تاريخ اديان و مذاهب گرجستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
در جمهوری [[گرجستان]] تقریباً تمامی ادیان شناخته شده دارای پیروانی هستند، در اوایل سده چهارم بعد از میلاد مسیحیت وارد قفقاز شد و در همین دوران [[گرجستان]] به مسیحیت گروید. در سال 640 میلادی قفقاز مورد تهاجم مسلمانان قرار گرفت و به دست آنان فتح شد. | |||
در | در حال حاضر بطور کلی 82% جمعیت [[گرجستان]] را پیروان کلیسای ارتدوکس [[گرجستان]]، 10% را مسلمانان، 2% را پیروان ارتدوکس روسی، 3/9% را پیروان کلیسای ارمنی، کاتولیک‌های رومی 8% و بقیه را پیروان دین یهود تشکیل می‌دهند. مردم [[گرجستان]] در قرن چهارم میلادی توسط زنی بنام «وینو» معروف به وینوی مقدس به مسیحیت گرویده اند و کلیسای مستقلی در درون جامعه ارتدوکس یونانی دارند. مسیحیت به مرور زمان در [[گرجستان]] نفوذ فراوانی یافت. ناحیه «کلخید» که در دوره نفوذ یونانی‌ها و رومی‌ها همواره مورد نظر آن دو قوم بود در دوره اسلامی نیز همچنان بصورت پایگاه مسیحیان باقی ماند. | ||
در | در سال 22 هجری (643م) سراقه بن عمرو مأمور فتح قفقاز گردید. وی حبیب بن مسلم فهری را مسئول فتح [[تفلیس]] و [[گرجستان]] نمود، پس از آن مسلمانان با در دست داشتن اراضی شرق [[گرجستان]] به لازیکا هجوم بردند و در سال( 239 هجری=853م) آبخازستان به قلمرو مسلمانان ملحق شد. در اواسط قرن پانزده میلادی دولت عثمانی به [[آبخازیا]] لشکر کشید و از 1578 م، اراضی ساحلی [[آبخازیا]] بویژه بندر مهم [[سوخومی]] به پایگاه نظامی دولت عثمانی تبدیل گردید. در عصر دولت عثمانی اسلام بتدریج در میا ن آبخازها گسترش یافت و جایگزین آیین مسیحیت در این منطقه شد. اکثریت مسلمانان آبخاز پیرو مذهب اهل سنت می‌باشند. | ||
در | در سا ل 1866 میلادی (283ق) بر اثر اعمال فشار دولت [[روسیه]] علیه مسلمانان آبخاز، قیامی در این ناحیه به وقوع پیوست که با سرکوبی آبخازها روبرو گردید و پس از آن گروه کثیری از مسلمانان به سرزمین عثمانی (ترکیه کنونی) رفتند. بعد از جنگ روس و عثمانی در سال‌های 1877 و 1878 گروه دیگری از مسلمانان آبخاز سرزمین خود را ترک نموده و عازم [[سوریه]] شدند. لازم به ذکر است که امروزه در تنها مسجد [[تفلیس]]، دو محراب جداگانه برای ادای فریضه نماز وجود دارد، یکی برای شیعیان، و دیگری برای مسلمانان اهل تسنن است. | ||
====سابقه اسلام در گرجستان==== | |||
چگونگی ورود اسلام به [[گرجستان]] و سابقه تاریخی آن ازجمله مسایلی است که جوابگویی به آن می‌تواند پاسخگوی برخی از پرسشها و ابهامات درباره نفوذ اسلام در این در کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت «لسترنج» منطقه باشد. کسانی چون فقط پس از لشکرکشی‌های امیرتیمور به آن» شرقی بر این باورند که [[گرجستان]] و آبخاز در جای «لسترنج» گرچه. «نواحی، در آخر قرن هشتم هجری دین اسلام را پذیرفتند مسلمانان از زمان قدیم در آن نقاط توقف»: دیگر حرفش را اصلاح کرده، می‌گوید ولیکن ابهام. «داشتند و حکام آنجا در اوقات مختلف از جانب خلفاء تعیین می‌شدند همچنان باقی است و بی‌گمان مراجعه به منابع دست اول می‌تواند روشن گری‌های بیشتری در پی داشته باشد. | |||
در | به گفته بلاذری در فتوح‌البلدان، فتح ارمنستان در سال 25ه. ق آغاز شد و حبیب ابن مسلمه در دوران خلافت عثمان عازم جرزان ([[گرجستان]]) شد و پس از نبرد با نام قومی است) و پیروزی بر ایشان وارد [[تفلیس]] شد و صلح‌نامه‌ای نوشت. این) «علوج» تنظیم شد، موجب آن گردید که «به شرط اقرار به زیردستی و جزیه» صلح نامه که و در عوض بابت هر «بر جان‌ها و معابد و صومعه‌ها و نماز و دینشان امان یابند» گرجیان خانه یک دینار جزیه پرداخت کرده، هنگام جنگ مسلمین را راهنمایی نموده، مسلمانان غریب و گمشده را یک شب پذیرایی کرده به اردوگاه مسلمانان برسانند و به دشمنان ایشان کمک نکنند و در صورتی که اسلام اختیار نمایند برادران دینی مسلمان‌ها شوند. | ||
از موقعی که [[تفلیس]] گشوده شد و مسلمانان»: مسعودی نیز تصریح می‌کند که مقیم آنجا شدند تا روزگار متوکل، مردم آبخاز و خزران به مرزبان [[تفلیس]] جزیه و حاکم مسلمان آنجا بر اقوام مجاور تسلط داشت و همگی مطیع او بودند، «می‌دادند این حاکم مسلمان اسحاق بن اسماعیل نام داشت و چنان قدرت یافت که در برابر خلیفه دعوی استقلال کرد. همان طور که می‌بینیم گفتار مسعودی صراحت دارد که مسلمانان پس از فتح [[تفلیس]] در این شهر اقامت گزیدند و حکومت نیز با ایشان بوده است. [[تفلیس]] پس از آن همواره تا سال 515ه. ق به عنوان شهری اسلامی مطرح بود. | |||
پس از فتح [[تفلیس]] در دوران عثمان این شهر تا سال»: به گونه‌ای که یاقوت می‌گوید 515ه.ق همواره در دست مسلمین بود و اهلش نیز مسلمان بودند. و ابن حوقل پا را مذهب ایشان مذهب تسنن محض بر پایه مذاهب قدیم»: فراتر گذاشته اعلام می‌کند یعقوبی به مرکزیت [[تفلیس]] ب ه.«است و علم حدیث و نیز محدثان را بزرگ می‌شمارند عنوان پایگاه عملیات نظامی مسلمانان در ارمنستان اشاره کرده از نبردهایی که سرداران خلفای عباسی در سال‌های 141 و 187 ه ق. در منطقه انجام داده‌اند، خبر می‌دهد. | |||
به | در خلال سال‌های 238 تا 240ه.ق آشوبی به رهبری بِطریقان، ارمنستان را فرا گرفت و متوکل خلیفه عباسی، ناچار گردید یک یاز فرماندهانش را به منطقه گسیل نماید لیکن فرستاده خلیفه توفیقی در فرو نشاندن این شورش به دست نیاورد و جان بر که با عدم، «اسحاق بن اسماعیل»، سر این کار گذاشت، همزمان حاکم مسلمان [[تفلیس]] اشتهار «یاغی [[تفلیس]]» ارسال مالیات برای خلیفه اعلام استقلال کرده، و از این روی به یافته بود، در جنگ با نیروهای خلیفه کشته شد و سرش به بغداد رفت. مسعودی نیز با از آن وقت مهابت مسلمانان در [[تفلیس]] سست شده و»: اشاره به همین واقعه می‌افزاید ممالک مجاور از اطاعتشان برون رفته و بیشتر املاک [[تفلیس]] را تصرف کرده‌اند و راه از . «دیار اسلام به [[تفلیس]] از میان این اقوام کافر بسته شده که [[تفلیس]] را احاطه کرده‌اند گفته‌های مسعودی چنین بر می‌آید که علی رغم ضعیف شدن قدرت مسلمانان در منطقه، [[تفلیس]] همچنان به عنوان شهری اسلامی باقی مانده، مرز میان اسلام و کفر حساب می‌شده است، و این نکته‌ای است که دیگر مورخان نیز بدان اشار ه کرده‌اند. از رود کُر آبی خوش»: جمله ابن حوقل در شرح مسیر رودخانه کُر و اصطخری چنین آورده است از کوه آید و به حدود گنجه رود و به شمکور و در میان [[تفلیس]] گذرد و به مقدسی نیز در احسن‌التقاسیم می‌گوید: رود کرپ‌ساز عبور از [[تفلیس]].«کافرستان اوفتد و سرانجام، یاقوت با تأیید اینکه اختلاف میان حاکم [[تفلیس]] و.«به کفرستان می‌رود» | ||
و در | سردار خلیفه و کشته شدن او، موجب از بین رفتن هیبت خلیفه، تقویت کفاری که با این وجود [[تفلیس]] تا سال»: پیرامون شهر بودند و تضعیف مسلمانان گردید، می‌گوید مفهوم.«515 ه. ق. در دست مسلمانان بود، تنها ضیاع آن به تصرف کفار درآمده بود تمامی این تعابیر آن است که تا سال 515 ه. ق که [[تفلیس]] به تصرف گرجیان درآمد، این شهر، در حاکمیت مسلمانان بوده و تعداد قابل توجهی از مسلمانان در آن استقرار داشته‌اند. یاقوت اسامی تعدادی از عالمان مسلمان ساکن [[تفلیس]] را که از ایشان احادیث ابواحمد حامد بن یوسف بن احمد» نقل می‌شده است، در کتاب خود آورده است از جمله. «بن الحسین التفلیسی ابن حوقل در جایی دیگر از کتاب خویش می‌گوید، پس از آنکه [[تفلیس]] به تصرف و از هرگونه آزار» گرجیان درآمد، پادشاه داوید بانی رعایت حال مردم مسلمان می‌کند نگه می‌دارد و شعار اسلام همچنان در آنجا برپاست و مسجد جامع از هر پلیدی محافظت می‌شود و از طرف پادشاه با شمع و قندیل و جز آن روشن می‌گردد و اذان در همه مساجد به بانگ بلند خوانده می‌شود و کسی مانع نیست و اکنون مسلمان و گرجی ذکر می‌کند آنچه مسلم. «دهه آخر سال پانصد» وی تاریخ این واقعه را. «آمیخته است است این است که [[تفلیس]] به گفته یاقوت تا سا ل 515 ه. ق. در دست مسلمانان بود و در این زمان به تصرف گرجیان درآمد تا آنکه سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه در سال 621 ه. ق. گرجیان را، اگرچه به صورت موقت، از آنجا راند. | ||
بنابراین با توجه به آنچه که در منابع دست اول این دوره آمده است، مسلم می‌گردد که ورود اسلام سالها پیش از تهاجمات امیر تیمور به این منطقه صورت گرفته است، و آنچه که بیشتر اهمیت دارد زندگانی مسالمت‌آمیز مسلمانان و گرجیان مسیحی در کنار یکدیگر می‌باشد و این وضعیتی است که تا زمان کنونی نیز ادامه دارد و مسجد مسلمانان در جایی واقع شده که در اطراف آن کلیسا و کنیسه نیز دایر است و همه پیروان ادیان الهی در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [[گرجستان]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص158-160.</ref>. | |||
==نیز نگاه کنید به== | |||
[[تاريخ اديان و مذاهب ژاپن]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب کانادا]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب کوبا]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب مصر]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب افغانستان]]؛ [[آیین ها، ادیان و مذاهب باستانی و بومی چین]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب تونس]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب روسیه]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب در سنگال]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب فرانسه]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب اوکراین]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب اسپانیا]]؛ [[تاريخ اديان و مذاهب قطر]] | |||
==کتابشناسی== | |||
نسخهٔ ۲۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۰
در جمهوری گرجستان تقریباً تمامی ادیان شناخته شده دارای پیروانی هستند، در اوایل سده چهارم بعد از میلاد مسیحیت وارد قفقاز شد و در همین دوران گرجستان به مسیحیت گروید. در سال 640 میلادی قفقاز مورد تهاجم مسلمانان قرار گرفت و به دست آنان فتح شد.
در حال حاضر بطور کلی 82% جمعیت گرجستان را پیروان کلیسای ارتدوکس گرجستان، 10% را مسلمانان، 2% را پیروان ارتدوکس روسی، 3/9% را پیروان کلیسای ارمنی، کاتولیک‌های رومی 8% و بقیه را پیروان دین یهود تشکیل می‌دهند. مردم گرجستان در قرن چهارم میلادی توسط زنی بنام «وینو» معروف به وینوی مقدس به مسیحیت گرویده اند و کلیسای مستقلی در درون جامعه ارتدوکس یونانی دارند. مسیحیت به مرور زمان در گرجستان نفوذ فراوانی یافت. ناحیه «کلخید» که در دوره نفوذ یونانی‌ها و رومی‌ها همواره مورد نظر آن دو قوم بود در دوره اسلامی نیز همچنان بصورت پایگاه مسیحیان باقی ماند.
در سال 22 هجری (643م) سراقه بن عمرو مأمور فتح قفقاز گردید. وی حبیب بن مسلم فهری را مسئول فتح تفلیس و گرجستان نمود، پس از آن مسلمانان با در دست داشتن اراضی شرق گرجستان به لازیکا هجوم بردند و در سال( 239 هجری=853م) آبخازستان به قلمرو مسلمانان ملحق شد. در اواسط قرن پانزده میلادی دولت عثمانی به آبخازیا لشکر کشید و از 1578 م، اراضی ساحلی آبخازیا بویژه بندر مهم سوخومی به پایگاه نظامی دولت عثمانی تبدیل گردید. در عصر دولت عثمانی اسلام بتدریج در میا ن آبخازها گسترش یافت و جایگزین آیین مسیحیت در این منطقه شد. اکثریت مسلمانان آبخاز پیرو مذهب اهل سنت می‌باشند.
در سا ل 1866 میلادی (283ق) بر اثر اعمال فشار دولت روسیه علیه مسلمانان آبخاز، قیامی در این ناحیه به وقوع پیوست که با سرکوبی آبخازها روبرو گردید و پس از آن گروه کثیری از مسلمانان به سرزمین عثمانی (ترکیه کنونی) رفتند. بعد از جنگ روس و عثمانی در سال‌های 1877 و 1878 گروه دیگری از مسلمانان آبخاز سرزمین خود را ترک نموده و عازم سوریه شدند. لازم به ذکر است که امروزه در تنها مسجد تفلیس، دو محراب جداگانه برای ادای فریضه نماز وجود دارد، یکی برای شیعیان، و دیگری برای مسلمانان اهل تسنن است.
سابقه اسلام در گرجستان
چگونگی ورود اسلام به گرجستان و سابقه تاریخی آن ازجمله مسایلی است که جوابگویی به آن می‌تواند پاسخگوی برخی از پرسشها و ابهامات درباره نفوذ اسلام در این در کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت «لسترنج» منطقه باشد. کسانی چون فقط پس از لشکرکشی‌های امیرتیمور به آن» شرقی بر این باورند که گرجستان و آبخاز در جای «لسترنج» گرچه. «نواحی، در آخر قرن هشتم هجری دین اسلام را پذیرفتند مسلمانان از زمان قدیم در آن نقاط توقف»: دیگر حرفش را اصلاح کرده، می‌گوید ولیکن ابهام. «داشتند و حکام آنجا در اوقات مختلف از جانب خلفاء تعیین می‌شدند همچنان باقی است و بی‌گمان مراجعه به منابع دست اول می‌تواند روشن گری‌های بیشتری در پی داشته باشد.
به گفته بلاذری در فتوح‌البلدان، فتح ارمنستان در سال 25ه. ق آغاز شد و حبیب ابن مسلمه در دوران خلافت عثمان عازم جرزان (گرجستان) شد و پس از نبرد با نام قومی است) و پیروزی بر ایشان وارد تفلیس شد و صلح‌نامه‌ای نوشت. این) «علوج» تنظیم شد، موجب آن گردید که «به شرط اقرار به زیردستی و جزیه» صلح نامه که و در عوض بابت هر «بر جان‌ها و معابد و صومعه‌ها و نماز و دینشان امان یابند» گرجیان خانه یک دینار جزیه پرداخت کرده، هنگام جنگ مسلمین را راهنمایی نموده، مسلمانان غریب و گمشده را یک شب پذیرایی کرده به اردوگاه مسلمانان برسانند و به دشمنان ایشان کمک نکنند و در صورتی که اسلام اختیار نمایند برادران دینی مسلمان‌ها شوند.
از موقعی که تفلیس گشوده شد و مسلمانان»: مسعودی نیز تصریح می‌کند که مقیم آنجا شدند تا روزگار متوکل، مردم آبخاز و خزران به مرزبان تفلیس جزیه و حاکم مسلمان آنجا بر اقوام مجاور تسلط داشت و همگی مطیع او بودند، «می‌دادند این حاکم مسلمان اسحاق بن اسماعیل نام داشت و چنان قدرت یافت که در برابر خلیفه دعوی استقلال کرد. همان طور که می‌بینیم گفتار مسعودی صراحت دارد که مسلمانان پس از فتح تفلیس در این شهر اقامت گزیدند و حکومت نیز با ایشان بوده است. تفلیس پس از آن همواره تا سال 515ه. ق به عنوان شهری اسلامی مطرح بود.
پس از فتح تفلیس در دوران عثمان این شهر تا سال»: به گونه‌ای که یاقوت می‌گوید 515ه.ق همواره در دست مسلمین بود و اهلش نیز مسلمان بودند. و ابن حوقل پا را مذهب ایشان مذهب تسنن محض بر پایه مذاهب قدیم»: فراتر گذاشته اعلام می‌کند یعقوبی به مرکزیت تفلیس ب ه.«است و علم حدیث و نیز محدثان را بزرگ می‌شمارند عنوان پایگاه عملیات نظامی مسلمانان در ارمنستان اشاره کرده از نبردهایی که سرداران خلفای عباسی در سال‌های 141 و 187 ه ق. در منطقه انجام داده‌اند، خبر می‌دهد.
در خلال سال‌های 238 تا 240ه.ق آشوبی به رهبری بِطریقان، ارمنستان را فرا گرفت و متوکل خلیفه عباسی، ناچار گردید یک یاز فرماندهانش را به منطقه گسیل نماید لیکن فرستاده خلیفه توفیقی در فرو نشاندن این شورش به دست نیاورد و جان بر که با عدم، «اسحاق بن اسماعیل»، سر این کار گذاشت، همزمان حاکم مسلمان تفلیس اشتهار «یاغی تفلیس» ارسال مالیات برای خلیفه اعلام استقلال کرده، و از این روی به یافته بود، در جنگ با نیروهای خلیفه کشته شد و سرش به بغداد رفت. مسعودی نیز با از آن وقت مهابت مسلمانان در تفلیس سست شده و»: اشاره به همین واقعه می‌افزاید ممالک مجاور از اطاعتشان برون رفته و بیشتر املاک تفلیس را تصرف کرده‌اند و راه از . «دیار اسلام به تفلیس از میان این اقوام کافر بسته شده که تفلیس را احاطه کرده‌اند گفته‌های مسعودی چنین بر می‌آید که علی رغم ضعیف شدن قدرت مسلمانان در منطقه، تفلیس همچنان به عنوان شهری اسلامی باقی مانده، مرز میان اسلام و کفر حساب می‌شده است، و این نکته‌ای است که دیگر مورخان نیز بدان اشار ه کرده‌اند. از رود کُر آبی خوش»: جمله ابن حوقل در شرح مسیر رودخانه کُر و اصطخری چنین آورده است از کوه آید و به حدود گنجه رود و به شمکور و در میان تفلیس گذرد و به مقدسی نیز در احسن‌التقاسیم می‌گوید: رود کرپ‌ساز عبور از تفلیس.«کافرستان اوفتد و سرانجام، یاقوت با تأیید اینکه اختلاف میان حاکم تفلیس و.«به کفرستان می‌رود»
سردار خلیفه و کشته شدن او، موجب از بین رفتن هیبت خلیفه، تقویت کفاری که با این وجود تفلیس تا سال»: پیرامون شهر بودند و تضعیف مسلمانان گردید، می‌گوید مفهوم.«515 ه. ق. در دست مسلمانان بود، تنها ضیاع آن به تصرف کفار درآمده بود تمامی این تعابیر آن است که تا سال 515 ه. ق که تفلیس به تصرف گرجیان درآمد، این شهر، در حاکمیت مسلمانان بوده و تعداد قابل توجهی از مسلمانان در آن استقرار داشته‌اند. یاقوت اسامی تعدادی از عالمان مسلمان ساکن تفلیس را که از ایشان احادیث ابواحمد حامد بن یوسف بن احمد» نقل می‌شده است، در کتاب خود آورده است از جمله. «بن الحسین التفلیسی ابن حوقل در جایی دیگر از کتاب خویش می‌گوید، پس از آنکه تفلیس به تصرف و از هرگونه آزار» گرجیان درآمد، پادشاه داوید بانی رعایت حال مردم مسلمان می‌کند نگه می‌دارد و شعار اسلام همچنان در آنجا برپاست و مسجد جامع از هر پلیدی محافظت می‌شود و از طرف پادشاه با شمع و قندیل و جز آن روشن می‌گردد و اذان در همه مساجد به بانگ بلند خوانده می‌شود و کسی مانع نیست و اکنون مسلمان و گرجی ذکر می‌کند آنچه مسلم. «دهه آخر سال پانصد» وی تاریخ این واقعه را. «آمیخته است است این است که تفلیس به گفته یاقوت تا سا ل 515 ه. ق. در دست مسلمانان بود و در این زمان به تصرف گرجیان درآمد تا آنکه سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه در سال 621 ه. ق. گرجیان را، اگرچه به صورت موقت، از آنجا راند.
بنابراین با توجه به آنچه که در منابع دست اول این دوره آمده است، مسلم می‌گردد که ورود اسلام سالها پیش از تهاجمات امیر تیمور به این منطقه صورت گرفته است، و آنچه که بیشتر اهمیت دارد زندگانی مسالمت‌آمیز مسلمانان و گرجیان مسیحی در کنار یکدیگر می‌باشد و این وضعیتی است که تا زمان کنونی نیز ادامه دارد و مسجد مسلمانان در جایی واقع شده که در اطراف آن کلیسا و کنیسه نیز دایر است و همه پیروان ادیان الهی در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند[۱].
نیز نگاه کنید به
تاريخ اديان و مذاهب ژاپن؛ تاريخ اديان و مذاهب کانادا؛ تاريخ اديان و مذاهب کوبا؛ تاريخ اديان و مذاهب مصر؛ تاريخ اديان و مذاهب افغانستان؛ آیین ها، ادیان و مذاهب باستانی و بومی چین؛ تاريخ اديان و مذاهب تونس؛ تاريخ اديان و مذاهب روسیه؛ تاريخ اديان و مذاهب در سنگال؛ تاريخ اديان و مذاهب فرانسه؛ تاريخ اديان و مذاهب اوکراین؛ تاريخ اديان و مذاهب اسپانیا؛ تاريخ اديان و مذاهب قطر
کتابشناسی
- ↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص158-160.