نمادهای فرهنگی ژاپن: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی « نماد فرهنگی به محصولی فرهنگی گفته می‌شود که توسط اعضای آن فرهنگ به عنوان معرف فرهنگشان شناخته می‌شود و می‌تواند چیزهایی چون تصویر، ساختمان، چهره، شخصیت و ... باشد که به سهولت شاخص و برجسته می‌شود و مفهومی وسیع را به یک گروه فرهنگی ارائه می‌...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
نماد فرهنگی به محصولی فرهنگی گفته می‌شود که توسط اعضای آن فرهنگ به عنوان معرف فرهنگشان شناخته می‌شود و می‌تواند چیزهایی چون تصویر، ساختمان، چهره، شخصیت و ... باشد که به سهولت شاخص و برجسته می‌شود و مفهومی وسیع را به یک گروه فرهنگی ارائه می‌دهد. بنابراین وقتی صحبت از نمادهای کشور می‌شود، منظور همان چیزهایی است که توسط مردم یک کشور به عنوان نمادهای فرهنگی آن کشور شناخته می‌شوند. با این تعریف و از آنجا که [[ژاپن]] به عنوان یک قدرت بزرگ نرم در جهان حضور پیدا کرده، مسلم است که نمادهای فرهنگی شناخته شده آن در جهان هم زیاد است که در اینجا مهمترین آن‌ها معرفی می‌شود.


=== [[نماد کوه فوجی ژاپن]] ===
[[کوه فوجی در ژاپن|کوه فوجی]] یا آن گونه که ژاپنی‌ها می‌گویند فوجی‌سان، بلندترین کوه [[ژاپن]] و یک منبع الهام هنری در طول تاریخ [[فرهنگ ژاپنی|فرهنگ ژاپن]] بوده است. از این روی [[کوه فوجی در ژاپن|کوه فوجی]] بی‌شک شناخته‌ شده‌ترین نماد [[ژاپن]] است که نخست از طریق [[آثار فرهنگی، تاريخی و طبيعی ثبت شده ژاپن در ميراث جهانی|آثار فرهنگی]] [[ژاپن]] در خارج از این کشور معرفی شد. از دوران باستان تا حال حاضر این قله دستمایه نقاشی نقاشان ژاپنی بوده که معروفترین آن‌ها مجموعه نقاشی اوکی‌یوئه (浮世絵/Ukiyo e) موسوم به «سی و شش چشم‌انداز از قله فوجی» (『富嶽三十六景』/Fugaku San jū rokkē) اثر کاتسوشیکا هوکوسایی است که در فاصله سال‌های 1831 تا 1834 کشیده شدند. نخستین اثر این مجموعه –این مجموعه شامل 46 نقاشی است- یعنی «موج بزرگ کاناگاوا» (『神奈川沖波裏』/Kanagawa okinamiura) به عنوان یک اثر برجسته معرف [[فرهنگ ژاپنی|فرهنگ ژاپن]] شناخته می‌شود. در اهمیت فرهنگی [[کوه فوجی در ژاپن|کوه فوجی]] همین بس که این کوه نه به عنوان اثری طبیعی که به عنوان میراثی فرهنگی و با عنوان [[کوه فوجی در ژاپن|کوه فوجی؛]] هدف عقیده و منبع الهام هنری در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.


نماد فرهنگی به محصولی فرهنگی گفته می‌شود که توسط اعضای آن فرهنگ به عنوان معرف فرهنگشان شناخته می‌شود و می‌تواند چیزهایی چون تصویر، ساختمان، چهره، شخصیت و ... باشد که به سهولت شاخص و برجسته می‌شود و مفهومی وسیع را به یک گروه فرهنگی ارائه می‌دهد. بنابراین وقتی صحبت از نمادهای کشور می‌شود، منظور همان چیزهایی است که توسط مردم یک کشور به عنوان نمادهای فرهنگی آن کشور شناخته می‌شوند. با این تعریف و از آنجا که [[ژاپن]] به عنوان یک قدرت بزرگ نرم در جهان حضور پیدا کرده، مسلم است که نمادهای فرهنگی شناخته شده آن در جهان هم زیاد است که در اینجا مهمترین آنها معرفی می‌شود.
=== شکوفه‌های گیلاس ===
شکوفه‌های گیلاس یا سا[[کورا]] (サクラ/Sakura) از دیگر نمادهای فرهنگی برجسته‌ای است که [[ژاپن]] بدان شناخته می‌شود. درخت گیلاس از تنوع بسیار زیادی در [[ژاپن]] برخوردار است و کاشت گونه‌های زینتی آن به تعداد بسیار زیاد برای لذت بردن از دیدن شکوفه‌هایش و نه استفاده از میوه‌اش قدمتی بسیار زیاد در [[ژاپن]] دارد. از این روی ساکورا و گلگشت شکوفه‌هایش که به آن هانامی (花見/Hanami) می‌گویند، نمود بسیار زیادی در [[فرهنگ ژاپنی|فرهنگ ژاپن]] داشته و منبع الهام هنری زیادی گشته است. جایگاه ساکورا در فرهنگ و زندگی ژاپنی‌ها تا بدان حد است که اینازو نیتوبه متفکر دوران مدرن [[ژاپن]] در کتاب خود «بوشیدو؛ روح [[ژاپن]]»، آن را نشان‌دهنده روح [[ژاپن]] و نماد مردم و شخصیت آن‌ها معرفی می‌کند،<ref>نیتوبه (1907). ص150.</ref> کتابی که به منظور معرفی [[فرهنگ ژاپنی|فرهنگ ژاپن]] به مخاطبان غربی در سال 1900 نوشته شد.


'''کوه فوجی''' یا آن گونه که ژاپنی‌ها می‌گویند فوجی‌سان، بلندترین کوه ژاپن و یک منبع الهام هنری در طول تاریخ فرهنگ ژاپن بوده است. از این روی کوه فوجی بی شک شناخته‌ شده‌ترین نماد ژاپن است که نخست از طریق آثار فرهنگی ژاپن در خارج از این کشور معرفی شد. از دوران باستان تا حال حاضر این قله دستمایه نقاشی نقاشان ژاپنی بوده که معروفترین آنها مجموعه نقاشی اوکی‌یوئه[1] موسوم به «سی و شش چشم‌انداز از قله فوجی»[2] اثر کاتسوشیکا هوکوسایی است که در فاصله سال‌های 1831 تا 1834 کشیده شدند. نخستین اثر این مجموعه –این مجموعه شامل 46 نقاشی است- یعنی «موج بزرگ کاناگاوا»[3] به عنوان یک اثر برجسته معرف فرهنگ ژاپن شناخته می‌شود. در اهمیت فرهنگی کوه فوجی همین بس که این کوه نه به عنوان اثری طبیعی که به عنوان میراثی فرهنگی و با عنوان کوه فوجی؛ هدف عقیده و منبع الهام هنری در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
=== گل داوودی ===
گل داوودی هم به عنوان گل ملی [[ژاپن]] معرفی می‌شود که غالبا به عنوان نشان ملی [[ژاپن]] هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر چند در قانون هیچ نشانی به عنوان نشان ملی [[ژاپن]] معرفی نشده است، اما معمولا نشان "گل داوودی شانزده گلبرگی" را که نشان خاندان امپراتوری [[ژاپن]] هم هست به عنوان نشان ملی [[ژاپن]] معرفی می‌کنند. بنابراین می‌توان نشان گل داوودی شانزده گلبرگی را هم نمادی فرهنگی از [[ژاپن]] دانست.


'''شکوفه‌های گیلاس''' یا ساکورا[4] از دیگر نمادهای فرهنگی برجسته‌ای است که ژاپن بدان شناخته می‌شود. درخت گيلاس از تنوع بسيار زيادي در ژاپن برخوردار است و كاشت گونه‌هاي زينتي آن به تعداد بسيار زياد براي لذت بردن از ديدن شكوفه‌هايش و نه استفاده از ميوه‌اش قدمتي بسيار زياد در ژاپن دارد. از اين روي ساكورا و گلگشت شكوفه‌هايش كه به آن هانامي[5] مي‌گويند، نمود بسيار زيادي در فرهنگ ژاپن داشته و منبع الهام هنري زيادي گشته است. جايگاه ساكورا در فرهنگ و زندگي ژاپني‌ها تا بدان حد است كه اينازو نيتوبه متفكر دوران مدرن ژاپن در كتاب خود «بوشيدو؛ روح ژاپن»، آن را نشان دهنده روح ژاپن و نماد مردم و شخصيت آنها معرفي مي‌كند (نيتوبه، 1907: 150)، كتابي كه به منظور معرفي فرهنگ ژاپن به مخاطبان غربي در سال 1900 نوشته شد.
در زمینه هنری هم ما با فهرست بلندی از شخصیت‌ها، آثار، هنرها، صنایع هنری و ... روبرو هستیم که معرف [[ژاپن]] در خارج از این کشور هستند. در اینجا به‌شکل مختصر و تنها به نمادهایی اشاره می‌کنیم که فراگیرتر هستند.


'''گل داوودي''' هم به عنوان گل ملي ژاپن معرفي مي‌شود كه غالبا به عنوان نشان ملي ژاپن هم مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هر چند در قانون هيچ نشاني به عنوان نشان ملي ژاپن معرفي نشده است، اما معمولا نشان "گل داوودي شانزده گلبرگي" را كه نشان خاندان امپراتوري ژاپن هم هست به عنوان نشان ملي ژاپن معرفي مي‌كنند. بنابراين مي‌توان نشان گل داوودي شانزده گلبرگي را هم نمادي فرهنگي از ژاپن دانست.
یکی از نخستین هنرهای ژاپنی که [[ژاپن]] بدان در غرب شناخته شد، '''ظروف لاکی ژاپنی''' هستند. ظروف لاک‌کاری ژاپنی که در ژاپنی به آن شیککی (漆器/Shikki) گفته می‌شود، قدمتی به اندازه فرهنگ [[ژاپن]] دارد. چنان که قبلا هم اشاره شد، در قرن شانزدهم و با رسیدن اروپایی‌های به [[ژاپن]]، ظروف لاکی این کشور بسیار مورد توجه اروپاییان قرار گرفت و از آن زمان هم این ظروف سر از بازارهای غربی در آورد. زیبایی این ظروف به حدی بود که در اروپا عموما به این ظروف [[ژاپن]] می‌گفتند و نیز به هنر لاک‌کاری که بعد آن در اروپا هم رایج شد، Japaning می‌گفتند.


در زمينه هنري هم ما با فهرست بلندي از شخصيت‌ها، آثار، هنرها، صنايع هنري و ... روبرو هستيم كه معرف ژاپن در خارج از اين كشور هستند. در اينجا به شكل مختصر و تنها به نمادهايي اشاره مي‌كنيم كه فراگيرتر هستند. يكي از نخستين هنرهاي ژاپني كه ژاپن بدان در غرب شناخته شد، '''ظروف لاكي''' ژاپني هستند. ظروف لاك‌كاري ژاپني كه در ژاپني به آن شيك‌كي[6] گفته مي‌شود، قدمتي به اندازه فرهنگ ژاپن دارد. چنان كه قبلا هم اشاره شد، در قرن شانزدهم و با رسيدن اروپايي‌هاي به ژاپن، ظروف لاكي اين كشور بسيار مورد توجه اروپاييان قرار گرفت و از آن زمان هم اين ظروف سر از بازارهاي غربي در آورد. زيبايي اين ظروف به حدي بود كه در اروپا عموما به اين ظروف ژاپن مي‌گفتند و نيز به هنر لاك كاري كه بعد آن در اروپا هم رايج شد، Japaning مي‌گفتند.
'''شمشیر ژاپنی''' از دیگر صنایع دستی [[ژاپن]] است که تقریبا همزمان با ظروف لاکی این کشور به خارج برده شد و مورد تحسین قرار گرفت. شمشیر ژاپنی که با نام نیهون‌تو (日本刀/Nihon tō) یا کاتانا (刀/Katana) نامیده می‌شود معمولا در ارتباط با فرهنگ جنگجویان ژاپنی یا سامورایی‌ها شناخته می‌شود. بنابراین شمشیر ژاپنی نمادی از فرهنگ ژاپن در خارج از این کشور است، ضمن اینکه خود فرهنگ جنگویان یا سامورایی‌های ژاپن که با نام بوشیدو شناخته می‌شود هم، نمادی از [[فرهنگ ژاپنی|فرهنگ ژاپن]] است.


'''شمشير ژاپني''' از ديگر صنايع دستي ژاپن است كه تقريبا همزمان با ظروف لاكي اين كشور به خارج برده شد و مورد تحسين قرار گرفت. شمشير ژاپني كه با نام نيهون‌تو[7] يا كاتانا[8] ناميده مي‌شود معمولا در ارتباط با فرهنگ جنگجويان ژاپني يا سامورايي‌ها شناخته مي‌شود. بنابراين شمشير ژاپني نمادي از فرهنگ ژاپن در خارج از اين كشور است، ضمن اينكه خود فرهنگ جنگويان يا سامورايي‌هاي ژاپن كه با نام بوشيدو شناخته مي‌شود هم، نمادي از فرهنگ ژاپن است.
'''گل‌آرایی ژاپنی''' یا ایکه‌بانا (生花/Ikebana)، '''مراسم چای''' یا سادو و '''اوریگامی''' (折紙/Origami) یا هنر تازدن کاغذ از دیگر هنرهای ژاپنی هستند که امروزه فراتر از مرزهای این کشور در تمام جهان شناخته شده و معرف فرهنگ آن کشور هستند. هنر نقاشی '''اوکی‌یوئه''' که قبلا به آن اشاره شد و نوعی نقاشی با استفاده از چاپ باسمه چوبی است، در [[دوره ادو]] به شکوفایی کامل رسید و آثار آن به اروپا برده شدند و توانستند بر هنر نقاشی غربی تأثیر بگذارند. آثار نقاشی اوکی‌یوئه یکی از نمادهای فرهنگی اصلی [[ژاپن]] هست و چنان که قبلا هم گفتیم، اثر موج بزرگ کاناگاوا که به همین روش خلق شد، یکی از سرآمدترین تابلوهای معرف ژاپن و فرهنگ آن است. همچنین '''نقاشی آب مرکب''' یا سومی‌ئه (墨絵/Sumi-e) هر چند ریشه در [[چین]] دارد و از [[چین]] به [[ژاپن]] آورده شد، اما عموما معرف [[ژاپن]] است و با نام خودش در خارج از مرزهای این کشور هم شناخته می‌شود.


'''گل‌آرايي ژاپني''' يا ايكه‌بانا[9]، '''مراسم چاي''' يا سادو و '''اوريگامي'''[10] يا هنر تا زدن كاغذ از ديگر هنرهاي ژاپني هستند كه امروزه فراتر از مرزهاي اين كشور در تمام جهان شناخته شده و معرف فرهنگ آن كشور هستند. هنر نقاشی اوكي‌يوئه كه قبلا به آن اشاره شد و نوعي نقاشي با استفاده از چاپ باسمه چوبي است، در [[دوره ادو]] به شكوفايي كامل رسيد و آثار آن به اروپا برده شدند و توانستند بر هنر نقاشي غربي تأثير بگذارند. آثار نقاشي اوكي‌يوئه يكي از نمادهاي فرهنگي اصلي ژاپن هست و چنان كه قبلا هم گفتيم، اثر موج بزرگ كاناگاوا كه به همين روش خلق شد، يكي از سرآمدترين تابلوهاي معرف ژاپن و فرهنگ آن است. همچنين نقاشي آب مركب يا سومي‌ئه[11] هر چند ريشه در چين دارد و از چين به ژاپن آورده شد، اما عموما معرف ژاپن است و با نام خودش در خارج از مرزهاي این کشور هم شناخته مي‌شود.
سومی‌ئه را عموما نقاشی '''آیین ذن''' معرفی می‌کنند. خود آیین ذن هم با اینکه خاستگاه هندی دارد و در [[چین]] پدیدار شد، اما امروزه عموما به نام [[ژاپن]] شناخته می‌شود. این آیین در قرن سیزدهم و [[دوره کاماکورا]] به [[ژاپن]] راه یافت و مطابق سنت ژاپنی کردن پدیده‌های وارداتی چنان در [[ژاپن]] بالید و ژاپنی شد که همان‌طور که اشاره شد، امروزه بیشتر به عنوان نمادی از [[فرهنگ ژاپنی|فرهنگ ژاپن]] شناخته می‌شود. علاوه بر آیین ذن، '''آیین شینتو''' که آیین خاص و باستانی [[ژاپن]] و مختص به این کشور است، همراه با معماری ایزدکده‌های آن به خصوص دروازه‌های این ایزدکده‌ها با رنگ قرمز شنگرفش که با نام توری‌ئی (鳥居/Torii) شناخته می‌شود، نمادی از [[فرهنگ ژاپن در جهان|فرهنگ ژاپن]] در خارج از مرزهای آن است. همچنین در زمینه ادیان و آیین‌های جدید دو '''آیین سوکاگاکّای''' (تأسیس 1930) که قرائتی جدید از یکی از فرقه‌های بودایی است و '''جنبش هپی ساینس''' (幸福の科学/Kōfuku no Kagaku/Happy Science) (بنیان گذاشته شده در سال 1986) توانسته‌اند خارج از [[ژاپن]] هم پیروانی به دست آورند و گسترش جهانی داشته‌اند.


سومي‌ئه را عموما نقاشي آيين ذن معرفي مي‌كنند. خود آيين ذن هم با اينكه خاستگاه هندي دارد و در چين پديدار شد، اما امروزه عموما به نام ژاپن شناخته مي‌شود. اين آيين در قرن سيزدهم و دوره كاماكورا به ژاپن راه يافت و مطابق سنت ژاپني كردن پديده‌هاي وارداتي چنان در ژاپن باليد و ژاپني شد كه همان طور كه اشاره شد، امروزه بيشتر به عنوان نمادي از فرهنگ ژاپن شناخته مي‌شود. علاوه بر آيين ذن، آيين شينتو كه آيين خاص و باستاني ژاپن و مختص به اين كشور است، همراه با معماري ايزدكده‌هاي آن به خصوص دروازه‌هاي اين ايزدكده‌ها با رنگ قرمز شنگرفش كه با نام توري‌ئي[12] شناخته مي‌شود، نمادي از فرهنگ ژاپن در خارج از مرزهاي آن است. همچنين در زمينه اديان و آيين‌هاي جديد دو آيين سوكاگاكّاي (تأسيس 1930) كه قرائتي جديد از یکی از فرقه‌های بودايي است و جنبش هپي ساينس[13] (بنيان گذاشته شده در سال 1986) توانسته‌اند خارج از ژاپن هم پيرواني به دست آورند و گسترش جهاني داشته‌اند.
در زمینه ورزش‌های سنتی هم، برخی ورزش‌های سنتی [[ژاپن]] با جهانی شدن توانسته‌اند معرف و نماد فرهنگی این کشور شوند. معروفترین آن‌ها شامل '''جودو''' (柔道/Judō)، '''کاراته'''، '''جوجوتسو''' (柔術/Jūjutsu)، '''آیکیدو''' (合気道/Aikidō) و ... هستند. همچنین '''کشتی سوموی''' این کشور با اینکه در داخل کشور برگزار می‌شود، اما به عنوان نماد فرهنگی این کشور شناخته شده است. کلمه '''نینجا''' (忍者/Ninja) هم امروزه در جهان شناخته شده و نمادی فرهنگی از [[ژاپن]] است. نینجاها صاحبان رزمی بودند که عموما به‌شکل مخفیانه به اعمالی مانند نفوذ، خرابکاری و قتل دست می‌زدند. در کنار نینجا به مدد صنعت سینما امروزه کلمه '''رونین''' (浪人/Rōnin) هم تقریبا در جهان شناخته شده است. رونین‌ها سامورایی‌های بی‌سروری بودند که عموما بدل به آشوبگرانی در برابر حکومت مرکزی می‌شدند.


در زمينه ورزش‌هاي سنتي هم، برخي ورزش‌هاي سنتي ژاپن با جهاني شدن توانسته‌اند معرف و نماد فرهنگي اين كشور شوند. معروفترين آنها شامل جودو[14]، كاراته، جوجوتسو[15]، آيكيدو[16] و ... هستند. همچنين كشتي سوموي اين كشور با اينكه در داخل كشور برگزار مي‌شود، اما به عنوان نماد فرهنگي اين كشور شناخته شده است. كلمه نينجا[17] هم امروزه در جهان شناخته شده و نمادي فرهنگي از ژاپن است. نينجاها صاحبان رزمي بودند كه عموما به شكل مخفيانه به اعمالي مانند نفوذ، خرابكاري و قتل دست مي‌زدند. در كنار نينجا به مدد صنعت سينما امروزه كلمه رونين[18] هم تقريبا در جهان شناخته شده است. رونين‌ها سامورايي‌هاي بي سروري بودند كه عموما بدل به آشوبگراني در برابر حكومت مركزي مي‌شدند.
در زمینه هنرهای نمایشی هم نمایش‌های '''کابوکی'''، '''نو''' و نمایش عروسکی '''جوروری''' یا '''بونراکو''' به عنوان [[نمادهای فرهنگی ژاپن]] شناخته می‌شوند. در زمینه موسیقی هم هر چند بیشتر سازهای ژاپنی ریشه در [[چین]] و آسیا دارند، اما برخی سازهای ژاپنی مانند '''شاکوهاچی''' (尺八/Shakuhachi) و '''شامیسن''' (三味線/Shamisen) امروزه فراتر از [[ژاپن]] به عنوان نماد فرهنگی این کشور مطرحند. '''گاگاکو''' هم که مجموعه‌از موسیقی و رقص است و قدمتی هزار ساله دارد، از دیگر نمادهای فرهنگی این کشور در حوزه موسیقی است. باز در دوران اخیر '''موسیقی پاپ ژاپنی''' با نام اختصاری جی پاپ (J-POP) و نیز '''کارائوکه''' توانسته‌اند به عنوان نمادهای فرهنگی [[ژاپن]] در حوزه موسیقی در خارج از این کشور معرفی شوند. کارائوکه ابزاری سرگرم کننده برای افراد مبتدی علاقمند به آوازخوانی است.


در زمينه هنرهاي نمايشي هم نمايش‌هاي كابوكي، نو و نمايش عروسكي جوروري يا بونراكو به عنوان نمادهاي فرهنگي ژاپن شناخته مي‌شوند. در زمينه موسيقي هم هر چند بيشتر سازهاي ژاپني ريشه در چين و آسيا دارند، اما برخي سازهاي ژاپني مانند شاكوهاچي[19] و شاميسن[20] امروزه فراتر از ژاپن به عنوان نماد فرهنگي اين كشور مطرحند. گاگاكو هم كه مجموعه‌از موسيقي و رقص است و قدمتي هزار ساله دارد، از ديگر نمادهاي فرهنگي اين كشور در حوزه موسيقي است. باز در دوران اخير موسيقي پاپ ژاپني با نام اختصاري جي پاپ (J-POP) و نيز كارائوكه توانسته‌اند به عنوان نمادهاي فرهنگي ژاپن در حوزه موسيقي در خارج از اين كشور معرفي شوند. كارائوكه ابزاري سرگرم كننده براي افراد مبتدي علاقمند به آوازخواني است.
سینما هر چند نسبت به بقیه هنرها جدیدتر است، اما ژاپنی‌ها در سینما هم شخصیت‌ها و کاراکترهایی خلق کردند که به نوعی نماد از فرهنگ آن‌ها در جهان بدل شدند. معروفترین این کاراکترها '''گودزیلا''' است، هیولایی خیالی که معمولا علیه سایر هیولاهای خیالی تهدید کننده جهان و انسان می‌جنگد. گودزیلا که در ژاپنی به آن گوجیرا (ゴジラ/Gojira/Godzilla) می‌گویند، نخستین بار در فیلمی با عنوان «گودزیلا» به کارگردانی ایشیرو هوندا (本田猪四郎/Honda Ishirō(1911-1993)) در سال 1954 بر پرده سینما نمایان و خیلی زود در [[ژاپن]] و خارج از مرزهای این کشور محبوب شد. علاوه بر سینما در پویانمایی هم که اصولا [[ژاپن]] در تجارت جهانی آن موفق‌تر از سینما بود، این کشور نمادهای فرهنگی زیادی خلق کرد که معرف کشورشان هست. برای مثال می‌توان به '''دورائه‌مون''' (ドラエモン/Doraemon) اشاره کرد که گربه‌ای رباتی است که در زمان سفر می‌کند. ذکر این نکته هم لازم است که '''انیمه''' که کلمه‌ای ژاپنی است امروزه در تمام جهان به عنوان پویانمایی ژاپنی پذیرفته شده است و خود نمادی از [[فرهنگ ژاپنی|فرهنگ ژاپن]] است.


سينما هر چند نسبت به بقيه هنرها جديدتر است، اما ژاپني‌ها در سينما هم شخصيت‌ها و كاراكترهايي خلق كردند كه به نوعي نماد از فرهنگ آنها در جهان بدل شدند. معروفترين اين كاراكترها گودزيلا است، هيولايي خيالي كه معمولا عليه ساير هيولاهاي خيالي تهديد كننده جهان و انسان مي‌جنگد. گودزيلا كه در ژاپني به آن گوجيرا[21] مي‌گويند، نخستين بار در فيلمي با عنوان «گودزيلا» به كارگرداني ايشيرو هوندا[22] در سال 1954 بر پرده سينما نمايان و خيلي زود در ژاپن و خارج از مرزهاي اين كشور محبوب شد. علاوه بر سينما در پويانمايي هم كه اصولا ژاپن در تجارت جهاني آن موفق‌تر از سينما بود، اين كشور نمادهاي فرهنگي زيادي خلق كرد كه معرف كشورشان هست. براي مثال مي‌توان به دورائه‌مون[23] اشاره كرد كه گربه‌اي رباتي است كه در زمان سفر مي‌كند. ذكر اين نكته هم لازم است كه انيمه كه كلمه‌اي ژاپني است امروزه در تمام جهان به عنوان پويانمايي ژاپني پذيرفته شده است و خود نمادي از فرهنگ ژاپن است.
=== '''مانگا''' ===
مانگا هم از دیگر نمادهای فرهنگی [[ژاپن]] است. مانگا کتاب‌های مصور یا کمیک استریپ خاص [[ژاپن]] است که هر چند ریشه آن در [[هنر ژاپن]] تا سده‌های میانی هم می‌رسد، اما تقریبا شکوفایی آن بعد از جنگ جهانی دوم و متأثر از کتاب‌های مصور غربی به خصوص [[آمریکا]] بود. با این همه امروزه مانگا یک نماد فرهنگی خاص [[ژاپن]] و صنعتی فرهنگی در این کشور است که در بخش [[تجارت فرهنگی ژاپن|تجارت فرهنگی]] به آن اشاره خواهیم کرد. در زمینه غذا و نوشیدنی هم [[ژاپن]] توانسته است نمادهای فرهنگی زیادی برای خود دست و پا کند که معروفترین آن‌ها '''[[سوشی]]'''، '''تمپورا'''، '''واسابی''' (山葵/Wasabi) و ... است. لباس‌های سنتی ژاپنی که با نام عمومی [[کیمونوی ژاپنی|'''کیمونو''']] شناخته می‌شود هم از دیگر نمادهای فرهنگی [[ژاپن]] به حساب می‌آید.<ref>ذاکری، قدرت اله (1402). "فرهنگ و نظام فرهنگی [[ژاپن]]". در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و فرهنگ [[ژاپن]]. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص116-148.</ref><ref>پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله (۱۴۰۲). جامعه و فرهنگ [[ژاپن]]. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص163.</ref>
==نیز نگاه کنید به==


مانگا هم از ديگر نمادهاي فرهنگي ژاپن است. مانگا كتاب‌هاي مصور يا كميك استريپ خاص ژاپن است كه هر چند ريشه آن در هنر ژاپن تا سده‌هاي مياني هم مي‌رسد، اما تقريبا شكوفايي آن بعد از جنگ جهاني دوم و متأثر از كتاب‌هاي مصور غربي به خصوص آمريكا بود. با اين همه امروزه مانگا يك نماد فرهنگي خاص ژاپن و صنعتي فرهنگي در اين كشور است كه در بخش تجارت فرهنگي به آن اشاره خواهيم كرد. در زمينه غذا و نوشيدني هم ژاپن توانسته است نمادهاي فرهنگي زيادي براي خود دست و پا كند كه معروفترين آنها سوشي، تمپورا، واسابي[24] و ... است. لباس‌هاي سنتي ژاپني كه با نام عمومي كيمونو شناخته مي‌شود هم از ديگر نمادهاي فرهنگي ژاپن به حساب مي‌آيد.
*[[نظام فرهنگی ژاپن]]
----[1] 浮世絵/Ukiyo e.


[2] 『富嶽三十六景』/Fugaku San jū rokkē.
==کتابشناسی==


[3] 『神奈川沖波裏』/Kanagawa okinamiura.
<references />
 
[4] サクラ/Sakura.
 
[5] 花見/Hanami.
 
[6] 漆器/Shikki.
 
[7] 日本刀/Nihon tō.
 
[8] 刀/Katana.
 
[9] 生花/Ikebana.
 
[10] 折紙/Origami.
 
[11] 墨絵/Sumi-e.
 
[12] 鳥居/Torii.
 
[13] 幸福の科学/Kōfuku no Kagaku/Happy Science.
 
[14] 柔道/Judō.
 
[15] 柔術/Jūjutsu.
 
[16] 合気道/Aikidō.
 
[17] 忍者/Ninja.
 
[18] 浪人/Rōnin.
 
[19] 尺八/Shakuhachi.
 
[20] 三味線/Shamisen.
 
[21] ゴジラ/Gojira/Godzilla.
 
[22] 本田猪四郎/Honda Ishirō(1911-1993).
 
[23] ドラエモン/Doraemon.
 
[24] 山葵/Wasabi.

نسخهٔ ‏۶ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۴۸

نماد فرهنگی به محصولی فرهنگی گفته می‌شود که توسط اعضای آن فرهنگ به عنوان معرف فرهنگشان شناخته می‌شود و می‌تواند چیزهایی چون تصویر، ساختمان، چهره، شخصیت و ... باشد که به سهولت شاخص و برجسته می‌شود و مفهومی وسیع را به یک گروه فرهنگی ارائه می‌دهد. بنابراین وقتی صحبت از نمادهای کشور می‌شود، منظور همان چیزهایی است که توسط مردم یک کشور به عنوان نمادهای فرهنگی آن کشور شناخته می‌شوند. با این تعریف و از آنجا که ژاپن به عنوان یک قدرت بزرگ نرم در جهان حضور پیدا کرده، مسلم است که نمادهای فرهنگی شناخته شده آن در جهان هم زیاد است که در اینجا مهمترین آن‌ها معرفی می‌شود.

نماد کوه فوجی ژاپن

کوه فوجی یا آن گونه که ژاپنی‌ها می‌گویند فوجی‌سان، بلندترین کوه ژاپن و یک منبع الهام هنری در طول تاریخ فرهنگ ژاپن بوده است. از این روی کوه فوجی بی‌شک شناخته‌ شده‌ترین نماد ژاپن است که نخست از طریق آثار فرهنگی ژاپن در خارج از این کشور معرفی شد. از دوران باستان تا حال حاضر این قله دستمایه نقاشی نقاشان ژاپنی بوده که معروفترین آن‌ها مجموعه نقاشی اوکی‌یوئه (浮世絵/Ukiyo e) موسوم به «سی و شش چشم‌انداز از قله فوجی» (『富嶽三十六景』/Fugaku San jū rokkē) اثر کاتسوشیکا هوکوسایی است که در فاصله سال‌های 1831 تا 1834 کشیده شدند. نخستین اثر این مجموعه –این مجموعه شامل 46 نقاشی است- یعنی «موج بزرگ کاناگاوا» (『神奈川沖波裏』/Kanagawa okinamiura) به عنوان یک اثر برجسته معرف فرهنگ ژاپن شناخته می‌شود. در اهمیت فرهنگی کوه فوجی همین بس که این کوه نه به عنوان اثری طبیعی که به عنوان میراثی فرهنگی و با عنوان کوه فوجی؛ هدف عقیده و منبع الهام هنری در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

شکوفه‌های گیلاس

شکوفه‌های گیلاس یا ساکورا (サクラ/Sakura) از دیگر نمادهای فرهنگی برجسته‌ای است که ژاپن بدان شناخته می‌شود. درخت گیلاس از تنوع بسیار زیادی در ژاپن برخوردار است و کاشت گونه‌های زینتی آن به تعداد بسیار زیاد برای لذت بردن از دیدن شکوفه‌هایش و نه استفاده از میوه‌اش قدمتی بسیار زیاد در ژاپن دارد. از این روی ساکورا و گلگشت شکوفه‌هایش که به آن هانامی (花見/Hanami) می‌گویند، نمود بسیار زیادی در فرهنگ ژاپن داشته و منبع الهام هنری زیادی گشته است. جایگاه ساکورا در فرهنگ و زندگی ژاپنی‌ها تا بدان حد است که اینازو نیتوبه متفکر دوران مدرن ژاپن در کتاب خود «بوشیدو؛ روح ژاپن»، آن را نشان‌دهنده روح ژاپن و نماد مردم و شخصیت آن‌ها معرفی می‌کند،[۱] کتابی که به منظور معرفی فرهنگ ژاپن به مخاطبان غربی در سال 1900 نوشته شد.

گل داوودی

گل داوودی هم به عنوان گل ملی ژاپن معرفی می‌شود که غالبا به عنوان نشان ملی ژاپن هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر چند در قانون هیچ نشانی به عنوان نشان ملی ژاپن معرفی نشده است، اما معمولا نشان "گل داوودی شانزده گلبرگی" را که نشان خاندان امپراتوری ژاپن هم هست به عنوان نشان ملی ژاپن معرفی می‌کنند. بنابراین می‌توان نشان گل داوودی شانزده گلبرگی را هم نمادی فرهنگی از ژاپن دانست.

در زمینه هنری هم ما با فهرست بلندی از شخصیت‌ها، آثار، هنرها، صنایع هنری و ... روبرو هستیم که معرف ژاپن در خارج از این کشور هستند. در اینجا به‌شکل مختصر و تنها به نمادهایی اشاره می‌کنیم که فراگیرتر هستند.

یکی از نخستین هنرهای ژاپنی که ژاپن بدان در غرب شناخته شد، ظروف لاکی ژاپنی هستند. ظروف لاک‌کاری ژاپنی که در ژاپنی به آن شیککی (漆器/Shikki) گفته می‌شود، قدمتی به اندازه فرهنگ ژاپن دارد. چنان که قبلا هم اشاره شد، در قرن شانزدهم و با رسیدن اروپایی‌های به ژاپن، ظروف لاکی این کشور بسیار مورد توجه اروپاییان قرار گرفت و از آن زمان هم این ظروف سر از بازارهای غربی در آورد. زیبایی این ظروف به حدی بود که در اروپا عموما به این ظروف ژاپن می‌گفتند و نیز به هنر لاک‌کاری که بعد آن در اروپا هم رایج شد، Japaning می‌گفتند.

شمشیر ژاپنی از دیگر صنایع دستی ژاپن است که تقریبا همزمان با ظروف لاکی این کشور به خارج برده شد و مورد تحسین قرار گرفت. شمشیر ژاپنی که با نام نیهون‌تو (日本刀/Nihon tō) یا کاتانا (刀/Katana) نامیده می‌شود معمولا در ارتباط با فرهنگ جنگجویان ژاپنی یا سامورایی‌ها شناخته می‌شود. بنابراین شمشیر ژاپنی نمادی از فرهنگ ژاپن در خارج از این کشور است، ضمن اینکه خود فرهنگ جنگویان یا سامورایی‌های ژاپن که با نام بوشیدو شناخته می‌شود هم، نمادی از فرهنگ ژاپن است.

گل‌آرایی ژاپنی یا ایکه‌بانا (生花/Ikebana)، مراسم چای یا سادو و اوریگامی (折紙/Origami) یا هنر تازدن کاغذ از دیگر هنرهای ژاپنی هستند که امروزه فراتر از مرزهای این کشور در تمام جهان شناخته شده و معرف فرهنگ آن کشور هستند. هنر نقاشی اوکی‌یوئه که قبلا به آن اشاره شد و نوعی نقاشی با استفاده از چاپ باسمه چوبی است، در دوره ادو به شکوفایی کامل رسید و آثار آن به اروپا برده شدند و توانستند بر هنر نقاشی غربی تأثیر بگذارند. آثار نقاشی اوکی‌یوئه یکی از نمادهای فرهنگی اصلی ژاپن هست و چنان که قبلا هم گفتیم، اثر موج بزرگ کاناگاوا که به همین روش خلق شد، یکی از سرآمدترین تابلوهای معرف ژاپن و فرهنگ آن است. همچنین نقاشی آب مرکب یا سومی‌ئه (墨絵/Sumi-e) هر چند ریشه در چین دارد و از چین به ژاپن آورده شد، اما عموما معرف ژاپن است و با نام خودش در خارج از مرزهای این کشور هم شناخته می‌شود.

سومی‌ئه را عموما نقاشی آیین ذن معرفی می‌کنند. خود آیین ذن هم با اینکه خاستگاه هندی دارد و در چین پدیدار شد، اما امروزه عموما به نام ژاپن شناخته می‌شود. این آیین در قرن سیزدهم و دوره کاماکورا به ژاپن راه یافت و مطابق سنت ژاپنی کردن پدیده‌های وارداتی چنان در ژاپن بالید و ژاپنی شد که همان‌طور که اشاره شد، امروزه بیشتر به عنوان نمادی از فرهنگ ژاپن شناخته می‌شود. علاوه بر آیین ذن، آیین شینتو که آیین خاص و باستانی ژاپن و مختص به این کشور است، همراه با معماری ایزدکده‌های آن به خصوص دروازه‌های این ایزدکده‌ها با رنگ قرمز شنگرفش که با نام توری‌ئی (鳥居/Torii) شناخته می‌شود، نمادی از فرهنگ ژاپن در خارج از مرزهای آن است. همچنین در زمینه ادیان و آیین‌های جدید دو آیین سوکاگاکّای (تأسیس 1930) که قرائتی جدید از یکی از فرقه‌های بودایی است و جنبش هپی ساینس (幸福の科学/Kōfuku no Kagaku/Happy Science) (بنیان گذاشته شده در سال 1986) توانسته‌اند خارج از ژاپن هم پیروانی به دست آورند و گسترش جهانی داشته‌اند.

در زمینه ورزش‌های سنتی هم، برخی ورزش‌های سنتی ژاپن با جهانی شدن توانسته‌اند معرف و نماد فرهنگی این کشور شوند. معروفترین آن‌ها شامل جودو (柔道/Judō)، کاراته، جوجوتسو (柔術/Jūjutsu)، آیکیدو (合気道/Aikidō) و ... هستند. همچنین کشتی سوموی این کشور با اینکه در داخل کشور برگزار می‌شود، اما به عنوان نماد فرهنگی این کشور شناخته شده است. کلمه نینجا (忍者/Ninja) هم امروزه در جهان شناخته شده و نمادی فرهنگی از ژاپن است. نینجاها صاحبان رزمی بودند که عموما به‌شکل مخفیانه به اعمالی مانند نفوذ، خرابکاری و قتل دست می‌زدند. در کنار نینجا به مدد صنعت سینما امروزه کلمه رونین (浪人/Rōnin) هم تقریبا در جهان شناخته شده است. رونین‌ها سامورایی‌های بی‌سروری بودند که عموما بدل به آشوبگرانی در برابر حکومت مرکزی می‌شدند.

در زمینه هنرهای نمایشی هم نمایش‌های کابوکی، نو و نمایش عروسکی جوروری یا بونراکو به عنوان نمادهای فرهنگی ژاپن شناخته می‌شوند. در زمینه موسیقی هم هر چند بیشتر سازهای ژاپنی ریشه در چین و آسیا دارند، اما برخی سازهای ژاپنی مانند شاکوهاچی (尺八/Shakuhachi) و شامیسن (三味線/Shamisen) امروزه فراتر از ژاپن به عنوان نماد فرهنگی این کشور مطرحند. گاگاکو هم که مجموعه‌از موسیقی و رقص است و قدمتی هزار ساله دارد، از دیگر نمادهای فرهنگی این کشور در حوزه موسیقی است. باز در دوران اخیر موسیقی پاپ ژاپنی با نام اختصاری جی پاپ (J-POP) و نیز کارائوکه توانسته‌اند به عنوان نمادهای فرهنگی ژاپن در حوزه موسیقی در خارج از این کشور معرفی شوند. کارائوکه ابزاری سرگرم کننده برای افراد مبتدی علاقمند به آوازخوانی است.

سینما هر چند نسبت به بقیه هنرها جدیدتر است، اما ژاپنی‌ها در سینما هم شخصیت‌ها و کاراکترهایی خلق کردند که به نوعی نماد از فرهنگ آن‌ها در جهان بدل شدند. معروفترین این کاراکترها گودزیلا است، هیولایی خیالی که معمولا علیه سایر هیولاهای خیالی تهدید کننده جهان و انسان می‌جنگد. گودزیلا که در ژاپنی به آن گوجیرا (ゴジラ/Gojira/Godzilla) می‌گویند، نخستین بار در فیلمی با عنوان «گودزیلا» به کارگردانی ایشیرو هوندا (本田猪四郎/Honda Ishirō(1911-1993)) در سال 1954 بر پرده سینما نمایان و خیلی زود در ژاپن و خارج از مرزهای این کشور محبوب شد. علاوه بر سینما در پویانمایی هم که اصولا ژاپن در تجارت جهانی آن موفق‌تر از سینما بود، این کشور نمادهای فرهنگی زیادی خلق کرد که معرف کشورشان هست. برای مثال می‌توان به دورائه‌مون (ドラエモン/Doraemon) اشاره کرد که گربه‌ای رباتی است که در زمان سفر می‌کند. ذکر این نکته هم لازم است که انیمه که کلمه‌ای ژاپنی است امروزه در تمام جهان به عنوان پویانمایی ژاپنی پذیرفته شده است و خود نمادی از فرهنگ ژاپن است.

مانگا

مانگا هم از دیگر نمادهای فرهنگی ژاپن است. مانگا کتاب‌های مصور یا کمیک استریپ خاص ژاپن است که هر چند ریشه آن در هنر ژاپن تا سده‌های میانی هم می‌رسد، اما تقریبا شکوفایی آن بعد از جنگ جهانی دوم و متأثر از کتاب‌های مصور غربی به خصوص آمریکا بود. با این همه امروزه مانگا یک نماد فرهنگی خاص ژاپن و صنعتی فرهنگی در این کشور است که در بخش تجارت فرهنگی به آن اشاره خواهیم کرد. در زمینه غذا و نوشیدنی هم ژاپن توانسته است نمادهای فرهنگی زیادی برای خود دست و پا کند که معروفترین آن‌ها سوشی، تمپورا، واسابی (山葵/Wasabi) و ... است. لباس‌های سنتی ژاپنی که با نام عمومی کیمونو شناخته می‌شود هم از دیگر نمادهای فرهنگی ژاپن به حساب می‌آید.[۲][۳]

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. ↑ نیتوبه (1907). ص150.
  2. ↑ ذاکری، قدرت اله (1402). "فرهنگ و نظام فرهنگی ژاپن". در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و فرهنگ ژاپن. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص116-148.
  3. ↑ پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله (۱۴۰۲). جامعه و فرهنگ ژاپن. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص163.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=نمادهای_فرهنگی_ژاپن&oldid=14314»