 92 89 78

منبع: وزارت آموزش و علوم جمهوری قزاقستان

با توجه به اهمیت دانشگاه ملی فارابی و انستیتوی علوم جمهوری قزاقستان و دانشگاه بین المللی نظربایف؛ این سه مرکز آموزشی معرفی می‌شود و از ذکر جزئیات سایر دانشگاه‌ها و مراکز علمی و آموزشی خودداری می‌شود.

دانشگاه الفارابی

دانشگاه ملی قزاقی به نام فارابی که در ۱۵ ژانویه‌ی سال ۱۹۳۴ تاسیس شد در ابتدا در رشته‌ی تعلیم و تربیت فعالیت می‌کرد اما با شروع جنگ جهانی دوم دانشگاه مجبور شد در رشته‌های مانند شیمی، زیست شناسی، ترجمه، اپراتورهای رادیوی و غیره درس بدهد. در سال‌های جنگ فعالیت دانشگاه بسیار دشوار بود. استادان و دانشجویان به جبهه رفتند که بعضی آن‌ها برنگشتند. با اتمام جنگ دوم جهانی در دانشگاه میزان دانشجویان افزایش یافت. در دانشگاه بعد از جنگ جهانی دوم ۵ دانشکده با ۹۷۷ دانشجو وجود داشت. سال‌های ۱۹۵۴-۱۹۵۵ در دانشگاه ۳۷۷۸ دانشجو درس می‌خواند و ۳۸۶ استاد تدریس می‌کرد. سال ۱۹۷۰ دانشگاه در ۱۶ رشته، ۱۰ دانشکده و ۶۵ زیر دانشکده (kaempa) فعالیت می‌کرد. سال ۱۹۸۰ در ۸۹ زیر دانشکده ۸۶۹ اساتید، از جمله ۷۹ پروفسور، ۵۴۰ دانشیار و دکترا کار می‌کردند. آن زمان دانشگاه ملی قزاقی به نام کیراف معروف بوده است و فقط بعد از گرفتن استقلال یعنی سال ۱۹۹۱ به نام الفارابی تبدیل شد که در سال ۲۰۱۳ هشتادمین سالروز تاسیس خود را جشن گرفت.

این دانشگاه در حال حاضر از ۶ بخش (اداره امور علمی، اداره علوم و نوآوری، بخش فعالیتهای آموزشی، اداره همکاری بین المللی، بخش اقتصادی و برنامه ریزی بودجه، بخش تولید)، ۱۴ دانشکده (دانشکده زیست شناسی و بیوتکنولوژی؛ دانشکده جغرافیا و طبیعت؛ دانشکده تاریخ، باستان شناسی و مردم شناسی؛ دانشکده مکانیک و ریاضیات؛ دانشکده آموزش پیش دانشگاهی؛ دانشکده شرق شناسی؛ دانشکده روزنامه نگاری؛ دانشکده فلسقه و علوم سیاسی؛ دانشکده‌ی روابط بین المللی؛ دانشکده اقتصاد عالی و تجارت؛ دانشکده فیزیک و فنی؛ دانشکده زبانشناسی، ادبیات و زبان‌ها جهان؛ دانشکده حقوق؛ دانشکده شیمی و فن آوری شیمی)، مرکز نگارش علمی و انتشارات، مرکز اعتباربخشی و مدیریت کیفیت، موسسه فناوری اطلاعات و توسعه نوآوری، موسسه مطالعات پیشرفته، بخش نظامی، کتابخانه‌ی علمی، انتشارات، موزه، مرکز آموزشی اینترنتی، خوابگاه، مجتمع ورزشی، رسانه تشکیل می‌شود. امروزه در دانشگاه حدود ۲۰ هزار دانشجو، از جمله ۷۰۰ دانشجوی خارجی درس می‌خوانند و تقریبا ۲ هزار استاد درس می‌دهند. دانشگاه الفارابی در مقطع لیسانس، فوق لیسانس و دکترا به تعلیم و تربیت مشغول است.

بر اساس رنکینگ جهانی QS World University Rankings Results و سایت Top Universities دانشگاه فارابی بین دانشگاه‌های جهانی در سال ۲۰۰۹ جای ۶۰۰، سال ۲۰۱۰ بین ۵۰۱ -۵۵۵، سال ۲۰۱۱ بین ۴۰۰-۴۵۰ و سال ۲۰۱۲ رتبه ۳۹۰ را گرفته است. این دانشگاه در سال ۱۳۵۴ هشتادمین سال تأسیس خود را جشن گرفت.

رئیس جمهور قزاقستان نور سلطان نظربایف در راستای حل چالش‌های پیش روی کشور، سیاست‌های جدید اقتصادی قزاقستان را در راستای تداوم اصلاحات ساختاری در نظام اقتصادی کشور، توسعه و گسترش آموزش کشور، بخش بهداشت و درمان و کشاورزی را ابلاغ داشته است.

در راستای برنامه‌ی صنعتی‌سازی کشور، ۱۰ مرکز آموزش عالی با هدف برقراری ارتباط علم با عرصه‌های مختلف اقتصادی و صنعتی و تربیت نیروهای متخصص تعیین گردیده‌اند. رئیس جمهور سفارش بر ایجاد زیرساخت‌های اعتباری و فنی این مراکز آموزشی را داشته است و برای نیل به این هدف مبلغی به میزان ۱۰ میلیارد تنگه تا سال ۲۰۱۷ به این امر اختصاص داده است

سیاست نوین اقتصادی قزاقستان که در بالا بدان اشاره شد، برنامه‌ای کاملا روشن و واضح برای نیل به اهداف راهبردی قزاقستان ۲۰۵۰ می‌باشد.

رئیس جمهور همچنین چارچوب و اهداف سیاسی دقیق نظام آموزش عالی کشور را مبنی بر اینکه «تا سال ۲۰۲۰ میلادی دو مرکز آموزش عالی قزاقستان باید در نظام رتبه بندی دانشگاه‌های جهان قرار گیرند» تعریف شده است که یکی از آن‌ها دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی می‌باشد.

تحقق این اهداف مستلزم تغییر اساسی در تمامی زمینه‌های فعالیت و عملکرد دانشگاه‌های جمهوری قزاقستان است. دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی ضمن برخورداری از جایگاهی برتر به عنوان مرکز آموزشی و مرکز جهانی برنامه‌ی سازمان ملل «تاثیر آکادمی» در زمینه‌ی پیشرفت و توسعه‌ی پایدار، نقشی کاملا فعال در عرصه‌ی تحصیلی، آموزشی و علمی در سطح جهانی دارد.

دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی به عنوان بزرگترین دانشگاه قزاقستان به شمار می‌رود که در آن در حدود ۲۰ هزار دانشجو از اقصی نقاط کشور و از آن سوی مرزهای دور و نزدیک مشغول به تحصیل هستند. این دانشگاه در ۱۴ دانشکده مشغول تربیت متخصصین در ۱۸۰ تخصص در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می‌باشد. تربیت این متخصصین به ۳ زبان، با حضور ۲۰۰۰ استاد عالی رتبه صورت می‌پذیرد و در این میان بیش از ۱۰۰۰ پروفسور و دانشیار، بالغ بر ۶۰ آکادمیسین و بیش از ۷۰ دارنده‌ی جوایز و نشان‌های دولتی و غیر دولتی فعالیت می‌کنند.

دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی به عنوان قدیمی‌ترین مرکز آموزش عالی کشور با برخورداری از زیرساخت‌ها و امکانات پیشرفته قابلیت تبدیل شدن به یک دانشگاه بین المللی علمی و پژوهشی را دارد

نتایج رتبه بندی دانشگاه‌های دنیا که معیار سنجش و ارزیابی آن‌ها بر ارزیابی فعالیت و عملکرد دانشگاه‌های پزوهشی فعال در فضای زبانی انگلیسی استوار است گواهی بر موفقیت آمیز بودن سیر ارتقاء دانشگاه می‌باشد. به همین علت جایگاه این مرکز آموزش عالی در رتبه بندی بین المللی یکی از ملاک‌های مهم در مسیر ایجاد دانشگاه نسل سوم می‌باشد.

بر اساس اطلاعات موسسه معتبر بین المللی انگلیس QS World University Ranking در سال ۲۰۱۴ دانشگاه الفارابی با کسب رتبه ۳۰۵ در لیست ۴۰۰ دانشگاه معتبر جهان قرار گرفت. همچنین بر اساس اطلاعات موسسه‌ی رتبه بندی دانشگاه‌ها QS این دانشگاه رتبه‌ی سوم را در میان دانشگاه‌های کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) و مقام اول را در میان دانشگاه‌های جمهوری قزاقستان دارا می‌باشد. دانشگاه الفارابی در آسیای مرکزی تن‌ها دانشگاهی است که مفتخر به کسب نشان عالی ۳ ستاره‌ی سازمان معتبر بین المللی QS-STAR در زمینه‌ی ارائه خدمات آموزشی در چارچوب استانداردهای جهانی شده است. دانشگاه موفق به کسب اعتبار نامه‌ی بین الملی از طرف موسسه‌های مشهور و معتبر خارجی AQUIN و ASIIN شده است: کارفرمایان و صاحبان صنایع، صلاحیت حرفه‌ای و بنیه قوی علمی دانش آموختگان دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی را مورد تمجید قرار می‌دهند.

برنامه‌های آموزشی مشترک با دانشگاه‌های آمریکا، اروپا و آسیا به صورت موفقیت‌آمیزی با تحویل دو سویه‌ی دیپلم بین المللی و گواهینامه اجرا شده‌اند. این امر خود گواهی بر عملکرد عالی دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی در حیطه‌ی آموزشی جهانی می‌باشد. امروزه مدرک تحصیلی دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی تقریبا در تمامی رشته‌ها و تخصص‌ها با دانشگاه‌های معتبر دنیا در یک رتبه قرار دارد.

هر ساله دانشگاه‌های مشترک اعم از دانشگاه سازمان همکاری شانگهای و دانشگاه اتحادیه کشورهای مستقل در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد.

دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی به صورت فعال در تمامی برنامه‌های اتحادیه اروپا شرکت دارد، که این امر خود باعث هماهنگی بیشتر در راستای اجرای مفاد موافقتنامه‌ی سیستم ارزشیابی یکسان اروپایی (فرایند بالونسکی) می‌شود و سیاست آکادمیکی دانشگاه‌ها به استانداردهای اروپایی را نزدیک می‌کند.

دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی به صورت موفقیت‌آمیزی با تعدادی بالغ بر ۴۰۰ دانشگاه بزرگ جهان همکاری دارد. در کلاس‌های درس دانشگاه ملی قزاقستان سخنرانی علمی و مشاوره، رایزنی علمی و تبادل تجربیات علمی ۱۵۰ دانشمند برجسته خارجی که ۷ تن از آن‌ها دارنده جایزه‌ی نوبل نیز هستند صورت می‌گیرد. دانشجویان دانشگاه نه تنها بر اساس برنامه‌های معتبر بین المللی تعلیم می‌بینند بلکه این امکان را هم دارند که مدرک تخصصی بین المللی دریافت کنند. به عنوان مثال برند جهانی آمریکا یعنی شرکت «-Hewlett «Packard در دانشگاه ملی قزاقستان یک مرکز معاصر علمی-آموزشی افتتاح کرده است. شرکت ژاپنی «Konikca minolta» در دانشگاه آزمایشگاه فناوری‌های پیشرفته بنا کرده است.

یکی از طرح‌های عظیم دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی ایجاد خوشه‌های نوآوری «مهندسی و فناوری پیشرفته» با همکاری و مشارکت پارک علم و فناوری «آلتااو» می‌باشد. ۹،۵ میلیارد تنگه برای احداث پارک علم و فناوری، مرکز رشد، مرکز صنعتی و تولیدی، آزمایشگاه‌های موسسات علمی-پژوهشی و خوابگاه مجهز و راحت با ظرفیت اسکان ۱۵۰۰ نفر دانشجو و دانشمندان جوان اختصاص یافته است.

در راستای ارتقای جایگاه دانشگاه در عرصه‌های جهانی علمی و آموزشی دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی در سال ۲۰۱۱ میلادی انجمن بین المللی دوستان را افتتاح کرده است. و هم اکنون در ترکیب این انجمن بالغ بر ۲۵۰ دانشمند خارجی و همکاران از اقصی نقاط جهان مشارکت دارند.

امروز دانش آموختگان این دانشگاه در عرصه‌های مختلف اقتصادی، مدیریت دولتی و دیگر حیطه‌ها فعالیت دارند و در میان دانشگاه‌های کشورهای مستقل مشترک المنافع تنها دانشگاهی است که در نشست بین المللی «RIO+20» در مجمع جهانی سازمان ملل متحد در برزیل، در راستای حمایت از طرح‌های ریاست جمهوری کشور قزاقستان یعنی «راهبرد جهانی برای توسعه انرژی‌های پاک» و «پل سبز»، طرحی را تحت عنوان «پل سبز برای همه‌ی نسل ها» ارائه کرده است.

در دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی در سال ۲۰۱۳ یک مرکز منطقه‌ای آسیای مرکزی برای توسعه‌ی پایدار در چارچوب برنامه‌ها و طرح‌های یونسکو-UNITWIN ایجاد شد. در همین راستا دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی سومین نشست رؤسای دانشگاه‌های آسیا، که خود نقشی به سزایی در فرایند همگرایی و یکپارچه سازی در منطقه‌ی آسیا دارد را برگزار کرده است.

در این نشست نمایندگان ۴۰ کشور طرح «مدل توسعه پایدار» را مورد بررسی قرار داده و تصویب کرده‌اند در همین راستا از ۵ لغایت ۷ نوامبر با همکاری و مشارکت آکادمی جهانی علوم و فنون و کنسرسیوم دانشگاه‌های جهان، همایش بین المللی در سطح جهانی با موضوع «پارادایم جدید توسعه انسانی پایدار - G-Global قالب گفت و گوی جهانی»، با حضور رئیس پارلمان جمهوری قزاقستان ک -ژ. توکایف، همچنین دانشمندان فرهیخته، و نمایندگان سازمان‌های بزرگ و تأثیر گذار بین المللی چون باشگاه روم، جنبش بین المللی اروپا، صلیب سبز بین الملل، موسسه دیپلماسی فرهنگی، مرکز بین المللی «نظامی گنجوی»، مشارکت و همکاری برای تغییر، پوگواش و غیره، برگزار شد.

از ویژگی‌های اصلی این همایش، که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های معتبر جهان به همراه داشته است، این بود که اولین بار در آن مشکلات و چالش‌های تعریف یک پارادایم جدید توسعه انسانی پایدار در قالب G- - Global بستری برای گفتگوی جهانی - که از طرف رئیس جمهور آقای ن.آ. نظربایف طرح شده است مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.

علاوه بر آن، موضوع کنفرانس فوق الذکر بازتاب گسترده‌ای نیز در جریان برگزاری نشست جهانی یونسکو در تاریخ ۱۰ لغایت ۱۲ نوامبر در شهر ناگویای ژاپن داشت که خود به عنوان نقطه‌ی عطفی در پایان دوره‌ی ده ساله‌ی آموزش در راستای توسعه‌ی پایدار واقع شده است.

ایجاد خوشه‌ی زیست پزشکی در دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی به عنوان یک مرکز پزشکی قدرتمند و متشکل از یک بیمارستان مجهز، آزمایشگاه علمی- تحقیقاتی، زیرساخت‌های لازم از طریق جذب سرمایه گذاری خارجی از برنامه‌ها و اهداف مهم این دانشگاه می‌باشد. در این پروژه دانشگاه ها، شرکت‌های مهندسی، عمرانی و مالی قزاقستان، کره جنوبی، هنگ‌کنگ و سنگاپور مشارکت دارند. با هدف احداث خوشه‌ی زیست پزشکی در دانشگاه ملی قزاقستان مرکز تشخیص طبی که اخیرا شخصا به وسیله‌ی ریاست جمهوری قزاقستان جناب آقای نظربایف افتتاح شده است.

دانشگاه ملی قزاقستان فارابی به عنوان یک دانشگاه پیشرو و معتبر در کشور تمام تلاش خود را در راستای توسعه و گسترش همکاری با دانشگاه‌های جهان اسلام مبذول می‌دارد و با دقت زیادی بر وضعیت امور مربوط به جهان اسلام نظارت دارد. دانشگاه فارابی یک دانشگاه معتبر تخصصی در حوزه‌ی تربیت نیروهای دیپلمات شرق شناس است، که احساس پیوند و قرابت معنوی و فرهنگی با تمام مسلمانان جهان دارد. تا به امروز، دانشگاه اقدامات مهم و فراوانی را در راستای ایجاد همکاری با دانشگاه‌های خاورمیانه صورت داده است. به عنوان مثال، با دانشگاه اردن و دانشگاه علوم و فناوری اردن چندین توافق نامه و قرارداد در زمینه‌ی علوم و آموزش منعقد نموده است: در همین راستا مرکز «الفارابی» نیز در دانشگاه اردن تأسیس شده است.

به زودی مرکز مشابهی نیز در در دانشگاه اسکیشهیر ترکیه و یک مرکز ترجمه‌ی زبان‌های شرق، و همچنین مشترکا با دانشگاه کراچی پاکستان آزمایشگاه و لابراتوار شیمی در مرکز بین المللی علوم زیستی و شیمی وابسته به دانشگاه کراچی تأسیس می‌گردد.

اخیرا (۲۰۱۳) دانشگاه در جریان میزبانی از مهمان عالی رتبه دبیر کل سازمان همکاری اسلامی آقای عیاد بن امین مدنی توافقاتی صورت پذیرفت که در زیر بدان اشاره می‌شود:

  • افتتاح مرکز اطلاعات سازمان همکاری اسلامی در دانشگاه ملی قزاقستان الفارابی؛
  • تخصیص کمک هزینه‌ی تحصیلی دانشگاه ملی قزاقستان برای شهروندان کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی؛
  • مساعدت سازمان همکاری اسلامی در برقراری همکاری با دانشگاه‌های معتبر جهان اسلام؛
  • اطلاع‌رسانی در مورد اقدامات و برنامه‌ها در حوزه‌ی آموزش و علوم که در چارچوب سازمان همکاری اسلامی برگزار می‌شوند.

دانشگاه فارابی در راستای توسعه روابط خود با دانشگاه معتبر و بزرگ دنیا طی سفری که آقای موتانف رئیس دانشگاه در سال ۱۳۵۴ به تهران داشت، طی ملاقاتی که با آقای دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با رئیس و مسئولین دانشگاه شهید بهشتی و مرحوم دکتر آئینه وند رئیس وقت پژوهشگاه علوم انسانی وزارت فرهنگ و آموزش عالی تفاهم‌نامه و قرارداد‌های همکاری منعقد نمود که این تفاهم‌نامه‌ها زمینه روابط گسترده دانشگاه فارابی را با مراکز فرهنگی و مراکزعلمی و آموزشی جمهوری اسلامی ایران را فراهم کرد. در همین راستا قزاقستان ایران را همسایه‌ای صلح‌طلب در کرانه‌های دریای خزر می‌داند و مشتاق به توسعه‌ی مناسبات و روابط فرهنگی و آموزشی با ایران است.

شرق‌شناسان این دانشگاه رابطه تنگاتنگی با مراکز فرهنگی مصر و ایران دارد. دانشگاه همچنین بصورت فعال با دانشگاه‌های معتبر ترکیه و مالزی در زمینه‌ی تبادل دانشگاهی، تربیت مشترک دانشجویان دکتری و همچنین با بسیاری از دانشگاه‌های کشورهای اسلامی اتحادیه‌ی سابق در حال همکاری و تعامل موثر است. از طرف دیگر، همکاری با بانک توسعه اسلامی توسعه یافته است.همچنین هرساله بالغ بر ۲۰۰ دانشجوی افغانی در چارچوب برنامه‌های حمایتی دولت از افغانستان پذیرا می‌باشد.

در این راستا به مناسبت سال «آلماتی به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی» ۷ آوریل سال ۲۰۱۵ قرار است «همایش بین المللی فارابی» در چارچوب دومین کنفرانس فارابی که در آن نیز بازدید از شهر «اترار» زادگاه ابونصر فارابی گنجانده شده است، برگزار گردد.

در این همایش تمامی دانشمندان و کارشناسان و متخصصان کشورهای دور و نزدیک از جمله کشورهای خاور نزدیک می‌توانند شرکت کنند.

۲۳ و ۲۴ آوریل سال ۲۰۱۵ کنفرانس بین المللی و علمی-کاربردی با مضمون «روابط تاریخی و فرهنگی قزاقستان و کشورهای عربی شامل: ریشه‌ها و پیدایش، دوره‌ی معاصر و دورنمای آن» با مشارکت و همکاری دانشگاه «العین» امارات متحده‌ی عربی برگزار خواهد شد.

هر دو کنفرانس به عنوان برنامه‌های سال ۲۰۱۵ کمیسیون جمهوری قزاقستان در امور مربوط به یونسکو و ایسسکو به شمار می‌روند.

رئیس دانشگاه الفارابی که برای شرکت در همایش بین المللی روابط فرهنگی و تمدنی ایران و قزاقستان در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد اعلام کرد؛ این دانشگاه که نام دانشمند و متفکر بزرگ را بر خود دارد تمام مسؤلیت‌های خود را که برای تربیت متخصصین لازم است به خوبی می‌داند. چرا که فارابی معلم و استاد بزرگ، نماد شخصیت و غرور جهان اسلام است و میراثش تأثیر بس زیادی بر شکل گیری و گسترش نه تن‌ها فرهنگ اسلامی بلکه فرهنگ تمام جهان را دارد. به همین دلیل، این دانشگاه برای همکاری بین المللی با دیگر دانشگاه‌های جهان اسلام تأسیس شده است. ما از برقراری و توسعه‌ی روابط با دانشگاه‌های ایران در راستای تأمین منافع دو کشور خرسند خواهیم بود[۲].

دانشگاه نظربایف

دانشگاه نظزبایف در سال ۲۰۰۹ توسط رئیس جمهور قزاقستان آقای نظربایف افتتاح شده است و اولین دانشجویان این دانشگاه در سپتامبر سال ۲۰۱۰ پذیرش شده‌اند.

ترکیب مدیریتی دانشگاه عبارت است از؛ هیئت اجرایی، هیئت امنا و هیئت عالی امنا که رئیس هیئت عالی امنا رئیس جمهور نظربایف است.

تاریخچه دانشگاه

این دانشگاه تابع وزارت آموزش و علوم نیست. فعالیت دانشگاه از تاریخ ۱۹ ژانویه سال ۲۰۱۱ بر اساس قانون خاص" دانشگاه نظربایف"، "مدارس استعدادهای درخشان نظربایف" و " بنیاد نظربایف" اداره می‌شود.

این دانشگاه که یک دانشگاه بین المللی است در سال ۲۰۱۲ چند قرارداد همکاری با تعدادی از دانشگاه‌های کشورهای مختلف امضا کرده است.

فعالیت و ساختار علمی دانشگاه نظربایف

دانشگاه نظربایف از هفت مدرسه و یک مرکز به شرح زیر تشکیل شده است:

  • مرکز پیش دانشگاهی (که طرف بین المللی آن کالج دانشگاه لندن است University College London)؛
  • مدرسه مهندسی (که طرف بین المللی آن دانشگاه کالج لندن است University College London)؛
  • علم و فن آوری (که طرف بین المللی آن دانشگاه کارنگی ملون است Camegie Mellon University)؛
  • مدرسه علوم انسانی و اجتماعی (حریف بین المللی - دانشگاه ویسکانسین مدیسون University of Wisconsin-Madison)؛
  • مدرسه عالی کسب و کار (که شریک بین المللی آن مدرسه بیزنس فیوکوا دانشگاه دیوک است Fuqua Business School of Duke University)؛
  • مدرسه عالی سیاست دولتی (که طرف بین المللی آن مدرسه سیاست عمومی لی کوان یو دانشگاه ملی سنگاپور استLee Kuan Yew School of Public Policy of the National University of Singapore)؛
  • مدرسه عالی آموزش و پرورش (که طرف بین المللی آن دانشگاه پنسیلوانیا، دانشگاه کمبریج) است؛
  • مدرسه پزشکی (که طرف بین المللی آن دانشگاه پیترزبورگ است).

برنامه‌های آموزشی دانشگاه

  • برنامه لیسانس؛
  • مدرسه مهندسی؛
  • مهندسی شیمی؛
  • مهندسی مکانیک؛
  • مهندسی ساخت و ساز؛
  • مهندسی الکترونیک و فنی برق؛
  • مدرسه علم و فن آوری؛
  • فیزیک (Physics)؛
  • شیمی (Chemistry)؛
  • زیست شناسی و بیومدیکال (Biology/Biomedicine)؛
  • ریاضیات (Mathematics)؛
  • علوم کامپیوتر (Computer Sciences)؛
  • علم ربات و مکاترونیک (Robotics and Mechatronics).

مدرسه علوم انسانی و اجتماعی

  • اقتصاد؛
  • علوم سیاسی و روابط بین الملل؛
  • جامعه شناسی؛
  • انسان شناسی؛
  • تاریخ؛
  • تاریخ جهان، فلسفه و دین؛
  • زبان‌ها، ادبیات و فرهنگ جهانی.

مدرسه پزشکی (افتتاحیه در سال ۲۰۱۵)

  • دکترای پزشکی (MD)

برنامه کارشناسی ارشد

  • مدرسه عالی سیاست دولتی؛
  • مدرسه عالی کسب و کار؛
  • مدرسه عالی آموزش و پرورش؛
  • برنامه‌های آموزشی کوتاه مدت؛
  • برنامه برای آموزش و بازآموزی کارمندان دولتی؛
  • برنامه آموزش مدیریت ارشد کسب و کارهای کوچک و متوسط و مشاغل زودبازده؛
  • مراکز تحقیقات.

دانشگاه نظربایف دانشگاهی پژوهشی است که دارای سه مرکز علمی است:

  • سیستم تحقیق و نوآوری؛
  • مرکز علوم زندگی؛
  • مرکز سیاست آموزشی مدرسه عالی آموزش و پرورش.

مسئولین و ارکان اصلی دانشگاه تا سال ۲۰۱۳

  • آقای شیه گو کاتسو- رئیس (ژاپنی)؛
  • آقای سیمون جونز- معاون رئیس (انگلیسی)؛
  • شورای حکومتی.

هزینه‌های کمک درسی

دانشجویان در برنامه آموزش پیش دانشگاهی و برنامه‌های کارشناسی توسط بورس‌های دولت حمایت می‌شوند. علاوه بر این دانشجویان از محل اقامت رایگان و برنامه آمادگی ورود به دانشگاه و تغدیه‌ی سه بار رایگان بهره‌مند می‌باشند. که دانشجویان دوره لیسانس معمولا در سال‌های آینده در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری این دانشگاه وارد خواهند شد. میزان کمک دولتی به مرکز پیش دانشگاهی دانشگاه نظربایف در سال تحصیلی ۲۰۱۰-۲۰۱۱ ۳،۱۷۶،۵۰۰ تنگه (معادل حدود ۱۷۰۰۰ یورو با نرخ تسعیر سال ۲۰۱۱) بوده است[۳].

نیز نگاه کنید به

دانشگاه های تایلند؛ دانشگاه های روسیه؛ دانشگاه های تونس؛ دانشگاه های کوبا؛ دانشگاه های مشهور لبنان؛ دانشگاه های دولتی مصر؛ دانشگاه های غیردولتی مصر؛ دانشگاه های مشهور چین؛ دانشگاه های سنگال؛ دانشگاه های آرژانتین؛ دانشگاه های فرانسه؛ دانشگاه های زیمبابوه؛ دانشگاه های اوکراین؛ دانشگاه های اسپانیا؛ دانشگاه های اردن؛ دانشگاه های سیرالئون؛ دانشگاه های سریلانکا؛ دانشگاه های تاجیکستان.

کتابشناسی

  1. کتاب «آموزش و پرورش قزاقستان»، شرکت امار جمهوری قزاقستان، آلماتی، 2112؛ سايت رسمی وزارت آموزش و پرورش قزاقستان سايت رسمی تعدادی از دانشگاه های معتبر جمهوری قزاقستان: دانشگاه الفارابی http://www.kaznu.kz/ru/146/page دانشگاه آبالیخان http://www.ablaikhan.kz/ru/our-+university.html http://old.ablaikhan.kz/kz/for_nash_universitet/history.php http://www.kazmkpu.kz/ru/ob- دانشگاه دختران تربيت و تعليم دانشگاه universitete دانشگاه سدميرل. http://sdu.edu.kz/about دانشگاه آبای http://www.kaznpu.kz/ru
  2. موتانوف، گ.م. (1393). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  3. صابری، اصغر (1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 393-407.