نظام حزبی اوکراین

احزاب اوکراینی از ایدئولوژی مشخصی برخوردار نیستند. تعداد اعضای احزاب در اوکراین تنها یک درصد رای دهندگان واجد شرایط را در بر می‌گیرد این در حالی است که در اتحادیه اروپا این رقم به طور متوسط 7/4 درصد می‌باشد.

احزاب مهم اوکراین بشرح زیر هستند:

حزب مناطق  اوکراین

  حزب مناطق در تاریخ 26 اکتبر 1997 با عنوان «حزب احیای مناطق اوکراین» تشکیل شد، در 6 نوامبر 2000 ثبت رسمی‌شد و در 21 مارس 2001 به «حزب مناطق اوکراین» تغییر نام داد. درحال حاضر حزب مناطق بزرگترین و با نفوذترین حزب اوکراین است. این حزب نه تنها در شورای عالی دارای بزرگ‌ترین فراکسیون می‌باشد بلکه بیش‌ترین نمایندگی را در استان‌ها، شهرها و مناطق دارد. بیش‌ترین طرفداران این حزب در مناطق دانتسک، لوگانسک و استان‌های دیگر شرق کشور زندگی می‌کنند. اولین رهبر این حزب ولادیمیر ریباک شهردار دانتسک بود. رهبر فعلی حزب آقای ویکتور یانکوویچ است که بعد از انتخاب شدن به ریاست جمهوری، با رای اعضای حزب آقای آزاروف به رهبری انتخاب شد. تعداد زیادی از اعضای این حزب در مناطق مختلف شرق کشور دارای تجارت خاص خود می‌باشند و در تامین هزینه‌های این حزب و نیز مبارزات انتخاباتی  نقش تعیین کننده ای دارند. یکی از بانفوذترین شخصیت‌های این حزب آقای رینات احمدوف می‌باشد که ثروتمندترین فرد اوکراین معرفی شده است.

حزب مناطق در 25 استان کشور، بیش از 11600 سازمان حزبی فعالیت دارند. براساس اطلاعات منتشره حزب، اعضای حزب در اکتبر 2009 بیش از یک میلیون نفر بودند. این رقم در سال 2012 به یک و نیم میلیون نفر رسید. بیش‌ترین میزان فعالیت این حزب در مناطق شرق و جنوب اوکراین یعنی استان‌های دانتسک، لوگانسک ، خارکف و کریمه می‌باشد ، در همین مناطق نیز بیش‌ترین هواداران حزب زندگی می‌کنند. خط مشی خارجی این حزب همکاری موثر با روسیه و در عین حال همکاری با اروپا بوده است. پس از انقلاب نارنجی و روی کار آمدن دولتی از حزب مناطق، کی یف تمام تلاش خود را بکاربست تا حداکثر نزدیکی به اروپا را ایجاد نماید ولی این تلاش‌ها با موفقیت همراه نبود. درزمینه خط مشی داخلی حزب باید به شعارهای این حزب توجه کرد: اوکراین برای ملت اوکراین، موفقیت مردم برابر با موفقیت اوکراین است و زبان روسی زبان دوم رسمی‌اوکراین .

باتکیفشینا ( بلوک یولیا تیموشنکو - بیوت )

این بلوک اولین بار برای شرکت در انتخابات شورای عالی در سال 2002 تشکیل شد که موفق شد 7/26 آرا را به خود اختصاص دهد. در نتیجه توانست فراکسیون خود را تشکیل دهد. سه حزب این بلوک سیاسی را تشکیل دادند که عبارتند از اتحادیه سراسری «باتکیفشینا»  اوکراین، حزب جمهوری‌خواهان اوکراین «سابور»، حزب سوسیال دمکرات اوکراین. بیوت یکی از نیروهای سیاسی در جریان انقلاب نارنجی در اوکراین بود. نمایندگان آن در دولت اولیه یولا تیماشنکو شرکت داشتند و بعد از استعفای وی از اطراف وی پراکنده شدند. رهبر این بلوک خانم یولیا تیموشنکو است که با اتهام فساد مالی به هفت سال زندان محکوم شده و هم اکنون دوران محکومیت خود را می‌گذراند. با توجه به انتخابات پارلمانی 28 اکتبر 2012 این حزب خانم تیموشینکو را به عنوان نامزد اصلی خود معرفی کرد لکن کمیسیون مرکزی انتخابات صلاحیت او را رد کرد.  

در نوامبر 2005 در آغاز مبارزات پارلمانی برای شرکت در انتخابات ( مارس 2006 ) آلکساندر تورچینوف رئیس ستاد انتخاباتی اعلام کرد، نام بلوک مانند سابق خواهد بود ولی تنها احزاب باتکیفشینا و حزب سوسیال دمکرات اوکراین به آن خواهند پیوست. حزب سابور به رهبری آناتولی ماتوینکو به بلوک ویکتور یوشنکو( اتحاد ملی «اوکراین ما») خواهد پیوست. حزب «رفرم و پاریادک» به رهبری ویکتور پینزنیک بعد از برگزاری انتخابات به این بلوک پیوست.  در این انتخابات بلوک تیماشنکو بعد از مناطق در مرتبه دوم جای گرفت و توانست 129 نماینده از 450 نماینده پارلمان را به خود اختصاص دهد. در انتخابات زودرس پارلمانی سه حزب «باتکیفشینا»، «رفرم و پاریادک» و حزب سوسیال دمکرات اوکراین به بلوک وارد شدند. در نتیجه رای گیری انتخابات پارلمانی در 30 سپتامبر 2007، بیوت مرتبه دوم  را با 71/30 بدست آورد و 156 مکان پارلمانی را تصاحب کرد. بلوک یولا تیماشنکو در مناطق غرب کشور و مناطق مرکزی دارای محبوبیت بیشتری است و در سال‌های اخیر بخصوص اکثریت آرا را در کی یف در اکثر انتخابات سراسری و شهری تصاحب می‌کند.

انسان، خانواده و کیفیت زندگی ارزش‌هایی است که حزب بر آن تاکید دارد. یکی از اصول این حزب دولت برای فرد و نه فرد برای دولت می‌باشد. تاکید این حزب بر رعایت حقوق انسانی و تامین امنیت وی و مبارزه با فساد می‌باشد. حزب معتقد است دیکتاتوری قانون تنها دیکتاتوری است که می‌تواند در کشور حاکم باشد. حزب باتکیفشینا بر تامین موثر منافع ملی استراتژیک از نظر اقتصادی، محیط زیست و اطلاعاتی تاکید عمده ای دارد. همگرایی اروپایی اوکراین از اولویت‌های این حزب است همچنانکه در همکاری با سایر کشورها بر ایجاد روابط متعادل در سطح منطقه و دنیا تاکید دارد. مهم‌ترین اصل در این خط مشی حفظ حاکمیت مستقل، منافع ملی و پیشرفت در قابلیت رقابت حزب می‌باشد.

حزب کمونیست اوکراین

این حزب چپ، قدیمی‌ترین حزب اوکراین می‌باشد. این حزب تا سال 1991، یکی از بزرگترین سازمان‌های حزب کمونیست شوروی بود. در 18 آوریل 1918 از اعضای حزب کارگر سوسیال دمکرات تشکیل شد و در ژوئیه 1918 به حزب کمونیست روسیه با حفظ استقلال داخلی پیوست. اولین دبیر کل حزب، گئورگی پیاتاکوف بود که از ژوئیه 1918 تا می‌1919 این مقام را داشت. آخرین دبیر کل حزب تا قبل از فروپاشی شوروی لئونید کراوچوک بود. در 30 آگوست 1991 به اتهام کودتای سازمان یافته، فعالیت این حزب ممنوع شد. در 26 اکتبر 1991 آلکساندر مارز کلیه اعضای حزب کمونیست ممنوعه را به اجلاسیه دعوت کرد و حزب سوسیالیست را تشکیل داد. در 19 ژوئن 1993 در شهر دانتسک مجددا حزب کمونیست اوکراین تشکیل شد.

این حزب در تمام استان‌های کشور فعالیت دارد، سطح محبوبیت این حزب در شرق و جنوب کشور بیشتر از غرب می‌باشد. هواداران این حزب بیشتر در روستاها و از میان طبقات مسن جامعه می‌باشد. سیاست خارجی این حزب براساس اتحاد با روسیه و بلاروس بوده، کاملا مخالف با الحاق به ناتو می‌باشد. این حزب در تمام دوره‌های پارلمانی حضور داشته است و رهبر حزب ( آقای سیمننکو) در انتخابات ریاست جمهوری همیشه از مدعیان بوده است. بیشترین آرا را در سال 1999 بدست آورد که بعد از لئونید کوچما 24/22 درصد آرا را کسب کرد و به مرحله دوم راه یافت.

حزب اوکراین ما

اجلاسیه تشکیل حزب اوکراین ما در 5 مارس 2005 برگزار شد. این اجلاسیه با حضور اکثریت مقامات دولتی برگزار شد. پایه اصلی این حزب جریانات اواخر حکومت لئونید کوچما بود که بسیاری از شرکت کنندگان در انقلاب نارنجی را در این حزب گرد هم آورد. در اجلاسیه اول این حزب که تعداد زیادی از مقامات در آن شرکت کردند، رومان بسمرتنی معاون نخست وزیر به عنوان رئیس شورای حزب برگزیده شد. پتر پاراشنکو رئیس شورای امنیت و دفاع ملی اوکراین به عنوان نایب رئیس انتخاب شد. بسیاری از ورزا، استانداران، شهردار کی یف به این حزب وارد شدند. ویکتور یوشنکو در همان جلسه به عنوان رئیس افتخاری برگزیده شد، ولی بمرور تلاش نمود از فعالیت‌های حزب کناره جوید. این حزب در مناطق غربی کشور بخصوص در استان‌های ترنوپیل، ایوان فرانکوسک، لووف دارای محبوبیت بیش‌تری است. درزمینه خط مشی خارجی، اولویت اول این حزب که در طول دوره ریاست جمهوری ویکتور یوشنکو بر آن تاکید می‌شد، همگرایی اروپایی، اورآتلانیک بوده است.

حزب سوسیالیست اوکراین

حزب سوسیالیست اوکراین بلافاصله بعد از ممنوعیت حزب کمونیست اوکراین در این کشور تشکیل شد. اجلاسیه تشکیل این حزب در 26 اکتبر 1991 برگزار شد. این حزب در تمام مدت موجودیت خود را به عنوان حزب چپ میانه رو معرفی کرد که براساس الگوهای اروپایی رفتار می‌کند. بعد از تشکیل مجدد حزب کمونیست، برخی از اعضای حزب سوسیالیست به رهبری آدام مارتینوک به حزب کمونیست وارد شدند. در پروسه تشکیل حزب سوسیالیست، برخی از اعضای آن از جمله ناتالیا ویترنکو بخش حزب سوسیال مترقی را تشکیل دادند. رهبر این حزب آلکسارندر مارز می‌باشد چندین دوره ریاست شورای عالی را بر عهده گرفت.

این حزب در مناطق مرکزی اوکراین از جمله پولتاوا دارای بیشترین طرفدار است. در زمان انقلاب نارنجی با پیوستن رهبر این حزب آلکساندر مارز به ائتلاف نارنجی و افشاگری‌ها و موضع گیری‌های تند از سوی وی ، میزان محبوبیت حزب افزایش یافت . آلکساندر مارز در جریان «نوار کاست جنجالی» که از سوی سرگرد سابق امنیتی آملچنکو در دفتر لئونید کوچما از گفتگوهای کوچما با مقامات مختلف ضبط شده بود نقش اصلی را داشت. براساس اطلاعات منتشره حزب، این حزب در زمان تشکیل 674 نفر عضو داشت که در اواخر 2006 به 300 هزار عضو افزایش یافت. بیشتر هواداران حزب در مناطق روستایی و شهرهای کوچک می‌باشند.

در مقام مقایسه با سایر احزاب چپ، حزب سوسیالیست اوکراین را باید نزدیک ترین حزب به احزاب راست شمرد. آلکساندر مارز رهبر حزب در مبارزات انتخاباتی مختلفی که برگزار شد، ائتلافات زیادی با احزاب مختلف درمسائل مختلف انجام داد. در سیاست خارجی، موضع منفی نسبت به الحاق به ناتو دارد و نیز درباره عضویت در اتحادیه اروپا همواره این نکته را بیان می‌کند ، که اروپا را باید در اوکراین ساخت. از نظر این حزب در امور داخلی، بهترین شکل اداره کشور، جمهوری دمکراتیک با تاکید بر توسعه اداره‌های خودگردان از طریق شورای‌های محلی و ارگان‌های اجرایی آن‌ها می‌باشد. حزب معتقد است که در اوکراین باید حقوق انسانی و منافع انسان بر حقوق کشوری و یا بازار ارجحیت دارد.

حزب سوسیالیست مترقی اوکراین

اجلاسیه تشکیل حزب سوسیالیست مترقی اوکراین در 20 آوریل 1996 برگزار شد. رهبر این حزب ناتالیا ویترنکو و قائم مقامی‌وی نیز بر عهده مارچنکو می‌باشد. فعالیت این حزب به مانند اکثر احزاب چپ در روستاها و شهرهای کوچک است. در بعد از انقلاب نارنجی درجه محبوبیت این حزب کاهش یافت و در 2 دوره اخیر انتخابات پارلمانی نتوانست به پارلمان راه یابد. در سیاست خارجی حزب سوسیالیست مترقی مخالف تک قطبی بودن سیستم جهانی است. ویترنکو معتقد به ائتلاف با کشورهای روسیه، بلاروس می‌باشد و مخالف کامل پیوستن به ناتو و سازمان تجارت جهانی می‌باشد. راجع به خط مشی داخلی این حزب باید گفت حزب سوسیالیست مترقی، زبان روسی را زبان قومی‌ملت اوکراین می‌داند و به همین خاطر خواستار رسمی‌شدن این زبان می‌باشد. حمایت کننده جدی فرهنگ روسی می‌باشد. مخالف اعلام بندار و شوخویچ به عنوان قهرمانان ملی اوکراین می‌باشد.

حزب اودار اوکراین

اودار مخفف کلمات ائتلاف دموکراتیک اوکراین برای اصلاحات است. همچنین اودار در زبان روسی "ضربه" معنا می‌دهد لذا بعضا به آن حزب ضربه هم می‌گویند. رهبری این حزب به عهده آقای ویتالی کلیچکو، قهرمان سنگین وزن بوکس اوکراین است. برنامه کاری این حزب که بعد از انقلاب نارنجی تاسیس شد، مبارزه با فساد اداری و همگرائی با اروپاست. آقای کلیچکو، رهبر این حزب اعلام داشته چنانچه این حزب به قدرت برسد، نظام مالیاتی کشور را بازتعریف و ساده کرده و فساد دولتی را ریشه کن خواهد کرد و دراین راستا موسسه ای تحت نام آژانس مبارزه با فساد تشکیل داده تا کلیه مقامات، قضات و ارگان‌های انتظامی‌را مورد بازرسی قرار گیرند.

حزب اودار در سال 2005 برهبری کلیچکو با نام "پایتخت اروپایی" به ثبت رسید. در انتخابات شهرداری کی یف با برخی احزاب اپوزیسیون بلوک جدیدی راتشکیل دادو 14 کرسی بدست آورد و بدین ترتیب وی به سمت معاونت شورای شهر کی یف منصوب شد. این بلوک بزودی از هم پاشید ولی در انتخابات شهرداری در سال 2008 مجددا 15 کرسی بدست آورد. این حزب در سال 2009 به حزب کشور نوین تغییر نام داد. در سال بعد این حزب به اودار تغییر نام داد و در انتخابات محلی و استانی 400 نماینده این حزب به شوراهای فوق راه یافتند. این حزب تا سال 2012 نماینده ای در پارلمان نداشته است.

حزب سبز اوكراين

حزب سبز در ميان هشت حزب با نفوذی قرار داشت كه در انتخابات پارلمانیمارس 1998 با بدست آوردن بيش از 4 درصد آراء به مجلس راه يافتند. فراكسيون اين حزب در پارلمان 450 نفری اوكراين دارای 17 كرسی بود. همچنين دو وزير در كابينه قبلی از اعضا اين حزب بودند و در انتخابات رياست جمهوری سال 1999 نيز رايزنی‌هائی برای اعطاید و وزارت به حزب سبز انجام شده بود ولی بعد از پيروزی كوچما در انتخاب پست وزارتی به اين حزب اعطا نگرديدكه اين موضوع تا حدودی موجب رنجش اعضا اين حزب گرديد.

از مهم‌ترين مواضع حزب سبز اوكراين مخالفت با تك قطبی بودن جهان و حاكميت بلا منازع امريكا در دنيا می‌باشد. همچنين اين حزب اگرچه موافق روابط اوكراين با اروپا می‌باشد ولی اعتقاد دارد كه سياست خارجی اوكراين بايد به نحوی تنظيم گردد كه هم غرب و هم شرق را مورد توجه قراردهد و اوكراين مانند پلیبين شرق و غرب عمل نمايد. رهبراين حزب آقای" ويتالیكونونف " دارای مطالعاتی در زمينه فلسفه شرق می‌باشد. ویبنا به گفته خودش تمامی‌قرآن كريم را مطالعه كرده است. او در سال 1375 جهت ارائه مقاله در سميناری مربوط به مسائل آسيای مركزی كه در دفتر مطالعات سياسی و بين المللی وزارت متبوع برگزار شد، به ايران سفر نموده است.

حزب سوسيال دمكرات اوكراين

این حزب از جمله احزاب سياسی اوكراين است كه فعاليت آن پس از انتخاب مجدد كوچما دو چندان گرديد. رهبران اين حزب اعم از مدودچوك و لئونيد كرافچوك سهم بسزائی را در تشكيل اكثريت پارلمانی اوكراين در دهه گذشته داشتند. اين حزب از لحاظ جهان بينی طرفدار نظريه اروپائی توسعه اقتصاد برای تامين رفاه عمومی‌جامعه می‌باشد. منابع اطلاعاتی اين حزب يكی از قدرتمندترين منابع اطلاعاتی در اوكراين محسوب مي‌گردد بطوریكه فعاليت كانال سراسری اينتر ونشريات كيفسكیواداماستی، بيزنس و چند مركز راديوئیاف .ام به صورت مستقيم يا غير مستقيم از سوی اعضای اين حزب كنترل می‌شو .

محبوبيت سوسيال دموكرات‌ها بعنوان يك ايدئولوژی به واسطه دستاوردهای اقتصاد و اجتماعی بزرگ كشورهای اروپائی تحكيم مي‌شود. در بسیاری از كشورهای اروپای غربی و شمالی دولت‌ها تحت فرمان سوسيال دموكرات‌ها اداره می‌شود و آنان كشورهای خود را در قاره اروپا به ثروتمندترين كشورها در اين قاره تبديل نموده اند. از ديدگاه اين حزب  تنها ايده سوسيال دموكرات میتواند جوابگوی خواسته‌های ايدئولوژيكی جامعه اوكراين باشد كه اين خواسته‌ها قبلا در قالب ايده چپی توسعه می‌يافت. پژوهش‌های جامعه شناسی نشان می‌دهند با اين وجود كه مردم كشور معتقد نيستند حكومت فعلی كشور بهتر از حكومت در زمان شوروی می‌باشد ولی از سوی ديگر معتقدند كه بازگشت به زمان شوروی غير ممكن است. به همين دليل مردم كشور خواستار دخالت دولت در امر اقتصاد آن هم بصورت سنجيده مي‌باشند يعنی اولويت‌های اجتماعی كشور درست همان ايدئولوژی اين حزب بوده است.

برتری حزب سوسيال دموكرات متحد عبارت است از ايجاد اقتصاد موثر، تامين كار برای عموم مردم و از بين بردن فقر و ايجاد سيستم توسعه يافته و حمايت اجتماعی می‌باشد . اساس مدل اجتماعی سوسيال دموكرات اوكراين عبارت است از تلفيقی از اقتصاد سرمايه داری خصوصی با سيستم توزيع مجدد توليدات با هدف رفع تمامی‌تبعيض‌های اجتماعی مي‌باشد. البته لازم به ذكراست كه تنها اين امور در دولت نيرومند ممكن است .

حزب جنبش مردم اوکراین

در سال 1989 به عنوان جنبش همگانی فعالیت پرداخت (جنبش مردم اوکراین برای بازسازی، تعیین هویت ملی، زبان و فرهنگ اوکراینی بود و کمتر به مسایل اقتصادی جامعه می‌پرداخت) و در سال 1993 به طور رسمی‌به عنوان حزب سیاسی به ثبت رسید. در سال 1994 در انتخابات پارلمانی شرکت نمود و پس از این انتخابات، فراکسیون پارلمانی حزب روخ با ترکیب 26 نفر تشکیل گردید. در سال 1998 با شرکت در انتخابات، مقام دوم را از لحاظ تعداد آرای مردم کسب نمود و فراکسیون پارلمانی این حزب به 48 نفر رسید و بالاخره در سال 2006 در انتخابات پارلمانی به عنوان عضو بلوک اوکراین، به رقابت پرداخت. لازم به ذکر است که این حزب طرفدار کلیسای ارتدوکس ملی اوکراین می‌باشد. رهبر آن آقای بوریس تاراسیوک است.

حزب میهن اوکراین

این حزب در سال 1999 تاسیس و با حزب جمهوری خواه محافظه کار در سال 2002 ادغام شد. مرام این حزب شامل ملی گرایی، پوپولیسم و حمایت از گرایش‌های اقتصادی اجتماعی است. در انتخابات پارلمانی 2006 به عنوان عضو بلوک یولیا تیموشنکو شرکت کرد و به رقابت پرداخت. این حزب در سال 2005 حدود  275000 عضو داشت.

نیز نگاه کنید به

نظام حزبی روسیه؛ نظام حزبی تونس؛ نظام حزبی ژاپن؛ نظام حزبی کانادا؛ نظام حزبی کوبا؛ نظام حزبی لبنان؛ نظام حزبی مصر؛ نظام حزبی افغانستان؛ نظام حزبی سنگال؛ نظام حزبی سودان؛ نظام حزبی اردن؛ نظام حزبی تایلند؛ نظام حزبی آرژانتین؛ نظام حزبی فرانسه؛ نظام حزبی اسپانیا؛ نظام حزبی سیرالئون؛ نظام حزبی ساحل عاج؛ نظام حزبی اتیوپی؛ نظام حزبی کشور مالی؛ نظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی در چین؛ نظام حزبی زیمبابوه