نهادها و سازمان‌های فرهنگی روسیه

رئیس جمهور فدراسیون روسیه تعیین كننده سمت و سوی سیاست‌های داخلی و خارجی كشور بوده، اعضای دولت فدرال را تعیین نموده و قوانین و دستورالعمل‌هایی را صادر می‌نماید كه از پشتوانه قانونی برخوردار می‌باشند. رئیس جمهور اصول و ضروریات سیاست‌های كلی نظام را تنظیم نموده سپس آن را به پارلمان ارائه می‌نماید. در میان این سیاست‌ها، سیاست‌های فرهنگی نیز به چشم می‌خورد. مجلس فدرال روسیه نیز به برنامه‌ریزی جهت تعیین بودجه فدرال، تعیین و تنظیم بودجه لازم بخش فرهنگ كشور، قانون‌گذاری اصول سیاست‌های كلی كشور از قبیل دموكراسی، اقتصاد بازاری، تأمین اجتماعی و تعیین و تنظیم سیاست‌های فرهنگی فدرال مبادرت می‌نماید. شورای فدرال و مجلس دومای كشور دارای كمیسیون‌های تخصصی در امر فرهنگ می‌باشند. پس از رئیس جمهور، سیاست‌های فرهنگی در وحله اول بر عهده وزارت فرهنگ و ارتباطات جمعی فدراسیون روسیه است. این وزارت خانه، ارگان اجرایی در حوزه‌ی سیاست‌های فرهنگی حکومتی و نقش تنظیم کننده‌ی فضای فرهنگی، هنری، سینمایی و تئاتر و سایر مسایل و ارتباطات بین المللی است. این وزارت در 9 مارس سال 2004 با زیر مجموعه‌های خودش تحت عناوین وزارت فرهنگ روسیه فدراتیو، وزارت چاپ و نشر روسیه فدراتیو، وزارت صدا و سیما و رسانه‌های جمعی و ارگان فدرال بایگانی روسیه به ثبت رسید.

در روسیه امروز نقش اصلی در ارتقاء سطح فرهنگی بر عهده دولت است که سهم چشمگیری را در تنظیم فضای فرهنگی جامعه بر عهده دارد. خیلی از موضوعات در فرهنگ بصورت غیر ارادی به جریان می‌افتد. در شرایط بی ثباتی دولت روسیه، حکومت، احتمالا برای مدتی طولانی هسته اصلی سیاست فرهنگی خواهد بود که می‌تواند و بایستی سهم خود را در پایه ریزی هسته‌های جدید، اهداف و سرفصل‌های سیاست فرهنگی جامعه ایفا کند. تغییرات مکرر در سازمان‌های اجرایی فرهنگی، ساختار فرهنگی را ناهمگون کرده است. در نقاط حساس و اصلی فرهنگی، مکانیزم‌های سازمان‌دهنده که دولت از طریق آن‌ها سیاست فرهنگی خود را اعمال می‌کند، خود به خود از بین رفته‌اند. این مطلب گواه آن است که در حال حاضر اصلی‌ترین مسائل دولت در سیاست فرهنگی، ایجاد سازمان‌های فرهنگی - اجتماعی متناسب و واقعی (یعنی همان‌هایی که جوابگوی خواست‌های امروزه و مورد تقاضای جامعه است)، حمایت از شرکت ارگان‌های خصوصی اجتماعی در زمینه‌های فرهنگی، تبیین مفاهیم «ارزش فرهنگی و معنوی» در جامعه، حفظ دست آوردهای فرهنگی و سازماندهی فعالیت‌های کارآفرینی می‌باشد. رویکرد به فرهنگ در سطح بالای حکومت در حال تغییر بوده است. درک جایگاه رهبری دولتی در ارتقاء سطح فرهنگی و سیاسی در حال رشد می‌باشد. فرآیندهای فرهنگی موجود در جامعه که تحقق آن‌ها در زندگی اجتماعی از طریق نهادهای اجتماعی و فرهنگی امکان می‌یابد، از اهمیت اصلی برخوردار می‌باشند. علاوه بر این لازم است با این پروسه برنامه‌های مشخص آموزشی، فنی، تربیت نیروی انسانی همراه شود تا شرایط برای پیشرفت موفقیت آمیز سیاست فرهنگی حکومت مهیا شود. سیاست فرهنگی حکومتی همانند سابق خود را به عنوان مجموعه عملکردهایی در زمینه‌ی حل مسائل از طریق نهادهای تخصصی فرهنگی معرفی می‌کند. سیاست فرهنگی مشخص باعث پیشرفت ارتباط‌های فرهنگی با کشورهای خارج، حمایت از مجموعه‌های برگزارکننده تئاتر و کنسرت، فعالیت کتابخانه‌ها و موزه‌ها، فعالیت در زمینه حفظ مجموعه‌های تاریخی و یادبودی، تربیت متخصصان حرفه‌ای در زمینه‌ی فعالیت‌های هنری و خدمات فرهنگی می‌شود. نهادهای فرهنگی فعلی بستر ساز ایجاد چندین فرم عملی و مناسب فرهنگی در راستای افزایش قلمرو فرهنگی، گسترش سرمایه گذاری مالی در حوزه‌ی فرهنگی و توسعه حوزه ابزاری و نیروی انسانی شده‌اند. مشخصه‌های سیاست فرهنگی در بسیاری از سطوح به گرایش‌های متعدد برخاسته از نهادهای هدایت کننده فعالیت‌های تاثیرگذار فرهنگی بستگی دارد.

سمت و سوی سیاست فرهنگی روسیه که توسط وزارت فرهنگ روسیه فدراتیو تعیین می‌گردد و در حوزه‌ی فعالیت سایر وزارت‌هاو ادارات قرار می‌گیرد ، نیازمند به تبیین برنامه‌های مشخص بین سازمانی است. در این راستا حمایت از پیشرفت فرهنگ میهنی، ارتباطات فرهنگی میهن پرستان ساکن خارج از کشور، برنامه‌های مربوط به جوانان ، سیاست تربیتی در حوزه کودک و نوجوان، حفظ آثار و مفاخر فرهنگی و استفاده از دستاوردهای تاریخی - فرهنگی، حمایت از بایگانی و آرشیو دستاوردها، توسعه و رشد دادن استعدادهای مردمی و فعالیت‌های فرهنگی - تفریحی مردمی و فعالیت‌های ارگان‌های فدرال در صدا و سیما است.

این وزارتخانه مجری سیاست‌های فدرال در امر حمایت و حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی كشور بوده و بر امور صنایع دستی، هنر، كتابخانه‌های عمومی، موزه‌ها و دیگر مؤسسات فرهنگی و آموزش حرفه‌ای فرهنگی - هنری كشور نظارت دارد. وزارت مذكور همچنین سازمان‌های فرهنگی فدرال كشور را از محّل بودجه فدرال تأمین مالی نموده و به ارائه كمک‌های فنی به مؤسسات و سازمان‌های فرهنگی منطقه‌ای مبادرت می‌نماید. این قبیل حمایت‌ها در جهت توسعه و محافظت از فرهنگ و هنر كشور در برنامه‌های فدرال پیش‌بینی گردیده است. وزارت فرهنگ كشور همچنین در برنامه‌های فدرال ویژه بخش فرهنگی و اجتماعی شركت می‌نماید. وزیر فرهنگ، ریاست شورای هماهنگی فدرال در امور فرهنگ، هنر و سینمای كشور را بر عهده دارد. شورای فوق نیز خود متشكل از رؤسای ادارات فرهنگی ـ منطقه ای و یك نماینده از شورای وزیران است. به اعضای فوق باید كمیته دولتی سینما و آرشیو فدرال را نیز اضافه نمود. از جمله اختیارات قانونی منطقه ای فدرال روسیه می‌توان از مواردی چون ضمانت رعایت حقوق بشر و حقوق اجتماعی و شهروندی و محافظت از میراث فرهنگی ملی، اجرای سیاست‌های فرهنگی فدرال، تعیین استانداردهای لازم در آموزش‌های حرفه‌ای، از طریق طرح برنامه و راهكارهای مناسب، تعیین اصول كلی مؤسسات و سازمان‌های دولت‌های محلی و تعیین اصول كلی مالیات بندی یاد کرد.

ساختار سازمانی وزارت فرهنگ از زمان روی کار آمدن پوتین و در نتیجه بازسازی کامل ساختار اداری کشور به دست رئیس جمهور ولادیمیر پوتین صورت پذیرفته است. حذف بحث برانگیز کمیته مستقل فیلم کشور و ادغام آن با کمپانی سیرک روسیه از جمله تغییرات عمده صورت گرفته در وزارت فرهنگ محسوب می‌گردد. ترکیب و ساختار جدید وزارت فرهنگ روسیه شامل وزیر فرهنگ اداری چندین معاون بوده که سه نفر از آنان عنوان معاون اول وزیر را دارا هستند. از جمله وظایف عمده وزیر فرهنگ و معاونین او می توان به توسعه و قانون‌گذاری در سینمای کشور، حمایت دولت از هنر و توسعه هنرهای فولکلور، حمایت دولت از سینما، حفاظت و حمایت از ارزش‌های فرهنگی، تحقیق، آموزش و توسعه زیر ساختارهای فرهنگی و اجتماعی، و اجرای سیاست سرمایه‌گذاری و اقتصاد بر بخش فرهنگ کشور. هیأت‌های مسئول امور هنری و فرهنگی نیز خود شامل مواردی چون دایره روابط بین المللی فرهنگی، بخش حسابرسی و ممیزی. بخش‌های مسئول امور هنری و فرهنگی نیز خود شامل کتابخانه‌ها، دکوراسیون و طراحی، موزه‌ها، اطلاعات و روابط عمومی، بازرسی و نظارت بر حفاظت از آثار فرهنگی و تاریخی غیر منقول کشور، بخش تدارکات، و بخش حقوقی می‌باشد.

از جمله جزئیات ظرفیت‌های فرهنگی فدراسیون روسیه در سطوح منطقه‌ای می‌توان به مواردی چون اجرای سیاست فرهنگی منطقه‌ای و برنامه‌های توسعه فرهنگی، برقراری مبادلات بین المللی فرهنگی، اتخاذ قوانین منطقه‌ای در خصوص فرهنگ و توسعه و گسترش سایر قوانین، تأسیس موسسات منطقه‌ای جهت اداره فعالیت‌های فرهنگی منطقه‌ای، اختصاص بودجه منطقه‌ای به امور فرهنگی كشور، و پشتیبانی مالی از سازمان‌های فرهنگی ـ منطقه‌ای اشاره کرد. از جمله توانمندی‌های فرهنگی فدراسیون روسیه در سطح محلی نیز می توان به موارد زیر اشاره نمود:

الف. اجرای سیاست فرهنگی در قلمروهای محلی؛

ب. تأسیس مؤسسات محلی جهت اداره امور فرهنگی كشور؛

ج. اختصاص بودجه محلی به بخش فرهنگ و وضع مالیات‌های محلی؛

د. اعطای مدیریت اموال ویژه به شهرداری‌های كشور؛ و

ه. همكاری‌های بین دولتی و بین وزارتخانه‌ای.

برقراری همكاری‌های بین وزارتخانه‌ای در حوزه فرهنگ در نتیجه عملكرد مشترك میان چندین وزارتخانه كشور صورت می‌گیرد. به عنوان مثال، وزرای اقتصاد و دارایی روسیه با هماهنگی سایر وزارتخانه‌های كشور پیشنویس بودجه فدرال را تنظیم نموده و به برنامه ریزی در جهت توسعه اجتماعی اقتصادی كشور مبادرت می‌نمایند. وزرای مذكور همچنین لیستی از پروژه‌های بزرگ و مهم فرهنگی كشور را كه از محل بودجه ملی تأمین می‌گردند، تنظیم نموده و انواع حمایت‌های دولتی از بخش‌های اجتماعی كشور كه شامل فرهنگ و رسانه‌های گروهی نیز می‌گردد را به عمل می‌آورند. دفتر ویژه همكاری‌های بین المللی فرهنگی با سازمان یونسكو زیر نظر وزارت امور خارجه است. تقسیم مجدد مسئولیت‌های دولتی منجر به کم رنگ شدن نقش دولت در تأمین بودجه فعالیت‌های فرهنگی کشور گردید. آزادی نسبی در تهیه بودجه مؤسسات هنری کشور نظیر تئاترها، سینماها و موزه‌ها در ابتدا به شکل تأمین هزینه‌ها و سپس تأمین سرمایه پروژه‌های فرهنگی و هنری اعمال گردید. کنترل دولت بر فعالیت‌های فرهنگی و هنری و پروژه‌ها اغلب حذف گردید و این وظیفه بر عهده خود مؤسسات گذارده شد. تنها برخی از فعالیت‌های فرهنگی کشور نظیر برگزاری مراسم سالگردهای رسمی، جهانی بودند که دولت برای آن‌ها اولویت خاص قائل شده و مبادرت به برگزاری آن‌ها می‌کرد. یکی از اولویت‌های فرهنگی کشور حفظ مؤسسات فرهنگی سنتی است. حتی آن زمانی که تأمین بودجه فرهنگی کشور تا حد پرداخت حقوق کارمندان کاهش یافته بود بیشترین سهم بودجه‌ها صرف بخش مذکور می‌گردید. آزادی نسبی مدیریتی و مالی که در اواخر سال 1980 به مؤسسات دولتی کشور اعطا شد، همچنان در حد حرف باقی مانده و منابع مالی مؤسسات دولتی و تجاری دست اندر کار فرهنگ و هنر کشور به شدت کنترل می‌گردید.

نیز نگاه کنید به

نهادها و سازمان‌های فرهنگی ژاپن؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی کانادا؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی کوبا؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی لبنان؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی مصر؛ مراکز و نهادهای فرهنگی چین؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی تونس؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی افغانستان؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی سنگال؛ نهادها و سازمان های فرهنگی فرانسه؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی ساحل عاج؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی سوریه؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی سودان؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی زیمبابوه؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی تایلند؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی اوکراین؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی اسپانیا؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی اردن؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی سیرالئون؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی قطر.