مطبوعات در سیرالئون

همان گونه كه اشاره شد کشور سیرالئون یکی از کشورهای شاخص قاره آفریقا از نظر قدمت مطبوعات در این قاره به‌شمار می‌رود و نشریات مختلف امروزه مهم‌ترین نقش را در اطلاع رسانی عمومی و انتشار اخبار و اطلاعات صحیح به‌خود اختصاص داده‌اند.

پیشینه مطبوعات در سیرالئون

پیشینه مطبوعات در این کشور به اوایل قرن نوزدهم باز می‌گردد و در حالی که بسیاری از کشورهای قاره سیاه در آن عهد هیچ اطلاعی از روزنامه و روزنامه نگاری نداشتند نخستین روزنامه‌های انگلیسی زبان در دهه 1830 در این کشور فعالیت خود را آغاز کردند. مطبوعات سیرالئون در دهه‌های 1840 و 1850 علیرغم کیفیت پایین و با وجود آن که تنها چند صفحه را در بر می‌گرفتند به رشد قابل توجهی دست یافتند و تعداد روزنامه‌های محلی در این کشور افزایش یافت. سیرالئون در دهه 1860 به مرکز روزنامه‌نگاری در کل قاره آفریقا مبدل گشت و بسیاری از متخصصان رسانه از کشورهای مختلف آفریقایی در این عهد به کشور سیرالئون سفر می کردند. با این حال رونق مطبوعات در سیرالئون پس از شکوفایی رادیو و اقبال عمومی به این وسیله ارتباطی ارزان‌قیمت و سهل‌الوصول تا حد زیادی کاهش یافت و بسیاری از خوانندگان روزنامه‌ها از آن پس به اخبار و گزارشات و دیگر برنامه‌های رادیو روی آوردند. مطبوعات سیرالئون در دهه‌های 1930 تا 1950 مجددا به رونقی نسبی دست یافتند و در رقابتی آشکار با رادیو دولتی سیرالئون تلاش کردند کیفیت چاپ خود را ارتقاء بخشند. با اوج‌گیری تلاش‌های آزادی‌خواهانه مردم این کشور برای کسب استقلال - در دهه 1950- مطبوعات سیرالئون مورد توجه مردم قرار گرفتند و درج برخی اخبار مربوط به مبارزات سیاسی آزادی‌خواهان در روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌‌های کشور با استقبال گسترده عمومی مواجه گشت.

پس از استقلال سیرالئون و در سال‌های دهه 1960 چند روزنامه و هفته‌نامه خصوصی نیز در این کشور تأسیس شدند و عرصه مطبوعاتی کشور وارد فضای جدیدی گردید که علیرغم محدودیت‌های دولتی؛ انتقاد از عملکرد دولتمردان و حتی شخص رئیس‌جمهور و ارائه اطلاعات و اخبار صحیح در دستور کار این مطبوعات قرار داشت. فضای مطبوعاتی سیرالئون در دهه‌های 1970 و 1980 با تأسیس چند نشریه خصوصی دیگر رونق بیشتری یافت و به‌تدریج افراد متخصصی وارد حرفه روزنامه‌نگاری شدند که این امر و اوج‌گیری انتقادات آنان علیه دولت و افشای چند سوء‌استفاده و اختلاس بزرگ مالی دولتمردان جنجال‌های سیاسی بزرگی را در سطح هیأت حاکمه وقت پدید آورده و منجر به دستگیری چند مدیر مسئول و تعطیلی برخی از روزنامه‌های خصوصی شد. جنگ داخلی سیرالئون، هرچند بر دامنه فعالیت‌های خبری مطبوعات اعم از دولتی و خصوصی افزود ولی باعث اوج‌گیری اختلافات موجود بین نشریات دولتی و نشریات خصوصی شد به‌گونه‌ای که مطبوعات دولتی تلاش داشتند تا اخبار کمتری در مورد حملات شورشیان جبهه متحد انقلابی در اختیار مردم قرار گیرد ولی حجم وسیعی از مطالب نشریات خصوصی در مورد اقدامات شورشیان و ارائه آخرین اطلاعات در مورد فعالیت‌های ضددولتی آنان بود.

مطبوعات در سیرالئون(1395). برگرفته از سایتsierraloaded،قابل بازیابی ازhttps://sierraloaded.sl/news/sierra-leone-press-freedom-report/

با شدت گرفتن جنگ داخلی، نشریات سیرالئون اعم از دولتی و خصوصی نیز از آسیب‌های شورشیان در امان نماندند و برخی از دفاتر آنها در شهرهای مختلف از جمله کنما، بو و مکینی توسط افراد جبهه متحد انقلابی به آتش کشیده شد. در طول این دهه مطبوعات خصوصی (با وجود محدودیت‌های شدید دولت) بارها به انتقاد از عملکرد دولت‌ها در ناتوانی در مقابله با شورشیان پرداخته و اطلاعات شفافی را در مورد خطر شورشیان به مردم منعکس می‌کردند. پس از سقوط پایتخت در سال 1999 تقریباً تمام نشریات سیرالئون تعطیل شدند و شورشیان در چند مورد دفاتر برخی از روزنامه‌های خصوصی و دولتی را به آتش کشیدند. در طول نه ماه حاکمیت شورشیان بر پایتخت تنها یک یا دو نشریه با شمارگانی محدود و به‌صورت یک یا دو شماره در طول هفته و تحت نظارت جبهه متحد انقلابی و کودتاچیان چاپ می‌شدند و عملکرد آن‌ها نیز عمدتاً هواداری از نیروهای ائتلافی ضددولتی بود.پس از پایان جنگ داخلی بر تعداد نشریات این کشور اضافه شد و در سال‌های 2003 و 2004 چند روزنامه و هفته‌نامه انگلیسی زبان خصوصی در فریتاون فعالیت خود را آغاز کردند. در حال حاضر تعداد روزنامه‌های کشور از حدود 40 روزنامه در سال 1991 به 15 روزنامه انگلیسی و کریول کاهش یافته است که بیشتر آنها را روزنامه‌های خصوصی تشکیل می‌دهند. علاوه برآن چند هفته‌نامه و ماهنامه نیز به زبان‌های انگلیسی و کریول در فریتاون و دیگر شهرهای سیرالئون چاپ و منتشر می‌شوند.

آزادی مطبوعات

هرچند براساس قانون اساسی سیرالئون آزادی گفتار و آزادی مطبوعات از بدیهیات مسلم درنظر گرفته شده است ولی در عمل مقامات دولت به اصول قانون اساسی توجهی نمی‌کنند و سانسور مطبوعات خصوصی کشور کمابیش ادامه دارد. البته در نیمه نخست دهه 2000 میلادی چند تن از دولتمردان برجسته كشور با دستور رئیس‌جمهور اقداماتی را برای كاستن از محدودیت‌های اعمال شده بر مطبوعات در این كشور سازماندهی كردند با این حال تلاش این دولتمردان و حتی آقای تیجان کاباه رئیس‌جمهور وقت این کشور در سال 2006 برای اصلاح قانون مطبوعات و رسانه‌های گروهی و اعطای آزادی بیشتر به روزنامه‌نگاران نیز به جایی نرسید. این امر موجب شده است که سیرالئون در حال حاضر به‌عنوان یکی از کشورهایی که فاقد آزادی مطبوعاتی است در آمارهای جهانی آزادی مطبوعات گروه خبرنگاران بدون مرز جای گیرد.

شایان ذكر است از اوایل سال 2012 میلادی نشریات سیرالئون از آزادی نسبی در انتقاد از دولت و مقامات برجسته کشوری و لشکری برخوردار گشته‌اند با این حال موظف به رعایت محدوده قرمز تعیین شده از سوی دولت بوده و عدم رعایت این امر آنها را با خطراتی همچون لغو مجوز نشریه و یا تعطیلی موقت و دستگیری روزنامه‌نگاران مواجه خواهد ساخت. مدیران این نشریات نیز عمدتاً وابسته به احزاب سیاسی مخالف دولت بوده و این نشریات به‌نوعی سخنگوی احزاب و گروه‌های سیاسی مخالف دولت و حزب حاكم به‌شمار می‌روند.

نشریات سیرالئون

در حال حاضر پایگاه اینترنتی ریاست جمهوری و دو روزنامه «نیو دیلی نیشن» و «سیرالئون دیلی میل» توسط دولت سیرالئون منتشر می‌شوند و دیگر روزنامه‌ها و نشریات کشور خصوصی می‌باشند. سایت‌ها و روزنامه‌های دولتی کشور دربرگیرنده اخبار و مطالبی در مورد این کشور بوده و از دولت و حزب حاکم حمایت به‌عمل می‌آورند و دیدگاه تقریباً تمامی روزنامه‌های خصوصی سیرالئون انتقادی و علیه دولت است. این وضعیت در مورد سایت‌های خبری و تحلیلی اینترنتی نیز صدق می‌کند و معدود سایت‌های خبری متعلق به دولت از رویه محافظه‌کارانه‌ای در مقابل دولت و حزب حاکم برخوردارند در حالی که پایگاه‌های اینترنتی خصوصی که اکثراً توسط سیرالئونی‌های ساکن دیگر کشورهای جهان (عمدتاً آمریکای شمالی، استرالیا و اروپا) تأسیس شده‌اند برضد دولت و افشاءگر فساد مالی دولتمردان و عملکرد سوء آنان است.

روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌های خصوصی سیرالئون

آووکو(Awoko)، ایندیپندنت آبزرور(Independent Observer)، APC 2012 ای‌پی‌سی(APC 2012 2010)، 2010ريال اویرنس تایمز(Awareness Times) (از روزنامه‌های خصوصی مستقل و مورد علاقه مردم، انتقادی علیه دولت)،کانواس نیوز(Canvass news) (روزنامه خصوصی مستقل، دربرگیرنده مطالبی در ارتباط با سیاست، اقتصاد و حقوق بشر)، دموکرات(The democrat)، کوکوریوکو(Cocorioko)، کونکورد تایمز(Concord Times)، کریستین مانیتور(Christian Manitor)، فری تاون دیلی نیوز(Freetown Daily news)، کالئون(Kalleone)(روزنامه خصوصی در برگیرنده مطالبی در مورد ورزش و دیگر امور متنوع)، لئون تایمز(Leone Times)، نیو رایزینگ سان(The new Rising sun)، روزنامه پپپ(Peep newspape)، پول نیوز(Pool news)، روزنامه پانچ(The Punch newspapers)، سالون تایمز(Salone Times)، سیرا اکسپرس مدیا(Sierra express media)،‌ سیرالئون هرالد تریبیون(Sierra leone Herald Tribune)، سیرا هرالد(Sierra Herald)، سیرالئون نیوز(Sierra leone news)، سیرالئون ویو(Sierra Leone view)، استاندارد تایمز پرس (از روزنامه‌های خصوصی مهم سیرالئون، انتقادی علیه دولت)(Standard Times press)،(روزنامه خصوصی انتقادی علیه دولت)(Exclusive) منحصربه‌فرد -پیپ(Peep)، سیرا هرالد (روزنامه خصوصی، دربرگیرنده مطالبی انتقادی در مورد حقوق بشر، سیاست و جامعه(Sierra Herald))؛سیرالئون تلگراف (Sierra Leone Telegraph) (روزنامه خصوصی، دربرگیرنده تفاسیری انتقادی در مورد سیاست و محیط‌زیست).

علاوه بر این روزنامه‌ها در حال حاضر چند سایت خبری و روزنامه اینترنتی نیز عمدتاً از خارج کشور اخبار و گزارشات متنوعی در مورد این کشور را در اختیار خوانندگانی که به اینترنت دسترسی دارند قرار می‌دهند. لحن عمده این روزنامه‌ها و سایت‌های خبری انتقادی علیه دولت بوده و گاه اخباری محرمانه از اختلاس‌های مالی دولتمردان را نیز منتشر می‌سازند:

• تمام آفریقا (AllAffrica.com) ؛

• ارتباطات همه مردم(All Peoples Communication) (سایت خبری حزب مخالف «حزب مردم سیرالئون، مستقر در ایالات متحده آمریکا)؛

• کوکوریوکو (Cocorioko) (روزنامه منتشره در ایالات متحده آمریکا، انتقادی علیه دولت)؛

• اخبار درخت کتان(Cotton tree news) (سایت خبری وابسته به صدا و سیمای سیرالئون)؛    

• روزنامه انتقادی اکو (Critique Echo Newspaper) (روزنامه خبری منتشره در آلمان انتقادی علیه دولت)؛

• اکسپو تایمز (روزنامه آنلاین دربرگیرنده اخباری در مورد فرهنگ، سیاست، ورزش، اقتصاد و بین‌الملل) (Expotimes)؛

• آی‌آر‌ای‌ان نیوز(IRIN News- sierraleone) (اخبار و گزارشاتی منظم در ارتباط با سیاست، اقتصاد، جامعه و کمک‌های بشردوستانه در سیرالئون، وابسته به شبکه اطلاعاتی منطقه‌ی متحد سازمان ملل)؛

• مردم جدید(روزنامه آنلاین مستقر در ایالات متحده آمریکا، انتقادی علیه دولت)(New People)؛

• وب‌سایت رسمی ریاست جمهوری سیرالئون(Official website of sierra leone president) (دربرگیرنده اخبار و اطلاعاتی در مورد سیرالئون- ارگان رسمی دولت سیرالئون)؛

• سیرا پاتریوتیک ونگارد(Patriotic vanguard) (پرتال خبری مستقر در کانادا- انتقادی علیه دولت سیرالئون)؛    

• پرس (سایت خبری در مورد حوادث و اخبار جاری سیرالئون، روش و سرگرمی)(Express Media) مدیا؛

• سیرالئون تایمز(Sierra Leone Times) (سایت اینترنتی در ارتباط با اخبار سیرالئون و منطقه غرب آفریقا، اخبار بین‌المللی، تجارت و قانون‌گذاری- مستقر در استرالیا)؛          

• نیو رایزینگ سان(The New Rising sun) (پرتال خبری در مورد سیرالئون و سیرالئونی‌های ساکن دیگر کشورها- مستقر در ایالات متحده آمریکا).  

نرخ مطالعه مطبوعات

بیش از 90 درصد از جمعیت باسواد بالای پانزده سال سیرالئون هر روز نیم ساعت تا یك ساعت از وقت خود را به مطالعه روزنامه‌ها و دیگر نشریات مورد علاقه خویش اختصاص می‌دهند كه این وضعیت در مناطق شهری و توزیع نسبتاً مناسب روزنامه‌ها و دیگر مطبوعات از رونق بیشتری برخوردار است.

ارگان های نظارتی رسانه های گروهی سیرالئون

کلیه رسانه‌های گروهی سیرالئون اعم از شبکه‌های تلویزیونی، ایستگاه‌های رادیوئی و نشریات تحت نظارت وزارت اطلاعات و سخن‌پراکنی سیرالئون قرار دارند و اخبار و گزارشات منتشره توسط رسانه‌های گروهی این کشور از فیلتر سانسور خبری این وزارتخانه عبور می‌کند. براساس قانون دولت سیرالئون، کلیه رسانه‌های گروهی برای فعالیت در این کشور باید در وزارت اطلاعات و سخن‌پراکنی سیرالئون به ثبت برسند و علاوه بر پرداخت مبلغ قابل توجهی تحت عنوان هزینه ثبت‌ ملزم به رعایت قانون اتهام جنائی شامل اتهام فتنه‌جویانه سال 1965 می‌باشند که برای نظارت و کنترل اخبار منتشره در مطبوعات کشور تصویب شده است. عدم رعایت این قانون و تخطی از محدوده ترسیم شده توسط دولت، مجازات‌های سختی را در پی خواهد داشت که نمونه بارز آن ضرب و شتم چندنفر از روزنامه‌نگاران و محکومیت آنها به حبس‌های کوتاه و طویل‌المدت در دهه 2000 میلادی می‌باشد. کمیسیون مستقل رسانه‌های گروهی سیرالئون نیز در سال 2000 در قالب نهادی مستقل و به منظور نظارت بر فعالیت رسانه‌های گروهی فعالیت خود را آغاز کرده است.

با این حال این کمیسیون و برخی افراد روشنفکر در درون حزب حاکم سیرالئون نیز تاکنون نتوانسته‌اند از شدت سخت‌گیری‌های دولت در سانسور اخبار منتشره در مطبوعات این کشور بکاهند. از این روی کشور سیرالئون کماکان یکی از کشورهای خطرناک برای روزنامه‌نگاران به‌شمار رفته و در پایین لیست سالانه آزادی مطبوعات انجمن خبرنگاران بدون مرز قرار دارد.  

نیز نگاه کنید به

مطبوعات در چین؛ مطبوعات در کانادا؛ مطبوعات در روسیه؛ مطبوعات در کوبا؛ مطبوعات در تونس؛ مطبوعات در لبنان؛ مطبوعات در افغانستان؛ مطبوعات در سنگال؛ مطبوعات در مالی؛ مطبوعات در سودان؛ مطبوعات در ساحل عاج؛ مطبوعات در زیمبابوه؛ مطبوعات در اوکراین؛ مطبوعات در اسپانیا؛ مطبوعات در اردن؛ مطبوعات در تایلند؛ مطبوعات در اتیوپی؛ مطبوعات در قطر.