نهادها و سازمان‌های فرهنگی مصر

وزارت فرهنگ مدیریت عالی حوزه فرهنگ را بر عهده دارد که از طریق سازمان­‌ها و مؤسسات زیر در جهت تحقق سیاست‌­های فرهنگی کشور عمل می‌­کند:

شورای عالی فرهنگ مصر

این شورا (المجلس الاعلی للثقافة) در سال 1956 با مأموریت هماهنگی فعالیت‌­های فرهنگی هنری مؤسسات دولتی تأسیس شد. مهمترین اهداف شورای عالی فرهنگ، هموارسازی ارتباط فرهنگ با جامعه و ارزش‌­های معنوی از طریق بهره­‌مندسازی بخش‌­های مختلف جامعه از حوزه فرهنگ، توسعه دستاوردهای مختلف فرهنگی، هنری و ادبی و احیای میراث فرهنگی کهن، تأکید بر ارزش‌­های دینی، معنوی و اخلاقی جامعه است. امروز شورای عالی فرهنگ به کانونی برای توسعه فرهنگی و فکری در سطح ملی، منطقه‌­ای و بین‌­المللی تبدیل شده است و با تأسیس شعبه­‌ها و کمیته­‌های متعدد، مجموعه بزرگی از فعالان برجسته حوزه فرهنگ و هنر و علوم اجتماعی را در جهت تحقق اهداف خود به کار گرفته است. شورای مذکور از طریق کمیته­‌های چندگانه خود نشریاتی را انتشار می‌­دهد که مهمترین آنها عبارت است از: آفاق الموسیقی، مجلة الفلسفة، مجلة الکتاب و النشر و مجلة الترجمة است. همچنین اهداء جوایز دولتی با هدف تشویق و تکریم اندیشمندان، فرهیختگان و نویسندگان از جمله مسئولیت‌­های این شورا است که از سال 1958 تاکنون، همه ساله انجام شده است.

مرکز ملی ترجمه مصر

این مرکز (المرکز القومی للترجمة) به عنوان یک مؤسسه ملی و غیرانتفاعی در سال 2006 تأسیس شده است. مهمترین اهداف اصلی این مرکز، ترجمه و نشر آثار مهم از زبان‌­های خارجی به زبان عربی و ترجمه آثار فرهنگی و ادبی از زبان عربی به زبان‌های دیگر است. مرکز مزبور برای تحقق هر چه بهتر این دو هدف مهم، برای ایجاد مجموعه‌­ای ویژه از مترجمان جدید و حرفه­‌ای در زمینه موضوعات گوناگون تلاش می­‌کند. مرکز ملی ترجمه، معمولا کتاب­‌هایی را ترجمه و منتشر می‌­کند که مراکز نشر خصوصی امکان و توان آن را ندارند؛ از جمله ترجمه دائرة المعارف‌­ها و مجموعه کامل آثار نویسندگان و اندیشمندان بزرگ و نامدار. این مرکز علاوه بر همکاری با مؤسسات فرهنگی و مراکز نشر داخلی، با برخی از مراکز فرهنگی خارجی در مصر و برخی مراکز انتشاراتی وابسته به دانشگاه‌­هایی چون اکسفورد، کمبریج، کالیفرنیا، شیکاگو، کلمبیا و نیز برخی مراکز نشر جهانی در فرانسه، انگلیس، ایتالیا و آلمان همکاری دارد.

سازمان کل کاخ های فرهنگی مصر

این سازمان (الهیئة العامة لقصور الثقافة) از مؤسسات فرهنگی مهم مصر است که نقش عمده‌­ای در ارائه خدمات فرهنگی و هنری دارد. این سازمان که پیشتر با عنوان سازمان فرهنگ عامه فعالیت می‌­کرد، در سال 1989 با تشکیلات و عنوان جدید مرحله جدید فعالیت­‌های خود را آغاز کرد. اهداف اصلی سازمان کل کاخ‌­های فرهنگی، مشارکت فعال در ارتقاء فرهنگی و جلب توجه مردم به حوزه سینما، تئاتر، موسیقی، ادبیات، هنرهای تجسمی و نیز فعال­سازی حوزه‌­های کودک، زنان، جوانان و توسعه خدمات کتابخانه‌­ای در استان­‌ها است. گروه میراث فرهنگی التنورة از جمله واحدهای وابسته به این سازمان است که در راستای احیای میراث فرهنگی و هنری فراموش شده و یا در حال فراموشی فعالیت می­کند. طرح اتوبوس هنر زیبا نیز با هدف ارتقاء سطح آگاهی­‌ها و تأکید بر مفهوم زیبایی و ارزش احساس وابستگی و وفاداری به میهن در میان نسل­‌های جدید کودک و جوان مصری فعال شده است. این طرح از طریق بکارگیری شیوه‌­های ابتکاری و بهره‌­گیری از اندیشه­‌ها و مفاهیم جدید و پویا، سعی در پیشگیری از سقوط این نسل در گرداب افراطی­‌گری و تروریسم و خشونت در اندیشه و رفتار دارد. اتوبوس هنر زیبا طبق برنامه مدون، کودکان و نوجوانان را با همراهی ناظر و یک هنرمند تجسمی به تماشای موزه­‌ها و نمایشگاه‌­های هنری می­‌برد. باشگاه‌­های تکنولوژی ارتباطات نیز از جمله طرح‌­های فرهنگی هنری وابسته به سازمان کل کاخ‌­های فرهنگی است که از سال 2003 به اجرا گزارده شده است. امروز 43 باشگاه در مناطق مختلف مصر در این طرح مشارکت دارند. محور برنامه‌­ها در این طرح، تعامل با زبان جدید و عصر جهانی شدن است. در این برنامه­‌ها مشارکت کنندگان با شیوه­‌های گوناگون بهره‌­برداری از تکنولوژی ارتباطات نوین آشنا شده و از طریق فضای مجازی با جهان امروز و تحولات آن آشنا می‌­شوند.

از دیگر فعالیت­‌های سازمان کل کاخ­‌های فرهنگی، برگزاری جشنواره­‌های مناسبتی ملی و مشارکت در برخی جشنواره­‌های بین‌­المللی است. از جمله جشنواره‌­ها و مناسبت­‌هایی که توسط این سازمان برگزار می‌­شود می‌­توان از: جشنواره مطالعه برای همگان، جشنواره فرهنگی هنری شب­‌های رمضان، جشن‌­های مربوط به زنان خانواده، جشن­‌های میلاد پیامبر اسلام (ص)، جشنواره حرفه‌­های سنتی، جشن روز جهانی موسیقی، جشنواره حوزه دریای سرخ و جشنواره کشورهای حوزه رودخانه نیل نام برد. همچنین برگزاری مسابقات فرهنگی و ادبی مناطق در زمینه‌­های شعر، رمان و قصه کوتاه از دیگر فعالیت­‌های این سازمان است.

سازمان کل کتابخانه و اسناد ملی مصر

این سازمان (الهیئة العامة لدار الکتب و الوثائق القومیة) نظارت و هدایت کتابخانه و اسناد ملی مصر را بر عهده دارد. کتابخانه ملی مصر در سال 1870 و به فرمان اسماعیل پاشا با نام «الکتبخانة الخدیویة المصریة» آغاز به کار کرد که می‌­توان آن را اولین کتابخانه ملی به مفهوم نوین آن در تاریخ معاصر جهان عرب دانست. در سال 1966، مرکز اسناد ملی مصر به این کتابخانه منضم گشت و سپس در یک روند تحول و توسعه، در سال 1993 با عنوان سازمان کل کتابخانه و اسناد ملی مصر مرحله جدیدی را در حوزه خدمات فرهنگی و علمی آغاز کرد. امروز این مرکز ملی کتاب و اسناد با مراکز وابسته متعددی چون: مرکز تحقیقات میراث و مرکز تاریخ معاصر، یکی از مؤسسات معتبر علمی و فرهنگی فعال این کشور است.

هدف عمده کتابخانه و مرکز اسناد ملی مصر ارائه خدمات کتابخانه‌­ای در سراسر مصر و نیز جهان عرب است. فراهم آوردن امکانات و زمینه‌­های لازم برای جمع­آوری منابع علمی ارزشمند در سطح جهان، حفظ میراث مکتوب با گردآوری نسخه­‌های خطی اصل، تهیه منابع و مدارک مربوط به تاریخ ملی مصر و سازماندهی و آماده­‌سازی آنها برای استفاده پژوهشگران از دیگر وظایف این مرکز به شمار می‌­رود.

کتابخانه و مرکز اسناد ملی مصر دارای حدود 1/400/000 جلد کتاب، 5500 نسخه خطی به زبان­‌های عربی، ترکی، فارسی، انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی و نیز ملیون­‌ها سند آرشیوی از منابع اصلی و ترجمه شده در حوزه­‌های مختلف علوم است. فصلنامه «الفهرست» و مجله «تراثیات» از مهمترین نشریات این سازمان است.

صندوق توسعه فرهنگی مصر

از آنجا که مصر دارای سرمایه عظیمی از آثار معماری، باارزش تاریخی و فنی است؛ با هدف پیشگیری از تخریب و آسیب بیشتر آنها، صندوق توسعه فرهنگی (صندوق التنمیة الثقافیة)، مسئولیت طرح‌­های بازسازی و مرمت این آثار را برعهده دارد. همچنین، تأسیس و یا نوسازی موزه‌­های تاریخی و هنری و تجهیز آنها به جدیدترین امکانات موزه­ای و تجهیز و نوسازی مراکز فرهنگی و هنری در زمره مأموریت­‌های آن قرار دارد. از دیگر وظایف این صندوق، حمایت از برگزاری جشنواره­‌ها و مناسبت­‌های فرهنگی و هنری از جمله جشنواره ملی سینما، سمپوزیوم مجسمه­‌سازی اسوان، جشنواره بین‌­المللی تئاتر تجربی، جشنواره ملی تئاتر مصر و جشنواره بین‌­المللی سینمای کودک قاهره است. حمایت مالی از مجموعه‌­ها و جمعیت­‌های فرهنگی و هنری هم در فهرست فعالیت‌­های صندوق توسعه فرهنگی قرار گرفته است.

سازمان کل کتاب مصر

در سال 1993 با جدا شدن از مجموعه مرکز کتابخانه و اسناد ملی، فعالیت خود را به عنوان سازمانی مستقل آغاز کرد. مأموریت این سازمان (الهیئة المصریه العامة للکتاب) پاسداری از پیشگامی فرهنگی مصر از طریق ارتقاء بخشیدن به حوزه اندیشه و با هدف ایفای نقش در ساختن آینده نسل­‌های امروز و فردا، باور، پذیرش، تعامل و همزیستی در یک منظومه انسانی گسترده است. سازمان مذکور تلاش می­کند تا با ارائه تألیفات جدید، معرفی میراث فرهنگی و ترجمه آثاری که از اندیش‌ه­ای والا برخوردار باشد، چنین مأموریتی را تحقق بخشد. این سازمان برای غنا بخشیدن به حیات فرهنگی جامعه، اقدام به ایجاد پروژه «کتابخانه خانواده» کرده است که از مهمترین پروژه‌­های فرهنگی در مصر است. این پروژه با حمایت از تشکیل کتابخانه در هر خانه به گسترش فرهنگ مطالعه کتاب و مآلاً به ارتقاء سطح معرفت و آگاهی‌­های فرهنگی و اجتماعی کمک می‌کند. سازمان کل کتاب همچنین به انتشار کتاب و مجموعه­‌های معرفتی در حوزه‌­های مختلف اقدام کرده است که از جمله آنها می­‌توان به: سلسله شاهکارهای ادبیات عرب، مجموع ابداعات شعری معاصر، تاریخ مصر، علم و زندگی، ادبیات کودک در جهان، نمایشنامه‌­هایی با محتوای میراث تاریخی برای کودکان، سلسله آثار برتر داستانی، فرهنگ‌­ها و دائرة­ المعارف‌­ها، هنرهای زیبای مصر، دائرة المعارف اسلامی، دائرة المعارف مصر جدید، فرهنگ تئاتر و دایرة المعارف کودک را نام برد. علاوه بر آنچه ذکر شد، این سازمان از ابتدای تأسیس تاکنون بیش از 400 عنوان کتاب را از زبان­‌های خارجی به عربی ترجمه و منتشر کرده است. از دیگر وظایف این سازمان، نظارت بر برگزاری برخی از نمایشگاه­‌های فرهنگی هنری از جمله: نمایشگاه بین­‌المللی کتاب قاهره، نمایشگاه کتاب عربی اسکندریه و نمایشگاه بین‌­المللی کتاب کودک در قاهره است. نشریات متعددی نیز توسط سازمان مزبور منتشر می­‌شود که فصلنامه «فصول» در نقد ادبی، ماهنامه «المسرح» در حوزه تئاتر، فصلنامه «عالم الکتاب» و فصلنامه «ابداع» از مهمترین آن است.

سازمان کل مرکز فرهنگی ملی مصر

زمینه تأسیس این سازمان (الهیئة العامة للمرکز الثقافی القومی (الاوبرا)) به دوره حکومت اسماعیل پاشا و مناسبت افتتاح آبراه سوئز در سال 1869 بازمی‌­گردد. نظر به علاقه‌­ای که او به هنر و فعالیت­‌های هنری داشت، دستور داد تا ساختمانی با معماری هنری برجسته ساخته شود و به اپرا اختصاص یابد. فعالیت‌­های این مرکز که به دنبال آتش‌­سوزی در سال 1971 متوقف شده بود، از سال 1988 مجددا آغاز شد. مرکز فرهنگی ملی که به عنوان خانه اپرای مصر هم شناخته می­‌شود یکی از مراکز فرهنگی شاخص در مصر است که به ارائه هنرهای فاخر و فعالیت­‌های ابتکاری مختلف فرهنگی و هنری می­‌پردازد. این مرکز با هدف جلب و جذب جمعیت بیشتری از مردم علاقمند، برنامه­‌های خود را با قیمت­‌های پایین ارائه می­‌کند.

نیز نگاه کنید به

نهادها و سازمان‌های فرهنگی ژاپن؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی کانادا؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی کوبا؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی لبنان؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی افغانستان؛ مراکز و نهادهای فرهنگی چین؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی تونس؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی روسیه؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی سنگال؛ نهادها و سازمان های فرهنگی فرانسه؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی ساحل عاج؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی سوریه؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی سودان؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی زیمبابوه؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی اوکراین؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی اسپانیا؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی اردن؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی سیرالئون؛ نهادها و سازمان‌های فرهنگی قطر.