فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در چین: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
از گذشته­‌هاي دور گفته شده است­ كه كتاب نردبان پيشرفت بشريت است و به همين سبب كتابت و كتاب، هر محتوا و شكلي كه داشته باشد، بيانگر رشد و خلاقيت و انديشه­‌مندي و توسعه‌­ی فرهنگ هر ملتي به ­شمار می‌رود. بنابراين، توسعه­‌ی فرهنگ كتابداري و كتابخانه نيز در هر كشوري بازتابي از میزان پیشرفت و توسعه­‌ی فرهنگ و تمدن آن قوم است.
از گذشته­‌های دور گفته شده است­ كه كتاب نردبان پیشرفت بشریت است و به همین سبب كتابت و كتاب، هر محتوا و شكلی كه داشته باشد، بیانگر رشد و خلاقیت و اندیشه­‌مندی و توسعه‌­ی فرهنگ هر ملتی به ­شمار می‌رود. بنابراین، توسعه­‌ی فرهنگ كتابداری و كتابخانه نیز در هر كشوری بازتابی از میزان پیشرفت و توسعه­‌ی فرهنگ و تمدن آن قوم است.


=== [[فرهنگ كتابت در چین]] ===
=== [[فرهنگ كتابت در چین]] ===
[[پرونده:14403-3-medium.jpg|بندانگشتی|نخستین نوشته چینی به نام جیاگو وِن: حکاکی حروف بر روی کاسه لاکپشت ]]
[[پرونده:14403-3-medium.jpg|بندانگشتی|نخستین نوشته چینی به نام جیاگو وِن: حکاکی حروف بر روی لاک لاکپشت. برگرفته از سایت zacke، قابل بازیابی از https://www.zacke.at/auction/lot/63-an-inscribed-shang-dynasty-oracle-bone-turtle-plastron-jiaguwen/?lot=29245&sd=1 ]]
مردم سرزمين چین را بايد جزو ملت­‌هايي به شمار آورد كه از آغاز دوره­‌ی احساس نياز  انسان به انتقال ايده و انديشه‌­ی خود به ديگران از طرق مختلف، به فكر كشف راه‌­هايي پرداخت كه ب­تواند از طريق ثبت انديشه­‌ها، خود را جاودان سازد. هم­چنین، برآورد شده است که چین تا سال 1750 میلادی، به تنهایی بیشتر از تمام دنیا اثر نوشته­‌ای ایجاد کرده است که اکثر آن­ها جنبه‌­ی اخلاقی و فلسفی داشته است.<ref>اسلامی ندوشن، محمد علی (1385). کارنامه­‌ی سفر چین. چ دوم. انتشارات امیرکبیر</ref> طبق اسناد و مدارك به اثبات رسيده و مورد قبول باستان‌شناسان، قديمي­ترين دست نوشته­‌هاي بشري كه به وضوح و طبق قاعده و قانون در بردارنده­‌ی پيام است، در جنوب عراق و بين‌النهرين كشف شده كه متعلق به 5200 سال قبل است. ساكنان اين منطقه با اختراع نوعی خط يا تصوير نگاري و علايم نوشتاري براي انتقال ايده و انديشه­‌هاي خود به ديگران، آنان را بر روي لو‌ح‌­هاي سفالين و گِلين حك كرده‌­اند كه در كاوش­‌هاي باستاني به عمل آمده از اين منطقه به دست آمده است. گفته مي‌­شود كتابت در کشور چین نیز حدود 2000 سال پس از كشف و مورد استفاده قرار گرفتن علايم نوشتاري در بين‌النهرين آغاز شده است، يعني حدود 3000 سال پيش. نخستین نوشته­‌هاي چینی تحت عنوان «[[جیاگو ون|جیاگو وِن]] (Jiagu Wen)» كه در واقع حروف تصويري بوده و بر روي كاسه­‌ی لاك­پشت‌­ها حكاكي شده‌­اند ،متعلق به دوران [[سلسله شانگ|سلسله­‌ی شانگ]] است كه در قرن­‌هاي 11 تا 16 پیش از ميلاد حكم­رانی مي­‌كرده‌­اند. ولي چنان­چه كشفيات اخيري كه از منطقه اي بنام «[[جیاخو]] (Jiahu)» در سال 1962 به دست آمده است، از سوي دانشمندان مورد تأييد قرار گيرد، تاريخ كتابت و استفاده از علايم نوشتاري انسان­‌هاي اوليه در چین به 8600 سال پیش بازخواهد گشت كه در آن صورت قدمت نوشته­‌هاي كشف شده از «[[جیاخو]]» 3000 سال پيش­تر از آثار منطقه‌­ی بين‌النهرين خواهد بود، چون كربن‌هاي به دست آمده از اين منطقه، متعلق به 7000 سال تا 5800 سال پیش از ميلاد است.
مردم سرزمین [[چین]] را باید جزو ملت­‌هایی به شمار آورد كه از آغاز دوره­‌ی احساس نیاز انسان به انتقال ایده و اندیشه‌­ی خود به دیگران از طرق مختلف، به فكر كشف راه‌­هایی پرداخت كه ب­تواند از طریق ثبت اندیشه­‌ها، خود را جاودان سازد. هم­چنین، برآورد شده است که [[چین]] تا سال 1750 میلادی، به تنهایی بیشتر از تمام دنیا اثر نوشته­‌ای ایجاد کرده است که اکثر آن­ها جنبه‌­ی اخلاقی و فلسفی داشته است.<ref>اسلامی ندوشن، محمد علی (1385). کارنامه­‌ی سفر چین. چ دوم. انتشارات امیرکبیر</ref> طبق اسناد و مدارك به اثبات رسیده و مورد قبول باستان‌شناسان، قدیمی­ترین دست نوشته­‌های بشری كه به وضوح و طبق قاعده و قانون در بردارنده­‌ی پیام است، در جنوب عراق و بین‌النهرین كشف شده كه متعلق به 5200 سال قبل است. ساكنان این منطقه با اختراع نوعی خط یا تصویر نگاری و علایم نوشتاری برای انتقال ایده و اندیشه­‌های خود به دیگران، آنان را بر روی لو‌ح‌­های سفالین و گِلین حك كرده‌­اند كه در كاوش­‌های باستانی به عمل آمده از این منطقه به دست آمده است. گفته می‌­شود كتابت در کشور [[چین]] نیز حدود 2000 سال پس از كشف و مورد استفاده قرار گرفتن علایم نوشتاری در بین‌النهرین آغاز شده است، یعنی حدود 3000 سال پیش. نخستین نوشته­‌های چینی تحت عنوان «جیاگو وِن (Jiagu Wen)» كه در واقع حروف تصویری بوده و بر روی كاسه­‌ی لاك­پشت‌­ها حكاكی شده‌­اند ،متعلق به دوران [[سلسله شانگ|سلسله­‌ی شانگ]] است كه در قرن­‌های 11 تا 16 پیش از میلاد حكم­رانی می­‌كرده‌­اند. ولی چنان­چه كشفیات اخیری كه از منطقه ای بنام «جیاخو (Jiahu)» در سال 1962 به دست آمده است، از سوی دانشمندان مورد تأیید قرار گیرد، تاریخ كتابت و استفاده از علایم نوشتاری انسان­‌های اولیه در [[چین]] به 8600 سال پیش بازخواهد گشت كه در آن صورت قدمت نوشته­‌های كشف شده از «جیاخو» 3000 سال پیش­تر از آثار منطقه‌­ی بین‌النهرین خواهد بود، چون كربن‌های به دست آمده از این منطقه، متعلق به 7000 سال تا 5800 سال پیش از میلاد است.


=== [[فرهنگ جمع‌آوري كتاب در چین]] ===
=== [[فرهنگ جمع آوری كتاب در چین]] ===
براساس مدارك موجود، تاريخ جمع‌آوري و نگهداري کتاب و نوشته­‌ها در [[چین]]، بسيار طولاني است و اين سنت حسنه كه قدمت آن به سه هزار سال پيش و به دوران حكم­رانی [[سلسله جو|سلسله‌­ی «جو»]] باز مي‌­گردد، مراحل مختلفي چون توسعه، تقويت، موفقيت‌­ها و فرود و فرازها و دگرگوني­‌هاي متعددي را پشت سر گذاشته است. جمع‌آوري كتاب در چین كه ابتدا از اهتمام در­بار امپراتوران مختلف چین به امر جمع‌آوري و نگهداري آنان به عنوان يك گنج ثروت و در اختيار داشتن علوم و آگاهي­‌هاي روز آغاز شده بود، رفته رفته به ساير قشرهاي جامعه از جمله برخي از شخصيت‌­هاي علمي و انديشمندان درباري، روحانيان معابد مختلف، مراكز نشر و گسترش علوم و معارف و در نهايت مجموعه‌­داران خصوصي ثروتمندي كه براي ب­دست آوردن يك جلد كتاب حاضر بودند بخش مهمي از ثروت خود را بپردازند، تأثير گذاشته و بدين ­صورت فرهنگ كتاب اندونزي در خانواده‌­های سطح متوسط به بالای چین از هر قشر و گروهي نهادينه گرديد و مجموعه كتب با ارزش قديمي عظيم موجود در كتابخانه­‌هاي مهم امروزين چین و جهان كه به عنوان ذخاير تمدن و فرهنگ چین به­ شمار مي­‌آيد، بخشي از همان مجموعه­‌هاي شخصي، درباري و معبدي علاقمندان به جمع آوري كتاب در چین باستان است، كه بخش عظيم­تر آن بر اثر جنگ­‌ها و آتش سوزي­‌ها و بلايا و حوادث طبيعي و كينه و عداوت‌های قومي و قبيله­‌ای و شخصی، از بين رفته است.  
براساس مدارك موجود، تاریخ جمع‌آوری و نگهداری کتاب و نوشته­‌ها در [[چین]]، بسیار طولانی است و این سنت حسنه كه قدمت آن به سه هزار سال پیش و به دوران حكم­رانی [[سلسله جو|سلسله‌­ی «جو»]] باز می‌­گردد، مراحل مختلفی چون توسعه، تقویت، موفقیت‌­ها و فرود و فرازها و دگرگونی­‌های متعددی را پشت سر گذاشته است. جمع‌آوری كتاب در [[چین]] كه ابتدا از اهتمام در­بار امپراتوران مختلف [[چین]] به امر جمع‌آوری و نگهداری آنان به عنوان یك گنج ثروت و در اختیار داشتن علوم و آگاهی­‌های روز آغاز شده بود، رفته رفته به سایر قشرهای جامعه از جمله برخی از شخصیت‌­های علمی و اندیشمندان درباری، روحانیان معابد مختلف، مراكز نشر و گسترش علوم و معارف و در نهایت مجموعه‌­داران خصوصی ثروتمندی كه برای ب­دست آوردن یك جلد كتاب حاضر بودند بخش مهمی از ثروت خود را بپردازند، تأثیر گذاشته و بدین ­صورت فرهنگ كتاب اندونزی در خانواده‌­های سطح متوسط به بالای [[چین]] از هر قشر و گروهی نهادینه گردید و مجموعه كتب با ارزش قدیمی عظیم موجود در كتابخانه­‌های مهم امروزین [[چین]] و جهان كه به عنوان ذخایر تمدن و فرهنگ [[چین]] به­ شمار می­‌آید، بخشی از همان مجموعه­‌های شخصی، درباری و معبدی علاقمندان به جمع آوری كتاب در [[چین]] باستان است، كه بخش عظیم­تر آن بر اثر جنگ­‌ها و آتش سوزی­‌ها و بلایا و حوادث طبیعی و كینه و عداوت‌های قومی و قبیله­‌ای و شخصی، از بین رفته است.
=== [[کتابخانه های سنتی و یا برج کتاب در چین]] ===
[[پرونده:سوزاندن کتابها.png|بندانگشتی|نقاشی از سوزاندن کتاب‌ها و مجازات کتابدار. برگرفته از سایت wikipedia، قابل بازیابی از https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:Killing_the_Scholars,_Burning_the_Books.jpg]]
در كنار فرهنگ جمع‌آوری و نگهداری كتاب، كم كم سیستم­‌ها و شبكه­‌های خاص نسخه‌برداری، توزیع، خرید و فروش، شناسایی كتب معتبر و از همه مهم­تر حفاظت از این كتاب­‌ها نیز شكل گرفته و توسعه یافت. تأسیس كتابخانه‌­های شخصی و یا برج‌­های كتاب كه برای مدت 2500 سال، از دوران پیش از حكم­رانی سلسله­‌ی «چین (Qin)» تا اواخر قرن نوزدهم ادامه یافت نیز در همین راستا بوده است. در طول تاریخ، این كتابخانه­‌ها در واقع صرفا محل جمع‌آوری كتاب بوده و هدف از احداث برج‌­های كتاب، ایجاد محلی برای محافظت از آن­ها و احیانا، استفاده‌­ی صاحب كتابخانه و یا افراد مورد تأیید وی بوده است، نه ارایه­‌ی خدمات كتابداری به علاقه‌مندان به مطالعه و افراد عادی و معمولی. به همین سبب، تقریبا در تمامی برج­‌های كتاب، قوانین و مقررات سختی برای استفاده از کتاب­‌ها به اجرا گذاشته می­‌شد و از ورود افراد متفرقه و غیر مجاز، به ویژه زنان [i] به كتابخانه‌­ها ممانعت به عمل می‌آمد و امانت بردن كتاب نیز ممنوع بود. در این كتابخانه­‌ها مقرر بود كه كتب موجود پس از مرگ صاحب اصلی، نباید بین وراث تقسیم شود، نباید نسخه­‌هایی از آن به خارج از كتابخانه منتقل شود و تنها افراد مجاز آن­ هم در ساعاتی معین و در داخل همان برج‌­ها می‌­توانستند از ذخایر موجود در آن استفاده نمایند [ii].  تخطی‌كنندگان از این مقررات، به سختی در ملأ عام مجازات می­‌شدند. برخی از این برج­‌ها به خاطر داشتن كتاب­‌های نفیس و متنوع و نایاب و اجرای سخت مقررات، از شهرت زیادی برخوردار بودند. در حقیقت می‌توان گفت، کشور [[چین]] میراث فرهنگ مكتوب خود را مدیون این مجموعه‌داران دولتی و غیر دولتی كتاب بوده و پدیده‌­ی برج كتاب آیینه‌­ی تمام نمای فرهنگ مكتوب و جمع‌آوری كتاب و بنیان­‌های اولیه‌­ی تشكیل [[کتابخانه های عمومی در چین|كتابخانه­‌های عمومی]] امروزین در این كشور به حساب می‌­آیند. كار گردآوری كتاب به ویژه برای مجموعه‌­داران خصوصی، به هیچ وجه سهل و آسان نبود، بلكه برخی اوقات، با خطرات جدی جانی و [[مالی]] روبرو می‌­شدند. ولی در­ عین­ حال، به دلیل علاقه‌­ی شخصی همه­‌ی این خطرات را به جان خریده و با عشق و علاقه به جمع آوری كتاب می­‌پرداختند. به همین سبب بسیاری از مجموعه‌داران و صاحبان برج­‌های كتاب، برای به دست آوردن برخی از نسخه­‌های مهم و با ارزش، بعضا تمام دارایی و ثروت خود را از دست می­‌دادند و در صورت نداشتن پول كافی، به تهیه‌­ی كپی یا نسخه بدل آن مبادرت می‌­کردند. لذا، گاهی شیوه‌­ی افراطی پیش گرفته و به هر قیمتی كه بود می­‌خواستند نسخه­‌ی مورد نظر را به دست آورند ولو از طریق ارتکاب جرم و جنایات و دزدی و غارت.


=== [[كتابخانه­‌هاي سنتي و يا «برج كتاب» در چین]] ===
=== [[دوران کتاب سوزی در چین]] ===
در كنار فرهنگ جمع‌آوري و نگهداري كتاب، كم كم سيستم­‌ها و شبكه­‌هاي خاص نسخه‌برداري، توزيع، خريد و فروش، شناسايي كتب معتبر و از همه مهم­تر حفاظت از اين كتاب­‌ها نيز شكل گرفته و توسعه يافت. تأسيس كتابخانه‌­هاي شخصي و يا برج‌­هاي كتاب كه براي مدت 2500 سال، از دوران پيش از حكم­راني سلسله­‌ی «چین (Qin)» تا اواخر قرن نوزدهم ادامه يافت نيز در همين راستا بوده است. در طول تاريخ، اين كتابخانه­‌ها در واقع صرفا محل جمع‌آوري كتاب بوده و هدف از احداث برج‌­هاي كتاب، ايجاد محلي براي محافظت از آن­ها و احيانا، استفاده‌­ی صاحب كتابخانه و يا افراد مورد تأييد وي بوده است، نه ارايه­‌ی خدمات كتابداري به علاقه‌مندان به مطالعه و افراد عادي و معمولي. به همين سبب، تقريبا در تمامي برج­‌هاي كتاب، قوانين و مقررات سختي برای استفاده از کتاب­‌ها به اجرا گذاشته مي­‌شد و از ورود افراد متفرقه و غير مجاز، به ویژه زنان (در چین باستان که فرهنگ مردسالاری حاکم بود، مردم براین باور بودند که زن هرچه محدودتر در خانه باشد، بهتر است.) به كتابخانه‌­ها ممانعت به عمل مي‌آمد و امانت بردن كتاب نيز ممنوع بود. در اين كتابخانه­‌ها مقرر بود كه كتب موجود پس از مرگ صاحب اصلي، نبايد بين وراث تقسيم شود، نبايد نسخه­‌هايي از آن به خارج از كتابخانه منتقل شود و تنها افراد مجاز آن­ هم در ساعاتي معين و در داخل همان برج‌­ها مي‌­توانستند از ذخاير موجود در آن استفاده نمايند (در افسانه‌های چینی گفته می‌شود که دختری عاشق کتاب بود، ولی نمی‌توانست به تنها کتابخانه‌­ی موجود دسترسی داشته باشد. لذا با پسر صاحب کتابخانه ازدواج کرد تا از این طریق بتواند به کتاب‌های موجود در کتابخانه‌ی پدر شوهرش دسترسی پیدا کند، ولی علی‌رغم ازدواج با پسر خانه، هرگز به کتاب‌ها دسترسی پیدا نکرد.).  تخطي‌كنندگان از این مقررات، به سختي در ملأ عام مجازات مي­‌شدند. برخي از اين برج­‌ها به خاطر داشتن كتاب­‌هاي نفيس و متنوع و نایاب و اجراي سخت مقررات، از شهرت زيادي برخوردار بودند. در حقيقت می‌توان گفت، کشور چین ميراث فرهنگ مكتوب خود را مديون این مجموعه‌داران دولتي و غير دولتي كتاب بوده و پديده‌­ی برج كتاب آيينه‌­ی تمام نماي فرهنگ مكتوب و جمع‌آوري كتاب و بنيان­‌هاي اوليه‌­ی تشكيل كتابخانه­‌هاي عمومي امروزين در اين كشور به حساب مي‌­آيند. كار گردآوري كتاب به ويژه براي مجموعه‌­داران خصوصي، به هيچ وجه سهل و آسان نبود، بلكه برخي اوقات، با خطرات جدي جاني و مالي روبرو مي‌­شدند. ولي در­ عين­ حال، به دليل علاقه‌­ی شخصي همه­‌ی اين خطرات را به جان خريده و با عشق و علاقه به جمع آوري كتاب می­‌پرداختند. به همين سبب بسياري از مجموعه‌داران و صاحبان برج­‌هاي كتاب، براي به دست آوردن برخي از نسخه­‌هاي مهم و با ارزش، بعضا تمام دارايي و ثروت خود را از دست مي­‌دادند و در صورت نداشتن پول كافي، به تهيه‌­ی كپي يا نسخه بدل آن مبادرت مي‌­کردند. لذا، گاهي شيوه‌­ی افراطي پيش گرفته و به هر قيمتي كه بود مي­‌خواستند نسخه­‌ی مورد نظر را به دست آورند ولو از طریق ارتکاب جرم و جنايات و دزدي و غارت.
[[پرونده:M524479 The-burning-of-the-books-of-Confucius (1).jpg|بندانگشتی|مبارزه با افکار کنفسیوس. برگرفته از سایت lookandlearn، قابل بازیابی از https://www.lookandlearn.com/history-images/M524479/The-burning-of-the-books-of-Confucius]]نخستین امپراتور [[سلسله چین|سلسله­‌ی «چین»]] وقتی در سال (207 پیش از میلاد) به­ قدرت رسید، برای پایان دادن به اختلافات فكری و سیاسی و قومی و ایجاد وحدت و یك­پارچگی در سراسر این کشور، تنها راه چاره را ممنوعیت هر گونه فكر و اندیشه كه به گذشته تعلق دارد، به ویژه آن­چه كه مربوط به اندیشه­‌های فكری [[کنفوسیوس و اندیشه های او|كنفوسیوس]] بود دانست. لذا، به توصیه­‌ی نخست وزیرش به نام «لی­شی (Li Shi)» با صدور فرمان وحشیانه­‌ی «كتاب­‌ها را بسوزانید و طرفداران و تبلیغ‌كنندگان اندیشه­‌های [[کنفوسیوس و اندیشه های او|كنفوسیوس]] را در آتش انداخته و دفن كنید» فاجعه­‌ی عظیم فرهنگی را به بار آورد كه با سوزاندن كتاب­‌های غیر قابل شمار و انهدام و به آتش كشیدن محل­‌های نگهداری كتاب، خسارت غیر قابل جبرانی بر میراث مكتوب ملت [[چین]] و گنجینه‌­ی فکری و فرهنگی این كشور و ضررهای غیر قابل شمارشی بر گنجینه­‌داران و صاحبان مجموعه­‌های كتاب وارد ساخته و در این حركت ضد بشری، بسیاری از كتاب‌­های ارزشمند و گرانبها در آتش جهل و كینه و نفرت حكام وقت سوخت. در این دوران بسیاری از مجموعه‌­داران برای حفاظت از كتاب­‌ها، آن­ها را در كوه‌­ها و یا بین شكاف­‌های دیوار منازل و یا مناطق دور افتاده پنهان و دفن نمودند كه پس از مدتی بسیاری از این آثار در اثر رطوبت و عوارض طبیعی از بین رفت و نابود گردید. برخی از آثار [[کنفوسیوس و اندیشه های او|كنفوسیوس]]، از جمله «قطعات ادبی»، «كتاب تاریخ» و... قرن­‌ها بعد از دیوار خانه­‌ی محل سكونت [[کنفوسیوس و اندیشه های او|كنفوسیوس]] كشف و مورد استفاده قرار گرفت.
=== [[احيای مجدد سنت گردآوری کتاب در چین]] ===
[[پرونده:4881760.jpg|بندانگشتی|کتاب سوزی به دستور شخص امپراتور. برگرفته از سایت bridgemanimages، قابل بازیابی از https://www.bridgemanimages.com/en-US/image-licensing/king%20qin%20shi%20huang?offline=1]]در دوران حكمرانی [[سلسله تانگ|سلسله‌­ی تانگ]] با توجه به رشد اقتصادی و ثبات اجتماعی موجود، تلاش برای جمع‌آوری كتاب و ایجاد برج­‌های نگهداری آثار مكتوب بار دیگر رونق گرفت و افزایش یافت و سیستم طبقه‌بندی كتاب­‌ها بر اساس موضوعات تاریخی، فلسفی و ادبیات شكل گرفت. در این دوران ایجاد مؤسسات مختلف نگهداری كتاب در سطوح دولت­‌های محلی نیز توسعه یافت و فهرست‌برداری و ثبت كتاب­‌های موجود به عنوان اموال دولتی آغاز گردید. هم­زمان، با تلاش‌­های مقامات دربار و حكومت­‌های منطقه‌­ای برای جمع‌آوری و نگهداری كتاب، معابد و صومعه‌­های بودایی و تائویی نیز اقدام به جمع‌آوری و حفاظت از كتاب­‌ها و نوشته‌­های مذهبی كه بیشتر از سوی مانك­‌ها و راهبان بزرگ در مورد این آیین­‌ها نگاشته می­‌شد نموده و از این طریق انحصار جمع‌آوری كتاب توسط درباریان شكسته و معابد نیز قدم­‌های بزرگی در ایجاد كتابخانه­‌های بزرگ مذهبی آن­هم فقط جهت استفاده‌­ی مانك‌­های بزرگ برداشتند. با توجه به شیوع مكاتب مختلف فلسفی و نظری در این دوران، بر اساس فلسفه‌­ی «بگذار صدگل شكفته شود» و ایجاد مدارس و مراكز مختلف آموزشی متعدد كه هر كدام وابسته به یك مكتب خاص فلسفی بود، ایجاد كتابخانه در كنار این مدارس نیز امر رایجی شد. بدین شكل بود که گروه سومی نیز وارد عرصه‌­ی جمع آوری و نگهداری كتاب شده و فرهنگ علاقمندی به كتاب را به سطوح متوسط جامعه نیز كشاندند كه به عنوان نمونه می‌توان از مدرسه‌­ها ی«آهوی سفید» و «یوئه لو» اشاره كرد كه با جدیت تمام اقدام به جمع‌آوری كتاب و تأسیس كتابخانه نمودند. با گسترش فرهنگ اجتماعی و با سواد شدن تعداد بیشتری از مردم، رفته رفته عادت و علاقه به جمع‌آوری كتاب توسط مجموعه‌داران خصوصی نیز رایج و افراد با سواد و پولدار بخش خصوصی به جهت تفنن و یا تظاهر و بعضا نیز برای مطالعه‌­ی شخصی و خانوادگی، اقدام به جمع‌آوری كتاب نموده و از این طریق پایه‌­ی چهارم اجتماعی فرهنگ گردآوری كتاب شكل گرفت و مجموعه‌داران خصوصی نیز به عنوان رقیب دولت و معابد و مدارس وارد بازار جمع‌آوری كتاب شده و فرهنگ آثار مكتوب رونق بیشتری گرفت.


=== [[دوران كتاب ­سوزي در چین]] ===
فرایند فرهنگ گردآوری كتاب در دوران حاكمیت سلسله­‌های «[[سلسله یوان|یوان]]»، «[[سلسله مینگ|مینگ]]» و «[[سلسله چینگ|چینگ]]» با توجه به گرایش عموم مردم و حمایت امپراتوران وقت و تنوع و گستردگی مكاتب فكری و اندیشه­‌های فلسفی، به اوج خود رسید و گروه‌­های چهارگانه‌­ی جمع‌آوری كتاب با استفاده از ابداعات خود و تجربیات گروه‌­های دیگر، روز به روز سیستم جمع‌آوری، نگهداری، حفاظت و استفاده از گنجینه­‌های پر ارزش برج­‌های كتاب افزوده و آن­ را شكوفاتر ساخته و در عین حال، مقررات سخت و پیچیده‌­ی استفاده از آنان از جمله ممنوعیت استفاده‌­ی افراد متفرقه و زنان را هم­چنان تا همین اواخر، حفظ كردند. تدوین مجموعه‌­های بزرگ تاریخی، فلسفی، ادبی، هنری، مذهبی و دایره‌المعارف‌های بزرگی هم­چون دایره‌المعارف «یونگ­لی» و تأسیس برج بزرگ كتاب «وِی­یوان» كه از لحاظ كمی و كیفی در سطح بسیار بالایی قرار داشت، از دستاوردهای بزرگ همین دوران محسوب می‌­شوند. مناطق جنوب و جنوب شرقی [[چین]]، به عنوان ثروتمند­ترین مناطق این كشور كه از طریق دریا و بنادر مختلف با جهان خارج نیز در ارتباط بودند، در زمینه­‌ی جمع‌آوری كتاب و ایجاد برج‌­های بزرگ نگهداری آثار مكتوب، پیشتاز سایر مناطق به شمار می‌­آیند. براساس اسناد تاریخی، تنها در شهر جنوبی و بندری «نینگ­بو» در استان جِه­جیانگ، بیش از یكصد باب كتابخانه‌­ی دولتی و خصوصی فعال بود كه هنوز هم برخی از آن­ها به فعالیت خود ادامه می­‌دهند.
[[پرونده:School Chinese - Huang Ti (Huang-Ti di also Qin Shi Huangdi) founder of the Qin dynasty (-260 to - (MeisterDrucke-1054912).jpg|بندانگشتی|نقاشی از سوزاندن کتاب‌ها و مجازات کتابدار]]
نخستین امپراتور [[سلسله­‌ی «چین»]] وقتی در سال (207 پیش از میلاد) به­ قدرت رسيد، براي پايان دادن به اختلافات فكري و سياسي و قومي و ايجاد وحدت و يك­پارچگي در سراسر این کشور، تنها راه چاره را ممنوعيت هر گونه فكر و انديشه كه به گذشته تعلق دارد، به ويژه آن­چه كه مربوط به انديشه­‌هاي فكري [[كنفوسيوس]] بود دانست. لذا، به توصيه­‌ی نخست وزيرش به نام «لي­شي (Li Shi)» با صدور فرمان وحشیانه­‌ي «كتاب­‌ها را بسوزانيد و طرفداران و تبليغ‌كنندگان انديشه­‌هاي [[كنفوسيوس]] را در آتش انداخته و دفن كنيد» فاجعه­‌ی عظيم فرهنگي را به بار آورد كه با سوزاندن كتاب­‌هاي غير قابل شمار و انهدام و به آتش كشيدن محل­‌هاي نگهداري كتاب، خسارت غير قابل جبراني بر ميراث مكتوب ملت چین و گنجينه‌­ی فکری و فرهنگي اين كشور و ضررهاي غير قابل شمارشی بر گنجينه­‌داران و صاحبان مجموعه­‌هاي كتاب وارد ساخته و در اين حركت ضد بشري، بسياري از كتاب‌­هاي ارزشمند و گرانبها در آتش جهل و كينه و نفرت حكام وقت سوخت. در اين دوران بسياري از مجموعه‌­داران براي حفاظت از كتاب­‌ها، آن­ها را در كوه‌­ها و يا بين شكاف­‌های ديوار منازل و يا مناطق دور افتاده پنهان و دفن نمودند كه پس از مدتي بسياري از اين آثار در اثر رطوبت و عوارض طبيعي از بين رفت و نابود گرديد. برخی از آثار [[كنفوسيوس]]، از جمله «قطعات ادبي»، «كتاب تاريخ» و... قرن­‌ها بعد از ديوار خانه­‌ی محل سكونت [[كنفوسيوس]] كشف و مورد استفاده قرار گرفت.  


=== [[احياي مجدد سنت گردآوري كتاب]] ===
=== [[تدوین بزرگ­ترین دایره‌المعارف جامع قدیمی چین|تدوین بزرگ ترین دایره المعارف جامع قدیمی چین]] ===
در دوران حكمراني [[سلسله تانگ|سلسله‌­ی تانگ]] با توجه به رشد اقتصادي و ثبات اجتماعي موجود، تلاش براي جمع‌آوري كتاب و ايجاد برج­‌هاي نگهداري آثار مكتوب بار دیگر رونق گرفت و افزايش یافت و سيستم طبقه‌بندي كتاب­‌ها بر اساس موضوعات تاريخي، فلسفي و ادبيات شكل گرفت. در اين دوران ايجاد مؤسسات مختلف نگهداري كتاب در سطوح دولت­‌هاي محلي نيز توسعه يافت و فهرست‌برداري و ثبت كتاب­‌هاي موجود به عنوان اموال دولتي آغاز گرديد. هم­زمان، با تلاش‌­هاي مقامات دربار و حكومت­‌هاي منطقه‌­اي براي جمع‌آوري و نگهداري كتاب، معابد و صومعه‌­هاي بودايي و تائويي نيز اقدام به جمع‌آوري و حفاظت از كتاب­‌ها و نوشته‌­هاي مذهبي كه بيشتر از سوي مانك­‌ها و راهبان بزرگ در مورد اين آیين­‌ها نگاشته مي­‌شد نموده و از اين طريق انحصار جمع‌آوري كتاب توسط درباريان شكسته و معابد نيز قدم­‌هاي بزرگي در ايجاد كتابخانه­‌هاي بزرگ مذهبي آن­هم فقط جهت استفاده‌­ی مانك‌­هاي بزرگ برداشتند. با توجه به شيوع مكاتب مختلف فلسفي و نظري در اين دوران، بر اساس فلسفه‌­ی «بگذار صدگل شكفته شود» و ايجاد مدارس و مراكز مختلف آموزشي متعدد كه هر كدام وابسته به يك مكتب خاص فلسفي بود، ايجاد كتابخانه در كنار اين مدارس نيز امر رايجي شد. بدين شكل بود که گروه سومي نيز وارد عرصه‌­ی جمع آوري و نگهداري كتاب شده و فرهنگ علاقمندي به كتاب را به سطوح متوسط جامعه نیز كشاندند كه به عنوان نمونه مي‌توان از مدرسه‌­ها ي«[[آهوي سفيد]]» و «[[يوئه لو]]» اشاره كرد كه با جديت تمام اقدام به جمع‌آوري كتاب و تأسيس كتابخانه نمودند. با گسترش فرهنگ اجتماعي و با سواد شدن تعداد بيشتري از مردم، رفته رفته عادت و علاقه به جمع‌آوري كتاب توسط مجموعه‌داران خصوصي نيز رايج و افراد با سواد و پولدار بخش خصوصي به جهت تفنن و يا تظاهر و بعضا نيز براي مطالعه‌­ی شخصي و خانوادگي، اقدام به جمع‌آوري كتاب نموده و از اين طريق پايه‌­ی چهارم اجتماعي فرهنگ گردآوري كتاب شكل گرفت و مجموعه‌داران خصوصي نيز به عنوان رقيب دولت و معابد و مدارس وارد بازار جمع‌آوري كتاب شده و فرهنگ آثار مكتوب رونق بيشتري گرفت.  
[[پرونده:F8bc126e4b4e15b81f8727.jpg|بندانگشتی|نمونه ای از دایره المعارف قدیمی چینی. برگرفته از سایت eastasianhistory، قابل بازیابی از https://eastasianhistory.org/42/campbell/index.html]]
حدود شش صد سال پیش و در سال 1403 میلادی، بنابه دستور امپراتور یونگ­له (Yongle) از سلسله­‌ی مینگ، حدود دو هزار دانشمند و عالم و متخصص در رشته­‌های مختلف علوم، مأمور به تهیه و تدوین دایره‌المعارفی تحت عنوان «یونگ­له دادیان (Yongle Dadian)» شدند که پس از پنج سال تلاش جمعی، این دایره‌المعارف در سال 1408 میلادی تکمیل و تقدیم امپراتور شد. این دایره‌المعارف از 370 میلیون کاراکتر چینی تشکیل و دارای 917480 هزار صفحه، 22937 فصل، در  11095 مجلد، و بین 7 تا 8 هزار مدخل بود و از نظر حجم بیش از 40 متر مکعب فضا را اشغال می‌­کرد و در عصر خود بزرگ­ترین دایره‌المعارف جهان به شمار می‌­رفت.<ref>China Week (2003). 18 Apr </ref> مطالب این دایره‌المعارف شامل تمامی علوم، اطلاعات و داده‌­های موجود در سرتاسر [[چین]] از دوران نخستین سلسله‌­ی چین (206 تا 221 پیش از میلاد) تا عصر تدوین آن در آغاز قرن پانزدهم، اعم از علوم کشاورزی، هنر، نجوم، زمین شناسی، تاریخ، ادبیات، پزشکی، فلسفی، جغرافیا، علوم طبیعی و اطلاعات مذهبی می‌­گردید.<ref>www.chinaculture.org</ref> اندیشمندان، برای تدوین این دایره‌المعارف افزون بر استفاده از کلیه­‌ی اسناد، مدارک و کتاب­‌های موجود در آرشیو کتابخانه­‌ی سلطنتی امپراتور، از سرتاسر [[چین]] بالغ بر 8000 جلد کتاب نادر و کمیاب را خریداری و در اختیار این گروه از محققان و پژوهشگران قرار دادند.


فرايند فرهنگ گردآوري كتاب در دوران حاكميت سلسله­‌هاي «[[يوان]]»، «[[مينگ]]» و «[[سلسله چینگ|چینگ]]» با توجه به گرايش عموم مردم و حمايت امپراتوران وقت و تنوع و گستردگي مكاتب فكري و انديشه­‌هاي فلسفي، به اوج خود رسيد و گروه‌­هاي چهارگانه‌­ی جمع‌آوري كتاب با استفاده از ابداعات خود و تجربيات گروه‌­هاي ديگر، روز به روز سيستم جمع‌آوري، نگهداري، حفاظت و استفاده از گنجينه­‌هاي پر ارزش برج­‌هاي كتاب افزوده و آن­ را شكوفاتر ساخته و در عين حال، مقررات سخت و پيچيده‌­ی استفاده از آنان از جمله ممنوعيت استفاده‌­ی افراد متفرقه و زنان را هم­چنان تا همين اواخر، حفظ كردند. تدوين مجموعه‌­هاي بزرگ تاريخي، فلسفي، ادبي، هنري، مذهبي و دايره‌المعارف‌های بزرگي هم­چون دایره‌المعارف «[[يونگ­لي]]» و تأسيس برج بزرگ كتاب «[[وِِییوان|وِي­يوان]]» كه از لحاظ كمي و كيفي در سطح بسيار بالايي قرار داشت، از دستاوردهاي بزرگ همين دوران محسوب مي‌­شوند. مناطق جنوب و جنوب شرقي چین، به عنوان ثروتمند­ترين مناطق اين كشور كه از طريق دريا و بنادر مختلف با جهان خارج نيز در ارتباط بودند، در زمينه­‌ی جمع‌آوري كتاب و ايجاد برج‌­هاي بزرگ نگهداري آثار مكتوب، پيشتاز ساير مناطق به شمار مي‌­آيند. براساس اسناد تاريخي، تنها در شهر جنوبي و بندري «[[نينگ­بو]]» در استان [[جِه­جيانگ]]، بيش از يكصد باب كتابخانه‌­ی دولتي و خصوصي فعال بود كه هنوز هم برخي از آن­ها به فعاليت خود ادامه مي­‌دهند.
این گنجینه‌­ی عظیم علمی، که پس از تدوین در دربار امپراتور نگهداری می‌­شد، به دلیل حجم زیاد آن هرگز چاپ نشد و به صورت دست­نویس و در دو نسخه تهیه و نگهداری می‌­شد [iii]. در سال 1900 میلادی که قوای اشغالگر کشورهای غربی و شرقی از جمله انگلیس، آلمان، فرانسه، [[ژاپن]]، [[روسیه]]، اتریش و... [[پکن]] را اشغال کردند، این مجموعه نیز مورد تعرض مهاجمان قرار گرفته و بسیاری از مجلدات آن سوزانده شده و یا به غارت رفته و به کشورهای خارجی ارسال و پراکنده شد.


=== [[تدوین بزرگ­ترین دایره‌المعارف جامع قدیمی چین]] ===
گفته شده که این دایره‌المعارف، 12 برابر بزرگ­تر از دایره‌المعارف مشهور فرانسوی است که توسط دیتروت در قرن هجدهم میلادی در [[فرانسه]] تدوین شده است. درحال حاضر، از این مجموعه تنها حدود 800 فصل در 400 مجلد باقی مانده است که به صورت پراکنده در [[چین]] و 8 کشور دیگر نگهداری می‌­شود. از این مجموعه، حدود 400 فصل آن در  221 مجلد در [[چین]]، 41 جلد در کتابخانه‌­ی کنگره­‌ی [[آمریکا]]، 51 جلد در انگلیس، 5 جلد در آلمان و بقیه نیز در کشورهای [[ژاپن]] و کره‌­ی جنوبی نگهداری می­‌شود. در اوایل دهه­‌ی 1950، حدود 64 جلد از این مجموعه از اتحاد جماهیر شوروی سابق و 3 جلد از آلمان شرقی سابق به [[چین]] بازگردانده شد.<ref>People’s Daily Online (2003). Ugus. 3</ref>  
[[پرونده:F8bc126e4b4e15b81f8727.jpg|بندانگشتی]]
حدود شش صد سال پیش و در سال 1403 میلادی، بنابه دستور [[امپراتور یونگ­له]] (Yongle) از سلسله­‌ی مینگ، حدود دو هزار دانشمند و عالم و متخصص در رشته­‌های مختلف علوم، مأمور به تهیه و تدوین دایره‌المعارفی تحت عنوان «یونگ­له دادیان (Yongle Dadian)» شدند که پس از پنج سال تلاش جمعی، این دایره‌المعارف در سال 1408 میلادی تکمیل و تقدیم امپراتور شد. این دایره‌المعارف از 370 میلیون کاراکتر چینی تشکیل و دارای 917480 هزار صفحه، 22937 فصل، در  11095 مجلد، و بین 7 تا 8 هزار مدخل بود و از نظر حجم بیش از 40 متر مکعب فضا را اشغال می‌­کرد و در عصر خود بزرگ­ترین دایره‌المعارف جهان به شمار می‌­رفت.<ref>China Week (2003). 18 Apr </ref> مطالب این دایره‌المعارف شامل تمامی علوم، اطلاعات و داده‌­های موجود در سرتاسر چین از دوران نخستین سلسله‌­ی چین (206 تا 221 پیش از میلاد) تا عصر تدوین آن در آغاز قرن پانزدهم، اعم از علوم کشاورزی، هنر، نجوم، زمین شناسی، تاریخ، ادبیات، پزشکی، فلسفی، جغرافیا، علوم طبیعی و اطلاعات مذهبی می‌­گردید.<ref>www.chinaculture.org</ref> اندیشمندان، برای تدوین این دایره‌المعارف افزون بر استفاده از کلیه­‌ی اسناد، مدارک و کتاب­‌های موجود در آرشیو کتابخانه­‌ی سلطنتی امپراتور، از سرتاسر چین بالغ بر 8000 جلد کتاب نادر و کمیاب را خریداری و در اختیار این گروه از محققان و پژوهشگران قرار دادند.


این گنجینه‌­ی عظیم علمی، که پس از تدوین در دربار امپراتور نگهداری می‌­شد، به دلیل حجم زیاد آن هرگز چاپ نشد و به صورت دست­نویس و در دو نسخه تهیه و نگهداری می‌­شد (در سال 1567 میلادی، به دلیل از بین رفتن نسخه­‌ی اصلی در یک آتش سوزی، نسخه‌­ی سومی از آن تهیه و در قصر شهر ممنوعه نگهداری می‌شد.). در سال 1900 میلادی که قوای اشغالگر کشورهای غربی و شرقی از جمله [[انگلیس]]، [[آلمان]]، [[فرانسه]]، [[ژاپن]]، [[روسیه]]، [[اتریش]] و... [[پکن]] را اشغال کردند، این مجموعه نیز مورد تعرض مهاجمان قرار گرفته و بسیاری از مجلدات آن سوزانده شده و یا به غارت رفته و به کشورهای خارجی ارسال و پراکنده شد.
کتابخانه­‌ی ملی [[چین]] در سال 2001 میلادی، طی پروژه‌­ای کلیه­‌ی جلدهای موجود از این مجموعه در [[چین]] را به صورت فاکسی­مایلی، در همان قطع و رنگ و اندازه‌­ی اصلی و در تیراژی محدود تهیه و منتشر ساخته و یک نسخه‌­ای از آن را به منظور استفاده­‌ی پژوهشگران، در کتابخانه­‌های مهم و معتبر [[چین]] قرار داد. این کتابخانه در نظر دارد از سایر مجلداتی هم که در کشورهای خارجی نگهداری می­‌شود، به همین شکل نسخه‌­هایی را تهیه و در اختیار کتابخانه­‌های فوق قرار دهد.<ref>خبرگزاری شین هوا، (2002، آوریل) روزنامه‌های چاینا دیلی و فرهنگ.


گفته شده که این دایره‌المعارف، 12 برابر بزرگ­تر از دایره‌المعارف مشهور فرانسوی است که توسط دیتروت در قرن هجدهم میلادی در [[فرانسه]] تدوین شده است. درحال حاضر، از این مجموعه تنها حدود 800 فصل در 400 مجلد باقی مانده است که به صورت پراکنده در چین و 8 کشور دیگر نگهداری می‌­شود. از این مجموعه، حدود 400 فصل آن در 221 مجلد در چین، 41 جلد در کتابخانه‌­ی کنگره­‌ی [[آمریکا]]، 51 جلد در [[انگلیس]]، 5جلد در [[آلمان]] و بقیه نیز در کشورهای [[ژاپن]] و [[کره‌­ی جنوبی]] نگهداری می­‌شود. در اوایل دهه­‌ی 1950، حدود 64 جلد از این مجموعه از [[اتحاد جماهیر شوروی]] سابق و 3 جلد از آلمان شرقی سابق به [[چین]] بازگردانده شد.<ref>People’s Daily Online (2003). Ugus. 3</ref>
خبرنامه 1 (1391، ارديبهشت) رايزني فرهنگي ج.ا.ايران در پكن</ref>
 
=== [[کتابخانه های عمومی در چین]] ===
در اواخر قرن نوزدهم، [[چین]] به تدریج درهای خود را به روی غرب گشود. برخی از نخبگان سیاسی و دانشگاهی نیز ایده‌­های علمی پیشرفته‌­ی غربی را پذیرفته و به دنبال آن فرهنگ و علوم غربی را در [[چین]] رواج دادند.
 
از آنجا كه كتابخانه مهم­ترین مركز نشر ایده‌­ها و دانش جدید بود، شمار زیادی كتابخانه در همین دوران در سطوح مركزی و استانی و توسط ارگان‌­های دولتی و مدارس و دانشگاه­‌های وابسته به مسیونرهای مذهبی تاسیس شد. كتابخانه­‌ی مشهور «برج گویوئه» نخستین كتابخانه­‌ی مدرن چینی، در سال 1902 تأسیس شد كه یكی از اهداف آن روشنگری و احیای فكری مردم از طریق آموزش بود. در این برج كتاب­‌های غربی و روزنامه‌­های جدیدالانتشار و نشریات ادواری این كشورها در اختیار مردم قرار می­‌گرفت و درب سالن­‌های مطالعه­‌ی این كتابخانه، برخلاف گذشته، به روی عموم مردم باز بود. این كتابخانه، تنها یك مركز نگهداری كتاب نبود، بلكه از طریق آن خدمات مفید دیگری هم به خوانندگان كتاب ارایه می­‌شد.  


کتابخانه­‌ی ملی چین در سال 2001 میلادی، طی پروژه‌­ای کلیه­‌ی جلدهای موجود از این مجموعه در چین را به صورت فاکسی­مایلی، در همان قطع و رنگ و اندازه‌­ی اصلی و در تیراژی محدود تهیه و منتشر ساخته و یک نسخه‌­ای از آن را به منظور استفاده­‌ی پژوهشگران، در کتابخانه­‌های مهم و معتبر چین قرار داد. این کتابخانه در نظر دارد از سایر مجلداتی هم که در کشورهای خارجی نگهداری می­‌شود، به همین شکل نسخه‌­هایی را تهیه و در اختیار کتابخانه­‌های فوق قرار دهد. <ref>خبرگزاری شین هوا، (2002، آوریل) روزنامه‌های چاینا دیلی و فرهنگ.
با شروع قرن بیستم، شمار بیشتری از كتابخانه­‌های مدرن در استان­‌های جِه­جیانگ، هوبِی، فوجیان و هونان تأسیس و درهای این مراكز به روی عموم مردم گشوده شد. تا سال 1914، مجموعا 18 كتابخانه­‌ی استانی در [[چین]] ساخته شد و كتابخانه­‌ی پایتخت كه اكنون به [[کتابخانه ی ملی چین|كتابخانه­‌ی ملی چین]] تبدیل شده است، در سال 1912 به صورت رسمی افتتاح و در اختیار علاقمندان قرار گرفت. هم­زمان، كتابخانه‌­های دانشگاهی نیز قارچ گونه در سرتاسر کشور راه اندازی شدند كه از جمله­‌ی آن­ها می­‌توان به كتابخانه­‌ی دانشگاه پایتخت، كتابخانه‌­ی دانشگاه چینگ­خوا و كتابخانه­‌ی دانشگاه تربیت معلم پكن اشاره كرد. در دهه­­‌ی 1930، تمامی دانشگاه­‌ها و دانشكده‌­های سراسر [[چین]]، دارای كتابخانه­‌ی ویژه­‌ی خود بودند. مضافا این­كه، شماری كتابخانه‌­ی تخصصی و شخصی نیز به ­وجود آمد. در سال 1938، شمار كتابخانه­‌های [[چین]] به 5196 باب رسید ولی به دلیل تشدید جنگ داخلی و آغاز جنگ ضد ژاپنی، تنها 391 باب از این كتابخانه­‌ها توانستند تا سال 1949 كه [[جمهوری خلق چین]] تأسیس شد، به کار خود ادامه دهند.


خبرنامه 1 (1391، ارديبهشت) رايزني فرهنگي ج.ا.ايران در پكن</ref>
=== توسعه‌­ی کتابخانه­‌های عمومی پس از تأسیس چین نو ===
در بیش از شصت سال پس از تأسیس [[جمهوری خلق چین]]، سیستم کتابداری و كتابخانه‌­ای در [[چین]] به سرعت رشد كرده و شامل كتابخانه­‌های عمومی، دانشگاهی، پژوهشی و تخصصی، شخصی و انواع كتابخانه‌­های دیجیتالی می­‌گردد. طبق آمار، در سال 2009، شمار انواع كتابخانه‌­ها در سراسر [[چین]] به بیش از 258 هزار باب رسید. بر اساس آمار رسمی، شمار كتابخانه­‌های عمومی در سراسر كشور [[چین]]، بیش از 2850 باب با مجموع 85/5 میلیارد جلد كتاب می­‌باشد.<ref>China Statistical Year Book (2010), Statistic on Public Library by ragion</ref>


=== [[تأسيس كتابخانه‌هاي عمومي]] ===
=== [[متنوع و ديجيتالي شدن خدمات كتابخانه­‌هاي عمومي چین|ديجيتالی شدن خدمات كتابخانه های عمومی چین]] ===
در اواخر قرن نوزدهم، چین به تدريج درهاي خود را به روي غرب گشود. برخي از نخبگان سياسي و دانشگاهي نیز ايده‌­هاي علمی پيشرفته‌­ی غربي را پذيرفته و به دنبال آن فرهنگ و علوم غربي را در چین رواج دادند.
[[پرونده:A1db4c7e-6cba-404a-9557-1f514b8b227f 0.jpg|بندانگشتی|كتابخانه‌ی «تیَن­یی» قدیمیترین کتابخانه چین. برگرفته از سایت shine، قابل بازیابی از https://www.shine.cn/feature/art-culture/1906126462/|312x312پیکسل]]
پس از گذشت سه دهه از اجرای اصلاحات، با توجه به گسترش استفاده از فناوری نوین اطلاع رسانی، تحول جدیدی در توسعه‌­ی كتابخانه­‌های [[چین]] به وجود آمده و درحال حاضر، شمار زیادی از كتابخانه­‌های این كشور برای ارایه‌ی خدمات کتابخانه‌­ای، از فناوری دیجیتالی استفاده می‌­كند. در عصر انفجار اطلاعات، یك كتابخانه در صورتی می‌­تواند به حیات مدرن خود ادامه داده و با همتایان خود به رقابت بپردازد كه از سیستم­‌های جدید فن­آوری دیجیتالی به بهترین نحو استفاده كرده و با منابع کتابخانه­‌های بزرگ و حرفه­‌ای در سطح جهانی و ملی ارتباط داشته باشد. امروزه در [[چین]]، سیستم كتابخانه­‌ی دیجیتالی با سرعت هرچه تمام‌­تر درحال شكل گیری و توسعه است. هر كتابخانه می­‌كوشد تا سیستم مدیریت اطلاع رسانی، سایت اینترنتی، و خدمات دیجیتالی خود را ایجاد و به روز کند. در این زمینه، [[كتابخانه‌­ی ملي چین|كتابخانه‌­ی ملی چین]]، مركز اطلاع رسانی و اسناد آكادمی علوم [[چین]] و كتابخانه­‌ی دانشگاه چینگ­خوا، نه تنها پیشتاز هستند، بلکه مسئولیت دیجیتالی کردن تمام کتابخانه‌­های عمومی مهم [[چین]] و ایجاد شبکه­‌های گسترده‌­ی کتابخانه­‌ی دیجیتالی مادر را بر عهده دارند. با توجه به جمعیت زیاد كشور [[چین]] و گستردگی خوانندگان كتاب، تعدادی كتابخانه‌­ی تخصصی با تنوع و کاربرد خاص، مانند کتابخانه­‌ها­ی کودکان، نابینایان، پژوهشگران، نسخ خطی، و... که هر کدام در زمینه­‌ی خاص تخصص داشته و  خدمات ویژه‌­ای ارایه­ می­‌کنند نیز راه‌اندازی شده است. برای نمونه، [[كتابخانه‌­ی ملي چین|كتابخانه­‌ی ملی چین]] و كتابخانه‌­ی شانگهای، به لحاظ تنوع، گستردگی، دارا بودن مجموعه­‌های فراگیر كتاب و تسهیلات پیشرفته، برتری­‌های زیادی نسبت به سایر كتابخانه­‌ها دارند و كتابخانه‌ی «تیَن­یی» و کتابخانه­‌ی جدید پایتخت نیز از نظر ارائه­‌ی كتب قدیمی و نادر و كمیاب برای علاقه‌مندان جذابیت زیادی دارد.
=== [[كتابخانه‌­ی ملي چین|کتابخانه ی ملی چین]] ===
كتابخانه­‌ی ملی كنونی [[چین]]، همان «كتابخانه‌­ی سلطنتی پایتخت» سابق است كه در سال 1909، در محل معبد «گوانگ­خوا» در [[پکن|پكن]] احداث و سپس به خیابان «وِن­جین (Wenjin)» منتقل و به بزرگترین كتابخانه­‌ی مدرن [[چین]] تبدیل گردید. این کتابخانه در سال 1928 میلادی، کتابخانه‌­ی ملی بِی­پینگ (Beiping) نام گرفت. از سال 1987، در مکاتبات بین‌المللی با نام «کتابخانه­‌ی ملی چین» عنوان شد و در دسامبر سال 1998 با مصوبه‌­ی شورای وزیران [[چین]] این نام رسمیت یافت. در طول سال­‌های سپری شده، تعدادی از محققان و دانشمندان برجسته‎­‌ی چینی، از جمله «لیانگ چی­چائو»، «چای یوان پی»، «لوشون» در خدمت این كتابخانه بوده و ریاست آن را بر عهده داشته‌اند.


از آنجا كه كتابخانه مهم­ترين مركز نشر ايده‌­ها و دانش جديد بود، شمار زيادي كتابخانه در همين دوران در سطوح مركزي و استاني و توسط ارگان‌­هاي دولتي و مدارس و دانشگاه­‌های وابسته به مسیونرهای مذهبی تاسيس شد. كتابخانه­‌ی مشهور «[[برج گويوئه]]» نخستين كتابخانه­‌ی مدرن چیني، در سال 1902 تأسيس شد كه يكي از اهداف آن روشنگري و احياي فكري مردم از طريق آموزش بود. در اين برج كتاب­‌هاي غربي و روزنامه‌­هاي جديدالانتشار و نشريات ادواري اين كشورها در اختيار مردم قرار مي­‌گرفت و درب سالن­‌هاي مطالعه­‌ی اين كتابخانه، برخلاف گذشته، به روي عموم مردم باز بود. اين كتابخانه، تنها يك مركز نگهداري كتاب نبود، بلكه از طريق آن خدمات مفيد دیگری هم به خوانندگان كتاب ارايه مي­‌شد.
كتابخانه­‌ی ملی چین، پس از تأسیس [[جمهوری خلق چین]] در سال 1949، به كتابخانه­‌ی پكن تغییر نام داد. به دنبال توسعه‌ی علمی و آموزش [[چین]]، و افزایش تقاضای مردم برای فراگیری علوم، كتابخانه­‌ی پكن نیز در دهه‌های 1950 و 1960 توسعه­‌ی بیشتری یافت. در سال 1975 براساس تصمیم «چوئن­لای» نخست وزیر وقت این کشور، عملیات ساخت و ساز و تجدید بنای ساختمان كتابخانه­‌ی پكن آغاز و در سال 1987 ساختمان جدید كتابخانه در فضایی به مساحت 170 هزار متر مربع تكمیل و به یکی از بزرگ­ترین كتابخانه‌­های جهان تبدیل شد. این کتابخانه از نظر وسعت مقام نخست را در آسیا و مقام چهارم را در جهان دارد. ساختمان كتابخانه جمعآ از 22 طبقه و چند ساختمان مرتبط تشكیل شده است. مخازن كتاب 10 طبقه را به خود اختصاص داده و 38 تالار مطالعه نیز در 5 طبقه از ساختمان استقرار یافته‌اند. افزون بر این­ها، دو تالار نمایشگاهی و دو محوطه‌­ی سبز نیز در زمین 14 هكتاری كتابخانه وجود دارد. بخش‌های مختلف آن عبارتند از:


با شروع قرن بيستم، شمار بيشتري از كتابخانه­‌های مدرن در استان­‌هاي [[جِه­جيانگ]]، [[هوبِي]]، [[فوجيان]] و [[هونان]] تأسيس و درهاي اين مراكز به روي عموم مردم گشوده شد. تا سال 1914، مجموعا 18 كتابخانه­‌ی استاني در چین ساخته شد و كتابخانه­‌ی پايتخت كه اكنون به كتابخانه­‌ی ملي چین تبديل شده است، در سال 1912 به صورت رسمي افتتاح و در اختیار علاقمندان قرار گرفت. هم­زمان، كتابخانه‌­هاي دانشگاهي نيز قارچ گونه در سرتاسر کشور راه اندازی شدند كه از جمله­‌ی آن­ها مي­‌توان به [[كتابخانه­‌ی دانشگاه پايتخت]]، [[كتابخانه‌­ی دانشگاه چینگ­خوا]] و [[كتابخانه­‌ی دانشگاه تربيت معلم پكن]] اشاره كرد. در دهه­­‌ی 1930، تمامي دانشگاه­‌ها و دانشكده‌­هاي سراسر چین، دارای كتابخانه­‌ی ويژه­‌ی خود بودند. مضافا اين­كه، شماري كتابخانه‌­ي تخصصي و شخصي نيز به ­وجود آمد. در سال 1938، شمار كتابخانه­‌هاي چین به 5196 باب رسيد ولي به دليل تشدید جنگ داخلی و آغاز جنگ ضد ژاپني، تنها 391 باب از اين كتابخانه­‌ها توانستند تا سال 1949 كه جمهوري خلق چین تأسيس شد، به کار خود ادامه دهند.
==== بخش منابع الكترونیكی ====
دو تالار منابع الكترونیكی در كتابخانه وجود دارد که هر كدام به ترتیب 20 و 63 رایانه دارند. بسیاری از لوح‌های فشرده و سایت‌های اینترنتی در این تالارها قابل دسترسی هستند. استفاده از رایانه‌ها با پرداخت هزینه‌های تعیین شده، مخصوص اعضا بوده و اعضای جدید پس از طی دوره‌های آموزش رایانه، مجاز به بهره‌برداری هستند. امكان دسترسی پیوسته به فهرست همگانی (اپك) نیز میسر است.


=== [[توسعه‌­ی کتابخانه­‌های عمومی پس از تأسیس چین نو]] ===
==== بخش خدمات تهیه­‌ی اسناد ====
در بيش از شصت سال پس از تأسیس [[جمهوری خلق چین]]، سيستم کتابداری و كتابخانه‌­ای در چین به سرعت رشد كرده و شامل كتابخانه­‌هاي عمومي، دانشگاهي، پژوهشي و تخصصي، شخصي و انواع كتابخانه‌­هاي دیجیتالی مي­‌گردد. طبق آمار، در سال 2009، شمار انواع كتابخانه‌­ها در سراسر چین به بیش از 258 هزار باب رسيد. بر اساس آمار رسمي، شمار كتابخانه­‌هاي عمومي در سراسر كشور چین، بیش از 2850 باب با مجموع 85/5 میلیارد جلد كتاب مي­‌باشد<ref>China Statistical Year Book (2010), Statistic on Public Library by ragion</ref>.
وظیفه­‌ی این مركز، ارائه‌­ی خدمات اطلاع‌رسانی به طرح‌های تحقیقاتی بزرگ ملی، واحدهای تولیدی، و عموم مردم در قالب تهیه، بازیابی، و اشاعه‌­ی اطلاعات مورد نیاز آن­ها، در قبال دریافت هزینه‌های مربوط است. امانت بین كتابخانه‌های داخل و خارج از كشور، از دیگر وظایف این مركز به شمار می‌­رود.


=== [[متنوع و ديجيتالي شدن خدمات كتابخانه­‌هاي عمومي چین]] ===
==== بخش ترجمه ====
پس از گذشت سه دهه از اجرای اصلاحات، با توجه به گسترش استفاده از فناوري نوين اطلاع رسانی، تحول جديدي در توسعه‌­ی كتابخانه­‌هاي چین به وجود آمده و درحال حاضر، شمار زيادي از كتابخانه­‌هاي اين كشور برای ارایه‌ی خدمات کتابخانه‌­ای، از فناوري ديجيتالي استفاده مي‌­كند. در عصر انفجار اطلاعات، يك كتابخانه در صورتي مي‌­تواند به حيات مدرن خود ادامه داده و با همتايان خود به رقابت بپردازد كه از سيستم­‌هاي جدید فن­آوری ديجيتالي به بهترين نحو استفاده كرده و با منابع کتابخانه­‌های بزرگ و حرفه­‌ای در سطح جهاني و ملي ارتباط داشته باشد. امروزه در چین، سيستم كتابخانه­‌ی ديجيتالي با سرعت هرچه تمام‌­تر درحال شكل گیری و توسعه است. هر كتابخانه مي­‌كوشد تا سيستم مديريت اطلاع رساني، سايت اينترنتي، و خدمات دیجیتالی خود را ايجاد و به روز کند. در اين زمینه، [[كتابخانه‌­ی ملي چین]]، [[مركز اطلاع رساني و اسناد آكادمي علوم چین]] و [[كتابخانه­‌ی دانشگاه چینگ­خوا]]، نه تنها پيشتاز هستند، بلکه مسئولیت دیجیتالی کردن تمام کتابخانه‌­های عمومی مهم چین و ایجاد شبکه­‌های گسترده‌­ی کتابخانه­‌ی دیجیتالی مادر را بر عهده دارند. با توجه به جمعيت زياد كشور چین و گستردگي خوانندگان كتاب، تعدادي كتابخانه‌­ی تخصصي با تنوع و کاربرد خاص، مانند کتابخانه­‌ها­ی کودکان، نابینایان، پژوهشگران، نسخ خطی، و... که هر کدام در زمینه­‌ی خاص تخصص داشته و  خدمات ویژه‌­ای ارایه­ می­‌کنند نیز راه‌اندازي شده است. براي نمونه، [[كتابخانه­‌ی ملی چین]] و [[كتابخانه‌­ی شانگهاي]]، به لحاظ تنوع، گستردگي، دارا بودن مجموعه­‌هاي فراگير كتاب و تسهيلات پيشرفته، برتري­‌هاي زيادي نسبت به ساير كتابخانه­‌ها دارند و [[كتابخانه‌ی «تيَن­يي»]] و کتابخانه­‌ی جدید پایتخت نيز از نظر ارائه­‌ی كتب قديمي و نادر و كمياب براي علاقه‌مندان جذابيت زيادي دارد.  
این بخش وظیفه­‌ی ترجمه­‌ی منابع كتابخانه‌ای به زبان‌های گوناگون را برعهده دارد. مترجمان پاره‌وقت این مركز بنابر سفارش مراجعان، به ترجمه از زبان‌ها یا به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی، روسی، ژاپنی، آلمانی، فرانسوی، كره‌ای، اسپانیولی، ایتالیایی، هندی، و جز آن می‌پردازند.


=== [[كتابخانه‌­ی ملي چین]] ===
==== بخش صوتی و تصویری ====
كتابخانه­‌ی ملي كنوني چین، همان «كتابخانه‌­ی سلطنتی پايتخت» سابق است كه در سال 1909، در محل معبد «[[گوانگ­خوا]]» در [[پكن]] احداث و سپس به خيابان «وِن­جين (Wenjin)» منتقل و به بزرگترين كتابخانه­‌ی مدرن چین تبديل گرديد. این کتابخانه در سال 1928 میلادی، [[کتابخانه‌­ی ملی بِی­پینگ]] (Beiping) نام گرفت. از سال 1987، در مکاتبات بین‌المللی با نام «[[کتابخانه­‌ی ملی چین]]» عنوان شد و در دسامبر سال 1998 با مصوبه‌­ی شورای وزیران چین این نام رسمیت یافت. در طول سال­‌هاي سپري شده، تعدادي از محققان و دانشمندان برجسته‎­‌ی چینی، از جمله «[[ليانگ چي­چائو]]»، «[[چاي يوان پي]]»، «[[لوشون]]» در خدمت اين كتابخانه بوده و رياست آن را بر عهده داشته‌اند.
این بخش دارای سه سالن صوتی و تصویری مجهز به سیستم چندرسانه‌­ای، با امکانات استودیو ویرایش فیلم، پخش، و ظبط است. دو سالن نمایش جمعی با 130 صندلی و 60 صندلی تک نفره نیز در این بخش در نظر گرفته شده است. در این بخش امکان به امانت گرفتن منابع برای اعضای کتابخانه هم وجود دارد.<ref>www.nlc.gov.cn</ref>


[[كتابخانه­‌ی ملي چین]]، پس از تأسيس [[جمهوري خلق چین]] در سال 1949، به كتابخانه­‌ی پكن تغيير نام داد. به دنبال توسعه‌ی علمی و آموزش چین، و افزايش تقاضاي مردم براي فراگيري علوم، كتابخانه­‌ی پكن نيز در دهه‌هاي 1950 و 1960 توسعه­‌ی بيشتري يافت. در سال 1975 براساس تصمیم «[[چوئن­لاي]]» نخست وزير وقت این کشور، عملیات ساخت و ساز و تجدید بنای ساختمان كتابخانه­‌ی پكن آغاز و در سال 1987 ساختمان جديد كتابخانه در فضايي به مساحت 170 هزار متر مربع تكميل و به یکی از بزرگ­ترين كتابخانه‌­های جهان تبديل شد. این کتابخانه از نظر وسعت مقام نخست را در آسیا و مقام چهارم را در جهان دارد. ساختمان كتابخانه جمعآ از 22 طبقه و چند ساختمان مرتبط تشكيل شده است. مخازن كتاب 10 طبقه را به خود اختصاص داده و 38 تالار مطالعه نيز در 5 طبقه از ساختمان استقرار يافته‌اند. افزون بر این­ها، دو تالار نمايشگاهی و دو محوطه‌­ی سبز نيز در زمين 14 هكتاري كتابخانه وجود دارد. بخش‌هاي مختلف آن عبارتند از:
[[کتابخانه ی ملی چین|كتابخانه‌­ی ملی چین]]، افزون بر این­كه یك كتابخانه‌­ی تحقیقاتی جامع و گنجینه­‌ی ملی انتشارات داخلی است، مركز تحقیقات و توسعه­‌ی كتابخانه‌ها و شبكه‌های اطلاع‌رسانی كتابخانه‌ها نیز به‌شمار می‌رود. تهیه­‌ی كتابشناسی ملی، نظام رده‌بندی چینی، اجرای توافقات رسمی فرهنگی، و همكاری با سایر كتابخانه‌ها در داخل كشور و در سطح بین‌المللی، از وظایف این كتابخانه است. [[کتابخانه ی ملی چین|كتابخانه‌­ی ملی]]، مركز ملی شابک و شماره­‌ی استاندارد ملی پیایندها (آی.اس.اس.ان.) نیز هست. به صورت کلی، حفظ و نگهداری مواد كتابخانه‌­ای از اهداف این كتابخانه است. از این رو، كتاب‌های مهم و نادر، به‌ منظور حفظ و نگهداری مطلوب، به ریزنگار تبدیل می‌شوند. این كتابخانه علاوه بر برخورداری از قانون واسپاری انتشارات داخلی (از سال 1920)، به گردآوری انتشارات خارجی، انتشارات سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های خارجی، انواع ریزنگار و مواد دیداری - شنیداری، لوح فشرده، و انتشارات الكترونیكی نیز می‌پردازد. هم­چنین مجموعه‌های بزرگی از انتشارات در زمینه‌های كتابداری و اطلاع‌رسانی؛ سالنامه‌های چینی؛ و مجموعه‌های خاص انتشارات هنگ‌كنگ، تایوان، و ماكائو را گردآوری كرده است. افزون بر این، [[کتابخانه ی ملی چین|كتابخانه‌­ی ملی چین]] مركز واسپاری رساله‌های دكترای چینی و انتشارات سازمان ملل متحد نیز هست.


1- بخش منابع الكترونيكي. دو تالار منابع الكترونيكي در كتابخانه وجود دارد که هر كدام به ترتيب 20 و 63 رايانه دارند. بسياري از لوح‌هاي فشرده و سايت‌هاي اينترنتي در اين تالارها قابل دسترسي هستند. استفاده از رايانه‌ها با پرداخت هزينه‌هاي تعيين شده، مخصوص اعضا بوده و اعضاي جديد پس از طي دوره‌هاي آموزش رايانه، مجاز به بهره‌برداري هستند. امكان دسترسي پيوسته به فهرست همگاني (اپك) نيز ميسر است.
این كتابخانه در تمامی روزهای سال به روی مراجعان باز بوده و روزانه بین 7 تا 8 هزار نفر به كتابخانه مراجعه كرده و از 10هزار  فقره ماده­‌ی كتابخانه‌ای استفاده می‌کنند. هم­چنین، خدمات پیوسته‌ی آن 24 ساعته از طریق شبكه‌های چندرسانه‌ای گوناگون و نیز اینترنت قابل دسترسی است. در 1999، قریب به 15000 كارمند در این كتابخانه اشتغال داشته‌اند، كه نزدیك به 10 درصد آنها دارای تخصص كتابداری بوده‌اند.


2- بخش خدمات تهيه­‌ی اسناد. وظيفه­‌ی اين مركز، ارائه‌­ی خدمات اطلاع‌رساني به طرح‌هاي تحقيقاتي بزرگ ملي، واحدهاي توليدي، و عموم مردم در قالب تهيه، بازيابي، و اشاعه‌­ی اطلاعات مورد نياز آن­ها، در قبال دريافت هزينه‌هاي مربوط است. امانت بين كتابخانه‌هاي داخل و خارج از كشور، از ديگر وظايف اين مركز به شمار می‌­رود.
[[کتابخانه ی ملی چین|كتابخانه­‌ی ملی چین]]، مركز ملی پیشینه­‌ی كتابشناختی است و وظیفه‌­ی انتشار «كتابشناسی ملی چین»، فهرستگان‌های ملی، و فهرست مجموعه‌های موجود در این كتابخانه را بر عهده دارد. این كتابخانه از سال 1927 و به‌ ویژه از سال 1957 «فهرستگان ملی چین» را گردآوری كرده است. در سال 1997 «مركز فهرست­نویسی كتابخانه­‌ی پیوسته»، به‌منظور سازماندهی فهرست نویسی رایانه‌ای در سطح كشور، مدیریت شبكه‌­ی فهرستگان، و گسترش اشتراك منابع كتابشناختی در آن تأسیس شد. انتشار فهرست­ برگه­‌ی كتاب‌های چینی با فرمت مارك نیز از وظایف این مركز به‌ شمار می‌رود. تا پایان سال 1997 حدود 73 نفر در این مركز اشتغال داشته‌اند.


3- بخش ترجمه. اين بخش وظيفه­‌ی ترجمه­‌ی منابع كتابخانه‌اي به زبان‌هاي گوناگون را برعهده دارد. مترجمان پاره‌وقت اين مركز بنابر سفارش مراجعان، به ترجمه از زبان‌ها يا به زبان‌هاي مختلف از جمله [[زبان انگليسي|انگليسي]]، [[زبان روسي|روسي]]، [[زبان ژاپني|ژاپني]]، [[زبان آلماني|آلماني]]، [[زبان فرانسوي|فرانسوي]]، [[زبان كره‌اي|كره‌اي]]، [[زبان اسپانيولي|اسپانيولي]]، [[زبان ايتاليايي|ايتاليايي]]، [[زبان هندي|هندي]]، و جز آن مي‌پردازند.
[[کتابخانه ی ملی چین|كتابخانه­‌ی ملی چین]] هم­چنین موظف به تهیه‌­ی بیش از 30 عنوان كتابشناسی است؛ از جمله: «كتابشناسی ملی چین»، «كتابشناسی عمومی كتاب‌های منتشر شده بین سال‌های 1911-1949»، و «كتابشناسی كتاب‌های قدیمی و كمیاب».


4- بخش صوتی و تصویری. این بخش دارای سه سالن صوتی و تصویری مجهز به سیستم چندرسانه‌­ای، با امکانات استودیو ویرایش فیلم، پخش، و ظبط است. دو سالن نمایش جمعی با 130 صندلی و 60 صندلی تک نفره نیز در این بخش در نظر گرفته شده است. در این بخش امکان به امانت گرفتن منابع برای اعضای کتابخانه هم وجود دارد.<ref>www.nlc.gov.cn</ref>
این كتابخانه با همكاری سایر كتابخانه‌های چین، پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی گذشته‌نگر [[چین]] (1949 تا 1987) را ایجاد كرده‌است كه در كنار پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی چین كه توسط [[کتابخانه ی ملی چین|كتابخانه‌­ی ملی چین]] راه‌اندازی شده‌است، بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی انتشارات چین را تشكیل می‌دهد. كتابخانه ملی چین هم­چنین، ریاست هیئت تحریریه رده‌بندی كتابخانه‌­ی چینی را برعهده دارد كه زیر نظر [[وزارت فرهنگ چین]] تشكیل می‌شود. تحقیق، تألیف، بازبینی، و اصلاح طرح رده‌بندی چینی و موضوعات وابسته، از وظایف این هیئت به‌شمار می‌رود.


كتابخانه‌­ی ملي چين، افزون بر اين­كه يك كتابخانه‌­ی تحقيقاتي جامع و گنجينه­‌ی ملي انتشارات داخلي است، مركز تحقيقات و توسعه­‌ی كتابخانه‌ها و شبكه‌هاي اطلاع‌رساني كتابخانه‌ها نيز به‌شمار مي‌رود. تهيه­‌ی كتابشناسي ملي، نظام رده‌بندي چيني، اجراي توافقات رسمي فرهنگي، و همكاري با ساير كتابخانه‌ها در داخل كشور و در سطح بين‌المللي، از وظايف اين كتابخانه است. كتابخانه‌­ی ملی، مركز ملي شابک و شماره­‌ی استاندارد ملي پيايندها (آي.اس.اس.ان.) نيز هست. به صورت کلی، حفظ و نگهداري مواد كتابخانه‌­ای از اهداف اين كتابخانه است. از اين رو، كتاب‌هاي مهم و نادر، به‌ منظور حفظ و نگهداري مطلوب، به ريزنگار تبديل مي‌شوند. اين كتابخانه علاوه بر برخورداري از قانون واسپاري انتشارات داخلي (از سال 1920)، به گردآوري انتشارات خارجي، انتشارات سازمان‌هاي بين‌المللي و دولت‌هاي خارجي، انواع ريزنگار و مواد ديداري - شنيداري، لوح فشرده، و انتشارات الكترونيكي نيز می‌پردازد. هم­چنين مجموعه‌هاي بزرگي از انتشارات در زمينه‌هاي كتابداري و اطلاع‌رساني؛ سالنامه‌هاي چيني؛ و مجموعه‌هاي خاص انتشارات [[هنگ‌كنگ]]، [[تايوان]]، و [[ماكائو]] را گردآوري كرده است. افزون بر این، كتابخانه‌­ی ملي چين مركز واسپاري رساله‌هاي دكتراي چيني و انتشارات سازمان ملل متحد نيز هست.
كتابخانه عظیم ملی [[چین]] دارای 3/26 میلیون جلد كتاب (براساس آخرین آمار سال 2007) است كه پنجمین مجموعه­‌ی بزرگ كتاب جهان به شمار می‌­آید و در سال­‌های اخیر سالانه 600 تا 700 هزار جلد كتاب به ذخایر آن افزوده شده است. از جمله آثار بسیار كهن موجود در آن می‌توان به 35 هزار قطعه خطوط حكاكی شده روی لاك لاك­پشت‌­ها، 300 هزار یادداشت­‌های سلطنتی دوران سلسله‌ی سونگ مربوط به 700 سال پیش، و بیش از 3 میلیون جلد كتاب نادر و منحصر به فرد، و یك میلیون 640 هزار جلد كتاب قدیمی، 97/2 میلیون کتاب به زبان­‌های خارجی آن اشاره كرد. این كتابخانه هم­چنین اسناد و مدارك و آثار قدیمی مربوط به شهر دونگ­خوانگ، مجموعه­‌ی جائوچنگ، [[تدوین بزرگ­ترین دایره‌المعارف جامع قدیمی چین|دایره‌المعارف یونگ­لی]] و آثار كامل ادبیات كلاسیك [[چین]] را در خود جای داده است. این كتابخانه از لحاظ گردآوری كتاب به [[زبان چینی]] بزرگ­ترین مركز در جهان و بزرگ­ترین كتابخانه­‌ی كشور [[چین]] در زمینه­‌ی جمع‌آوری كتب خارجی به 115 زبان دنیا است. در این كتابخانه آثار ارزشمند و گرانبهایی درباره­‌ی افراد مشهور و اسناد دوران انقلاب فرهنگی و تئوری­‌های تئوری‌پردازان چینی نگهداری می‌­شود و با 1200 كتابخانه و موسسه­‌ی تحقیقاتی در 120 كشور جهان مبادلات گسترده‌­ای دارد و نشریات رسمی دولت­‌های خارجی و سازمان ملل را در خود جای داده است. بسیاری از انتشارات الكترونیكی و جدید و مدرن امروزه در جریان توسعه­‌ی عصر اطلاع رسانی به خزاین و گنجینه­‌های این كتابخانه افزوده شده و مجهز به شبكه­‌ی رایانه‌­ای است و از یك سیستم مدیریتی پیشرفته همانند سیستم كتابخانه­‌های مهم و پیشرفته‌­ی جهان برخوردار است. داده­­‌های دیجیتالی تمام متن موجود در آن به 78 میلیون صفحه می­رسد كه معادل 250 هزار جلد كتاب است. شمار بازدید كنندگان پایگاه اینترنتی این كتابخانه در سال 2007 به بیش از 350 میلیون نفر رسید. این كتابخانه در قرن بیست و یكم، سیستم كامپیوتری و دیجیتالی كردن تمام كتب و اسناد خود را كه از سال 1998 آغاز كرده به اتمام خواهد رساند و مرحله­‌ی بعدی توسعه­‌ی مجدد ساختمانی كتابخانه با فضایی به مساحت 22 هزار متر مربع که درحال اجرا است، به آن اضافه خواهد شد كه پس از تكمیل فضای كتابخانه به 250 هزار متر مربع بالغ می­‌گردد و از این لحاظ مقام سوم جهان را به خود اختصاص خواهد داد. سه طرح اطلاع رسانی فرهنگی برای ارائه­‌ی فناوری پیشرفته و توسعه­‌ی فرهنگ و آموزش مردم، چاپ به صورت افستِ كتاب­‌های قدیمی كمیاب و نادر برای استفاده­‌ی عموم و هم­چنین ارسال كتاب به مناطق حاشیه­‌ای و محروم كشور برای توسعه‌­ی فرهنگ كشاورزان و روستاییان و افزایش آگاهی­‌های علمی آنان، از جمله طرح­‌هایی است كه از سال 2005 میلادی این كتابخانه در دست اجراء دارد.<ref>سابقی (1384).</ref>


اين كتابخانه در تمامي روزهاي سال به روي مراجعان باز بوده و روزانه بین 7 تا 8 هزار نفر به كتابخانه مراجعه كرده و از 10هزار  فقره ماده­‌ی كتابخانه‌اي استفاده مي‌کنند. هم­چنين، خدمات پيوسته‌­ی آن 24 ساعته از طريق شبكه‌هاي چندرسانه‌اي گوناگون و نيز اينترنت قابل دسترسي است. در 1999، قريب به 15000 كارمند در اين كتابخانه اشتغال داشته‌اند، كه نزديك به 10 درصد آنها داراي تخصص كتابداري بوده‌اند.
سایر کتابخانه‌­های مهم [[چین]] نیز عبارتند از: کتابخانه‌­ی جدید پایتخت؛ کتابخانه‌­ی ملی [[شانگهای]]؛ کتابخانه‌­ی فرهنگستان علوم اجتماعی [[چین]][iv]؛ کتابخانه‌­ی دانشگاه [[پکن]]؛ کتابخانه­‌ی دانشگاه چینگهوا؛ کتابخانه‌­ی دانشگاه خلق [[پکن]]؛ و کتابخانه­‌ی دانشگاه تربیت معلم [[پکن]].<ref>سابقی، علی محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل [[چین]]. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد سوم، ص 1011-1033.</ref>


كتابخانه­‌ی ملي چين، مركز ملي پيشينه­‌ی كتابشناختي است و وظيفه‌­ی انتشار «[[كتابشناسي ملي چين]]»، فهرستگان‌هاي ملي، و فهرست مجموعه‌هاي موجود در اين كتابخانه را بر عهده دارد. اين كتابخانه از سال 1927 و به‌ ويژه از سال 1957 «[[فهرستگان ملي چين]]» را گردآوري كرده است. در سال 1997 «[[مركز فهرست­نويسي كتابخانه­‌ی پيوسته]]»، به‌منظور سازماندهي فهرست نويسي رايانه‌اي در سطح كشور، مديريت شبكه‌­ی فهرستگان، و گسترش اشتراك منابع كتابشناختي در آن تأسيس شد. انتشار فهرست­ برگه­‌ی كتاب‌هاي چيني با فرمت مارك نيز از وظايف اين مركز به‌ شمار مي‌رود. تا پايان سال 1997 حدود 73 نفر در اين مركز اشتغال داشته‌اند.
== نیز نگاه کنید به ==
[[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در آرژانتین]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در تایلند]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اوکراین]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اسپانیا]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اردن]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اتیوپی]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در سیرالئون]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در لبنان]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در سریلانکا]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در قزاقستان]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در بنگلادش]]؛ [[فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در تاجیکستان]]


كتابخانه­‌ی ملي چين هم­چنين موظف به تهيه‌­ی بيش از 30 عنوان كتابشناسي است؛ از جمله: «كتابشناسي ملي چين»، «كتابشناسي عمومي كتاب‌هاي منتشر شده بين سال‌هاي 1911-1949»، و «كتابشناسي كتاب‌هاي قديمي و كمياب».
== پاورقی ==
<small>[i] - در [[تاریخ دوران باستان چین|چین باستان]] که فرهنگ مردسالاری حاکم بود، مردم براین باور بودند که زن هرچه محدودتر در خانه باشد، بهتر است.</small>


اين كتابخانه با همكاري ساير كتابخانه‌هاي چين، پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي گذشته‌نگر چين (1949 تا 1987) را ايجاد كرده‌است كه در كنار پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي چين كه توسط كتابخانه‌­ی ملي چين راه‌اندازي شده‌است، بزرگ‌ترين و جامع‌ترين پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي انتشارات چين را تشكيل مي‌دهد. كتابخانه ملي چين هم­چنین، رياست هيئت تحريريه رده‌بندي كتابخانه‌­ی چيني را برعهده دارد كه زير نظر وزارت فرهنگ چين تشكيل مي‌شود. تحقيق، تأليف، بازبيني، و اصلاح طرح رده‌بندي چيني و موضوعات وابسته، از وظايف اين هيئت به‌شمار مي‌رود.
<small>[ii] - در افسانه‌های چینی گفته می‌شود که دختری عاشق کتاب بود، ولی نمی‌توانست به تنها کتابخانه‌­ی موجود دسترسی داشته باشد. لذا با پسر صاحب کتابخانه ازدواج کرد تا از این طریق بتواند به کتاب‌های موجود در کتابخانه‌ی پدر شوهرش دسترسی پیدا کند، ولی علی‌رغم ازدواج با پسر خانه، هرگز به کتاب‌ها دسترسی پیدا نکرد.</small>


كتابخانه عظيم ملي چین دارای 3/26 ميليون جلد كتاب (براساس آخرين آمار سال 2007) است كه پنجمين مجموعه­‌ی بزرگ كتاب جهان به شمار مي‌­آيد و در سال­‌هاي اخير سالانه 600 تا 700 هزار جلد كتاب به ذخاير آن افزوده شده است. از جمله آثار بسيار كهن موجود در آن مي‌توان به 35 هزار قطعه خطوط حكاكي شده روي لاك لاك­پشت‌­ها، 300 هزار يادداشت­‌هاي سلطنتي دوران [[سلسله‌­ی سونگ]] مربوط به 700 سال پيش، و بیش از 3 ميليون جلد كتاب نادر و منحصر به فرد، و يك ميليون 640 هزار جلد كتاب قديمي، 97/2 میلیون کتاب به زبان­‌های خارجی آن اشاره كرد. اين كتابخانه هم­چنين اسناد و مدارك و آثار قديمي مربوط به شهر [[دونگ­خوانگ]]، مجموعه­‌ی [[جائوچنگ]]، [[تدوین بزرگ­ترین دایره‌المعارف جامع قدیمی چین|دايره‌المعارف يونگ­لي]] و آثار كامل ادبيات كلاسيك چین را در خود جاي داده است. اين كتابخانه از لحاظ گردآوري كتاب به [[زبان چینی]] بزرگ­ترين مركز در جهان و بزرگ­ترين كتابخانه­‌ی كشور چین در زمينه­‌ی جمع‌آوري كتب خارجي به 115 زبان دنيا است. در این كتابخانه آثار ارزشمند و گرانبهايي درباره­‌ی افراد مشهور و اسناد دوران انقلاب فرهنگي و تئوري­‌هاي تئوري‌پردازان چینی نگهداري مي‌­شود و با 1200 كتابخانه و موسسه­‌ی تحقيقاتي در 120 كشور جهان مبادلات گسترده‌­اي دارد و نشريات رسمي دولت­‌هاي خارجي و سازمان ملل را در خود جاي داده است. بسياري از انتشارات الكترونيكي و جديد و مدرن امروزه در جريان توسعه­‌ی عصر اطلاع رساني به خزاين و گنجينه­‌هاي اين كتابخانه افزوده شده و مجهز به شبكه­‌ی رايانه‌­اي است و از يك سيستم مديريتي پيشرفته همانند سيستم كتابخانه­‌هاي مهم و پيشرفته‌­ی جهان برخوردار است. داده­­‌هاي ديجيتالي تمام متن موجود در آن به 78 ميليون صفحه مي­رسد كه معادل 250 هزار جلد كتاب است. شمار بازديد كنندگان پايگاه اينترنتي اين كتابخانه در سال 2007 به بیش از 350 ميليون نفر رسيد. اين كتابخانه در قرن بيست و يكم، سيستم كامپيوتري و ديجيتالي كردن تمام كتب و اسناد خود را كه از سال 1998 آغاز كرده به اتمام خواهد رساند و مرحله­‌ی بعدي توسعه­‌ی مجدد ساختماني كتابخانه با فضايي به مساحت 22 هزار متر مربع که درحال اجرا است، به آن اضافه خواهد شد كه پس از تكميل فضاي كتابخانه به 250 هزار متر مربع بالغ مي­‌گردد و از اين لحاظ مقام سوم جهان را به خود اختصاص خواهد داد. سه طرح اطلاع رساني فرهنگي براي ارائه­‌ی فناوري پيشرفته و توسعه­‌ی فرهنگ و آموزش مردم، چاپ به صورت افستِ كتاب­‌هاي قديمي كمياب و نادر براي استفاده­‌ی عموم و هم­چنين ارسال كتاب به مناطق حاشيه­‌اي و محروم كشور براي توسعه‌­ی فرهنگ كشاورزان و روستاييان و افزايش آگاهي­‌هاي علمي آنان، از جمله طرح­‌هايي است كه از سال 2005 ميلادي اين كتابخانه در دست اجراء دارد.  (سابقی، ، 1384)
<small>[iii] - در سال 1567 میلادی، به دلیل از بین رفتن نسخه­‌ی اصلی در یک آتش سوزی، نسخه‌­ی سومی از آن تهیه و در قصر شهر ممنوعه نگهداری می‌شد.</small>


سایر کتابخانه‌­های مهم چین نیز عبارتند از: کتابخانه‌­ی جدید پایتخت؛ کتابخانه‌­ی ملی شانگهای؛ کتابخانه‌­ی فرهنگستان علوم اجتماعی چین (کتابخانه­‌ی تخصصی با بیش از 6 میلیون جلد کتاب)؛ کتابخانه‌­ی دانشگاه پکن؛ کتابخانه­‌ی دانشگاه چینگ­هوا؛ کتابخانه‌­ی دانشگاه خلق پکن؛ و کتابخانه­‌ی دانشگاه تربیت معلم پکن.<ref>سابقی، علی محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل چین. تهران: انتشارات الهدی، جلد--- ص---</ref>
<small>[iv] - کتابخانه­‌ی تخصصی با بیش از 6 میلیون جلد کتاب</small>


== کتابشناسی ==
== کتابشناسی ==
<references />
[[رده:کتاب، کتابخوانی، کتابخانه و صنعت نشر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۴۶

از گذشته­‌های دور گفته شده است­ كه كتاب نردبان پیشرفت بشریت است و به همین سبب كتابت و كتاب، هر محتوا و شكلی كه داشته باشد، بیانگر رشد و خلاقیت و اندیشه­‌مندی و توسعه‌­ی فرهنگ هر ملتی به ­شمار می‌رود. بنابراین، توسعه­‌ی فرهنگ كتابداری و كتابخانه نیز در هر كشوری بازتابی از میزان پیشرفت و توسعه­‌ی فرهنگ و تمدن آن قوم است.

فرهنگ كتابت در چین

نخستین نوشته چینی به نام جیاگو وِن: حکاکی حروف بر روی لاک لاکپشت. برگرفته از سایت zacke، قابل بازیابی از https://www.zacke.at/auction/lot/63-an-inscribed-shang-dynasty-oracle-bone-turtle-plastron-jiaguwen/?lot=29245&sd=1

مردم سرزمین چین را باید جزو ملت­‌هایی به شمار آورد كه از آغاز دوره­‌ی احساس نیاز انسان به انتقال ایده و اندیشه‌­ی خود به دیگران از طرق مختلف، به فكر كشف راه‌­هایی پرداخت كه ب­تواند از طریق ثبت اندیشه­‌ها، خود را جاودان سازد. هم­چنین، برآورد شده است که چین تا سال 1750 میلادی، به تنهایی بیشتر از تمام دنیا اثر نوشته­‌ای ایجاد کرده است که اکثر آن­ها جنبه‌­ی اخلاقی و فلسفی داشته است.[۱] طبق اسناد و مدارك به اثبات رسیده و مورد قبول باستان‌شناسان، قدیمی­ترین دست نوشته­‌های بشری كه به وضوح و طبق قاعده و قانون در بردارنده­‌ی پیام است، در جنوب عراق و بین‌النهرین كشف شده كه متعلق به 5200 سال قبل است. ساكنان این منطقه با اختراع نوعی خط یا تصویر نگاری و علایم نوشتاری برای انتقال ایده و اندیشه­‌های خود به دیگران، آنان را بر روی لو‌ح‌­های سفالین و گِلین حك كرده‌­اند كه در كاوش­‌های باستانی به عمل آمده از این منطقه به دست آمده است. گفته می‌­شود كتابت در کشور چین نیز حدود 2000 سال پس از كشف و مورد استفاده قرار گرفتن علایم نوشتاری در بین‌النهرین آغاز شده است، یعنی حدود 3000 سال پیش. نخستین نوشته­‌های چینی تحت عنوان «جیاگو وِن (Jiagu Wen)» كه در واقع حروف تصویری بوده و بر روی كاسه­‌ی لاك­پشت‌­ها حكاكی شده‌­اند ،متعلق به دوران سلسله­‌ی شانگ است كه در قرن­‌های 11 تا 16 پیش از میلاد حكم­رانی می­‌كرده‌­اند. ولی چنان­چه كشفیات اخیری كه از منطقه ای بنام «جیاخو (Jiahu)» در سال 1962 به دست آمده است، از سوی دانشمندان مورد تأیید قرار گیرد، تاریخ كتابت و استفاده از علایم نوشتاری انسان­‌های اولیه در چین به 8600 سال پیش بازخواهد گشت كه در آن صورت قدمت نوشته­‌های كشف شده از «جیاخو» 3000 سال پیش­تر از آثار منطقه‌­ی بین‌النهرین خواهد بود، چون كربن‌های به دست آمده از این منطقه، متعلق به 7000 سال تا 5800 سال پیش از میلاد است.

فرهنگ جمع آوری كتاب در چین

براساس مدارك موجود، تاریخ جمع‌آوری و نگهداری کتاب و نوشته­‌ها در چین، بسیار طولانی است و این سنت حسنه كه قدمت آن به سه هزار سال پیش و به دوران حكم­رانی سلسله‌­ی «جو» باز می‌­گردد، مراحل مختلفی چون توسعه، تقویت، موفقیت‌­ها و فرود و فرازها و دگرگونی­‌های متعددی را پشت سر گذاشته است. جمع‌آوری كتاب در چین كه ابتدا از اهتمام در­بار امپراتوران مختلف چین به امر جمع‌آوری و نگهداری آنان به عنوان یك گنج ثروت و در اختیار داشتن علوم و آگاهی­‌های روز آغاز شده بود، رفته رفته به سایر قشرهای جامعه از جمله برخی از شخصیت‌­های علمی و اندیشمندان درباری، روحانیان معابد مختلف، مراكز نشر و گسترش علوم و معارف و در نهایت مجموعه‌­داران خصوصی ثروتمندی كه برای ب­دست آوردن یك جلد كتاب حاضر بودند بخش مهمی از ثروت خود را بپردازند، تأثیر گذاشته و بدین ­صورت فرهنگ كتاب اندونزی در خانواده‌­های سطح متوسط به بالای چین از هر قشر و گروهی نهادینه گردید و مجموعه كتب با ارزش قدیمی عظیم موجود در كتابخانه­‌های مهم امروزین چین و جهان كه به عنوان ذخایر تمدن و فرهنگ چین به­ شمار می­‌آید، بخشی از همان مجموعه­‌های شخصی، درباری و معبدی علاقمندان به جمع آوری كتاب در چین باستان است، كه بخش عظیم­تر آن بر اثر جنگ­‌ها و آتش سوزی­‌ها و بلایا و حوادث طبیعی و كینه و عداوت‌های قومی و قبیله­‌ای و شخصی، از بین رفته است.

کتابخانه های سنتی و یا برج کتاب در چین

نقاشی از سوزاندن کتاب‌ها و مجازات کتابدار. برگرفته از سایت wikipedia، قابل بازیابی از https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:Killing_the_Scholars,_Burning_the_Books.jpg

در كنار فرهنگ جمع‌آوری و نگهداری كتاب، كم كم سیستم­‌ها و شبكه­‌های خاص نسخه‌برداری، توزیع، خرید و فروش، شناسایی كتب معتبر و از همه مهم­تر حفاظت از این كتاب­‌ها نیز شكل گرفته و توسعه یافت. تأسیس كتابخانه‌­های شخصی و یا برج‌­های كتاب كه برای مدت 2500 سال، از دوران پیش از حكم­رانی سلسله­‌ی «چین (Qin)» تا اواخر قرن نوزدهم ادامه یافت نیز در همین راستا بوده است. در طول تاریخ، این كتابخانه­‌ها در واقع صرفا محل جمع‌آوری كتاب بوده و هدف از احداث برج‌­های كتاب، ایجاد محلی برای محافظت از آن­ها و احیانا، استفاده‌­ی صاحب كتابخانه و یا افراد مورد تأیید وی بوده است، نه ارایه­‌ی خدمات كتابداری به علاقه‌مندان به مطالعه و افراد عادی و معمولی. به همین سبب، تقریبا در تمامی برج­‌های كتاب، قوانین و مقررات سختی برای استفاده از کتاب­‌ها به اجرا گذاشته می­‌شد و از ورود افراد متفرقه و غیر مجاز، به ویژه زنان [i] به كتابخانه‌­ها ممانعت به عمل می‌آمد و امانت بردن كتاب نیز ممنوع بود. در این كتابخانه­‌ها مقرر بود كه كتب موجود پس از مرگ صاحب اصلی، نباید بین وراث تقسیم شود، نباید نسخه­‌هایی از آن به خارج از كتابخانه منتقل شود و تنها افراد مجاز آن­ هم در ساعاتی معین و در داخل همان برج‌­ها می‌­توانستند از ذخایر موجود در آن استفاده نمایند [ii].  تخطی‌كنندگان از این مقررات، به سختی در ملأ عام مجازات می­‌شدند. برخی از این برج­‌ها به خاطر داشتن كتاب­‌های نفیس و متنوع و نایاب و اجرای سخت مقررات، از شهرت زیادی برخوردار بودند. در حقیقت می‌توان گفت، کشور چین میراث فرهنگ مكتوب خود را مدیون این مجموعه‌داران دولتی و غیر دولتی كتاب بوده و پدیده‌­ی برج كتاب آیینه‌­ی تمام نمای فرهنگ مكتوب و جمع‌آوری كتاب و بنیان­‌های اولیه‌­ی تشكیل كتابخانه­‌های عمومی امروزین در این كشور به حساب می‌­آیند. كار گردآوری كتاب به ویژه برای مجموعه‌­داران خصوصی، به هیچ وجه سهل و آسان نبود، بلكه برخی اوقات، با خطرات جدی جانی و مالی روبرو می‌­شدند. ولی در­ عین­ حال، به دلیل علاقه‌­ی شخصی همه­‌ی این خطرات را به جان خریده و با عشق و علاقه به جمع آوری كتاب می­‌پرداختند. به همین سبب بسیاری از مجموعه‌داران و صاحبان برج­‌های كتاب، برای به دست آوردن برخی از نسخه­‌های مهم و با ارزش، بعضا تمام دارایی و ثروت خود را از دست می­‌دادند و در صورت نداشتن پول كافی، به تهیه‌­ی كپی یا نسخه بدل آن مبادرت می‌­کردند. لذا، گاهی شیوه‌­ی افراطی پیش گرفته و به هر قیمتی كه بود می­‌خواستند نسخه­‌ی مورد نظر را به دست آورند ولو از طریق ارتکاب جرم و جنایات و دزدی و غارت.

دوران کتاب سوزی در چین

مبارزه با افکار کنفسیوس. برگرفته از سایت lookandlearn، قابل بازیابی از https://www.lookandlearn.com/history-images/M524479/The-burning-of-the-books-of-Confucius

نخستین امپراتور سلسله­‌ی «چین» وقتی در سال (207 پیش از میلاد) به­ قدرت رسید، برای پایان دادن به اختلافات فكری و سیاسی و قومی و ایجاد وحدت و یك­پارچگی در سراسر این کشور، تنها راه چاره را ممنوعیت هر گونه فكر و اندیشه كه به گذشته تعلق دارد، به ویژه آن­چه كه مربوط به اندیشه­‌های فكری كنفوسیوس بود دانست. لذا، به توصیه­‌ی نخست وزیرش به نام «لی­شی (Li Shi)» با صدور فرمان وحشیانه­‌ی «كتاب­‌ها را بسوزانید و طرفداران و تبلیغ‌كنندگان اندیشه­‌های كنفوسیوس را در آتش انداخته و دفن كنید» فاجعه­‌ی عظیم فرهنگی را به بار آورد كه با سوزاندن كتاب­‌های غیر قابل شمار و انهدام و به آتش كشیدن محل­‌های نگهداری كتاب، خسارت غیر قابل جبرانی بر میراث مكتوب ملت چین و گنجینه‌­ی فکری و فرهنگی این كشور و ضررهای غیر قابل شمارشی بر گنجینه­‌داران و صاحبان مجموعه­‌های كتاب وارد ساخته و در این حركت ضد بشری، بسیاری از كتاب‌­های ارزشمند و گرانبها در آتش جهل و كینه و نفرت حكام وقت سوخت. در این دوران بسیاری از مجموعه‌­داران برای حفاظت از كتاب­‌ها، آن­ها را در كوه‌­ها و یا بین شكاف­‌های دیوار منازل و یا مناطق دور افتاده پنهان و دفن نمودند كه پس از مدتی بسیاری از این آثار در اثر رطوبت و عوارض طبیعی از بین رفت و نابود گردید. برخی از آثار كنفوسیوس، از جمله «قطعات ادبی»، «كتاب تاریخ» و... قرن­‌ها بعد از دیوار خانه­‌ی محل سكونت كنفوسیوس كشف و مورد استفاده قرار گرفت.

احيای مجدد سنت گردآوری کتاب در چین

کتاب سوزی به دستور شخص امپراتور. برگرفته از سایت bridgemanimages، قابل بازیابی از https://www.bridgemanimages.com/en-US/image-licensing/king%20qin%20shi%20huang?offline=1

در دوران حكمرانی سلسله‌­ی تانگ با توجه به رشد اقتصادی و ثبات اجتماعی موجود، تلاش برای جمع‌آوری كتاب و ایجاد برج­‌های نگهداری آثار مكتوب بار دیگر رونق گرفت و افزایش یافت و سیستم طبقه‌بندی كتاب­‌ها بر اساس موضوعات تاریخی، فلسفی و ادبیات شكل گرفت. در این دوران ایجاد مؤسسات مختلف نگهداری كتاب در سطوح دولت­‌های محلی نیز توسعه یافت و فهرست‌برداری و ثبت كتاب­‌های موجود به عنوان اموال دولتی آغاز گردید. هم­زمان، با تلاش‌­های مقامات دربار و حكومت­‌های منطقه‌­ای برای جمع‌آوری و نگهداری كتاب، معابد و صومعه‌­های بودایی و تائویی نیز اقدام به جمع‌آوری و حفاظت از كتاب­‌ها و نوشته‌­های مذهبی كه بیشتر از سوی مانك­‌ها و راهبان بزرگ در مورد این آیین­‌ها نگاشته می­‌شد نموده و از این طریق انحصار جمع‌آوری كتاب توسط درباریان شكسته و معابد نیز قدم­‌های بزرگی در ایجاد كتابخانه­‌های بزرگ مذهبی آن­هم فقط جهت استفاده‌­ی مانك‌­های بزرگ برداشتند. با توجه به شیوع مكاتب مختلف فلسفی و نظری در این دوران، بر اساس فلسفه‌­ی «بگذار صدگل شكفته شود» و ایجاد مدارس و مراكز مختلف آموزشی متعدد كه هر كدام وابسته به یك مكتب خاص فلسفی بود، ایجاد كتابخانه در كنار این مدارس نیز امر رایجی شد. بدین شكل بود که گروه سومی نیز وارد عرصه‌­ی جمع آوری و نگهداری كتاب شده و فرهنگ علاقمندی به كتاب را به سطوح متوسط جامعه نیز كشاندند كه به عنوان نمونه می‌توان از مدرسه‌­ها ی«آهوی سفید» و «یوئه لو» اشاره كرد كه با جدیت تمام اقدام به جمع‌آوری كتاب و تأسیس كتابخانه نمودند. با گسترش فرهنگ اجتماعی و با سواد شدن تعداد بیشتری از مردم، رفته رفته عادت و علاقه به جمع‌آوری كتاب توسط مجموعه‌داران خصوصی نیز رایج و افراد با سواد و پولدار بخش خصوصی به جهت تفنن و یا تظاهر و بعضا نیز برای مطالعه‌­ی شخصی و خانوادگی، اقدام به جمع‌آوری كتاب نموده و از این طریق پایه‌­ی چهارم اجتماعی فرهنگ گردآوری كتاب شكل گرفت و مجموعه‌داران خصوصی نیز به عنوان رقیب دولت و معابد و مدارس وارد بازار جمع‌آوری كتاب شده و فرهنگ آثار مكتوب رونق بیشتری گرفت.

فرایند فرهنگ گردآوری كتاب در دوران حاكمیت سلسله­‌های «یوان»، «مینگ» و «چینگ» با توجه به گرایش عموم مردم و حمایت امپراتوران وقت و تنوع و گستردگی مكاتب فكری و اندیشه­‌های فلسفی، به اوج خود رسید و گروه‌­های چهارگانه‌­ی جمع‌آوری كتاب با استفاده از ابداعات خود و تجربیات گروه‌­های دیگر، روز به روز سیستم جمع‌آوری، نگهداری، حفاظت و استفاده از گنجینه­‌های پر ارزش برج­‌های كتاب افزوده و آن­ را شكوفاتر ساخته و در عین حال، مقررات سخت و پیچیده‌­ی استفاده از آنان از جمله ممنوعیت استفاده‌­ی افراد متفرقه و زنان را هم­چنان تا همین اواخر، حفظ كردند. تدوین مجموعه‌­های بزرگ تاریخی، فلسفی، ادبی، هنری، مذهبی و دایره‌المعارف‌های بزرگی هم­چون دایره‌المعارف «یونگ­لی» و تأسیس برج بزرگ كتاب «وِی­یوان» كه از لحاظ كمی و كیفی در سطح بسیار بالایی قرار داشت، از دستاوردهای بزرگ همین دوران محسوب می‌­شوند. مناطق جنوب و جنوب شرقی چین، به عنوان ثروتمند­ترین مناطق این كشور كه از طریق دریا و بنادر مختلف با جهان خارج نیز در ارتباط بودند، در زمینه­‌ی جمع‌آوری كتاب و ایجاد برج‌­های بزرگ نگهداری آثار مكتوب، پیشتاز سایر مناطق به شمار می‌­آیند. براساس اسناد تاریخی، تنها در شهر جنوبی و بندری «نینگ­بو» در استان جِه­جیانگ، بیش از یكصد باب كتابخانه‌­ی دولتی و خصوصی فعال بود كه هنوز هم برخی از آن­ها به فعالیت خود ادامه می­‌دهند.

تدوین بزرگ ترین دایره المعارف جامع قدیمی چین

نمونه ای از دایره المعارف قدیمی چینی. برگرفته از سایت eastasianhistory، قابل بازیابی از https://eastasianhistory.org/42/campbell/index.html

حدود شش صد سال پیش و در سال 1403 میلادی، بنابه دستور امپراتور یونگ­له (Yongle) از سلسله­‌ی مینگ، حدود دو هزار دانشمند و عالم و متخصص در رشته­‌های مختلف علوم، مأمور به تهیه و تدوین دایره‌المعارفی تحت عنوان «یونگ­له دادیان (Yongle Dadian)» شدند که پس از پنج سال تلاش جمعی، این دایره‌المعارف در سال 1408 میلادی تکمیل و تقدیم امپراتور شد. این دایره‌المعارف از 370 میلیون کاراکتر چینی تشکیل و دارای 917480 هزار صفحه، 22937 فصل، در 11095 مجلد، و بین 7 تا 8 هزار مدخل بود و از نظر حجم بیش از 40 متر مکعب فضا را اشغال می‌­کرد و در عصر خود بزرگ­ترین دایره‌المعارف جهان به شمار می‌­رفت.[۲] مطالب این دایره‌المعارف شامل تمامی علوم، اطلاعات و داده‌­های موجود در سرتاسر چین از دوران نخستین سلسله‌­ی چین (206 تا 221 پیش از میلاد) تا عصر تدوین آن در آغاز قرن پانزدهم، اعم از علوم کشاورزی، هنر، نجوم، زمین شناسی، تاریخ، ادبیات، پزشکی، فلسفی، جغرافیا، علوم طبیعی و اطلاعات مذهبی می‌­گردید.[۳] اندیشمندان، برای تدوین این دایره‌المعارف افزون بر استفاده از کلیه­‌ی اسناد، مدارک و کتاب­‌های موجود در آرشیو کتابخانه­‌ی سلطنتی امپراتور، از سرتاسر چین بالغ بر 8000 جلد کتاب نادر و کمیاب را خریداری و در اختیار این گروه از محققان و پژوهشگران قرار دادند.

این گنجینه‌­ی عظیم علمی، که پس از تدوین در دربار امپراتور نگهداری می‌­شد، به دلیل حجم زیاد آن هرگز چاپ نشد و به صورت دست­نویس و در دو نسخه تهیه و نگهداری می‌­شد [iii]. در سال 1900 میلادی که قوای اشغالگر کشورهای غربی و شرقی از جمله انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، روسیه، اتریش و... پکن را اشغال کردند، این مجموعه نیز مورد تعرض مهاجمان قرار گرفته و بسیاری از مجلدات آن سوزانده شده و یا به غارت رفته و به کشورهای خارجی ارسال و پراکنده شد.

گفته شده که این دایره‌المعارف، 12 برابر بزرگ­تر از دایره‌المعارف مشهور فرانسوی است که توسط دیتروت در قرن هجدهم میلادی در فرانسه تدوین شده است. درحال حاضر، از این مجموعه تنها حدود 800 فصل در 400 مجلد باقی مانده است که به صورت پراکنده در چین و 8 کشور دیگر نگهداری می‌­شود. از این مجموعه، حدود 400 فصل آن در 221 مجلد در چین، 41 جلد در کتابخانه‌­ی کنگره­‌ی آمریکا، 51 جلد در انگلیس، 5 جلد در آلمان و بقیه نیز در کشورهای ژاپن و کره‌­ی جنوبی نگهداری می­‌شود. در اوایل دهه­‌ی 1950، حدود 64 جلد از این مجموعه از اتحاد جماهیر شوروی سابق و 3 جلد از آلمان شرقی سابق به چین بازگردانده شد.[۴]

کتابخانه­‌ی ملی چین در سال 2001 میلادی، طی پروژه‌­ای کلیه­‌ی جلدهای موجود از این مجموعه در چین را به صورت فاکسی­مایلی، در همان قطع و رنگ و اندازه‌­ی اصلی و در تیراژی محدود تهیه و منتشر ساخته و یک نسخه‌­ای از آن را به منظور استفاده­‌ی پژوهشگران، در کتابخانه­‌های مهم و معتبر چین قرار داد. این کتابخانه در نظر دارد از سایر مجلداتی هم که در کشورهای خارجی نگهداری می­‌شود، به همین شکل نسخه‌­هایی را تهیه و در اختیار کتابخانه­‌های فوق قرار دهد.[۵]

کتابخانه های عمومی در چین

در اواخر قرن نوزدهم، چین به تدریج درهای خود را به روی غرب گشود. برخی از نخبگان سیاسی و دانشگاهی نیز ایده‌­های علمی پیشرفته‌­ی غربی را پذیرفته و به دنبال آن فرهنگ و علوم غربی را در چین رواج دادند.

از آنجا كه كتابخانه مهم­ترین مركز نشر ایده‌­ها و دانش جدید بود، شمار زیادی كتابخانه در همین دوران در سطوح مركزی و استانی و توسط ارگان‌­های دولتی و مدارس و دانشگاه­‌های وابسته به مسیونرهای مذهبی تاسیس شد. كتابخانه­‌ی مشهور «برج گویوئه» نخستین كتابخانه­‌ی مدرن چینی، در سال 1902 تأسیس شد كه یكی از اهداف آن روشنگری و احیای فكری مردم از طریق آموزش بود. در این برج كتاب­‌های غربی و روزنامه‌­های جدیدالانتشار و نشریات ادواری این كشورها در اختیار مردم قرار می­‌گرفت و درب سالن­‌های مطالعه­‌ی این كتابخانه، برخلاف گذشته، به روی عموم مردم باز بود. این كتابخانه، تنها یك مركز نگهداری كتاب نبود، بلكه از طریق آن خدمات مفید دیگری هم به خوانندگان كتاب ارایه می­‌شد.

با شروع قرن بیستم، شمار بیشتری از كتابخانه­‌های مدرن در استان­‌های جِه­جیانگ، هوبِی، فوجیان و هونان تأسیس و درهای این مراكز به روی عموم مردم گشوده شد. تا سال 1914، مجموعا 18 كتابخانه­‌ی استانی در چین ساخته شد و كتابخانه­‌ی پایتخت كه اكنون به كتابخانه­‌ی ملی چین تبدیل شده است، در سال 1912 به صورت رسمی افتتاح و در اختیار علاقمندان قرار گرفت. هم­زمان، كتابخانه‌­های دانشگاهی نیز قارچ گونه در سرتاسر کشور راه اندازی شدند كه از جمله­‌ی آن­ها می­‌توان به كتابخانه­‌ی دانشگاه پایتخت، كتابخانه‌­ی دانشگاه چینگ­خوا و كتابخانه­‌ی دانشگاه تربیت معلم پكن اشاره كرد. در دهه­­‌ی 1930، تمامی دانشگاه­‌ها و دانشكده‌­های سراسر چین، دارای كتابخانه­‌ی ویژه­‌ی خود بودند. مضافا این­كه، شماری كتابخانه‌­ی تخصصی و شخصی نیز به ­وجود آمد. در سال 1938، شمار كتابخانه­‌های چین به 5196 باب رسید ولی به دلیل تشدید جنگ داخلی و آغاز جنگ ضد ژاپنی، تنها 391 باب از این كتابخانه­‌ها توانستند تا سال 1949 كه جمهوری خلق چین تأسیس شد، به کار خود ادامه دهند.

توسعه‌­ی کتابخانه­‌های عمومی پس از تأسیس چین نو

در بیش از شصت سال پس از تأسیس جمهوری خلق چین، سیستم کتابداری و كتابخانه‌­ای در چین به سرعت رشد كرده و شامل كتابخانه­‌های عمومی، دانشگاهی، پژوهشی و تخصصی، شخصی و انواع كتابخانه‌­های دیجیتالی می­‌گردد. طبق آمار، در سال 2009، شمار انواع كتابخانه‌­ها در سراسر چین به بیش از 258 هزار باب رسید. بر اساس آمار رسمی، شمار كتابخانه­‌های عمومی در سراسر كشور چین، بیش از 2850 باب با مجموع 85/5 میلیارد جلد كتاب می­‌باشد.[۶]

ديجيتالی شدن خدمات كتابخانه های عمومی چین

كتابخانه‌ی «تیَن­یی» قدیمیترین کتابخانه چین. برگرفته از سایت shine، قابل بازیابی از https://www.shine.cn/feature/art-culture/1906126462/

پس از گذشت سه دهه از اجرای اصلاحات، با توجه به گسترش استفاده از فناوری نوین اطلاع رسانی، تحول جدیدی در توسعه‌­ی كتابخانه­‌های چین به وجود آمده و درحال حاضر، شمار زیادی از كتابخانه­‌های این كشور برای ارایه‌ی خدمات کتابخانه‌­ای، از فناوری دیجیتالی استفاده می‌­كند. در عصر انفجار اطلاعات، یك كتابخانه در صورتی می‌­تواند به حیات مدرن خود ادامه داده و با همتایان خود به رقابت بپردازد كه از سیستم­‌های جدید فن­آوری دیجیتالی به بهترین نحو استفاده كرده و با منابع کتابخانه­‌های بزرگ و حرفه­‌ای در سطح جهانی و ملی ارتباط داشته باشد. امروزه در چین، سیستم كتابخانه­‌ی دیجیتالی با سرعت هرچه تمام‌­تر درحال شكل گیری و توسعه است. هر كتابخانه می­‌كوشد تا سیستم مدیریت اطلاع رسانی، سایت اینترنتی، و خدمات دیجیتالی خود را ایجاد و به روز کند. در این زمینه، كتابخانه‌­ی ملی چین، مركز اطلاع رسانی و اسناد آكادمی علوم چین و كتابخانه­‌ی دانشگاه چینگ­خوا، نه تنها پیشتاز هستند، بلکه مسئولیت دیجیتالی کردن تمام کتابخانه‌­های عمومی مهم چین و ایجاد شبکه­‌های گسترده‌­ی کتابخانه­‌ی دیجیتالی مادر را بر عهده دارند. با توجه به جمعیت زیاد كشور چین و گستردگی خوانندگان كتاب، تعدادی كتابخانه‌­ی تخصصی با تنوع و کاربرد خاص، مانند کتابخانه­‌ها­ی کودکان، نابینایان، پژوهشگران، نسخ خطی، و... که هر کدام در زمینه­‌ی خاص تخصص داشته و  خدمات ویژه‌­ای ارایه­ می­‌کنند نیز راه‌اندازی شده است. برای نمونه، كتابخانه­‌ی ملی چین و كتابخانه‌­ی شانگهای، به لحاظ تنوع، گستردگی، دارا بودن مجموعه­‌های فراگیر كتاب و تسهیلات پیشرفته، برتری­‌های زیادی نسبت به سایر كتابخانه­‌ها دارند و كتابخانه‌ی «تیَن­یی» و کتابخانه­‌ی جدید پایتخت نیز از نظر ارائه­‌ی كتب قدیمی و نادر و كمیاب برای علاقه‌مندان جذابیت زیادی دارد.

کتابخانه ی ملی چین

كتابخانه­‌ی ملی كنونی چین، همان «كتابخانه‌­ی سلطنتی پایتخت» سابق است كه در سال 1909، در محل معبد «گوانگ­خوا» در پكن احداث و سپس به خیابان «وِن­جین (Wenjin)» منتقل و به بزرگترین كتابخانه­‌ی مدرن چین تبدیل گردید. این کتابخانه در سال 1928 میلادی، کتابخانه‌­ی ملی بِی­پینگ (Beiping) نام گرفت. از سال 1987، در مکاتبات بین‌المللی با نام «کتابخانه­‌ی ملی چین» عنوان شد و در دسامبر سال 1998 با مصوبه‌­ی شورای وزیران چین این نام رسمیت یافت. در طول سال­‌های سپری شده، تعدادی از محققان و دانشمندان برجسته‎­‌ی چینی، از جمله «لیانگ چی­چائو»، «چای یوان پی»، «لوشون» در خدمت این كتابخانه بوده و ریاست آن را بر عهده داشته‌اند.

كتابخانه­‌ی ملی چین، پس از تأسیس جمهوری خلق چین در سال 1949، به كتابخانه­‌ی پكن تغییر نام داد. به دنبال توسعه‌ی علمی و آموزش چین، و افزایش تقاضای مردم برای فراگیری علوم، كتابخانه­‌ی پكن نیز در دهه‌های 1950 و 1960 توسعه­‌ی بیشتری یافت. در سال 1975 براساس تصمیم «چوئن­لای» نخست وزیر وقت این کشور، عملیات ساخت و ساز و تجدید بنای ساختمان كتابخانه­‌ی پكن آغاز و در سال 1987 ساختمان جدید كتابخانه در فضایی به مساحت 170 هزار متر مربع تكمیل و به یکی از بزرگ­ترین كتابخانه‌­های جهان تبدیل شد. این کتابخانه از نظر وسعت مقام نخست را در آسیا و مقام چهارم را در جهان دارد. ساختمان كتابخانه جمعآ از 22 طبقه و چند ساختمان مرتبط تشكیل شده است. مخازن كتاب 10 طبقه را به خود اختصاص داده و 38 تالار مطالعه نیز در 5 طبقه از ساختمان استقرار یافته‌اند. افزون بر این­ها، دو تالار نمایشگاهی و دو محوطه‌­ی سبز نیز در زمین 14 هكتاری كتابخانه وجود دارد. بخش‌های مختلف آن عبارتند از:

بخش منابع الكترونیكی

دو تالار منابع الكترونیكی در كتابخانه وجود دارد که هر كدام به ترتیب 20 و 63 رایانه دارند. بسیاری از لوح‌های فشرده و سایت‌های اینترنتی در این تالارها قابل دسترسی هستند. استفاده از رایانه‌ها با پرداخت هزینه‌های تعیین شده، مخصوص اعضا بوده و اعضای جدید پس از طی دوره‌های آموزش رایانه، مجاز به بهره‌برداری هستند. امكان دسترسی پیوسته به فهرست همگانی (اپك) نیز میسر است.

بخش خدمات تهیه­‌ی اسناد

وظیفه­‌ی این مركز، ارائه‌­ی خدمات اطلاع‌رسانی به طرح‌های تحقیقاتی بزرگ ملی، واحدهای تولیدی، و عموم مردم در قالب تهیه، بازیابی، و اشاعه‌­ی اطلاعات مورد نیاز آن­ها، در قبال دریافت هزینه‌های مربوط است. امانت بین كتابخانه‌های داخل و خارج از كشور، از دیگر وظایف این مركز به شمار می‌­رود.

بخش ترجمه

این بخش وظیفه­‌ی ترجمه­‌ی منابع كتابخانه‌ای به زبان‌های گوناگون را برعهده دارد. مترجمان پاره‌وقت این مركز بنابر سفارش مراجعان، به ترجمه از زبان‌ها یا به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی، روسی، ژاپنی، آلمانی، فرانسوی، كره‌ای، اسپانیولی، ایتالیایی، هندی، و جز آن می‌پردازند.

بخش صوتی و تصویری

این بخش دارای سه سالن صوتی و تصویری مجهز به سیستم چندرسانه‌­ای، با امکانات استودیو ویرایش فیلم، پخش، و ظبط است. دو سالن نمایش جمعی با 130 صندلی و 60 صندلی تک نفره نیز در این بخش در نظر گرفته شده است. در این بخش امکان به امانت گرفتن منابع برای اعضای کتابخانه هم وجود دارد.[۷]

كتابخانه‌­ی ملی چین، افزون بر این­كه یك كتابخانه‌­ی تحقیقاتی جامع و گنجینه­‌ی ملی انتشارات داخلی است، مركز تحقیقات و توسعه­‌ی كتابخانه‌ها و شبكه‌های اطلاع‌رسانی كتابخانه‌ها نیز به‌شمار می‌رود. تهیه­‌ی كتابشناسی ملی، نظام رده‌بندی چینی، اجرای توافقات رسمی فرهنگی، و همكاری با سایر كتابخانه‌ها در داخل كشور و در سطح بین‌المللی، از وظایف این كتابخانه است. كتابخانه‌­ی ملی، مركز ملی شابک و شماره­‌ی استاندارد ملی پیایندها (آی.اس.اس.ان.) نیز هست. به صورت کلی، حفظ و نگهداری مواد كتابخانه‌­ای از اهداف این كتابخانه است. از این رو، كتاب‌های مهم و نادر، به‌ منظور حفظ و نگهداری مطلوب، به ریزنگار تبدیل می‌شوند. این كتابخانه علاوه بر برخورداری از قانون واسپاری انتشارات داخلی (از سال 1920)، به گردآوری انتشارات خارجی، انتشارات سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های خارجی، انواع ریزنگار و مواد دیداری - شنیداری، لوح فشرده، و انتشارات الكترونیكی نیز می‌پردازد. هم­چنین مجموعه‌های بزرگی از انتشارات در زمینه‌های كتابداری و اطلاع‌رسانی؛ سالنامه‌های چینی؛ و مجموعه‌های خاص انتشارات هنگ‌كنگ، تایوان، و ماكائو را گردآوری كرده است. افزون بر این، كتابخانه‌­ی ملی چین مركز واسپاری رساله‌های دكترای چینی و انتشارات سازمان ملل متحد نیز هست.

این كتابخانه در تمامی روزهای سال به روی مراجعان باز بوده و روزانه بین 7 تا 8 هزار نفر به كتابخانه مراجعه كرده و از 10هزار  فقره ماده­‌ی كتابخانه‌ای استفاده می‌کنند. هم­چنین، خدمات پیوسته‌ی آن 24 ساعته از طریق شبكه‌های چندرسانه‌ای گوناگون و نیز اینترنت قابل دسترسی است. در 1999، قریب به 15000 كارمند در این كتابخانه اشتغال داشته‌اند، كه نزدیك به 10 درصد آنها دارای تخصص كتابداری بوده‌اند.

كتابخانه­‌ی ملی چین، مركز ملی پیشینه­‌ی كتابشناختی است و وظیفه‌­ی انتشار «كتابشناسی ملی چین»، فهرستگان‌های ملی، و فهرست مجموعه‌های موجود در این كتابخانه را بر عهده دارد. این كتابخانه از سال 1927 و به‌ ویژه از سال 1957 «فهرستگان ملی چین» را گردآوری كرده است. در سال 1997 «مركز فهرست­نویسی كتابخانه­‌ی پیوسته»، به‌منظور سازماندهی فهرست نویسی رایانه‌ای در سطح كشور، مدیریت شبكه‌­ی فهرستگان، و گسترش اشتراك منابع كتابشناختی در آن تأسیس شد. انتشار فهرست­ برگه­‌ی كتاب‌های چینی با فرمت مارك نیز از وظایف این مركز به‌ شمار می‌رود. تا پایان سال 1997 حدود 73 نفر در این مركز اشتغال داشته‌اند.

كتابخانه­‌ی ملی چین هم­چنین موظف به تهیه‌­ی بیش از 30 عنوان كتابشناسی است؛ از جمله: «كتابشناسی ملی چین»، «كتابشناسی عمومی كتاب‌های منتشر شده بین سال‌های 1911-1949»، و «كتابشناسی كتاب‌های قدیمی و كمیاب».

این كتابخانه با همكاری سایر كتابخانه‌های چین، پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی گذشته‌نگر چین (1949 تا 1987) را ایجاد كرده‌است كه در كنار پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی چین كه توسط كتابخانه‌­ی ملی چین راه‌اندازی شده‌است، بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی انتشارات چین را تشكیل می‌دهد. كتابخانه ملی چین هم­چنین، ریاست هیئت تحریریه رده‌بندی كتابخانه‌­ی چینی را برعهده دارد كه زیر نظر وزارت فرهنگ چین تشكیل می‌شود. تحقیق، تألیف، بازبینی، و اصلاح طرح رده‌بندی چینی و موضوعات وابسته، از وظایف این هیئت به‌شمار می‌رود.

كتابخانه عظیم ملی چین دارای 3/26 میلیون جلد كتاب (براساس آخرین آمار سال 2007) است كه پنجمین مجموعه­‌ی بزرگ كتاب جهان به شمار می‌­آید و در سال­‌های اخیر سالانه 600 تا 700 هزار جلد كتاب به ذخایر آن افزوده شده است. از جمله آثار بسیار كهن موجود در آن می‌توان به 35 هزار قطعه خطوط حكاكی شده روی لاك لاك­پشت‌­ها، 300 هزار یادداشت­‌های سلطنتی دوران سلسله‌ی سونگ مربوط به 700 سال پیش، و بیش از 3 میلیون جلد كتاب نادر و منحصر به فرد، و یك میلیون 640 هزار جلد كتاب قدیمی، 97/2 میلیون کتاب به زبان­‌های خارجی آن اشاره كرد. این كتابخانه هم­چنین اسناد و مدارك و آثار قدیمی مربوط به شهر دونگ­خوانگ، مجموعه­‌ی جائوچنگ، دایره‌المعارف یونگ­لی و آثار كامل ادبیات كلاسیك چین را در خود جای داده است. این كتابخانه از لحاظ گردآوری كتاب به زبان چینی بزرگ­ترین مركز در جهان و بزرگ­ترین كتابخانه­‌ی كشور چین در زمینه­‌ی جمع‌آوری كتب خارجی به 115 زبان دنیا است. در این كتابخانه آثار ارزشمند و گرانبهایی درباره­‌ی افراد مشهور و اسناد دوران انقلاب فرهنگی و تئوری­‌های تئوری‌پردازان چینی نگهداری می‌­شود و با 1200 كتابخانه و موسسه­‌ی تحقیقاتی در 120 كشور جهان مبادلات گسترده‌­ای دارد و نشریات رسمی دولت­‌های خارجی و سازمان ملل را در خود جای داده است. بسیاری از انتشارات الكترونیكی و جدید و مدرن امروزه در جریان توسعه­‌ی عصر اطلاع رسانی به خزاین و گنجینه­‌های این كتابخانه افزوده شده و مجهز به شبكه­‌ی رایانه‌­ای است و از یك سیستم مدیریتی پیشرفته همانند سیستم كتابخانه­‌های مهم و پیشرفته‌­ی جهان برخوردار است. داده­­‌های دیجیتالی تمام متن موجود در آن به 78 میلیون صفحه می­رسد كه معادل 250 هزار جلد كتاب است. شمار بازدید كنندگان پایگاه اینترنتی این كتابخانه در سال 2007 به بیش از 350 میلیون نفر رسید. این كتابخانه در قرن بیست و یكم، سیستم كامپیوتری و دیجیتالی كردن تمام كتب و اسناد خود را كه از سال 1998 آغاز كرده به اتمام خواهد رساند و مرحله­‌ی بعدی توسعه­‌ی مجدد ساختمانی كتابخانه با فضایی به مساحت 22 هزار متر مربع که درحال اجرا است، به آن اضافه خواهد شد كه پس از تكمیل فضای كتابخانه به 250 هزار متر مربع بالغ می­‌گردد و از این لحاظ مقام سوم جهان را به خود اختصاص خواهد داد. سه طرح اطلاع رسانی فرهنگی برای ارائه­‌ی فناوری پیشرفته و توسعه­‌ی فرهنگ و آموزش مردم، چاپ به صورت افستِ كتاب­‌های قدیمی كمیاب و نادر برای استفاده­‌ی عموم و هم­چنین ارسال كتاب به مناطق حاشیه­‌ای و محروم كشور برای توسعه‌­ی فرهنگ كشاورزان و روستاییان و افزایش آگاهی­‌های علمی آنان، از جمله طرح­‌هایی است كه از سال 2005 میلادی این كتابخانه در دست اجراء دارد.[۸]

سایر کتابخانه‌­های مهم چین نیز عبارتند از: کتابخانه‌­ی جدید پایتخت؛ کتابخانه‌­ی ملی شانگهای؛ کتابخانه‌­ی فرهنگستان علوم اجتماعی چین[iv]؛ کتابخانه‌­ی دانشگاه پکن؛ کتابخانه­‌ی دانشگاه چینگهوا؛ کتابخانه‌­ی دانشگاه خلق پکن؛ و کتابخانه­‌ی دانشگاه تربیت معلم پکن.[۹]

نیز نگاه کنید به

فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در آرژانتین؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در تایلند؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اوکراین؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اسپانیا؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اردن؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اتیوپی؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در سیرالئون؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در لبنان؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در سریلانکا؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در قزاقستان؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در بنگلادش؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در تاجیکستان

پاورقی

[i] - در چین باستان که فرهنگ مردسالاری حاکم بود، مردم براین باور بودند که زن هرچه محدودتر در خانه باشد، بهتر است.

[ii] - در افسانه‌های چینی گفته می‌شود که دختری عاشق کتاب بود، ولی نمی‌توانست به تنها کتابخانه‌­ی موجود دسترسی داشته باشد. لذا با پسر صاحب کتابخانه ازدواج کرد تا از این طریق بتواند به کتاب‌های موجود در کتابخانه‌ی پدر شوهرش دسترسی پیدا کند، ولی علی‌رغم ازدواج با پسر خانه، هرگز به کتاب‌ها دسترسی پیدا نکرد.

[iii] - در سال 1567 میلادی، به دلیل از بین رفتن نسخه­‌ی اصلی در یک آتش سوزی، نسخه‌­ی سومی از آن تهیه و در قصر شهر ممنوعه نگهداری می‌شد.

[iv] - کتابخانه­‌ی تخصصی با بیش از 6 میلیون جلد کتاب

کتابشناسی

  1. ↑ اسلامی ندوشن، محمد علی (1385). کارنامه­‌ی سفر چین. چ دوم. انتشارات امیرکبیر
  2. ↑ China Week (2003). 18 Apr
  3. ↑ www.chinaculture.org
  4. ↑ People’s Daily Online (2003). Ugus. 3
  5. ↑ خبرگزاری شین هوا، (2002، آوریل) روزنامه‌های چاینا دیلی و فرهنگ. خبرنامه 1 (1391، ارديبهشت) رايزني فرهنگي ج.ا.ايران در پكن
  6. ↑ China Statistical Year Book (2010), Statistic on Public Library by ragion
  7. ↑ www.nlc.gov.cn
  8. ↑ سابقی (1384).
  9. ↑ سابقی، علی محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد سوم، ص 1011-1033.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=فرهنگ_كتابت،_كتابداری_و_كتابخانه_در_چین&oldid=58594»