مطبوعات در لبنان
دو روزنامه السفیر و النهار از حرفهای ترین و تأثیرگذارترین روزنامههای لبنانی هستند.[۱] روزنامه النهار در سال 1933 توسط جبران توینی تأسیس شد و در سالهای نزدیک به استقلال فعالیتهای گستردهای داشت. این روزنامه دارای گرایش راست و مخالف جریان مقاومت و سیاستهای جمهوری اسلامی ایران است؛ در عین حال دیدگاههای دیگر نیز در این روزنامه انعکاس مییابد. روزنامه النهار در سالهای اخیر به عنوان سخنگوی غیررسمی ائتلاف 14 مارس شناخته میشود. روزنامه السفیر در سال 1974 توسط طلال سلمان بنیانگذاری شد و طی سالها فعالیت حرفهای توانسته است جایگاه شایستهای را در لبنان و جهان عرب از آن خود کند. این روزنامه که خود را روزنامه لبنان در میهن عربی و روزنامه میهن عربی در لبنان میداند، سعی بر آن داشته است که استقلال خود را حفظ کند. هر چند این روزنامه چپ گرا گاه برخی انتقادات را نسبت به جمهوری اسلامی و جریان مقاومت ابراز میدارد، در مجموع از حامیان مقاومت در لبنان و فلسطین بوده و مخالف مواضع غرب گرایانه جریانهای سیاسی این کشور است. روزنامه اللواء نیز از جمله روزنامههای قدیمی لبنان است که در سال 1963 تأسیس شد. ویژگی این روزنامه در انتشار چند ضمیمه هفتگی است که از جمله آنها اللواء الریاضی روزهای شنبه منتشر و شامل گزارشهای متنوع از فعالیتهای ورزشی در لبنان و جهان است. اللواء صیدا و جنوب نیز دیگر ضمیمه این روزنامه است که همه هفته روزهای چهارشنبه منتشر میشودو به انعکاس فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جنوب میپردازد. روزنامه اللواء پس از ترور رفیق حریری، مواضعی انتقادی نسبت به جریان مقاومت اتخاذ کرده و به جریان المستقبل گرایش دارد. روزنامه الاخبار در سال 1953 آغاز به انتشار کرد و پس از مدتی تعطیل شد و در سال 2006 مجدداً پا به عرصه مطبوعات گزارده و توانسته است طی چند سال، جایگاه مناسبی را در این عرصه از آن خود کند. علیرغم خط مشی لاییک، این روزنامه بهطور اصولی از جریان مقاومت حمایت میکند. انتشار اسناد ویکیلیس در خصوص ارتباط برخی شخصیتهای لبنانی با سفارت آمریکا بر اعتبار آن افزود. روزنامه الحیات که در سال 1946 فعالیت خود را آغاز کرد هر چند اصالتاً روزنامهای لبنانی بوده است، در سالهای اخیر به عنوان روزنامهای عربی بینالمللی شناخته میشود. دفتر مرکزی روزنامه در لندن و مالکیت آن در اختیار سعودیها و مخالف جریان مقاومت است. این روزنامه همزمان با لندن در بیروت نیز چاپ میشود و از جمله روزنامههای تأثیرگذار در جهان عرب است. روزنامه الشرق الاوسط نیز روزنامهای عربی بینالمللی است که اولین شماره آن در سپتامبر 1978 منتشر شد. مالک این روزنامه یک مؤسسه سعودی و دفتر مرکزی آن در لندن است و برای مخاطبان عرب زبان در سراسر جهان منتشر میشود. الشرق الاوسط همزمان با لندن در برخی پایتختهای عربی از جمله قاهره، ریاض و بیروت هم چاپ میشود. مواضع سیاسی روزنامه حمایت از عربستان سعودی، مخالفت با جریان مقاومت و سیاستهای جمهوری اسلامی ایران است. روزنامه االمستقبل ارگان حزب المستقبل است که در سال 1998 توسط رفیق حریری راهاندازی شد. هر چند این روزنامه در سالهای اولیه با پشتوانه مالی حریری توانست با به کارگیری مجموعهای توانمند از روزنامهنگاران لبنانی در صحنه مطبوعات لبنان جایگاه مقبولی را از آن خود کند، پس از ترور حریری و شکلگیری ائتلاف 14 مارس، رسماً در جایگاه سخنگوی این ائتلاف قرار گرفت و از جایگاه گذشته خود تنزل یافت. روزنامه المستقبل از جمله نشریات مخالف مقاومت و جمهوری اسلامی ایران و حامی سیاستهای سعودی در منطقه است. روزنامه البیرق از روزنامههای قدیمی لبنان و مدیر آن طی چند دهه اخیر رئیس سندیکا روزنامهنگاران لبنان بود. این روزنامه تلاش میکند ضمن حفظ بیطرفی، با همه گروههای سیاسی این کشور ارتباط داشته باشد. روزنامه البیرق نسبت به مقاومت موضع متعادل و گاه حمایتگرانه دارد. روزنامه صدی البلد از جمله روزنامههای جدیدالتأسیس لبنان است و اولین شماره آن در دسامبر 2003 منتشر شد. روزنامه صدی البلد از همان آغاز انتشار سعی بر حفظ بیطرفی، حرفهای بودن و تأکید بر همزیستی مسالمتآمیز داشته است و مخالف طائفهگرایی است. این روزنامه با هر دو ائتلاف 14 و 8 مارس در ارتباط بوده و علیرغم انتقادات گاه به گاه، در مجموع، موضعی مثبت در خصوص مقاومت و جمهوری اسلامی ایران دارد. روزنامه الدیار در دهه 80 تأسیس و در دهه 90 قرن گذشته یکی از روزنامههای مطرح لبنان بوده است و امروز به دلیل حضور رقبای قدرتمند نتوانسته است جایگاه پیشین خود را حفظ کند. علیرغم دریافت کمکهای مالی از عربستان سعودی و حریری در سالهای گذشته، از روزنامههای حامی مقاومت به شمار میرود. الانوار دیگر روزنامه لبنانی است که در فضای رسانهای دهههای پایانی قرن بیستم نقش برجستهای داشت و از حامیان ناسیونالیسم ناصری بود. در سالهای اخیر مواضعی نزدیک به ائتلاف 14 مارس دارد و در عین حال سعی میکند رابطه خود را با جریان مقاومت حفظ کند. در لبنان تعدادی روزنامه به زبانهای خارجی نیز منتشر میشوند که مهمترین آنها عبارتند از The Daily star و L'oriant-Lejour. هر دو روزنامه با ائتلاف 14 مارس روابط نزدیک داشته و از جمله نشریات مخالف جریان مقاومت در این کشورند.
مجلات متعدد و متنوعی در لبنان منتشر میشود که تعداد آنها در گذشته بیشتر از امروز بود و مخاطبان بسیاری در جهان عرب داشتند؛ امروز اما از تعداد مخاطبان و تأثیرگذاری آنها کاسته شده است. الافکار از جمله هفتهنامههای سیاسی لبنان است که انتشار آن از سال 1938 آغاز شد. مشی مجله حفظ ارتباط با همه گروههای سیاسی است و در حالی که روابط خوبی با کشورهای عرب به ویژه عربستان دارد، فاصله یکسانی را با حزبالله و حزب المستقبل حفظ کرده است. الاسبوع العربی، دیگر هفتهنامه سیاسی علیرغم آن که از حامیان ائتلاف 14 مارس است، نسبت به مقاومت و جمهوری اسلامی ایران مستقیماً موضعگیری نمیکند. هفتهنامه سیاسی الحوادث نیز از جمله مجلات سیاسی لبنان است که در گذشته نقش پررنگی در صحنه مطبوعاتی این کشور داشت و امروز، چنان جایگاهی را از دست داده است. این مجله علیرغم آن که مالکان آن روابط نزدیکی با سران کشورهای عرب دارند، نسبت به مقاومت موضعگیری منفی اتخاذ نمیکند. مجله الانتقاد از نشریات وابسته به جریان مقاومت و حزبالله است که محور آن مسائل سیاسی و منعکس کننده مواضع سیاسی این حزب است و اخیراً به شکل الکترونیکی منتشر میشود. الشراع، دیگر مجله سیاسی لبنان است که در دهه 1980 یکی از مجلات جنجالی لبنان به شمار میرفت. خبر سفر محرمانه هیئت آمریکایی به ایران به سرپرستی مک فارلین در سال 1365 برای اولین بار در این مجله انتشار یافت. با وجود آن که حسن صبرا سردبیر این مجله شیعه است، دارای موضع مخالف با مقاومت و جمهوری اسلامی ایران است و در سالهای اخیر از حامیان ائتلاف 14 مارس است. مجله ماهانه الوحدة الاسلامیة از جمله مجلات اسلامی لبنان است که از سوی تجمع علمای مسلمین لبنان (شامل شیعه و سنی) منتشر میشود و محور آن مسائلی اسلامی با موضوعات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است. الانباء مجله وابسته به حزب التقدمی الاشتراکی است و موضعگیریهای آن به تناسب مواضع سیاسی حزب صورت میگیرد. الصیاد دیگر مجله لبنانی است که نسبت به حزب المستقبل موضع تأییدآمیز دارد ولی در عین حال موضع آشکاری علیه جریان مقاومت اتخاذ نمیکند. مجله الامان، هفتهنامهای سیاسی است که به مسائل جهان اسلام توجه دارد. این مجله که منعکس کننده مواضع و دیدگاههای جماعت اسلامی لبنان است علیرغم برخی انتقادات، در مجموع نسبت به جریان مقاومت و جمهوری اسلامی ایران موضع تأییدآمیز دارد.
بجز مجلات دانشگاهی و نشریات وابسته به مراکز پژوهشی که در جای خود به آنها اشاره شد، دهها مجله علمی، فکری و فرهنگی ادبی در این کشور منتشر میشود که علاوه بر داخل، در برخی کشورهای عربی و اسلامی مخاطبانی دارند. از مجله این مجلات میتوان از فصلنامه الفکر العربی المعاصر که توسط مرکز الانماء القومی منتشر میشود، فصلنامه الفکر العربی از نشریات معهد الانماء العربی، فصلنامه المنهاج از انتشارات مرکز الغدیر و فصلنامه المحجة البیضاء در حوزه فلسفه دین که معهد المعارف الحکمیۀ آن را منتشر میکند، نام برد. مجله الآداب نیز که به صورت دو ماهانه منتشر میشود، در هر شماره به موضوعاتی همچون اندیشه سیاسی، شعر، داستاننویسی، نمایشنامه و فرهنگ عمومی میپردازد. این مجله که از سوی دارالاداب انتشار مییابد، در واقع آرشیو مکتوب بیش از نیم قرن تاریخ فرهنگی و ادبی جهان عرب و یکی از مراجع پژوهشی در حوزه اندیشه، فرهنگ، هنر و ادبیات معاصر عرب است.
علاوه بر آنها، تعداد بسیاری مجلات است هفتگی و ماهانه در زمینههای گوناگون هنری، تفریحی، تبلیغی، سیاسی، مد لباس و آشپزی در این کشور منتشر میشود که مخاطبانی محدود داشته و برخی از آنها صرفاً جنبه تجاری و برخی نیز وابسته به احزاب، مراکز دینی و فرهنگی و یا بنگاههای تجاری است.[۲]
نیز نگاه کنید به
مطبوعات در زیمبابوه؛ مطبوعات در چین؛ مطبوعات در کانادا؛ مطبوعات در روسیه؛ مطبوعات در کوبا؛ مطبوعات در تونس؛ مطبوعات در افغانستان؛ مطبوعات در سنگال؛ مطبوعات در مالی؛ مطبوعات در سودان؛ مطبوعات در ساحل عاج؛ مطبوعات در اوکراین؛ مطبوعات در اسپانیا؛ مطبوعات در اردن؛ مطبوعات در اتیوپی؛ مطبوعات در سیرالئون؛ مطبوعات در قطر؛ مطبوعات در تایلند؛ مطبوعات در گرجستان؛ مطبوعات در بنگلادش؛ مطبوعات در تاجیکستان؛ مطبوعات در سریلانکا
پاورقی
[i]- اطلاعات این بخش با استفاده از منبع زیر ارائه شده است:
رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در بیروت، 1389؛ رسانههای نوشتاری لبنان
کتابشناسی
- ↑ بازیابی شده از https://www.ministryinfo.gov.lb.
- ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص. 277-283.