ایران شناسی در قزاقستان

هر چند آموزش زبان فارسی و ایران‌شناسی از زمان اتحاد جماهیر شوروی و قبل از استقلال قزاقستان در این کشور وجود داشته است که اسامی قزاقستان، ترکستان، گلنار، گلناز، گلمیرا، وجود بیش از ۳۰۰۰ واژه فارسی در زبان قزاقی گویای حضور و نفوذ زبان فارسی در قزاقستان است که بعد از استقلال قزاقستان از سال ۱۹۹۱ با توسعه مناسبات همه جانبه بین دو کشور ایران‌شناسی و آموزش زبان فارسی نیز حیاتی نو یافت، در بسیاری از موارد تاریخ و فرهنگ قزاقستان از تاریخ، فرهنگ و زبان فارسی جدایی ناپذیر است، هویت و پیشینه ملت قزاقستان اکثرا در کتاب‌ها و نوشته‌های زبان فارسی نهفته است به همین دلیل تا زمان نه چندان دور زبان فارسی در این کشور رواج فراوان داشت، کلاس‌های زبان فارسی نه تنها در دانشگاه‌ها بلکه در تعداد زیادی از مدارس تدریس می‌شد، امروزه نیز هر چند زبان فار سی تا حدی از رونق قبلی افتاده است ولی اتاق‌های ایران در دانشگاه‌ها به توسعه و گسترش زبان فارسی اهتمام دارند، هر ساله تعداد زیادی دانشجو زبان فارسی را به عنوان زبان اول انتخاب می‌کنند، دانشگاه فارابی، اوراسیا، آبای، ابلای خان و تعدادی دیگر از دانشگاه‌های معتبر آموزش زبان فارسی به عنوان رشته یا بعنوان زبان دوم تدریس می‌کنند و هر ساله تعدادی دانشجو را در این رشته انتخاب و بورسیه می‌کنند. عده زیادی از اساتید و دانشجویان در دوره‌های آموزش زبان فارسی در ایران شرکت می‌کنند و در کنفرانس‌ها، سمینارها نشست‌های علمی در ایران حضور می‌یابند بنا به گفته حسن علی اوف از قزاقستان - شهر آلماتی - دانشگاه زبان‌های خارجی و ارتباطات بین المللی آبلای خان و رئیس کرسی زبان‌های شرقی، در این بخش سه زبان پارسی - ترکی - هندی تدریس می‌شود. که دانشجویان پس از پایان تحصیلات به تدریس این زبان با مترجمی مشغول می‌شوند. فارسی برای قزاق‌ها بسیار اهمیت دارد، زیرا ما اگر بخواهیم با ادبیات کلاسیک آشنا شویم - لازم است که پارسی را بدانیم - زیرا واژه‌های پارسی در آثار آن دوره بسیار دیده می‌شود رباعیات حکیم عمرخیام نیشابوری - ماجراهای شاهنامه فردوسی - غزلیات حافظ - سعدی - مولانا - عطار - نظامی و در قزاقستان فراوان است و مردم نیز از آنان استقبال می‌کنند. شعر فارسی در همه جای دنیا معروف است و این معروفیت در قزاقستان هم خودش را نشان می‌دهد.

مردم نیز خوشحال می‌شوند که به زبان خودشان می‌توانند با روحیه عرفانی - ادبی و بزرگ شاعران مشرق زمین آشنا شوند. از قدیم زبان فارسی در قزاقستان وجود داشته است - اما در بعضی دوره‌ها حضورش را کمتر و در برخی دوره‌ها بیشتر می‌بینیم. شعرای قزاقی دوره‌های قدیم‌تر - زبان پارسی را می‌دانستند و یا با ادبیات پارسی آشنایی خوبی داشتند. به طوری که در مکتب‌خانه‌ها گلستان و بوستان را در کنار درس‌های دینی می‌خواندند - همین طور مثنوی - خمسه نظامی و داستان‌های زیبای شاهنامه فردوسی را، بنابراین از قدیم این ارتباط ادبی وجود داشته است. که همه این موارد گویای میزان حضور و نفوذ زبان فارسی در قزاقستان است.

حضور و نفوذ زبان فارسی در آسیای مرکزی، دشت قپچاق و قزاقستان علاوه بر شعرا، ادبا و نویسندگان فارسی زبان تا حدی مرهون اساتید زبان فارسی و ایران شناسانی است که در دوره‌های مختلف در این دیار به آموزش و ترویج زبان فارسی همت گماشته‌اند که پس از استقلال قزاقستان بسیاری از اساتید زبان فارسی به تدریس و عده‌ای از دانشجویان به فراگیری زبان و ادبیات فارسی و ایران‌شناسی مشغول بوده‌اند که نقش مهمی در توسعه زبان و ادبیات فارسی در این خطه ایفا کرده‌اند که مبرزترین ایران‌شناسان بعد از استقلال جمهوری قزاقستان عبارت اند از:

آقای صفر عبد الله

دانشمند ایران‌شناس، اهل تاجیکستان که سالیان زیادی است که در قزاقستان سکونت گزیده است، در دانشگاه‌های مختلف مخصوصا در دانشگاه آبلایخان مشغول فعالیت‌های تدریس زبان و ادبیات فارسی و ایران‌شناسی است و با ارتباط تنگاتنگی که با شخصیت‌های علمی و ادبی جمهوری اسلامی ایران دارد از هیچ تلاش برای ایران شناسی و آموزش زبان فارسی و نوشتن مقاله و انتشار فصلنامه فروگذار نکرده است.

او که فارغ التحصیل موسسه جهانی ادبیات گورکی در مسکو (۱۹۷۹-۱۹۸۴) و مدت‌ها عضو این موسسه و پس از آن در تأسیس موسسه مطالعات شرقی از جمهوری تاجیکستان نقش اصلی را ایفا کرده است و هم اکنون عضو انجمن دانشوران و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

صفر عبدالله (Cabap A6IyII0) بخاطر سهمی که در تحکیم وحدت مردم قزاقستان داشته است در ۲۰۱۵ نشان زرین "وحدت" انجمن مردم قزاقستان را دریافت کرده است.

صفر عبدالله کتب و مقالات زیادی درباره تاریخ فرهنگ و ادبیات ایران، شعر معاصر فارسی، زبان فارسی و فرهنگ اسلامی، عرفان و تصوف، روابط فرهنگی مردمان ترک و ایرانی منتشر کرده است. از مهم‌ترین کارهای او در این زمینه چاپ چهار جلد کتاب "روابط تاریخی و فرهنگی ایران و دشت قپچاق" است که مقالات و سخنرانی‌های همایش‌های علمی تهران و آلماتی را در بر دارد.

پل‌های جادویی"، "سحر سخن"، "فهرست دست‌نبشته‌های فارسی محفوظ در کتابخانه ملی قزاقستان"، فرهنگ تخصصی فارسی به روسی و روسی به فارسی"، "نور سخن"، "روشنایی سخن"، "نوروز - هدیه ایران به جهان"، "نگاهی به زندگی و آثار آبای قونانبایف (شاعر معروف قزاق)" از عمده‌ترین کتاب‌های علمی و ادبی پرفسور صفر عبدالله به شمار می‌روند.

او از سال ۲۰۰۷ با سردبیری فصلنامه ایران نامه تا کنون بیش از ۳۰ شماره این فصنامه را با همکاری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری قزاقستان منتشر کرده است.

نیز نگاه کنید به

ایران شناسی در کانادا؛ ایران شناسی در روسیه؛ ایران شناسی در تونس؛ ایران شناسی در ژاپن؛ ایران شناسی در لبنان؛ ایرانشناسی و ایرانشناسان در چین؛ ایران شناسی در سنگال؛ ایران شناسی در مالی؛ ایران‌شناسی در تایلند؛ ایران شناسی و ایران شناسان در اوکراین؛ ایران شناسی و ایرانشناسان در اسپانیا؛ ايران شناسی و ايران شناسان اردن؛ ایران شناسی در اتیوپی؛ ایران شناسی در سیرالئون؛ ایران شناسی در قطر.