مطبوعات در تونس

از دانشنامه ملل

نخستین روزنامه تونس موسوم به «الرائد التونسی» در ژوئیه سال ۱۸۶۰ میلادی منتشر شد که دستگاه چاپ آن از فرانسه خریداری شده بود و در همان زمان، فردی انگلیسی دو مجله به زبان عربی و ایتالیایی برای تبلیغ تونس در خارج و تمجید از حکومت و فعالیت‌های آن راه‌اندازی کرده بود.[۱] انتشار روزنامه در تونس از سال ۱۸۸۳ تا ۱۸۸۸ رسمی بود، اما اجازه انتشار داده نمی‌شد؛ تا این‌که سه روزنامه عربی به نام‌های الحاضره، زهره و سبیل رشاد پا به عرصه وجود گذاشت.

روزنامه الحاضره، نخستین نشریه اصلاح‌طلبان تونس بود که در سال ۱۸۸۸ میلادی به همت علی بوشوشه راه‌اندازی شد و روزنامه زهره را در سال ۱۸۸۹ میلادی عبدالرحمن صنادلی به راه انداخت و عبدالعزیز ثعالبی نیز در سال ۱۹۰۱ میلادی سبیل رشاد را منتشر کرد.نشریه صدای تونس را در سال ۱۹۲۹ میلادی، برخی از جوانان تونس، که بورقیبه نیز عضوی از آنان بود، راه‌اندازی کردند و توانست در مدت زمان کوتاهی مخاطبان بسیاری پیدا کند.

از دیگر روزنامه‌ها و نشریات تونسی پیش از استقلال این کشور می‌توان به النهضه، الزمان، الندیم، الزهو، الوزیر و المنیر اشاره کرد. در این دوران مجلات و نشریات دیگر کشورها، مانند نشریه مصری السیاسه در تونس توزیع می‌شد. تا سال ۱۹۸۷ میلادی تعداد ۱۴۳ روزنامه، مجله و نشریه در تونس وجود داشت که در سال ۲۰۰۷ میلادی به عدد ۲۶۶ رسید. نزدیک به ۴۵۰ نشریه و روزنامه خارجی در سال ۱۹۸۷ میلادی در تونس توزیع می‌شد که این رقم در سال ۲۰۱۰ میلادی بالغ‌بر ۱۱۱۱ عدد شد. مهم‌ترین روزنامه‌های تونس از این قرارند:

  • روزنامه الصباح. این روزنامه را، که به دو زبان عربی و فرانسه (le temps) منتشر می‌شود، در سال ۱۹۵۱ میلادی، حبیب شیخ روحه تأسیس کرد؛
  • روزنامه الصحافه. این روزنامه در سال ۱۹۸۹ میلادی راه‌اندازی شده است و به زبان فرانسه نیز با عنوان «lapresse» چاپ می‌شود و دارای تیراژی بیش از ۵۰ هزار نسخه در روز است؛
  • روزنامه الشروق. این روزنامه را صلاح‌الدین عامری در سال ۱۹۸۷ میلادی راه‌اندازی کرد و پایگاه مردمی خوبی در تونس دارد؛
  • روزنامه الصریح. این روزنامه را صالح حاجه در سال ۱۹۹۶ میلادی تأسیس کرد و از پرفروش‌ترین روزنامه‌های تونس است.

روزنامه‌های لوتام، لوکوتودیین و لورونوفو نیز از مهم‌ترین روزنامه‌هایی هستند که به زبان فرانسه در تونس منتشر می‌شوند.

مجله

انوار، اخبار، اعلان، حدث و صباح‌الخیر از برجسته‌ترین هفته‌نامه‌ها و مجلات تونس است، از قدیمی‌ترین مجلات تونس می‌توان به نشریاتی، مانند المجله التاریخیه للدراسات العثمانیه (۱۹۹۰م)، المجله التاریخیه المغاربیه (۱۹۷۴م)، المجله للارشیف و التوثیق و المعلومات (۱۹۹۷م)، الحقائق، الملاحظ، لاکونومیست و بوریفسیون توریسم اشاره کرد. روح الحداثه نیز مجله‌ای علمی است که در سال ۲۰۱۲ راه‌اندازی شده است.

تاریخ تولد نشریات فکاهی و طنز معاصر تونس نیز بین سال‌های ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۱ بوده است، «ترویح النفوس» با مدیریت احمد عزوز خیاری، که در ۱ نوامبر ۱۹۰۶ میلادی راه‌اندازی شد، نخستین نشریه طنز نقدگونه تونس است؛ پس از آن، نشریات طنز دیگری مانند:المزعج (۱۹۰۶م) ابوقشه (۱۹۰۸م)، جحا (۱۹۰۹م)، المضحک، ولدالبلاد، ابوخلف، جحجوح (۱۹۱۰م)، الممثل (۱۹۲۲م)، المنجنیق (۱۹۲۳م)، السرور (۱۹۳۶م)، زهوالبال (۱۹۳۶م)، البوق (۱۹۳۶م)، الصاعقه (۱۹۳۶م)، الرقیب (۱۹۴۸م)، الستار (۱۹۶۰م) و کل شی بالمکشوف (۱۹۷۸م) به ظهور رسیدند.

نشریه ابوقشه را که نام کامل آن «ابوقشه جریده کشکولیه هزلیه جدیه، حساسه الشعور، تجسم اللب في قالب القشور» بود، فردی به نام شیخ هاشمی مکی (۱۸۸۱-۱۹۴۲م) راه‌اندازی کرد و نشریه المضحک نیز نخستین نشریه طنزی بودکه همراه با تصویر چاپ شد و در عنوان طنزنامه «الصاعقه» نیز این عبارت آمده بود: «الصاعقه تضحک علی الباطل کل اسبوع»، یعنی «الصاعقه هر هفته بر باطل می‌خندد».[۲]

از طنزپردازان معروف تونس می‌توان از شخصیت‌هایی مانند حسین جزیری (۱۸۹۸-۱۹۷۴م)، حاج عثمان غربی (۱۸۷۰-۱۹۴۳م)، محمد بیرم تونسی (۱۸۹۳ -۱۹۶۰م)، علی دوعاجی (۱۹۰۹ -۱۹۴۹م) ، محمد بنحنفیه و حمادی جزیری نام برد.[۳]

نیز نگاه کنید به

مطبوعات در زیمبابوه؛ مطبوعات در چین؛ مطبوعات در کانادا؛ مطبوعات در روسیه؛ مطبوعات در کوبا؛ مطبوعات در لبنان؛ مطبوعات در افغانستان؛ مطبوعات در سنگال؛ مطبوعات در مالی؛ مطبوعات در سودان؛ مطبوعات در ساحل عاج؛ مطبوعات در اوکراین؛ مطبوعات در اسپانیا؛ مطبوعات در اردن؛ مطبوعات در اتیوپی؛ مطبوعات در سیرالئون؛ مطبوعات در قطر؛ مطبوعات در تایلند؛ مطبوعات در گرجستان؛ مطبوعات در بنگلادش؛ مطبوعات در تاجیکستان؛ مطبوعات در سریلانکا

کتابشناسی

  1. عبدالسلام، احمد (۱۹۸۷م). مواقف اصلاحیه فی تونس قبل الحمایة. تونس: الشرکة التونسیة للتوزیع. ص۸.
  2. بیت‌الحکمه (1995م). دائرةالمعارف التونسیه. قرطاج، تونس، ص129.
  3. عصمتی‌بایگی، سیدحسن (1395). جامعه و فرهنگ تونس. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص247-250.