تئاتر و هنرهای نمایشی بنگلادش: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۰۶

تاریخچه بازی تیاتر در این بخش از جهان، به قرن ها‌ی گذشته باز می‌گردد. «بروسونیوم بنگالی تیاتر»، نتیجه مستقیم نفوذ تیاتر انگلیسی در دوره حکومت بریتانیا در بنگال است. معمولا بازی های تیاتر مخصوص انگلیسی ها بود و عموم مردم استقبالی از این گونه برنامه‌ها نداشتند. در آن دوران اماکنی به نام «خانه بازی قدیمی» (1753م) و خانه بازی جدید (تیاتر کلکته 1750م)، تیاتر خانم بریستو (1789م) و خانه‌های تیاتر دیگر هم در کلکته برای نمایش بازی های نمایشی برای انگلیسی‌ها ساخته شده بود. اولین کسی که تیاتر بنگالی متاثر از بازیهای تیاتر انگلیسی را بر روی صحنه آورد (27 نوامبر 1795م)، فردی به جز موسیقی‌دان مشهور به نام «گراسیم استپانوویچ»(Gerasim Stepanovich)نبود. این نمایش، اولین نمایش بنگالی در صحنه تیاتر بنگال بود.

نخستین تیاتر واقعی بنگالی به نام «ویداسوندار»(Vidya Sundar) در سال 1835، در سالن تیاتر «نابین چاندرابوست» (Chandra Bose)(تاسیس 1833م) بر روی صحنه آمد. اولین تیاتر ملی و مردمی در 7 دسامبر 1872 در شهر کلکته افتتاح شد. قبل از تاسیس این سالن تیاتر در کلکته، «رامابیشک»(Ramabishek) در سالن هنرهای دراماتیک بنگال شرقی در داکا در 30 مارس 1872م برای مردم به نمایش گذاشته شد و بلیط آن فروخته شد. به هر حال این سنت شکوهمند به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه تداوم نیافت.

در شهر داکا، سالن‌های تیاتر دایمی همچون سالن تیاتر «تبابه پور»(Tababpur)(1888م)، سالن تیاتر «کران»(Crown) (1890م)، دایموند جوبلی(Diamond Jubilee)(1897م) که بعدا به تیاتر لاین(Lion) (شیر) تبدیل شد، وجود دارد که در آن صحنه‌های نمایشی اجرا می‌شود.

پس از اینکه شبه قاره در سال 1947 به هند و پاکستان (بنگال شرقی جزو پاکستان محسوب گردید) تقسیم شد، مسیله هنر نیز به نوبه خود دستخوش حوادث گردید. بیشتر هنرمندانی که به جامعه هندو تعلق داشتند به هند مراجعه کردند و پاکستان نیز نه تنها حمایت نکرد بلکه به دلایل سیاسی، مانع فعالیت بازی های نمایشی شد. یکی از سیاست‌های دولت پاکستان عدم رونق یافتن فرهنگ بنگالی بود و می‌بایست آن چیزی را که دولت پاکستان دیکته می‌کرد، انجام یابد. کم‌کم این جریان قوت گرفت و مردم بنگالی نیز مقاومت خود را در برابر تجاوز فرهنگی پاکستان آغاز کردند. از این رو، روح ناسیونالیست بنگالی روز به روز تقویت می‌شد. «دراما سرکل» (دایره نمایش) تاسیس شد که از تیاترهای پیش قدم کشور به حساب می‌آمد؛ اما در الهام بخشیدن به مردم نتوانست موفق شود. تیاتر بنگالی به علت نداشتن حرفه لازم رنج می‌برد. مدت ها نمایش تیاتر به صورت موقت، توسط انستیتوهای آموزشی، کلوپ‌ها و بعضی از گروه‌های تازه تاسیس، برگزار می‌شد، هر چند از تیاترهای دایمی خبری نبود. «درام» در میان بازی های تیاتر، در مرحله پایینی قرار داشت. بازی های تیاتر معمولا در ساعات شب و مخصوص مهمانان دعوت شده به نمایش بود.

از نویسندگان مشهور تیاتر در دوران پاکستان، نورالمومنین (1906-1990م)، شوکت عثمانی (1919-1998م)، منیرچودری (1925-1971م) و عسگربن شیخ (1925م) را می توان نام برد، که برخلاف مشکلات فراوانی که در پیش روی داشتند، نتوانستند خدمات شایانی را در تیاتر به عمل آورند. از میان اینان، منیر چودری که سرآمد همه آنان بود، هنوز هم به عنوان پیر درامای مدرن و پیشگام از وی نام می برند. معروف ترین نمایش وی به نام «قبر»^[۱] در واقع موفق‌ترین بازی بود که تا کنون اجرا شده است. از این دوران به بعد است که کشور شاهد جنبش جدیدی در زمینه تیاتر و پیدایش نسل جوان مشتاق در کار تیاتر و سناریوها و نوشته‌های جدید و مراکز بیشتر در این زمینه بوده است.البته مسایل اجتماعی که نویسندگان محلی می نوشتند، مقبولیت و محبوبیت بیشتری داشت. در این میان نیز جنبش استقلال طلبانه، تاثیر به سزایی در آثار تیاتری و نویسندگان داشت. ترجمه آثار خارجی مانند شکسپیر(Shakespeare) ، برشت( Brecht) ، مولیر(Moliere) و ایپسن(Ibsen)با رنگ و بوی محلی بر روی صحنه آمد و آثار کلاسیک بنگالی نیز در این تیاتر اجرا می‌شد. تغییرات سیاسی نیز به نوبه خود زمینه‌های تغییر در سمت و سوی بازی های تیاتر بنگالی را فراهم آورد. بیشتر بازی ها اصالت دار و دارای پیامی خاص برای مردم شدند و از جنبه صرفا تفریحی و سرگرمی خارج شده و رنگ و بوی سیاسی گرفتند.

از میان سناریونویس‌های تیاتر امروزی که شیوه موصوف را برگزیده اند، می‌توان از سید شمس‌الحق (متولد 1935م)، عبدالله آل مامون (متولد 1942م)، مامون الرشید (متولد 1948م) و سلیم‌الدین (متولد 1948م)، که جایگاه بالایی در این هنر دارند، نام برد. اینان برای سه دهه در زمینه تیاتر توانستند دستاوردهای خوبی ارایه دهند. پراجراترین تیاتر، در سال 1973 و 1976، حدود 12 بار در 12 شب بر روی صحنه آمد. امروزه این آمار به حدود سیصد بار، در مراکز مختلف، رسیده است. با این وجود، در حال حاضر نه تنها سود مادی عاید هنرمندان فعلی، در این زمینه نمی‌شود که متضرر هم می‌شوند. هنرمندان این رشته معمولا از شرایط مالی خوبی برخوردار نیستند. چنانچه درآمدی از بازی در تیاتر کسب کنند، مجبورند همان درآمد را عینا برای هزینه نمودن بازی بعدی به مصرف برسانند.

در حال حاضر گروه های زیادی که «درام» بازی می‌کنند، وجود دارد که بعضی از آن ها فعال و بعضی نیمه فعال هستند. فدراسیون گروه تیاتر بنگلادش نیز در سال 1980م تاسیس شد که در حال حاضر حدود 150 گروه در این فدراسیون عضویت دارند. از این تعداد، 50 گروه برنامه‌های دایمی برای اجرای نمایش دارند. عدم سالن و امکانات مناسب برای نمایش تیاتر سبب شده است که این صنعت از رونق خوبی برخوردار نباشد و مردم نیز استقبال کمتری به عمل آورند.

نشریه‌ای به نام «تیاتر» که در سال 1972 چاپ آن آغاز شد، تا کنون انتشار آن ادامه دارد؛ اما نشریات تخصصی نمایشی دیگر همه بنا به دلایلی، انتشارشان متوقف شده است.

آموزش تیاتر در بنگلادش بسیار ضعیف است و بخش‌های دراما در دانشگاه داکا، چیتاگنگ و جهانگیرنگر بیشتر به صورت تیوری و درسی عمل می‌کنند. تیاتر عملی در مدرسه تیاتر در سال 1980 توسط گروه تیاتر تاسیس شده است و در حال حاضر توسط «جامعه آموزش تیاتر» اداره می‌شود. دوره‌ها در این مرکز یک ساله و به صورت عملی است.

مرکز دیگری به نام ناتیاشکشنگون(Natya Shikshangon)برای 10 سال فعالیت کرد و سپس به علت مشکلات مالی، تعصیل شد. مراکز دیگری بوده‌اند که به علت مشکلات متعددی، فقط برای مدت کوتاهی فعالیت کرده‌اند. در حال حاضر مرکز بین‌المللی تیاتر به نام «مرکز انستیتو تیاتر بین‌المللی بنگلادش» وجود دارد که در واقع روابط بین تیاتر جهانی و تیاتر بنگلادش است. این مرکز به طور متناوب برنامه‌هایی در زمینه موضوعات سیاسی و اجتماعی برگزار می‌کند.

گرام تیاتر( Gram Theatre)و موتکاناتوک( Mukta Natok) نیز مراکز نمایشی مخصوص مناطق روستایی هستند و برای آن ها فعالیت می‌کنند.

فستیوال تیاتر را چندین ارگان در سطح کشور همه ساله برگزار می‌کنند. در این جشنواره، مراکز بازی های تیاتری در بنگلادش و به ویژه هند شرکت می‌کنند. در مجموع، با همه افت و خیز های تیاتر در کشور، هنوز تیاتر هنری زنده در بنگلادش به حساب می‌آید.^[۲]

رقص

معمولا سه نوع رقص به نام های «سنتی یا فولک»، «قبیله‌ای یا ترایبل» و «خاورمیانه‌ای یا اورینتل» شناخته شده هستند که در میان مردم عمومیت دارند.

رقص‌های «مانیپوری» و «سنتال» از رقص‌های قبیله‌ایی است که شهرت دارد. «آکادمی هنرهای زیبای بلبل» در زمینه رشد و ترویج این گونه رقص‌ها، توانسته نقش مهمی را بازی کند. «آکادمی شیل پاکالا» نیز در سراسر کشور دارای شعبه‌هایی است که در ترویج و تقویت و مردمی کردن این گونه رقص‌ها بسیار موثر عمل کرده است.^[۳]

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ در زمانی که زندانی بود و در زندان مرکزی داکا این نمایش را بازی کرد
↑ The daily Independent 13 jun 2002 , Dhaka – 3 march 1999 – 4 oct 2002 – 22feb 2001.pp..135-137
↑ توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

[1] در زمانی که زندانی بود و در زندان مرکزی داکا این نمایش را بازی کرد

[2] The daily Independent 13 jun 2002 , Dhaka – 3 march 1999 – 4 oct 2002 – 22feb 2001.pp..135-137

[3] توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 از نویسندگان مشهور تیاتر در دوران پاکستان، نورالمومنین (1906-1990م)، شوکت عثمانی (1919-1998م)، منیرچودری (1925-1971م) و عسگربن شیخ (1925م) را می توان نام برد، که برخلاف مشکلات فراوانی که در پیش روی داشتند، نتوانستند خدمات شایانی را در تیاتر به عمل آورند. از میان اینان، منیر چودری که سرآمد همه آنان بود، هنوز هم به عنوان پیر درامای مدرن و پیشگام از وی نام می برند. معروف ترین نمایش وی به نام «قبر»<ref>در زمانی که زندانی بود و در زندان مرکزی داکا این نمایش را بازی کرد</ref> در واقع موفق‌ترین بازی بود که تا کنون اجرا شده است. از این دوران به بعد است که کشور شاهد جنبش جدیدی در زمینه تیاتر و پیدایش نسل جوان مشتاق در کار تیاتر و سناریوها و نوشته‌های جدید و مراکز بیشتر در این زمینه بوده است.البته مسایل اجتماعی که نویسندگان محلی می نوشتند، مقبولیت و محبوبیت بیشتری داشت. در این میان نیز جنبش استقلال طلبانه، تاثیر به سزایی در آثار تیاتری و نویسندگان داشت. ترجمه آثار خارجی مانند شکسپیر(Shakespeare) ، برشت( Brecht) ، مولیر(Moliere) و ایپسن(Ibsen)با رنگ و بوی محلی بر روی صحنه آمد و آثار کلاسیک بنگالی نیز در این تیاتر اجرا  می‌شد. تغییرات سیاسی نیز به نوبه خود زمینه‌های تغییر در سمت و سوی بازی های تیاتر بنگالی را فراهم آورد. بیشتر بازی ها اصالت دار و دارای پیامی خاص برای مردم شدند و از جنبه صرفا تفریحی و سرگرمی خارج شده و رنگ و بوی سیاسی گرفتند.
-از میان سناریونویس‌های تیاتر امروزی که شیوه موصوف را برگزیده اند، می‌توان از سید شمس‌الحق (متولد 1935م)، عبدالله آل مامون (متولد 1942م)، مامون الرشید (متولد 1948م) و سلیم‌الدین (متولد 1948م)، که جایگاه بالایی در این هنر دارند، نام برد. اینان برای سه دهه در زمینه تیاتر توانستند دستاوردهای خوبی ارایه دهند. پراجراترین تیاتر، در سال 1973 و 1976، حدود 12 بار در 12 شب بر روی صحنه آمد. امروزه این آمار به حدود سیصد بار، در مراکز مختلف، رسیده است. با این وجود، در حال حاضر نه تنها سود مادی عاید هنرمندان فعلی، در این زمینه نمی‌شود که متضرر هم می‌شوند. هنرمندان این رشته معمولا از شرایط مالی خوبی برخوردار نیستند. چنانچه درآمدی از بازی در تیاتر کسب کنند، مجبورند همان درآمد را عینا برای هزینه نمودن بازی بعدی به مصرف برسانند.
+از میان سناریونویس‌های تیاتر امروزی که شیوه موصوف را برگزیده اند، می‌توان از سید شمس‌الحق (متولد 1935م)، عبدالله آل مامون (متولد 1942م)، مامون الرشید (متولد 1948م) و سلیم‌الدین (متولد 1948م)، که جایگاه بالایی در این هنر دارند، نام برد. اینان برای سه دهه در زمینه تیاتر توانستند دستاوردهای خوبی ارایه دهند. پراجراترین تیاتر، در سال 1973 و 1976، حدود 12 بار در 12 شب بر روی صحنه آمد. امروزه این آمار به حدود سیصد بار، در مراکز مختلف، رسیده است. با این وجود، در حال حاضر نه تنها سود مادی عاید هنرمندان فعلی، در این زمینه نمی‌شود که متضرر هم می‌شوند. هنرمندان این رشته معمولا از شرایط [[مالی]] خوبی برخوردار نیستند. چنانچه درآمدی از بازی در تیاتر کسب کنند، مجبورند همان درآمد را عینا برای هزینه نمودن بازی بعدی به مصرف برسانند.
 در حال حاضر گروه های زیادی که «درام» بازی می‌کنند، وجود دارد که بعضی از آن ها فعال و بعضی نیمه فعال هستند. فدراسیون گروه تیاتر [[بنگلادش]] نیز در سال 1980م تاسیس شد که در حال حاضر حدود 150 گروه در این فدراسیون عضویت دارند.  از این تعداد، 50 گروه برنامه‌های دایمی برای اجرای نمایش دارند. عدم سالن و امکانات مناسب برای نمایش تیاتر سبب شده است که این صنعت از رونق خوبی برخوردار نباشد و مردم نیز استقبال کمتری به عمل آورند.
@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 == نیز نگاه کنید به ==
-[[تئاتر و هنرهای نمایشی کانادا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی روسیه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تونس]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ژاپن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کوبا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی لبنان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مصر]]؛ [[هنر تئاتر مدرن چین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سنگال]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی آرژانتین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی فرانسه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مالی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ساحل عاج]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی زیمبابوه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تایلند]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اوکراین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اسپانیا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اردن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اتیوپی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سیرالئون]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قطر]]
+[[تئاتر و هنرهای نمایشی زیمبابوه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کانادا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی روسیه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تونس]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ژاپن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کوبا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی لبنان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مصر]]؛ [[هنر تئاتر مدرن چین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سنگال]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی آرژانتین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی فرانسه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مالی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ساحل عاج]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تایلند]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اوکراین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اسپانیا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اردن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اتیوپی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سیرالئون]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قطر]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تاجیکستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سریلانکا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی گرجستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قزاقستان]]
 == کتابشناسی ==
+<references />
+[[رده:هنرهای نمایشی]]