تئاتر و هنرهای نمایشی سریلانکا: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
===== تئاتر =====
در سریلانکا، هنر تئاتر سنتی و مدرن، قدیمی و جدید با هم پیوستگی محکمی دارند. در کلمبو، پایتخت کشور، تئاتر مدرن، بین‌المللی و در حال رشد وجود دارد. آثار اصلی و ترجمه  نمایشنامه‌‌نویسان مطرح جهان مانند بکث، گوگل و گورکی(Beketh, Gogole and Gorky) سطح و سبک های مختلفی دارند. در مواردی به منظور سرگرمی و گاهی جهت  شفا بیماران یا در مناطق روستایی، تئاترهای آئینی‌ قدیمی اجرا می‌شود


='''10-4-1.   تئاتر'''=
این سرگرمی‌ها از شیوه‌ها و روش‌های زندگی کشاورزی سرچشمه گرفته است و همانند تمام جوامع در حال پیشرفت بسیاری از قالب‌های قدیمی هنر تئاتر کم ‌رنگ‌تر می‌شوند و این در حالی است که تئاتر مدرن و جدید در حال شکوفایی است.
در سريلانكا، هنر تئاتر سنتي و مدرن، قديمي و جديد با هم پیوستگی محکمی دارند. در كلمبو، پايتخت كشور، تئاتر مدرن، بين‌المللي و در حال رشد وجود دارد. آثار اصلي و ترجمه  نمايشنامه‌‌نويسان مطرح جهان مانند بكث، گوگل و گوركي[47] سطح و سبك های مختلفی دارند. در مواردی به منظور سرگرمی و گاهی جهت  شفا بيماران یا در مناطق روستايي، تئاترهاي آئيني‌ قديمي اجرا مي‌شود


اين سرگرمي‌ها از شيوه‌ها و روش‌هاي زندگي كشاورزي سرچشمه گرفته است و همانند تمام جوامع در حال پيشرفت بسياري از قالب‌هاي قديمي هنر تئاتر كم ‌رنگ‌تر مي‌شوند و اين در حالي است كه تئاتر مدرن و جديد در حال شكوفايي است.
ادیریویرا ساراتچاندرا مانام(Ediriweera Saratchandra’s Maname) به عنوان اولین نمایش مدرن به زبان سینهالی به شمار می رود که در سال 1956 تولید شد و به سبک نمایش قومی سنتی به نام ناداگام(nadagam) به روی صحنه رفت. موضوعات سیاسی و اجتماعی، کانون توجه بیشتر نمایش های معاصر در کشور است. تصاویر انیمیشن تولید داخل منحصراً به زبان سینهالی است و فیلم های تامیلی زبان از جنوب هند وارد می شود.<ref name=":12">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>


ادیریویرا ساراتچاندرا مانام[48] به عنوان اولین نمایش مدرن به زبان سینهالی به شمار می رود که در سال 1956 تولید شد و به سبک نمایش قومی سنتی به نام ناداگام[49] به روی صحنه رفت. موضوعات سیاسی و اجتماعی، کانون توجه بیشتر نمایش های معاصر در کشور است. تصاویر انیمیشن تولید داخل منحصراً به زبان سینهالی است و فیلم های تامیلی زبان از جنوب هند وارد می شود.
====== تئاتر آئيني – مذهبی ======
='''10-4-1-1.               تئاتر آئيني – مذهبي:'''=
تئاترهای آئینی سریلانکا با اجراهای گسترده و فراوان به لحاظ تاریخی پیوستگی دارند. قدمت افسانه‌های قدیمی تئاتر به دوران قبل از بودائی‌ها برمی‌گردد. تئاترهای مذهبی و آئینی مانند تمام هنرهای زنده دیگر در طول زمان دستخوش تغییرات شده اند و بعضی از عناصر خود را از دست داده و برخی دیگر را جذب کرده اند. تئاترهای آئینی به طور کلی اجراهای طولانی مدت دارند. هدف اولیه تئاتر قومی سریلانک فرو نشاندن خشم خدایان و دیوها است، برخی مردم عادی بر این باورند که خدایانشان به ایشان نعمت‌ داده، بیماری شان را شفا داده و پریشان شان را علاج  می کنند. تصور بر این است که اگر مردم نذورات و خیرات ندهند و به مراسم تئاتر بی توجهی کنندد، خدایان مردم را در برابر دیوها و شیاطین رهل خواهند کرد.
تئاترهاي آئيني سريلانكا با اجراهاي گسترده و فراوان به لحاظ تاريخي پيوستگی دارند. قدمت افسانه‌های قدیمی تئاتر به دوران قبل از بودائي‌ها برمي‌گردد. تئاترهاي مذهبي و آئيني مانند تمام هنرهاي زنده دیگر در طول زمان دستخوش تغييرات شده اند و بعضي از عناصر خود را از دست داده و برخی ديگر را جذب کرده اند. تئاترهاي آئيني به طور كلي اجراهاي طولاني مدت دارند. هدف اوليه تئاتر قومي سریلانک فرو نشاندن خشم خدايان و ديوها است، برخی مردم عادی بر این باورند که خدایانشان به ایشان نعمت‌ داده، بیماری شان را شفا داده و پريشان شان را علاج  می کنند. تصور بر اين است که اگر مردم نذورات و خيرات ندهند و به مراسم تئاتر بی توجهی کنندد، خدايان مردم را در برابر ديوها و شياطين رهل خواهند كرد.


دسته‌ دیگر از تئاترهاي آئيني جنبۀ شخصي دارند. به منظ.ر پیشگیری از تأثيرات نامطلوب نجومی در مقياس كوچكتری این مراسم برپا می شود.منجمان و ستاره شناسان و موبدان بودایی زمان های مناسبی را برای اجرای این گونه نمایش ها توصیه کنند.
دسته‌ دیگر از تئاترهای آئینی جنبۀ شخصی دارند. به منظ.ر پیشگیری از تأثیرات نامطلوب نجومی در مقیاس کوچکتری این مراسم برپا می شود.منجمان و ستاره شناسان و موبدان بودایی زمان های مناسبی را برای اجرای این گونه نمایش ها توصیه کنند.


اورو ياكاما[50] (آداب كشتن گراز وحشي) نوعی از مراسم تئاترهای آئيني است. اين واقعه منظوم تعريف و روايت و اغلب به صورت كمدي، خنده‌دار و با حركات تقليدي اجرا می شود. شكارچي پیش رفتن به شكار گراز، زمان مناسب شکار را با يك منجم مشورت می کند. در این نمایش شكارچي با جانواران و حيوانات مختلفی برخورد مي‌كند و آنها را با گراز وحشي اشتباه مي‌گيرد. در نهايت او به صيد و شكار اصلي خود مي‌رسد. رقاصی خود را به شكل گراز درمي‌آورد و پس از تلاش‌هاي بسيار سر انجام به دام شکارچی مي‌افتد. با تير و كمان شكار و گوشت آن در ميان اهالي روستا پخش و توزيع مي‌شود. (E.R.Sarachchandra, 2006)
اورو یاکاما(Oru Yakkama) (آداب کشتن گراز وحشی) نوعی از مراسم تئاترهای آئینی است. این واقعه منظوم تعریف و روایت و اغلب به صورت کمدی، خنده‌دار و با حرکات تقلیدی اجرا می شود. شکارچی پیش رفتن به شکار گراز، زمان مناسب شکار را با یک منجم مشورت می کند. در این نمایش شکارچی با جانواران و حیوانات مختلفی برخورد می‌کند و آنها را با گراز وحشی اشتباه می‌گیرد. در نهایت او به صید و شکار اصلی خود می‌رسد. رقاصی خود را به شکل گراز درمی‌آورد و پس از تلاش‌های بسیار سر انجام به دام شکارچی می‌افتد. با تیر و کمان شکار و گوشت آن در میان اهالی روستا پخش و توزیع می‌شود.<ref name=":3">E.R.Sarachchandra. (2006). ''The Folk Drama of Ceylon.'' Colombo: Migoda.</ref>


در اين توزيع، قوانين اجتماعي زندگي واقعي و روزمره به صورت ساده و برعكس وضعیت جاری در زندگی اجرا مي‌شود: قسمت‌هاي نامطبوع گوشت را به اعضاي طبقه بالاي جامعه و بهترين قسمتهاي آن را طعنه‌آميز و نيش‌دار به اعضاي طبقه پايين جامعه می دهند. اين مراسم از سطح بالايی از طنز و نقد اجتماعي برخوردار است. اين مسئله بیانگر این است كه تئاتر و نمايشهاي آئيني ضمن تعلق داشتن به جهان معنوي با مسائل روزمره و واقعيت‌های زندگی نیز سروكار دارند. اين مراسم در گذشته در ميان مردم سينهالي نمایشی مهم و برجسته به شمار مي‌آمده است.
در این توزیع، قوانین اجتماعی زندگی واقعی و روزمره به صورت ساده و برعکس وضعیت جاری در زندگی اجرا می‌شود: قسمت‌های نامطبوع گوشت را به اعضای طبقه بالای جامعه و بهترین قسمتهای آن را طعنه‌آمیز و نیش‌دار به اعضای طبقه پایین جامعه می دهند. این مراسم از سطح بالایی از طنز و نقد اجتماعی برخوردار است. این مسئله بیانگر این است که تئاتر و نمایشهای آئینی ضمن تعلق داشتن به جهان معنوی با مسائل روزمره و واقعیت‌های زندگی نیز سروکار دارند. این مراسم در گذشته در میان مردم سینهالی نمایشی مهم و برجسته به شمار می‌آمده است.


یکی دیگر از نمایش های آئيني همگاني كه توسط یک گروه اجرا مي‌شود گام مادوا، دِوُل مادوا و پونا مادوا[51]  نام دارد كه ضمن اجرای آن خدايي موثر در پیشگیری از ابتلای به بيماري‌هاي واگيري و مسري به نام پاتيني[52] پرستش می شود. معابد پاتینی در سرتاسر كشور پراكنده است.
یکی دیگر از نمایش های آئینی همگانی که توسط یک گروه اجرا می‌شود گام مادوا، دِوُل مادوا و پونا مادوا(Gam maduwa, Devol madewa and Puna maduva)  نام دارد که ضمن اجرای آن خدایی موثر در پیشگیری از ابتلای به بیماری‌های واگیری و مسری به نام پاتینی(Pattini) پرستش می شود. معابد پاتینی در سرتاسر کشور پراکنده است.


نوع دیگری از نمایش هاي آئيني مرتبط با مريضي يا بدبختي و بدشانسي را بالي تُويل[53] می گویند.  بالي  آدابي است كه طی آن هدایایی به خدايان سيارات و نجوم پیشکش می شود. نمايشي و مراسم بسيار دراماتيك تُويل براي تسكين بیمار و دفع شياطين استفاده مي‌شود. از ديگر ويژگي‌هاي مهم «بالي» استفاده از تصاوير است. تصاوير سفالي بزرگی که گاهي سه متر طول دارد. آن ها نقوشی برجسته ای را که به صورت برعكس در صحنه نمایش نصب کرده اند پس از نمایش از بين مي‌برند. امروزه نمایش بالي به دليل هزينه‌ها و مخارج زيادش به ندرت برگزار مي‌شود. (E.R.Sarachchandra, 2006)
نوع دیگری از نمایش های آئینی مرتبط با مریضی یا بدبختی و بدشانسی را بالی تُویل(Bali-thovil) می گویند.  بالی  آدابی است که طی آن هدایایی به خدایان سیارات و نجوم پیشکش می شود. نمایشی و مراسم بسیار دراماتیک تُویل برای تسکین بیمار و دفع شیاطین استفاده می‌شود. از دیگر ویژگی‌های مهم «بالی» استفاده از تصاویر است. تصاویر سفالی بزرگی که گاهی سه متر طول دارد. آن ها نقوشی برجسته ای را که به صورت برعکس در صحنه نمایش نصب کرده اند پس از نمایش از بین می‌برند. امروزه نمایش بالی به دلیل هزینه‌ها و مخارج زیادش به ندرت برگزار می‌شود. <ref name=":3" /><ref name=":1">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>
=10-4-1-2.  ناداگاما'''[54]''':=
ناداگام سابقه ای 200 ساله دارد و در اصل نمايشی از مردم دراويدي جنوب هند است. متن اولين نمایش ناداگاماي از زبان تاميل به سينهالي ترجمه شده است. اولين نمایش [[ناداگاما]] سينهالي را مبلغان كاتوليك اجرا کردند. موسیقی و متن شعر گونه مهمترین شاخص این نمايش هستند. نمايش به صورت‌ آواز، سرود و گفتگوهاي منظوم اجرا می شود. لذا موسيقي ناداگاما بعد جديدي را به تئاتر قومي سينهالي اضافه كرد. بيشتر تئاترهاي سينهالي درباره داستان‌هاي افسانه‌اي هستند. اين نمايش در ابتدا با موضوعات و مطالب مربوط به مسيحيت سروكار داشته است. اگر چه اين نمايش به لحاظ شیوه های اجرایی به سایر الگوهاي سنتي اجراي نمايش ها  قوت و غناي بیشتری بخشید، اما نتوانسته نظر اديبان را به خود جلب كند.
=10-4-1-3. «نورتي»'''[55]''':=
اواخر قرن نوزدهم با ورود شركت تئاتر و نمايش پارسي شهر بمبئي هند به سريلانكا تئاتر شهري سينهالي ظهور كرد. اجراي تئاتر و نمايش پارسي با تئاترها و نمايش هاي ديگر كاملاً متفاوت بود و همین موضوع باعث شد تا تماشاچیان جذب آن شوند. اين تئاتر پارسي كه بعدها به زبان سينهالي به تئاتر نورتي معروف شد تركيبی از حالت‌هاي نمايشي هندي و اروپايي بود. ابتدا تماشاچيان اجرای اين نوع از تئاتر و نمايش در كلمبو را جذاب ديدند و به همين ترتيب تماشاچيان و مخاطبان ديگر در شهرهاي بزرگ جنوب و جنوب غربي آسيا جذب آن شدند. تئاتر نورتي کم کم در این کشور بومي و نمايش‌هاي سينهالي با همين سبك و سياق نوشته و به همين ترتيب  با موسيقي كاملاً مشابه اجرا شدند. رفته رفته سالن تئاتر در كلمبو براي اجراي نمايش نورتي كه طرفداران و مخاطبان آن نيز به سرعت در حال رشد بودنند، ساخته شد.


به هر  حال اولين تئاتر تجاري در سريلانكا به این صورت متولد و در دو دهه اول قرن بيستم شكوفا شد. نمايش‌ها و تئاترهاي پر رونق نورتي نیز مانند تمام نمايشنامه‌هاي جديد احتیاج به تحول داشت. نمايشنامه‌نويسان سينهالي نه تنها به سرعت فرم‌ها و سبك‌هاي اين نوع تئاتر را فرا گرفتند، بلکه نمایش را به فضایی فراتر از تئاتر پارسي کشانده و به تئاتر كلاسيك سانسكريت و به نمايشنامه‌هاي شكسپير نیز روی آوردند. در ميان نمايشنامه‌نويسانی كه باعث رونق بيشتر نمايش نورتي شدند جان دوسيلوا[56] بیش از دیگران شهرت كسب كرد. به همین دلیل اولين سالن تئاتر دولتی در كلمبو به اسم او نام گذاري شده است. تئاتر نورتي به رغم شهرت فراوانش، نتوانست بيش از سه دهه دوام بیابد. با ظهور صنعت «سينما»، حفظ آن به لحاظ [[مالی]] بسيار دشوار شد. با ورود فيلم‌هاي هندی تئاتر با چالش بزرگي روبرو گردید. ذائقه مخاطبان از تماشاي تئاتر به دیدن فيلم سینایی تغيير کرد و تئاتر نتوانست مخاطبان خودش را نگه دارد. به اين ترتيب تئاتر به سرعت با ركود مواجه شد و سالن تئاتر «تاورهال[57]» نیز به سالن سينما تغيير پيدا كرد و به این ترتیب پايان زندگي و عمر كوتاه تئاتر شهري سينهالي رقم خورد.
====== ناداگاما'''(Nadagama)''' ======
=10-4-1-4. تئاتر مدرن:=
ناداگام سابقه ای 200 ساله دارد و در اصل نمایشی از مردم دراویدی جنوب هند است. متن اولین نمایش ناداگامای از زبان تامیل به سینهالی ترجمه شده است. اولین نمایش [[ناداگاما]] سینهالی را مبلغان کاتولیک اجرا کردند. موسیقی و متن شعر گونه مهمترین شاخص این نمایش هستند. نمایش به صورت‌ آواز، سرود و گفتگوهای منظوم اجرا می شود. لذا موسیقی ناداگاما بعد جدیدی را به تئاتر قومی سینهالی اضافه کرد. بیشتر تئاترهای سینهالی درباره داستان‌های افسانه‌ای هستند. این نمایش در ابتدا با موضوعات و مطالب مربوط به مسیحیت سروکار داشته است. اگر چه این نمایش به لحاظ شیوه های اجرایی به سایر الگوهای سنتی اجرای نمایش ها  قوت و غنای بیشتری بخشید، اما نتوانسته نظر ادیبان را به خود جلب کند.<ref name=":13">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>
تئاتر مدرن سينهالي ادبيات محور متولد شد و بيشتر از سوی ادبيات غربی پشتیبانی می شد. براي مثال ترجمه‌هاي اقتباسی از نمايش‌هاي كلاسيك و مدرن از غرب، به سينهالي  هر سال در دانشگاه سيلان[58]، اجرا مي‌شد و گروه‌هاي تئاتر آماتور براي توليد آثاری مناسب تلاش‌هاي می کردند. لذا جريان تئاتر مدرن سينهالي به اين ترتيب به وجود آمد. اديبان و كارشناسان ادبی كه در آن زمان در اين فعاليت‌ها شركت مي‌كردند در اين نوع از تئاتر آثار ارزشمند هنري و زيبایی را مشاهده نكردند. آن‌ها براين باور بودند كه هنر نمايشی سينهالي بدون يادگيري و تقلید درست از قالب‌ها، سبك‌ها و مدل‌هاي بين‌المللي به خصوص مدل‌ها و سبك‌هاي اروپايي توسعه و پیشرفت نخواهد کرد. به هر حال در طول دهه چهل و پنجاه در عرصه نوشتن و اجراي نمايش تلاش‌هاي زيادي شد.


اديويرا سارچاندرا[59] استاد دانشگاه، براي خلق سبك نمايشي غيررئال (غيرواقعي) به مطالعه سنت‌هاي نمايشي بومي روی آورد. او در سال 1956 تئاتر بومي مانام[60] را آغاز كرد. اين نمايش جديد نزد حامیان و فعالان تئاتر مدرن سینهالی اثری بسيارغيرمنتظره و در نوع خود بی نظیر بود. نمايشنامه نويسان سينهالي و كارگردانان امروز به سهولت در سراسراين سرزمين فعال هستند. هر چند اصراری بر بکارگیری يك قالب خاص ندارند، اما از هر عنصر قومي كه با مقصود و هدفشان سازگار باشد، استفاده می کنند. اندک شماری از نویسندگان از نوشتن سبك رئال فاصله گرفته‌ و ديد خود را نسبت به نمايش و نمايشنامه‌نويسي شعرگونه و منظوم تغییر داده اند (M.H.Syed, 2007, ص. 169-179).
====== «نورتی»(Nurti.cfhk) ======
اواخر قرن نوزدهم با ورود شرکت تئاتر و نمایش پارسی شهر بمبئی هند به سریلانکا تئاتر شهری سینهالی ظهور کرد. اجرای تئاتر و نمایش پارسی با تئاترها و نمایش های دیگر کاملاً متفاوت بود و همین موضوع باعث شد تا تماشاچیان جذب آن شوند. این تئاتر پارسی که بعدها به زبان سینهالی به تئاتر نورتی معروف شد ترکیبی از حالت‌های نمایشی هندی و اروپایی بود. ابتدا تماشاچیان اجرای این نوع از تئاتر و نمایش در کلمبو را جذاب دیدند و به همین ترتیب تماشاچیان و مخاطبان دیگر در شهرهای بزرگ جنوب و جنوب غربی آسیا جذب آن شدند. تئاتر نورتی کم کم در این کشور بومی و نمایش‌های سینهالی با همین سبک و سیاق نوشته و به همین ترتیب  با موسیقی کاملاً مشابه اجرا شدند. رفته رفته سالن تئاتر در کلمبو برای اجرای نمایش نورتی که طرفداران و مخاطبان آن نیز به سرعت در حال رشد بودنند، ساخته شد.


به هر  حال اولین تئاتر تجاری در سریلانکا به این صورت متولد و در دو دهه اول قرن بیستم شکوفا شد. نمایش‌ها و تئاترهای پر رونق نورتی نیز مانند تمام نمایشنامه‌های جدید احتیاج به تحول داشت. نمایشنامه‌نویسان سینهالی نه تنها به سرعت فرم‌ها و سبک‌های این نوع تئاتر را فرا گرفتند، بلکه نمایش را به فضایی فراتر از تئاتر پارسی کشانده و به تئاتر کلاسیک سانسکریت و به نمایشنامه‌های شکسپیر نیز روی آوردند. در میان نمایشنامه‌نویسانی که باعث رونق بیشتر نمایش نورتی شدند جان دوسیلوا(John de silva) بیش از دیگران شهرت کسب کرد. به همین دلیل اولین سالن تئاتر دولتی در کلمبو به اسم او نام گذاری شده است. تئاتر نورتی به رغم شهرت فراوانش، نتوانست بیش از سه دهه دوام بیابد. با ظهور صنعت «سینما»، حفظ آن به لحاظ [[مالی]] بسیار دشوار شد. با ورود فیلم‌های هندی تئاتر با چالش بزرگی روبرو گردید. ذائقه مخاطبان از تماشای تئاتر به دیدن فیلم سینایی تغییر کرد و تئاتر نتوانست مخاطبان خودش را نگه دارد. به این ترتیب تئاتر به سرعت با رکود مواجه شد و سالن تئاتر «تاورهال(Tower Hall)» نیز به سالن سینما تغییر پیدا کرد و به این ترتیب پایان زندگی و عمر کوتاه تئاتر شهری سینهالی رقم خورد.<ref name=":14">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>
====== تئاتر مدرن ======
تئاتر مدرن سینهالی ادبیات محور متولد شد و بیشتر از سوی ادبیات غربی پشتیبانی می شد. برای مثال ترجمه‌های اقتباسی از نمایش‌های کلاسیک و مدرن از غرب، به سینهالی  هر سال در دانشگاه سیلان(Ceylon University College)، اجرا می‌شد و گروه‌های تئاتر آماتور برای تولید آثاری مناسب تلاش‌های می کردند. لذا جریان تئاتر مدرن سینهالی به این ترتیب به وجود آمد. ادیبان و کارشناسان ادبی که در آن زمان در این فعالیت‌ها شرکت می‌کردند در این نوع از تئاتر آثار ارزشمند هنری و زیبایی را مشاهده نکردند. آن‌ها براین باور بودند که هنر نمایشی سینهالی بدون یادگیری و تقلید درست از قالب‌ها، سبک‌ها و مدل‌های بین‌المللی به خصوص مدل‌ها و سبک‌های اروپایی توسعه و پیشرفت نخواهد کرد. به هر حال در طول دهه چهل و پنجاه در عرصه نوشتن و اجرای نمایش تلاش‌های زیادی شد.
ادیویرا سارچاندرا(Ediriweera Sarchchandra) استاد دانشگاه، برای خلق سبک نمایشی غیررئال (غیرواقعی) به مطالعه سنت‌های نمایشی بومی روی آورد. او در سال 1956 تئاتر بومی مانام(Maname) را آغاز کرد. این نمایش جدید نزد حامیان و فعالان تئاتر مدرن سینهالی اثری بسیارغیرمنتظره و در نوع خود بی نظیر بود. نمایشنامه نویسان سینهالی و کارگردانان امروز به سهولت در سراسراین سرزمین فعال هستند. هر چند اصراری بر بکارگیری یک قالب خاص ندارند، اما از هر عنصر قومی که با مقصود و هدفشان سازگار باشد، استفاده می کنند. اندک شماری از نویسندگان از نوشتن سبک رئال فاصله گرفته‌ و دید خود را نسبت به نمایش و نمایشنامه‌نویسی شعرگونه و منظوم تغییر داده اند <ref name=":0">M.H.Syed. (2007). ''World Infopedia Srilanka.'' New Delhi: Pragun Publication.</ref>.<ref name=":15">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>
== نیز نگاه کنید به ==
== نیز نگاه کنید به ==
[[تئاتر و هنرهای نمایشی زیمبابوه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کانادا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی روسیه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تونس]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ژاپن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کوبا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی لبنان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مصر]]؛ [[هنر تئاتر مدرن چین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سنگال]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی آرژانتین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی فرانسه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مالی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ساحل عاج]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تایلند]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اوکراین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اسپانیا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اردن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اتیوپی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سیرالئون]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قطر]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تاجیکستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی گرجستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قزاقستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی بنگلادش]]
[[تئاتر و هنرهای نمایشی زیمبابوه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کانادا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی روسیه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تونس]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ژاپن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کوبا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی لبنان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مصر]]؛ [[هنر تئاتر مدرن چین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سنگال]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی آرژانتین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی فرانسه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مالی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ساحل عاج]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تایلند]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اوکراین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اسپانیا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اردن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اتیوپی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سیرالئون]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قطر]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تاجیکستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی گرجستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قزاقستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی بنگلادش]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۴۲

تئاتر

در سریلانکا، هنر تئاتر سنتی و مدرن، قدیمی و جدید با هم پیوستگی محکمی دارند. در کلمبو، پایتخت کشور، تئاتر مدرن، بین‌المللی و در حال رشد وجود دارد. آثار اصلی و ترجمه  نمایشنامه‌‌نویسان مطرح جهان مانند بکث، گوگل و گورکی(Beketh, Gogole and Gorky) سطح و سبک های مختلفی دارند. در مواردی به منظور سرگرمی و گاهی جهت  شفا بیماران یا در مناطق روستایی، تئاترهای آئینی‌ قدیمی اجرا می‌شود

این سرگرمی‌ها از شیوه‌ها و روش‌های زندگی کشاورزی سرچشمه گرفته است و همانند تمام جوامع در حال پیشرفت بسیاری از قالب‌های قدیمی هنر تئاتر کم ‌رنگ‌تر می‌شوند و این در حالی است که تئاتر مدرن و جدید در حال شکوفایی است.

ادیریویرا ساراتچاندرا مانام(Ediriweera Saratchandra’s Maname) به عنوان اولین نمایش مدرن به زبان سینهالی به شمار می رود که در سال 1956 تولید شد و به سبک نمایش قومی سنتی به نام ناداگام(nadagam) به روی صحنه رفت. موضوعات سیاسی و اجتماعی، کانون توجه بیشتر نمایش های معاصر در کشور است. تصاویر انیمیشن تولید داخل منحصراً به زبان سینهالی است و فیلم های تامیلی زبان از جنوب هند وارد می شود.[۱]

تئاتر آئيني – مذهبی

تئاترهای آئینی سریلانکا با اجراهای گسترده و فراوان به لحاظ تاریخی پیوستگی دارند. قدمت افسانه‌های قدیمی تئاتر به دوران قبل از بودائی‌ها برمی‌گردد. تئاترهای مذهبی و آئینی مانند تمام هنرهای زنده دیگر در طول زمان دستخوش تغییرات شده اند و بعضی از عناصر خود را از دست داده و برخی دیگر را جذب کرده اند. تئاترهای آئینی به طور کلی اجراهای طولانی مدت دارند. هدف اولیه تئاتر قومی سریلانک فرو نشاندن خشم خدایان و دیوها است، برخی مردم عادی بر این باورند که خدایانشان به ایشان نعمت‌ داده، بیماری شان را شفا داده و پریشان شان را علاج  می کنند. تصور بر این است که اگر مردم نذورات و خیرات ندهند و به مراسم تئاتر بی توجهی کنندد، خدایان مردم را در برابر دیوها و شیاطین رهل خواهند کرد.

دسته‌ دیگر از تئاترهای آئینی جنبۀ شخصی دارند. به منظ.ر پیشگیری از تأثیرات نامطلوب نجومی در مقیاس کوچکتری این مراسم برپا می شود.منجمان و ستاره شناسان و موبدان بودایی زمان های مناسبی را برای اجرای این گونه نمایش ها توصیه کنند.

اورو یاکاما(Oru Yakkama) (آداب کشتن گراز وحشی) نوعی از مراسم تئاترهای آئینی است. این واقعه منظوم تعریف و روایت و اغلب به صورت کمدی، خنده‌دار و با حرکات تقلیدی اجرا می شود. شکارچی پیش رفتن به شکار گراز، زمان مناسب شکار را با یک منجم مشورت می کند. در این نمایش شکارچی با جانواران و حیوانات مختلفی برخورد می‌کند و آنها را با گراز وحشی اشتباه می‌گیرد. در نهایت او به صید و شکار اصلی خود می‌رسد. رقاصی خود را به شکل گراز درمی‌آورد و پس از تلاش‌های بسیار سر انجام به دام شکارچی می‌افتد. با تیر و کمان شکار و گوشت آن در میان اهالی روستا پخش و توزیع می‌شود.[۲]

در این توزیع، قوانین اجتماعی زندگی واقعی و روزمره به صورت ساده و برعکس وضعیت جاری در زندگی اجرا می‌شود: قسمت‌های نامطبوع گوشت را به اعضای طبقه بالای جامعه و بهترین قسمتهای آن را طعنه‌آمیز و نیش‌دار به اعضای طبقه پایین جامعه می دهند. این مراسم از سطح بالایی از طنز و نقد اجتماعی برخوردار است. این مسئله بیانگر این است که تئاتر و نمایشهای آئینی ضمن تعلق داشتن به جهان معنوی با مسائل روزمره و واقعیت‌های زندگی نیز سروکار دارند. این مراسم در گذشته در میان مردم سینهالی نمایشی مهم و برجسته به شمار می‌آمده است.

یکی دیگر از نمایش های آئینی همگانی که توسط یک گروه اجرا می‌شود گام مادوا، دِوُل مادوا و پونا مادوا(Gam maduwa, Devol madewa and Puna maduva)  نام دارد که ضمن اجرای آن خدایی موثر در پیشگیری از ابتلای به بیماری‌های واگیری و مسری به نام پاتینی(Pattini) پرستش می شود. معابد پاتینی در سرتاسر کشور پراکنده است.

نوع دیگری از نمایش های آئینی مرتبط با مریضی یا بدبختی و بدشانسی را بالی تُویل(Bali-thovil) می گویند.  بالی  آدابی است که طی آن هدایایی به خدایان سیارات و نجوم پیشکش می شود. نمایشی و مراسم بسیار دراماتیک تُویل برای تسکین بیمار و دفع شیاطین استفاده می‌شود. از دیگر ویژگی‌های مهم «بالی» استفاده از تصاویر است. تصاویر سفالی بزرگی که گاهی سه متر طول دارد. آن ها نقوشی برجسته ای را که به صورت برعکس در صحنه نمایش نصب کرده اند پس از نمایش از بین می‌برند. امروزه نمایش بالی به دلیل هزینه‌ها و مخارج زیادش به ندرت برگزار می‌شود. [۲][۳]

ناداگاما(Nadagama)

ناداگام سابقه ای 200 ساله دارد و در اصل نمایشی از مردم دراویدی جنوب هند است. متن اولین نمایش ناداگامای از زبان تامیل به سینهالی ترجمه شده است. اولین نمایش ناداگاما سینهالی را مبلغان کاتولیک اجرا کردند. موسیقی و متن شعر گونه مهمترین شاخص این نمایش هستند. نمایش به صورت‌ آواز، سرود و گفتگوهای منظوم اجرا می شود. لذا موسیقی ناداگاما بعد جدیدی را به تئاتر قومی سینهالی اضافه کرد. بیشتر تئاترهای سینهالی درباره داستان‌های افسانه‌ای هستند. این نمایش در ابتدا با موضوعات و مطالب مربوط به مسیحیت سروکار داشته است. اگر چه این نمایش به لحاظ شیوه های اجرایی به سایر الگوهای سنتی اجرای نمایش ها  قوت و غنای بیشتری بخشید، اما نتوانسته نظر ادیبان را به خود جلب کند.[۴]

«نورتی»(Nurti.cfhk)

اواخر قرن نوزدهم با ورود شرکت تئاتر و نمایش پارسی شهر بمبئی هند به سریلانکا تئاتر شهری سینهالی ظهور کرد. اجرای تئاتر و نمایش پارسی با تئاترها و نمایش های دیگر کاملاً متفاوت بود و همین موضوع باعث شد تا تماشاچیان جذب آن شوند. این تئاتر پارسی که بعدها به زبان سینهالی به تئاتر نورتی معروف شد ترکیبی از حالت‌های نمایشی هندی و اروپایی بود. ابتدا تماشاچیان اجرای این نوع از تئاتر و نمایش در کلمبو را جذاب دیدند و به همین ترتیب تماشاچیان و مخاطبان دیگر در شهرهای بزرگ جنوب و جنوب غربی آسیا جذب آن شدند. تئاتر نورتی کم کم در این کشور بومی و نمایش‌های سینهالی با همین سبک و سیاق نوشته و به همین ترتیب  با موسیقی کاملاً مشابه اجرا شدند. رفته رفته سالن تئاتر در کلمبو برای اجرای نمایش نورتی که طرفداران و مخاطبان آن نیز به سرعت در حال رشد بودنند، ساخته شد.

به هر  حال اولین تئاتر تجاری در سریلانکا به این صورت متولد و در دو دهه اول قرن بیستم شکوفا شد. نمایش‌ها و تئاترهای پر رونق نورتی نیز مانند تمام نمایشنامه‌های جدید احتیاج به تحول داشت. نمایشنامه‌نویسان سینهالی نه تنها به سرعت فرم‌ها و سبک‌های این نوع تئاتر را فرا گرفتند، بلکه نمایش را به فضایی فراتر از تئاتر پارسی کشانده و به تئاتر کلاسیک سانسکریت و به نمایشنامه‌های شکسپیر نیز روی آوردند. در میان نمایشنامه‌نویسانی که باعث رونق بیشتر نمایش نورتی شدند جان دوسیلوا(John de silva) بیش از دیگران شهرت کسب کرد. به همین دلیل اولین سالن تئاتر دولتی در کلمبو به اسم او نام گذاری شده است. تئاتر نورتی به رغم شهرت فراوانش، نتوانست بیش از سه دهه دوام بیابد. با ظهور صنعت «سینما»، حفظ آن به لحاظ مالی بسیار دشوار شد. با ورود فیلم‌های هندی تئاتر با چالش بزرگی روبرو گردید. ذائقه مخاطبان از تماشای تئاتر به دیدن فیلم سینایی تغییر کرد و تئاتر نتوانست مخاطبان خودش را نگه دارد. به این ترتیب تئاتر به سرعت با رکود مواجه شد و سالن تئاتر «تاورهال(Tower Hall)» نیز به سالن سینما تغییر پیدا کرد و به این ترتیب پایان زندگی و عمر کوتاه تئاتر شهری سینهالی رقم خورد.[۵]

تئاتر مدرن

تئاتر مدرن سینهالی ادبیات محور متولد شد و بیشتر از سوی ادبیات غربی پشتیبانی می شد. برای مثال ترجمه‌های اقتباسی از نمایش‌های کلاسیک و مدرن از غرب، به سینهالی  هر سال در دانشگاه سیلان(Ceylon University College)، اجرا می‌شد و گروه‌های تئاتر آماتور برای تولید آثاری مناسب تلاش‌های می کردند. لذا جریان تئاتر مدرن سینهالی به این ترتیب به وجود آمد. ادیبان و کارشناسان ادبی که در آن زمان در این فعالیت‌ها شرکت می‌کردند در این نوع از تئاتر آثار ارزشمند هنری و زیبایی را مشاهده نکردند. آن‌ها براین باور بودند که هنر نمایشی سینهالی بدون یادگیری و تقلید درست از قالب‌ها، سبک‌ها و مدل‌های بین‌المللی به خصوص مدل‌ها و سبک‌های اروپایی توسعه و پیشرفت نخواهد کرد. به هر حال در طول دهه چهل و پنجاه در عرصه نوشتن و اجرای نمایش تلاش‌های زیادی شد.

ادیویرا سارچاندرا(Ediriweera Sarchchandra) استاد دانشگاه، برای خلق سبک نمایشی غیررئال (غیرواقعی) به مطالعه سنت‌های نمایشی بومی روی آورد. او در سال 1956 تئاتر بومی مانام(Maname) را آغاز کرد. این نمایش جدید نزد حامیان و فعالان تئاتر مدرن سینهالی اثری بسیارغیرمنتظره و در نوع خود بی نظیر بود. نمایشنامه نویسان سینهالی و کارگردانان امروز به سهولت در سراسراین سرزمین فعال هستند. هر چند اصراری بر بکارگیری یک قالب خاص ندارند، اما از هر عنصر قومی که با مقصود و هدفشان سازگار باشد، استفاده می کنند. اندک شماری از نویسندگان از نوشتن سبک رئال فاصله گرفته‌ و دید خود را نسبت به نمایش و نمایشنامه‌نویسی شعرگونه و منظوم تغییر داده اند [۶].[۷]

نیز نگاه کنید به

تئاتر و هنرهای نمایشی زیمبابوه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی کانادا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی روسیه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی تونس؛ تئاتر و هنرهای نمایشی ژاپن؛ تئاتر و هنرهای نمایشی کوبا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی لبنان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی مصر؛ هنر تئاتر مدرن چین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی سنگال؛ تئاتر و هنرهای نمایشی آرژانتین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی فرانسه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی مالی؛ تئاتر و هنرهای نمایشی ساحل عاج؛ تئاتر و هنرهای نمایشی تایلند؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اوکراین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اسپانیا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اردن؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اتیوپی؛ تئاتر و هنرهای نمایشی سیرالئون؛ تئاتر و هنرهای نمایشی قطر؛ تئاتر و هنرهای نمایشی تاجیکستان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی گرجستان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی قزاقستان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی بنگلادش

کتابشناسی

  1. رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ E.R.Sarachchandra. (2006). The Folk Drama of Ceylon. Colombo: Migoda.
  3. رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
  4. رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
  5. رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
  6. M.H.Syed. (2007). World Infopedia Srilanka. New Delhi: Pragun Publication.
  7. رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)