آداب و رسوم در سیرالئون: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کشور | یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کشور [[سیرالئون]]، آداب و رسوم این سرزمین است که به عنوان مجموع‌های درهم تنیده از سنتهای کهن قومی قبیلگی همچنان جایگاه خود را در بین مردم حفظ کرده است. آداب و رسوم مردمان [[سیرالئون]] با وجود امواج تهاجم فرهنگی غرب هنوز از موقعیت نسبتاً مستحکم و استواری برخوردار است به طوری که علاوه بر مقاومت در مقابل نفوذ فرهنگ غربی، برخی شاخصه‌های خود را به ادیان اسلام و مسیحیت نیز وارد کرده است. | ||
[[جامعه سیرالئون]] در مجموع جامعه‌ی سنتی است که مردم بر اساس فرهنگ شفاهی بر جای مانده از پدران خویش؛ آداب و رسوم و سنتهای دیرین خود را پایدار نگاه داشته و همواره سعی در حفظ این بخش از میراث کهن خود دارند. از این روی کلیه اقشار مردمی و حتی تحصیل کردگان دانشگاه‌های اروپا و [[آمریکا]] نیز به آداب و رسوم خود پایبند بوده و در هنگام برگزاری جشن‌ها و مراسم سنتی وفاداری خود را به این سنت‌ها جلوه‌گر میسازند. این سنت‌ها علیرغم ورود زندگی ماشینی و امواج جهانی سازی که معمولاً آداب و رسوم ملت‌ها را هدف قرار می‌دهد همچنان از پدران به پسران و نسل به نسل انتقال می‌یابد و با توجه به علاقه وافر عموم مردم [[سیرالئون]] به این میراث مشترک به نظر نمیرسد در آینده خللی جدی در این بخش که عمیق‌ترین اسرار پنهان این جامعه سنتی را در خود جای داده پدید آید. آداب و رسوم و سنتهای مردمان [[سیرالئون]] به دو بخش عمومی و دینی تقسیم می‌شوند. سنتهای عمومی کشور دربرگیرنده آداب و رسوم کلیه مردم این کشور –صرفنظر از اعتقادات دینی و تعلق به ادیان الهی و آئین‌های سنتی –است و نسل اندر نسل انتقال یافته است. سنتهای دینی نیز عمدتاً نشأت گرفته از ادیان الهی است که بر مردم این کشور تأثیر گذاشته است با این حال برخی از شاخصه‌های سنتی قبایل [[سیرالئون]] در این سنتهای دینی نیز راه یافته است. | [[جامعه سیرالئون]] در مجموع جامعه‌ی سنتی است که مردم بر اساس فرهنگ شفاهی بر جای مانده از پدران خویش؛ آداب و رسوم و سنتهای دیرین خود را پایدار نگاه داشته و همواره سعی در حفظ این بخش از میراث کهن خود دارند. از این روی کلیه اقشار مردمی و حتی تحصیل کردگان دانشگاه‌های اروپا و [[آمریکا]] نیز به آداب و رسوم خود پایبند بوده و در هنگام برگزاری جشن‌ها و مراسم سنتی وفاداری خود را به این سنت‌ها جلوه‌گر میسازند. این سنت‌ها علیرغم ورود زندگی ماشینی و امواج جهانی سازی که معمولاً آداب و رسوم ملت‌ها را هدف قرار می‌دهد همچنان از پدران به پسران و نسل به نسل انتقال می‌یابد و با توجه به علاقه وافر عموم مردم [[سیرالئون]] به این میراث مشترک به نظر نمیرسد در آینده خللی جدی در این بخش که عمیق‌ترین اسرار پنهان این جامعه سنتی را در خود جای داده پدید آید. آداب و رسوم و سنتهای مردمان [[سیرالئون]] به دو بخش عمومی و دینی تقسیم می‌شوند. سنتهای عمومی کشور دربرگیرنده آداب و رسوم کلیه مردم این کشور –صرفنظر از اعتقادات دینی و تعلق به ادیان الهی و آئین‌های سنتی –است و نسل اندر نسل انتقال یافته است. سنتهای دینی نیز عمدتاً نشأت گرفته از ادیان الهی است که بر مردم این کشور تأثیر گذاشته است با این حال برخی از شاخصه‌های سنتی قبایل [[سیرالئون]] در این سنتهای دینی نیز راه یافته است. | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
===== '''[[اعتقاد به ارواح در قبایل سیرالئون|اعتقاد به ارواح]]''' ===== | ===== '''[[اعتقاد به ارواح در قبایل سیرالئون|اعتقاد به ارواح]]''' ===== | ||
قبایل مختلف [[سیرالئون]] اعم از مسلمانان، مسیحیان و پیروان آیین‌های سنتی اعتقاد عمیقی به ارواح و حضور آنان در زندگی روزمره‌شان داشته و معمولاً بخشی از زندگی خود را به ویژه در هنگام بروز مشکلات پیش بینی نشده به تقدیس و بزرگداشت ارواج اجدادِ خود اختصاص میدهند که البته اعتقاد به ارواح در بین پیروان آیین‌های سنتی عمیق‌تر است. آنیمیست‌های «تمنی» در این ارتباط با ارج نهادن به اجداد خود آنها را واسطه بین خداوند و مردم در نظر می‌گیرند و در هنگام سختی معیشت و نامساعد بودن اوضاع به اعماق جنگل و به مکانی موسوم به «بورا ماسار(Bora Masar) » می‌روند. در این مکان سنگ‌هایی وجود دارد که هر یک نمایانگر یکی از رؤسای قبیله و قهرمآنان آنهاست. پس از تجمع افراد قبیله تمنی در این مکان فردی نسب شناس سنگ‌ها را یکی یکی برداشته و نام تک تک اجداد و قهرمآنان تمنه را برمی‌شمارد و بدین وسیله از آنها برای رفع مشکل قبیله کمک می‌خواهد. پس از پایان این مراسم کلیه افراد طعام، حصیر و کولایی را که برای استفاده اجدادشان به همراه آورده‌اند در معبد «بورا ماسار» نهاده و به دهکده خود باز می‌گردند و معتقدند پس از خروج آنها از این معبد ارواح اجداد در مکان مزبور حضور یافته و قبیله را مورد حمایت خود قرار میدهند<ref>شکیبا، محمدرضا (1374). سرزمین و مردم سیرالئون. تهران: الهدی، ص.21.</ref>. مردمان «لیمبا» نیز به ارواح اعتقاد خاصی دارند و معتقدند تپه‌ای به نام «کبولا(Kabola) » در منطقه سکونت آنها وجود دارد که ارواح اجدادشان در این تپه زندگی میکنند و رؤسای قبیله نیز پس از مرگ به آن منطقه می‌روند. [[اعتقاد به ارواح در قبایل سیرالئون|اعتقاد به ارواح]] در گذشتگان و پیشینیان در بین سایر [[اقوام و قبایل سیرالئون|قبایل سیرالئون]] نیز از جایگاه والایی برخوردار است و جدای از پیروان آیین‌های سنتی، مسلمانان و مسیحیان نیز ارواح اجداد خود را مورد گرامیداشت قرار میدهند. در بین پیروان آیین‌های سنتی روح‌گیری و احضار روح نیز رواج دارد و بومیان از طریق پزشک جادوگران روحگیر با ارواح پیشینیان خود ارتباط برقرار میکنند<ref>Sibthorpe, A. B. C. (1970). The History of Sierra Leone: Routledge, p.88</ref>. | قبایل مختلف [[سیرالئون]] اعم از مسلمانان، مسیحیان و پیروان آیین‌های سنتی اعتقاد عمیقی به ارواح و حضور آنان در زندگی روزمره‌شان داشته و معمولاً بخشی از زندگی خود را به ویژه در هنگام بروز مشکلات پیش بینی نشده به تقدیس و بزرگداشت ارواج اجدادِ خود اختصاص میدهند که البته اعتقاد به ارواح در بین پیروان آیین‌های سنتی عمیق‌تر است. آنیمیست‌های «تمنی» در این ارتباط با ارج نهادن به اجداد خود آنها را واسطه بین خداوند و مردم در نظر می‌گیرند و در هنگام سختی معیشت و نامساعد بودن اوضاع به اعماق جنگل و به مکانی موسوم به «بورا ماسار(Bora Masar)» می‌روند. در این مکان سنگ‌هایی وجود دارد که هر یک نمایانگر یکی از رؤسای قبیله و قهرمآنان آنهاست. پس از تجمع افراد قبیله تمنی در این مکان فردی نسب شناس سنگ‌ها را یکی یکی برداشته و نام تک تک اجداد و قهرمآنان تمنه را برمی‌شمارد و بدین وسیله از آنها برای رفع مشکل قبیله کمک می‌خواهد. پس از پایان این مراسم کلیه افراد طعام، حصیر و کولایی را که برای استفاده اجدادشان به همراه آورده‌اند در معبد «بورا ماسار» نهاده و به دهکده خود باز می‌گردند و معتقدند پس از خروج آنها از این معبد ارواح اجداد در مکان مزبور حضور یافته و قبیله را مورد حمایت خود قرار میدهند<ref>شکیبا، محمدرضا (1374). سرزمین و مردم سیرالئون. تهران: الهدی، ص.21.</ref>. مردمان «لیمبا» نیز به ارواح اعتقاد خاصی دارند و معتقدند تپه‌ای به نام «کبولا(Kabola)» در منطقه سکونت آنها وجود دارد که ارواح اجدادشان در این تپه زندگی میکنند و رؤسای قبیله نیز پس از مرگ به آن منطقه می‌روند. [[اعتقاد به ارواح در قبایل سیرالئون|اعتقاد به ارواح]] در گذشتگان و پیشینیان در بین سایر [[اقوام و قبایل سیرالئون|قبایل سیرالئون]] نیز از جایگاه والایی برخوردار است و جدای از پیروان آیین‌های سنتی، مسلمانان و مسیحیان نیز ارواح اجداد خود را مورد گرامیداشت قرار میدهند. در بین پیروان آیین‌های سنتی روح‌گیری و احضار روح نیز رواج دارد و بومیان از طریق پزشک جادوگران روحگیر با ارواح پیشینیان خود ارتباط برقرار میکنند<ref>Sibthorpe, A. B. C. (1970). The History of Sierra Leone: Routledge, p.88</ref>. | ||
===== '''[[اجتماعات سنتی سیرالئون|برگزاری گردهمایی‌های سنتی]]''' ===== | ===== '''[[اجتماعات سنتی سیرالئون|برگزاری گردهمایی‌های سنتی]]''' ===== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
===== '''[[گردهمایی سندی در سیرالئون|گردهمایی سندی]]''' ===== | ===== '''[[گردهمایی سندی در سیرالئون|گردهمایی سندی]]''' ===== | ||
یکی از سنتهای جالب بومیان [[سیرالئون]] که صرفنظر از تعلق آنان به قبایل و ادیان مختلف، به صورت یکسان انجام میگیرد گردهمایی موسوم به «[[گردهمایی سندی در سیرالئون|سندی]]» است که در تمام قبایل ساکن روستاهای کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. این گردهمایی در بدو بلوغ دختران بین سنین ده تا پانزده سال توسط یکی از زنان سالمند آشنا به فرهنگ و سنتهای قومی قبیلگی و با همکاری چند تن از زنان هر روستا در کلبه‌هایی خارج از روستا برگزار می‌شود. در اجتماع «[[گردهمایی سندی در سیرالئون|سندی]]»(sandi) فقط زنان اجازه حضور دارند و زنان کهنسال روستا با گرد هم آوردن دختران تازه بالغ و یا آماده بلوغ مهارت‌های مختلفی را به آنان آموزش میدهند که عمدتاً شامل وظایف زناشویی آنها در قبال شوهران آینده خود، نحوه تربیت فرزندان و ارتباط با دیگر اعضا جامعه خویش به عنوان عضوی از جامعه می‌باشد. در طول این مدت که گاه از یک تا چند هفته به طول می‌انجامد افراد هر خانواده غذای دختران خود را برای وی ارسال میکنند. در جریان اقامت دختران در این اردوگاه‌ها معمولاً عمل ختنه آنان نیز به صورت دردناک و با ابزاری ابتدایی صورت میگیرد<small>[i]</small>. در پایان اجتماع «[[گردهمایی سندی در سیرالئون|سندی]]» آنها با آداب و رسومی خاص به روستای خود بازگشته و پس از برگزاری جشن‌هایی رسماً در زمره افراد بزرگسال جامعه خود جای گرفته و با پسران دهکده خود و یا دیگر روستاها ازدواج میکنند. جوامع «[[گردهمایی سندی در سیرالئون|سندی]]» معمولاً به صورت محرمانه برگزار می‌شود و هر یک از افراد این اردوگاه در حفظ اسرار جامعه خود نهایت خویشتنداری را به کار می‌برند. اجتماعات «سندی» تا حدود دو دهه پیش از جایگاه خاصی در قبایل [[سیرالئون]] برخوردار بود و معمولاً تشریفات جالب توجهی در شهرها و روستاهای مسلمان نشین و مسیحی نشین برگزار می‌شد ولی اکنون منحصر به روستاها گشته و سلسله مراتب آن در دهکده‌ها نیز کمرنگ‌تر از گذشته شده است<ref>Sibthorpe, A. B. C. (1970). The History of Sierra Leone: Routledge, p.89</ref>. در برخی مناطق [[سیرالئون]] این اجتماعات خاص را «ووندو(Wundo) » یا «بوندو(Bondo) » می‌نامند<ref>شکیبا، محمدرضا (1374). سرزمین و مردم سیرالئون. تهران: الهدی، ص.104.</ref>. | یکی از سنتهای جالب بومیان [[سیرالئون]] که صرفنظر از تعلق آنان به قبایل و ادیان مختلف، به صورت یکسان انجام میگیرد گردهمایی موسوم به «[[گردهمایی سندی در سیرالئون|سندی]]» است که در تمام قبایل ساکن روستاهای کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. این گردهمایی در بدو بلوغ دختران بین سنین ده تا پانزده سال توسط یکی از زنان سالمند آشنا به فرهنگ و سنتهای قومی قبیلگی و با همکاری چند تن از زنان هر روستا در کلبه‌هایی خارج از روستا برگزار می‌شود. در اجتماع «[[گردهمایی سندی در سیرالئون|سندی]]»(sandi) فقط زنان اجازه حضور دارند و زنان کهنسال روستا با گرد هم آوردن دختران تازه بالغ و یا آماده بلوغ مهارت‌های مختلفی را به آنان آموزش میدهند که عمدتاً شامل وظایف زناشویی آنها در قبال شوهران آینده خود، نحوه تربیت فرزندان و ارتباط با دیگر اعضا جامعه خویش به عنوان عضوی از جامعه می‌باشد. در طول این مدت که گاه از یک تا چند هفته به طول می‌انجامد افراد هر خانواده غذای دختران خود را برای وی ارسال میکنند. در جریان اقامت دختران در این اردوگاه‌ها معمولاً عمل ختنه آنان نیز به صورت دردناک و با ابزاری ابتدایی صورت میگیرد<small>[i]</small>. در پایان اجتماع «[[گردهمایی سندی در سیرالئون|سندی]]» آنها با آداب و رسومی خاص به روستای خود بازگشته و پس از برگزاری جشن‌هایی رسماً در زمره افراد بزرگسال جامعه خود جای گرفته و با پسران دهکده خود و یا دیگر روستاها ازدواج میکنند. جوامع «[[گردهمایی سندی در سیرالئون|سندی]]» معمولاً به صورت محرمانه برگزار می‌شود و هر یک از افراد این اردوگاه در حفظ اسرار جامعه خود نهایت خویشتنداری را به کار می‌برند. اجتماعات «سندی» تا حدود دو دهه پیش از جایگاه خاصی در قبایل [[سیرالئون]] برخوردار بود و معمولاً تشریفات جالب توجهی در شهرها و روستاهای مسلمان نشین و مسیحی نشین برگزار می‌شد ولی اکنون منحصر به روستاها گشته و سلسله مراتب آن در دهکده‌ها نیز کمرنگ‌تر از گذشته شده است<ref>Sibthorpe, A. B. C. (1970). The History of Sierra Leone: Routledge, p.89</ref>. در برخی مناطق [[سیرالئون]] این اجتماعات خاص را «ووندو(Wundo)» یا «بوندو(Bondo)» می‌نامند<ref>شکیبا، محمدرضا (1374). سرزمین و مردم سیرالئون. تهران: الهدی، ص.104.</ref>. | ||
===== '''[[گردهمایی پورو در سیرالئون|گردهمایی پورو]]''' ===== | ===== '''[[گردهمایی پورو در سیرالئون|گردهمایی پورو]]''' ===== | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
===== '''[[سنت نامگذاری کودکان در سیرالئون|نامگذاری کودکان]]<nowiki/>''' ===== | ===== '''[[سنت نامگذاری کودکان در سیرالئون|نامگذاری کودکان]]<nowiki/>''' ===== | ||
یکی از سنتهای زیبای مشترک در کلیه قبایل [[سیرالئون]] مراسم [[سنت نامگذاری کودکان در سیرالئون|نامگذاری کودکان]] تازه به دنیا آمده است. معمولاً در روز سوم یا چهارم به دنیا آمدن طفل بستگان کودک در منزل پدر کودک گرد هم آمده و کهنسالترین فرد خانواده نامی را برای او تعیین میکند که این اسم می‌تواند در برگیرنده نام افراد تازه درگذشته از خانواده پدری، نام حوادث طبیعی و اسم منطقه‌ای خاص باشد. البته مسیحیان و مسلمانان معمولاً اسامی مربوط به ادیان خود را برای کودک در نظر می‌گیرند و اطلاق اسامی خاص بیشتر توسط پیروان آیین‌های بومی و سنتی صورت میگیرد با این حال مسلمانان و مسیحیان نیز در برخی مواقع از سنتهای قومی خود تبعیت کرده و علاوه بر اسامی دینی نامهایی را که در برگیرنده معانی ویژه نشأت گرفته از آداب و رسوم قبیله خویش است را بر فرزندانشان اطلاق میکنند. | یکی از سنتهای زیبای مشترک در کلیه قبایل [[سیرالئون]] مراسم [[سنت نامگذاری کودکان در سیرالئون|نامگذاری کودکان]] تازه به دنیا آمده است. معمولاً در روز سوم یا چهارم به دنیا آمدن طفل بستگان کودک در منزل پدر کودک گرد هم آمده و کهنسالترین فرد خانواده نامی را برای او تعیین میکند که این اسم می‌تواند در برگیرنده نام افراد تازه درگذشته از خانواده پدری، نام حوادث طبیعی و اسم منطقه‌ای خاص باشد. البته مسیحیان و مسلمانان معمولاً اسامی مربوط به ادیان خود را برای کودک در نظر می‌گیرند و اطلاق اسامی خاص بیشتر توسط پیروان آیین‌های بومی و سنتی صورت میگیرد با این حال مسلمانان و مسیحیان نیز در برخی مواقع از سنتهای قومی خود تبعیت کرده و علاوه بر اسامی دینی نامهایی را که در برگیرنده معانی ویژه نشأت گرفته از آداب و رسوم قبیله خویش است را بر فرزندانشان اطلاق میکنند. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۴: | ||
===== [[جشن میلاد النبی(ص) در سیرالئون|جشن میلاد النبی(ص)]] ===== | ===== [[جشن میلاد النبی(ص) در سیرالئون|جشن میلاد النبی(ص)]] ===== | ||
برگزاری جشن میلاد النبی در شهرها و روستاهای [[سیرالئون]] از دیگر آداب و رسوم مهم مسلمانان این کشور به شمار میرود. جشن‌های میلاد النبی همه ساله با فرا رسیدن سالروز تولد پیامبر اکرم (ص) به مدت چند ماه و گاه تا اوایل ماه مبارک رمضان در ایالات و مناطق مختلف این کشور برگزار می‌شود و با آداب و رسوم و تشریفات خاصی نیز همراه است.در این ارتباط معمولاً فرا رسیدن ایام میلاد النبی (ص) به‌صورت رسمی توسط کنگره مسلمانان [[سیرالئون]] اعلام گشته و 12 ربیع‌الاول از سوی دولت تعطیل رسمی اعلام می‌شود. از این زمان به بعد مراسم جشن و مولودی خوانی توأم با سخنرانی آغاز می‌گردد که با هیجان زایدالوصفی همراه بوده و موجی از شور و شعف را در بین مسلمانان فقیر و مستمند کشور پدید می‌آورد. در ابتدای برگزاری جشن‌های میلاد پیامبر(ص) کمیته‌هایی به ریاست ائمه جمعه و جماعات و مسلمانان فعال هر منطقه از شهرها و روستاها، که تحت نظارت مساجد خاصی قرار دارند، تشکیل می‌شود و پس از آن اعضاء کمیته با ارسال نامه‌هایی به سفارتخانه‌ها و مراکز فرهنگی کشورهای اسلامی و دفاتر سازمانهای بین‌المللی اسلامی از آنها درخواست مساعدت مالی و جنسی می‌نمایند. پس از گردآوری مبالغی که معمولاً با کمک‌های مالی و جنسی این مراکز و همچنین اندک مسلمانان نسبتاً متمول همراه می‌باشد انجمن‌های اسلامی مساجد از مردم برای حضور در این جشن‌ها که عمدتاً در مساجد شهرها و روستاها برپا می‌شود دعوت به‌عمل می‌آورند. مراسم میلادالنبی(ص) بعد از نماز عشاء آغاز می‌شود و تا پاسی از شب ادامه می‌یابد. پیش از شروع جشن‌های میلاد النبی اعضای گروه‌ها و انجمن‌های برگزارکننده مراسم در صفوفی منظم به مسجد جامع محل خود می‌روند و در حضور ائمه مساجد اشعاری در وصف حضرت محمد(ص) (به زبان‌های کریول و عربی) قرائت می‌شود. سپس امام مسجد ضمن تشکر از برگزارکنندگان این مراسم سخنرانی کوتاهی نموده و برای پیروزی و سعادت مسلمانان و پیشرفت دین اسلام به دعا و نیایش می‌پردازد و به همراه اعضای انجمن به سالن یا مسجد محل برگزاری مراسم میلاد النبی(ص) میرود. پس از آن کلیه مدعوین و اعضای کمیته برگزاری میلاد النبی(ص) که معمولاً در حدود یکصد و پنجاه تا دویست نفر می‌باشند در صفوفی منظم و به صورت دایره‌وار گرد پارچه‌ای سفید می‌نشینند و مراسم باشکوه مولودی خوانی آغاز می‌شود. مراسم مولودی خوانی مسلمانان [[سیرالئون]] که از شهرت خاصی برخوردار است بدین گونه اجرا می‌شود که امام جمعه و تعدادی از علماء به ترتیب با در دست داشتن نوشته‌هایی خطی و قدیمی به زبان‌های محلی و عربی اشعاری در وصف حضرت محمد(ص) قرائت میکنند و حضار که به وجد آمده‌اند با تکان دادن بدن‌های خود بندهایی از این اشعار را که بیشتر عبارت «صلی الله علی محمد و آله و سلّم» است تکرار می‌نمایند. پس از آن کلیه شرکت‌کنندگان در حالی که به شدت اظهار شادمانی میکنند به فراخور وضعیت مالی خویش اسکناس‌هایی را بر روی پارچه سفیدرنگ پرتاپ میکنند. در پایان مراسم مولودی خوانی که یک ساعت به طول می‌انجامد این پول‌ها جمع‌آوری شده و برای هزینه در امور خیریه در صندوق‌های مخصوصی نگهداری می‌شوند. پس از آن از سخنرآنان که معمولاً از شیوخ صاحب نام به شمار می‌روند برای سخنرانی دعوت به عمل می‌آید و آنان با ذکر آیات و احادیثی در ارتباط با پیامبر اکرم (ص) به تشریح ابعاد مختلف دین اسلام و لزوم پیروی از اصول و شرایع این دین مبین می‌پردازند. پس از اتمام سخنرانی نیز مسلمانان با سرایش اشعاری به زبان‌های محلی به اجرای برخی حرکات موزون نمایشی و پایکوبی می‌پردازند که گاه ساعت‌ها به‌طول می‌انجامد<ref>قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،شماره سند11016</ref>. | |||
مسلمانان [[سیرالئون]] اهمیت بسیار زیادی برای [[جشن میلاد النبی(ص) در سیرالئون|جشن‌های میلاد النبی]] قائل می‌باشند و برپایی این مراسم را موجب خیر و برکت و سلامتی مسلمانان و همچنین گسترش اسلام و انتقال آن به نسل‌های آینده می‌دانند. | |||
===== '''[[مراسم ماه مبارک رمضان در سیرالئون|مراسم ماه مبارک رمضان]]''' ===== | |||
[[مراسم ماه مبارک رمضان در سیرالئون|ماه مبارک رمضان]] همواره برای مسلمانان [[سیرالئون]] از اهمیت خاصی برخودار است و فرا رسیدن این ماه برای آنان با شادی فراوانی به همراه است. آداب و رسوم ماه رمضان برای مسلمانان توأم با تشریفات ویژهای است که به عنوان نمادی از وحدت جامعه اسلامی به شمار میرود. مسلمانان همه ساله از چند ماه پیش از فرارسیدن [[مراسم ماه مبارک رمضان در سیرالئون|ماه رمضان]] خود را آماده استقبال از این ماه شریف میکنند که در این میان ماه‌های رجب و شعبان به‌عنوان مقدمه ورود به رمضان نزد آنان محترم شمرده شده و تقریباً تمامی مسلمانان با آغاز ماه رجب خود را موظف به برپای داشتن روزه در برخی از روزهای این دو ماه می‌دانند. در واقع این دو ماه مقدمه‌ای برای استقبال از ماه مبارک رمضان به شمار می‌روند. | |||
===== '''مراسم ماه مبارک رمضان''' ===== | |||
ماه مبارک رمضان همواره برای مسلمانان سیرالئون از اهمیت خاصی برخودار است و فرا رسیدن این ماه برای آنان با شادی فراوانی به همراه است. آداب و رسوم ماه رمضان برای مسلمانان توأم با تشریفات ویژهای است که به عنوان نمادی از وحدت جامعه اسلامی به شمار میرود. مسلمانان همه ساله از چند ماه پیش از فرارسیدن ماه رمضان خود را آماده استقبال از این ماه شریف میکنند که در این میان ماه‌های رجب و شعبان به‌عنوان مقدمه ورود به رمضان نزد آنان محترم شمرده شده و تقریباً تمامی مسلمانان با آغاز ماه رجب خود را موظف به برپای داشتن روزه در برخی از روزهای این دو ماه می‌دانند. در واقع این دو ماه مقدمه‌ای برای استقبال از ماه مبارک رمضان به شمار می‌روند. | |||
===== ''' | مجموعه برنامه‌های [[مراسم ماه مبارک رمضان در سیرالئون|ماه رمضان]] که صرفنظر از برخی تفاوت‌های جزئی در مناطق مختلف مسلمان تقریباً در سرتاسر شهرها و روستاهای مسلمان‌نشین کشور یکسان می‌باشد عبارت است از:تهیه مایحتاج، برگزاری مراسم ازدواج، پیشواز، نظافت منازل، افزایش فعالیت‌های اسلامی و فرهنگی، التزام به انجام نوافل، تهجد، گشایش جلسات قرائت و تفسیر قرآن مجید، برگزاری آئین مذهبی اجاوندو، سحری (سحور)، افطار، لیله القدر[i]<ref>قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،شماره سند11016،ص.3-4.</ref>. | ||
===== '''[[مراسم شب قدر در سیرالئون|مراسم احیاء شب قدر]]''' ===== | |||
هرچند در طول ماه مبارک رمضان مراسم اسلامی جالبی انجام می‌شود ولی مهم‌ترین این مراسم درشب 27 رمضان انجام می‌شود. اکثر مسلمانان [[سیرالئون]] بر این باورند که شب 27 رمضان لیله‌القدر است و در این شب در مساجد اجتماع کرده و تا صبح مشغول اقامه نوافل، قرائت قرآن و استماع سخنرانی می‌گردند در مراسم احیاء شب قدر، سی جزء جداگانه قرآن هم زمان توسط شب زنده داران قرائت می‌شود. در این ارتباط قبل از قرائت قرآن پارچه سفید رنگ بزرگی در وسط مجلس پهن شده و افراد دایره‌وار دور آن حلقه می‌زنند. بر روی پارچه سفید رنگ مقداری شکلات، تعدادی شمع، چند قوطی برای جمع‌آوری پول، مقدار قابل توجهی کولانات و بیتر کولا و یکی دو فانوس و دور تا دور آن نیز سی جزء قرآن مجید قرار میگیرد[ii]. در پایان مراسم احیاء این خوراکی‌ها به‌عنوان تبرک و مشکل گشا بین افراد شرکت کننده و کسانی که مریض و یا هر نوع آرزوئی دارند توزیع می‌گردند. به هنگام قرائت قرآن، حضار به فرا خور حال خود به طرف پارچه سفید پول پرتاب میکنند. این پول‌ها در پایان مجلس جمع‌آوری شده و بین امام جماعت و برگزار کنندگان و کمک به هزینه‌های مسجد توزیع می‌گردند. در [[سیرالئون]] امامان جماعت معمولاً منبع درآمد و یا مقرری ویژهای ندارند و بدین سبب مسلمانان به طور مخفیانه برای ائمه جماعات نیز کمک‌هایی نقدی جمع آوری میکنند<ref>قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،شماره سند11016،ص.5.</ref>. | |||
نماز عید فطر در میادین بزرگ و معروف شهرها خصوصاً فریتاون با حضور رئیس‌جمهور، وزرا، شخصیت‌های بزرگ سیاسی فرهنگی دینی، خبرنگاران، دیپلمات کشورهای اسلامی و جمع کثیری از مسلمانان تقریباً ساعت 10 صبح اقامه می‌گردد. قبل از اقامه نماز عید فطر نمازگزاران هماهنگ با مؤذن به ذکر «تکبیر» و «تهلیل» می‌پردازند و در بین اذکار ورود رئیس‌جمهور و امامان و شخصیت‌های برجسته به اطلاع مردم می‌رسد. برگزار کنندگان نماز عید در صورتی که رئیس‌جمهور مسیحی باشد مراسم نماز را طوری هماهنگ میکنند که وی بعد از سلام نماز در جایگاه حضور یابد و بر اساس اطلاعات خود در خصوص اهمیت و دستاوردهای ماه رمضان و همچنین حضور و مشارکت مسلمانان در توسعه کشور صحبت کند.خطبه‌های امام در عید فطر نیز معمولاً بسیار کوتاه و در ارتباط با حمد و ثنای خداوند متعال، حضرت پیامبر(ص) و تعریف و تمجید از شخصیت‌های سیاسی حاضر در نماز می‌باشد.عید فطر در سیرالئون تعطیل عمومی است و حضور مردم در این نماز بسیار گسترده است.بعد از اقامه نماز عید فطر مسلمانان جهت دید و بازدید به خانه‌های اقوام و دوستان خود می‌روند و مردها به همسران و فرزندان به مناسبت برپای داشتن | ===== '''[[جشن عید فطر در سیرالئون|سلسله جشن‌های عید فطر]]''' ===== | ||
یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین جشن‌های مسلمانان [[سیرالئون]] مراسم [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] است که به چند بخش تقسیم می‌شود و به‌مدت چند روز نیز ادامه می‌یابد. در طول این چند روز موجی از شادی سرتاسر مناطق مسلمان نشین را دربر میگیرد و مسلمانان با شور و شعف خاصی به جشن و پایکوبی می‌پردازند.انتخاب روز [[جشن عید فطر در سیرالئون|عیدفطر در سیرالئون]] موضوعی بسیار مهم است. معمولاً برای انتخاب روز عیدفطر ائمه جمعه و جماعات مساجد فریتاون گردهم آمده و در مورد تعیین روز عیدفطر به مشورت می‌پردازند. در نهایت نیز روزی که مورد اتفاق اکثریت باشد درنظر گرفته می‌شود و جالب است در انتخاب روز عیدفطر توجهی به رویت ماه نمی‌شود!. پس از مشخص شدن روز عید، این روز - برای اعلام تعطیل عمومی- به دولت [[سیرالئون]] ابلاغ می‌گردد. شب [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] در [[سیرالئون]] به شب بیداری و دیدهبانی (واچ نایت)(Watch Night) معروف است. در چنین شبی مسلمانان با اجرای مراسمی خاص تا صبح بیدار مانده و مراسم مختلفی انجام میدهند. در این ارتباط گروه‌های مختلف مردم و اعضای سازمانهای اسلامی از اوایل شب با آرایشهایی متفاوت و با همراهی مارش و موزیک دسته دسته به خیابانها آمده و هلهلهکنان به طرف جایگاه مخصوص از پیش تعیین شده حرکت میکنند. در طی این مراسم سازمانهای اسلامی برای متمایز ساختن خود از دیگر گروه‌ها و سازمان‌ها، معمولاً اقدام به ساخت برجک‌ها و گلدسته‌هایی بزرگ و کوچک رنگی از کاغذهای ملون، برگ درخت، چوب و شاخه‌ی نرم درخت و... می‌نمایند و برای جلب توجه تماشاگران؛ برجک‌ها و گلدسته‌های خودرا به اشکال مختلف از جمله کلبه، حیواناتی نظیر شیر و پلنگ، تمثال‌های شخصیت‌های تاریخی و دینی و... میسازند. برخی از این ماکت‌ها نیز شامل برج‌ها و طاق نصرت‌های بزرگ و زیبایی است که توسط افراد قوی هیکل و ارابه حمل می‌شوند و مردم در دو طرف این ماکت‌ها به رقص و پایکوبی می‌پردازند. اعضای هر گروه به ویژه بانوان نیز لباس مخصوص و متحدالشکلی که به آنها «اشوبی» گفته می‌شود بر تن کرده و با همراهی موسیقی خاص حرکات موزون نمایشی را انجام داده و تلاش میکنند نظر تماشاگران را به خود جلب نمایند. راهپیمایان در ادامه در صفوفی منظم به سوی میدان بزرگ شهر و روستای خود که شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی، قضائی و دینی نیز حضور دارند حرکت میکنند. در این محل هیأت داوران پس از بررسی گروه‌های مختلف شرکت کننده در جشن و تجهیزات آنها از جمله نوع و کیفیت برج‌ها و گلدسته‌ها، آرایش ظاهری، سرود و اشعاری که قرائت میکنند و...اسامی برندگان را اعلام میکنند. به هر یک از برندگان جوایزی همچون پول نقد، کاپ نقره و همچنین گواهینامه شرکت در مراسم اهدا می‌گردد[iii]. نتیجه مراسم نیز (که در واقع یک نوع مسابقه است) در رسانه‌های گروهی پخش می‌شود. این مراسم در تمام شهرهای مسلمان نشین، به ویژه مناطق تمنی نشین، برگزار می‌شود<ref>قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،11016،ص.6-5.</ref>. اعتقاد عمومی مسلمانان [[سیرالئون]] بر این است که در صبح [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] اموات برای دیدار اقوام و کسب رزق و روزی خود به منازل بازماندگانشان می‌روند. لذا زنان مسلمان از اولین ساعات روز [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] برای اطعام فقرا و اموات خود اقدام به پخت بهترین و خوشمزه‌ترین نوع غذاها که به آن «فول باندی» گفته می‌شود می‌نمایند و یک بشقاب کامل از این غذا را به همراه تعدادی «کولانات» در بالای تخت و یا مکانی که متوفّی در آنجا در گذشته است قرار میدهند. آنان بر این باورند که مردگان از غذاهای مذکور تناول می‌نمایند. این عمل تقریباً در تمام منازل پیش از رفتن به نماز عید فطر صورت میگیرد و آنان معتقدند در غیر این صورت ارواح مردگان مربوطه عصبانی شده و سال آینده برای اعضای خانواده سال خوبی نخواهد بود. بعد از اطعام، خانواده‌ها خود را برای برگزاری مراسم جشن عید فطر آماده میکنند از این روی کلیه مسلمانان اعم از زن و مرد لباس‌هایی نو بر تن کرده و زنان برای پذیرایی از میهمآنان و اقوام خود غذاهای مختلف پخت میکنند. مسلمانان [[سیرالئون]] قبل از اقامه نماز [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]]، زکات فطر را که در محل «مود» نامیده می‌شود پرداخت میکنند. زکات [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] عمدتاً به صورت برنج پرداخت می‌شود و عده‌ای معتقدند اگر قبل از رفتن به نماز [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] «مود» پرداخت نشود روزۀ آنها مورد قبول درگاه خداوند متعال نخواهد بود. با این همه برخی دیگر از علماء اعتقاد دارند «مود» را در صورت وجود عذر شرعی تا سه ماه بعد از ماه رمضان نیز می‌توان پرداخت نمود. عده‌ای نیز شرط وجوب «مود» را استطاعت مالی می‌دانند به این معنا که اگر برنج کافی برای مصرف [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] و فردای آن داشته باشند مازاد آن را باید برای «مود» پرداخت نمایند. نماز [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] در میادین بزرگ و معروف شهرها خصوصاً فریتاون با حضور رئیس‌جمهور، وزرا، شخصیت‌های بزرگ سیاسی فرهنگی دینی، خبرنگاران، دیپلمات کشورهای اسلامی و جمع کثیری از مسلمانان تقریباً ساعت 10 صبح اقامه می‌گردد. قبل از اقامه نماز [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] نمازگزاران هماهنگ با مؤذن به ذکر «تکبیر» و «تهلیل» می‌پردازند و در بین اذکار ورود رئیس‌جمهور و امامان و شخصیت‌های برجسته به اطلاع مردم می‌رسد. برگزار کنندگان نماز عید در صورتی که رئیس‌جمهور مسیحی باشد مراسم نماز را طوری هماهنگ میکنند که وی بعد از سلام نماز در جایگاه حضور یابد و بر اساس اطلاعات خود در خصوص اهمیت و دستاوردهای ماه رمضان و همچنین حضور و مشارکت مسلمانان در توسعه کشور صحبت کند.خطبه‌های امام در [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] نیز معمولاً بسیار کوتاه و در ارتباط با حمد و ثنای خداوند متعال، حضرت پیامبر(ص) و تعریف و تمجید از شخصیت‌های سیاسی حاضر در نماز می‌باشد.[[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر در سیرالئون]] تعطیل عمومی است و حضور مردم در این نماز بسیار گسترده است.بعد از اقامه نماز [[جشن عید فطر در سیرالئون|عید فطر]] مسلمانان جهت دید و بازدید به خانه‌های اقوام و دوستان خود می‌روند و مردها به همسران و فرزندان به مناسبت برپای داشتن روزههای ماه رمضان عیدی میدهند<ref>عرب احمدی، امیر بهرام(1386). اقلیت های خارجی مسلمان سیرالئون،فریتاون ،مطالعات میدانی،ص.7.</ref>. | |||
===== '''سلیمفو(عیدی) روز عید فطر''' ===== | ===== '''[[جشن عید فطر در سیرالئون|سلیمفو(عیدی) روز عید فطر]]''' ===== | ||
یکی از سنتهای جالب مسلمانان سیرالئون دریافت عیدی است که خصوصا در روز عید فطر اجرا می‌شود. سنت حسنه «سلیمفو» یا عیدی در بین مسلمانان سیرالئون از قدیم مرسوم بوده است و بر اساس سنتهای بومی زمانی که دو نفر در بین راه و یا در منزل به یکدیگر می‌رسند کسی که اول سلیمفو بگوید باید عیدی را دریافت کند. البته این سنت بین تمام سیرالئونی‌ها اعم از مسلمانان و مسیحی‌ها مرسوم است به این معنا که سنت سلیمفو ممکن است بین مسلمانان و مسیحی‌ها نیز صورت پذیرد. فرهنگ سلیمفو در این کشور تا اندازه‌ای عمومیت دارد که ممکن است یک وزیر به مسلمانی فقیر و بی‌بضاعت سلیمفو گفته و عیدی دریافت کند!در روز عید فطر کودکان و نوجوانان با قرائت سرودهای اسلامی از علماء، ائمه جماعت و رؤسای قبایل عیدی دریافت میکنند که این عیدی ممکن است علاوه بر پول شامل قطعه‌ای نان برنجی باشد که خانواده‌ها برای اجداد خود تهیه کرده‌اند | یکی از سنتهای جالب مسلمانان [[سیرالئون]] دریافت عیدی است که خصوصا در روز عید فطر اجرا می‌شود. سنت حسنه «سلیمفو» یا عیدی در بین مسلمانان [[سیرالئون]] از قدیم مرسوم بوده است و بر اساس سنتهای بومی زمانی که دو نفر در بین راه و یا در منزل به یکدیگر می‌رسند کسی که اول سلیمفو بگوید باید عیدی را دریافت کند. البته این سنت بین تمام سیرالئونی‌ها اعم از مسلمانان و مسیحی‌ها مرسوم است به این معنا که سنت سلیمفو ممکن است بین مسلمانان و مسیحی‌ها نیز صورت پذیرد. فرهنگ سلیمفو در این کشور تا اندازه‌ای عمومیت دارد که ممکن است یک وزیر به مسلمانی فقیر و بی‌بضاعت سلیمفو گفته و عیدی دریافت کند!در روز عید فطر کودکان و نوجوانان با قرائت سرودهای اسلامی از علماء، ائمه جماعت و رؤسای قبایل عیدی دریافت میکنند که این عیدی ممکن است علاوه بر پول شامل قطعه‌ای نان برنجی باشد که خانواده‌ها برای اجداد خود تهیه کرده‌اند<ref>عرب احمدی، امیر بهرام(1386). اقلیت های خارجی مسلمان سیرالئون،فریتاون ،مطالعات میدانی،ص.9.</ref>. | ||
===== '''نام‌های اسلامی مسلمانان''' ===== | ===== '''[[نام های اسلامی مسلمانان در سیرالئون|نام‌های اسلامی مسلمانان]]''' ===== | ||
یکی از زیباترین سنتهای اسلامی مسلمانان کشور سیرالئون تأکید والدین بر اطلاق اسامی اسلامی و الفاظ جلاله بر فرزندان خویش است. مسلمانان بر اساس معتقدات دینی ملقب ساختن فرزندان خویش با اسامی اسلامی را بخشی از غرور و هویت دینی و ملی خود می‌دانند و در این ارتباط به نظر می‌رسد تا حدودی با مسیحیان که در به کارگیری نام‌های حواریون و قدیسان کتب عهد عتیق و جدید جدیت خاصی دارند نیز رقابت میکنند. به هر صورت امروزه شاخص‌ترین صفت ممیزه جوامع مسلمان شهری و روستایی سیرالئون اسامی اسلامی نوجوانان و جوانان مسلمان است که البته در این میان نام‌های شیعی و اسامی خاندان اهل البیت(ع) و ائمه اطهار(ع) نیز جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده‌اند. | [[پرونده:نام گذاری کودکان در سریالئون.jpg|بندانگشتی|نام گذاری کودکان در سیرالئون(1396).برگرفته از سایت اخبار کمی فیلانی،قابل بازیابی از<nowiki/>https://www.kemifilani.ng/news/baby-miraculously-survives-flood/]] | ||
یکی از زیباترین سنتهای اسلامی مسلمانان کشور [[سیرالئون]] تأکید والدین بر اطلاق اسامی اسلامی و الفاظ جلاله بر فرزندان خویش است. مسلمانان بر اساس معتقدات دینی ملقب ساختن فرزندان خویش با اسامی اسلامی را بخشی از غرور و هویت دینی و ملی خود می‌دانند و در این ارتباط به نظر می‌رسد تا حدودی با مسیحیان که در به کارگیری نام‌های حواریون و قدیسان کتب عهد عتیق و جدید جدیت خاصی دارند نیز رقابت میکنند. به هر صورت امروزه شاخص‌ترین صفت ممیزه جوامع مسلمان شهری و روستایی [[سیرالئون]] اسامی اسلامی نوجوانان و جوانان مسلمان است که البته در این میان نام‌های شیعی و اسامی خاندان اهل البیت(ع) و ائمه اطهار(ع) نیز جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده‌اند. | |||
اسامی رایج در بین مسلمانان کشور سیرالئون عبارت است از: | اسامی رایج در بین مسلمانان کشور [[سیرالئون]] عبارت است از: | ||
الفاظ جلاله و اسماء الحسنی خداوند متعال: | الفاظ جلاله و اسماء الحسنی خداوند متعال: | ||
عبدا....، عبدالرحمن، عبدالرحیم، عبدالرزاق، عبدالکریم که معمولاً با حذف عبد به‌صورت «رحمن»، «رزاق»، «لطیف»، «حفیظ» «لطیف»، «وهاب» و... خوانده می‌شوند. | عبدا.... ، عبدالرحمن، عبدالرحیم، عبدالرزاق، عبدالکریم که معمولاً با حذف عبد به‌صورت «رحمن»، «رزاق»، «لطیف»، «حفیظ» «لطیف»، «وهاب» و... خوانده می‌شوند. | ||
نام‌ها و صفات حضرت محمد(ص): مسلمانان سیرالئون پیامبر اکرم (ص) را والاترین مخلوق خداوند می‌شمارند و نهادن نام او بر فرزندان خود را افتخاری بسیار بزرگ و موجب برکت و نعمت زندگی خویش می‌دانند. از این روی نام، القاب و صفات رسول اکرم(ص) را طی مراسمی خاصی برای فرزندان خود انتخاب میکنند. این اسامی البته بر طبق آداب و رسوم مسلمانان کشور به شرح ذیل تغییراتی می‌یابد: | نام‌ها و صفات حضرت محمد(ص): مسلمانان [[سیرالئون]] پیامبر اکرم (ص) را والاترین مخلوق خداوند می‌شمارند و نهادن نام او بر فرزندان خود را افتخاری بسیار بزرگ و موجب برکت و نعمت زندگی خویش می‌دانند. از این روی نام، القاب و صفات رسول اکرم(ص) را طی مراسمی خاصی برای فرزندان خود انتخاب میکنند. این اسامی البته بر طبق آداب و رسوم مسلمانان کشور به شرح ذیل تغییراتی می‌یابد: | ||
*محمد: مومودو، مومو، میمی؛ | |||
* | *محمود: مامود، مودی، محامود؛ | ||
* | *احمد: امدو، احمدو، امد؛ | ||
* | *مدثر: مودو؛ | ||
* | *جامع: جمع، جمو، جمعو؛ | ||
* | *طاهر: طاهرو، اطاهر؛ | ||
* | *امین: امینو؛ | ||
* | *بشیر: بشیرو، بش. | ||
بعضی خانواده‌ها نیز در اثر عشق فراوان خود به حضرت پیامبر (ص) فرزندان پسر خودرا محمد اول، محمد ثانی، محمد ثالث و... می‌نامند. مسلمانان [[سیرالئون]] برای اهل البیت(ع) و ائمه اطهار(ع) نیز به‌عنوان نوادگان پیامبر بزرگ اسلام(ص) احترام زیادی قائل بوده و در روستاهای این کشور بسیاری از کودکان و نوجوانان با اسامی ائمه اطهار و خاندان مطهر اهل البیت(ع) نامیده می‌شوند بدون آن که این افراد شیعه بوده و یا از تشیع اطلاع چندانی داشته باشند[iv]. | |||
جالب اینجاست که مسلمانان مالکی [[سیرالئون]] معتقدند حضرات حسنین(ع) دوقلو بوده‌اند و به دلیل علاقه بسیار زیادی که به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) دارند معمولاً برای فرزندان دوقلوی خود اسامی حسنتو و حسینتو را انتخاب میکنند. نامگذاری فرزندان تازه به دنیا آمده و مطهر ساختن آنان با نام‌های حضرت پیامبر(ص) و ائمه بزرگوار با تشریفات خاصی صورت میگیرد و معمولاً پسران در نهمین روز تولد و دختران در روز هفتم تولد به اسامی اسلامی خویش مفتخر می‌گردند<ref name=":5">عرب احمدی، امیر بهرام(1386).آداب و رسوم در سیرالئون،فریتاون ،مطالعات میدانی.</ref><ref>عرب احمدی، امیر بهرام(1390). جامعه و فرهنگ [[سیرالئون]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>. | |||
== نیز نگاه کنید به == | |||
[[آداب و رسوم روسیه]]؛ [[آداب و رسوم کانادا]]؛ [[آداب و رسوم کوبا]]؛ [[آداب و رسوم لبنان]]؛ [[آداب و رسوم مصر]]؛ [[آداب و رسوم تونس]]؛ [[آداب و رسوم افغانستان]]؛ [[آداب و رسوم عامیانه ی مردم چین]]؛ [[آداب و روسوم جشن سال نو در ژاپن]]؛ [[آداب و رسوم سنگال]]؛ [[آداب و رسوم آرژانتین]]؛ [[آداب و رسوم فرانسه]]؛ [[آداب و رسوم زیمبابوه]]؛ [[آداب و رسوم اوکراین]]؛ [[آداب و رسوم اسپانیا]]؛ [[آداب و رسوم اردن]]؛ [[آداب و رسوم قطر]]؛[[آداب و رسوم تایلند]]. | |||
== پاورقی == | |||
<small>[i] - [[اسلام و مسلمانان سیرالئون|مسلمانان سیرالئون]] معمولا برای جلوه‌گر ساختن عشق و علاقۀ خود به خاندان نبوت و امامت در مناسبت‌های اسلامی مراسم خاصی برگزار میکنند. یکی از این مراسم آئین مذهبی اجاوندو است که با آغاز ماه مبارک رمضان اجرا می‌گردد و یکی از مشهورترین سنتهای مسلمانان غرب آفریقا به شمار میرود. این مراسم هر شب بعد از افطار انجام می‌شود. نحوه اجرای این مراسم به این صورت است که جوانان و افراد مسن در قالب گروه‌های متعدد و به رهبری چند نفر که دو تن از آنها لباس‌های فاخر و سنتی پوشیده‌اند در محله‌های مسلمان نشین به راه افتاده و اشعار اجاوندو را قرائت میکنند. رهبران گروه نیز بر ماکت‌های اسب و یا شتر سوار شده و در جلوی جماعت حرکت میکنند. در متن اشعار اجاوندو از امام علی(ع) به‌عنوان پدر الحسن(ع) و پدر الحسین(ع) یاد می‌شود. این مراسم سنتی تا آخر ماه مبارک رمضان ادامه دارد و مسلمانان با توجه به احترام خاصی که برای حضرت علی(ع) قائلند ضمن استقبال گرم از آنان، هدایایی از جمله پول نقد به این گروه‌ها تقدیم میکنند.</small> | |||
<small>[ii] - کولانات میوۀ درختی به اندازۀ گردو به رنگ‌های سفید و قرمز است که تقریبا مزۀ قهوه را داردو بیترکولا نیز که بسیار تلخ است از کولانات کوچکتر است. این دو میوه نزد مسلمانان سیرالئون تقدس داشته و شب زنده‌داران برای رفع گرسنگی و مبارزه با خواب آنها را می‌جوند. این میوه‌ها از اقلام اصلی جهیزیه عروس‌ها نیز به شمار می‌روند.</small> | |||
<small>[iii] - هرچند جشن واچ نایت از جشن‌های بزرگ اسلامی است ولی طی چند سال گذشته برخی از جوانان مسلمان ناآگاهانه در این شب به صرف مشروبات الکلی و اعمالی خارج از عرف دین اسلام می‌پردازند که از سوی علماء مسلمان مورد تقبیح و سرزنش قرار گرفته است. رهبران مسلمان کشور این گونه اقدامات را توطئه‌ای از سوی سازمانهای مسیحی و با هدف تخریب فضایل و کرامات بدست آمده در ماه رمضان می‌دانند.. جالب اینجاست که طی سال‌های 1991 تا 2001 و به ویژه در اواخر دهه 1990 و با تشدید جنگ داخلی اجرای مراسم ویژه واچ نایت به مدت چند سال توسط دولت ممنوع اعلام شد. با این همه بعضی نمایندگی‌های سیاسی غربی و سازمانهای مسیحی در فریتاون رأساًٌ به برگزاری این جشن اقدام میکردند تا از این طریق به اهداف شوم خود که همانا محو دستاوردهای روحی و معنوی ماه مبارک رمضان بود دست یابند!!</small> | |||
<small>[iv] - علی: علیو، حسین: الحسین، حسینو، حسینتو- حسن: حسنو، الحسن، حسنتو - جعفر: جعفرو، جعفری- کاظم: کاظیم، کاظمو- جواد: جوادو - فاطمه: فاطمو، فاطو، فاطی، فاطماتا، بینت، بینتو- مهدی: مدی، مهدیو - خدیجه: کدیتو، هدییتو، هدیستو- زینب: زینبنو- سکینه: سکینو</small> | |||
<small>[ | |||
== کتابشناسی == | == کتابشناسی == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۳
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کشور سیرالئون، آداب و رسوم این سرزمین است که به عنوان مجموع‌های درهم تنیده از سنتهای کهن قومی قبیلگی همچنان جایگاه خود را در بین مردم حفظ کرده است. آداب و رسوم مردمان سیرالئون با وجود امواج تهاجم فرهنگی غرب هنوز از موقعیت نسبتاً مستحکم و استواری برخوردار است به طوری که علاوه بر مقاومت در مقابل نفوذ فرهنگ غربی، برخی شاخصه‌های خود را به ادیان اسلام و مسیحیت نیز وارد کرده است.
جامعه سیرالئون در مجموع جامعه‌ی سنتی است که مردم بر اساس فرهنگ شفاهی بر جای مانده از پدران خویش؛ آداب و رسوم و سنتهای دیرین خود را پایدار نگاه داشته و همواره سعی در حفظ این بخش از میراث کهن خود دارند. از این روی کلیه اقشار مردمی و حتی تحصیل کردگان دانشگاه‌های اروپا و آمریکا نیز به آداب و رسوم خود پایبند بوده و در هنگام برگزاری جشن‌ها و مراسم سنتی وفاداری خود را به این سنت‌ها جلوه‌گر میسازند. این سنت‌ها علیرغم ورود زندگی ماشینی و امواج جهانی سازی که معمولاً آداب و رسوم ملت‌ها را هدف قرار می‌دهد همچنان از پدران به پسران و نسل به نسل انتقال می‌یابد و با توجه به علاقه وافر عموم مردم سیرالئون به این میراث مشترک به نظر نمیرسد در آینده خللی جدی در این بخش که عمیق‌ترین اسرار پنهان این جامعه سنتی را در خود جای داده پدید آید. آداب و رسوم و سنتهای مردمان سیرالئون به دو بخش عمومی و دینی تقسیم می‌شوند. سنتهای عمومی کشور دربرگیرنده آداب و رسوم کلیه مردم این کشور –صرفنظر از اعتقادات دینی و تعلق به ادیان الهی و آئین‌های سنتی –است و نسل اندر نسل انتقال یافته است. سنتهای دینی نیز عمدتاً نشأت گرفته از ادیان الهی است که بر مردم این کشور تأثیر گذاشته است با این حال برخی از شاخصه‌های سنتی قبایل سیرالئون در این سنتهای دینی نیز راه یافته است.
سنتهای عمومی
جایگاه قبایل و مناسبات قبیلگی
یکی از سنتهای مهم و عمومی سیرالئون جایگاه ویژه قبایل و نوع روابط در بین اعضاء هر قبیله است. در رأس هر قبیله یک رئیس قبیله وجود دارد که معمولاً در زمره سالخورده‌ترین افراد قبیله به شمار میرود و این مقام به صورت موروثی از نیاکانش به او انتقال یافته است. رؤسای قبایل از نفوذ و اعتبار بسیار زیادی در بین افراد قبیله خود که گاه در شعاع وسیعی پراکنده شده و ده‌ها روستا را در برمی‌گیرد برخوردارند و معمولاً فرمان و دستور آنان برای زنان و مردان قبیله لازم الاجرا به شمار میرود. از این روی در مواقع مهم برخی از اعضای قبایل و یا تمامی آنها را گرد هم آورده و برای آنها سخنرانی میکند. این امر در زمان وقوع حوادثی که امنیت ملی کشور را تهدید میکند نظیر جنگ‌های داخلی یا کودتا به دفعات صورت گرفته است و رؤسای قبایل در این گونه موارد همواره سعی کرده‌اند با حفظ اتحاد و انسجام اعضای قبیله خود امنیت آنها را تأمین کرده و خطرات موجود را به آنان گوشزد کنند. رؤسای قبایل معمولاً پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ملّی سیرالئون نیز با برگزاری برخی گردهمایی‌ها سعی میکنند توجه مردم خود را به سوی نامزدهای خاصی جلب کنند و در این میان از کمک‌های نقدی رئیس‌جمهور وقت (که در صدد برگزیده شدن مجدد به مقام ریاست جمهوری است) و نامزدهای مجلس ملّی نیز بهره‌مند می‌شوند! آنها در مواقعی که اختلافی بین اعضای قبایل به وجود می‌آید نیز نقش میانجی را بر عهده می‌گیرند و معمولاً سعی میکنند اختلافات و منازعات داخلی را به طریق صلح آمیز حل و فصل کنند.در داخل قبیله هر یک از اعضا موظفند در مواقع لازم به کمک دیگر افراد هم قبیله خویش پرداخته و تا حد امکان مشکلات یکدیگر را مرتفع سازند. ازدواج‌ها معمولاً در درون قبایل صورت میگیرد و در صورتی که مردی همسر خود را از قبیله‌ای دیگر انتخاب کرده و او را به روستا یا شهر محل اقامت خود ببرد زن موظف است تابع قوانین قبیله شوهر خود باشد[۱].
جنگ داخلی سیرالئون بیشتر حول محور معادن الماس بود و گروه‌های شورشی در حال جنگ با دولت بیشتر در صدد غارت و تسلط بر معادن الماس بودند لذا جنگ تأثیر سوء چندانی بر مناسبات قبیلگی این کشور نداشت و تقریباً اکثر قبائل سیرالئون به ویژه مناطق شرقی کشور ضربات سنگینی را از شورشیان (که متشکل از قبایل مختلف بودند) متحمل گشتند. این امر نه تنها خدشهای بر اتحاد قومی قبیلگی این کشور وارد نیاورد بلکه قبایل مختلف را در مقابله با شورشیان ضد دولتی که با اعمال وحشیانه خود خشم عمومی را در سرتاسر کشور برانگیخته بودند منسجم و متحد ساخت.
بدیهی است قبایل سیرالئون با توجه به گستردگی و نفوذ خود در عمق جامعه این كشور در وضعیت اقتصادی و سیاسی سیرالئون به‌شدت تأثیرگذار می‌باشند با این حال سوء مدیریت و عدم درایت دولتمردان این كشور از بدو استقلال تاكنون مانع اثرگذاری مثبت گروه‌های قومی بر سیاست و اقتصاد این كشور شده است. علاوه بر آن به‌دلیل رقابت‌های نهفته و آشكار بین قبیلگی؛ هر یك از قبایل نیز پس از بدست گیری قدرت درصدد افزایش قدرت خود و محدود كردن سایر قبایل برآمده‌اند كه این امر به‌طور مستقیم و یا غیر مستقیم موجبات تضعیف جایگاه دیگر قبایل را فراهم آورده است[۱].
جادو و جادوگری
یکی از شاخص‌ترین سنتهای مردم سیرالئون اعتقاد آنها به جادو و جادوگری است. عموم مردم این کشور اعم از مسلمانان، مسیحیان و پیروان آیین‌های سنتی بر اساس سنتهای بر جای مانده از اجداد و پیشینیان خود به جادو و جادوگری اعتقاد دارند که البته در این میان پیروان آیین‌های سنتی جادو را بخشی از زندگی خود می‌دانند. جادو و جادوگری در کشور سیرالئون به عبارت کلی یکی از شیوه‌های تجلّی و بروز قدرت است و جادوگران و افرادی که مدعی ارتباط با عالم ارواح می‌باشند در نزد مردم و حتی رؤسای قبایل از احترام زیادی برخوردارند و جدای از افراد عامی و بی‌سواد، حتی دانش آموختگان دانشگاه‌ها و مقامات عالی رتبه کشوری و لشکری نیز در بسیاری از موارد و برای رفع مشکلات خود به جادوگران مراجعه می‌نمایند. جادوگران تحت عناوینی نظیر «پزشک جادوگر»، «پیشگو»، و «شفا دهنده» بخشی از زندگی مردم به شمار می‌روند و در مواقع بروز سختی و مشکلات ملجأ و پناهگاه مردم شهری و روستایی محسوب می‌گردند. در این کشور نیز نظیر دیگر کشورهای آفریقای سیاه، دو نوع جادوگر وجود دارد که شامل جادوگران شرور و موذی و پزشک جادوگران است. جادوگران شرور افرادی ترسناک می‌باشند که با ارواح شریر در ارتباط بوده و معمولاً در مکان‌هایی دور از انظار عمومی و در قلب کلبه‌های جنگلی زندگی میکنند. این قبیل جادوگران عمدتاً پیرزنانی زشت روی و ترشرو هستند که از طریق ارتباط با ارواح موذی زندگی انسان‌ها را دچار مخاطراتی جدی میسازند و به زعم بومیان موجب بروز سختی‌ها و مصائبی همچون قحطی، وبا و خشکسالی می‌شوند. این جادوگران مخوف از شناسایی خود به مردم پرهیز دارند و در صورتی که فرد یا افرادی به عنوان جادوگران شرور معرفی شوند توسط مردم شهری و روستایی به طرز فجیعی به قتل می‌رسند. داستان‌های بسیار ترسناکی از این جادوگران در فرهنگ شفاهی مردم سیرالئون وجود دارد و در محافل و شب نشینی‌های شهریان و روستائیان این داستان‌ها با شاخ و برگ فراوان نقل می‌شود.گروه دوم جادوگران را پزشک جادوگران یا پزشکان سنتی تشکیل میدهند. این افراد که از دانش وسیعی در زمینه شناسایی داروهای گیاهی برخوردارند و معمولاً داروهای گیاهی مختلفی را از پوست و ریشه درختان و علف‌های خودرو تهیه میکنند با ارواح اجداد خود که انسان‌های خوبی بوده‌اند در ارتباط بوده و از این طریق تلاش میکنند مشکلات مردم را رفع کنند. این پزشک جادوگران معمولاً به عنوان واسطه بین انسان‌ها و ارواح در نظر گرفته می‌شوند و علاوه بر تجویز داروهای گیاهی عهده‌دار مشاغلی همچون پیشگویی، روح گیری، رفع چشم زخم، تهیه تعویذ و معرفی افراد جنایتکار و دزد می‌باشند و از این طریق به مردم شهری و روستایی کمک میکنند. این پزشک جادوگران البته دارای تخصص‌هایی بوده و هر یک در زمینه خاصی تخصص دارند.افرادی که عهده‌دار روح گیری و جن زدگی مردم می‌باشند با دیگر پزشک جادوگرانی که با استفاده از اشیاء مختلف چشم زخم تهیه کرده و از این طریق ارواح موذی را از زندگی انسان‌ها دور میسازند کاملاً متفاوت می‌باشند[۲].
اعتقاد به ارواح
قبایل مختلف سیرالئون اعم از مسلمانان، مسیحیان و پیروان آیین‌های سنتی اعتقاد عمیقی به ارواح و حضور آنان در زندگی روزمره‌شان داشته و معمولاً بخشی از زندگی خود را به ویژه در هنگام بروز مشکلات پیش بینی نشده به تقدیس و بزرگداشت ارواج اجدادِ خود اختصاص میدهند که البته اعتقاد به ارواح در بین پیروان آیین‌های سنتی عمیق‌تر است. آنیمیست‌های «تمنی» در این ارتباط با ارج نهادن به اجداد خود آنها را واسطه بین خداوند و مردم در نظر می‌گیرند و در هنگام سختی معیشت و نامساعد بودن اوضاع به اعماق جنگل و به مکانی موسوم به «بورا ماسار(Bora Masar)» می‌روند. در این مکان سنگ‌هایی وجود دارد که هر یک نمایانگر یکی از رؤسای قبیله و قهرمآنان آنهاست. پس از تجمع افراد قبیله تمنی در این مکان فردی نسب شناس سنگ‌ها را یکی یکی برداشته و نام تک تک اجداد و قهرمآنان تمنه را برمی‌شمارد و بدین وسیله از آنها برای رفع مشکل قبیله کمک می‌خواهد. پس از پایان این مراسم کلیه افراد طعام، حصیر و کولایی را که برای استفاده اجدادشان به همراه آورده‌اند در معبد «بورا ماسار» نهاده و به دهکده خود باز می‌گردند و معتقدند پس از خروج آنها از این معبد ارواح اجداد در مکان مزبور حضور یافته و قبیله را مورد حمایت خود قرار میدهند[۳]. مردمان «لیمبا» نیز به ارواح اعتقاد خاصی دارند و معتقدند تپه‌ای به نام «کبولا(Kabola)» در منطقه سکونت آنها وجود دارد که ارواح اجدادشان در این تپه زندگی میکنند و رؤسای قبیله نیز پس از مرگ به آن منطقه می‌روند. اعتقاد به ارواح در گذشتگان و پیشینیان در بین سایر قبایل سیرالئون نیز از جایگاه والایی برخوردار است و جدای از پیروان آیین‌های سنتی، مسلمانان و مسیحیان نیز ارواح اجداد خود را مورد گرامیداشت قرار میدهند. در بین پیروان آیین‌های سنتی روح‌گیری و احضار روح نیز رواج دارد و بومیان از طریق پزشک جادوگران روحگیر با ارواح پیشینیان خود ارتباط برقرار میکنند[۴].
برگزاری گردهمایی‌های سنتی
یکی از آداب و رسوم اصیل و دیرینه مردمان سیرالئون اعم از اقوام و قبایل مختلف، برگزاری گردهمایی‌های سنتی مختلفی است که در قالب این اجتماعات بخش مهمی از سنتهای قدیمی این کشور به‌صورت نسل به نسل انتقال یافته است. در این گردهمایی‌ها بسیاری از قوانین و مقررات عرفی و سنتی سنتی قبایل مختلف به نوجوانان آموزش داده شده و آنان برای ورود به جامعه و برعهده گرفتن نقشی مهم و سازنده در جامعه خود آماده می‌شوند.البته در اثر ورود امواج تهاجم فرهنگی غرب و جهانی سازی جایگاه این اجتماعات سنتی تا اندازه‌ای کمرنگ شده ولی هنوز اعتبار و نفوذ خود را – بویژه در مناطق روستایی – حفظ کرده است. مهم‌ترین اجتماعات سنتی این کشور عبارتند از گردهمایی سندی و گردهمایی پورو.
گردهمایی سندی
یکی از سنتهای جالب بومیان سیرالئون که صرفنظر از تعلق آنان به قبایل و ادیان مختلف، به صورت یکسان انجام میگیرد گردهمایی موسوم به «سندی» است که در تمام قبایل ساکن روستاهای کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. این گردهمایی در بدو بلوغ دختران بین سنین ده تا پانزده سال توسط یکی از زنان سالمند آشنا به فرهنگ و سنتهای قومی قبیلگی و با همکاری چند تن از زنان هر روستا در کلبه‌هایی خارج از روستا برگزار می‌شود. در اجتماع «سندی»(sandi) فقط زنان اجازه حضور دارند و زنان کهنسال روستا با گرد هم آوردن دختران تازه بالغ و یا آماده بلوغ مهارت‌های مختلفی را به آنان آموزش میدهند که عمدتاً شامل وظایف زناشویی آنها در قبال شوهران آینده خود، نحوه تربیت فرزندان و ارتباط با دیگر اعضا جامعه خویش به عنوان عضوی از جامعه می‌باشد. در طول این مدت که گاه از یک تا چند هفته به طول می‌انجامد افراد هر خانواده غذای دختران خود را برای وی ارسال میکنند. در جریان اقامت دختران در این اردوگاه‌ها معمولاً عمل ختنه آنان نیز به صورت دردناک و با ابزاری ابتدایی صورت میگیرد[i]. در پایان اجتماع «سندی» آنها با آداب و رسومی خاص به روستای خود بازگشته و پس از برگزاری جشن‌هایی رسماً در زمره افراد بزرگسال جامعه خود جای گرفته و با پسران دهکده خود و یا دیگر روستاها ازدواج میکنند. جوامع «سندی» معمولاً به صورت محرمانه برگزار می‌شود و هر یک از افراد این اردوگاه در حفظ اسرار جامعه خود نهایت خویشتنداری را به کار می‌برند. اجتماعات «سندی» تا حدود دو دهه پیش از جایگاه خاصی در قبایل سیرالئون برخوردار بود و معمولاً تشریفات جالب توجهی در شهرها و روستاهای مسلمان نشین و مسیحی نشین برگزار می‌شد ولی اکنون منحصر به روستاها گشته و سلسله مراتب آن در دهکده‌ها نیز کمرنگ‌تر از گذشته شده است[۵]. در برخی مناطق سیرالئون این اجتماعات خاص را «ووندو(Wundo)» یا «بوندو(Bondo)» می‌نامند[۶].
گردهمایی پورو
«پورو» نیز همچون «سندی» نوعی گردهمایی است که پس از ورود پسران نوجوان به سن بلوغ در مکان‌هایی خاص در حومه روستاها برگزار می‌شود و کهنسالان هر دهکده آموزش‌های ویژهای را به این پسران نوجوان ارائه و آنان را آماده ورود به جامعه و برعهده گرفتن وظایف یک بزرگسال می‌نمایند. این اردوگاه‌ها معمولاً چند هفته به طول می‌انجامد و در پایان نوجوانان مزبور که رسماً وارد دوران بلوغ و بزرگسالی شده‌اند با ورود به روستای خود مورد استقبال رئیس قبیله، کهنسالان و اعضای خانواده خود قرار می‌گیرند. اجتماعات پورو صرفنظر از آموزش نوجوانان، نوعی گردهمایی مردان هر دهکده نیز به شمار میرود که در مدت برپایی آن موضوعات مختلف را مورد بررسی قرار میدهند. انتخاب رئیس قبیله، مشخص نمودن زمان کشت و برداشت محصولات کشاورزی یا صید ماهی، آشنایی با خواص گیاهان دارویی محل، بررسی مشکلات روستا، تحلیل مناسبات هر روستا با روستاهای اطراف و... از دیگر وظایف اجتماع پورو در مدت برپایی آن است. در دوره جنگ داخلی بسیاری از مردان روستایی در قالب برگزاری اجتماع پورو موقعیت سیاسی روستای خود را در مواجهه با حملات شورشیان مورد بررسی قرار می‌دادند و تصمیمات مهمی در خصوص مقابله با شورشیان و یا مصالحه با آنان در بدو حمله به دهکده اتخاذ می‌شد. اجتماعات پورو تا اوایل دهه 1980 علاوه بر روستاها، در شهرهای مختلف سیرالئون نیز برگزار می‌شد ولی اکنون منحصر به روستاها شده و جوامع شهری رغبتی به برپایی این گردهمایی‌ها نشان نمیدهند. «پورو» در مناطق روستایی همچنان از جایگاه ویژهای برخوردار است و مقامات عالی رتبه دولتی گاه برای جلب نظر روستاهای مناطق مختلف کشور از رؤسای قبایل درخواست میکنند اجتماعات پوروی روستایی خود را تشکیل داده و موضوعات مورد درخواست مقامات را با مردان دهکده مطرح و موافقت آنها را اخذ کنند.
اجتماعات «پورو» معمولاً وضعیتی کاملاً سرّی دارند و اعضای هر پورو در مدت برگزاری این گردهمایی و پس از پایان آن از هر گونه اظهارنظر در مورد اجتماع خود، موضوعات مطروحه و تصمیمات متخذه به شدت خودداری میکنند[۷].
احترام به کهنسالان جامعه
یکی از مهم‌ترین سنتهای مشترک در بین تمامی قبایل سیرالئون احترام به کهنسالان و سالخوردگان جامعه و حفظ حرمت آنان است. بر این اساس هریک از مردمان این کشور از کودکی با این طرز تفکر که باید به کهنسالان جامعه خود احترام گذاشته و نظریات و عقاید آنان را ارج نهند بزرگ می‌شوند. در این راستا علاوه بر گرامی داشتن جایگاه پدربزرگ و مادربزرگان خود، دیگر کهنسالان را نیز به عنوان ذخایر ارزشی جامعه خود درنظر می‌گیرند و در هنگام بروز اختلاف در خانواده و در سطح جامعه نیز نظریات و عقاید مصلحانه آنها را مورد قبول وپذیرش قرار میدهند. این سنت قدیمی که از قدیم الایام و نسل به نسل انتقال یافته و یکی از اصول کهن اخلاقی کلیه اقوام قومی کشور محسوب می‌شود از چنان ریشه‌های محکمی برخوردار است که حتی دولتمردان نیز گاه برای تصمیم گیری در مورد مسائل مهم با تشکیل شورایی از سالخوردگان قبایل مختلف با آنها مشورت نموده و در بسیاری از مواقع سعی میکنند به‌نحوی موجبات رضایت خاطر آنها را در اجرای تصمیمات مهم فراهم آورند. در اسطوره‌ها و افسانه‌های قدیمی این کشور نیز احترام به سالخوردگان و مراعات مقام و جایگاه آنان همواره مورد تاکید قرار گرفته است[۸].
مهمان نوازی
یکی از زیباترین سنتهای مردمان سیرالئون مهمان نوازی و احترام گذاشتن به مهمآنان است. در واقع با وجود فقر شدید حاکم بر تقریبا تمامی جوامع شهری و روستایی، حضور مهمان به عنوان نمادی از برکت خداوندی درنظر گرفته می‌شود و خانواده‌ها با تمامی امکانات خود سعی میکنند از مهمآنان خود به بهترین نحو ممکن پذیرایی مناسبی به‌عمل آورند. در افسانه‌های قدیمی و فرهنگ شفاهی قبایل سیرالئون نیز مهمآنان به عنوان نمایندگان خدایان که موجبات خیر و برکت را برای میزبانان خود فراهم می‌آورند درنظر گرفته می‌شوند. استعمارگران اروپایی نیز در بدو ورود به این کشور براساس اصل احترام به مهمآنان با استقبال گرم مردمان این کشور مواجه شدند و از این سنت اصیل در راستای اهداف شوم خود سود جستند[۹].
ختنه زنان
یکی از سنتهای بین قبایل کشور سیرالئون -که البته بیشتر منحصر به مردمان ساحل نشین است - ختنه زنان می‌باشد. بر اساس این سنت دختران جوان پس از پدیدار شدن علائم جسمی ناشی از بلوغ ملزم به انجام ختنه بوده و بخشی از آلت تناسلی آنها توسط قابله‌های زن و به شکلی ابتدایی و با ابزارهایی ساده و غیر بهداشتی قطع می‌گردد. مردمان قبایل سواحل سیرالئون معتقدند دختران بدون انجام ختنه از نظر جسمی ممکن است وارد دوران زنانگی خود شوند ولی از نظر اجتماعی بلوغ فکری و عقلی آنها مستلزم انجام ختنه است. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد هر سال در حدود 28 درصد از دختران و زنان بین سنین 5 تا 15 سالگی در این کشور به صورت کاملاً ابتدایی و بدون رعایت مسائل بهداشتی ختنه شده و جدای از ابتلا به بیماری‌های عفونی مختلف تا آخر عمر از لذت زناشویی محروم می‌گردند[۱۰]. سنت ختنه زنان با وجود اقدامات مؤثر وزارت رفاه اجتماعی و کودکان سیرالئون و برخی سازمانهای غیر دولتی بین‌المللی از ریشه‌های نیرومندی در بین قبایل مختلف این کشور برخوردار است و بومیان سیرالئون اعم از پیروان ادیان اسلام، مسیحیت و آیین‌های سنتی مخالفت با آن را امری ناپسند می‌دانند. از این روی برخی افراد دست اندرکار در امر اطلاع رسانی پیرامون خطرات و مضرات ختنه زنان، گاه دچار خشم افراطیون سنتی شده‌اند. از جمله در سال 2008 گروهی از طرفداران ختنه زنان چهار روزنامه نگار زن را که به مناسبت «روز جهانی مبارزه با ناقص سازی زنان» گزارشاتی در مورد تبعات منفی این سنت ناپسند را از رادیویی محلی در شهر «کنما» پخش کرده بودند مورد ضرب و شتم قرار دادند و این روزنامه نگاران تنها با دخالت پلیس توانستند از شر این افراطیون رهایی یابند. طرفداران ختنه زنان معتقدند دخترانی که ختنه می‌شوند به عضویت انجمن مخفی «بوندو» نائل می‌آیند.طی چند سال گذشته سازمان بهداشت جهانی دولت سیرالئون را تحت فشار قرار داده تا این کشور نیز همانند برخی از دیگر کشورهای غرب آفریقا همچون بورکینافاسو و ساحل عاج ختنه زنان را غیرقانونی اعلام نماید با این حال به دلیل ریشه‌دار بودن این سنت ناپسند در بین اقوام مختلف به ویژه طرفداران آیین‌های سنتی و خطرات احتمالی ناشی از واکنش این قبایل به غیرقانونی شدن ختنه زنان (که به عنوان مظهر پاکیزگی زنان در نظر گرفته می‌شود)، دولت تاکنون اقدامی در این خصوص صورت نداده است[۱۱].
نامگذاری کودکان
یکی از سنتهای زیبای مشترک در کلیه قبایل سیرالئون مراسم نامگذاری کودکان تازه به دنیا آمده است. معمولاً در روز سوم یا چهارم به دنیا آمدن طفل بستگان کودک در منزل پدر کودک گرد هم آمده و کهنسالترین فرد خانواده نامی را برای او تعیین میکند که این اسم می‌تواند در برگیرنده نام افراد تازه درگذشته از خانواده پدری، نام حوادث طبیعی و اسم منطقه‌ای خاص باشد. البته مسیحیان و مسلمانان معمولاً اسامی مربوط به ادیان خود را برای کودک در نظر می‌گیرند و اطلاق اسامی خاص بیشتر توسط پیروان آیین‌های بومی و سنتی صورت میگیرد با این حال مسلمانان و مسیحیان نیز در برخی مواقع از سنتهای قومی خود تبعیت کرده و علاوه بر اسامی دینی نامهایی را که در برگیرنده معانی ویژه نشأت گرفته از آداب و رسوم قبیله خویش است را بر فرزندانشان اطلاق میکنند.
یکی از سنتهای زیبای مشترک در کلیه قبایل سیرالئون مراسم نامگذاری کودکان تازه به دنیا آمده است. معمولاً در روز سوم یا چهارم به دنیا آمدن طفل بستگان کودک در منزل پدر کودک گرد هم آمده و کهنسالترین فرد خانواده نامی را برای او تعیین میکند که این اسم می‌تواند در برگیرنده نام افراد تازه درگذشته از خانواده پدری، نام حوادث طبیعی و اسم منطقه‌ای خاص باشد. البته مسیحیان و مسلمانان معمولاً اسامی مربوط به ادیان خود را برای کودک در نظر می‌گیرند و اطلاق اسامی خاص بیشتر توسط پیروان آیین‌های بومی و سنتی صورت میگیرد با این حال مسلمانان و مسیحیان نیز در برخی مواقع از سنتهای قومی خود تبعیت کرده و علاوه بر اسامی دینی نامهایی را که در برگیرنده معانی ویژه نشأت گرفته از آداب و رسوم قبیله خویش است را بر فرزندانشان اطلاق میکنند.
سنتهای اسلامی
جدای از سنتهای عمومی، مسلمانان این کشور دارای آداب و رسوم و سنتهای خاصی می‌باشند که بیشتر نشأت گرفته از اسلام است. انجام این سنت‌ها خصوصا برای پیروان دین اسلام ساکن در شهرها و روستاهای کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و آنان که اکثریت جامعه را تشکیل میدهند با وجود انبوه مشکلات معیشتی ناشی از فقر و تنگدستی خود همواره و در هر شرایطی پایبند به موازین اسلامی بوده و تلاش میکنند وظایف اسلامی خود را به نحو مناسب انجام دهند.
برپایی نمازهای جماعت و جمعه
یکی از سنتهای اسلامی که از دیرباز برای مسلمانان شهرها و روستاهای کشور همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است قرائت نمازهای یومیه به صورت فردی یا جماعت است و در واقع برگزاری نمازهای جماعت و جمعه در مساجد و مراکز اسلامی تبلوری از وحدت و انسجام جامعه اسلامی سیرالئون به شمار میرود. مسلمانان سیرالئون در این ارتباط معمولاً با اعتقادی راسخ و استوار و با تأکید زیاد نمازهای یومیه را حتی‌الامکان به صورت جماعت و دسته‌جمعی به جای می‌آورند و در صورتی که در نزدیکی محل کار یا منزل آنها مسجدی وجود داشته باشد حتماً در مسجد به اقامه نماز می‌پردازند. آنها همچنین در زمینه انتقال فرهنگ نماز به فرزندان خود دقت نظر خاصی داشته و معمولاً فرزندان خود را نیز برای آشنایی با نحوه به جای آوردن نماز جماعت به مساجد می‌برند.
برگزاری نماز جمعه زیباترین نماد وحدت اسلامی در این کشور و تبلوری از هویت دینی مسلمانان به شمار میرود. در این ارتباط در روزهای جمعه هر هفته مسلمانان به سمت مساجد شهرها و روستاها براه افتاده و با بر تن کردن لباس‌های سفید بلند و با نظمی خاص در مساجد حضور می‌یابند. تأکید مسلمانان در برپای داشتن نماز جمعه به اندازه‌ای است که آنان حتی در مدت اشغال فریتاون و دیگر شهرهای کشور توسط شورشیان و اعلام حکومت نظامی توسط جبهه متحد انقلابی نیز حاضر به ترک نماز جمعه نشدند که این امر در چند مورد از جمله در یکی از مساجد فریتاون منجر به کشتار وحشیانه برخی از نمازگزاران گشت[۱۲].
جشن میلاد النبی(ص)
برگزاری جشن میلاد النبی در شهرها و روستاهای سیرالئون از دیگر آداب و رسوم مهم مسلمانان این کشور به شمار میرود. جشن‌های میلاد النبی همه ساله با فرا رسیدن سالروز تولد پیامبر اکرم (ص) به مدت چند ماه و گاه تا اوایل ماه مبارک رمضان در ایالات و مناطق مختلف این کشور برگزار می‌شود و با آداب و رسوم و تشریفات خاصی نیز همراه است.در این ارتباط معمولاً فرا رسیدن ایام میلاد النبی (ص) به‌صورت رسمی توسط کنگره مسلمانان سیرالئون اعلام گشته و 12 ربیع‌الاول از سوی دولت تعطیل رسمی اعلام می‌شود. از این زمان به بعد مراسم جشن و مولودی خوانی توأم با سخنرانی آغاز می‌گردد که با هیجان زایدالوصفی همراه بوده و موجی از شور و شعف را در بین مسلمانان فقیر و مستمند کشور پدید می‌آورد. در ابتدای برگزاری جشن‌های میلاد پیامبر(ص) کمیته‌هایی به ریاست ائمه جمعه و جماعات و مسلمانان فعال هر منطقه از شهرها و روستاها، که تحت نظارت مساجد خاصی قرار دارند، تشکیل می‌شود و پس از آن اعضاء کمیته با ارسال نامه‌هایی به سفارتخانه‌ها و مراکز فرهنگی کشورهای اسلامی و دفاتر سازمانهای بین‌المللی اسلامی از آنها درخواست مساعدت مالی و جنسی می‌نمایند. پس از گردآوری مبالغی که معمولاً با کمک‌های مالی و جنسی این مراکز و همچنین اندک مسلمانان نسبتاً متمول همراه می‌باشد انجمن‌های اسلامی مساجد از مردم برای حضور در این جشن‌ها که عمدتاً در مساجد شهرها و روستاها برپا می‌شود دعوت به‌عمل می‌آورند. مراسم میلادالنبی(ص) بعد از نماز عشاء آغاز می‌شود و تا پاسی از شب ادامه می‌یابد. پیش از شروع جشن‌های میلاد النبی اعضای گروه‌ها و انجمن‌های برگزارکننده مراسم در صفوفی منظم به مسجد جامع محل خود می‌روند و در حضور ائمه مساجد اشعاری در وصف حضرت محمد(ص) (به زبان‌های کریول و عربی) قرائت می‌شود. سپس امام مسجد ضمن تشکر از برگزارکنندگان این مراسم سخنرانی کوتاهی نموده و برای پیروزی و سعادت مسلمانان و پیشرفت دین اسلام به دعا و نیایش می‌پردازد و به همراه اعضای انجمن به سالن یا مسجد محل برگزاری مراسم میلاد النبی(ص) میرود. پس از آن کلیه مدعوین و اعضای کمیته برگزاری میلاد النبی(ص) که معمولاً در حدود یکصد و پنجاه تا دویست نفر می‌باشند در صفوفی منظم و به صورت دایره‌وار گرد پارچه‌ای سفید می‌نشینند و مراسم باشکوه مولودی خوانی آغاز می‌شود. مراسم مولودی خوانی مسلمانان سیرالئون که از شهرت خاصی برخوردار است بدین گونه اجرا می‌شود که امام جمعه و تعدادی از علماء به ترتیب با در دست داشتن نوشته‌هایی خطی و قدیمی به زبان‌های محلی و عربی اشعاری در وصف حضرت محمد(ص) قرائت میکنند و حضار که به وجد آمده‌اند با تکان دادن بدن‌های خود بندهایی از این اشعار را که بیشتر عبارت «صلی الله علی محمد و آله و سلّم» است تکرار می‌نمایند. پس از آن کلیه شرکت‌کنندگان در حالی که به شدت اظهار شادمانی میکنند به فراخور وضعیت مالی خویش اسکناس‌هایی را بر روی پارچه سفیدرنگ پرتاپ میکنند. در پایان مراسم مولودی خوانی که یک ساعت به طول می‌انجامد این پول‌ها جمع‌آوری شده و برای هزینه در امور خیریه در صندوق‌های مخصوصی نگهداری می‌شوند. پس از آن از سخنرآنان که معمولاً از شیوخ صاحب نام به شمار می‌روند برای سخنرانی دعوت به عمل می‌آید و آنان با ذکر آیات و احادیثی در ارتباط با پیامبر اکرم (ص) به تشریح ابعاد مختلف دین اسلام و لزوم پیروی از اصول و شرایع این دین مبین می‌پردازند. پس از اتمام سخنرانی نیز مسلمانان با سرایش اشعاری به زبان‌های محلی به اجرای برخی حرکات موزون نمایشی و پایکوبی می‌پردازند که گاه ساعت‌ها به‌طول می‌انجامد[۱۳].
مسلمانان سیرالئون اهمیت بسیار زیادی برای جشن‌های میلاد النبی قائل می‌باشند و برپایی این مراسم را موجب خیر و برکت و سلامتی مسلمانان و همچنین گسترش اسلام و انتقال آن به نسل‌های آینده می‌دانند.
مراسم ماه مبارک رمضان
ماه مبارک رمضان همواره برای مسلمانان سیرالئون از اهمیت خاصی برخودار است و فرا رسیدن این ماه برای آنان با شادی فراوانی به همراه است. آداب و رسوم ماه رمضان برای مسلمانان توأم با تشریفات ویژهای است که به عنوان نمادی از وحدت جامعه اسلامی به شمار میرود. مسلمانان همه ساله از چند ماه پیش از فرارسیدن ماه رمضان خود را آماده استقبال از این ماه شریف میکنند که در این میان ماه‌های رجب و شعبان به‌عنوان مقدمه ورود به رمضان نزد آنان محترم شمرده شده و تقریباً تمامی مسلمانان با آغاز ماه رجب خود را موظف به برپای داشتن روزه در برخی از روزهای این دو ماه می‌دانند. در واقع این دو ماه مقدمه‌ای برای استقبال از ماه مبارک رمضان به شمار می‌روند.
مجموعه برنامه‌های ماه رمضان که صرفنظر از برخی تفاوت‌های جزئی در مناطق مختلف مسلمان تقریباً در سرتاسر شهرها و روستاهای مسلمان‌نشین کشور یکسان می‌باشد عبارت است از:تهیه مایحتاج، برگزاری مراسم ازدواج، پیشواز، نظافت منازل، افزایش فعالیت‌های اسلامی و فرهنگی، التزام به انجام نوافل، تهجد، گشایش جلسات قرائت و تفسیر قرآن مجید، برگزاری آئین مذهبی اجاوندو، سحری (سحور)، افطار، لیله القدر[i][۱۴].
مراسم احیاء شب قدر
هرچند در طول ماه مبارک رمضان مراسم اسلامی جالبی انجام می‌شود ولی مهم‌ترین این مراسم درشب 27 رمضان انجام می‌شود. اکثر مسلمانان سیرالئون بر این باورند که شب 27 رمضان لیله‌القدر است و در این شب در مساجد اجتماع کرده و تا صبح مشغول اقامه نوافل، قرائت قرآن و استماع سخنرانی می‌گردند در مراسم احیاء شب قدر، سی جزء جداگانه قرآن هم زمان توسط شب زنده داران قرائت می‌شود. در این ارتباط قبل از قرائت قرآن پارچه سفید رنگ بزرگی در وسط مجلس پهن شده و افراد دایره‌وار دور آن حلقه می‌زنند. بر روی پارچه سفید رنگ مقداری شکلات، تعدادی شمع، چند قوطی برای جمع‌آوری پول، مقدار قابل توجهی کولانات و بیتر کولا و یکی دو فانوس و دور تا دور آن نیز سی جزء قرآن مجید قرار میگیرد[ii]. در پایان مراسم احیاء این خوراکی‌ها به‌عنوان تبرک و مشکل گشا بین افراد شرکت کننده و کسانی که مریض و یا هر نوع آرزوئی دارند توزیع می‌گردند. به هنگام قرائت قرآن، حضار به فرا خور حال خود به طرف پارچه سفید پول پرتاب میکنند. این پول‌ها در پایان مجلس جمع‌آوری شده و بین امام جماعت و برگزار کنندگان و کمک به هزینه‌های مسجد توزیع می‌گردند. در سیرالئون امامان جماعت معمولاً منبع درآمد و یا مقرری ویژهای ندارند و بدین سبب مسلمانان به طور مخفیانه برای ائمه جماعات نیز کمک‌هایی نقدی جمع آوری میکنند[۱۵].
سلسله جشن‌های عید فطر
یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین جشن‌های مسلمانان سیرالئون مراسم عید فطر است که به چند بخش تقسیم می‌شود و به‌مدت چند روز نیز ادامه می‌یابد. در طول این چند روز موجی از شادی سرتاسر مناطق مسلمان نشین را دربر میگیرد و مسلمانان با شور و شعف خاصی به جشن و پایکوبی می‌پردازند.انتخاب روز عیدفطر در سیرالئون موضوعی بسیار مهم است. معمولاً برای انتخاب روز عیدفطر ائمه جمعه و جماعات مساجد فریتاون گردهم آمده و در مورد تعیین روز عیدفطر به مشورت می‌پردازند. در نهایت نیز روزی که مورد اتفاق اکثریت باشد درنظر گرفته می‌شود و جالب است در انتخاب روز عیدفطر توجهی به رویت ماه نمی‌شود!. پس از مشخص شدن روز عید، این روز - برای اعلام تعطیل عمومی- به دولت سیرالئون ابلاغ می‌گردد. شب عید فطر در سیرالئون به شب بیداری و دیدهبانی (واچ نایت)(Watch Night) معروف است. در چنین شبی مسلمانان با اجرای مراسمی خاص تا صبح بیدار مانده و مراسم مختلفی انجام میدهند. در این ارتباط گروه‌های مختلف مردم و اعضای سازمانهای اسلامی از اوایل شب با آرایشهایی متفاوت و با همراهی مارش و موزیک دسته دسته به خیابانها آمده و هلهلهکنان به طرف جایگاه مخصوص از پیش تعیین شده حرکت میکنند. در طی این مراسم سازمانهای اسلامی برای متمایز ساختن خود از دیگر گروه‌ها و سازمان‌ها، معمولاً اقدام به ساخت برجک‌ها و گلدسته‌هایی بزرگ و کوچک رنگی از کاغذهای ملون، برگ درخت، چوب و شاخه‌ی نرم درخت و... می‌نمایند و برای جلب توجه تماشاگران؛ برجک‌ها و گلدسته‌های خودرا به اشکال مختلف از جمله کلبه، حیواناتی نظیر شیر و پلنگ، تمثال‌های شخصیت‌های تاریخی و دینی و... میسازند. برخی از این ماکت‌ها نیز شامل برج‌ها و طاق نصرت‌های بزرگ و زیبایی است که توسط افراد قوی هیکل و ارابه حمل می‌شوند و مردم در دو طرف این ماکت‌ها به رقص و پایکوبی می‌پردازند. اعضای هر گروه به ویژه بانوان نیز لباس مخصوص و متحدالشکلی که به آنها «اشوبی» گفته می‌شود بر تن کرده و با همراهی موسیقی خاص حرکات موزون نمایشی را انجام داده و تلاش میکنند نظر تماشاگران را به خود جلب نمایند. راهپیمایان در ادامه در صفوفی منظم به سوی میدان بزرگ شهر و روستای خود که شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی، قضائی و دینی نیز حضور دارند حرکت میکنند. در این محل هیأت داوران پس از بررسی گروه‌های مختلف شرکت کننده در جشن و تجهیزات آنها از جمله نوع و کیفیت برج‌ها و گلدسته‌ها، آرایش ظاهری، سرود و اشعاری که قرائت میکنند و...اسامی برندگان را اعلام میکنند. به هر یک از برندگان جوایزی همچون پول نقد، کاپ نقره و همچنین گواهینامه شرکت در مراسم اهدا می‌گردد[iii]. نتیجه مراسم نیز (که در واقع یک نوع مسابقه است) در رسانه‌های گروهی پخش می‌شود. این مراسم در تمام شهرهای مسلمان نشین، به ویژه مناطق تمنی نشین، برگزار می‌شود[۱۶]. اعتقاد عمومی مسلمانان سیرالئون بر این است که در صبح عید فطر اموات برای دیدار اقوام و کسب رزق و روزی خود به منازل بازماندگانشان می‌روند. لذا زنان مسلمان از اولین ساعات روز عید فطر برای اطعام فقرا و اموات خود اقدام به پخت بهترین و خوشمزه‌ترین نوع غذاها که به آن «فول باندی» گفته می‌شود می‌نمایند و یک بشقاب کامل از این غذا را به همراه تعدادی «کولانات» در بالای تخت و یا مکانی که متوفّی در آنجا در گذشته است قرار میدهند. آنان بر این باورند که مردگان از غذاهای مذکور تناول می‌نمایند. این عمل تقریباً در تمام منازل پیش از رفتن به نماز عید فطر صورت میگیرد و آنان معتقدند در غیر این صورت ارواح مردگان مربوطه عصبانی شده و سال آینده برای اعضای خانواده سال خوبی نخواهد بود. بعد از اطعام، خانواده‌ها خود را برای برگزاری مراسم جشن عید فطر آماده میکنند از این روی کلیه مسلمانان اعم از زن و مرد لباس‌هایی نو بر تن کرده و زنان برای پذیرایی از میهمآنان و اقوام خود غذاهای مختلف پخت میکنند. مسلمانان سیرالئون قبل از اقامه نماز عید فطر، زکات فطر را که در محل «مود» نامیده می‌شود پرداخت میکنند. زکات عید فطر عمدتاً به صورت برنج پرداخت می‌شود و عده‌ای معتقدند اگر قبل از رفتن به نماز عید فطر «مود» پرداخت نشود روزۀ آنها مورد قبول درگاه خداوند متعال نخواهد بود. با این همه برخی دیگر از علماء اعتقاد دارند «مود» را در صورت وجود عذر شرعی تا سه ماه بعد از ماه رمضان نیز می‌توان پرداخت نمود. عده‌ای نیز شرط وجوب «مود» را استطاعت مالی می‌دانند به این معنا که اگر برنج کافی برای مصرف عید فطر و فردای آن داشته باشند مازاد آن را باید برای «مود» پرداخت نمایند. نماز عید فطر در میادین بزرگ و معروف شهرها خصوصاً فریتاون با حضور رئیس‌جمهور، وزرا، شخصیت‌های بزرگ سیاسی فرهنگی دینی، خبرنگاران، دیپلمات کشورهای اسلامی و جمع کثیری از مسلمانان تقریباً ساعت 10 صبح اقامه می‌گردد. قبل از اقامه نماز عید فطر نمازگزاران هماهنگ با مؤذن به ذکر «تکبیر» و «تهلیل» می‌پردازند و در بین اذکار ورود رئیس‌جمهور و امامان و شخصیت‌های برجسته به اطلاع مردم می‌رسد. برگزار کنندگان نماز عید در صورتی که رئیس‌جمهور مسیحی باشد مراسم نماز را طوری هماهنگ میکنند که وی بعد از سلام نماز در جایگاه حضور یابد و بر اساس اطلاعات خود در خصوص اهمیت و دستاوردهای ماه رمضان و همچنین حضور و مشارکت مسلمانان در توسعه کشور صحبت کند.خطبه‌های امام در عید فطر نیز معمولاً بسیار کوتاه و در ارتباط با حمد و ثنای خداوند متعال، حضرت پیامبر(ص) و تعریف و تمجید از شخصیت‌های سیاسی حاضر در نماز می‌باشد.عید فطر در سیرالئون تعطیل عمومی است و حضور مردم در این نماز بسیار گسترده است.بعد از اقامه نماز عید فطر مسلمانان جهت دید و بازدید به خانه‌های اقوام و دوستان خود می‌روند و مردها به همسران و فرزندان به مناسبت برپای داشتن روزههای ماه رمضان عیدی میدهند[۱۷].
سلیمفو(عیدی) روز عید فطر
یکی از سنتهای جالب مسلمانان سیرالئون دریافت عیدی است که خصوصا در روز عید فطر اجرا می‌شود. سنت حسنه «سلیمفو» یا عیدی در بین مسلمانان سیرالئون از قدیم مرسوم بوده است و بر اساس سنتهای بومی زمانی که دو نفر در بین راه و یا در منزل به یکدیگر می‌رسند کسی که اول سلیمفو بگوید باید عیدی را دریافت کند. البته این سنت بین تمام سیرالئونی‌ها اعم از مسلمانان و مسیحی‌ها مرسوم است به این معنا که سنت سلیمفو ممکن است بین مسلمانان و مسیحی‌ها نیز صورت پذیرد. فرهنگ سلیمفو در این کشور تا اندازه‌ای عمومیت دارد که ممکن است یک وزیر به مسلمانی فقیر و بی‌بضاعت سلیمفو گفته و عیدی دریافت کند!در روز عید فطر کودکان و نوجوانان با قرائت سرودهای اسلامی از علماء، ائمه جماعت و رؤسای قبایل عیدی دریافت میکنند که این عیدی ممکن است علاوه بر پول شامل قطعه‌ای نان برنجی باشد که خانواده‌ها برای اجداد خود تهیه کرده‌اند[۱۸].
نام‌های اسلامی مسلمانان
یکی از زیباترین سنتهای اسلامی مسلمانان کشور سیرالئون تأکید والدین بر اطلاق اسامی اسلامی و الفاظ جلاله بر فرزندان خویش است. مسلمانان بر اساس معتقدات دینی ملقب ساختن فرزندان خویش با اسامی اسلامی را بخشی از غرور و هویت دینی و ملی خود می‌دانند و در این ارتباط به نظر می‌رسد تا حدودی با مسیحیان که در به کارگیری نام‌های حواریون و قدیسان کتب عهد عتیق و جدید جدیت خاصی دارند نیز رقابت میکنند. به هر صورت امروزه شاخص‌ترین صفت ممیزه جوامع مسلمان شهری و روستایی سیرالئون اسامی اسلامی نوجوانان و جوانان مسلمان است که البته در این میان نام‌های شیعی و اسامی خاندان اهل البیت(ع) و ائمه اطهار(ع) نیز جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده‌اند.
اسامی رایج در بین مسلمانان کشور سیرالئون عبارت است از:
الفاظ جلاله و اسماء الحسنی خداوند متعال:
عبدا.... ، عبدالرحمن، عبدالرحیم، عبدالرزاق، عبدالکریم که معمولاً با حذف عبد به‌صورت «رحمن»، «رزاق»، «لطیف»، «حفیظ» «لطیف»، «وهاب» و... خوانده می‌شوند.
نام‌ها و صفات حضرت محمد(ص): مسلمانان سیرالئون پیامبر اکرم (ص) را والاترین مخلوق خداوند می‌شمارند و نهادن نام او بر فرزندان خود را افتخاری بسیار بزرگ و موجب برکت و نعمت زندگی خویش می‌دانند. از این روی نام، القاب و صفات رسول اکرم(ص) را طی مراسمی خاصی برای فرزندان خود انتخاب میکنند. این اسامی البته بر طبق آداب و رسوم مسلمانان کشور به شرح ذیل تغییراتی می‌یابد:
- محمد: مومودو، مومو، میمی؛
- محمود: مامود، مودی، محامود؛
- احمد: امدو، احمدو، امد؛
- مدثر: مودو؛
- جامع: جمع، جمو، جمعو؛
- طاهر: طاهرو، اطاهر؛
- امین: امینو؛
- بشیر: بشیرو، بش.
بعضی خانواده‌ها نیز در اثر عشق فراوان خود به حضرت پیامبر (ص) فرزندان پسر خودرا محمد اول، محمد ثانی، محمد ثالث و... می‌نامند. مسلمانان سیرالئون برای اهل البیت(ع) و ائمه اطهار(ع) نیز به‌عنوان نوادگان پیامبر بزرگ اسلام(ص) احترام زیادی قائل بوده و در روستاهای این کشور بسیاری از کودکان و نوجوانان با اسامی ائمه اطهار و خاندان مطهر اهل البیت(ع) نامیده می‌شوند بدون آن که این افراد شیعه بوده و یا از تشیع اطلاع چندانی داشته باشند[iv].
جالب اینجاست که مسلمانان مالکی سیرالئون معتقدند حضرات حسنین(ع) دوقلو بوده‌اند و به دلیل علاقه بسیار زیادی که به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) دارند معمولاً برای فرزندان دوقلوی خود اسامی حسنتو و حسینتو را انتخاب میکنند. نامگذاری فرزندان تازه به دنیا آمده و مطهر ساختن آنان با نام‌های حضرت پیامبر(ص) و ائمه بزرگوار با تشریفات خاصی صورت میگیرد و معمولاً پسران در نهمین روز تولد و دختران در روز هفتم تولد به اسامی اسلامی خویش مفتخر می‌گردند[۱۹][۲۰].
نیز نگاه کنید به
آداب و رسوم روسیه؛ آداب و رسوم کانادا؛ آداب و رسوم کوبا؛ آداب و رسوم لبنان؛ آداب و رسوم مصر؛ آداب و رسوم تونس؛ آداب و رسوم افغانستان؛ آداب و رسوم عامیانه ی مردم چین؛ آداب و روسوم جشن سال نو در ژاپن؛ آداب و رسوم سنگال؛ آداب و رسوم آرژانتین؛ آداب و رسوم فرانسه؛ آداب و رسوم زیمبابوه؛ آداب و رسوم اوکراین؛ آداب و رسوم اسپانیا؛ آداب و رسوم اردن؛ آداب و رسوم قطر؛آداب و رسوم تایلند.
پاورقی
[i] - مسلمانان سیرالئون معمولا برای جلوه‌گر ساختن عشق و علاقۀ خود به خاندان نبوت و امامت در مناسبت‌های اسلامی مراسم خاصی برگزار میکنند. یکی از این مراسم آئین مذهبی اجاوندو است که با آغاز ماه مبارک رمضان اجرا می‌گردد و یکی از مشهورترین سنتهای مسلمانان غرب آفریقا به شمار میرود. این مراسم هر شب بعد از افطار انجام می‌شود. نحوه اجرای این مراسم به این صورت است که جوانان و افراد مسن در قالب گروه‌های متعدد و به رهبری چند نفر که دو تن از آنها لباس‌های فاخر و سنتی پوشیده‌اند در محله‌های مسلمان نشین به راه افتاده و اشعار اجاوندو را قرائت میکنند. رهبران گروه نیز بر ماکت‌های اسب و یا شتر سوار شده و در جلوی جماعت حرکت میکنند. در متن اشعار اجاوندو از امام علی(ع) به‌عنوان پدر الحسن(ع) و پدر الحسین(ع) یاد می‌شود. این مراسم سنتی تا آخر ماه مبارک رمضان ادامه دارد و مسلمانان با توجه به احترام خاصی که برای حضرت علی(ع) قائلند ضمن استقبال گرم از آنان، هدایایی از جمله پول نقد به این گروه‌ها تقدیم میکنند.
[ii] - کولانات میوۀ درختی به اندازۀ گردو به رنگ‌های سفید و قرمز است که تقریبا مزۀ قهوه را داردو بیترکولا نیز که بسیار تلخ است از کولانات کوچکتر است. این دو میوه نزد مسلمانان سیرالئون تقدس داشته و شب زنده‌داران برای رفع گرسنگی و مبارزه با خواب آنها را می‌جوند. این میوه‌ها از اقلام اصلی جهیزیه عروس‌ها نیز به شمار می‌روند.
[iii] - هرچند جشن واچ نایت از جشن‌های بزرگ اسلامی است ولی طی چند سال گذشته برخی از جوانان مسلمان ناآگاهانه در این شب به صرف مشروبات الکلی و اعمالی خارج از عرف دین اسلام می‌پردازند که از سوی علماء مسلمان مورد تقبیح و سرزنش قرار گرفته است. رهبران مسلمان کشور این گونه اقدامات را توطئه‌ای از سوی سازمانهای مسیحی و با هدف تخریب فضایل و کرامات بدست آمده در ماه رمضان می‌دانند.. جالب اینجاست که طی سال‌های 1991 تا 2001 و به ویژه در اواخر دهه 1990 و با تشدید جنگ داخلی اجرای مراسم ویژه واچ نایت به مدت چند سال توسط دولت ممنوع اعلام شد. با این همه بعضی نمایندگی‌های سیاسی غربی و سازمانهای مسیحی در فریتاون رأساًٌ به برگزاری این جشن اقدام میکردند تا از این طریق به اهداف شوم خود که همانا محو دستاوردهای روحی و معنوی ماه مبارک رمضان بود دست یابند!!
[iv] - علی: علیو، حسین: الحسین، حسینو، حسینتو- حسن: حسنو، الحسن، حسنتو - جعفر: جعفرو، جعفری- کاظم: کاظیم، کاظمو- جواد: جوادو - فاطمه: فاطمو، فاطو، فاطی، فاطماتا، بینت، بینتو- مهدی: مدی، مهدیو - خدیجه: کدیتو، هدییتو، هدیستو- زینب: زینبنو- سکینه: سکینو
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ عرب احمدی،امیربهرام(1390). آداب و رسوم در سیرالئون،مطلعات میدانی.
- ↑ Sibthorpe, A. B. C. (1970). The History of Sierra Leone: Routledge, p.87
- ↑ شکیبا، محمدرضا (1374). سرزمین و مردم سیرالئون. تهران: الهدی، ص.21.
- ↑ Sibthorpe, A. B. C. (1970). The History of Sierra Leone: Routledge, p.88
- ↑ Sibthorpe, A. B. C. (1970). The History of Sierra Leone: Routledge, p.89
- ↑ شکیبا، محمدرضا (1374). سرزمین و مردم سیرالئون. تهران: الهدی، ص.104.
- ↑ شکیبا، محمدرضا (1374). سرزمین و مردم سیرالئون. تهران: الهدی، ص.105.
- ↑ peters, P, Cunningham, W, Acharya, G, VanAdams, A (2009). youthemployment in sierra leone, Sustainable livelihood opportunities in apost-conflict setting: the world bank, p.24
- ↑ Faiconbridge,M(2000). narrative of two voyages to the river sierraleone: Liverpool University Press, P.80
- ↑ برگرفته از: https://sierraleone.un.org/en
- ↑ Lorana,2011
- ↑ عرب احمدی، امیربهرام(1387). اسلام و مسلمانان در سیرالئون، قم، سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور، ص.105.
- ↑ قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،شماره سند11016
- ↑ قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،شماره سند11016،ص.3-4.
- ↑ قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،شماره سند11016،ص.5.
- ↑ قزل سفلی، محمدرضا(1385). اسامی کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های سیرالئون.گزارش ارسالی از ج.ا.ایران در فریتاون،11016،ص.6-5.
- ↑ عرب احمدی، امیر بهرام(1386). اقلیت های خارجی مسلمان سیرالئون،فریتاون ،مطالعات میدانی،ص.7.
- ↑ عرب احمدی، امیر بهرام(1386). اقلیت های خارجی مسلمان سیرالئون،فریتاون ،مطالعات میدانی،ص.9.
- ↑ عرب احمدی، امیر بهرام(1386).آداب و رسوم در سیرالئون،فریتاون ،مطالعات میدانی.
- ↑ عرب احمدی، امیر بهرام(1390). جامعه و فرهنگ سیرالئون. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)