موسیقی در زیمبابوه

موسیقی در زیمبابوه(1403). برگرفته از سایت News Day، قابل بازیابی از https://www.newsday.co.zw/life-amp-style/article/214/african-music-instruments-in-short-supply

زیمبابوه در میان کشورهای جنوب صحرا از مهم‌ترین کشورهای آفریقایی در حوزه موسیقی به شمار می‌آید. موسیقی بخش مهمی از میراث غنی فرهنگی این کشور بوده بر زندگی فرهنگی و اجتماعی مردم سایه انداخته است. به جرأت می‌توان گفت موسیقی از تولد تا مرگ همراه جدا نشدنی فرد زیمبابوه‌ای است. موسیقی در این کشور از موسیقی سنتی آفریقای جنوبی تأثیر گرفته و مشابهت‌هایی با آن دارد.

با وجود آن که موسیقی در بخش‌ها و لایه‌های مختلف جامعه زیمبابوه حضور چشمگیری دارد، اما اطلاعات و مستندات کافی در این زمینه موجود نیست و در حوزه‌های پژوهشی به این بخش از هنر مردمی کمتر پرداخته شده است.

"توماس تورینو" (Thomas Turino) در کتاب خود با عنوان "ملی گرایان و موسیقی عامه‌پسند در زیمبابوه" که در سال 2000 از سوی دانشگاه شیکاگو چاپ شد، موسیقی زیمبابوه را از جنبه ارتباط آن با مسائل سیاسی (تأثیرات فرهنگی استعمار و ملی گرایی بر روی موسیقی) مورد بررسی قرار داده است. وی معتقد است موسیقی در زیمبابوه از گذشته‌های بسیار دور وجود داشته و هویت‌های اجتماعی و جایگاه اجتماعی افراد جامعه بر موسیقی بومی تأثیر گذار بوده‌اند.

وی در بررسی روند موسیقی در منطقه امباره طی دهه‌های 1930 تا 1960، نشان داده است که موسیقی و رقص بومی در رشد و توسعه سبک‌های موسیقی و رقص مردم پسند اثر گذار بوده است.

در بخش دیگری از مطالعات خود در ارتباط موسیقی با مبارزات آزادی خواهانه به این نتیجه می‌رسد که رهبران ملی گرای کشور احساسات مردمی ناشی از تأثیرات موسیقی را به کنترل خود در آوردند. وی در ادامه نقش موسیقی بر فضای رقابتی ملی گرایی در جامعه که موجب تشدید مبارزات حزبی و برای مثال پیروزی حزب "زاپو" در 1962 گردید را قابل تأمل می‌داند.

در این کتاب تفاوت نگرش طبقات مختلف جامعه از جمله طبقه متوسط با توجه به سطح درآمد، تحصیل و شغل افراد و نوع موسیقی مورد پسند هر یک، از دیدگاه جامعه شناختی مورد بررسی قرار گرفته است.

موسیقی در زیمبابوه شامل دوسبک "فولک" و"پاپ" بوده بیشتر به وسیله امبیرا mbira که آلت موسیقی معروفی بین بسیاری از کشورهای آفریقایی است نواخته می‌شود.

سازهای آفریقایی

در آفریقا تنوع چشمگیری از سازها و گروه‌های هم‌نوازی دیده می‌شود. گرو‌های هم نوازان آفریقایی شامل دو تا بیست یا شمار بیشتری از سازها است. گروه‌های هم نواز در موسیقی آفریقایی مجموعه‌ای از سازهایی بدون زیر و بم معین و انواع زنگ و زنگوله، سازهای تکانشی و طبل‌های ساخته ‌‌شده از تنه درخت تا سازهایی دارای زیر و بم معین مانند انواع فلوت، زایلوفون و نیز سازهای زهی - زخمه‌ای را در بر می‌گیرند. برخی از گروه‌ها نیز دارای هر دو گونه سازها می‌باشند.

سازهای ایدیوفون: مانند زنگ و زنگوله، سازهای تکانشی، سازهای سایشی، زایلوفون و نیز طبل‌های ساخته شده از تنه درخت بوده از متداول‌ترین سازها در آفریقا هستند. بیشتر این سازها با ضربه زدن یا تکان ‌دادن نواخته می‌شوند اما برخی نیز با خراشیدن، سایش، زخمه‌زدن یا کوبش بر زمین به صدا در می‌آیند. این سازها اغلب زیر و بم معین ندارند (سازهای تکانشی، زنگ و کوبه‌های سنگی) بعضی از آن‌ها نیز مانند زایلوفون و امبیرا (mbira) سازهای کوکی هستند.

Mbira- معمولاً به آن "پیانو دستی" نیز گفته می‌شود و از مهم‌ترین آلات موسیقی در زیمبابوه است. همانند کدوی قلیانی دو قسمت داشته و قابلیت تقویت صدا را دارد. Hugh Tracey موسیقیدان اعتقاد دارد در دهه 1930 این وسیله موسیقی در حال انقراض بود اما دوباره در دهه‌های 60 و70 احیا گردید و حتی در محافل بین‌المللی مورد استفاده قرار گرفت.

MbiraDzeNjari، نوعی از Mbira بوده که در میان عامه مردم زیمبابوه به خصوص در مناطق مرزی شرق این کشور کاربرد زیادی دارد. این وسیله موسیقی دارای 32 کلید بوده از پیچیدگی بیشتری نسبت به سایر انواع آفریقایی آن برخوردار است. تعدادی از دانشجویان خارجی دانشگاه واشنگتن شواهدی دال بر استفاده مبارزان از برخی انواع این آلت موسیقی در دوران نبردهای آزادی بخش زیمبابوه به دست آورده‌اند.

Mbira، به عنوان وسیله موسیقی کاملاً سنتی بیشتر در مراسمی نواخته می‌شود که بخواهند ارواح را احضار کنند.

قدمت آن به چندین قرن می‌رسد و در موسیقی بسیاری از کشورهای آفریقایی مشاهده می‌شود و در زیمبابوه به عنوان آلت موسیقی ملی در کشور به ثبت رسیده است. "امبیرا"، هنوز در مناطق روستایی و شونا زبان زیمبابوه و در مراسم‌های خاص استفاده می‌شود. امروزه شاهد انتفال این آلت موسیقی به مناطق شهری از جمله حراره هستیم. جوانان به وفور از آن استفاده می‌کنند. موسیقی در این کشور هم چون دیگر اجزای فرهنگی صورت‌های مختلفی در خرده فرهنگ‌ها دارد. مردم قبیله شونا، کلیدهای ساز را با اسامی خاصی چون: شیر، مرد دیوانه و.... می‌خواندند. در "بولاوایو" که پایتخت "ماتابله لند" محسوب می‌شود، ریشه موسیقی با اقوام نژادی "زولو" در آفریقای جنوبی مرتبط می‌باشد.

چیمورنگا، موسیقی جنگ آزادی در زیمبابوه و ترکیبی از موسیقی سنتی امبیرا و گیتار می‌باشد و "توماس مپ فومو" از هنرمندان شاخص و بین‌المللی این سبک در این کشور به شمار می‌رود.

جیت جیف و ترو جیت، از دیگر سبک‌های موسیقی آفریقایی در زیمبابوه هستند. پس از پایان جنگ در اوایل قرن هجدهم گروهی از جوانان زیمبابوه این سبک‌ها را به شهرت رساندند. این سبک پس از پایان جنگ‌های آزادی خواهی و مهاجرت بسیاری از جوانان از روستاها به پایتخت ابداع شد. این جوانان که کاری نداشتند، گروه‌های موسیقی تشکیل داده و در شهر به اجرای برنامه‌های سرگرم کننده پرداختند. بوندوس بویز از پیشگامان این سبک بود

موسیقی Sungura، نوع دیگری از موسیقی بومی زیمبابوه است که در اوایل دهه 1980 بین عامه مردم رواج یافت. در دهه 2000 نیز این سبک موسیقی در میان مردم کشور عمومیت داشت.

Jit- نام گیتار در موسیقی پاپ زیمبابوه است و طرفداران زیادی دارد.

Gospel- در دهه 1980 و 1990 این نوع موسیقی از شهرت خاصی برخوردار بود. این موسیقی در فضای فرهنگی مسیحیت تدوین شد و در اواسط دهه 90 به اوج شهرت خود رسید. با تأسیس کلیساهای آفریقایی مانند کلیسای کاتولیک، متودیست و کلیساهای لوتران در زیمبابوه، موسیقی دینی نیز به سمت آفریقایی شدن رفته و رشد کرد. این کلیساها به نقش موسیقی در انتقال پیام مسیحیت در رستگاری انسان اهمیت خاصی می دادند.

موسیقی اعتراض

همراه با گسترش بحران‌های اقتصادی و سیاسی در زیمبابوه، موسیقی شکل اعتراضی به خود گرفت. در دهه 1990 هم زمان با شرایط سخت اقتصادی، این موسیقی در قالب ابراز اعتراض به وضع موجود به ایفای نقش پرداخت.

انواع دیگر موسیقی در زیمبابوه عبارتند از: Tuku- Jit- Rumba- Lyrics.

Urban Grooves– نوع جدیدی از موسیقی در زیمبابوه است که بیشتر مورد توجه جوانان است و در حدود سال 1999 در فضای کاملاً سنتی وارد موسیقی کشور شد.

از گذشته مجموعه‌ای از نواهای بسیار موزون در موسیقی زیمبابوه وجود داشت که توسط ارکستر (ماریمبا) (Marimba) متشکل از سازهای ضربی و تام - تام نواخته می‌شد. نوع دیگری از موسیقی نیز که به شیوه‌ای کاملاً استادانه توسط تک نوازان هنگام مراسم مذهبی با امبیرا (Mbira) نواخته می‌شود، از شاخصه‌های موسیقی این کشور است.

جنگ‌های آزادی بخش به رشد و پیشرفت موسیقی هم سرایی و چند صدایی با موسیقی ریتمیک آفریقایی الهام گرفته از سرودهای مذهبی مسیحی،کمک نمود.

نیز نگاه کنید به

موسیقی در ژاپن؛ موسیقی در روسیه؛ موسیقی در کانادا؛ موسیقی در کوبا؛ موسیقی در لبنان؛ موسیقی در مصر؛ موسیقی در تونس؛ موسیقی در افغانستان؛ موسیقی سنتی چین؛ موسیقی در سنگال؛ موسیقی در فرانسه؛ موسیقی در آرژانتین؛ موسیقی در مالی؛ موسیقی در ساحل عاج؛ موسیقی در تایلند؛ موسیقی در اوکراین؛ موسیقی در اردن؛ موسیقی در اتیوپی؛ موسیقی در سیرالئون؛ موسیقی در قطر