روابط سودان با جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:روابط سودان و ایران.jpg|بندانگشتی|340x340px|روابط سودان و ایران، برگرفته از parstoday، قابل بازیابی از https://parstoday.ir/en/news/iran-i214536-iran_sudan_agree_to_resume_ties_in_line_with_mutual_interests_iranian_foreign_ministry]]موافقتنامه فرهنگی ‌ایران و [[سودان]] مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده، در تاریخ نهم اسفند ماه 1352هـ.ش در تهران به امضای نمایندگان دو دولت رسید و پس از تصویب در جلسه مورخ 1353/8/1 مجلس سنا، در تاریخ هفدهم آذر ماه 1353هـ.ش از تصویب نمایندگان مجلس شورای ملّی نیز گذشت.


در مقدمه موافقتنامه فرهنگی‌ ایران و سودان، مصوّب 1353/9/17، دولت‌های ‌ایران و سودان، اعلام کرده‌‌اند:


1.     پيشينه روابط‌ایران و سودان
«نظر به علاقه‌ای که به تحکیم روابط دوستی و همکاری فیمابین در زمینه امور آموزش و‌پرورش و علوم و فرهنگ دارند و به منظور تشیید مناسبات و توسعه و بسط روابط معنوی و اخوّت اسلامی ‌دو کشور و حفظ‌ این علایق تصمیم به‌انعقاد ‌این موافقتنامه گرفته و نمایندگان تامّ‌الاختیار خود را که ذیل ‌ این موافقتنامه را امضاء نموده‌اند برای ‌ این منظور تعیین کردند.»
بررسی روابط‌ایران و سودان نشان می‌دهد روابط تاریخی و فرهنگی ‌ این دو کشور سابقه‌ای دیرینه دارد. روحانیان مسلمان‌ ایرانی در قرن‌های گذشته با هدف ‌ترویج دین اسلام به شرق و شمال آفریقا ازجمله سودان سفر کرده‌اند  این مهاجرت‌ها  سبب گسترش جریان تصوف در سودان شده است. تصوف جریان مذهبی بسیار قوی است که فرهنگ و تمدّن سودان را شکل داده است. روابط فرهنگی بین مردمان دو کشور موجب شده است تا همواره تاریخ، تمدن و فرهنگ ‌ایران، نخبگان فرهنگی، شعرا و نویسندگان ‌ایرانی مورد توجه محافل علمی‌سودان باشند (معصومه نصیری، 1388 : 55).  


قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ‌روابط بین دولت‌های ‌ایران و سودان بسیار محدود بوده است. در سال 1351 هجری شمسی، برای نخستین بار بین دو کشور مبادله سفیر انجام گرفت و جعفر نُمَیری، رئیس‌جمهور وقت سودان، در همان سال از‌ ایران دیدار کرد. به دنبال  این سفر  روابط دو کشور، تا حدودی استحکام یافت و مبادلات بازرگانی در سطح محدودی آغاز شد (وزارت امور خارجه، 1368 :79). ولی تا سال 1354هـ.ش، صادرات ‌ایران به سودان از یکصد و شانزده هزار(000/116) دلار فراتر نرفت (وزارت امور خارجه، 1368 :75).
متن کاملِ موادِ دوازده گانه [[موافقت نامه‌های فرهنگی سودان و ایران|موافقتنامه فرهنگی ‌ایران و سودان]]، به شرح زیر است:


* ‌ماده اول ـ طرفین متعاهدین کوشش خواهند نمود مناسبات و روابط فرهنگی فیمابین را توسعه داده و مردم خود را به فرهنگ و تمدّن طرف دیگر آشنا ‌سازند؛ مشروط بر ‌ اینکه‌ این امر با قوانین و مقررات دو دولت مغایرت نداشته باشد؛


* ‌ماده دوم ـ طرفین متعاهدین بازدید دانشمندان و استادان و دانشجویان و اعضای انجمن‌های فرهنگی دو کشور را تشویق نموده تسهیلات ممکنه را‌ جهت بازدید آنان از موزه‌ها و آثار تاریخی و کتابخانه‌ها و مؤسسات فرهنگی و غیره فراهم می‌سازند؛


2.     موافقتنامه فرهنگی ‌ایران و سودان
* ‌ماده سوم ـ طرفین متعاهدین مبادله استادان و معلّمان را طبق شرایطی که نسبت به آن توافق خواهند نمود تشویق می‌نمایند؛


موافقتنامه فرهنگی ‌ایران و سودان مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده، در تاریخ نهم اسفند ماه 1352هـ.ش در تهران به امضای  نم ایندگان  دو دولت رسید و پس از تصویب در جلسه مورخ 1/8/1353 مجلس سنا، در تاریخ هفدهم آذر ماه 1353هـ.ش از تصویب نم ایندگان مجلس شورای ملّی نیز گذشت.
* ‌ماده چهارم ـ طرفین متعاهدین مبادله بورس‌های تحصیلی و کارآموزی فنّی را تشویق می‌نمایند؛


در مقدمه موافقتنامه فرهنگی‌ ایران و سودان، مصوّب 17/9/1353، دولت‌های ‌ایران و سودان، اعلام کرده‌‌اند:
* ‌ماده پنجم ـ طرفین متعاهدین برای تعیین ارزش گواهینامه‌های تحصیلی و درجات علمی‌که از طرف دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های دو کشور داده می‌شود،‌ اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد؛


«نظر به علاقه‌ای که به تحکیم روابط دوستی و همکاری فیمابین در زمینه امور آموزش و‌پرورش و علوم و فرهنگ دارند و به منظور تشیید مناسبات و توسعه و بسط روابط معنوی و اخوّت اسلامی ‌دو کشور و حفظ‌  این علایق تصمیم به‌انعقاد ‌ این موافقتنامه گرفته و نم ایندگان تامّ‌الاختیار خود را که ذیل ‌ این موافقتنامه را امضاء نموده‌اند برای ‌ این منظور تعیین کردند.»
*‌ماده ششم ـ طرفین متعاهدین تسهیلات لازم را در مورد دانشجویان یکدیگر برای ادامه تحصیلات و دنبال کردن بررسی‌ها در زمینه‌های مختلف ادبی،‌ علمی، دینی و فنّی فراهم می‌سازند؛
*ماده هفتم ـ هریک از طرفین متعاهدین تسهیلات ممکنه را جهت مؤسسات فرهنگی طرف مقابل در کشور خود طبق قوانین و مقرّرات داخلی فراهم‌ می‌سازند؛


متن کاملِ موادِ دوازده گانه موافقتنامه فرهنگی ‌ایران و سودان، به شرح زیر است:
* ‌ماده هشتم ـ طرفین متعاهدین تسهیلات لازم را برای معرفی فرهنگ و تمدّن طرف مقابل در کشور خود به وسیله مبادله کتب و نشریه‌های فرهنگی و‌ترجمه آنها و‌ایراد سخنرانی و تشکیل نمایشگاه‌های هنری و علمی‌ و ‌ترتیب جشن جهت اجرای موسیقی و نمایشنامه و استفاده از رادیو و تلویزیون و ‌سایر وسایل اطّلاعاتی فراهم می‌نمایند. ‌همچنین طرفین در امور باستان‌شناسی همکاری نموده و اطّلاعات و تجربیّات خود را زمینه مبادله خواهند کرد؛


‌ماده اول ـ طرفین متعاهدین کوشش خواهند نمود مناسبات و روابط فرهنگی فیمابین را توسعه داده و مردم خود را به فرهنگ و تمدّن طرف دیگر آشنا ‌سازند؛ مشروط بر ‌ اینکه‌  این امر با قوانین و مقررات دو دولت مغایرت نداشته باشد.
* ‌ماده نهم ـ طرفین متعاهدین بازدید هیأت‌های فرهنگی و آموزشی و مطبوعاتی و هنری و تیم‌های ورزشی و همچنین بازدید هیأت‌هایی از سازمان‌های جوانان و دانشجویان را تشویق می‌نمایند؛


‌ماده دوم ـ طرفین متعاهدین بازدید دانشمندان و استادان و دانشجویان و اعضای انجمن‌های فرهنگی دو کشور را تشویق نموده تسهیلات ممکنه را‌ جهت بازدید آنان از موزه‌ها و آثار تاریخی و کتابخانه‌ها و مؤسسات فرهنگی و غیره فراهم می‌سازند.
* ‌ماده دهم ـ طرفین متعاهدین در زمینه مبارزه با بی‌سوادی همکاری‌های لازم را بالاخص از طریق مبادله اطّلاعات و تجربیّات خود تشویق خواهند نمود؛


‌ماده سوم ـ  طرفین متعاهدین مبادله استادان و معلّمان را طبق شرایطی که نسبت به آن توافق خواهند نمود تشویق می‌نم ایند.
* ‌ماده یازدهم ـ طرفین متعاهدین جهانگردی بین دو کشور را تشویق می‌نمایند؛


‌ماده چهارم ـ طرفین متعاهدین مبادله بورس‌های تحصیلی و کارآموزی فنّی را تشویق می‌نم ایند.
* ‌ماده دوازدهم ـ‌ این موافقتنامه طبق قوانین اساسی دو دولت به تصویب خواهد رسید و از تاریخ مبادله اسنادِ تصویب که در [[خارطوم]] به عمل خواهد‌آمد، به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.‌ این موافقتنامه برای مدّت پنج سال منعقد می‌شود و هریک از طرفین می‌تواند حداقل سه ماه قبل از انقضای ‌مدّت فوق با اعلام فسخ به طرف دیگر به اعتبار آن پایان بخشد والا تا زمانی که یکی از طرفین تمایل خود را به فسخ آن اعلام ننماید همچنان معتبر خواهد‌بود.[[پرونده:موافقت‌نامه ایران و سودان.jpg|بندانگشتی|موافقت‌نامه ایران و سودان، برگرفته از ویسگون، قابل بازیابی از https://wisgoon.com/pin/52580773/]]
به تاریخ 9 اسفند 1352 برابر 28 فوریه 1974، در شهر تهران ‌ این موافقتنامه در دو نسخه به زبان‌های فارسی و عربی تنظیم و هر دو متن متساویاً معتبر ‌می‌باشند.<ref>برگرفته از: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/97168<nowiki/>,2013</ref>


‌ماده پنجم ـ طرفین متعاهدین برای تعیین ارزش گواهینامه‌های تحصیلی و درجات علمی‌که از طرف دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های دو کشور داده می‌شود،‌ اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد.
==== ملاحظات ====
1. با استناد به [[موافقت نامه‌های فرهنگی سودان و ایران|موافقتنامه فرهنگی امضاء شده توسط دو کشور]] در سال 1352 هجری شمسی برابر با 1974 میلادی و با در نظر گرفتن تمایل طرفین به ادامه همکار یهای فرهنگی فیمابین، برنامه اجرایی مبادلات فرهنگی، علمی و آموزشی بین دولت جمهوری اسلامی ‌ایران و دولت جمهوری سودان برای سال‌های 1388 الی 1390  هـ.ش ( 2009 الی 2012م.) در [[خارطوم|شهر خارطوم]] در تاریخ 1388/4/10 هجری شمسی در 5 فصل و 56 ماده و در دو نسخه اصلی به زبان‌های فارسی و عربی تنظیم و امضاء گردید.


‌ماده ششم ـ طرفین متعاهدین تسهیلات لازم را در مورد دانشجویان یکدیگر برای ادامه تحصیلات و دنبال کردن بررسی‌ها در زمینه‌های مختلف ادبی،‌ علمی، دینی و فنّی فراهم می‌سازند.
2. مسئولیت برگزاری کمسیون‌های مشترک بین جمهوری اسلامی ایران و [[سودان|جمهوری سودان]] برعهده وزارت جهاد کشاورزی است.<ref>برگرفته از: http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages , 2015</ref>


‌ماده هفتم ـ هریک از طرفین متعاهدین تسهیلات ممکنه را جهت مؤسسات فرهنگی طرف مقابل در کشور خود طبق قوانین و مقرّرات داخلی فراهم‌ می‌سازند.
=== [[انقلاب اسلامی‌ و روابط‌ سودان و ج.ا.ایران|انقلاب اسلامی‌ و روابط‌ ایران و سودان]] ===
روابط جمهوری اسلامی ایران با سودان در عرصه‌های بین‌المللی پس از انقلاب اسلامی‌گویای ‌ این است که موضوع اصلی در روابط ‌ این دو کشور، تلاش برای رفع محرومیت و کمک به مسلمانان سودان به‌ویژه در ابعاد فرهنگی و‌ترویج مبانی دینی شیعی بوده است.<ref name=":0">نصیری، معصومه، «آسیب شناسی فعّالیّت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قاره آفریقا مطالعه موردی: کشور سودان» ، پژوهشنامه آفریقا، سال اوّل، تابستان 1388، شماره2، 55.</ref>


‌ماده هشتم ـ طرفین متعاهدین تسهیلات لازم را برای معرفی فرهنگ و تمدّن طرف مقابل در کشور خود به وسیله مبادله کتب و نشریه‌های فرهنگی و‌ترجمه آنها و‌ایراد سخنرانی و تشکیل نمایشگاه‌های هنری و علمی‌ و ‌ترتیب جشن جهت اجرای موسیقی و نمایشنامه و استفاده از رادیو و تلویزیون و ‌سایر وسایل اطّلاعاتی فراهم می‌نم ایند. ‌همچنین طرفین در امور باستان‌شناسی همکاری نموده و اطّلاعات و تجربیّات خود را زمینه مبادله خواهند کرد.
روابط غیررسمی ‌فرهنگی بین ‌ایران و سود آنکه از قرن‌ها پیش آغاز شده بود ـ تقریباً همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، بیش از پیش گسترش یافت. در آن سال، پیام‌های امام خمینی(ره) به ملّت مسلمان‌ ایران درباره ستیز با مستکبران جهان، توجّه دانشجویان و روشنفکران سودان را نیز، جلب می‌کرد. به‌گونه‌ای که در حمایت از انقلاب اسلامی‌ ایران در خارج از کشور، نخستین و گسترده‌ترین تظا[[هرات]] میلیونی، توسط مردم مسلمان سودان، روز بیست و یکم بهمن ماه 1357 هـ.ش، در شهر خارطوم برگزار شد.  


‌ماده نهم ـ طرفین متعاهدین بازدید هیأت‌های فرهنگی و آموزشی و مطبوعاتی و هنری و تیم‌های ورزشی و همچنین بازدید هیأت‌هایی از سازمان‌های جوانان و دانشجویان را تشویق می‌نم ایند.
روابط رسمی‌ فرهنگی بین جمهوری اسلامی ‌ایران و جمهوری سودان، در اواخر سال 1363 هـ.ش، با اعزام نخستین نماینده فرهنگی کشورمان، آغاز شد و با توجه به علاقه‌ای که به تحکیم روابط دوستی و همکاری بین دو کشور در زمینه‌های علمی، آموزش و فرهنگی و هنری وجود داشت و براساس موافقتنامه فرهنگی منعقد شده در سال 1352 هـ.ش، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارطوم نیز، در سال 1367 هـ.ش، رسماً گشایش یافت.<ref>برگرفته از: http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages , 2015</ref>


‌ماده دهم ـ طرفین متعاهدین در زمینه مبارزه با بی‌سوادی همکاری‌های لازم را بالاخص از طریق مبادله اطّلاعات و تجربیّات خود تشویق خواهند نمود.
در سه دهه اخیر، به تدریج حضور فرهنگی کشورمان در جمهوری سودان گسترش یافته و چند مؤسسه و نهاد فرهنگی، عرصه به تلاش و فعالیت پرداخته‌اند. به‌عنوان مثال، تا سال 1374هـ.ش معاونت امور بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، مجمع تقریب بین مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل البیت (ع) سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور و مرکز جهانی علوم اسلامی‌ در سودان فعّال بودند. در شهریور ماه 1374هـ.ش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تأسیس و از سال 1375، به‌طور رسمی‌ فعالیت خود را آغاز کرد و از همان زمان، مدیریت و راهبریِ روابط فرهنگی بین‌المللی و سیاستگذاری، هماهنگی، هدایت، حمایت و نظارت بر فعالیت‌های فرهنگی ـ تبلیغی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارج از کشور را به منظور تحقّق اهداف نظام را برعهده گرفت.  


‌ماده یازدهم ـ طرفین متعاهدین جهانگردی بین دو کشور را تشویق می‌نم ایند.
هدف کلان روابط فرهنگی ـ بین‌المللی جمهوری اسلامی‌ ایران، ‌ایجاد و گسترش شناخت، علاقه و باور نسبت به اسلام ناب، انقلاب اسلامی، مزیّت‌های جمهوری اسلامی ‌ایران و فرهنگ و تمدّن اسلامی ـ ایرانی در جوامع دیگر به منظور گسترش پرتوِ اسلام و تحکیم همگرایی و پیوندهای اسلامی، دینی و معنوی است.  


‌ماده دوازدهم ـ‌  این موافقتنامه طبق قوانین اساسی دو دولت به تصویب خواهد رسید و از تاریخ مبادله اسنادِ تصویب که در خارطوم به عمل خواهد‌آمد، به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.‌ این موافقتنامه برای مدّت پنج سال منعقد می‌شود و هریک از طرفین می‌تواند حداقل سه ماه قبل از انقضای ‌مدّت فوق با اعلام فسخ به طرف دیگر به اعتبار آن پایان بخشد والا تا زمانی که یکی از طرفین تمایل خود را به فسخ آن اعلام ننماید همچنان معتبر خواهد‌بود.
برهمین اساس، هریک از نمایندگی‌های فرهنگی، از جمله رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارطوم (سودان) وظایف زیر را، برعهده دارند:


‌به تاریخ 9 اسفند 1352 برابر 28 فوریه 1974، در شهر تهران ‌ این موافقتنامه در دو نسخه به زبان‌های فارسی و عربی تنظیم و هر دو متن متساویاً معتبر ‌می‌باشند (rc.majlis.ir/fa/law/show/97168,2013).
1. زمینه‌سازی به منظور انعقاد قراردادهای فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران و پیگیری و اجرای موافقتنامه‌های فرهنگی ‌ایران با دیگر کشورها،


ملاحظات:
2. معرفی تمدّن و فرهنگ اسلامی و‌ایرانی و تبیین سیاست‌های جمهوری اسلامی ‌ایران،


1. با استناد به موافقتنامه فرهنگي امضاء شده توسط دو كشور در سال 1352 هجري شمسي برابر با 1974 ميلادي و با در نظر گرفتن تمايل طرفين به ادامه همكاري‌هاي فرهنگي فيمابين، برنامه اجرايي مبادلات فرهنگي، علمي و آموزشي بين دولت جمهوري اسلامي ‌ايران و دولت جمهوري سودان براي سال‌های 1391ـ 1388 هـ.ش (2012ـ 2009م.) در شهر خارطوم در تاريخ 10/4/1388 هجري شمسي در 5 فصل و 56  ماده و در دو نسخه اصلي به زبان‌هاي فارسي و عربي تنظيم و امضاء گرديد.
3. تبادلات علمی و دانشگاهی، تأسیس و تقویت کرس یهای زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های کشورهای میزبان، ‌ایجاد کتابخانه کتب‌ فارسی برای ایرانیان و فارسی دوستان خارج از کشور و پشتیبانی کتابخانه‌های ملّی کشورهای میزبان درخصوص کتاب‌ها و منابع اسلامی و ایرانی،


2.  مسئولیت برگزاری کمسیون‌های مشترک بین جمهوري اسلامي‌ايران و جمهوري سودان برعهده وزارت جهاد کشاورزی است.
4. دایر کردن دوره‌های آموزشی در زمینه مهارت‌های فرهنگی، هنری و صنایع دستی،


(<nowiki>http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages</nowiki> , 2015)
5. برگزاری مراسم ملّی و مذهبی و یادبود و بزرگداشت شخصیت‌های علمی و فرهنگی مشترک،


6. ارتباط با سازمان‌ها و مؤسسات میراث فرهنگی جهت همکار یهای دوجانبه به‌ویژه همکاری جهت حفظ، نگهداری و فهرست‌برداری از نسخ خطّی،


3.    انقلاب اسلامی‌و روابط‌ایران و سودان
7. برگزاری همایش‌ها، سمینارها و نمایشگاه‌های مختلف همچون نمایشگاه قرآن، تذهیب، کتاب، نقّاشی، خط، آثار تجسّمی، عکس، صنایع دستی و معرفی جاذبه‌های جهانگردی و مراکز تاریخ ی ایران،


روابط جمهوری اسلامی ایران  با سودان در عرصه‌های بین‌المللی پس از انقلاب اسلامی‌گویای ‌ این است که موضوع اصلی در روابط ‌ این دو کشور، تلاش برای رفع محرومیت و کمک به مسلمانان سودان به‌ویژه در ابعاد فرهنگی و‌ترویج مبانی دینی شیعی بوده است (معصومه نصیری، 1388 : 55).  
8. برگزاری هفته‌ها ی فیلم و هفته‌های فرهنگی، متناسب با شأن و مقام انقلاب اسلامی ‌ایران که با برنامه‌های متنوّعی از جمله اجرای موسیق یهای سنّتی و محلّی ‌ایران، نمایش فیلم‌های ‌ایرانی، جلسات و همایش‌های کارشناسی با حضور هنرمندان کشور میزبان، انعکاس دستاوردهای انقلاب اسلامی از طریق رسانه‌های محلّی و برگزاری انواع نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری، تدارک دیده م یشود.


روابط غیررسمی ‌فرهنگی بین ‌ایران و سود آنکه از قرن‌ها پیش آغاز شده بود ـ تقریباً همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران  در سال 1357، بیش از پیش گسترش یافت. در آن سال، پیام‌های امام خمینی(ره) به ملّت مسلمان‌ ایران درباره ستیز با مستکبران جهان، توجّه دانشجویان و روشنفکران سودان را نیز، جلب می‌کرد. به‌گونه‌ای که در حمایت از انقلاب اسلامی‌ ایران در خارج از کشور، نخستین و گسترده‌ترین تظاهرات میلیونی، توسط مردم مسلمان سودان، روز بیست و یکم بهمن ماه 1357 هـ.ش، در شهر خارطوم برگزار شد.  
9. ایجاد پُرتال و پایگاه‌های ‌اینترنتی در نمایندگی‌های فرهنگی و فعالیت‌های رسانه‌ای جهت اطّلاع‌رسانی و تبیین مواضع نظام و تشریح دستاوردهای انقلاب اسلامی ‌ایران و همچنین معرفی فرهنگ و تمدّن اسلام و ‌ایران <ref>برگرفته از: 2013 ,http://icro.ir/index.aspx?siteid=32272&pageid=261</ref>


روابط رسمی‌فرهنگی بین جمهوری اسلامی ‌ایران و جمهوری سودان، در اواخر سال 1363 هـ.ش، با اعزام نخستین نم اینده فرهنگی کشورمان، آغاز شد و با توجه به علاقه‌اي كه به تحكيم روابط دوستي و همكاري بين دو كشور در زمينه‌هاي علمی، آموزش و فرهنگی و هنری وجود داشت و براساس موافقتنامه فرهنگي منعقد شده در سال 1352 هـ. ش، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  در خارطوم نیز، در سال 1367 هـ.ش، رسماً  گشایش یافت.
اسامی‌ برخی از نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ، که در سه دهه اخیر، به‌عنوان رایزن یا وابسته فرهنگی کشورمان به جمهوری سودان، اعزام شده ‌اند، به شرح زیر است:


(<nowiki>http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages</nowiki> , 2015)
آقایان دکتر محمّدعلی آذرشب، محمّدعلی جمالان، علاءالدّین واعظی، حجت الاسلام والمسلمین شهید ابراهیم انصاری، صادق رمضانی گل‌افزانی، سید حامد ملکوت یتبار، باعنوان «رایزن فرهنگی» و آقایان اسماعیل زاده، میرزامحمّد، سید عبد الامیر موسوی بدر، محمّد‌هادی تسخیری، مصطفی امیدی، نبی طالبی مقدّم و رضا شهریور با عنوان «وابسته فرهنگی» یا «سرپرست رایزنی فرهنگی».<ref name=":1">برگرفته از: 2013 ,http://khartoum.icro.ir</ref>
 
در سه دهه اخیر، به تدریج حضور فرهنگی کشورمان در جمهوری سودان گسترش یافته و چند مؤسسه و نهاد فرهنگی، عرصه به تلاش و فعالیت پرداخته‌اند. به‌عنوان مثال، تا سال 1374هـ.ش معاونت امور بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، مجمع تقریب بین مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل البیت (ع) سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور و مرکز جهانی علوم اسلامی‌ در سودان فعّال بودند.
 
در شهریور ماه 1374هـ.ش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تأسیس و از سال 1375، به‌طور رسمی‌ فعالیت خود را آغاز کرد و از همان زمان، مديريت و راهبریِ روابط فرهنگي بین‌المللی و سياستگذاري، هماهنگی، هدایت، حمایت و نظارت بر فعاليت‌هاي فرهنگي ـ تبلیغی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارج از کشور را به منظور تحقّق اهداف نظام را برعهده گرفت.
 
هدف كلان  روابط  فرهنگی ـ بین‌المللی جمهوری اسلامی‌ ایران، ‌ایجاد و گسترش شناخت، علاقه و باور نسبت به اسلام ناب، انقلاب اسلامی، مزیّت‌های جمهوری اسلامی ‌ایران و فرهنگ و تمدّن اسلامی ـ ایرانی در جوامع دیگر به منظور گسترش پرتوِ اسلام و تحکیم همگرایی و پیوندهای اسلامی، دینی و معنوی است.
 
برهمین اساس، هریک از نمايندگي‌هاي فرهنگي، از جمله رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارطوم (سودان)  وظايف زیر را، برعهده دارند:
 
1.     زمينه‌سازي به منظور انعقاد قراردادهاي فرهنگي جمهوري اسلامي ‌ايران و پيگيري و اجراي موافقتنامه‌هاي فرهنگي ‌ايران با ديگر كشورها،
 
2.     معرفي تمدّن و فرهنگ اسلامي و‌ايراني و تبيين سياست‌هاي جمهوري اسلامي ‌ايران،
 
3.   تبادلات علمي و دانشگاهي، تأسيس و تقويت كرسي‌هاي زبان و ادبيات فارسي در دانشگاه‌هاي كشورهاي ميزبان، ‌ايجاد كتابخانه كتب‌ فارسي براي‌ ايرانيان و فارسي دوستان خارج از كشور و پشتيباني كتابخانه‌هاي ملّي كشورهاي ميزبان درخصوص كتاب‌ها و منابع اسلامي و ايراني،
 
4.   داير كردن دوره‌هاي آموزشي در زمينه مهارت‌هاي فرهنگي، هنري و صنايع دستي،
 
5.   برگزاري مراسم ملّي و مذهبي و يادبود و بزرگداشت شخصيت‌هاي علمي و فرهنگي مشترك،
 
6.   ارتباط با سازمان‌ها و مؤسسات ميراث فرهنگي جهت همكاري‌هاي دوجانبه به‌ويژه همكاري جهت حفظ، نگهداري و فهرست‌برداري از نسخ خطّي،
 
7.   برگزاري همايش‌ها، سمينارها و نمايشگاه‌هاي مختلف همچون نمايشگاه قرآن، تذهيب، كتاب، نقّاشي، خط، آثار تجسّمي، عكس، صنايع دستي و معرفي جاذبه‌هاي جهانگردي و مراكز تاريخي‌ ايران،
 
8.   برگزاري هفته‌هاي‌ فيلم و هفته‌هاي فرهنگي، متناسب با شأن و مقام انقلاب اسلامي ‌ايران که با برنامه‌هاي متنوّعي از جمله اجراي موسيقي‌های سنّتي و محلّي ‌ايران، نمايش فيلم‌هاي ‌ايراني، جلسات و همايش‌هاي كارشناسي با حضور هنرمندان كشور ميزبان، انعكاس دستاوردهاي انقلاب اسلامي از طريق رسانه‌هاي محلّي و برگزاري انواع نمايشگاه‌هاي فرهنگی و هنری، تدارك ديده مي‌شود.
 
9.   ايجاد پُرتال و پايگاه‌هاي ‌اينترنتي در نمايندگي‌هاي فرهنگي و فعاليت‌هاي رسانه‌اي جهت اطّلاع‌رساني و تبيين مواضع نظام و تشريح دستاوردهاي انقلاب اسلامي ‌ايران و همچنين معرفي فرهنگ و تمدّن اسلام و ‌ایران (2013 ,icro.ir/index.aspx?siteid=32272&pageid=261)
 
اسامی‌ برخی از نم ایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ، که در سه دهه اخیر، به‌عنوان رایزن یا وابسته فرهنگی کشورمان به جمهوری سودان، اعزام شده ‌اند، به شرح زیر است:
 
آقایان دكتر محمّدعلی آذرشب، محمّدعلی جمالان، علاءالدّین واعظی، حجت الاسلام والمسلمین شهید ابراهیم انصاری، صادق رمضانی گل‌افزانی، سيد حامد ملكوتي‌تبار، باعنوان «رایزن فرهنگی» و آقایان اسماعیل زاده، میرزامحمّد، سید عبد الامیر موسوی بدر، محمّد‌هادی تسخیری، مصطفی امیدی، نبی طالبی مقدّم و رضا شهریور با عنوان «وابسته فرهنگی» یا «سرپرست رایزنی فرهنگی».  
 
(2013 ,khartoum.icro.ir)


امروزه، علاوه‌بر رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارطوم، مؤسسات و نهادهای فرهنگی دیگری نیز، در جمهوری سودان حضور و فعالیت دارند که از آن جمله، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
امروزه، علاوه‌بر رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارطوم، مؤسسات و نهادهای فرهنگی دیگری نیز، در جمهوری سودان حضور و فعالیت دارند که از آن جمله، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:


·        جامعة المصطفی العالمیة[1]
==== [[جامعه المصطفی العالمیه در سودان|جامعة المصطفی العالمیة (دانشگاه جهانی مصطفی)]] ====
 
[[پرونده:جامعة المصطفی العالمیة (دانشگاه جهانی مصطفی).jpg|بندانگشتی|جامعة المصطفی العالمیة (دانشگاه جهانی مصطفی)، برگرفته از hawzahnews، قابل بازیابی از https://www.hawzahnews.com/news/904840/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|354x354پیکسل]]
جامعة المصطفی العالمیة، در اسفند ماه 1386، با ادغام مرکز جهانی علوم اسلامی‌ و سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور، تأسیس شده و به ادامه فعالیت‌های آن دو می‌پردازد.
جامعة المصطفی العالمیة، در اسفند ماه 1386، با ادغام مرکز جهانی علوم اسلامی‌ و سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور، تأسیس شده و به ادامه فعالیت‌های آن دو می‌پردازد.


سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور، یک دانشسرا به نام «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)» در خارطوم، تأسیس کرده و به‌تربیت طلّاب علوم دینی می‌پردازد. دانش آموختگان ‌ این دانشسرا، پس از پایان دوره تحصیلی ـ که هم سطح دیپلم متوسطه است ـ می‌توانند در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی علوم دینی، تحصیلات خود را ادامه دهند.  
سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور، یک دانشسرا به نام «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)» در [[خارطوم]]، تأسیس کرده و به‌تربیت طلّاب علوم دینی می‌پردازد. دانش آموختگان ‌ این دانشسرا، پس از پایان دوره تحصیلی ـ که هم سطح دیپلم متوسطه است ـ می‌توانند در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی علوم دینی، تحصیلات خود را ادامه دهند.  
 
یکی دیگر از اقدامات جامعة المصطفی العالمیة در جمهوری سودان، جذب دانشجو از آن کشور است.  برخی از دانش‌آموختگان مستعد و علاقه‌مند «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)» از سوی جامعة المصطفی العالمیة، برای ادامه تحصیل دانشگاه انتخاب می‌شوند. جامعة المصطفی العالمیه ـ که در شهر قم استقرار دارد ـ  نم اینده‌ای را برای مدیریت «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)»، به خارطوم اعزام می‌کند.
 
·        مجمع تقریب مذاهب اسلامی


فعالیت فرهنگی‌ این مجمع، براساس درک و تفاهم دوجانبه بین مذاهب اسلامی ‌در داخل و خارج از کشور است. ‌ این مجمع برای تحقّق اهداف تقریب، بیشتر با نخبگان مذاهب ارتباط دارد و برای برقراری وحدت اسلامی‌ وگسترش فرهنگ جهانی اسلام تلاش می‌کند.  
یکی دیگر از اقدامات جامعة المصطفی العالمیة در جمهوری سودان، جذب دانشجو از آن کشور است. برخی از دانش‌آموختگان مستعد و علاقه‌مند «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)» از سوی جامعة المصطفی العالمیة، برای ادامه تحصیل دانشگاه انتخاب می‌شوند. جامعة المصطفی العالمیه ـ که در شهر قم استقرار دارد ـ نماینده‌ای را برای مدیریت «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)»، به [[خارطوم]] اعزام می‌کند.


·        مجمع جهانی اهل البیت(ع)
==== [[مجمع تقریب مذاهب اسلامی در سودان|مجمع تقریب مذاهب اسلام]] ====
فعالیت فرهنگی‌ این مجمع، براساس درک و تفاهم دوجانبه بین مذاهب اسلامی ‌در داخل و خارج از کشور است. این مجمع برای تحقّق اهداف تقریب، بیشتر با نخبگان مذاهب ارتباط دارد و برای برقراری وحدت اسلامی‌ وگسترش فرهنگ جهانی اسلام تلاش می‌کند.


==== [[مجمع جهانی اهل البیت(ع) در سودان|مجمع جهانی اهل البیت(ع)]] ====
مجمع جهانی اهل البیت(ع)، بیشتر در راستای تبیین معارف اهل البیت (ع) و گسترش افکار شیعی، فعالیت می‌کند.  
مجمع جهانی اهل البیت(ع)، بیشتر در راستای تبیین معارف اهل البیت (ع) و گسترش افکار شیعی، فعالیت می‌کند.  


·        مدرسه جمهوری اسلامی ایران  
==== [[مدرسه جمهوری اسلامی ایران در سودان|مدرسه جمهوری اسلامی ایران]] ====
 
مدرسه جمهوری اسلامی ‌ایران در [[خارطوم]]، علاوه‌بر فعالیت آموزشی، در اجرای برخی برنامه‌های فرهنگی، برگزاری جشن‌ها و مراسم ویژه مناسبت‌های ملّی و مذهبی با رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، همکاری می‌کند. این مدرسه در ده سال اخیر، به‌طور میانگین کمتر از پنجاه دانش آموز داشته است. بیشترِ دانش آموزان ‌ این مدرسه، ‌ایرانی هستند.  
مدرسه جمهوری اسلامی ‌ایران در خارطوم، علاوه‌بر فعالیت آموزشی، در اجرای برخی برنامه‌های فرهنگی، برگزاری جشن‌ها و مراسم ویژه مناسبت‌های ملّی و مذهبی با رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، همکاری می‌کند.  این مدرسه در ده سال اخیر، به‌طور میانگین کمتر از پنجاه دانش آموز داشته است. بیشترِ دانش آموزان ‌ این مدرسه، ‌ایرانی هستند.  


به‌طور کلی، روابط بین جمهوری اسلامی ‌ایران و جمهوری سودان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران تاکنون، شامل سه دوره بوده است:
به‌طور کلی، روابط بین جمهوری اسلامی ‌ایران و جمهوری سودان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران تاکنون، شامل سه دوره بوده است:


دوره نخست: از پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران تا آبان ماه سال 1358هـ.ش  
===== دوره نخست: از پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران تا آبان ماه سال 1358هـ.ش =====
 
در این مدّت، دو کشور همکاری محدودی داشته‌اند .
در  این مدّت، دو کشور همکاری محدودی داشته‌اند .
 
دوره دوم: از آبان ماه سال 1358هـ ش تا سال 1364هـ.ش 
 
پس از قطع روابط ‌ایران و آمریکا، در آبان ماه سال 1358هـ ش،  رویه دولت سودان به‌عنوان هم‌پیمان آمریکا تغییر کرد و روش‌های خصمانه‌ای بین دو کشور حاکم شد. ‌ این حالت تا برکناری جعفر نُمَیری، در سال 1364 هـ ش، ادامه یافت. در سال 1361هـ.ش نُمَیری کارکنان سفارت جمهوری اسلامی ‌ایران را عناصر نامطلوب خواند و دستور اخراج آنها را صادر کرد. موضع‌گیری‌های دولت نُمَیری، در مسائل مهم جهانی نیز، با مواضع جمهوری اسلامی ‌ایران در تضاد بود. دولت نُمَیری، در جنگ تحمیلی، از عراق جانبداری می‌کرد و برای شرکت جنگ به نفع عراق، نیروی انسانی هم گسیل داشت. همچنین،  دولت نُمَیری از اقدام انور سادات در زمینه امضای قرارداد «کمپ دیوید» حمایت می‌کرد.


دوره سوم: از سال 1364هـ.ش تاکنون
===== دوره دوم: از آبان ماه سال 1358هـ ش تا سال 1364هـ.ش  =====
پس از قطع روابط ‌ایران و آمریکا، در آبان ماه سال 1358هـ ش، رویه دولت سودان به‌عنوان هم‌پیمان [[آمریکا]] تغییر کرد و روش‌های خصمانه‌ای بین دو کشور حاکم شد. ‌ این حالت تا برکناری جعفر نُمَیری، در سال 1364 هـ ش، ادامه یافت. در سال 1361هـ.ش نُمَیری کارکنان سفارت جمهوری اسلامی ‌ایران را عناصر نامطلوب خواند و دستور اخراج آنها را صادر کرد. موضع‌گیری‌های دولت نُمَیری، در مسائل مهم جهانی نیز، با مواضع جمهوری اسلامی ‌ایران در تضاد بود. دولت نُمَیری، در جنگ تحمیلی، از عراق جانبداری می‌کرد و برای شرکت جنگ به نفع عراق، نیروی انسانی هم گسیل داشت. همچنین، دولت نُمَیری از اقدام انور سادات در زمینه امضای قرارداد «کمپ دیوید» حمایت می‌کرد.


پس از برکناری جعفر نُمَیری در سال1364هـ.ش، فصل جدیدی از روابط بین جمهوری اسلامی ایران  و جمهوری سودان، آغاز شد و از آن زمان تاکنون،‌ این‌روابط، در حال گسترش بوده است.
===== دوره سوم: از سال 1364هـ.ش تاکنون =====
پس از برکناری جعفر نُمَیری در سال1364هـ.ش، فصل جدیدی از روابط بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، آغاز شد و از آن زمان تاکنون،‌ این‌روابط، در حال گسترش بوده است.


پس از سقوط نُمَیری و با قدرت گرفتن سوارالذّهب، جمهوری اسلامی ‌ایران در گام نخست، پیروزی حرکت مردم مسلمان سودان را تبریک گفت و هیأتی برای اعلام پشتیبانی به کشور سودان اعزام کرد، که از نتایج آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:  
پس از سقوط نُمَیری و با قدرت گرفتن سوارالذّهب، جمهوری اسلامی ‌ایران در گام نخست، پیروزی حرکت مردم مسلمان سودان را تبریک گفت و هیأتی برای اعلام پشتیبانی به کشور سودان اعزام کرد، که از نتایج آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:  


·      توافق در برقراری مناسبات بین دو کشور،
* توافق در برقراری مناسبات بین دو کشور؛
 
·      وعده آزادی اسرای سودانی در جنگ تحمیلی،
 
·      افتتاح سفارت جمهوری اسلامی ایران  در خارطوم،
 
·      بررسی زمینه‌های همکاری‌های فنی و اقتصادی بین دو کشور.
 
یک سال بعد، با روی کار آمدن صادق المهدی روابط بین دو کشور گسترش یافت. پس از رأی منفی دولت سودان به قطعنامه تنظیمی‌کمیسیون حقوق بشر علیه جمهوری اسلامی ایران  در شورای امنیت روابط طرفین مودّت آمیز‌تر گردید.
 
پس از روی کار آمدن عمر البشیر(تیر ماه 1368) تا اوایل سال 1393 هـ. ش، روابط و همکاری‌های دو کشور، رو به گسترش نهاد. جمهوری اسلامی ایران  و جمهوری سودان، در مسائل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی دوره، مواضع مشترک و همسو داشتند؛ امّا متأسفانه، از سال 1393هـ.ش، پس از بروز اختلاف نظرهایی در دیدگاه‌های مقامات دولتی دو کشور، روابط بین جمهوری اسلامی ایران  و جمهوری سودان، به سردی گرایید تا جایی که در تاريخ 18/2/1393  نيروهاي امنيتي سودان، مانع ادامه فعالیت مركز فرهنگي کشورمان در ام درمان شدند و در تاريخ 10/6/1393 دولت سودان، فعالیت‌های مراکز فرهنگی و آموزشی جمهوری اسلامی ایران  ـ  از جمله «رایزنی فرهنگی در خارطوم»، «مرکز فرهنگی در ام درمان» و «معهد امام صادق عليه السلام»[2] ـ  را  به‌طور کامل متوقف کرد.
 
(<nowiki>http://www.yjc.ir/ar/news/5183</nowiki>, 2014)
 
به منظور رعایت اختصار، نوشتار، از شرح کامل ماجرا و بیان دلایل و انگیزه‌های ‌ این اقدام سودان خودداری می‌شود.
 
 
ملاحظات:
 
1. وزارت امور خارجه سودان، برای توجیه تصمیم یادشده، در شهریور ماه 1393 اعلام کرد که مراکز یادشده «از حدود اختیارات و حوزه وظایف خود فراتر رفته‌اند»  و به همین دلیل به «تهدیدی برای امنیت فکری و اجتماعی در سودان» تبدیل شده‌اند.
 
     2. اگرچه بیانیه وزارت خارجه سودان جزئیاتی بیشتری را از دلایل اتخاذ تصمیم مذکور بیان نکرده بود، ولی برخی رسانه‌ها در کشورهای عربی در گزارش‌های خبری و تحلیلی چنین عنوان کردند که «افزایش فعالیت‌های‌ایران برای تبلیغ و گسترش مذهب شیعه از طریق مراکز فرهنگی خود» دلیل اصلی‌ این اقدام سودان بوده است. (<nowiki>http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages</nowiki> , 2015)
 
 
4.     تأثیر انقلاب اسلامی ایران  بر کشور سودان
 
سودان از مهم‌ترین کشورهای آفریقایی و اسلامی ‌است که از انقلاب اسلامی ایران  متأثر شده است. فرد هالیدی، استاد و كارشناس برجسته مسائل خاورمیانه، در‌  این‌باره چنین گفته است:
 
«انقلاب اسلامی‌در‌ایران جذّابیت ‌ایدئولوژیكی بسیار زیادی میان اعراب تا الجزایر و سودان دارد كه نمی‏توان آن را نادیده گرفت» (احمد مقتدری، 1373 : 8).
 
انقلاب اسلامی ایران  به دلیل ماهیّت اسلامی ‌بودنش، در میان مسلمانان جهان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اثرپذیری از انقلاب اسلامی ایران  در گفتارها و موضع‌گیری‌های شخصیّت‌ها و  مسئولان حکومتی سودان نیز، کاملاً آشکار است. به‌عنوان مثال، صادق‌المهدی، رهبر حزب امّت،  زمینه چنین گفته است:
 
«انقلاب اسلامی ایران  بر مردم سودان تأثیر عمیقی داشته است. ‌آنان بسیاری از پدیده‌های تاریخی خود را در انقلاب ‌ایران یافته‌اند. مردم سودان در انقلاب اسلامی ایران  یک بعثت جدید را می‌یابند. در سودان عدّه‌ای بودند که اسلام را به‌عنوان یک راه حل برای مشکلات نمی‌پذیرفتند، آنها معتقد بودند که راه حل‌ها از طریق ناسیونالیسم و با پیروی از افکار غربی به دست می‌آید. ولی انقلاب‌ایران،  این افکار را به کلی دگرگون کرد و ثابت کرد که اسلام زنده و پویا است و می‌تواند در مقابل امواج ‌ایدئولوژیک ‌ایستادگی کند» (محمّدباقر حشمت‌زاده، 1385 : 137).
 
نگارنده<sup>[3]</sup>  چند سال، به‌عنوان وابسته فرهنگي جمهوري اسلامي ‌ايران در سودان، حضور و فعّاليّت داشته و با لطف و ياري الهي و همكاري مقامات دانشگاهي سودان، توفيق مضاعفي نيز يافته تا زبان و ادبيات فارسي را در دانشگاه‌هاي مختلف ‌اين كشور، تدريس كند و همچنين با توجّه به حضور در برنامه‌هاي فرهنگي و محافل ادبي‌ اين سرزمين، از نزديك شاهد ابراز محبّت و علاقمندي بسياري از  مردم، به‌‌ويژه فرهيختگان، اديبان و شاعران سودان، نسبت به جمهوری اسلامی ایران  بوده است.
 
بسیاری از مردم و مسئولان سودان اعلام می‌کنند که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، در زمره نخستین کسانی بوده‌اند که در خارج از‌ایران ، به منظور حمایت از قیام ملّت مسلمان ‌ایران در  تظاهرات و راهپیمایی‌های دانشجویی و مردمی‌ شرکت کرده‌اند  و به ‌ این امر افتخار می‌کنند.
 
برخی از سودانیان، برای ابرازِ ارادت خود نسبت به رهبر کبیر  انقلاب اسلامی ایران (ره)، نام «خمینی» را برای فرزندان خود برگزیده‌اند. به‌عنوان مثال، شهید محمّد طه محمّد احمد، سردبیر نشریه عربی زبان الوفاق، چاپ سودان، خود را یکی از دلدادگان امام خمینی (ره) معرفی می‌کرد و برای ابراز ارادت به رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران ، نام فرزندش را «خمینی» نهاده بود. او می‌گفت:
 
«نام پسر من، خمینی صغیر است. چون خمینی کبیر یک نفر بیشتر نیست و او امام خمینی (ره) است.»
 
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، توجّه بسیاری از مردم سودان، از جمله شاعران معاصر ‌اين سرزمين، به تحوّلات و رويدادهاي ‌ايران اسلامي، معطوف گشته و بر همين اساس، پيروزي انقلاب اسلامي ‌ايران و دستاوردهاي آن، در اشعار آنان بازتاب گسترده‌اي داشته است.
 
اغلب شاعرانِ نام آشنايِ سودان، مانند سيف الدّين الدّسوقي، نورالدّين عبدالرّحمن اليمني، دكتر سعد عبدالقادر العاقب، درباره انقلاب اسلامي ‌ايران، دستاوردها و بازتاب جهاني آن يا در توصيف رهبر كبير انقلاب اسلامي، حضرت امام خميني(ره) ، مقام معظّم رهبري، مدّظلّه‌‌العالی و برخي مقامات و مسئولان كشورمان و همچنين رشادت‌ها و پايمردي‌هاي دلاوران دلير ‌ايراني، اشعاري را سروده‌اند.
 
در‌اين بخش، برای رعایت اختصار در کلام، تنها به ذكر یک نمونه از سروده‌های شاعران سوداني درباره انقلاب اسلامي ‌ايران و امام خميني (ره) بسنده مي‌شود:
 
دکتر سعد عبدالقادر العاقب، يكي از شاعران سودانی، به مناسبت سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (ره) شعري را با عنوان« ذکری  الإمام » سروده كه متن كامل آن به شرح زير است:
 
1ـ ضَوءُ   نَجمٍ من  خُمَینٍ  أشرَقا                   فی    ظلامٍ     فأنار    الأفقا
 
2ـ موسویٌّ   بینَ  کفَّیه     عَصًی                     بَطَلَ   السِّحرُ بِها  و  احتَرَقا
 
3ـ حَلّ فی الأرض فلم یبقَ  سِوی                      باطلٍ   صَمَّ   و  حَقٍّ  نَطَقا
 
4ـ‌ایةُ اللهِ        و    من    ‌ایاتِهِ                      بَشرٌ   فینا  أقاموا    الطُرُقا
 
5ـ و مضَی  یَتبَعُ   آلَ   المصطفی                     فَهُمُ الأصلُ  الّذی فیهِ ارتقَی
 
6ـ کان    روحُ الله مِن      آثارِهِم                    فَلَهُ     مِنهُم     لِواءٌ    خَفَقا
 
7ـ أورَثوهُ      ذ ا فِقارٍ         باتِرًا                     فَرَّ  مِنهُ  المُعتدی    إذ بَرَقا
 
8ـ حلَّ    فی ‌ایرانَ  فَانصاعت  لَهُ                     کُلُّ  أرضٍ  حُرَّةٍ   إذ صَدَقا
 
9ـ ضاءَ فی طَهرانَ فی الخُرطومِ فی                    فاسَ  فی فَرغانةٍ   فی  جِلَِّقا
 
10ـ رفَع   الظلمَ      إمامٌ      عادلٌ                    مِن ‌ترابٍ  کاد  أن  یَختَنِقا
 
11ـ فَهُوَ   بَدرٌ    مُذ  بَدَت    طَلعَتُهُ                  إنجَلی  اللّیلُ و ما  قد وَسَقا
 
12ـ فی   بلادٍ  غَبَرَت  مِن   ظُلمِها                     فَکَساها      عَدلُهُ  إستَبرَقا
 
13ـ رَجَفَ   الکُفّارُ       مِن  ثَورَتِهِ                   و بُغاةُ  الأرضِ  صاروا ِمزَقا
 
14ـ فَهوَ   فَوقَ الأرض  لَیثٌ  خادِرٌ                    وَ هُوَ بَینَ السُّحبِ نَسرٌ  حَلَّقا
 
15ـ فَابنُُ رُشدی  لَم یَزَل  فی هَرَبٍ                    مِن وَعید اللَّیثِ أمسی  فَرِقا
 
16ـ إنَّ   یَومَ القُدسِ  شَمسٌ  شَرَقَت                  ضَوؤُ‌ها   قَولُ إمامٍ  أصدَقا
 
        17ـ کان   روحُ اللهِ     فیهِ     قائداً                  و  لِنَصرِ اللهِ    کانَ   الأسبَقا
 
ترجمه اشعار دكتر سعد عبدالقادر العاقب، باعنوان  «یاد امام »
 
1.  ستاره‌اي از آسمان خُمين درخشيد و در ميان تاريكي‌ها، كرانه‌ها را روشني بخشيد.
 
2.  مردي از تبار موسي كه عصايي در دست داشت و با آن سحرها و جادوها را باطل ساخت.
 
3 .  با آمدنِ او ،  بر روي زمين حقّ  و حقيقت، آشكار و باطل ناپديد گرديد.
 
4. ‌آيتي از سوي خداوند  و  انساني كه از ميان  ما برخاست و راه و رسم زندگي را برای ما روشن ساخت.[4]
 
5 . او از خاندان حضرت مصطفي(ص) پيروي مي‌كرد؛ زيرا آنان اصل و اساس هر‌ترقّي و پيشرفتي هستند.
 
6.  روح‌الله، يكي از یادگارانِ آن بزرگواران بود كه پرچمِ آنان را برافراشت.
 
7.  خاندان حضرت مصطفي(ص) براي او ذوالفقار برّنده و تيزي به ارث گذاشته بودند كه تجاوزگران از برق آن پاي به فرار نهادند.
 
8 . گرچه او در‌ايران بود ؛ ولي مردمانِ آزاد و سرافراز، در هر گوشه از جهان، راه او را تأييد و از دستوراتش پيروي كردند.
 
9.  فروغ او نه تنها تهران، بلکه  خارطوم ، فاس، فَرغانه و دمشق را نیز، روشني بخشيد .
 
10.  امام عادلي بود كه در سراسر كره خاكي،  ظلم و ستمِ خفقان آور را، از بين برد.


11.  او قرص ماهي بود كه با آغاز تابشش، تاريكي شب را، زدود.  
* وعده آزادی اسرای سودانی در جنگ تحمیلی؛


12. و كشوري را كه غبارِ ظلم و ستم همه جايش را فرا گرفته بود، با عدل و داد خويش ، منوّر ساخت.
* افتتاح سفارت جمهوری اسلامی ایران در خارطوم؛


13.  با انقلابِ او، كافران برخود لرزيدند و سركشانِ زمين فرو پاشيدند. 
* بررسی زمینه‌های همکاری‌های فنی و اقتصادی بین دو کشور.


14.  او شيري بر روي زمين و شاهيني برفرازِ ابرها بود.  
یک سال بعد، با روی کار آمدن صادق المهدی روابط بین دو کشور گسترش یافت. پس از رأی منفی دولت سودان به قطعنامه تنظیمی‌کمیسیون حقوق بشر علیه جمهوری اسلامی ایران در شورای امنیت روابط طرفین مودّت آمیز‌تر گردید.  


15.  از ‌اين رو، سلمانِ رشدي،  هنوز از بيم فرياد شجاعانه آن شير، گريزان و هراسان است.  
پس از روی کار آمدن عمر البشیر(تیر ماه 1368) تا اوایل سال 1393 هـ. ش، روابط و همکاری‌های دو کشور، رو به گسترش نهاد. جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، در مسائل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی دوره، مواضع مشترک و همسو داشتند؛ امّا متأسفانه، از سال 1393هـ.ش، پس از بروز اختلاف نظرهایی در دیدگاه‌های مقامات دولتی دو کشور، روابط بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، به سردی گرایید تا جایی که در تاریخ 1392/2/18 نیروهای امنیتی سودان، مانع ادامه فعالیت مرکز فرهنگی کشورمان در ام درمان شدند و در تاریخ 1393/6/10 دولت سودان، فعالیت‌های مراکز فرهنگی و آموزشی جمهوری اسلامی ایران ـ از جمله «رایزنی فرهنگی در خارطوم»، «مرکز فرهنگی در ام درمان» و «معهد امام صادق علیه السلام» (مرکز آموزشی وابسته به جامعة المصطفی العالمیة) را به‌طور کامل متوقف کرد.<ref>برگرفته از: http://www.yjc.ir/ar/news/5183, 2014</ref>


16.  همانا، به فرمانِ آن امام، نورانيّت روز قدس، مانند خورشيد همه جا را فراگرفت. 
به منظور رعایت اختصار، نوشتار، از شرح کامل ماجرا و بیان دلایل و انگیزه‌های ‌این اقدام [[سودان]] خودداری می‌شود.


17.  پيشگامِ روزِ قدس روح‌الله بود كه پيش از اعلام‌ این ‌روزِ جهاني، با ياري و لطف الهی، به پيروزي دست یافته بود.
==== ملاحظات: ====
1. وزارت امور خارجه [[سودان]]، برای توجیه تصمیم یادشده، در شهریور ماه 1393 اعلام کرد که مراکز یادشده «از حدود اختیارات و حوزه وظایف خود فراتر رفته‌اند» و به همین دلیل به «تهدیدی برای امنیت فکری و اجتماعی در سودان» تبدیل شده‌اند.


علاقه‌مندان به کسب آگاهی بیشتر درباره حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  در جمهوری سودان، می‌توانند به کتاب «فاعلیة العلاقات العامّة فی تطویر الدّبلوماسیه الشّعبیة لسفارة الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة و مجلس الصّداقة الشّعبیة العالمیة فی فترة 2008 ـ 2012»[5] نوشته رقیه احمد صالح مراجعه کنند. دکتر رقیه احمد صالح، پایان نامه دکتری ـ که در سال 1392 به دانشگاه اُم دُرمان ارائه شده ـ  روابط بین دو کشور جمهوری اسلامی ایران  و جمهوری سودان را در فاصله سال‌های 1387 تا 1391 بررسی کرده است.  
2. اگرچه بیانیه وزارت خارجه [[سودان]] جزئیاتی بیشتری را از دلایل اتخاذ تصمیم مذکور بیان نکرده بود، ولی برخی رسانه‌ها در کشورهای عربی در گزارش‌های خبری و تحلیلی چنین عنوان کردند که «افزایش فعالیت‌های‌ایران برای تبلیغ و گسترش مذهب شیعه از طریق مراکز فرهنگی خود» دلیل اصلی‌ این اقدام [[سودان]] بوده است.<ref>برگرفته از: http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages , 2015</ref>


=== تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر [[سودان|کشور سودان]] ===
سودان از مهم‌ترین کشورهای آفریقایی و اسلامی ‌است که از انقلاب اسلامی ایران متأثر شده است. فرد هالیدی، استاد و کارشناس برجسته مسائل خاورمیانه، در‌ این‌باره چنین گفته است:<blockquote>«انقلاب اسلامی‌ در‌ایران جذّابیت ‌ایدئولوژیکی بسیار زیادی میان اعراب تا الجزایر و سودان دارد که نمی‌‏توان آن را نادیده گرفت».<ref>مقتدری، احمد، «انقلاب اسلامی، پیامدها و بازتاب‏ها»، ماهنامه بصائر، سال اول، ش 4 و 5، (دی و بهمن 1373).8.</ref></blockquote>انقلاب اسلامی ایران به دلیل ماهیّت اسلامی ‌بودنش، در میان مسلمانان جهان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اثرپذیری از انقلاب اسلامی ایران در گفتارها و موضع‌گیری‌های شخصیّت‌ها و مسئولان حکومتی [[سودان]] نیز، کاملاً آشکار است. به‌عنوان مثال، صادق‌المهدی، رهبر حزب امّت، زمینه چنین گفته است: <blockquote>«انقلاب اسلامی ایران بر مردم سودان تأثیر عمیقی داشته است. ‌آنان بسیاری از پدیده‌های تاریخی خود را در انقلاب ‌ایران یافته‌اند. مردم سودان در انقلاب اسلامی ایران یک بعثت جدید را می‌یابند. در سودان عدّه‌ای بودند که اسلام را به‌عنوان یک راه حل برای مشکلات نمی‌پذیرفتند، آنها معتقد بودند که راه حل‌ها از طریق ناسیونالیسم و با پیروی از افکار غربی به دست می‌آید. ولی انقلاب‌ایران، این افکار را به کلی دگرگون کرد و ثابت کرد که اسلام زنده و پویا است و می‌تواند در مقابل امواج ‌ایدئولوژیک ‌ایستادگی کند»<ref>حشمت‌زاده، محمّدباقر(1385). تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی تهران: [https://poiict.ir/ انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]، ص.137.</ref>.</blockquote>نگارنده (مصطفی امیدی) چند سال، به‌عنوان وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران در [[سودان]]، حضور و فعّالیّت داشته و با لطف و یاری الهی و همکاری مقامات دانشگاهی سودان، توفیق مضاعفی نیز یافته تا زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه‌های مختلف ‌این کشور، تدریس کند و همچنین با توجّه به حضور در برنامه‌های فرهنگی و محافل ادبی این سرزمین، از نزدیک شاهد ابراز محبّت و علاقمندی بسیاری از مردم، به‌‌ویژه فرهیختگان، ادیبان و شاعران سودان، نسبت به جمهوری اسلامی ایران بوده است.


5.     رويكرد و عملكرد نظام سياسي  به انقلاب اسلامی‌ و جمهوري اسلامي‌ایران
بسیاری از مردم و مسئولان سودان اعلام می‌کنند که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، در زمره نخستین کسانی بوده‌اند که در خارج از‌ایران ، به منظور حمایت از قیام ملّت مسلمان ‌ایران در تظاهرات و راهپیمایی‌های دانشجویی و مردمی‌ شرکت کرده‌اند و به ‌ این امر افتخار می‌کنند.


پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کشورهای آفریقایی، از جمله سودان، در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شدند. روابط جمهوري اسلامي‌ ايران و جمهوري سودان، در دهه‌های اخیر، روبه گسترش بوده و مقامات و مسئولان دو كشور نیز در راستاي گسترش هر چه بیشتر‌ اين روابط در همه ابعاد آن ـ اعم از سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ـ كوشيده‌اند و در مقابلِ بسیاری از مسائل مهم بین‌المللی، مواضع مشترک یا همسو اتّخاذ کرده‌اند. اغلبِ مقامات بلندپایه سودانی، انقلاب اسلامی ایران  را الهام‌بخش جهان اسلام می‌دانند و چشم امید به آن دارند.  
برخی از سودانیان، برای ابرازِ ارادت خود نسبت به رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران (ره)، نام «خمینی» را برای فرزندان خود برگزیده‌اند. به‌عنوان مثال، شهید محمّد طه محمّد احمد، سردبیر نشریه عربی زبان الوفاق، چاپ سودان، خود را یکی از دلدادگان امام خمینی (ره) معرفی می‌کرد و برای ابراز ارادت به رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران ، نام فرزندش را «خمینی» نهاده بود. او می‌گفت: <blockquote>«نام پسر من، خمینی صغیر است. چون خمینی کبیر یک نفر بیشتر نیست و او امام خمینی (ره) است.» </blockquote>پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، توجّه بسیاری از مردم سودان، از جمله شاعران معاصر ‌این سرزمین، به تحوّلات و رویدادهای ‌ایران اسلامی، معطوف گشته و بر همین اساس، پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران و دستاوردهای آن، در اشعار آنان بازتاب گسترده‌ای داشته است.


به‌عنوان مثال، آقای عمر حسن البشير، رئيس شورای انقلاب نجات ملّی سودان [6] در ديدار مورخ 21/9/1369هـ.ش با مقام معظّم رهبری چنین گفته است:‌
اغلب شاعرانِ نام آشنایِ سودان، مانند سیف الدّین الدّسوقی، نورالدّین عبدالرّحمن الیمنی، دکتر سعد عبدالقادر العاقب، درباره انقلاب اسلامی ‌ایران، دستاوردها و بازتاب جهانی آن یا در توصیف رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) ، مقام معظّم رهبری، مدّظلّه‌‌العالی و برخی مقامات و مسئولان کشورمان و همچنین رشادت‌ها و پایمرد یهای دلاوران دلیر ‌ایرانی، اشعاری را سروده‌اند.


«انقلاب اسلامی‌واقعه‌ی بسيارعظيمی‌ است و ما همواره به آن با چشم اميد نگاه كرده‌ايم و آن را الهام‌بخش خود مي‌دانيم. پيروزی انقلاب اسلامی ‌در‌ايران به ما اطمينان داد كه به‌رغم مشكلات تحميل شده از سوی دشمنان،‌ حركت خود را به سمت اسلام ادامه دهيم و در‌ اين راه به خدا توكّل كنيم.»
در‌این بخش، برای رعایت اختصار در کلام، تنها به ذکر یک نمونه از سروده‌های شاعران سودانی درباره انقلاب اسلامی ‌ایران و امام خمینی (ره) بسنده می شود:


(21/9/1369 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11095)
دکتر سعد عبدالقادر العاقب، یکی از شاعران سودانی، به مناسبت سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (ره) شعری را با عنوان «ذکری الإمام» سروده که متن کامل آن به شرح زیر است:


به منظورِ آشنایی بیشتر خوانندگان گرامی ‌با دیدگاه‌های مقامات جمهوری اسلامی ایران  و جمهوری سودان، درباره اهمیت روابط دو کشور، در‌ اینجا نمونه‌هایی از گفتارهای ‌ایشان در دهه‌های اخیر اشاره می‌شود.
1ـ ضَوءُ نَجمٍ من خُمَینٍ أشرَقا فی ظلامٍ فأنار الأفقا


2ـ موسویٌّ بینَ کفَّیه عَصًی بَطَلَ السِّحرُ بِها و احتَرَقا


6.     روابط‌ایران و سودان از دیدگاه سران دو کشور
3ـ حَلّ فی الأرض فلم یبقَ سِوی باطلٍ صَمَّ و حَقٍّ نَطَقا


4ـ‌ایةُ اللهِ و من ‌ایاتِهِ بَشرٌ فینا أقاموا الطُرُقا


در تاریخ 18/3/1368 وزير اطّلاعات و فرهنگ سودان، در دیدار با حضرت‌ آيت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، ضمن عرض تسليت رهبری سودان اظهار داشت:
5ـ و مضَی یَتبَعُ آلَ المصطفی فَهُمُ الأصلُ الّذی فیهِ ارتقَی


«حضرت امام خمينی(ره) نه تنها امام مردم ‌ايران بلكه امام جهان اسلام بودند. ‌اين شخصيّت بزرگ در قلب ما جای دارد و در حقيقت مشوّق ما برای انقلاب در سودان ، امام خمينی(ره) بودند» (18/3/1368 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11039).
6ـ کان روحُ الله مِن آثارِهِم فَلَهُ مِنهُم لِواءٌ خَفَقا


حضرت ‌آيت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی ‌و ولی امر مسلمين، در تاریخ 21/9/1369 در ديدار آقای عمر حسن البشير، رئيس شورای انقلاب نجات ملّی سودان[7] با ‌ايشان طی بياناتی تلاش‌های به عمل آمده در جهت تطبيق قوانين سودان با احكام اسلام و قرآن و حركت ملّت مسلمان آن كشور به سوی اهداف اسلامی‌ را برای مسلمانان جهان مسرّت‌بخش توصيف كردند.
7ـ أورَثوهُ ذ ا فِقارٍ باتِرًا فَرَّ مِنهُ المُعتدی إذ بَرَقا


رهبر معظّم انقلاب اسلامی، با اشاره به پايبندی ملّت سودان به دين مبين اسلام فرمودند:
8ـ حلَّ فی ‌ایرانَ فَانصاعت لَهُ کُلُّ أرضٍ حُرَّةٍ إذ صَدَقا


«علي‌رغم مخالفت قدرت‌های استكباری ما اميدواريم كه حركت آغاز شده در سودان به تحقّق حاكميّت اسلام در آن كشور بيانجامد. ملّت مسلمان سودان می‌تواند در برابر فشارهای وارده ازسوی دشمنان اسلام بايستد و برای ‌اين منظور حضور مردم در صحنه و تقويت ‌ايمان اسلامی‌در آنها حائز اهميت خاصی است.»
9ـ ضاءَ فی طَهرانَ فی الخُرطومِ فی فاسَ فی فَرغانةٍ فی جِلَِّقا


مقام معظّم رهبری، ‌ايران اسلامی ‌را نمونه‌ای از حركت عظيم اسلامی‌ذكر كردند و افزودند:
10ـ رفَع الظلمَ إمامٌ عادلٌ مِن ‌ترابٍ کاد أن یَختَنِقا


«خداوند متعال به مسلمانان عزّت و شوكت عنايت فرموده و اراده كرده است كه اسلام در دنيا زنده شود. لذا برای حفظ ‌اين نعمت، مسئوليت بزرگی متوجّه همه‌ی ماست.‌ ما اطمينان داريم كه با اتّكا بر خداوند متعال و تحكيم بخشيدن به پيوند با مردم،‌ از نصرت الهی نيز برخوردار خواهيم شد.»
11ـ فَهُوَ بَدرٌ مُذ بَدَت طَلعَتُهُ إنجَلی اللّیلُ و ما قد وَسَقا


رهبر معظّم انقلاب اسلامی، ضرورت اعتماد ملّت‌های مسلمان به توانايی‌ها و امكانات خود، برای‌ ايجاد يك تحوّل واقعی فرهنگی را يادآور شدند و فرمودند:
12ـ فی بلادٍ غَبَرَت مِن ظُلمِها فَکَساها عَدلُهُ إستَبرَقا


«آينده بسيار روشنی پيش روی ما قراردارد. ملّت سودان ازلحاظ اعتقادات اسلامی ‌و محبّت به اهل بيت پيامبر(ص) به مردم‌ ايران بسيار نزديك است و انتظار می‌رود كه ارتباط و همكاری بيشتری بين دو كشور به وجود‌ آيد.»
13ـ رَجَفَ الکُفّارُ مِن ثَورَتِهِ و بُغاةُ الأرضِ صاروا ِمزَقا


آقای عمر حسن البشير، رئيس شورای انقلاب نجات ملّی سودان، خوشحالی خود را از فراهم آمدن امكان ديدار با رهبر انقلاب اسلامی ‌ابراز داشت و گفت:‌
14ـ فَهوَ فَوقَ الأرض لَیثٌ خادِرٌ وَ هُوَ بَینَ السُّحبِ نَسرٌ حَلَّقا


«انقلاب اسلامی ‌واقعه‌ی بسيارعظيمی ‌است و ما همواره به آن با چشم اميد نگاه كرده‌ايم و آن را الهام‌بخش خود مي‌دانيم. پيروزی انقلاب اسلامی ‌در ‌ايران به ما اطمينان داد كه علي‌رغم مشكلات تحميل شده از سوی دشمنان،‌ حركت خود را به سمت اسلام ادامه دهيم و در ‌اين راه به خدا توكّل كنيم.»
15ـ فَابنُُ رُشدی لَم یَزَل فی هَرَبٍ مِن وَعید اللَّیثِ أمسی فَرِقا


رئيس شورای انقلاب نجات ملّی سودان،‌ جمهوری اسلامی ‌ايران را به‌عنوان يك كشور اسلامی ‌مدرن و تكيه‌گاه مسلمانان جهان توصيف كرد و گفت:‌
16ـ إنَّ یَومَ القُدسِ شَمسٌ شَرَقَت ضَوؤُ‌ها قَولُ إمامٍ أصدَقا


«ما اسلامی‌كردن زندگی مردم سودان را عملاً آغاز كرده‌ايم و قصد داريم برای‌ اين منظور از تجربیّات انقلاب عظيم‌ ايران استفاده كنيم. ما با تحريم ربا،‌ نظام بانكی سودان را اسلامی‌كرده و انتظار داريم جمهوری اسلامی‌ ايران نيز تجربيّات خود را برای اسلامی‌كردن قوانين در اختيار ما قراردهد.
17ـ کان روحُ اللهِ فیهِ قائداً و لِنَصرِ اللهِ کانَ الأسبَقا


ما به جمهوری اسلامی‌ايران و رهبری حضرت ‌آيت‌الله خامنه‌ای برای برقراری وحدت مسلمانان اطمينان داريم و آماده‌ايم نقش خود را در ‌اين راه به انجام رسانيم» (21/9/1369 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11095).
ترجمه اشعار دکتر سعد عبدالقادر العاقب، باعنوان «یاد امام»:


حضرت ‌‌آيت‌الله‌ خامنه‌ای‌، رهبر انقلاب‌ اسلامی،‌ در تاریخ 24/8/1372 در ديدار آقای‌ محمّد الامين ‌خليفه،‌ رئيس‌ مجلس‌ سودان‌ و هيأت‌ همراه‌ نقش‌ مردم‌ سودان‌ را در حمايت‌ از دولت‌ آن‌ كشور برای‌ مقاومت‌ در برابر دشمان‌ خود حائز اهميت‌ توصيف‌ كردند و فرمودند:
1. ستاره‌ای از آسمان خُمین درخشید و در میان تاریک یها، کرانه‌ها را روشنی بخشید.


«كشور سودان‌ به‌ لحاظ موقعيت‌ جغرافيای‌ سياسی‌، وضع‌ حساسی‌ دارد زيرا می‌تواند با منطقه‌ عربی‌ كه‌ بخش‌ عظيمی ‌از دنياست‌ به‌ راحتی‌ ارتباط برقرار كند و‌اين‌ مهم‌ در كنار عوامل‌ ديگر سبب‌ شده‌ است‌ استكبار جهانی‌ حساسيت‌های‌ زيادی‌ را از خود نشان‌ دهد. امّا دولت‌ سودان‌ كه‌ در داخل‌ ملّت‌ مسلمان‌ خود ريشه‌ دارد و به‌ مردم‌ متكّی‌ است‌، به‌رغم‌ مواجهه‌ با دشمنان‌ متعدّد، محكم‌، پابرجا و مقاوم‌ در مسير اهداف‌ اسلامی ‌به‌ حركت‌ خود ادامه‌ می‌دهد.»
2. مردی از تبار موسی که عصایی در دست داشت و با آن سحرها و جادوها را باطل ساخت.


رهبر معظّم‌ انقلاب‌ اسلامی‌، تمسّك‌ به‌ دين‌ اسلام‌ را لازمه‌ بقای‌ دولت‌ انقلابی‌ سودان‌ دانستند و فرمودند:
3 . با آمدنِ او ، بر روی زمین حقّ و حقیقت، آشکار و باطل ناپدید گردید.


«تمسّك‌ به‌ اسلام‌ در ذات‌ و بطن‌ خود نصرت‌ و پيروزی‌ بر همه‌ موانع‌ را به‌ همراه‌ دارد و تجربه‌ تاريخ‌ اسلام‌ نشان‌ می‌دهد كه‌ جهاد در راه‌‌ ايمان‌ و اعتقاد همواره‌ با پيروزی‌ توأم‌ بوده‌ است.»
4. ‌آیتی از سوی خداوند و انسانی که از میان ما برخاست و راه و رسم زندگی را برای ما روشن ساخت.[i]


مقام‌ معظّم‌ رهبری‌ از ‌ايجاد نااميدی‌ در مسئولين‌ و مردم‌ به‌عنوان بزرگترين‌ حربه‌ دشمن‌ ياد كردند و خطاب‌ به‌ رئيس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان‌ فرمودند:
5 . او از خاندان حضرت مصطفی(ص) پیروی م یکرد؛ زیرا آنان اصل و اساس هر‌ترقّی و پیشرفتی هستند.


«تجربه‌های‌ ما همانند انقلاب‌ اسلامی ‌متعلق‌ به‌ ملّت‌های‌ مسلمان‌ است‌ و مسئولين‌ دولت‌ سودان‌ بايد به ‌‌آينده‌ای‌ روشن‌ و توأم‌ با پيروزی‌ اميدوار باشند. زيرا پايداری‌ حكومت‌ سودان‌ دليل‌ واضحی‌ بر ضعف‌ و ناتوانی‌ دشمنان‌ ملّت‌ مسلمان‌‌ اين‌ كشور است‌ و تجربه‌ انقلاب‌ اسلامی ‌ايران‌ نيز همين‌ واقعيت‌ را اثبات‌ می‌كند.»
6. روح‌الله، یکی از یادگارانِ آن بزرگواران بود که پرچمِ آنان را برافراشت.


رهبر انقلاب‌ اسلامی،‌ ضرورت‌ توجّه‌ دولت‌ سودان‌ را به‌ شيوه‌ها و‌ترفندهای‌ مختلف‌ استكبار جهانی‌ در برخورد با كشورهای‌ مستقل‌ مورد تأكيد قرار دادند و در پايان‌ سخنانشان‌ استمرار قدرتمندانه‌ نهضت‌ اسلامی‌ را در سودان‌ آرزو كردند.  
7. خاندان حضرت مصطفی(ص) برای او ذوالفقار برّنده و تیزی به ارث گذاشته بودند که تجاوزگران از برق آن پای به فرار نهادند.


در ‌اين‌ ديدار، آقای‌ محمّد الامين‌ خليفه‌، رئيس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان،‌ طی‌ سخنانی‌ ضمن‌ ابراز خرسندی‌ از امكان‌ ديدار با ولی‌ امر مسلمين‌ گفت‌:
8 . گرچه او در‌ایران بود ؛ ولی مردمانِ آزاد و سرافراز، در هر گوشه از جهان، راه او را تأیید و از دستوراتش پیروی کردند.


«انقلاب‌ مردم‌ سودان‌ از انقلاب‌ اسلامی ‌ايران‌ الهام‌ گرفته‌ است‌ و ما در كشور خود در پی‌ احيای‌ دين‌ و ارزش‌های‌ بلند آسمانی‌ هستيم‌.»
9. فروغ او نه تنها تهران، بلکه خارطوم ، فاس، فَرغانه و دمشق را نیز، روشنی بخشید .  


وی‌ از حضرت‌ امام‌ خمينی‌، رضوان‌‌الله‌‌ تعالی‌‌عليه‌، به‌عنوان احياگر مجدد و عظمت‌ دين‌ مبين‌ اسلام‌ نام‌ برد و گفت‌:
10. امام عادلی بود که در سراسر کره خاکی، ظلم و ستمِ خفقان آور را، از بین برد.


«انقلاب‌ اسلامی ‌عزّت‌ و شرف‌ مسلمين‌ را اعاده‌ كرده‌ است‌ و به‌ همين‌ سبب‌ تنها مختص‌ ملّت ‌‌ايران‌ نيست‌ و‌اين‌ انقلاب‌ به‌ عموم‌ مسلمين‌ جهان‌ تعلق‌ دارد.»
11. او قرص ماهی بود که با آغاز تابشش، تاریکی شب را، زدود.  


رئيس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان،‌ شيعه‌ و سنی‌ را شاخه‌های‌ درخت‌ نيرومند اسلام‌ خواند و گفت‌:
12. و کشوری را که غبارِ ظلم و ستم همه جایش را فرا گرفته بود، با عدل و داد خویش ، منوّر ساخت.


«مردم‌ مسلمان‌ سودان‌ در انقلاب‌ خود از ارزش‌ها و مبانی‌ اعتقادی‌ و اخلاقی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ ايران‌ و امام‌ خمينی‌(رض‌) الهام‌ گرفته‌اند و عميقا دوستدار اهل‌ بيت‌ نبوّت‌ هستند» (24/8/1372 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11198).
13. با انقلابِ او، کافران برخود لرزیدند و سرکشانِ زمین فرو پاشیدند. 


حضرت ‌آيت‌الله خامنه‌اى، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ  19/9/1376، در دیدار آقاى عمرالبشير، رئيس جمهور سودان، تمسّك سودان به اسلام در مقابله با توطئه‌هاى آمريكا و اسرائيل را موجب تمايز و برجستگى‌ اين كشور در جهان اسلام دانستند و از ‌ايستادگى و مقاومت به‌عنوان يك تجربه موفّق و مشترك‌ ايران و سودان ياد كردند (19/9/1376 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11386).  
14. او شیری بر روی زمین و شاهینی برفرازِ ابرها بود.  


حضرت آيت‌الله خامنه‌اى، رهبر معظّم انقلاب اسلامى، در تاریخ 31/3/1378 در ديدار آقاى حسن عبدالله التّرابى، رئيس مجلس سودان، مهم‌ترين وجه مشترك روابط‌ايران و سودان را حكومت اسلامى و تلاش براى گسترش شريعت اسلامى بيان و تأكيد كردند:
15. از ‌این رو، سلمانِ رشدی، هنوز از بیم فریاد شجاعانه آن شیر، گریزان و هراسان است. 


«تمام دشمني‌هاى استكبار با دو كشور ‌ايران و سودان، به دليل عمل به اسلام است.»
16. همانا، به فرمانِ آن امام، نورانیّت روز قدس، مانند خورشید همه جا را فراگرفت. 


در‌اين ديدار پيش از سخنان مقام معظّم رهبرى، آقاى حسن التّرابى رئيس مجلس سودان ضمن ارائه گزارشى از وضعيت كشور خود، به توطئه‌هاى مختلف دشمنان اسلام اشاره كرد و ضرورت اتّحاد بيش از پيش كشورهاى اسلامى را مورد تأكيد قرار داد.  
17. پیشگامِ روزِ قدس روح‌الله بود که پیش از اعلام‌ این ‌روزِ جهانی، با یاری و لطف الهی، به پیروزی دست یافته بود<small>[iii].</small>


(31/3/1378 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=11468)
=== رویکرد و عملکرد نظام سیاسی به انقلاب اسلامی‌ و جمهوری اسلامی ایران ===
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کشورهای آفریقایی، از جمله سودان، در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شدند. روابط جمهوری اسلام ی ایران و جمهوری سودان، در دهه‌های اخیر، روبه گسترش بوده و مقامات و مسئولان دو کشور نیز در راستای گسترش هر چه بیشتر‌ این روابط در همه ابعاد آن ـ اعم از سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ـ کوشیده‌اند و در مقابلِ بسیاری از مسائل مهم بین‌المللی، مواضع مشترک یا همسو اتّخاذ کرده‌اند. اغلبِ مقامات بلندپایه سودانی، انقلاب اسلامی ایران را الهام‌بخش جهان اسلام می‌دانند و چشم امید به آن دارند.  


حضرت ‌آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 5/2/1385 در دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان و هیأت همراه، از سودان به‌عنوان پهناورترین كشور اسلامی ‌با تمدّنی كهن و منابع سرشار طبیعی و استعدادهای انسانی فراوان یاد و خاطرنشان كردند:
به‌عنوان مثال، آقای عمر حسن البشیر، رئیس شورای انقلاب نجات ملّی سودان [iiii] در دیدار مورخ 1369/9/21 هـ.ش با مقام معظّم رهبری چنین گفته است:‌ <blockquote>«انقلاب اسلامی‌واقعه‌ی بسیارعظیمی‌ است و ما همواره به آن با چشم امید نگاه کرده‌ایم و آن را الهام‌بخش خود م یدانیم. پیروزی انقلاب اسلامی ‌در‌ایران به ما اطمینان داد که به‌رغم مشکلات تحمیل شده از سوی دشمنان،‌ حرکت خود را به سمت اسلام ادامه دهیم و در‌ این راه به خدا توکّل کنیم.»<ref name=":2">برگرفته از  https://khamenei.ir/<nowiki/>، مورخ  21 آذر 1369.</ref> </blockquote>به منظورِ آشنایی بیشتر خوانندگان گرامی ‌با دیدگاه‌های مقامات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، درباره اهمیت روابط دو کشور، در‌ اینجا نمونه‌هایی از گفتارهای ‌ایشان در دهه‌های اخیر اشاره می‌شود.


«دولت سودان به دلیل مواضع و عملكرد مستقل خود تحت فشار قدرت‌های خارجی قرار گرفته است كه امیدواریم با حفظ یكپارچگی، همان‌گونه كه مشكل جنوب سودان حل شد[8]، مشكل غرب ‌ این كشور نیز برطرف شود.»
=== [[روابط سیاسی سودان و ج.ا.ایران|روابط‌ ایران و سودان از دیدگاه سران دو کشور]] ===


دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان، با ابراز خرسندی از گسترش روزافزون روابط دو كشور، موفّقیّت جمهوری اسلامی ایران  را در دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای پیروزی بزرگی برای دنیای اسلام خواند و تأكید كرد:
در تاریخ 1368/3/18 وزیر اطّلاعات و فرهنگ سودان، در دیدار با حضرت‌ آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، ضمن عرض تسلیت رهبری سودان اظهار داشت: <blockquote>«حضرت امام خمینی(ره) نه تنها امام مردم ‌ایران بلکه امام جهان اسلام بودند. ‌این شخصیّت بزرگ در قلب ما جای دارد و در حقیقت مشوّق ما برای انقلاب در سودان ، امام خمینی(ره) بودند».<ref>برگرفته از https://khamenei.ir/<nowiki/>، مورخ 18 خرداد 1368.    </ref></blockquote>حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی ‌و ولی امر مسلمین، در تاریخ 1369/9/21 در دیدار آقای عمر حسن البشیر، رئیس شورای انقلاب نجات ملّی سودان[iv] با ‌ایشان طی بیاناتی تلاش‌های به عمل آمده در جهت تطبیق قوانین سودان با احکام اسلام و قرآن و حرکت ملّت مسلمان آن کشور به سوی اهداف اسلامی‌ را برای مسلمانان جهان مسرّت‌بخش توصیف کردند.


«توانایی و پیشرفت‌ایران، در واقع افزایش قدرت جهان اسلام است.»
رهبر معظّم انقلاب اسلامی، با اشاره به پایبندی ملّت سودان به دین مبین اسلام فرمودند:<blockquote>«علیرغم مخالفت قدرت‌های استکباری ما امیدواریم که حرکت آغاز شده در [[سودان]] به تحقّق حاکمیّت اسلام در آن کشور بیانجامد. ملّت مسلمان [[سودان]] می‌تواند در برابر فشارهای وارده ازسوی دشمنان اسلام بایستد و برای ‌این منظور حضور مردم در صحنه و تقویت ‌ایمان اسلامی‌در آنها حائز اهمیت خاصی است.»</blockquote>


وی ضمن تشریح آخرین اوضاع سودان پس از امضای قرارداد صلح جنوب سودان[9] و همچنین وضع دارفور و تبلیغات دروغین رسانه‌های غربی در ‌ این‌باره گفت:
مقام معظّم رهبری، ‌ایران اسلامی ‌را نمونه‌ای از حرکت عظیم اسلامی‌ذکر کردند و افزودند:<blockquote>«خداوند متعال به مسلمانان عزّت و شوکت عنایت فرموده و اراده کرده است که اسلام در دنیا زنده شود. لذا برای حفظ ‌این نعمت، مسئولیت بزرگی متوجّه همه‌ی ماست.‌ ما اطمینان داریم که با اتّکا بر خداوند متعال و تحکیم بخشیدن به پیوند با مردم،‌ از نصرت الهی نیز برخوردار خواهیم شد.»</blockquote>رهبر معظّم انقلاب اسلامی، ضرورت اعتماد ملّت‌های مسلمان به توانایی‌ها و امکانات خود، برای‌ ایجاد یک تحوّل واقعی فرهنگی را یادآور شدند و فرمودند:<blockquote>«آینده بسیار روشنی پیش روی ما قراردارد. ملّت سودان ازلحاظ اعتقادات اسلامی ‌و محبّت به اهل بیت پیامبر(ص) به مردم‌ ایران بسیار نزدیک است و انتظار می‌رود که ارتباط و همکاری بیشتری بین دو کشور به وجود‌ آید.»</blockquote>آقای عمر حسن البشیر، رئیس شورای انقلاب نجات ملّی سودان، خوشحالی خود را از فراهم آمدن امکان دیدار با رهبر انقلاب اسلامی ‌ابراز داشت و گفت:‌ <blockquote>«انقلاب اسلامی ‌واقعه‌ی بسیارعظیمی ‌است و ما همواره به آن با چشم امید نگاه کرده‌ایم و آن را الهام‌بخش خود می دانیم. پیروزی انقلاب اسلامی ‌در ‌ایران به ما اطمینان داد که عل یرغم مشکلات تحمیل شده از سوی دشمنان،‌ حرکت خود را به سمت اسلام ادامه دهیم و در ‌این راه به خدا توکّل کنیم.»</blockquote>رئیس شورای انقلاب نجات ملّی سودان،‌ جمهوری اسلامی ‌ایران را به‌عنوان یک کشور اسلامی ‌مدرن و تکیه‌گاه مسلمانان جهان توصیف کرد و گفت:‌ <blockquote>«ما اسلامی‌کردن زندگی مردم سودان را عملاً آغاز کرده‌ایم و قصد داریم برای‌ این منظور از تجربیّات انقلاب عظیم‌ ایران استفاده کنیم. ما با تحریم ربا،‌ نظام بانکی سودان را اسلامی‌کرده و انتظار داریم جمهوری اسلامی‌ ایران نیز تجربیّات خود را برای اسلامی‌کردن قوانین در اختیار ما قراردهد. ما به جمهوری اسلامی‌ایران و رهبری حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌ای برای برقراری وحدت مسلمانان اطمینان داریم و آماده‌ایم نقش خود را در ‌این راه به انجام رسانیم»<ref name=":2" />.</blockquote>حضرت ‌‌آیت‌الله‌ خامنه‌ای‌، رهبر انقلاب‌ اسلامی،‌ در تاریخ 1372/8/24 در دیدار آقای‌ محمّد الامین ‌خلیفه،‌ رئیس‌ مجلس‌ سودان‌ و هیأت‌ همراه‌ نقش‌ مردم‌ سودان‌ را در حمایت‌ از دولت‌ آن‌ کشور برای‌ مقاومت‌ در برابر دشمان‌ خود حائز اهمیت‌ توصیف‌ کردند و فرمودند: <blockquote>«کشور سودان‌ به‌ لحاظ موقعیت‌ جغرافیای‌ سیاسی‌، وضع‌ حساسی‌ دارد زیرا می‌تواند با منطقه‌ عربی‌ که‌ بخش‌ عظیمی ‌از دنیاست‌ به‌ راحتی‌ ارتباط برقرار کند و‌این‌ مهم‌ در کنار عوامل‌ دیگر سبب‌ شده‌ است‌ استکبار جهانی‌ حساسیت‌های‌ زیادی‌ را از خود نشان‌ دهد. امّا دولت‌ سودان‌ که‌ در داخل‌ ملّت‌ مسلمان‌ خود ریشه‌ دارد و به‌ مردم‌ متکّی‌ است‌، به‌رغم‌ مواجهه‌ با دشمنان‌ متعدّد، محکم‌، پابرجا و مقاوم‌ در مسیر اهداف‌ اسلامی ‌به‌ حرکت‌ خود ادامه‌ می‌دهد.»</blockquote>رهبر معظّم‌ انقلاب‌ اسلامی‌، تمسّک‌ به‌ دین‌ اسلام‌ را لازمه‌ بقای‌ دولت‌ انقلابی‌ [[سودان|سودان‌]] دانستند و فرمودند:<blockquote>«تمسّک‌ به‌ اسلام‌ در ذات‌ و بطن‌ خود نصرت‌ و پیروزی‌ بر همه‌ موانع‌ را به‌ همراه‌ دارد و تجربه‌ تاریخ‌ اسلام‌ نشان‌ می‌دهد که‌ جهاد در راه‌‌ ایمان‌ و اعتقاد همواره‌ با پیروزی‌ توأم‌ بوده‌ است.»</blockquote>


«علت فشارهای كنونی به دولت سودان، جهت‌گیری اسلامی ‌ این كشور و ذخایر فراوان نفت سودان است. اما مردم توانایی دفاع از حقوق خود را دارند و در مقابل ‌ این فشارها تسلیم نخواهند شد.»
مقام‌ معظّم‌ رهبری‌ از ‌ایجاد ناامیدی‌ در مسئولین‌ و مردم‌ به‌عنوان بزرگترین‌ حربه‌ دشمن‌ یاد کردند و خطاب‌ به‌ رئیس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان‌ فرمودند:<blockquote>«تجربه‌های‌ ما همانند انقلاب‌ اسلامی ‌متعلق‌ به‌ ملّت‌های‌ مسلمان‌ است‌ و مسئولین‌ دولت‌ سودان‌ باید به ‌‌آینده‌ای‌ روشن‌ و توأم‌ با پیروزی‌ امیدوار باشند. زیرا پایداری‌ حکومت‌ سودان‌ دلیل‌ واضحی‌ بر ضعف‌ و ناتوانی‌ دشمنان‌ ملّت‌ مسلمان‌‌ این‌ کشور است‌ و تجربه‌ انقلاب‌ اسلامی ‌ایران‌ نیز همین‌ واقعیت‌ را اثبات‌ می‌کند.»</blockquote>رهبر انقلاب‌ اسلامی،‌ ضرورت‌ توجّه‌ دولت‌ [[سودان|سودان‌]] را به‌ شیوه‌ها و‌ترفندهای‌ مختلف‌ استکبار جهانی‌ در برخورد با کشورهای‌ مستقل‌ مورد تأکید قرار دادند و در پایان‌ سخنانشان‌ استمرار قدرتمندانه‌ نهضت‌ اسلامی‌ را در [[سودان|سودان‌]] آرزو کردند. در ‌این‌ دیدار، آقای‌ محمّد الامین‌ خلیفه‌، رئیس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان،‌ طی‌ سخنانی‌ ضمن‌ ابراز خرسندی‌ از امکان‌ دیدار با ولی‌ امر مسلمین‌ گفت‌: <blockquote>«انقلاب‌ مردم‌ سودان‌ از انقلاب‌ اسلامی ‌ایران‌ الهام‌ گرفته‌ است‌ و ما در کشور خود در پی‌ احیای‌ دین‌ و ارزش‌های‌ بلند آسمانی‌ هستیم‌.» </blockquote>وی‌ از حضرت‌ امام‌ خمینی‌، رضوان‌‌الله‌‌ تعالی‌‌علیه‌، به‌عنوان احیاگر مجدد و عظمت‌ دین‌ مبین‌ اسلام‌ نام‌ برد و گفت‌:<blockquote>«انقلاب‌ اسلامی ‌عزّت‌ و شرف‌ مسلمین‌ را اعاده‌ کرده‌ است‌ و به‌ همین‌ سبب‌ تنها مختص‌ ملّت ‌‌ایران‌ نیست‌ و‌این‌ انقلاب‌ به‌ عموم‌ مسلمین‌ جهان‌ تعلق‌ دارد.»</blockquote>رئیس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان،‌ شیعه‌ و سنی‌ را شاخه‌های‌ درخت‌ نیرومند اسلام‌ خواند و گفت‌: <blockquote>«مردم‌ مسلمان‌ سودان‌ در انقلاب‌ خود از ارزش‌ها و مبانی‌ اعتقادی‌ و اخلاقی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ ایران‌ و امام‌ خمینی‌(رض‌) الهام‌ گرفته‌اند و عمیقا دوستدار اهل‌ بیت‌ نبوّت‌ هستند».<ref>برگرفته از https://khamenei.ir/<nowiki/>، مورخ24 آبان 1378. </ref></blockquote>حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌اى، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 1376/9/19، در دیدار آقاى عمرالبشیر، رئیس جمهور [[سودان]]، تمسّک [[سودان]] به اسلام در مقابله با توطئه‌هاى آمریکا و اسرائیل را موجب تمایز و برجستگى‌ این کشور در جهان اسلام دانستند و از ‌ایستادگى و مقاومت به‌عنوان یک تجربه موفّق و مشترک‌ ایران و سودان یاد کردند<ref>برگرفته از https://khamenei.ir/<nowiki/>، مورخ 19 آذر 1376.</ref>. حضرت آیت‌الله خامنه‌اى، رهبر معظّم انقلاب اسلامى، در تاریخ 1378/3/31 در دیدار آقاى حسن عبدالله التّرابى، رئیس مجلس [[سودان]]، مهم‌ترین وجه مشترک روابط‌ ایران و [[سودان]] را حکومت اسلامى و تلاش براى گسترش شریعت اسلامى بیان و تأکید کردند: <blockquote>«تمام دشمن یهاى استکبار با دو کشور ‌ایران و [[سودان]]، به دلیل عمل به اسلام است.»</blockquote>در‌این دیدار پیش از سخنان مقام معظّم رهبرى، آقاى حسن التّرابى رئیس مجلس [[سودان]] ضمن ارائه گزارشى از وضعیت کشور خود، به توطئه‌هاى مختلف دشمنان اسلام اشاره کرد و ضرورت اتّحاد بیش از پیش کشورهاى اسلامى را مورد تأکید قرار داد<ref>برگرفته از https://khamenei.ir/<nowiki/>، مورخ 31 خرداد 1378.  </ref>. حضرت ‌آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 1385/2/5 در دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور [[سودان]] و هیأت همراه، از [[سودان]] به‌عنوان پهناورترین کشور اسلامی ‌با تمدّنی کهن و منابع سرشار طبیعی و استعدادهای انسانی فراوان یاد و خاطرنشان کردند: <blockquote>«دولت سودان به دلیل مواضع و عملکرد مستقل خود تحت فشار قدرت‌های خارجی قرار گرفته است که امیدواریم با حفظ یکپارچگی، همان‌گونه که مشکل جنوب سودان حل شد[v]، مشکل غرب ‌این کشور نیز برطرف شود.»</blockquote>دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان، با ابراز خرسندی از گسترش روزافزون روابط دو کشور، موفّقیّت جمهوری اسلامی ایران را در دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای پیروزی بزرگی برای دنیای اسلام خواند و تأکید کرد: <blockquote>«توانایی و پیشرفت‌ایران، در واقع افزایش قدرت جهان اسلام است.»</blockquote>وی ضمن تشریح آخرین اوضاع سودان پس از امضای قرارداد صلح جنوب [[سودان]][vi] و همچنین وضع دارفور و تبلیغات دروغین رسانه‌های غربی در ‌این‌باره گفت: <blockquote>«علت فشارهای کنونی به دولت سودان، جهت‌گیری اسلامی ‌ این کشور و ذخایر فراوان نفت سودان است. اما مردم توانایی دفاع از حقوق خود را دارند و در مقابل ‌ این فشارها تسلیم نخواهند شد.»</blockquote>وی همچنین تأکید کرد مواضع تهران و [[خارطوم]] در زمینه مسائل مختلف از جمله مسائل عراق، فلسطین، [[لبنان]] و [[سوریه]] یکسان است و دو کشور می‌توانند علاوه‌بر همکاری مسائل، در عرصه‌های اقتصادی نیز روابط خود را بیش از پیش گسترش دهند<ref>برگرفته از https://khamenei.ir/<nowiki/>، مورخ 5 اردیبهشت 1385.</ref>. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 1390/4/5 در دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان و هیأت همراه، به مسائل [[سودان]] و فشارهای غرب به ‌ این کشور اشاره و تأکید کردند: <blockquote>«جمهوری اسلامی ایران از حکومت اسلامی، دولت و ملّت [[سودان]] که مصمّم به حفظ استقلال، اسلامیّت و یکپارچگی سرزمین خود هستند، حمایت می‌کند.»</blockquote>حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌ای افزودند:<blockquote>«ایستادگی و مقاومت دولت و ملّت [[سودان]] در برابر توطئه‌ها و فشارهای امریکا، رژیم صهیونیستی و غرب قابل قدردانی است.»</blockquote>ایشان تأکید کردند: <blockquote>«در شرایط کنونی باید تمام جناح‌ها و گروه‌ها در [[سودان]]، هوشیار و متحد باشند.»</blockquote>دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور [[سودان]]، روابط ‌ایران و [[سودان]] را مستحکم و خوب ارزیابی کرد و ضمن قدردانی از حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران گفت:<blockquote>«با وجود فشارهای غرب، دولت و ملّت سودان در مقابل‌ این فشارها ‌ایستادگی کرده‌اند و به ‌ اینده امیدوار هستند.»<ref>برگرفته از: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=12793</ref></blockquote>


وی همچنین تأكید كرد مواضع تهران و خارطوم در زمینه مسائل مختلف از جمله مسائل عراق، فلسطین، لبنان و سوریه یكسان است و دو كشور می‌توانند علاوه‌بر همكاری مسائل، در عرصه‌های اقتصادی نیز روابط خود را بیش از پیش گسترش دهند.
==== ملاحظه ====
 
همان‌گونه که در صفحات پیشین اشاره گردید، متأسفانه، از سال 1393هـ.ش، روابط بین دو کشور رویکردهای دولت‌های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، نسبت به یکدیگر تغییر کرد و اختلافات اساسی در مواضع آنها در قبایل مسائل مهم بین‌المللی مانند مسأله یمن، آشکار و روابط فیمابین دو کشور نیز، نسبتاً محدود شد.
(5/2/1385 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=1375)
 
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 5/4/1390 در دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان و هیأت همراه، به مسائل سودان و فشارهای غرب به ‌ این كشور اشاره و تأكید كردند:
 
«جمهوری اسلامی ایران  از حكومت اسلامی، دولت و ملّت سودان كه مصمّم به حفظ استقلال، اسلامیّت و یكپارچگی سرزمین خود هستند، حمایت می‌كند.»
 
حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: «ایستادگی و مقاومت دولت و ملّت سودان در برابر توطئه‌ها و فشارهای امریكا، رژیم صهیونیستی و غرب قابل قدردانی است.»
 
ایشان تأكید كردند: «در شرایط كنونی باید تمام جناح‌ها و گروه‌ها در سودان، هوشیار و متحد باشند.»
 
دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان، روابط ‌ایران و سودان را مستحكم و خوب ارزیابی كرد و ضمن قدردانی از حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران  گفت: «با وجود فشارهای غرب، دولت و ملّت سودان در مقابل‌ این فشارها ‌ایستادگی كرده‌اند و به ‌ اینده امیدوار هستند.»
 
(5/4/1390 ,farsi.khamenei.ir/newsـcontent?id=12793)
 
ملاحظه:
 
همان‌گونه که در صفحات پیشین اشاره گردید، متأسفانه، از سال 1393هـ.ش، روابط بین دو کشور رویکردهای دولت‌های جمهوری اسلامی ایران  و جمهوری سودان، نسبت به یکدیگر تغییر کرد و اختلافات اساسی در مواضع آنها در قبایل مسائل مهم بین‌المللی مانند مسأله یمن، آشکار و روابط فیمابین دو کشور نیز، نسبتاً محدود شد.
 
 
7.     ايرانيان مقيم


=== [[ایرانیان مقیم سودان|ایرانیان مقیم]] ===
تعداد ‌ایرانیان مقیم سودان، چندان زیاد و قابل توجّه نیست. ‌ایرانیان ساکن در جمهوری سودان، در مجموع کمتر از یک هزار نفر و شامل دو گروه کلی زیر هستند:
تعداد ‌ایرانیان مقیم سودان، چندان زیاد و قابل توجّه نیست. ‌ایرانیان ساکن در جمهوری سودان، در مجموع کمتر از یک هزار نفر و شامل دو گروه کلی زیر هستند:


نخست: کارکنان دولت یا مأموران اعزامی ‌از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران، مانند سفیر، اعضای هیأت نم ایندگی سیاسی، رایزن و نم ایندگان فرهنگی، مدیر و معلمان مدرسه‌ایرانی، نم اینده جمعیّت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، مدیر معهد الامام جعفر الصّادق(ع). معمولاً،‌  این گروه از افراد، با اعضای خانواده خود، به محل مأموریت اعزام می‌شوند.  
نخست: کارکنان دولت یا مأموران اعزامی ‌از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران، مانند سفیر، اعضای هیأت نمایندگی سیاسی، رایزن و نمایندگان فرهنگی، مدیر و معلمان مدرسه‌ایرانی، نماینده جمعیّت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، مدیر معهد الامام جعفر الصّادق(ع). معمولاً،‌ این گروه از افراد، با اعضای خانواده خود، به محل مأموریت اعزام می‌شوند.  
 
دوم: افراد غیردولتی، شامل دانشجویان، اشخاص و گروه‌های اعزامی‌ از سوی مؤسسات و شرکت‌های خصوصی که بیشتر در بخش‌های تولیدی یا اقتصادی و اجرای پروژه‌هایی مانند گازرسانی، سدسازی و احداث نیروگاه فعالیت دارند (2013 ,khartoum.icro.ir).
 
 
8.     زمينه‌ها و راهکارهاي توسعه روابط فرهنگي
 
پیش از ارائه پیشنهادها و راهکارهای توسعه روابط فرهنگی بین دو کشور ضروری است به نقاط قوّت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای فعالیت‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  در جمهوری سودان، اشاره شود:
 
1ـ8. نقاط قوّت
 
مهم‌ترین  نقاط قوّت فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  در سودان، را می‌توان چنین برشمرد:
 
·     روابط دیرینه تاریخی و فرهنگی که موجب شده است تاریخ، تمدن و فرهنگ ‌ایران، نخبگان فرهنگی، شعرا و نویسندگان ‌ایرانی همواره مورد توجّه محافل علمی‌سودان باشند.
 
·     تنظیم درست سیاست‌های کلی کشور
 
·     هماهنگی مجموعه کارشناسان در اجرای سیاست‌های فرهنگی در سودان در برخی دوره‌ها
 
·     تنظیم روش‌های اجرایی مطلوب برای دستیابی به اهداف در برخی سال‌ها
 
2ـ8. نقاط ضعف
 
برخی نقاط ضعف فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  در سودان، عبارت‌اند از:
 
·     شفاف نبودن روابط فرهنگی و‌ایجاد شبهه برای بعضی از سودانیان در برخی سال‌ها
 
·     محدود شدن تعاملات فرهنگی ‌ایران و سودان در سطح دولتی در برخی دوره‌ها
 
·     ضعف روابط رسانه‌ای 
 
3ـ8. فرصت‌ها
 
مهم‌ترین  فرصت‌های فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  در سودان را، می‌توان ‌ این‌گونه برشمرد:
 
·     علاقه مردم سودان به ‌ایران و دیدگاه مثبت آنان به انقلاب اسلامی ایران
 
·     توجّه ویژه مسلمانان سودان به قرآن کریم و کثرت حافظان کشور 
 
·     علاقه‌مندی بیشترِ مسلمانان سودان به اهل البیت، علیهم السّلام
 
·     علاقه‌مندی بسیاری از سودانیان به زبان و ادبیات فارسی
 
·     آشنایی ادیبان و شاعران سودانی با شعرای نام آشنای ‌ایرانی
 
·     آمادگی دانشگاه‌های سودان برای همکاری‌های آموزشی و‌ایجاد کرسی‌های اسلام‌شناسی و زبان و ادبیات فارسی
 
·     امکان بهره‌برداری از سرمایه گذاری‌های انجام شده روی دانش آموختگان سودانی دانشگاه‌های ‌ایران
 
·     امکان بهره‌برداری از طلاب و دانش آموختگان جامعة المصطفی العالمیة
 
·     امکان پخش فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی ‌ایرانی در سودان
 
4ـ9. تهدیدها
 
برخی تهدیدهای فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  در سودان، عبارت‌اند از:
 
·     حسّاسیّت برخی از کشورها نسبت به فعالیت‌های مرتبط با انقلاب اسلامی
 
·     نفوذ فرهنگی آمریکا و کشورهای اروپایی درسودان
 
·     تبلیغات گسترده آمریکا و کشورهای اروپایی برای کاهش نقش منطقه‌ای ‌ایران و جلوگیری از نفوذ فرهنگی و سیاسی آن
 
·     سهولت اثرپذیری مردم سودان از فرهنگ وارداتی غربی به دلیل زیرساخت‌های سست فرهنگ بومی
 
·     درگیری‌های داخلی در سودان و تأثیرگذاری آنها بر ساختارهای فرهنگی و اقتصادی ‌ این کشور
 
5ـ9. پیشنهادها و راهکارها:
 
در سه دهه اخیر، اقدامات ارزشمندی برای توسعه و تحکیم روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  و جمهوری سودان صورت گرفته است. ولی هنوز ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیاری زمینه وجود دارند که با بهره‌گیری از آنها می‌توان روابط دو کشور را بیش از پیش گسترش داد. راستا، پیشنهاد می‌شود اقدامات زیر صورت پذیرد:


·    تنظیم نهایی راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  در سودان و ابلاغ آن برای اجرا
دوم: افراد غیردولتی، شامل دانشجویان، اشخاص و گروه‌های اعزامی‌ از سوی مؤسسات و شرکت‌های خصوصی که بیشتر در بخش‌های تولیدی یا اقتصادی و اجرای پروژه‌هایی مانند گازرسانی، سدسازی و احداث نیروگاه فعالیت دارند.<ref name=":1" />


·    تلاش برای جلب اعتماد مسئولان دولتی سودان توسط نم ایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران  و پرهیز از هرگونه فعالیت حساسیت برانگیز
=== [[راهکارهای توسعه روابط فرهنگی سودان و ج.ا.ایران|زمینه‌ها و راهکارهای توسعه روابط فرهنگی]] ===
پیش از ارائه پیشنهادها و راهکارهای توسعه روابط فرهنگی بین دو کشور ضروری است به نقاط قوّت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای فعالیت‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در [[سودان|جمهوری سودان]]، اشاره شود:


·    حفظ روابط گذشته رایزنی فرهنگی با مقامات و مسئولان دولتی و شخصیت‌های علمی‌و فرهنگی
==== نقاط قوّت ====
مهم‌ترین نقاط قوّت فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان، را می‌توان چنین برشمرد:


·    تحکیم و گسترش ارتباطات با شیوخ و علمای دینی
* روابط دیرینه تاریخی و فرهنگی که موجب شده است تاریخ، تمدن و فرهنگ ‌ایران، نخبگان فرهنگی، شعرا و نویسندگان ‌ایرانی همواره مورد توجّه محافل علمی‌ سودان باشند؛


·    گسترش روابط با دانشگاه‌های مهم سودان، برای توسعه همکاری‌های علمی، پژوهشی و آموزشی
* تنظیم درست سیاست‌های کلی کشور؛
* هماهنگی مجموعه کارشناسان در اجرای سیاست‌های فرهنگی در سودان در برخی دوره‌ها؛
* تنظیم روش‌های اجرایی مطلوب برای دستیابی به اهداف در برخی سال‌ها.


·    ایجاد کرسی‌های اسلام شناسی در دانشگاه‌های سودان، برای تبیین معارف اهل البیت، علیهم السّلام، با توجّه اشتیاق بسیاری از سودانیان به‌ این معارف و اعلام آمادگی علمای دینی و رؤسای برخی  دانشگاه‌های سودان برای همکاری زمینه
==== نقاط ضعف ====
برخی نقاط ضعف فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان، عبارت‌اند از:


·    اعزام گروه‌های قرآنی به‌ویژه حافظان و قاریان برای اجرای برنامه در مراکز علمی ‌و فرهنگی سودان  
* شفاف نبودن روابط فرهنگی و‌ایجاد شبهه برای بعضی از سودانیان در برخی سال‌ها؛
* محدود شدن تعاملات فرهنگی ‌ایران و سودان در سطح دولتی در برخی دوره‌ها؛
* ضعف روابط رسانه‌ای. 


·    راه‌‌اندازی کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های سودان، با عنایت به علاقه‌مندی بسیاری از دانشجویان سودانی به زبان فارسی و اعلام آمادگی چندین دانشگاه سودان برای همکاری زمینه
==== فرصت‌ها ====
مهم‌ترین فرصت‌های فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان را، می‌توان ‌ این‌گونه برشمرد:


·    تلاش برای تحکیم وحدت اسلامی‌با تأکید بر مشترکات فرهنگی و مذهبی بین مسلمانان و پرهیز از اقدامات حساسیت برانگیز 
* علاقه مردم سودان به ‌ایران و دیدگاه مثبت آنان به انقلاب اسلامی ایران؛
* توجّه ویژه مسلمانان سودان به قرآن کریم و کثرت حافظان کشور؛ 
* علاقه‌مندی بیشترِ مسلمانان سودان به اهل البیت، علیهم السّلام؛
* علاقه‌مندی بسیاری از سودانیان به زبان و ادبیات فارسی؛
* آشنایی ادیبان و شاعران سودانی با شعرای نام آشنای ‌ایرانی؛
* آمادگی دانشگاه‌های سودان برای همکاری‌های آموزشی و‌ایجاد کرسی‌های اسلام‌شناسی و زبان و ادبیات فارسی؛
* امکان بهره‌برداری از سرمایه گذاری‌های انجام شده روی دانش آموختگان سودانی دانشگاه‌های ‌ایران؛
* امکان بهره‌برداری از طلاب و دانش آموختگان جامعة المصطفی العالمیة؛
* امکان پخش فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی ‌ایرانی در [[سودان]].


·    همکاری مراکز سینمایی دو کشور برای تولید فیلم‌های مشترک و مستند با موضوعات مختلف فرهنگی و اجتماعی
==== تهدیدها ====
برخی تهدیدهای فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان، عبارت‌اند از:


·    همکاری شبکه‌های رادیو و تلویزیونی دو کشور، برای تولید و پخش برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه مجموعه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی
* حسّاسیّت برخی از کشورها نسبت به فعالیت‌های مرتبط با انقلاب اسلامی؛
* نفوذ فرهنگی آمریکا و کشورهای اروپایی در[[سودان]]؛
* تبلیغات گسترده آمریکا و کشورهای اروپایی برای کاهش نقش منطقه‌ای ‌ایران و جلوگیری از نفوذ فرهنگی و سیاسی آن؛
* سهولت اثرپذیری مردم [[سودان]] از فرهنگ وارداتی غربی به دلیل زیرساخت‌های سست فرهنگ بومی؛
* درگیری‌های داخلی در [[سودان]] و تأثیرگذاری آنها بر ساختارهای فرهنگی و اقتصادی ‌ این کشور.


·    همکاری مراکز فرهنگی و هنری‌ایران و سودان، برای معرفی آثار فرهنگی و هنری دو کشور
==== پیشنهادها و راهکارها ====
در سه دهه اخیر، اقدامات ارزشمندی برای توسعه و تحکیم روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان صورت گرفته است. ولی هنوز ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیاری زمینه وجود دارند که با بهره‌گیری از آنها می‌توان روابط دو کشور را بیش از پیش گسترش داد. راستا، پیشنهاد می‌شود اقدامات زیر صورت پذیرد:


·    حضور در نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری دو کشور که در سطح بین‌المللی برگزار می‌شوند
* تنظیم نهایی راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در [[سودان]] و ابلاغ آن برای اجرا؛
* تلاش برای جلب اعتماد مسئولان دولتی سودان توسط نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و پرهیز از هرگونه فعالیت حساسیت برانگیز؛
* حفظ روابط گذشته رایزنی فرهنگی با مقامات و مسئولان دولتی و شخصیت‌های علمی‌و فرهنگی؛
* تحکیم و گسترش ارتباطات با شیوخ و علمای دینی؛
* گسترش روابط با دانشگاه‌های مهم سودان، برای توسعه همکاری‌های علمی، پژوهشی و آموزشی؛
* ایجاد کرسی‌های اسلام شناسی در دانشگاه‌های سودان، برای تبیین معارف اهل البیت، علیهم السّلام، با توجّه اشتیاق بسیاری از سودانیان به‌ این معارف و اعلام آمادگی علمای دینی و رؤسای برخی دانشگاه‌های سودان برای همکاری زمینه؛
* اعزام گروه‌های قرآنی به‌ویژه حافظان و قاریان برای اجرای برنامه در مراکز علمی ‌و فرهنگی سودان؛
* راه‌‌اندازی کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های سودان، با عنایت به علاقه‌مندی بسیاری از دانشجویان سودانی به زبان فارسی و اعلام آمادگی چندین دانشگاه [[سودان]] برای همکاری زمینه؛
* تلاش برای تحکیم وحدت اسلامی‌با تأکید بر مشترکات فرهنگی و مذهبی بین مسلمانان و پرهیز از اقدامات حساسیت برانگیز؛
* همکاری مراکز سینمایی دو کشور برای تولید فیلم‌های مشترک و مستند با موضوعات مختلف فرهنگی و اجتماعی؛
* همکاری شبکه‌های رادیو و تلویزیونی دو کشور، برای تولید و پخش برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه مجموعه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی؛
* همکاری مراکز فرهنگی و هنری‌ایران و سودان، برای معرفی آثار فرهنگی و هنری دو کشور؛
* حضور در نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری دو کشور که در سطح بین‌المللی برگزار می‌شوند؛
* حضور و مشارکت فعالانه در مراسم و برنامه‌های مردمی نظیر جشن‌های میلاد النبی، صلّی الله علیه و آله و سلّم، جشنواره‌های سالانه طریقت‌های صوفیّه و گروه‌های مختلف فرهنگی و مذهبی، تجلیل و گرامیداشت شخصیّت‌های برجسته فرهنگی، هنری و مذهبی، میزگردها، نشست­ها و همایش‌های علمی و فرهنگی برای بهره‌برداری از دیپلماسی مردمی<ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص. 345-378.</ref>.


·    حضور و مشاركت فعالانه در مراسم و برنامه‌هاي مردمي نظير جشن‌هاي ميلاد النبي، صلّی الله علیه و آله و سلّم، جشنواره‌هاي سالانه طريقت‌هاي صوفيّه و گروه‌هاي مختلف فرهنگي و مذهبي، تجليل و گراميداشت شخصيّت‌هاي برجسته فرهنگي، هنري و مذهبي، ميزگردها، نشست­ها و همايش‌هاي علمي و فرهنگي برای بهره‌برداری از دیپلماسی مردمی.  
== نیز نگاه کنید به ==
----[1] '''دانشگاه جهانی مصطفی'''
[[روابط آرژانتین با ج.ا.ایران]]؛ [[روابط کانادا با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط روسیه با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط تونس با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط ژاپن با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط کوبا با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط لبنان با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط ایران و چین]]؛ [[روابط جمهوری سنگال با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط فرانسه با ج.ا. ایران]]؛ [[روابط مالی با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط ساحل عاج با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط زیمبابوه با ج. ا. ایران]]؛ [[روابط تایلند با ج.ا.ایران]]؛ [[روابط اوکراین با ج. ا. ایران]]؛ [[روابط اسپانیا با ج. ا. ایران]]؛ [[روابط اردن با ج.ا.ایران]]؛ [[روابط اتیوپی با ج.ا.ایران]]؛ [[روابط سیرالئون با ج. ا. ایران]]؛ [[روابط قطر با ج. ا. ایران]]؛ [[روابط سریلانکا با ج.ا.ایران]]؛ [[روابط گرجستان با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط تاجیکستان با جمهوری اسلامی ایران]]؛ [[روابط بنگلادش با ج.ا.ایران]]؛ [[روابط قزاقستان با جمهوری اسلامی ایران]]


[2] '''مرکز آموزشی وابسته به جامعة المصطفي العالمیة'''
== پاورقی ==
<small>[i] ترجمه بیت چهارم این سروده، با اندکی تصرّف صورت گرفته است. برای بیان معنای دقیق‌تر آن توضیح این نکته ضروری است که شاعر در مصرع دوم از بیت چهارم، عبارت «بَشرٌ فینا أقاموا الطُرُقا» به‌کار برده که معنای اصلی آن، این‌گونه است: «انسانی که در میان ما طریقتی را برپا ساخت و شیخ طریقت ماست.»</small>


'''[3] مصطفی امیدی'''
<small>باتوجّه به رواج تصوّف در سودان، شیوخ طریقت‌ها، نزد سودانیان از احترام بی‌نظیر و بسیار بالایی برخوردارند. شاعر هم با استفاده از عبارت «شیخ طریقت» برای حضرت امام (ره) قصد آن داشته که حدّ اکثر احترام را برای ایشان بیان کند.</small>


[4] ''' ترجمه بیت چهارم این سروده، با اندکی تصرّف صورت گرفته است. برای بیان معنای دقیق‌تر آن توضیح این نکته ضروری است که شاعر در مصرع دوم از بیت چهارم، عبارت «بَشرٌ  فینا أقاموا الطُرُقا» به‌کار برده که معنای اصلی آن، این‌گونه است: «انسانی که در میان ما طریقتی را برپا ساخت و شیخ طریقت ماست.»'''
<small>درباره میزانِ «احترام به شخصیت‌های علمی و مذهبی» در سودان، در بخش دوم همین کتاب، توضیحاتی ارائه شده است.</small>


'''باتوجّه به رواج تصوّف در سودان، شیوخ طریقت‌ها، نزد سودانیان از احترام بی‌نظیر و بسیار بالایی برخوردارند. شاعر هم با استفاده از عبارت «شیخ طریقت» برای حضرت امام (ره) قصد آن داشته که حدّ اکثر احترام را برای ایشان بیان کند.'''
<small>[ii] نقش سفارت جمهوری اسلامی ایران و شورای انجمن های دوستی سودان در گسترش دیپلماسی مردمی و روابط بین دو کشور در سال های 2004 تا 2012 م. (سال های 1387 تا 1391 هـ.ش)</small>


'''درباره میزانِ «احترام به شخصیت‌های علمی و مذهبی» در سودان، در بخش دوم همین کتاب، توضیحاتی ارائه شده است.'''
<small>[iii]علاقه‌مندان به کسب آگاهی بیشتر درباره حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری سودان، می‌توانند به کتاب «فاعلیة العلاقات العامّة فی تطویر الدّبلوماسیه الشّعبیة لسفارة الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة و مجلس الصّداقة الشّعبیة العالمیة فی فترة 2008 ـ 2012»[ii] نوشته رقیه احمد صالح مراجعه کنند. دکتر رقیه احمد صالح، پایان نامه دکتری ـ که در سال 1392 به دانشگاه اُم دُرمان ارائه شده ـ روابط بین دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان را در فاصله سال‌های 1387 تا 1391 بررسی کرده است.</small>


[5] '''نقش سفارت جمهوری اسلامی ایران و شورای انجمن های دوستی سودان در گسترش دیپلماسی مردمی و روابط بین دو کشور در سال های 2004 تا 2012 م. (سال های 1387 تا 1391 هـ.ش)'''
<small>[iiii] رئیس جمهور فعلی سودان</small>


'''[6] رئيس جمهور فعلی سودان'''
<small>[iv] با انقلاب نجات ملّی سودان علیه صادق المهدی در 30 ژوئن 1989م. (دهم تیر ماه 1368) ژنرال عمر حسن احمد البشیر و نظامیان هم‌پیمان او به قدرت رسیدند و کشور را به مدّت چهار سال، با شورایی به نام «شورای انقلاب نجات ملّی سودان» به ریاست عمر البشیر اداره کردند. سرانجام در سال 1993م. (1372هـ. ش) شورای یادشده، ژنرال عمر البشیر، به‌عنوان رئیس‌جمهور منصوب کرد.</small>


[7] ''' با انقلاب نجات ملّی سودان علیه صادق المهدی در 30 ژوئن 1989م. (دهم تیر ماه 1368) ژنرال عمر حسن احمد البشیر و نظامیان هم‌پیمان او به قدرت رسیدند و کشور را به مدّت چهار سال، با شورایی به نام «شورای انقلاب نجات ملّی سودان» به ریاست عمر البشیر اداره کردند. سرانجام در سال 1993م. (1372هـ. ش) شورای یادشده، ژنرال عمر البشیر، به‌عنوان رئیس‌جمهور منصوب کرد.'''
<small>[v] توضیح اینکه مطلب یادشده اشاره دارد به پایان درگیری‌های جنوب سودان پس از امضای «موافقتنامه جامع صلح جنوب»</small>


[8] '''توضیح اینکه مطلب یادشده اشاره دارد به پایان درگیری‌های جنوب سودان پس از امضای «موافقتنامه جامع صلح جنوب»'''
<small>[vi] «موافقتنامه جامع صلح جنوب سودان»، باعنوان «موافقتنامه نیواشا»، در تاریخ دهم ژانویه 2005م. (برابر با بیستم دی ماه 1383هـ.ش) در کشور کنیا، به امضای معاون اوّل وقت [[سودان]]، علی عثمان محمد طه و رئیس جنبش آزادی‌بخش مردمی جنوب سودان (SPLM)، جان گارانگ، رسید و به درگیری‌های جنوب سودان پایان بخشید.</small>


[9] ''' «موافقتنامه جامع صلح جنوب سودان»، باعنوان «موافقتنامه نیواشا»، در تاریخ دهم ژانویه 2005م. (برابر با بیستم دی ماه 1383هـ.ش) در کشور کنیا، به امضای معاون اوّل وقت سودان، علی عثمان محمد طه و رئیس جنبش آزادی‌بخش مردمی جنوب سودان (SPLM)، جان گارانگ، رسید و به درگیری‌های جنوب سودان پایان بخشید.'''
== کتابشناسی ==
<references />
[[رده:روابط، همکاری و مبادلات تجاری و سیاسی ایران و سایر کشورها]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۳۳

روابط سودان و ایران، برگرفته از parstoday، قابل بازیابی از https://parstoday.ir/en/news/iran-i214536-iran_sudan_agree_to_resume_ties_in_line_with_mutual_interests_iranian_foreign_ministry

موافقتنامه فرهنگی ‌ایران و سودان مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده، در تاریخ نهم اسفند ماه 1352هـ.ش در تهران به امضای نمایندگان دو دولت رسید و پس از تصویب در جلسه مورخ 1353/8/1 مجلس سنا، در تاریخ هفدهم آذر ماه 1353هـ.ش از تصویب نمایندگان مجلس شورای ملّی نیز گذشت.

در مقدمه موافقتنامه فرهنگی‌ ایران و سودان، مصوّب 1353/9/17، دولت‌های ‌ایران و سودان، اعلام کرده‌‌اند:

«نظر به علاقه‌ای که به تحکیم روابط دوستی و همکاری فیمابین در زمینه امور آموزش و‌پرورش و علوم و فرهنگ دارند و به منظور تشیید مناسبات و توسعه و بسط روابط معنوی و اخوّت اسلامی ‌دو کشور و حفظ‌ این علایق تصمیم به‌انعقاد ‌این موافقتنامه گرفته و نمایندگان تامّ‌الاختیار خود را که ذیل ‌ این موافقتنامه را امضاء نموده‌اند برای ‌ این منظور تعیین کردند.»

متن کاملِ موادِ دوازده گانه موافقتنامه فرهنگی ‌ایران و سودان، به شرح زیر است:

  • ‌ماده اول ـ طرفین متعاهدین کوشش خواهند نمود مناسبات و روابط فرهنگی فیمابین را توسعه داده و مردم خود را به فرهنگ و تمدّن طرف دیگر آشنا ‌سازند؛ مشروط بر ‌ اینکه‌ این امر با قوانین و مقررات دو دولت مغایرت نداشته باشد؛
  • ‌ماده دوم ـ طرفین متعاهدین بازدید دانشمندان و استادان و دانشجویان و اعضای انجمن‌های فرهنگی دو کشور را تشویق نموده تسهیلات ممکنه را‌ جهت بازدید آنان از موزه‌ها و آثار تاریخی و کتابخانه‌ها و مؤسسات فرهنگی و غیره فراهم می‌سازند؛
  • ‌ماده سوم ـ طرفین متعاهدین مبادله استادان و معلّمان را طبق شرایطی که نسبت به آن توافق خواهند نمود تشویق می‌نمایند؛
  • ‌ماده چهارم ـ طرفین متعاهدین مبادله بورس‌های تحصیلی و کارآموزی فنّی را تشویق می‌نمایند؛
  • ‌ماده پنجم ـ طرفین متعاهدین برای تعیین ارزش گواهینامه‌های تحصیلی و درجات علمی‌که از طرف دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های دو کشور داده می‌شود،‌ اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد؛
  • ‌ماده ششم ـ طرفین متعاهدین تسهیلات لازم را در مورد دانشجویان یکدیگر برای ادامه تحصیلات و دنبال کردن بررسی‌ها در زمینه‌های مختلف ادبی،‌ علمی، دینی و فنّی فراهم می‌سازند؛
  • ماده هفتم ـ هریک از طرفین متعاهدین تسهیلات ممکنه را جهت مؤسسات فرهنگی طرف مقابل در کشور خود طبق قوانین و مقرّرات داخلی فراهم‌ می‌سازند؛
  • ‌ماده هشتم ـ طرفین متعاهدین تسهیلات لازم را برای معرفی فرهنگ و تمدّن طرف مقابل در کشور خود به وسیله مبادله کتب و نشریه‌های فرهنگی و‌ترجمه آنها و‌ایراد سخنرانی و تشکیل نمایشگاه‌های هنری و علمی‌ و ‌ترتیب جشن جهت اجرای موسیقی و نمایشنامه و استفاده از رادیو و تلویزیون و ‌سایر وسایل اطّلاعاتی فراهم می‌نمایند. ‌همچنین طرفین در امور باستان‌شناسی همکاری نموده و اطّلاعات و تجربیّات خود را زمینه مبادله خواهند کرد؛
  • ‌ماده نهم ـ طرفین متعاهدین بازدید هیأت‌های فرهنگی و آموزشی و مطبوعاتی و هنری و تیم‌های ورزشی و همچنین بازدید هیأت‌هایی از سازمان‌های جوانان و دانشجویان را تشویق می‌نمایند؛
  • ‌ماده دهم ـ طرفین متعاهدین در زمینه مبارزه با بی‌سوادی همکاری‌های لازم را بالاخص از طریق مبادله اطّلاعات و تجربیّات خود تشویق خواهند نمود؛
  • ‌ماده یازدهم ـ طرفین متعاهدین جهانگردی بین دو کشور را تشویق می‌نمایند؛
  • ‌ماده دوازدهم ـ‌ این موافقتنامه طبق قوانین اساسی دو دولت به تصویب خواهد رسید و از تاریخ مبادله اسنادِ تصویب که در خارطوم به عمل خواهد‌آمد، به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.‌ این موافقتنامه برای مدّت پنج سال منعقد می‌شود و هریک از طرفین می‌تواند حداقل سه ماه قبل از انقضای ‌مدّت فوق با اعلام فسخ به طرف دیگر به اعتبار آن پایان بخشد والا تا زمانی که یکی از طرفین تمایل خود را به فسخ آن اعلام ننماید همچنان معتبر خواهد‌بود.
    موافقت‌نامه ایران و سودان، برگرفته از ویسگون، قابل بازیابی از https://wisgoon.com/pin/52580773/

به تاریخ 9 اسفند 1352 برابر 28 فوریه 1974، در شهر تهران ‌ این موافقتنامه در دو نسخه به زبان‌های فارسی و عربی تنظیم و هر دو متن متساویاً معتبر ‌می‌باشند.[۱]

ملاحظات

1. با استناد به موافقتنامه فرهنگی امضاء شده توسط دو کشور در سال 1352 هجری شمسی برابر با 1974 میلادی و با در نظر گرفتن تمایل طرفین به ادامه همکار یهای فرهنگی فیمابین، برنامه اجرایی مبادلات فرهنگی، علمی و آموزشی بین دولت جمهوری اسلامی ‌ایران و دولت جمهوری سودان برای سال‌های 1388 الی 1390 هـ.ش ( 2009 الی 2012م.) در شهر خارطوم در تاریخ 1388/4/10 هجری شمسی در 5 فصل و 56 ماده و در دو نسخه اصلی به زبان‌های فارسی و عربی تنظیم و امضاء گردید.

2. مسئولیت برگزاری کمسیون‌های مشترک بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان برعهده وزارت جهاد کشاورزی است.[۲]

انقلاب اسلامی‌ و روابط‌ ایران و سودان

روابط جمهوری اسلامی ایران با سودان در عرصه‌های بین‌المللی پس از انقلاب اسلامی‌گویای ‌ این است که موضوع اصلی در روابط ‌ این دو کشور، تلاش برای رفع محرومیت و کمک به مسلمانان سودان به‌ویژه در ابعاد فرهنگی و‌ترویج مبانی دینی شیعی بوده است.[۳]

روابط غیررسمی ‌فرهنگی بین ‌ایران و سود آنکه از قرن‌ها پیش آغاز شده بود ـ تقریباً همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، بیش از پیش گسترش یافت. در آن سال، پیام‌های امام خمینی(ره) به ملّت مسلمان‌ ایران درباره ستیز با مستکبران جهان، توجّه دانشجویان و روشنفکران سودان را نیز، جلب می‌کرد. به‌گونه‌ای که در حمایت از انقلاب اسلامی‌ ایران در خارج از کشور، نخستین و گسترده‌ترین تظاهرات میلیونی، توسط مردم مسلمان سودان، روز بیست و یکم بهمن ماه 1357 هـ.ش، در شهر خارطوم برگزار شد.

روابط رسمی‌ فرهنگی بین جمهوری اسلامی ‌ایران و جمهوری سودان، در اواخر سال 1363 هـ.ش، با اعزام نخستین نماینده فرهنگی کشورمان، آغاز شد و با توجه به علاقه‌ای که به تحکیم روابط دوستی و همکاری بین دو کشور در زمینه‌های علمی، آموزش و فرهنگی و هنری وجود داشت و براساس موافقتنامه فرهنگی منعقد شده در سال 1352 هـ.ش، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارطوم نیز، در سال 1367 هـ.ش، رسماً گشایش یافت.[۴]

در سه دهه اخیر، به تدریج حضور فرهنگی کشورمان در جمهوری سودان گسترش یافته و چند مؤسسه و نهاد فرهنگی، عرصه به تلاش و فعالیت پرداخته‌اند. به‌عنوان مثال، تا سال 1374هـ.ش معاونت امور بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، مجمع تقریب بین مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل البیت (ع) سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور و مرکز جهانی علوم اسلامی‌ در سودان فعّال بودند. در شهریور ماه 1374هـ.ش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تأسیس و از سال 1375، به‌طور رسمی‌ فعالیت خود را آغاز کرد و از همان زمان، مدیریت و راهبریِ روابط فرهنگی بین‌المللی و سیاستگذاری، هماهنگی، هدایت، حمایت و نظارت بر فعالیت‌های فرهنگی ـ تبلیغی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارج از کشور را به منظور تحقّق اهداف نظام را برعهده گرفت.

هدف کلان روابط فرهنگی ـ بین‌المللی جمهوری اسلامی‌ ایران، ‌ایجاد و گسترش شناخت، علاقه و باور نسبت به اسلام ناب، انقلاب اسلامی، مزیّت‌های جمهوری اسلامی ‌ایران و فرهنگ و تمدّن اسلامی ـ ایرانی در جوامع دیگر به منظور گسترش پرتوِ اسلام و تحکیم همگرایی و پیوندهای اسلامی، دینی و معنوی است.

برهمین اساس، هریک از نمایندگی‌های فرهنگی، از جمله رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارطوم (سودان) وظایف زیر را، برعهده دارند:

1. زمینه‌سازی به منظور انعقاد قراردادهای فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران و پیگیری و اجرای موافقتنامه‌های فرهنگی ‌ایران با دیگر کشورها،

2. معرفی تمدّن و فرهنگ اسلامی و‌ایرانی و تبیین سیاست‌های جمهوری اسلامی ‌ایران،

3. تبادلات علمی و دانشگاهی، تأسیس و تقویت کرس یهای زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های کشورهای میزبان، ‌ایجاد کتابخانه کتب‌ فارسی برای ایرانیان و فارسی دوستان خارج از کشور و پشتیبانی کتابخانه‌های ملّی کشورهای میزبان درخصوص کتاب‌ها و منابع اسلامی و ایرانی،

4. دایر کردن دوره‌های آموزشی در زمینه مهارت‌های فرهنگی، هنری و صنایع دستی،

5. برگزاری مراسم ملّی و مذهبی و یادبود و بزرگداشت شخصیت‌های علمی و فرهنگی مشترک،

6. ارتباط با سازمان‌ها و مؤسسات میراث فرهنگی جهت همکار یهای دوجانبه به‌ویژه همکاری جهت حفظ، نگهداری و فهرست‌برداری از نسخ خطّی،

7. برگزاری همایش‌ها، سمینارها و نمایشگاه‌های مختلف همچون نمایشگاه قرآن، تذهیب، کتاب، نقّاشی، خط، آثار تجسّمی، عکس، صنایع دستی و معرفی جاذبه‌های جهانگردی و مراکز تاریخ ی ایران،

8. برگزاری هفته‌ها ی فیلم و هفته‌های فرهنگی، متناسب با شأن و مقام انقلاب اسلامی ‌ایران که با برنامه‌های متنوّعی از جمله اجرای موسیق یهای سنّتی و محلّی ‌ایران، نمایش فیلم‌های ‌ایرانی، جلسات و همایش‌های کارشناسی با حضور هنرمندان کشور میزبان، انعکاس دستاوردهای انقلاب اسلامی از طریق رسانه‌های محلّی و برگزاری انواع نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری، تدارک دیده م یشود.

9. ایجاد پُرتال و پایگاه‌های ‌اینترنتی در نمایندگی‌های فرهنگی و فعالیت‌های رسانه‌ای جهت اطّلاع‌رسانی و تبیین مواضع نظام و تشریح دستاوردهای انقلاب اسلامی ‌ایران و همچنین معرفی فرهنگ و تمدّن اسلام و ‌ایران [۵]

اسامی‌ برخی از نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ، که در سه دهه اخیر، به‌عنوان رایزن یا وابسته فرهنگی کشورمان به جمهوری سودان، اعزام شده ‌اند، به شرح زیر است:

آقایان دکتر محمّدعلی آذرشب، محمّدعلی جمالان، علاءالدّین واعظی، حجت الاسلام والمسلمین شهید ابراهیم انصاری، صادق رمضانی گل‌افزانی، سید حامد ملکوت یتبار، باعنوان «رایزن فرهنگی» و آقایان اسماعیل زاده، میرزامحمّد، سید عبد الامیر موسوی بدر، محمّد‌هادی تسخیری، مصطفی امیدی، نبی طالبی مقدّم و رضا شهریور با عنوان «وابسته فرهنگی» یا «سرپرست رایزنی فرهنگی».[۶]

امروزه، علاوه‌بر رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران در خارطوم، مؤسسات و نهادهای فرهنگی دیگری نیز، در جمهوری سودان حضور و فعالیت دارند که از آن جمله، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

جامعة المصطفی العالمیة (دانشگاه جهانی مصطفی)

جامعة المصطفی العالمیة (دانشگاه جهانی مصطفی)، برگرفته از hawzahnews، قابل بازیابی از https://www.hawzahnews.com/news/904840/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA

جامعة المصطفی العالمیة، در اسفند ماه 1386، با ادغام مرکز جهانی علوم اسلامی‌ و سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور، تأسیس شده و به ادامه فعالیت‌های آن دو می‌پردازد.

سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور، یک دانشسرا به نام «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)» در خارطوم، تأسیس کرده و به‌تربیت طلّاب علوم دینی می‌پردازد. دانش آموختگان ‌ این دانشسرا، پس از پایان دوره تحصیلی ـ که هم سطح دیپلم متوسطه است ـ می‌توانند در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی علوم دینی، تحصیلات خود را ادامه دهند.

یکی دیگر از اقدامات جامعة المصطفی العالمیة در جمهوری سودان، جذب دانشجو از آن کشور است. برخی از دانش‌آموختگان مستعد و علاقه‌مند «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)» از سوی جامعة المصطفی العالمیة، برای ادامه تحصیل دانشگاه انتخاب می‌شوند. جامعة المصطفی العالمیه ـ که در شهر قم استقرار دارد ـ نماینده‌ای را برای مدیریت «معهد الامام جعفر الصّادق(ع)»، به خارطوم اعزام می‌کند.

مجمع تقریب مذاهب اسلام

فعالیت فرهنگی‌ این مجمع، براساس درک و تفاهم دوجانبه بین مذاهب اسلامی ‌در داخل و خارج از کشور است. این مجمع برای تحقّق اهداف تقریب، بیشتر با نخبگان مذاهب ارتباط دارد و برای برقراری وحدت اسلامی‌ وگسترش فرهنگ جهانی اسلام تلاش می‌کند.

مجمع جهانی اهل البیت(ع)

مجمع جهانی اهل البیت(ع)، بیشتر در راستای تبیین معارف اهل البیت (ع) و گسترش افکار شیعی، فعالیت می‌کند.

مدرسه جمهوری اسلامی ایران

مدرسه جمهوری اسلامی ‌ایران در خارطوم، علاوه‌بر فعالیت آموزشی، در اجرای برخی برنامه‌های فرهنگی، برگزاری جشن‌ها و مراسم ویژه مناسبت‌های ملّی و مذهبی با رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، همکاری می‌کند. این مدرسه در ده سال اخیر، به‌طور میانگین کمتر از پنجاه دانش آموز داشته است. بیشترِ دانش آموزان ‌ این مدرسه، ‌ایرانی هستند.

به‌طور کلی، روابط بین جمهوری اسلامی ‌ایران و جمهوری سودان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران تاکنون، شامل سه دوره بوده است:

دوره نخست: از پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران تا آبان ماه سال 1358هـ.ش

در این مدّت، دو کشور همکاری محدودی داشته‌اند .

دوره دوم: از آبان ماه سال 1358هـ ش تا سال 1364هـ.ش 

پس از قطع روابط ‌ایران و آمریکا، در آبان ماه سال 1358هـ ش، رویه دولت سودان به‌عنوان هم‌پیمان آمریکا تغییر کرد و روش‌های خصمانه‌ای بین دو کشور حاکم شد. ‌ این حالت تا برکناری جعفر نُمَیری، در سال 1364 هـ ش، ادامه یافت. در سال 1361هـ.ش نُمَیری کارکنان سفارت جمهوری اسلامی ‌ایران را عناصر نامطلوب خواند و دستور اخراج آنها را صادر کرد. موضع‌گیری‌های دولت نُمَیری، در مسائل مهم جهانی نیز، با مواضع جمهوری اسلامی ‌ایران در تضاد بود. دولت نُمَیری، در جنگ تحمیلی، از عراق جانبداری می‌کرد و برای شرکت جنگ به نفع عراق، نیروی انسانی هم گسیل داشت. همچنین، دولت نُمَیری از اقدام انور سادات در زمینه امضای قرارداد «کمپ دیوید» حمایت می‌کرد.

دوره سوم: از سال 1364هـ.ش تاکنون

پس از برکناری جعفر نُمَیری در سال1364هـ.ش، فصل جدیدی از روابط بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، آغاز شد و از آن زمان تاکنون،‌ این‌روابط، در حال گسترش بوده است.

پس از سقوط نُمَیری و با قدرت گرفتن سوارالذّهب، جمهوری اسلامی ‌ایران در گام نخست، پیروزی حرکت مردم مسلمان سودان را تبریک گفت و هیأتی برای اعلام پشتیبانی به کشور سودان اعزام کرد، که از نتایج آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • توافق در برقراری مناسبات بین دو کشور؛
  • وعده آزادی اسرای سودانی در جنگ تحمیلی؛
  • افتتاح سفارت جمهوری اسلامی ایران در خارطوم؛
  • بررسی زمینه‌های همکاری‌های فنی و اقتصادی بین دو کشور.

یک سال بعد، با روی کار آمدن صادق المهدی روابط بین دو کشور گسترش یافت. پس از رأی منفی دولت سودان به قطعنامه تنظیمی‌کمیسیون حقوق بشر علیه جمهوری اسلامی ایران در شورای امنیت روابط طرفین مودّت آمیز‌تر گردید.

پس از روی کار آمدن عمر البشیر(تیر ماه 1368) تا اوایل سال 1393 هـ. ش، روابط و همکاری‌های دو کشور، رو به گسترش نهاد. جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، در مسائل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی دوره، مواضع مشترک و همسو داشتند؛ امّا متأسفانه، از سال 1393هـ.ش، پس از بروز اختلاف نظرهایی در دیدگاه‌های مقامات دولتی دو کشور، روابط بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، به سردی گرایید تا جایی که در تاریخ 1392/2/18 نیروهای امنیتی سودان، مانع ادامه فعالیت مرکز فرهنگی کشورمان در ام درمان شدند و در تاریخ 1393/6/10 دولت سودان، فعالیت‌های مراکز فرهنگی و آموزشی جمهوری اسلامی ایران ـ از جمله «رایزنی فرهنگی در خارطوم»، «مرکز فرهنگی در ام درمان» و «معهد امام صادق علیه السلام» (مرکز آموزشی وابسته به جامعة المصطفی العالمیة) را به‌طور کامل متوقف کرد.[۷]

به منظور رعایت اختصار، نوشتار، از شرح کامل ماجرا و بیان دلایل و انگیزه‌های ‌این اقدام سودان خودداری می‌شود.

ملاحظات:

1. وزارت امور خارجه سودان، برای توجیه تصمیم یادشده، در شهریور ماه 1393 اعلام کرد که مراکز یادشده «از حدود اختیارات و حوزه وظایف خود فراتر رفته‌اند» و به همین دلیل به «تهدیدی برای امنیت فکری و اجتماعی در سودان» تبدیل شده‌اند.

2. اگرچه بیانیه وزارت خارجه سودان جزئیاتی بیشتری را از دلایل اتخاذ تصمیم مذکور بیان نکرده بود، ولی برخی رسانه‌ها در کشورهای عربی در گزارش‌های خبری و تحلیلی چنین عنوان کردند که «افزایش فعالیت‌های‌ایران برای تبلیغ و گسترش مذهب شیعه از طریق مراکز فرهنگی خود» دلیل اصلی‌ این اقدام سودان بوده است.[۸]

تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشور سودان

سودان از مهم‌ترین کشورهای آفریقایی و اسلامی ‌است که از انقلاب اسلامی ایران متأثر شده است. فرد هالیدی، استاد و کارشناس برجسته مسائل خاورمیانه، در‌ این‌باره چنین گفته است:

«انقلاب اسلامی‌ در‌ایران جذّابیت ‌ایدئولوژیکی بسیار زیادی میان اعراب تا الجزایر و سودان دارد که نمی‌‏توان آن را نادیده گرفت».[۹]

انقلاب اسلامی ایران به دلیل ماهیّت اسلامی ‌بودنش، در میان مسلمانان جهان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اثرپذیری از انقلاب اسلامی ایران در گفتارها و موضع‌گیری‌های شخصیّت‌ها و مسئولان حکومتی سودان نیز، کاملاً آشکار است. به‌عنوان مثال، صادق‌المهدی، رهبر حزب امّت، زمینه چنین گفته است:

«انقلاب اسلامی ایران بر مردم سودان تأثیر عمیقی داشته است. ‌آنان بسیاری از پدیده‌های تاریخی خود را در انقلاب ‌ایران یافته‌اند. مردم سودان در انقلاب اسلامی ایران یک بعثت جدید را می‌یابند. در سودان عدّه‌ای بودند که اسلام را به‌عنوان یک راه حل برای مشکلات نمی‌پذیرفتند، آنها معتقد بودند که راه حل‌ها از طریق ناسیونالیسم و با پیروی از افکار غربی به دست می‌آید. ولی انقلاب‌ایران، این افکار را به کلی دگرگون کرد و ثابت کرد که اسلام زنده و پویا است و می‌تواند در مقابل امواج ‌ایدئولوژیک ‌ایستادگی کند»[۱۰].

نگارنده (مصطفی امیدی) چند سال، به‌عنوان وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران در سودان، حضور و فعّالیّت داشته و با لطف و یاری الهی و همکاری مقامات دانشگاهی سودان، توفیق مضاعفی نیز یافته تا زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه‌های مختلف ‌این کشور، تدریس کند و همچنین با توجّه به حضور در برنامه‌های فرهنگی و محافل ادبی این سرزمین، از نزدیک شاهد ابراز محبّت و علاقمندی بسیاری از مردم، به‌‌ویژه فرهیختگان، ادیبان و شاعران سودان، نسبت به جمهوری اسلامی ایران بوده است.

بسیاری از مردم و مسئولان سودان اعلام می‌کنند که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، در زمره نخستین کسانی بوده‌اند که در خارج از‌ایران ، به منظور حمایت از قیام ملّت مسلمان ‌ایران در تظاهرات و راهپیمایی‌های دانشجویی و مردمی‌ شرکت کرده‌اند و به ‌ این امر افتخار می‌کنند.

برخی از سودانیان، برای ابرازِ ارادت خود نسبت به رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران (ره)، نام «خمینی» را برای فرزندان خود برگزیده‌اند. به‌عنوان مثال، شهید محمّد طه محمّد احمد، سردبیر نشریه عربی زبان الوفاق، چاپ سودان، خود را یکی از دلدادگان امام خمینی (ره) معرفی می‌کرد و برای ابراز ارادت به رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران ، نام فرزندش را «خمینی» نهاده بود. او می‌گفت:

«نام پسر من، خمینی صغیر است. چون خمینی کبیر یک نفر بیشتر نیست و او امام خمینی (ره) است.»

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، توجّه بسیاری از مردم سودان، از جمله شاعران معاصر ‌این سرزمین، به تحوّلات و رویدادهای ‌ایران اسلامی، معطوف گشته و بر همین اساس، پیروزی انقلاب اسلامی ‌ایران و دستاوردهای آن، در اشعار آنان بازتاب گسترده‌ای داشته است.

اغلب شاعرانِ نام آشنایِ سودان، مانند سیف الدّین الدّسوقی، نورالدّین عبدالرّحمن الیمنی، دکتر سعد عبدالقادر العاقب، درباره انقلاب اسلامی ‌ایران، دستاوردها و بازتاب جهانی آن یا در توصیف رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) ، مقام معظّم رهبری، مدّظلّه‌‌العالی و برخی مقامات و مسئولان کشورمان و همچنین رشادت‌ها و پایمرد یهای دلاوران دلیر ‌ایرانی، اشعاری را سروده‌اند.

در‌این بخش، برای رعایت اختصار در کلام، تنها به ذکر یک نمونه از سروده‌های شاعران سودانی درباره انقلاب اسلامی ‌ایران و امام خمینی (ره) بسنده می شود:

دکتر سعد عبدالقادر العاقب، یکی از شاعران سودانی، به مناسبت سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (ره) شعری را با عنوان «ذکری الإمام» سروده که متن کامل آن به شرح زیر است:

1ـ ضَوءُ نَجمٍ من خُمَینٍ أشرَقا فی ظلامٍ فأنار الأفقا

2ـ موسویٌّ بینَ کفَّیه عَصًی بَطَلَ السِّحرُ بِها و احتَرَقا

3ـ حَلّ فی الأرض فلم یبقَ سِوی باطلٍ صَمَّ و حَقٍّ نَطَقا

4ـ‌ایةُ اللهِ و من ‌ایاتِهِ بَشرٌ فینا أقاموا الطُرُقا

5ـ و مضَی یَتبَعُ آلَ المصطفی فَهُمُ الأصلُ الّذی فیهِ ارتقَی

6ـ کان روحُ الله مِن آثارِهِم فَلَهُ مِنهُم لِواءٌ خَفَقا

7ـ أورَثوهُ ذ ا فِقارٍ باتِرًا فَرَّ مِنهُ المُعتدی إذ بَرَقا

8ـ حلَّ فی ‌ایرانَ فَانصاعت لَهُ کُلُّ أرضٍ حُرَّةٍ إذ صَدَقا

9ـ ضاءَ فی طَهرانَ فی الخُرطومِ فی فاسَ فی فَرغانةٍ فی جِلَِّقا

10ـ رفَع الظلمَ إمامٌ عادلٌ مِن ‌ترابٍ کاد أن یَختَنِقا

11ـ فَهُوَ بَدرٌ مُذ بَدَت طَلعَتُهُ إنجَلی اللّیلُ و ما قد وَسَقا

12ـ فی بلادٍ غَبَرَت مِن ظُلمِها فَکَساها عَدلُهُ إستَبرَقا

13ـ رَجَفَ الکُفّارُ مِن ثَورَتِهِ و بُغاةُ الأرضِ صاروا ِمزَقا

14ـ فَهوَ فَوقَ الأرض لَیثٌ خادِرٌ وَ هُوَ بَینَ السُّحبِ نَسرٌ حَلَّقا

15ـ فَابنُُ رُشدی لَم یَزَل فی هَرَبٍ مِن وَعید اللَّیثِ أمسی فَرِقا

16ـ إنَّ یَومَ القُدسِ شَمسٌ شَرَقَت ضَوؤُ‌ها قَولُ إمامٍ أصدَقا

17ـ کان روحُ اللهِ فیهِ قائداً و لِنَصرِ اللهِ کانَ الأسبَقا

ترجمه اشعار دکتر سعد عبدالقادر العاقب، باعنوان «یاد امام»:

1. ستاره‌ای از آسمان خُمین درخشید و در میان تاریک یها، کرانه‌ها را روشنی بخشید.

2. مردی از تبار موسی که عصایی در دست داشت و با آن سحرها و جادوها را باطل ساخت.

3 . با آمدنِ او ، بر روی زمین حقّ و حقیقت، آشکار و باطل ناپدید گردید.

4. ‌آیتی از سوی خداوند و انسانی که از میان ما برخاست و راه و رسم زندگی را برای ما روشن ساخت.[i]

5 . او از خاندان حضرت مصطفی(ص) پیروی م یکرد؛ زیرا آنان اصل و اساس هر‌ترقّی و پیشرفتی هستند.

6. روح‌الله، یکی از یادگارانِ آن بزرگواران بود که پرچمِ آنان را برافراشت.

7. خاندان حضرت مصطفی(ص) برای او ذوالفقار برّنده و تیزی به ارث گذاشته بودند که تجاوزگران از برق آن پای به فرار نهادند.

8 . گرچه او در‌ایران بود ؛ ولی مردمانِ آزاد و سرافراز، در هر گوشه از جهان، راه او را تأیید و از دستوراتش پیروی کردند.

9. فروغ او نه تنها تهران، بلکه خارطوم ، فاس، فَرغانه و دمشق را نیز، روشنی بخشید .

10. امام عادلی بود که در سراسر کره خاکی، ظلم و ستمِ خفقان آور را، از بین برد.

11. او قرص ماهی بود که با آغاز تابشش، تاریکی شب را، زدود.

12. و کشوری را که غبارِ ظلم و ستم همه جایش را فرا گرفته بود، با عدل و داد خویش ، منوّر ساخت.

13. با انقلابِ او، کافران برخود لرزیدند و سرکشانِ زمین فرو پاشیدند. 

14. او شیری بر روی زمین و شاهینی برفرازِ ابرها بود.

15. از ‌این رو، سلمانِ رشدی، هنوز از بیم فریاد شجاعانه آن شیر، گریزان و هراسان است.

16. همانا، به فرمانِ آن امام، نورانیّت روز قدس، مانند خورشید همه جا را فراگرفت. 

17. پیشگامِ روزِ قدس روح‌الله بود که پیش از اعلام‌ این ‌روزِ جهانی، با یاری و لطف الهی، به پیروزی دست یافته بود[iii].

رویکرد و عملکرد نظام سیاسی به انقلاب اسلامی‌ و جمهوری اسلامی ایران

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کشورهای آفریقایی، از جمله سودان، در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شدند. روابط جمهوری اسلام ی ایران و جمهوری سودان، در دهه‌های اخیر، روبه گسترش بوده و مقامات و مسئولان دو کشور نیز در راستای گسترش هر چه بیشتر‌ این روابط در همه ابعاد آن ـ اعم از سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ـ کوشیده‌اند و در مقابلِ بسیاری از مسائل مهم بین‌المللی، مواضع مشترک یا همسو اتّخاذ کرده‌اند. اغلبِ مقامات بلندپایه سودانی، انقلاب اسلامی ایران را الهام‌بخش جهان اسلام می‌دانند و چشم امید به آن دارند.

به‌عنوان مثال، آقای عمر حسن البشیر، رئیس شورای انقلاب نجات ملّی سودان [iiii] در دیدار مورخ 1369/9/21 هـ.ش با مقام معظّم رهبری چنین گفته است:‌

«انقلاب اسلامی‌واقعه‌ی بسیارعظیمی‌ است و ما همواره به آن با چشم امید نگاه کرده‌ایم و آن را الهام‌بخش خود م یدانیم. پیروزی انقلاب اسلامی ‌در‌ایران به ما اطمینان داد که به‌رغم مشکلات تحمیل شده از سوی دشمنان،‌ حرکت خود را به سمت اسلام ادامه دهیم و در‌ این راه به خدا توکّل کنیم.»[۱۱]

به منظورِ آشنایی بیشتر خوانندگان گرامی ‌با دیدگاه‌های مقامات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، درباره اهمیت روابط دو کشور، در‌ اینجا نمونه‌هایی از گفتارهای ‌ایشان در دهه‌های اخیر اشاره می‌شود.

روابط‌ ایران و سودان از دیدگاه سران دو کشور

در تاریخ 1368/3/18 وزیر اطّلاعات و فرهنگ سودان، در دیدار با حضرت‌ آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، ضمن عرض تسلیت رهبری سودان اظهار داشت:

«حضرت امام خمینی(ره) نه تنها امام مردم ‌ایران بلکه امام جهان اسلام بودند. ‌این شخصیّت بزرگ در قلب ما جای دارد و در حقیقت مشوّق ما برای انقلاب در سودان ، امام خمینی(ره) بودند».[۱۲]

حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی ‌و ولی امر مسلمین، در تاریخ 1369/9/21 در دیدار آقای عمر حسن البشیر، رئیس شورای انقلاب نجات ملّی سودان[iv] با ‌ایشان طی بیاناتی تلاش‌های به عمل آمده در جهت تطبیق قوانین سودان با احکام اسلام و قرآن و حرکت ملّت مسلمان آن کشور به سوی اهداف اسلامی‌ را برای مسلمانان جهان مسرّت‌بخش توصیف کردند. رهبر معظّم انقلاب اسلامی، با اشاره به پایبندی ملّت سودان به دین مبین اسلام فرمودند:

«علیرغم مخالفت قدرت‌های استکباری ما امیدواریم که حرکت آغاز شده در سودان به تحقّق حاکمیّت اسلام در آن کشور بیانجامد. ملّت مسلمان سودان می‌تواند در برابر فشارهای وارده ازسوی دشمنان اسلام بایستد و برای ‌این منظور حضور مردم در صحنه و تقویت ‌ایمان اسلامی‌در آنها حائز اهمیت خاصی است.»

مقام معظّم رهبری، ‌ایران اسلامی ‌را نمونه‌ای از حرکت عظیم اسلامی‌ذکر کردند و افزودند:

«خداوند متعال به مسلمانان عزّت و شوکت عنایت فرموده و اراده کرده است که اسلام در دنیا زنده شود. لذا برای حفظ ‌این نعمت، مسئولیت بزرگی متوجّه همه‌ی ماست.‌ ما اطمینان داریم که با اتّکا بر خداوند متعال و تحکیم بخشیدن به پیوند با مردم،‌ از نصرت الهی نیز برخوردار خواهیم شد.»

رهبر معظّم انقلاب اسلامی، ضرورت اعتماد ملّت‌های مسلمان به توانایی‌ها و امکانات خود، برای‌ ایجاد یک تحوّل واقعی فرهنگی را یادآور شدند و فرمودند:

«آینده بسیار روشنی پیش روی ما قراردارد. ملّت سودان ازلحاظ اعتقادات اسلامی ‌و محبّت به اهل بیت پیامبر(ص) به مردم‌ ایران بسیار نزدیک است و انتظار می‌رود که ارتباط و همکاری بیشتری بین دو کشور به وجود‌ آید.»

آقای عمر حسن البشیر، رئیس شورای انقلاب نجات ملّی سودان، خوشحالی خود را از فراهم آمدن امکان دیدار با رهبر انقلاب اسلامی ‌ابراز داشت و گفت:‌

«انقلاب اسلامی ‌واقعه‌ی بسیارعظیمی ‌است و ما همواره به آن با چشم امید نگاه کرده‌ایم و آن را الهام‌بخش خود می دانیم. پیروزی انقلاب اسلامی ‌در ‌ایران به ما اطمینان داد که عل یرغم مشکلات تحمیل شده از سوی دشمنان،‌ حرکت خود را به سمت اسلام ادامه دهیم و در ‌این راه به خدا توکّل کنیم.»

رئیس شورای انقلاب نجات ملّی سودان،‌ جمهوری اسلامی ‌ایران را به‌عنوان یک کشور اسلامی ‌مدرن و تکیه‌گاه مسلمانان جهان توصیف کرد و گفت:‌

«ما اسلامی‌کردن زندگی مردم سودان را عملاً آغاز کرده‌ایم و قصد داریم برای‌ این منظور از تجربیّات انقلاب عظیم‌ ایران استفاده کنیم. ما با تحریم ربا،‌ نظام بانکی سودان را اسلامی‌کرده و انتظار داریم جمهوری اسلامی‌ ایران نیز تجربیّات خود را برای اسلامی‌کردن قوانین در اختیار ما قراردهد. ما به جمهوری اسلامی‌ایران و رهبری حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌ای برای برقراری وحدت مسلمانان اطمینان داریم و آماده‌ایم نقش خود را در ‌این راه به انجام رسانیم»[۱۱].

حضرت ‌‌آیت‌الله‌ خامنه‌ای‌، رهبر انقلاب‌ اسلامی،‌ در تاریخ 1372/8/24 در دیدار آقای‌ محمّد الامین ‌خلیفه،‌ رئیس‌ مجلس‌ سودان‌ و هیأت‌ همراه‌ نقش‌ مردم‌ سودان‌ را در حمایت‌ از دولت‌ آن‌ کشور برای‌ مقاومت‌ در برابر دشمان‌ خود حائز اهمیت‌ توصیف‌ کردند و فرمودند:

«کشور سودان‌ به‌ لحاظ موقعیت‌ جغرافیای‌ سیاسی‌، وضع‌ حساسی‌ دارد زیرا می‌تواند با منطقه‌ عربی‌ که‌ بخش‌ عظیمی ‌از دنیاست‌ به‌ راحتی‌ ارتباط برقرار کند و‌این‌ مهم‌ در کنار عوامل‌ دیگر سبب‌ شده‌ است‌ استکبار جهانی‌ حساسیت‌های‌ زیادی‌ را از خود نشان‌ دهد. امّا دولت‌ سودان‌ که‌ در داخل‌ ملّت‌ مسلمان‌ خود ریشه‌ دارد و به‌ مردم‌ متکّی‌ است‌، به‌رغم‌ مواجهه‌ با دشمنان‌ متعدّد، محکم‌، پابرجا و مقاوم‌ در مسیر اهداف‌ اسلامی ‌به‌ حرکت‌ خود ادامه‌ می‌دهد.»

رهبر معظّم‌ انقلاب‌ اسلامی‌، تمسّک‌ به‌ دین‌ اسلام‌ را لازمه‌ بقای‌ دولت‌ انقلابی‌ سودان‌ دانستند و فرمودند:

«تمسّک‌ به‌ اسلام‌ در ذات‌ و بطن‌ خود نصرت‌ و پیروزی‌ بر همه‌ موانع‌ را به‌ همراه‌ دارد و تجربه‌ تاریخ‌ اسلام‌ نشان‌ می‌دهد که‌ جهاد در راه‌‌ ایمان‌ و اعتقاد همواره‌ با پیروزی‌ توأم‌ بوده‌ است.»

مقام‌ معظّم‌ رهبری‌ از ‌ایجاد ناامیدی‌ در مسئولین‌ و مردم‌ به‌عنوان بزرگترین‌ حربه‌ دشمن‌ یاد کردند و خطاب‌ به‌ رئیس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان‌ فرمودند:

«تجربه‌های‌ ما همانند انقلاب‌ اسلامی ‌متعلق‌ به‌ ملّت‌های‌ مسلمان‌ است‌ و مسئولین‌ دولت‌ سودان‌ باید به ‌‌آینده‌ای‌ روشن‌ و توأم‌ با پیروزی‌ امیدوار باشند. زیرا پایداری‌ حکومت‌ سودان‌ دلیل‌ واضحی‌ بر ضعف‌ و ناتوانی‌ دشمنان‌ ملّت‌ مسلمان‌‌ این‌ کشور است‌ و تجربه‌ انقلاب‌ اسلامی ‌ایران‌ نیز همین‌ واقعیت‌ را اثبات‌ می‌کند.»

رهبر انقلاب‌ اسلامی،‌ ضرورت‌ توجّه‌ دولت‌ سودان‌ را به‌ شیوه‌ها و‌ترفندهای‌ مختلف‌ استکبار جهانی‌ در برخورد با کشورهای‌ مستقل‌ مورد تأکید قرار دادند و در پایان‌ سخنانشان‌ استمرار قدرتمندانه‌ نهضت‌ اسلامی‌ را در سودان‌ آرزو کردند. در ‌این‌ دیدار، آقای‌ محمّد الامین‌ خلیفه‌، رئیس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان،‌ طی‌ سخنانی‌ ضمن‌ ابراز خرسندی‌ از امکان‌ دیدار با ولی‌ امر مسلمین‌ گفت‌:

«انقلاب‌ مردم‌ سودان‌ از انقلاب‌ اسلامی ‌ایران‌ الهام‌ گرفته‌ است‌ و ما در کشور خود در پی‌ احیای‌ دین‌ و ارزش‌های‌ بلند آسمانی‌ هستیم‌.»

وی‌ از حضرت‌ امام‌ خمینی‌، رضوان‌‌الله‌‌ تعالی‌‌علیه‌، به‌عنوان احیاگر مجدد و عظمت‌ دین‌ مبین‌ اسلام‌ نام‌ برد و گفت‌:

«انقلاب‌ اسلامی ‌عزّت‌ و شرف‌ مسلمین‌ را اعاده‌ کرده‌ است‌ و به‌ همین‌ سبب‌ تنها مختص‌ ملّت ‌‌ایران‌ نیست‌ و‌این‌ انقلاب‌ به‌ عموم‌ مسلمین‌ جهان‌ تعلق‌ دارد.»

رئیس‌ مجلس‌ ملّی‌ سودان،‌ شیعه‌ و سنی‌ را شاخه‌های‌ درخت‌ نیرومند اسلام‌ خواند و گفت‌:

«مردم‌ مسلمان‌ سودان‌ در انقلاب‌ خود از ارزش‌ها و مبانی‌ اعتقادی‌ و اخلاقی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ ایران‌ و امام‌ خمینی‌(رض‌) الهام‌ گرفته‌اند و عمیقا دوستدار اهل‌ بیت‌ نبوّت‌ هستند».[۱۳]

حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌اى، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 1376/9/19، در دیدار آقاى عمرالبشیر، رئیس جمهور سودان، تمسّک سودان به اسلام در مقابله با توطئه‌هاى آمریکا و اسرائیل را موجب تمایز و برجستگى‌ این کشور در جهان اسلام دانستند و از ‌ایستادگى و مقاومت به‌عنوان یک تجربه موفّق و مشترک‌ ایران و سودان یاد کردند[۱۴]. حضرت آیت‌الله خامنه‌اى، رهبر معظّم انقلاب اسلامى، در تاریخ 1378/3/31 در دیدار آقاى حسن عبدالله التّرابى، رئیس مجلس سودان، مهم‌ترین وجه مشترک روابط‌ ایران و سودان را حکومت اسلامى و تلاش براى گسترش شریعت اسلامى بیان و تأکید کردند:

«تمام دشمن یهاى استکبار با دو کشور ‌ایران و سودان، به دلیل عمل به اسلام است.»

در‌این دیدار پیش از سخنان مقام معظّم رهبرى، آقاى حسن التّرابى رئیس مجلس سودان ضمن ارائه گزارشى از وضعیت کشور خود، به توطئه‌هاى مختلف دشمنان اسلام اشاره کرد و ضرورت اتّحاد بیش از پیش کشورهاى اسلامى را مورد تأکید قرار داد[۱۵]. حضرت ‌آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 1385/2/5 در دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان و هیأت همراه، از سودان به‌عنوان پهناورترین کشور اسلامی ‌با تمدّنی کهن و منابع سرشار طبیعی و استعدادهای انسانی فراوان یاد و خاطرنشان کردند:

«دولت سودان به دلیل مواضع و عملکرد مستقل خود تحت فشار قدرت‌های خارجی قرار گرفته است که امیدواریم با حفظ یکپارچگی، همان‌گونه که مشکل جنوب سودان حل شد[v]، مشکل غرب ‌این کشور نیز برطرف شود.»

دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان، با ابراز خرسندی از گسترش روزافزون روابط دو کشور، موفّقیّت جمهوری اسلامی ایران را در دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای پیروزی بزرگی برای دنیای اسلام خواند و تأکید کرد:

«توانایی و پیشرفت‌ایران، در واقع افزایش قدرت جهان اسلام است.»

وی ضمن تشریح آخرین اوضاع سودان پس از امضای قرارداد صلح جنوب سودان[vi] و همچنین وضع دارفور و تبلیغات دروغین رسانه‌های غربی در ‌این‌باره گفت:

«علت فشارهای کنونی به دولت سودان، جهت‌گیری اسلامی ‌ این کشور و ذخایر فراوان نفت سودان است. اما مردم توانایی دفاع از حقوق خود را دارند و در مقابل ‌ این فشارها تسلیم نخواهند شد.»

وی همچنین تأکید کرد مواضع تهران و خارطوم در زمینه مسائل مختلف از جمله مسائل عراق، فلسطین، لبنان و سوریه یکسان است و دو کشور می‌توانند علاوه‌بر همکاری مسائل، در عرصه‌های اقتصادی نیز روابط خود را بیش از پیش گسترش دهند[۱۶]. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در تاریخ 1390/4/5 در دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان و هیأت همراه، به مسائل سودان و فشارهای غرب به ‌ این کشور اشاره و تأکید کردند:

«جمهوری اسلامی ایران از حکومت اسلامی، دولت و ملّت سودان که مصمّم به حفظ استقلال، اسلامیّت و یکپارچگی سرزمین خود هستند، حمایت می‌کند.»

حضرت ‌آیت‌الله خامنه‌ای افزودند:

«ایستادگی و مقاومت دولت و ملّت سودان در برابر توطئه‌ها و فشارهای امریکا، رژیم صهیونیستی و غرب قابل قدردانی است.»

ایشان تأکید کردند:

«در شرایط کنونی باید تمام جناح‌ها و گروه‌ها در سودان، هوشیار و متحد باشند.»

دیدار آقای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان، روابط ‌ایران و سودان را مستحکم و خوب ارزیابی کرد و ضمن قدردانی از حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران گفت:

«با وجود فشارهای غرب، دولت و ملّت سودان در مقابل‌ این فشارها ‌ایستادگی کرده‌اند و به ‌ اینده امیدوار هستند.»[۱۷]

ملاحظه

همان‌گونه که در صفحات پیشین اشاره گردید، متأسفانه، از سال 1393هـ.ش، روابط بین دو کشور رویکردهای دولت‌های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان، نسبت به یکدیگر تغییر کرد و اختلافات اساسی در مواضع آنها در قبایل مسائل مهم بین‌المللی مانند مسأله یمن، آشکار و روابط فیمابین دو کشور نیز، نسبتاً محدود شد.

ایرانیان مقیم

تعداد ‌ایرانیان مقیم سودان، چندان زیاد و قابل توجّه نیست. ‌ایرانیان ساکن در جمهوری سودان، در مجموع کمتر از یک هزار نفر و شامل دو گروه کلی زیر هستند:

نخست: کارکنان دولت یا مأموران اعزامی ‌از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران، مانند سفیر، اعضای هیأت نمایندگی سیاسی، رایزن و نمایندگان فرهنگی، مدیر و معلمان مدرسه‌ایرانی، نماینده جمعیّت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، مدیر معهد الامام جعفر الصّادق(ع). معمولاً،‌ این گروه از افراد، با اعضای خانواده خود، به محل مأموریت اعزام می‌شوند.

دوم: افراد غیردولتی، شامل دانشجویان، اشخاص و گروه‌های اعزامی‌ از سوی مؤسسات و شرکت‌های خصوصی که بیشتر در بخش‌های تولیدی یا اقتصادی و اجرای پروژه‌هایی مانند گازرسانی، سدسازی و احداث نیروگاه فعالیت دارند.[۶]

زمینه‌ها و راهکارهای توسعه روابط فرهنگی

پیش از ارائه پیشنهادها و راهکارهای توسعه روابط فرهنگی بین دو کشور ضروری است به نقاط قوّت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای فعالیت‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری سودان، اشاره شود:

نقاط قوّت

مهم‌ترین نقاط قوّت فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان، را می‌توان چنین برشمرد:

  • روابط دیرینه تاریخی و فرهنگی که موجب شده است تاریخ، تمدن و فرهنگ ‌ایران، نخبگان فرهنگی، شعرا و نویسندگان ‌ایرانی همواره مورد توجّه محافل علمی‌ سودان باشند؛
  • تنظیم درست سیاست‌های کلی کشور؛
  • هماهنگی مجموعه کارشناسان در اجرای سیاست‌های فرهنگی در سودان در برخی دوره‌ها؛
  • تنظیم روش‌های اجرایی مطلوب برای دستیابی به اهداف در برخی سال‌ها.

نقاط ضعف

برخی نقاط ضعف فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان، عبارت‌اند از:

  • شفاف نبودن روابط فرهنگی و‌ایجاد شبهه برای بعضی از سودانیان در برخی سال‌ها؛
  • محدود شدن تعاملات فرهنگی ‌ایران و سودان در سطح دولتی در برخی دوره‌ها؛
  • ضعف روابط رسانه‌ای. 

فرصت‌ها

مهم‌ترین فرصت‌های فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان را، می‌توان ‌ این‌گونه برشمرد:

  • علاقه مردم سودان به ‌ایران و دیدگاه مثبت آنان به انقلاب اسلامی ایران؛
  • توجّه ویژه مسلمانان سودان به قرآن کریم و کثرت حافظان کشور؛ 
  • علاقه‌مندی بیشترِ مسلمانان سودان به اهل البیت، علیهم السّلام؛
  • علاقه‌مندی بسیاری از سودانیان به زبان و ادبیات فارسی؛
  • آشنایی ادیبان و شاعران سودانی با شعرای نام آشنای ‌ایرانی؛
  • آمادگی دانشگاه‌های سودان برای همکاری‌های آموزشی و‌ایجاد کرسی‌های اسلام‌شناسی و زبان و ادبیات فارسی؛
  • امکان بهره‌برداری از سرمایه گذاری‌های انجام شده روی دانش آموختگان سودانی دانشگاه‌های ‌ایران؛
  • امکان بهره‌برداری از طلاب و دانش آموختگان جامعة المصطفی العالمیة؛
  • امکان پخش فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی ‌ایرانی در سودان.

تهدیدها

برخی تهدیدهای فعالیت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان، عبارت‌اند از:

  • حسّاسیّت برخی از کشورها نسبت به فعالیت‌های مرتبط با انقلاب اسلامی؛
  • نفوذ فرهنگی آمریکا و کشورهای اروپایی درسودان؛
  • تبلیغات گسترده آمریکا و کشورهای اروپایی برای کاهش نقش منطقه‌ای ‌ایران و جلوگیری از نفوذ فرهنگی و سیاسی آن؛
  • سهولت اثرپذیری مردم سودان از فرهنگ وارداتی غربی به دلیل زیرساخت‌های سست فرهنگ بومی؛
  • درگیری‌های داخلی در سودان و تأثیرگذاری آنها بر ساختارهای فرهنگی و اقتصادی ‌ این کشور.

پیشنهادها و راهکارها

در سه دهه اخیر، اقدامات ارزشمندی برای توسعه و تحکیم روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان صورت گرفته است. ولی هنوز ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیاری زمینه وجود دارند که با بهره‌گیری از آنها می‌توان روابط دو کشور را بیش از پیش گسترش داد. راستا، پیشنهاد می‌شود اقدامات زیر صورت پذیرد:

  • تنظیم نهایی راهبرد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان و ابلاغ آن برای اجرا؛
  • تلاش برای جلب اعتماد مسئولان دولتی سودان توسط نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و پرهیز از هرگونه فعالیت حساسیت برانگیز؛
  • حفظ روابط گذشته رایزنی فرهنگی با مقامات و مسئولان دولتی و شخصیت‌های علمی‌و فرهنگی؛
  • تحکیم و گسترش ارتباطات با شیوخ و علمای دینی؛
  • گسترش روابط با دانشگاه‌های مهم سودان، برای توسعه همکاری‌های علمی، پژوهشی و آموزشی؛
  • ایجاد کرسی‌های اسلام شناسی در دانشگاه‌های سودان، برای تبیین معارف اهل البیت، علیهم السّلام، با توجّه اشتیاق بسیاری از سودانیان به‌ این معارف و اعلام آمادگی علمای دینی و رؤسای برخی دانشگاه‌های سودان برای همکاری زمینه؛
  • اعزام گروه‌های قرآنی به‌ویژه حافظان و قاریان برای اجرای برنامه در مراکز علمی ‌و فرهنگی سودان؛
  • راه‌‌اندازی کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های سودان، با عنایت به علاقه‌مندی بسیاری از دانشجویان سودانی به زبان فارسی و اعلام آمادگی چندین دانشگاه سودان برای همکاری زمینه؛
  • تلاش برای تحکیم وحدت اسلامی‌با تأکید بر مشترکات فرهنگی و مذهبی بین مسلمانان و پرهیز از اقدامات حساسیت برانگیز؛
  • همکاری مراکز سینمایی دو کشور برای تولید فیلم‌های مشترک و مستند با موضوعات مختلف فرهنگی و اجتماعی؛
  • همکاری شبکه‌های رادیو و تلویزیونی دو کشور، برای تولید و پخش برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه مجموعه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی؛
  • همکاری مراکز فرهنگی و هنری‌ایران و سودان، برای معرفی آثار فرهنگی و هنری دو کشور؛
  • حضور در نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری دو کشور که در سطح بین‌المللی برگزار می‌شوند؛
  • حضور و مشارکت فعالانه در مراسم و برنامه‌های مردمی نظیر جشن‌های میلاد النبی، صلّی الله علیه و آله و سلّم، جشنواره‌های سالانه طریقت‌های صوفیّه و گروه‌های مختلف فرهنگی و مذهبی، تجلیل و گرامیداشت شخصیّت‌های برجسته فرهنگی، هنری و مذهبی، میزگردها، نشست­ها و همایش‌های علمی و فرهنگی برای بهره‌برداری از دیپلماسی مردمی[۱۸].

نیز نگاه کنید به

روابط آرژانتین با ج.ا.ایران؛ روابط کانادا با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط روسیه با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط تونس با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط ژاپن با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط کوبا با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط لبنان با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط ایران و چین؛ روابط جمهوری سنگال با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط فرانسه با ج.ا. ایران؛ روابط مالی با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط ساحل عاج با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط زیمبابوه با ج. ا. ایران؛ روابط تایلند با ج.ا.ایران؛ روابط اوکراین با ج. ا. ایران؛ روابط اسپانیا با ج. ا. ایران؛ روابط اردن با ج.ا.ایران؛ روابط اتیوپی با ج.ا.ایران؛ روابط سیرالئون با ج. ا. ایران؛ روابط قطر با ج. ا. ایران؛ روابط سریلانکا با ج.ا.ایران؛ روابط گرجستان با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط تاجیکستان با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط بنگلادش با ج.ا.ایران؛ روابط قزاقستان با جمهوری اسلامی ایران

پاورقی

[i] ترجمه بیت چهارم این سروده، با اندکی تصرّف صورت گرفته است. برای بیان معنای دقیق‌تر آن توضیح این نکته ضروری است که شاعر در مصرع دوم از بیت چهارم، عبارت «بَشرٌ فینا أقاموا الطُرُقا» به‌کار برده که معنای اصلی آن، این‌گونه است: «انسانی که در میان ما طریقتی را برپا ساخت و شیخ طریقت ماست.»

باتوجّه به رواج تصوّف در سودان، شیوخ طریقت‌ها، نزد سودانیان از احترام بی‌نظیر و بسیار بالایی برخوردارند. شاعر هم با استفاده از عبارت «شیخ طریقت» برای حضرت امام (ره) قصد آن داشته که حدّ اکثر احترام را برای ایشان بیان کند.

درباره میزانِ «احترام به شخصیت‌های علمی و مذهبی» در سودان، در بخش دوم همین کتاب، توضیحاتی ارائه شده است.

[ii] نقش سفارت جمهوری اسلامی ایران و شورای انجمن های دوستی سودان در گسترش دیپلماسی مردمی و روابط بین دو کشور در سال های 2004 تا 2012 م. (سال های 1387 تا 1391 هـ.ش)

[iii]علاقه‌مندان به کسب آگاهی بیشتر درباره حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری سودان، می‌توانند به کتاب «فاعلیة العلاقات العامّة فی تطویر الدّبلوماسیه الشّعبیة لسفارة الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة و مجلس الصّداقة الشّعبیة العالمیة فی فترة 2008 ـ 2012»[ii] نوشته رقیه احمد صالح مراجعه کنند. دکتر رقیه احمد صالح، پایان نامه دکتری ـ که در سال 1392 به دانشگاه اُم دُرمان ارائه شده ـ روابط بین دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سودان را در فاصله سال‌های 1387 تا 1391 بررسی کرده است.

[iiii] رئیس جمهور فعلی سودان

[iv] با انقلاب نجات ملّی سودان علیه صادق المهدی در 30 ژوئن 1989م. (دهم تیر ماه 1368) ژنرال عمر حسن احمد البشیر و نظامیان هم‌پیمان او به قدرت رسیدند و کشور را به مدّت چهار سال، با شورایی به نام «شورای انقلاب نجات ملّی سودان» به ریاست عمر البشیر اداره کردند. سرانجام در سال 1993م. (1372هـ. ش) شورای یادشده، ژنرال عمر البشیر، به‌عنوان رئیس‌جمهور منصوب کرد.

[v] توضیح اینکه مطلب یادشده اشاره دارد به پایان درگیری‌های جنوب سودان پس از امضای «موافقتنامه جامع صلح جنوب»

[vi] «موافقتنامه جامع صلح جنوب سودان»، باعنوان «موافقتنامه نیواشا»، در تاریخ دهم ژانویه 2005م. (برابر با بیستم دی ماه 1383هـ.ش) در کشور کنیا، به امضای معاون اوّل وقت سودان، علی عثمان محمد طه و رئیس جنبش آزادی‌بخش مردمی جنوب سودان (SPLM)، جان گارانگ، رسید و به درگیری‌های جنوب سودان پایان بخشید.

کتابشناسی

  1. ↑ برگرفته از: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/97168,2013
  2. ↑ برگرفته از: http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages , 2015
  3. ↑ نصیری، معصومه، «آسیب شناسی فعّالیّت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قاره آفریقا مطالعه موردی: کشور سودان» ، پژوهشنامه آفریقا، سال اوّل، تابستان 1388، شماره2، 55.
  4. ↑ برگرفته از: http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages , 2015
  5. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://icro.ir/index.aspx?siteid=32272&pageid=261
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ برگرفته از: 2013 ,http://khartoum.icro.ir
  7. ↑ برگرفته از: http://www.yjc.ir/ar/news/5183, 2014
  8. ↑ برگرفته از: http://portal.icro.ir/Sudan/SitePages , 2015
  9. ↑ مقتدری، احمد، «انقلاب اسلامی، پیامدها و بازتاب‏ها»، ماهنامه بصائر، سال اول، ش 4 و 5، (دی و بهمن 1373).8.
  10. ↑ حشمت‌زاده، محمّدباقر(1385). تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ص.137.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ برگرفته از https://khamenei.ir/، مورخ 21 آذر 1369.
  12. ↑ برگرفته از https://khamenei.ir/، مورخ 18 خرداد 1368.
  13. ↑ برگرفته از https://khamenei.ir/، مورخ24 آبان 1378.
  14. ↑ برگرفته از https://khamenei.ir/، مورخ 19 آذر 1376.
  15. ↑ برگرفته از https://khamenei.ir/، مورخ 31 خرداد 1378.
  16. ↑ برگرفته از https://khamenei.ir/، مورخ 5 اردیبهشت 1385.
  17. ↑ برگرفته از: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=12793
  18. ↑ معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ سودان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص. 345-378.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=روابط_سودان_با_جمهوری_اسلامی_ایران&oldid=51725»