سرودهای سنتی در بنگلادش
با توجه به رشد چشمگیر ترانهها و سرودهای اجرا شده به سبک مدرن و علاقهمندی نسل جوان فعلی به این نوع سبک از موسیقی و سرود، باید اذعان داشت که سرودهای سنتی جایگاه قبلی خود را از دست دادهاند و به کارگیری این نوع سرودها امروزه بسیار کم رنگ تر شده است. بعضی از سرودها مربوط به دوره اسلامی و بعضی مربوط به دوره قبل از اسلام بنگلادش است.
در حال حاضر سرودهای سنتی، که به آنها غزل گفته میشود، بیشتر در محافل و برنامههای فرهنگی روستاها و یا شهرها اجرا میشوند و معمولا بدون استفاده از آلات موسیقی است. این نوع غزلها دارای مزامین عشق به خدا و پیامبر اکرم (ص) است. معمولا توسط علمای مدارس علوم دینی در مناسبتهای خاصی از جمله ماه مبارک رمضان و به هنگام سحر از طریق بلندگوهای مساجد این گونه سرودها را بدون نوا پخش میکنند، زیرا علمای اهل سنت موسیقی را جایزه نمیدانند. معمولاٌ وسعت بهرهگیری و خواندن این نوع غزلها در زبان اردو بسیار بیشتر از زبان بنگالی است. از مشهورترین غزل خوانها در شبه قاره ، آقای مهدی حسن است که غزلهای بسیار جذابی را سروده است و اغلب خوانندگان حرفهای و خوش نام غزل خوان، از وی تقلید میکنند.
در گزارش روزنامه جاناکانتا، تاریخ 1381/4/24 ه. ش، آمده است که سلطان صلاحالدین یکی از خوانندگان مشهور در یکی از برنامههای فرهنگی کشور به مدت سه ساعت به خواندن سرودی که برگرفته از غزلهای مهدی حسن بود، پرداخته است. این گزارش اشاره به جایگاه خاص این گونه سرودها در میان مردم دارد.
علاوه بر غزل، قصیده خوانی نیز در میان سرودهای سنتی مردم مسلمان بنگلادش و عمدتا در بخش قدیمی شهر داکا، در ایام ماه مبارک رمضان جایگاه ویژهای دارد. قصیدهها محتوای اسلامی دارند و دامنه استفاده از آنها در سرودهای سنتی بیشتر از غزل است. در غزل بیشتر به فضایل و عشق به پیامبر اکرم (ص) و در قصیده بیشتر به فضایل ماه مبارک رمضان پرداخته میشود.
معمولا اینگونه قصیدهها در دو بخش است، که بخش اول مربوط به نیمه اول ماه مبارک رمضان و دارای محتویات شادی است، اما بخش دوم که مربوط به نیمه دوم این ماه میشود، بیشتر از مضامین غم انگیز برخوردار است، که علت آن را وداع با این ماه گفتهاند.
در روزنامه انقلاب 1381/8/28 ه.ش چاپ بنگلادش آمده است، سنت قصیده خوانی در داکا در دوره حکومت مغولها به ویژه در زمان شایسته خان استاندارد بنگال که ایرانی الاصل و شیعه بود، در داکا رواج یافت.
معمولا قصیدهها به طور دسته جمعی، مرکب از یک گروه 20 نفره، در مراسمها خوانده میشود. در ماه مبارک رمضان، مسابقههای قصیده خوانی در سطح شهر برگزار میشود و به برندگان نیز جوایزی داده میشود.
قوالی
نوع دیگر از سرودهای دینی سنتی بنگلادش، قوالی است، که معمولا برای ستایش خداوند و عشق به پیامبر اکرم (ص) خوانده میشود. قوالان قصاید و اشعار را به زبان اردو میخوانند که بیش از زبان بنگالی رایج است و عموما در بخش قدیمی شهر داکا و شهر چیتاگنگ طرفداران زیادی دارد.
سرودهای مرشدی (معرفتی)
سرودهای مذهبی سنتی که معمولا در مناطق روستایی بنگلادش رایج است، به نام سرودهای «مرشدی» یا «معرفتی» مشهور است و همراه با موسیقی و به طور دسته جمعی اجرا میشوند.
اینگونه سرودها بیشتر در خصوص آن دسته از «پیرها» که غالبا از شریعت پیروی نمیکنند و دارای فلسفه خاصی برای خود هستند و معتقد به وحدت خدا و پیامبر اکرم (ص) و وحدت خالق و مخلوق و یا وحدت پیر و خدا هستند و پیرها را نجات دهنده میدانند، سروده میشود.
بایول
از دیگر سرودهای عرفانی، بایول نام دارد که همراه با موسیقی خوانده میشود. در میان طرفداران فرهنگ مدرن، بایول جایگاه خوبی دارد. معمولا اینگونه سرودها ریشه در تزکیه نفس و تفکرات تصوف اسلامی و هندو دارد. طرفداران این تفکر، معتقدند که جسم انسان خانه خدا است و پیروان همه ادیان را یکسان میدانند. آنان به شریعت اعتقادی ندارند. خواندن سرود توسط ترکیبی از زنان و مردان و به طور دسته جمعی برگزار میشود.
مردمی که دارای اعتقادات اسلامی هستند، با اینگونه سرودها که معمولا باحمایت و هدایت دولت از طریق رادیو و تلویزیون و یا در سینما پخش میشود، مخالف هستند.
شاری گان
یک نوع سرود روستایی است که تا قبل از استقلال بنگلادش در مناطق روستایی بسیار رایج بود. این سرودها دارای اشعار طولانی است که به طور دسته جمعی در جلسات برنامههای تفریحی و یا به هنگام کار کشاورزان خوانده میشود و دارای مضامین اسلامی و ملی است.
جاری
از دیگر سرودهای سنتی این کشور، سرود «جاری» است که از فارسی گرفته شده است. تا قبل از استقلال بنگلادش، اینگونه سرودها در شهرها و روستاها از محبوبیت خاصی در میان مردم داشت که به صورت داستان های مذهبی از جمله واقعه کربلا آمده است. آغاز این سرود با ستایش خدا و نعت پیامبر (ص) و منقبت حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه (س) و حضرت امام حسن (ع) و حضرت امام حسین (ع) و مدح پیروان و اولیای خدا آغاز میشود. در ابتدای سرود، چند پند و نصیحت و سپس اصل داستان ابتدا به صورت سرود توسط یک نفر، که «بیاتی» گفته میشود، و مشتق از کلمه بیت یا شعر است، خوانده میشود. سپس در طول اجرا، ابیات خاصی از آن به صورت دسته جمعی (شبیه به کر) خوانده میشود. در حال حاضر رونق گذشته را ندارد و در روستاها کم تر برگزار میشود.
رقابت شاعری
از دیگر سرودهای سنتی، رقابت شاعری است که در واقع مشاعره میان دو شاعر توانا است که به صورت سوال و پاسخ در قالب شعر و در حضور حضار و علاقهمندان برگزار میشود. در حال حاضر انجام این برنامهها که تا سالهای اولیه استقلال بنگلادش رایج بود، اهمیت گذشته خود را از دست داده است.
واتیالی
این نوع سرودها که سنتی و بومی است، اساسا میان قایقرانان و ملوانان لنجها به هنگام قایقرانی که به نام جزری نیز معروف است، خوانده میشود. در سرودههای آنان، اشعاری پیرامون زندگی مردم ساحلی، عشق، سیل و طوفان و ... خوانده میشود. این نوع سرودها معمولا از طریق رادیو و تلویزیون نیز برای مردم پخش میشود.
ووانیا
این نوع سرودها توسط مردمان روستایی و بیشتر توسط درشکه چیان به زبان محلی خوانده میشود. اخیرا بعضی از خوانندگان به همراه موسیقی، از اینگونه اشعار در سرودهای خود بهره گرفتهاند[۱].
نیز نگاه کنید به
جشنها و سرودها در ژاپن؛ جشنها و سرودها در روسیه؛ جشنها و سرودها در کوبا؛ جشنها و سرودها در کانادا؛ جشن ها و مراسم سنتی مصر؛ جشن ها و فستیوال های چينی؛ جشنها و سرودها در تونس؛ جشنها و سرودها در سنگال؛ جشنها و سرودها در آرژانتین؛ جشنها و سرودها در فرانسه؛ جشن ها و سرودها در مالی؛ جشن ها و سرودها در ساحل عاج؛ جشنها و سرودها در تایلند؛ جشنها و سرودها در اسپانیا؛ جشن ها و سرودها در اردن؛ جشنها و سرودها در اتیوپی؛ جشنها و سرودها در سیرالئون؛ جشنها و سرودها در قطر؛ جشنها و سرودها در قزاقستان؛ جشنها و سرودها در تاجیکستان؛ جشنها و سرودها در سریلانکا
کتابشناسی
- ↑ The daily Ittefag , 15 April (1999) Bangladesh
منبع اصلی
توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار).
نویسندگان مقاله
محمد مهدی توسلی، عزیز علی زاده کندی و سینا توسلی