معماری در سریلانکا

10-7.  معماري

"وداها" بومیان و مردم اصیل جزيره در گذشته غارنشين‌ بودند و بعضي از آنان حتي تا امروز سنت غارنشيني را حفظ كرده‌اند. بسياري از اين غارها، بعدها محل سکونت موبدان بودائي شده و آن ها مدت گوشه گیری خودشان و دوری گزیدن از مردم را در اين اماكن سپری می کردند. هنر معماري و بناي ساختمان‌هاي مسكوني احتمالاً توسط مهاجرين آسيايي به مردم سريلانكا (سينهاليان) معرفي شده است. بیشتر ساختمان های باقیمانده از گذشته با آجر و پوشش آهکی ساخته  شده است. آهک از این بناهای تاریخی در برابر آب و هوا و رویش جنگل های محافظت کند. ستون ها و راه پله های برخی عمارت های واقع در اولین پایتخت در آنورادهاپورا از سنگ ساخته شده اند. بسیاری از تالارهای و معابد بودایی گنبدی شکل و از آجر ساخته شده­اند (Silva, 1995, p. 550f). بعضی دیگر ستونهايي از چوب، سنگ و سقف‌هايی سفالين دارند. از جمله بناهای تاریخی بودایی "استوپا" ها و گنبدهاي گلابي شكلی هستند كه در اندازه‌هاي مختلف (حتی گاهي به اندازه يك تپه) با آجر و خشت در كنار درخت‌هاي مقدس «بو»، در محوطه معابد و يا در مكانهاي مذهبي ديگر بنا شده‌اند تا آثار و بقايای شخص «بودا» يا اشخاص بودایی را در آن ها نگهداری شود. سنت بناي استوپا همچنان بين بودائيان معمول است و در هر خيابان و محله‌اي نمونه‌اي از آن به چشم مي‌خورد. قديمي‌ترين استوپا به سبك معماري هندي در شهر آنوراداپورا متعلق به قرن سوم قبل از ميلاد است. بعضی آثار تاریخی و معماری دیگر و به خصوص تالار روناولی[70] واقع در آنورادهاپورا (در قرن 3 قبل از میلاد) با منارۀ طلایی اش که از کیلومترها نمایان است، شکل های متفاوتی دارند. در ستون ها و در یکی از دیوارهای آجری این معبد بودایی 400 سر فیل هر یک با ارتفاع دو متر و هفتاد سانتی وجود دارد.

معابد و کاخ های دومین پایتخت سریلانکا در پلوناروا (Polonnaruwa) قرن ها بعد یعنی در قرن 11 و 12 میلادی عصر طلایی آنورادهاپورا ساخته شده و به لحاظ نگهداری در وضعیت مطلوب تری قرار دارند. این پایتخت که محل فرمانروایی هر دو پادشاه سینهالی و تامیل بوده است ، آشکارا ترکیبی از فرم ها و الگوهای سینهالی و هندی را نمایش می دهد. تقریبا تمام این ساختمان ها به جز چند معبد بودایی همه آجری هستند. بعد از دورۀ پادشاهی پاراکراما باهو دورۀ ساخت بناهای زیبا و بی نظیر به پایان رسید و از آن پس پایتخت های قدیمی متروک و خراب و در جنگل ها باقی ماندند (Silva, 1995, p. 550f).

ساختمان‌هاي بعضي معابد و زيارتگاه‌ها شامل دو بخش هستند، سالن هاي سرباز بيروني و شبستان هاي داخلي كه مجسمه بودا در آن ها قرار دارند. سقف و ديوارهاي معابد مملو از تصاوير به ویژه تصاويري از بودا است كه بر اساس افسانه‌هاي منسوب به وي ترسيم شده‌اند. تندیس هاي بودا، شاگردان او، پرستش كنندگان آسمان و زمين، موجودات و الهه ها كه در برابر بودا عرض ادب مي‌كنند. حتي مجسمه‌هايي از بودا  در زندگي‌هاي قبلي‌اش(بنا بر اعتقاد به تناسخ)، در گوشه و كنار معابد به نمايش درآمده‌اند.

معماران و هنرمندان سينهالي، حداكثر مهارت خويش را جهت تزئين معابدشان به كار مي‌برند در پايين و جلوي پله‌هاي ورودي‌هاي هر معبدي، سنگي نيم دايره به نام «سنگ ماه[71]» قرار گرفته كه روي آن تصاوير گل‌ها و گياهان و حيوانات و در دو طرفش دو مجسمه كه ظرف گل در دست دارند، روي تكه سنگي حجاری شده‌اند. اين مجسمه‌ها «سنگ‌هاي نگهبان[72]» نام دارند.

از معماري تاریخی هندوها، تنها مخروبه «معبد يسوا» در شهر پولنّاروآ باقي مانده كه متعلق به قرن دهم و يازدهم ميلادي است. اين شهر پايتخت پادشاهي هندي و هندو مذهب به نام «چولاس» بوده است كه از اواخر قرن دهم تا اوايل قرن يازدهم ميلادي بر سريلانكا پادشاهی کرده است. ديگر معابد هندو متعلق به سده‌هاي اخير و به سبك معماري هندي ساخته و تزئين شد‌ه‌اند. به جز چند معبد در شهرهاي كلمبو و كندي، اكثر معابد هندوها در مناطق تاميل نشين كشور واقع شده اند.

ابنيه قديمي متعلق به مسلمين و مسيحيان، بيش از سيصد تا چهارسال قدمت ندارند. معماري مساجد به سبك معماري مسلمانان هند است و معماري كليساها به سبك معماري هلندي و انگليسي است. تاثیر هلندی ها در معماری شیروانی ها، پنجره ها و ایوان های کلیساهای واقع در کلمبو، جفنا و گاله مشهود است. (Silva, 1995, p. 550f) در ضمن معماري جديد سريلانكا متأثر از معماري‌هاي انگليسي و آمريكايي است.

نیز نگاه کنید به

معماری در آرژانتین؛ معماری در کانادا؛ معماری در روسیه؛ معماری در تونس؛ معماری در ژاپن؛ معماری در کوبا؛ هنر معماری در چین؛ معماری در سنگال؛ معماری در مالی؛ معماری در ساحل عاج؛ معماری در تایلند؛ معماری در اوکراین؛ معماری در اسپانیا؛ معماری در اردن؛ معماری در اتیوپی؛ معماری در سیرالئون؛ معماری در قطر؛ معماری در تاجیکستان