تئاتر و هنرهای نمایشی عراق

آغاز پیدایش تئاتر در عراق در شهر موصل بوده است. همچنین رمان «لطیف و خوشابا» اولین متن نمایشی بود که نعوم فتح‌الله سحار این نمایشنامه را از زبان فرانسوی ترجمه و با نگاه به جامعه عراق بازنویسی کرد و دیالوگ‌ها را به زبان عامیانه نوشت که در سال 1893 منتشر شد. در دو دهه اول قرن بیستم، هیچ گروه تئاتری در عراق وجود نداشت، از این رو، مدارس عراق فعالیت تئاتر را بر عهده گرفته بودند و آن را به نمایش عموم می‌گذاشتند و اینگونه دانش‌آموزان را به تئاتر تشویق می‌کردند. در این دوره، عموم مردم شاهد نمایش‌هایی به زبان‌های عربی، فرانسوی و انگلیسی بودند. پس از اشغال عراق توسط انگلیس و قبل از سال 1921، کلوپ‌ها و انجمن‌هایی به‌ظاهر با فعالیت‌های عمومی اجتماعی و فرهنگی پدید آمدند که در اصل جهت تحریک روحیه ملی علیه اشغالگران فعالیت می‌کردند. این باشگاه‌ها نقش مهمی در احیای فعالیت‌های نمایشی در عراق داشتند تا اینکه اولین قانون انجمن‌ها در سال 1922 صادر و به انجمن‌های هنری اجازه فعالیت رسمی داد برجسته‌ترین و اولین گروهی که در آن دوره از تاریخ تئاتر عراق، تشکیل شد «گروه ملی نمایش» بود که توسط حقی الشبلی شکل گرفت و این گروه نقش مهمی در احیای فعالیت تئاتری و گسترش آن در عراق ایفا کرد. به ویژه در نیمه اول دهه سی که بسیاری از جوانان علاقمند به تئاتر اطراف آن جمع شدند و تجربه لازم برای تشکیل گروه‌های جدید نمایشی جدید را کسب کردند. این گروه‌ها در طول دهه سی تا زمان وقوع جنگ جهانی دوم که رکود موقتی در زندگی هنری ایجاد شد، به فعالیت خود ادامه دادند. بین دهه‌های پنجاه و هفتاد، مجوز فعالیت گروه‌های تئاتری متعددی از جمله گروه «تئاتر مدرن»، «تئاتر آزاد»، «تئاتر جمهوری»، «تئاتر شعله»، «تئاتر عراق» و «تئاتر هنری بغداد» در بغداد و تعدادی از استانها صادر شد.

تئاتر عراق از زمان تاسیس آن در دهه 1920 تا دهه 1980، یکی از پرجنب و جوش‌ترین تئاترهایی بود که با زندگی مردم عجین شد، به‌ویژه آنکه تئاتر عراق در دوران طلایی خود در دهه‌های 1950 و 1960 جایگاهی ممتاز در جهان عرب داشت، اما رکود واقعی در دهه 1990 رخ داد، زمانی که تحریم اقتصادی و سیاست سایه‌های تاریکی را بر صحنه تئاتر عراق انداخت و از آن زمان تاکنون با رکود، پسرفت و کمبود تماشاگر روبه‌رو بوده است. جنگ و ناآرامی‌های سیاسی عراق در طول چندین دهه گذشته بطور طبیعی بر فعالیت‌های تئاتر تاثیر منفی گذاشته است. سانسور شدید تئاتر در دوران صدام‌حسین، موجب شد که بسیاری از نمایشنامه‌نویسان و کارگردانان از پرداختن به موضوعات مهم اجتماعی سیاسی خودداری کنند. عدم تخصیص بودجه کافی دولت عراق مشکلات مالی زیادی برای گروه‌های تئاتری ایجاد کرد، همچنین در عراق، آموزش‌های تخصصی تئاتر در سطح مطلوبی ارایه نمی‌شود و این امر باعث شده که کیفیت بسیاری از آثار تئاتری پایین باشد.

پس از دهه‌ها افول تئاتر، در سال 2021 با برگزاری «جشنواره تئاتر عراق» که از زمان اشغال مناطق وسیعی از عراق توسط داعش در سال 2014 متوقف شده بود، امید به رونق دوباره این هنر به خیابان‌های عراق بازگشت. امسال(2024) نیز عراق شاهد برگزاری جشنواره تئاتر بود و تئاتر سهمی از بودجه 13 میلیارد دیناری دولت عراق برای درام تلویزیونی و تئاتر دریافت خواهد کرد. با وجود چالش‌های پیش روی تئاتر در عراق، رونق تئاتر در عراق آغاز شده و با حمایت دولت، فعالیت‌های هنرمندان و استقبال مردم، تئاتر عراق می‌تواند به جایگاه درخشان خود در منطقه بازگردد.

نیز نگاه کنید به

تئاتر و هنرهای نمایشی زیمبابوه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی کانادا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی روسیه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی تونس؛ تئاتر و هنرهای نمایشی ژاپن؛ تئاتر و هنرهای نمایشی کوبا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی لبنان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی مصر؛ هنر تئاتر مدرن چین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی سنگال؛ تئاتر و هنرهای نمایشی آرژانتین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی فرانسه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی مالی؛ تئاتر و هنرهای نمایشی ساحل عاج؛ تئاتر و هنرهای نمایشی تایلند؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اوکراین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اسپانیا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اردن؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اتیوپی؛ تئاتر و هنرهای نمایشی سیرالئون؛ تئاتر و هنرهای نمایشی قطر؛ تئاتر و هنرهای نمایشی تاجیکستان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی سریلانکا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی گرجستان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی قزاقستان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی بنگلادش

نویسنده مقاله

محمدعلی خوش طینت