آسیب شناسی اجتماعی در سوریه
اختفا ذاتی فساد است؛ به همین دلیل جستجو برای یافتن گزارش دقیق فساد چه در ادارات دولتی و چه در بخش خصوصی، کار عبثی است؛ با این حال، صد البته، اعتراضات داخلی، تالی فساد حاکمیتی است؛ هرچند عوامل دیگر آن را تشدید کرده باشند؛ در واقع، چاشنی اصلی نزاع داخلی، همیشه احساس خسارتی است که به دلیل وجود مفسده‌های مدیریتی ایجاد می‌شود.
از ن‌هاد‌های رسمی نباید توقع گزارش‌های صددرصد درست و دقیق را داشت؛ همانطور هم از ن‌هاد‌های بیگانه؛ خصوصاً مراکز ریز و درشت تحقیقاتی اروپایی که در حال حاضر، سوریه را زیر شدید‌‌ترین تحریم‌های اقتصادی و سیاسی قرار داده‌‌‌‌اند.
بدیهی است که طرفین بحران داخلی و در و اقع بینالمللی سوریه، یکدیگر را به شدید‌‌ترین و سازمان یافته‌‌ترین جنایات متهم کنند. فارغ از صدق و کذب قضایا، بدیهی است که این بحران، خسارتبار‌‌ترین آسیب‌ها را در تاریخ معاصر سوریه بعداز جنگ ج‌هانی داشته است. ویرانی‌های گسترده در یک بازدید کلی و ساده، خود، گویا‌‌ترین گزارش است؛ از بعضی از مناطق ریف دمشق، هیچ برجای نم‌‌‌‌انده‌‌‌است؛ همچنان در حلب و دیگر مناطق.
آسیب‌های معمول قبل از جنگ، در کشور نه چندان غنی سوریه، در کوران بحران و شدیدتر از آن، بعد از فروکش کردن نبرد، آرام آرام واقعیت خود را به نمایش درآورده است؛ در رأس آن، قتل و شکنجه، فقر، بیکاری و معلولیت است؛ یعنی محصولات همیشگی و کثیف جنگ که تنازع برای بقا را به طور طبیعی گسترش می‌دهد.
به عنوان نمونه، یک مرکز تحقیقاتی مشهور وتقریباً معتبر در ژنو سوئیس، به نام «ابتکار ج‌هانی علیه جنایات سازمان یافته فراملی» (GI-TOC)(Global Initiative Against Transnational Organized Crime) گزارشی از وضعیت آسیب‌های اجتماعی در سوریه منتشر نموده است که از شدت آن، بعید است کسی جرئت انکار داشته باشد! و از آنجا که برای مستندسازیِ ادعای خود، فقط مدعی استفاده از زبده‌‌ترین کارشناسان در بیش‌‌ترین تعداد است، ن‌می‌توان به قطع و یقین، به داده‌های آن اعتماد علمی داشت؛ زیرا هیچ رفرنس یا ارجاع دقیقی ارائه نشده است؛ با این حال، شاید با کمی اغراق، وضعیت را پر بیراه تشریح نکرده باشد.
متن گزارش GI-TOC درباره آسیب‌های اجتماعی در سوریه
بازار‌های قاچاق انسان در سوریه در حال رونق است. کار اجباری و استثمار جنسی در کشور فراگیر شده و زنان، مردان و کودکان قربانی می‌شوند. به ویژه بسیاری از زنان مجبور به تن فروشی اند. قاچاق اعضای بدن نیز محرز است. بازیگران دولتی و غیردولتی نیز از کودکان سوری در نبرد استثمار کرده و آن‌ها را مجبور کرده‌‌‌‌اند به عنوان جنگجو، سپر انسانی و بمب گذار انتحاری یا جلاد وارد معرکه شوند.
قربانیان سوری و غیر سوری به خارج از سوریه قاچاق شده و در کشور‌های همسایه مورد استثمار قرار گرفته‌‌‌‌اند. این، بازاری بسیار سودآور است و طبق گزارش‌ها در حال گسترش است. انفعال دولت و تسهیل قاچاق انسان، آسیب پذیری مردم سوریه را در برابر استثمار تشدید می‌کند.
موضوع منحصر به کودکان نیست. میلیون ها سوری که به دنبال فرار از جنگ داخلی هستند، در سال های اخیر به کشور‌های همسایه قاچاق شده‌‌‌‌‌اند. قاچاقچیان سوری با همتایان خارجی در کشور‌های همسایه، برای انتقال پناهجویان و پناهگرفتگان همکاری می‌کنند. افراد قاچاق شده در مسیر‌های قاچاق با خطرات قابل توجهی روبرو بوده‌‌‌‌‌اند؛ به ویژه زمانی که داعش حضور قویتری در منطقه داشت و در موارد بسیاری، سوری‌ها به قاچاقچیان پول پرداخت کرده‌‌‌‌اند تا آن‌ها را مجدداً به سوریه برگردانند! در حال حاضر، با توجه به نابودی داعش در شمال شرق سوریه و تحکیم مجدد بیشتر مناطق توسط رژیم سوریه، بازار قاچاق انسان، در سالهای اخیر منقبض شده است.
تجارت قاچاق اسلحه، از زمان آغاز جنگ داخلی در سوریه افزایش یافته است. بسیاری از تسلیحات خارجی که برای تحویل به گروه‌‌های طرفدار رژیم یا مخالفان در نظر گرفته شده بودند، به بازار سیاه منتقل شده‌‌‌‌‌اند. بسیاری از تسلیحات در نظر گرفته شده برای تحویل به گروه های مخالف نیز به گروه های تروریستی؛ مانند داعش منتقل شده است. تسلیحات به طور غیرقانونی هم به صورت آنلاین و هم در بازار‌های فضای باز؛ به ویژه در شمال شرق سوریه فروخته می شوند.
انبار‌های تسلیحات رژیم نیز به طور مداوم در طول جنگ، مورد حمله و غارت قرار گرفته است و مقامات ارتش سوریه به فروش غیرقانونی سلاح و مهمات به گروه‌‌های مخالف؛ مانند ارتش آزاد سوریه معروف هستند. بازار قاچاق اسلحه سوریه، عمدتاً توسط گروه های طرفدار رژیم؛ اعم از خارجی و داخلی، کنترل می‌شود و به ویژه در جنوب سوریه و در مناطق کردنشین رایج است.
قاچاق نفت یک مسئله مهم در سوریه است. در طول بیشتر جنگ داخلی، نفت سوریه در کنترل داعش بود و منبع درآمد مهمی برای این گروه تروریستی محسوب می‌شد. داعش به هر دو گروه حامی رژیم و مخالفان، نفت فروخت و در اوج خود، روزانه میلیون‌ها دلار درآمد داشت. سوخت یارانهای رژیم نیز به بازار‌های سیاه هدایت شده است و جنایتکاران و جنگسالاران، هر دو، به قاچاق سوخت دست زده‌‌‌‌اند.
مقامات بلندپایه سوری، در تجارت غیرقانونی نفت نقش داشته‌‌‌‌اند و سود سوختِ غیرقانونی [از نظر غرب] نقش مهمی در حفظ اقتصاد سوریه در طول جنگ داشته است. مقامات بلندپایه ترکیه نیز به خرید و انتقال غیرقانونی نفت سوریه از داعش متهم شده‌‌‌‌‌اند؛ هرچند این موضوع همچنان مورد مناقشه است.
از زمان نابودی داعش در شمال شرق سوریه، نفت سوریه به دست نیرو‌های کردِ تحت حمایت ایالات متحده افتاده است و این، سؤالاتی را در مورد میزان دخالت ایالات متحده در صنعت نفت سوریه ایجاد می‌کند. به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران، نفت ایران نیز [به ادعای امریکا] به صورت قاچاق وارد سوریه می‌شود.
اگرچه جنایات حیات وحش کمتر فراگیر است؛ اما حیات وحش و حیوانات خانگی از کشور‌های همسایه و شرق اروپا به سوریه قاچاق شده و متعاقباً با مجوز‌های تقلبی صادر شده است. همچنین مراکز تکثیر حیات وحش در حلب و دمشق وجود دارد که از آنجا حیوانات عجیب و غریب از سوریه به سایر نقاط خاورمیانه قاچاق می‌شوند. تجارت غیرقانونی پرندگان موضوع مهمی است و به ویژه گونه‌های شاهین (باز) و عقاب را تهدید می کند.
همچنین، شکارچیان غیرقانونی نوعی گنجشک را به نام «أبو قلنسوة» (blackcap) [که در فارسی به آن، «سسک سرسیاه» می‌گویند] به عنوان یک غذای لذیذ، در بازار سیاه هدف قرار می‌دهند؛ علاوه بر این، گوسفند‌ها با مواد مخدر پن‌هان شده در پشم آن‌ها به کشور‌های همسایه؛ به ویژه آنسوی جنوب سوریه و شرق فرات، قاچاق می‌شوند. قاچاق طلا نیز اتفاق می افتد؛ اما مانن بیشتر جرایم زیست محیطی دیگر؛ از جمله تجارت گیا‌هان، محدود است یا وجود ندارد.
تجارت حشیش و مواد مخدر مصنوعی سوریه در حال رونق است. مصرف حشیش در میان جوانان گسترده است و بسیاری از مردم سوریه، در میان افزایش نرخ فقر و بیکاری؛ به ویژه در شمال شرق سوریه، به کشت حشیش، به عنوان وسیلهای برای بقا روی آورده‌‌‌‌اند.
حشیش همچنین از کشور‌های همسایه به سوریه قاچاق می‌شود، اغلب با کمک گروه‌‌های خارجی... مقامات فاسد رژیم و ارتش نیز توزیع حشیش را تسهیل می کنند و بازار توسط شبکه مافیایی از بازیگران داخلی و خارجی کنترل می شود.
مصرف دارو‌های مصنوعی نیز در سوریه رو به افزایش است و جوانان سوری به طور فزایندهای دارو‌های تجویزی؛ مانند «ترامادول» (Tramadol) را استفاده می‌کنند. همه طرف های متخاصم نیز مصرف «کاپتاگون» (Captagon) رابه خاطر افزایش قابلیت های جنگی شدت بخشیده‌‌‌‌اند.
مواد مخدر مصنوعی نیز از سوریه به کشور‌های همسایه و سایر نقاط خاورمیانه و همچنین اروپا قاچاق می‌شود. دسترسی آسان به مواد تشکیل دهنده، این امکان را به تولید دارو‌های مصنوعی می‌دهد تا گسترش یابد خصوصاً کاپتاگون.مقامات فاسد رژیم، تجارت مواد مخدر مصنوعی را تسهیل می‌کنند و مرز سه‌گانه بین سوریه، اردن و عراق به عنوان یک مرکز قاچاق مواد مخدر شناخته شده‌‌‌است.
تجارت هروئین و کوکائین سوریه در سطح بسیاری کمتری شایع است؛ با این حال، هروئین از کشور‌های همسایه و آسیای مرکزی از طریق سوریه و بعد از ان، به کشور‌های دیگر در خاورمیانه یا اروپا، عمدتاً از طریق دمشق، حلب و سواحل شمال غربی سوریه ترانزیت می‌شود؛ همچنین کوکائین.
فساد اداری؛ مثل رشوه و روابط خویشاوندی قدرت، در سوریه بسیار است. بازیگران دولتی در بازار‌های کثیف مختلف؛ به ویژه بازار‌های قاچاق مواد مخدر مشارکت دارند.
بسیاری از شبکه های جنایتکار دیگر نیز در سوریه فعالیت می کنند؛ از جمله گروه‌‌های شبه نظامی، شبه نظامیان قبیلهای و مشاغل خانوادگی که درگیر جنایت و خشونت هستند و عمدتاً به آدم ربایی و اخاذی می‌پردازند.
رژیم سوریه در سالهای اخیر قوانین سخت گیرانهتری را علیه آزار جنسی وضع کرده است. دو مرکز دولتی بازپروری مواد مخدر و چند مرکز خصوصی نیز وجود دارد؛ همچنین، برنامه‌هایی برای ایجاد مراکز گزارش جنایات. طرح‌‌های مبتنی بر جامعه به رهبری سازمان‌‌های غیردولتی، برای ارتقای آگاهی جامعه مدنی نیز راه‌‌‌‌‌اندازی شده‌‌‌‌‌اند؛ اگرچه تا حد زیادی بی‌اثر بوده‌‌‌‌‌اند؛ علاوه بر این، برنامه‌‌های مختلف پیشگیری از جرم با حمایت سازمان‌‌های کمک‌رسان بینالمللی، عمدتاً در کاهش جرم ناموفق بوده‌‌‌‌‌اند.
یک سایت فعال دیگر در تحقیقات جرم و جنایت بینالمللی، به نام «» () گزارشی از وضعیت آسیب‌ها و خطرات اجتماعی سوریه، با نظر سنجی از بازدیدکنندگان این سایت، منتشر کرده است که بسیار موردسوء استفادهی بنگاه‌های خبری مع‌‌‌‌اند رژیم اسد، واقع شده است و اگر چه مورد تأیید علمی به هیچ روی ن‌می‌تو‌‌‌‌اند باشد؛ اما به جهت آشنایی با رویکرد بینالمللی در تحلیل اوضاع سوریه، ارائه آن برای تنویر افکار عمومی مفید است؛ بدین تفصیل ارائه:
عدد ارائه شده، مبنایی وضعی بین 0-100 از حداقل آسیب تا حداکثر آن. به عقیده این پایگاه نظرسنجی، عدد 56/32 شاخص عدد ایمنی است. شرکت کنندگان 165 نفر بوده‌‌‌‌‌اند و آخرین به روز رسانی، مربوط به فوریه 2022 بوده است.[۱]
| بالا | 71.38 | سطح جرم و جنایت | |
| بالا | 72.22 | افزایش جرم و جنایت در 3 سال گذشته | |
| بالا | 65.64 | نگرانی دزدی از منزل | |
| بالا | 67.84 | نگرانی ربوده شدن یا مورد دستبرد قرار گرفتن | |
| بالا | 65.09 | نگرانی سرقت ماشین | |
| بالا | 67.88 | نگرانی دزدی از اشیاء ماشین | |
| بالا | 66.56 | نگرانی مورد حمله قرار گرفتن | |
| بالا | 64.53 | نگران توهین شدن | |
| متوسط | 59.97 | نگرانی حمله فیزیکی به دلیل رنگ ، قومیت، جنسیت یا مذهب | |
| متوسط | 53.46 | نگرانی از افراد مشکل ساز در مصرف یا فروش مواد مخدر | |
| بالا | 67.56 | خرابکاری و سرقت اموال | |
| بالا | 68.71 | جرایم خشن و مسلحانه | |
| خیلی بالا | 81.09 | فساد و رشوه | |
| امنیت متوسط | 40.18 | پیاده روی ایمن به تنهایی در طول روز | |
| امنیت کم | 28.07 | پیاده روی ایمن به تنهایی در طول شب |
نیز نگاه کنید به
آسیب ها و چالش های اجتماعی در چین؛ آسیب شناسی اجتماعی در ژاپن؛ آسیب شناسی اجتماعی در روسیه؛ خشونت ها و آسیب های خانواده در مصر؛ آسیب شناسی اجتماعی در تونس؛ آسیب شناسی اجتماعی در افغانستان؛ آسیب شناسی اجتماعی در سنگال؛ آسیب شناسی اجتماعی در آرژانتین؛ آسیب شناسی اجتماعی در فرانسه؛ آسیب شناسی اجتماعی در مالی؛ آسیب شناسی اجتماعی در ساحل عاج؛ آسیب شناسی اجتماعی در زیمبابوه؛ آسیب شناسی اجتماعی در اوکراین؛ آسیب شناسی اجتماعی در اسپانیا؛ آسیب شناسی اجتماعی در اردن؛ آسیب شناسی اجتماعی در اتیوپی؛ آسیب شناسی اجتماعی در سیرالئون؛ آسیب شناسی اجتماعی در قطر؛ آسیب شناسی اجتماعی در بنگلادش؛ آسیب شناسی اجتماعی در گرجستان؛ آسیب شناسی اجتماعی در تایلند
کتابشناسی
- ↑ شنی، کریم (۱۴۰۰). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)