زبان و ادبیات بنگلادش: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۳۰

زبان پدیده ای منحصر به فرد است که روند تکامل انسان در جامعه و انتقال آن به نسل های بعد را بر عهده دارد. اگر زبان از جامعه انسانی گرفته شود، چرخه اجتماعی از حرکت می ایستد، جامعه انسانی از هم گسسته می شود و فرهنگ وتمدن بشری نیز نابود می شود. زبان کلید شبـــکه های ارتبــــاطی و گاهی نیز سرمایه فرهنگی است که افراد با تسلط بر آن می توانند علاوه بر برقراری روابط اجتماعی، نوعی هویت ویژه کسب کنند. از این جهت، هویت فرد چه در سطح قومی و چه در سطح ملی تا حدود بسیاری بستگی به زبانی دارد که او فرا می گیرد. وقتی که از حفظ تقویت وتوسعه فرهنـــگ جامعه، سخن به میان می آید، زبان نیز عاملی اساسی است، زیرا زبان در حکم رشته ای است که فرهنگ گذشته و حال را به هم پیوند می دهد.

در سه قرن اخیر روند نابودی زبان ها به نحو فزاینده گسترش یافته است. براساس هشدار جدی زبان شناسی مبنی بر احتمال نابودی 40 درصد زبان ها در قرن حاضر، سازمان ملل و یونسکو^[۱] اقدام به تدوین طرحی برای حفظ زبان های موجود کرده اند. نام گذاری روز 21 فوریه به نام روز جهانی زبان مادری به همین دلیل کی باشد.

بنگلادش اولین کشوری بود که در نوامبر سال 1999 پیشنهاد رسمی خود را مبنی بر نامگذاری روز 21 فوریه ( 3 اسفند ) به نام روز جهانی زبان مادری به سازمان یونسکو^[۱] مطرح کرد. طرح ارائه شده را که دولت بنگلادش و انجمن جهانی طرفداران زبان مادری در سی امین نشست عمومی سازمان یونسکو^[۱] مطرح کرد، به تصویب نمایندگان کشورهای عضو رسید. با تعیین این روز با نام«روز جهانی زبان مادری»، یونسکو^[۱] طرحی تهیه و به کشورهای عضو ابلاغ کرد که در آن برنامه های متنوعی برای مردم جهان تدارک دیده شده بود. کشورهای جهان از آن پس در 21 فوریه این روز را جشن می گیرند. از جمله کشورهای پیشرو در پاسداشت روز جهانی زبان مادری می توان به آمریکا، انگلیس، کانادا، جمهوری چک، هند و بنگلادش اشاره کرد^[۲].

زبان بنگالی زبان 95 درصد از مردم بنگلادش محسوب می شود که در زمره زبان های خانواده هند و آریایی است. ادبیات مذهبی با کلمات مسجع، پایه و اساس ادبیات کشور بنگلادش در قرون وسطی محسوب می شود. بعدها ادبیات مذهبی اسلامی با نثر غنی ظاهر شد. در سال های نخستین شکل گیری ادبیات بنگالی، سرودن شعر فقط ابزار ادبی شناخته می شد، اما در قرن 8، نثر وارد ادبیات شد و بدین ترتیب رمان نویسی و نمایشنامه نویسی در بنگال رونق گرفت.

تاریخ ادبیات و سبک های ادبی

تاریخ ادبیات بنگلادش حداقل به قرن هفتم هجری باز می گردد. احتمالاً ادبیات بنگلادش به سه دوره اصلی شامل دوره باستان، قرون وسطی و دوره جدید (معاصر) تقسیم شده است. تقریباً دوره باستان از650_1200 میلادی، دوره وسطی ( میانه ) از 1200_1800 میلادی و دوره جدید از 1800 تاکنون را در بر می گیرد.

به گفته پروفسور هارون الرشید رئیس سابق فرهنگستان بنگلادش ، ادبیات معاصر و ادبیات مدرن دو واژه مستقل هستند و دارای تفاوت هایی بایکدیگر می باشند. ادبیات مــــدرن از چهار صـــد سال پیش رقم خورده است و به زمان شکسپیر باز می گردد. پس باید ابتدا ادبیات مدرن و معاصر را مرخص و از هم تفکیک کرد.

در این خصوص نیز اسد چودری، از شعرا و نویسندگان سرشناس و معروف بنگلادش، معتقد است که در زمان حسین شاه، زبان بنگلادش شکوفا شد. سال 1600 میلادی زمان تولد ادبیات بنگلادش می باشد. دوره معاصر به دوره حضور انگلیسی ها اتلاق می شود و سال 1800 میلادی می تواند آغاز تاریخ ادبیات معاصر باشد که با ویژگی های متفاوت با ادبیات گذشته همراه است.

بهر حال در زمینه تاریخ دقیق شروع ادبیات معاصر بنگلادش، بین صاحب نظران واندیشمندان فرهنگی این سرزمین اختلاف نظر وجود دارد. برخی دیگر مانند المجاهد، بر این باورند که ادبیات معاصر بنگلادش بعد از جنگ جهانی اول شروع شده است، برخی هم مانند الطاف الرحمان، شروع آن را از زمان رابیندرانات تاگور و نذر الاسلام بزرگ ترین و مشهورترین شاعران ونویسندگان این سرزمین به حساب می آورند.

قدیمی ترین متن موجود ادبیات بنگالی، حدود هزار سال قدمت دارد. دوره ای که از آن زمان تا ظهور مسلمین را در بر می گیرد، دوره ای به حساب می آید که در طی آن ادبیات توسعه بسیار کندی داشته است. در طی دوره میانی (1200_1800م) ادبیات به طور چشمگیری با حکومت حاکمان مسلمان توسعه یافت. چندی داس، کریتی باس، دولت قاضی علائول، بعضی از شعرای مشهور این دوره هستند.

دوره جدید ادبیات بنگالی در اواخر قرن نوزدهم شروع شد. «رابیندرانات تاگور»(Rabindranath Tagore) برنده جایزه نوبل، «قاضی نذر الاسلام»، «مایکل مادوسودان»، «دات»، «سرات»، «چاندرا چاترجی»، «بانکی چاندار چاترجی» و نیز «مشرف حسین» از جمله برجستگان ادبیات جدید بنگالی هستند.

در بنگلادش، زبان بنگالی از نقش خاصی برخوردار است و درصد عظیمی (98 درصد ) از مردم به این زبان تکلم می کنند. این زبان با لغت های عاریتی که از زبان های گوناگون به عاریه گرفته، به زبان معجون تبدیل شده است و در این میان، زبان فارسی رتبه و اهمیت بالایی دارد. این زبان از جمله زبان های هندی و اروپایی و از متفرعات سنسکریت بوده و از قدیمی ترین زبان های دنیا به شمار می رود. اختلاط عجیب آن از زبان های هندی، فارسی، عربی، انگلیسی و ... به دلیل نفوذ فرهنگ های مختلف واقوام گوناگون در طی قرون متمادی به این سرزمین می باشد. این زبان دارای هشت تا نه هزار لغت فارسی است که در محاورات به کار برده می شود.

در آستانه استقلال پاکستان از هند، نزدیک به 75 میلیون سکنه کشور یعنی 98 تا 99 درصد مردم، بنگالی زبان بودند و این وحدت و یگانگی و تفاوت آن با زبان اعلام شده پاکستان(اردو)، از عوامل مهم تکوین ناسیونالیسم بنگالی واستقلال کشور بنگلادش بوده است.

همچنین بعضی از لهجه ها و گویش های روستانشینان با گروه زبان های تبتی و برمه ای مربوط است. این زبان در سرتاسر کشور دارای لهجه ها و گویش های متفاوت و نیز ادبیات غنی است. در نیمه اول قرن نوزدهم، ادبیات معاصر این زبان به سرحد شکوفایی خود رسید . آثار نویسندگان معروفی چون«رابیندرانات تاگور»(Rabindranath Tagore) در سال 1913 برنده جایزه نوبل شد. کوشش های دولت پاکستان به پوشاندن آثار «تاگور» پس از استقلال در 1974 از دیگر عوامل روی آوری بنگلادش به زبان وادبیات بنگالی شد. «ویدیاساگار»(Viddiya Sagar)، «بنیکم چاندرا»(Bankim Chandra)و «میرمشرف حسین» از جمله چهره های معروف دیگر ادبیات بنگالی در این دوره هستند^[۳].

خط بنگالی نیز اصلاح شده خط سنسکریت یا دواناگاری( Devanagari) می باشد و شباهتی به خط اردو،که از دستخط عربی استفاده کرده است، ندارد. زبان انگلیسی زبانی رسمی در بنگلادش تلقی نمی شود؛ اما به طور غیررسمی توانسته است جایگاه خوبی به خصوص در محافل علمی و دانشگاهی پیدا کند و تقریباً به زبان دوم مردم این سرزمین تبدیل شده است و هر روز نیز بر دامنه وسعت ونفوذش افزوده می شود^[۴].

بعد از اینکه سازمان یونسکو^[۱] 21 فوریه را روز بین المللی زبان های مادری پذیرفت، دولت بنگلادش برای تاسیس انستیتو زبان های مادری اقدام کرد. بدین منظور ستاد 21 نفره ای برای انجام طرح مذکور تشکیل شد و دکتر خبر الانعام به سمت مدیر پروژه منصوب شد. مبلغی برای ساخت بنا، در ماه ژوئن همان سال در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار داده شد. این انستیتو در 21 فوریه 2010 افتتاح مقدماتی شد، ولی هنوز کار آموزشی در آن انجام نمی شود؛ قرار است در این مرکز 7 زبان از جمله زبان فارسی تدریس گردد . سازمان یونسکو^[۱] در 17 نوامبر سال 1999 در سی امین جلسه خود در پاریس به اتفاق 27 کشور عضو از جمله ایران ، روز 21 فوریه را روز بین المللی زبان مادری ثبت کرد.

مدت زمان ساخت سه طبقه ساختمان مذکور یک سال پیش بینی شده بود و در آن مدت مقرر شد کارهای اداری در ساختمانی استیجاری انجام شود. از اهم فعالیت های این انستیتو می توان پژوهش، محافظت، هماهنگی، جمعاوری اطلاعات در خصوص زبان های مادری دنیا، الفباها، کتاب، نوار، ویدئو و بررسی وتبادل اطلاعات بین زبان هایی که در تداخل فرهنگ ها از بین رفته اند را برشمرد. علاوه بر این برای ترجمه کتاب های علوم تکنولوژی از زبان های دیگر به زبان بنگلادش و از بنگلادش به زبان های دیگر اقدام می شود.

به گفته آگاهان، مدیر انستیتو مذکور از طریق آگهی بین المللی منصوب می شود و چنانچه فرد لایقی در این خصوص داوطلب نشود، اقدام های لازم برای جذب شخصیتی که متخصص در زبان شناسی و مدیریت فرهنگی باشد، انجام می شود. همچنین مقرر شده است که کلیه فعالیت های انستیتو زبان های مادری با حفظ استانداردهای بین المللی انجام شود.

وضعیت انواع ادبی نظم و نثر

تولد، گسترش و تنوع زبان وادبیات فرهنگ بنگلادش با تمسک به فرهنگ مردمی سرزمین بنگال صورت گرفته است. فرهنگ بنگالی عبارت است از فرهنگ مبتنی بر زندگی مردمی بنگال که در ساختار تنوع فرهنگ پیشین و معاصر این کشور تاثیر گذار بوده است، از قبیل فرهنگ هندی، فرهنگ بودایی، فرهنگ عربی، فرهنگ ایرانی و حتی فرهنگ اروپایی. البته در شکل گیری جریان پربار فرهنگ اسلامی بنگال، تاثیر جریان های شعری و عرفانی سرزمین فارس جنبه تازه ای دارد. در این زمینه نام شاعران نامی ایران مانند مولانا، جامی، سعدی و حافظ همیشه به یاد ماندنی است.

یکی از جریانات مهم ادبیات بنگالی، قصه های عامیانه است که در کنار آن قصه پریان، قصه های ذوقی عشقی، قصه های حماسی میهنی و قصه های مذهبی قرار گرفته اند. با تاثیر پذیری از جریانات مذکور، از قهرمانان ملی و اسطورهایی، ده ها داستان ساخته و پرداخته شده است. ویژگی اخلاقی این شخصیت های داستانی، خدمت و محبت به انسان هاست که از محدوده جغرافیایی کشور فراتر رفته در محافل بین المللی نیز مورد تمجید قرار گرفته اند. در میان شخصیت های مذکور اسامی «مهوا»، «ملوا»، «چندرایتی»، «کومولا»، «روپ بتی»، «کونکوولیلا»، «کازل ریخا»، و«دیوانه مدینه» وغیره را می توان نام برد. در کنار این افراد، آئینه بی بی، شیام رای، لیلا دیبی، نوحه پسر شجاع، کنجان، مالا، شانتی، رانی کومولا و غیره در زندگی سنتی مردم تاثیرات عاطفی عمیقی گذاشته است. در میان اینگونه داستان ها، داستان عمر علی ایرابتی و کالو غازی و چنتابتی، لال میان شیبتارا، سونابان و... بسیار معروف اند. در میان داستان های عشقی محلی بهلواسوندری، مدولاما، مالتی کوشوم مالا، مالونچوکونا، روپبان روپبتی، لال من لوجابتی، لال کومربهانومتی و ... نیز شایان ذکر می باشند. بعد از استقرار حکومت مسلمانان در قرن سیزدهم، بر اثر مهاجرت و مسافرت بسیاری از شاعران و صوفیان از کشورهای عربی و ایران، و نیز رفت و آمد بازرگانان برای تجارت، زبان وادبیات ایران در اذهان و اندیشه مردم این سرزمین به طور گسترده تاثیر گذاشت. به دنبال آن، قصه های فراوان مردمی ایران به زبان بنگالی ترجمه شد. درمیان این داستان ها، منظومه های سیف الملوک و بدیع الجمال از دوناغازی، سیف الملوک لال متی از عبدالحکیم، یوسف و زلیخا از زیب الملوک، شمع رخ و شاه جلال مدهومالا ( عسل ) از منگل چاند، گدام لیکا از سعدی و گل بغاولی از نوازش خان از بقیه مشهورترند.

داستان های کوتاه

کتب فراوانی در زمینه داستان های کوتاه، رمان و نمایشنامه را چهره های فرهنگی نوشته اند. نویسنده معروف بنگالی،پراماتاچودوری (Pramatha chowdhury) (1994-1916) توصیفی در خصوص داستان کوتاه دارد مبنی بر این که داستان های کوتاه متنی کوتاه با ویژگی های خاص دارند. رابنیدرانات تاگور(Rabindranath Tagore) (1941- 1861) در اشعارخود به نام Balsayaion ( زندگی با باران) داستان کوتاه را این گونه تعریف می کند:

«داستان کوتاه، داستانی است که دارای حجم کم ولی محتوای وسیع و غنی باشد».

اولین داستان کوتاه در بنگال، داستان هایی همچون yugalanguriye ،Twinrings ،1874 و Radharani ،1975 است که توسط بانکیم چاندرا چاتو پادایا نوشته شده است. از نویسندگان این دوره می توان به گنرانات گوپتا ( 1940- 1868) اشاره داشت که رمان های او در رابطه با رویدادهای اجتماعی فرهنگی است. البته شک نیست که بهترین و نام آورترین داستان نویس کوتاه در این دوره، «رابیندرانات تاگور»(Rabindranath Tagore) است. وی پدر داستان های کوتاه به زبان بنگالی است و در میان مردم احترام خاصی دارد. اولین داستان کوتاه او، Bhikharini ( زن گدا ) است که در مجله Bharati در سال 1974 به چاپ رسید. وی حدود 119 داستان کوتاه با مضامین خدایان، دین، عشق، طبیعت و حوادث اجتماعی و ... نوشته است.

یکی دیگر از نویسندگان برجسته و شناخته شده داستان کوتاه Kedaanath Bandyo Padhyay ) 1949 – 1863 ) است که داستان های طنز آمیز متعددی مانند آمراکی اوکی (چه کسی و کی هستیم)، کابولاتی (یک اعتراف)، پاتی یا (هزینه سفر)، دکردوالی و... از وی به یادگار مانده است.

پــــررامتا چودری نیز از دیگر نویسندگان با استعداد بود، اما کمتر موردعنایت قرار گرفته است زیرا داستان های او بیشتر جنبه تخیلی دارند. در میان مجموعه یادداشت های با ارزش او می توان چاریاری خاتا (داستان چهار دوست9)، اوتی (نذر)، نیل لویتا و ... را نام برد.

پروبات کومار موکو پادیا Probhat Kumar Mukho Paehyay ( 1932 – 1873) بیشتر از صدها داستان کوتاه در میان سال های 1931تا 1900 نوشت.

شارات چاندرا چاتوپادیایی ( 1876_1938 )نویسنده دیگری است که به دلیل داستان های بلند ( رومان ) خود شهرت یافته است. وی کار نویسندگی را با داستان های کوتاه آغاز کرد.

چاروچاندرا باندیو پادیای ( 1877_1938 ) یکی دیگر از نویسندگان داستانهای کوتاه بود. از نمونه آثار وی، پوس پاپاترا (یک سبد پر از گل)، سوغات (هدیه)، گالپاپاترا (بعضی داستانها) را می توان نام برد.

روقیه سخاوت حسین ( 1880_1932 )، کارشناس امور آموزش و پرورش بود و در زمینه حقوق زنان نیز فعالیت داشت. از وی داستان های کوتاه متعددی به جای مانده است.

مانیلال گانگو پادیای( 1888_1929 )، چندین کتاب داستان کوتاه نوشته است.

تاراشانکار باندیو پادیانی ( 1898_1971 )، یکی دیگر از نویسندگان داستان های کوتاه است که در زمینه داستان های روستایی کتاب نوشته است.

تا سال 1947 نویسندگان برجسته داستان های کوتاه اکثراً هندو بودند، اما از نویسندگان مسلمان که به تعداد اندک بودند و در این عرصه قلم فرسایی کردند، این اشخاص مشهورترند:

عبدالمنصور احمد (18998_1979 )، سید ولی الله (1922_1971)، ثامن چاندا (1920_1942)، شوکت عثمان و ...

در سال 1952 هنگام جنبش دانشجویی برای استقلال و به رسمیت شناختن زبان بنگالی، داستان نویسی و سرودن شعر در زمینه جریان های سیاسی رشد کرد و در واقع جریان های سیاسی الهام بخش بعضی از نویسندگان در داستان نویسی شد. اشعار سروده شده توسط حسن حافظ الرحمان با عنوان اکوشه فوری، در همین خصوص است.

ازنویسندگان برجسته معاصر، ابراهیم خان (1892_1978)، محبوب العالم (1898_1981)، ابوالفضل (1903_1983)، ابوجعفر شمس الدین (1911_1988)، شوکت عثمان (1917_1998)، صادر زین الدین (1918_1986)، عبدالحق (1918_1997)، صدیقی (تولد 1927)، علاءالدین ال آزاد ( تولد 1932)، ظهیرریحان (1933_1972) معتبرترند. شوکت عثمان و علاءالدین آال آزاد از نویسندگان ممتاز در زمینه مضامین مختلف می باشند^[۲].

نمایشنامه

بنگلادش با توجه به این مهم که توانسته فرهنگ های متنوعی در سراسر دوران حیاتش را تجربه کند و نیز محل تلاقی اندیشه های مذهبی مختلفی چون بودایی، هندویی و دین مبین اسلام بوده است، سرشار از عناصر فرهنگی مختلفی است که در عین حال به فرهنگ ملی تعالی بخشیده اند. این ترکیب عناصر فرهنگی موجب رشد نمایشنامه نویسی نیز در این سرزمین شده است.

امروز نمایش و تئاتر یکی از مهمترین ابزارهای فرهنگی و تفریحی کشور بنگلادش به شمار می رود و دو نوع متفاوت از نمایش دراین کشور تحت عناوین «گاترا» (Gatra) و تئاتر ملی رایج است. «گاترا» در واقع همان تئاتر فولکلور یا محلی است که به طور گسترده ای در میان روستائیان و گاه شهرنشینان متداول بوده و ازمجبوبیت چشمگیری برخوردار است.فصل زمستان بهترین فصل اجرای نمایش «گاترا» در بنگلادش است و زمان اجرا نیز مجموعاً در شب است و با نور پردازی چشم نواز همراه می شود. بعد از استقلال، هنر نمایش روند رو به رشدی طی کرده است^[۵].

ادبیات معاصر

ادبیات معاصر این کشور شامل کتاب های کودکان و نوجوانان، وضعیت نقد ادبی و نشریات مخصوص ادبی است. در خصوص کتاب های کودکان و نوجوانان، همان طور که درباره افسانه ها و قصه های عامیانه اشاره کردیم، نخستین مجموعه از قصه های این قشر از جامعه در سال 1907 در بنگال (شامل بنگال غربی و شرقی)، پیش از تقسیم شبه قاره هند به دو کشور هند و پاکستان، منتشر شد. مضامین آن قصه ها بی شک برگرفته از اساطیر هندی است که در باورهای مردم بنگلادش، بعد از استقلال از پاکستان و تاسیس این کشور در یاد و خاطرات مردم باقی مانده است. کتاب های دیگری که بعد ها در این کشور انتشار یافتند، همان هایی هستند که پیش از این از آن ها یاد شده است.

کهن ترین متن ادبی، کتاب «چاریا پادا» نام دارد که مربوط به سده هشتم میلادی است. متن کهن دیگری مربوط به قرون وسطی به نام «چاندیاس» در دست است. در قرن نوزدهم میلادی، نابغه بزرگی در عرصه ادبیات بنگالی پدید آمد که ادبیات بنگالی را به اوج خود رساند. وی رابیندرانات تاگو( Rabindranath Tagore) بود که نام بنگال را جاودانه کرد و در عرصه های گوناگون ادبی و هنری ید طولایی داشت. اندیشمندان بزرگ دیگری در این عرصه خوش درخشیدند که نام آن ها بنگلادش را در حوزه ادبی و حتی موسیقی پرآوازه کرده است، مانند مادوسودان داته و قاضی نذرالاسلام.

مراکز و انجمن های ادبی

فرهنگستان کودکان بنگلادش

نیمی از جمعیت کشور بنگلادش را کودکان تشکیل می دهند و در واقع سکانداران آینده کشور می باشند. به همین منظور و برای تجلی استعدادها و توانایی های نهفته درکودکان بنگالی، فرهنگستانی با نام «شیشو آکادمی»(آکادمی Shishu ) ویژه کودکان بنگالی در سال 1976 تأسیس شد. هدف از تاسیس آن گردهم آوردن کودکان بنگالی از تمامی نقاط بنگلادش در شهر داکا و از طریق مدارسی که در آن ها تحصیل می کنند، می باشد تا به یک شیوه تربیت شوند.

در این فرهنگستان آموزش هایی در خصوص هنرهای زیبا و هنرهای نمایشی ارائه می شود. ایــن کودکان اغلب با توجه به سن و موضوعی که به آن علاقه دارند، به گروه های مختلف تقسیم می شوند. هر از گاهی نیز مسابقاتی بین گروه های مختلف برگزار می شود و به بهترین اجرا کنندگان جوایز ارزنده ای اعطا می شود. حتی در برخی مواقع برای ارائه آثار خود به کشورهای خارجی می روند. از این رو بنابر اهمیت موضوع، دولت بنگلادش اقدام به تأسیس موسسات فرهنگی با شعبات بیشتر در گروه های کوچک تر در کشور نموده است، به طوری که کودکان مناطق محلی نیز قادر به استفاده از این امکانات ادبی، فرهنگی، هنری می باشند. تاکنون 64 شعبه از این گونه موسسات فرهنگی در سراسر کشور تأسیس شده اند.

موسسه نذرال

قاضی نذر الاسلام شاعر ملی بنگلادش است. سهم مشارکت این بخش در زمینه های ادبی بنگلادش نامحدود است. صنعت شعر، رمان، نمایشنامه، داستان، نشر، مقاله، موسیقی و آواز، همگی جزو منابع ادبی بنگلادش می باشندکه از نوشته های نذرال بهره می برند و به غنای خاصی رسیده اند. در زمان حیات او هیچ گونه اقدام جدی برای جمعاوری و انتشار آثار وی صورت نگرفت. اما بعدها جمع اوری همه نوشته های او ضروری تشخیص داده شد و تحقیقاتی بر روی آثار او انجام گرفت. به دلیل اهمیت موضوع و تأثیر مثبت شخصیت ادبی و فرهنگی او در ادبیات کشور، مؤسسه نذرال (Nazrul)در تاریخ 12 ژوئن 1974تأسیس شد. اداره کارهای این موسسه به هیئت مدیره 7 نفره تفویض شده است. این هیئت بر انجام کارهای زیر نظارت کامل دارد:

گسترش مطالعه آثار نذرال؛
جمعاوری سرودهای این شاعر ملی و دیگر آثار نذرالاسلام چه در داخل و چه در خارج کشور؛
فراهم نمودن تحقیق بر روی آثار وی در زمینه ادبیات و نشر آن؛
برپایی کنفرانس ها ، سخنرانی ها ، مناظره ها در خصوص بررسی آثار ادبی شاعر؛
تأسیس کتابخانه ها، مراکز ضبط نوار، یادداشت ها و دیگر آثار به یاد ماندنی نذرال در زمینه ادبیات؛
تهیه نت موسیقی برای ترویج نوع خاص نت نویسی نذرال وعرضه آن با استاندارد قابل قبولی بر روی نوارها، فیلم های ویدئویی و کتاب های چاپی؛
فراهم نمودن زمینه های آموزش در موسسه و نقد و بررسی آثار شاعر؛
اعطای جوایز به نویسندگانی که ازنظر مؤسسه، سهم عمده ای در تحقیق برروی آثار نذرال داشته یا دارند.

بنگلا آکادمی

آکادمی هنر و ادبیات ملی بنگلادش، انستیتویی است که در توسعه زبان وادبیات و فرهنگ در این سرزمین فعالیت دارد. «بنگلا» زبان ملی و رسمی کشور بنگلادش است. زبان بنگالی تاریخی بیش از یک هزار سال را پشت سر دارد و از ادبیات سنتی و کهن برخوردار می باشد. از نظر زبان شناسی، این زبان از گروه زبان های هند واروپایی است.

«بنگلا آکادمی» در سوم دسامبر 1955، تحت حکومت جبهه متحد، که در سال 1954 به پیروزی رسیده بود، تأسیس شد و رسما توسط ابوحسین سرکار سروزیر بنگال شرقی گشایش یافت. دولت ایالتی اقدام به تأسیس کمیته ای مقدماتی در 26 نوامبر 1955 کرد که پس از افتتاح آن، فردی به نام محمود برکت ا... را مامور ویژه و مدیر اجرایی آکادمی کرد.

بعد از بازنشسته شدن وی در 1956، دکتر محمود انعام الحق اولین مدیر این آکادمی شد. در پی آن، طبق اساسنامه آکادمی بنگلادش مصوب پارلمان این کشور، در تاریخ سوم آوریل 1957، این مؤسسه از هویت مستقلی برخوردار شد. سپس از تاریخ دهم آگوست 1957، اساسنامه فوق به مرحله اجرا گذاشته شد و بعد از آن کمیته مقدماتی به «شورای آکادمی» تغییر نام یافت. اولین شورا در مارچ 1958 تشکیل شد و در دهم آگوست 1958 فعالیت خود را آغاز کرد. شورای اداری دارای 19 عضو است که چهار نفر از اعضای قدیمی (شواری قبلی)، 7 نفراز سوی دولت و 8 نفر دیگر از سوی افراد خارج از اعضای شورا انتخاب می شوند. این شورا در زمینه های تحقیق و پژوهش، ترجمه، تنظیم، چاپ، فروش و کتابداری فعالیت دارد.این شورا دارای دو بخش اصلی و فرعی است که بخش اصلی آن شامل بخش های: زبان، ادبیات، فرهنگ و مطبوعات، منابع، تأسیس، طرح و برنامه آموزش و کتابخانه می باشد و بخش فرعی آن شامل بخش های: توسعه، فروش و بازار یابی، هماهنگی و روابط عمومی، حسابداری و بودجه، و شورا می باشد^[۶].

کانون شعر

در کشور هند «بنیاد شعر» با نام «چتر ادبیات» معروف است. این بنیاد در سال 2002 اقدام به تأسیس شعبه ای در بنگلادش با عنوان «کانون شعر» کرد. این کانون زیرنظر و حمایت دفتر یونسکو^[۱] در بنگلادش فعالیت می کند. کانون فوق دو عنوان نشریه به نام های «شعرامروز» و «دریای ادبیات» چاپ می کند و در بیش از 50 کشور دنیا توزیع می شود^[۷].

سازمان کوچی کانچار میلا

سازمان کوچی کانچار میلا(Kochi Kanchar mela) یا حلقه پرنده های کوچک، سازمانی غیر سیاسی و غیر دولتی است که با گرایش به اصول فرهنگی اجتماعی فعالیت می کند. این سازمان در رابطه با کودکان در زمینه های هنری، فرهنگی و ورزشی در سطح گسترده ای فعالیت دارد. از اهداف عمده این سازمان، آموزش و تربیت کودکان و رشد فرهنگی، ادبی آنان برای آینده ای روشن، صیانت از کودکان و نوجوانان در برابر تهاجم فرهنگی بیگانه از طریق مرتبط ساختن با فرهنگ و ارزش های خودی است. از برنامه های ویژه این سازمان، برگزاری مسابقات ادبی و هنری مانند شعر خوانی، قصه گویی، سرود، سخنرانی و ... می باشد.

مشاهیر ادبی

شاعران و نویسندگان مشهور بنگلادش

عبدالحکیم، شاعر ؛ مبل احمد، نویسنده؛ اخترالزمان الیاس، رمان نویس و نویسنده داستانهای کوتاه؛ آلائول، شاعر؛ ابوحسین، شاعر؛ آل محمود، شاعر؛ سرکار، شاعر؛ بیگم روکیا، نویسنده؛ حسن راجا، شاعر عارف؛ همایون احود، رمان نویس؛ آزاد همایون، نویسنده؛ حسن عزیزالحق، نویسنده؛ جهان آرا امام، نویسنده؛ جاسم الدین، شاعر؛ لالن، شاعر عارف؛ محمد ظفر اقبال، نویسنده؛ منیر چوهدری، نمایشنامه نویس؛ رودرا شهیدا... محمد، شاعر؛ رفیق آزاد، شاعر؛ شهریار کبیر، نویسنده؛ شمس الرحمان، شاعر؛ امین الحق، شاعر؛ سید مجتبی علی، نویسنده^[۸].

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ ^۱٫۴ ^۱٫۵ ^۱٫۶ برگرفته از سایت یونسکو، قابل بازیابی از https://www.unesco.org
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ Bangladeshpedia (2006). National Encyclopedia. Bangladesh: Asiatic society
↑ فرزين نيا، زیبا (1374). بنگلادش. تهران: دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه.
↑ Al-Rashid, H. (1991) Geography of Bangladesh. Dhaka: University press
↑ برگرفته از سایتhttps://www.tebyan.net/، ذیل واژه"Bangladesh"
↑ Rashid, M. (1993). Introduction Bangla academy. Dhaka: Bangla Academy
↑ The Daily Observer , 1 March 2002 , Dhaka, Bangladesh
↑ توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

[:2-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ ^۱٫۴ ^۱٫۵ ^۱٫۶ برگرفته از سایت یونسکو، قابل بازیابی از https://www.unesco.org

[:1-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ Bangladeshpedia (2006). National Encyclopedia. Bangladesh: Asiatic society

[3] فرزين نيا، زیبا (1374). بنگلادش. تهران: دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه.

[4] Al-Rashid, H. (1991) Geography of Bangladesh. Dhaka: University press

[5] برگرفته از سایتhttps://www.tebyan.net/، ذیل واژه"Bangladesh"

[6] Rashid, M. (1993). Introduction Bangla academy. Dhaka: Bangla Academy

[7] The Daily Observer , 1 March 2002 , Dhaka, Bangladesh

[8] توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''هشتم'''
-'''8.  زبان و ادبیات'''
+زبان پدیده ای منحصر به فرد است که روند تکامل انسان در جامعه و انتقال آن به نسل های بعد را بر عهده دارد. اگر زبان از جامعه انسانی گرفته شود، چرخه اجتماعی از حرکت می ایستد، جامعه انسانی از هم گسسته می شود و فرهنگ وتمدن بشری نیز نابود می شود. زبان کلید شبـــکه های ارتبــــاطی و گاهی نیز سرمایه فرهنگی است که افراد با تسلط بر آن می توانند علاوه بر برقراری روابط اجتماعی، نوعی هویت ویژه کسب کنند. از این جهت، هویت فرد چه در سطح قومی و چه در سطح ملی تا حدود بسیاری بستگی به زبانی دارد که او فرا می گیرد. وقتی که از حفظ تقویت وتوسعه فرهنـــگ جامعه، سخن به میان می آید، زبان نیز عاملی اساسی است، زیرا زبان در حکم رشته ای است که فرهنگ گذشته و حال را به هم پیوند می دهد.
-'''8. 1.''' '''معرفی زبان و خط رسمی و زبان های رایج'''
+در سه قرن اخیر روند نابودی زبان ها به نحو فزاینده گسترش یافته است. براساس هشدار جدی زبان شناسی مبنی بر احتمال نابودی 40 درصد زبان ها در قرن حاضر، [https://www.un.org/en/ سازمان ملل] و [https://www.unesco.org/ یونسکو]<ref name=":2">برگرفته از سایت یونسکو، قابل بازیابی از https://www.unesco.org</ref> اقدام به تدوین طرحی برای حفظ زبان های موجود کرده اند. نام گذاری روز 21 فوریه به نام روز جهانی زبان مادری به همین دلیل کی باشد.
-زبان پديده اي منحصر به فرد است كه روند تكامل انسان در جامعه و انتقال آن به نسل هاي بعد را بر عهده دارد. اگر زبان از جامعه انساني گرفته شود، چرخه اجتماعي از حركت مي ايستد، جامعه انساني از هم گسسته می شود و فرهنگ وتمدن بشري نيز نابود مي شود. زبان كليد شبـــكه هاي ارتبــــاطي و گاهي نيز سرمايه فرهنگي است كه افراد با تسلط بر آن مي توانند علاوه بر برقراري روابط اجتماعي، نوعي هويت ويژه كسب كنند. از این جهت، هويت فرد چه در سطح قومي و چه در سطح ملي تا حدود بسیاری بستگي به زباني دارد كه او فرا مي گيرد. وقتي كه از حفظ تقويت وتوسعه فرهنـــگ جامعه، سخن به ميان مي آيد، زبان نيز عاملی اساسي است، زیرا زبان در حكم رشته اي است كه فرهنگ گذشته و حال را به هم پيوند مي دهد.
+[[بنگلادش]] اولین کشوری بود که در نوامبر سال 1999 پیشنهاد رسمی خود را مبنی بر نامگذاری روز 21 فوریه ( 3 اسفند ) به نام روز جهانی زبان مادری به سازمان [https://www.unesco.org/en یونسکو]<ref name=":2" /> مطرح کرد. طرح ارائه شده را که دولت [[بنگلادش]] و انجمن جهانی طرفداران زبان مادری در سی امین نشست عمومی سازمان [https://www.unesco.org/en یونسکو]<ref name=":2" /> مطرح کرد، به تصویب نمایندگان کشورهای عضو رسید. با تعیین این روز با نام«روز جهانی زبان مادری»، [https://www.unesco.org/en یونسکو]<ref name=":2" /> طرحی تهیه و به کشورهای عضو ابلاغ کرد که در آن برنامه های متنوعی برای مردم جهان تدارک دیده شده بود. کشورهای جهان از آن پس در 21 فوریه این روز را جشن می گیرند. از جمله کشورهای پیشرو در پاسداشت روز جهانی زبان مادری می توان به [[آمریکا]]، انگلیس، کانادا، جمهوری چک، هند و [[بنگلادش]] اشاره کرد<ref name=":1">Bangladeshpedia (2006). National Encyclopedia. Bangladesh: Asiatic society  </ref>.
-    در سه قرن اخير روند نابودي زبان ها به نحو فزاينده گسترش یافته است. براساس هشدار جدي زبان شناسي مبني بر احتمال نابودي 40 درصد زبان ها در قرن حاضر، سازمان ملل و يونسكو اقدام به تدوين طرحي براي حفظ زبان هاي موجود كرده اند. نام گذاري روز 21 فوريه به نام روز جهاني زبان مادري به همین دلیل کی باشد.
+زبان بنگالی زبان 95 درصد از مردم [[بنگلادش]] محسوب می شود که در زمره زبان های خانواده هند و آریایی است. ادبیات مذهبی با کلمات مسجع، پایه و اساس ادبیات کشور [[بنگلادش]] در قرون وسطی محسوب می شود. بعدها ادبیات مذهبی اسلامی با نثر غنی ظاهر شد. در سال های نخستین شکل گیری ادبیات بنگالی، سرودن شعر فقط ابزار ادبی شناخته می شد، اما در قرن 8، نثر وارد ادبیات شد و بدین ترتیب رمان نویسی و نمایشنامه نویسی در بنگال رونق گرفت.
-    [[بنگلادش]] اولين كشوري بود كه در نوامبر سال 1999 پيشنهاد رسمي خود را مبني بر نامگذاري روز 21 فوريه ( 3 اسفند ) به نام روز جهاني زبان مادري به سازمان يونسكو مطرح كرد. طرح ارائه شده را که دولت بنگلادش و انجمن جهاني طرفداران زبان مادري در سي امين نشست عمومي سازمان يونسكو مطرح کرد، به تصويب نمايندگان كشورهاي عضو رسيد. با تعيين اين روز با نام   «روز جهاني زبان مادري»، يونسكو طرحی تهيه و به كشورهاي عضو ابلاغ کرد كه در آن برنامه هاي متنوعي براي مردم جهان تدارك ديده شده بود. كشورهاي جهان از آن پس در 21 فوريه اين روز را جشن مي گيرند. از جمله كشورهاي پيشرو در پاسداشت روز جهاني زبان مادري مي توان به آمريكا، انگليس، كانادا، جمهوري چك، هند و بنگلادش اشاره كرد (Bangladeshpedia  , National Encyclopedia , Asiatic society , Bangladesh , 2006 ).
+=== [[تاریخ ادبیات و سبک‌های ادبی بنگلادش|تاریخ ادبیات و سبک های ادبی]] ===
+تاریخ ادبیات [[بنگلادش]] حداقل به قرن هفتم هجری باز می گردد. احتمالاً ادبیات [[بنگلادش]] به سه دوره اصلی شامل دوره باستان، قرون وسطی و دوره جدید (معاصر) تقسیم شده است. تقریباً دوره باستان از650_1200 میلادی، دوره وسطی ( میانه ) از 1200_1800 میلادی و دوره جدید از 1800 تاکنون را در بر می گیرد.
-    زبان بنگالي زبان 95 درصد از مردم بنگلادش محسوب مي شود كه در زمره زبان هاي خانواده هند و آريايي است. ادبيات مذهبي با كلمات مسجع، پايه و اساس  ادبيات كشور بنگلادش در قرون وسطي محسوب مي شود. بعدها ادبيات مذهبي اسلامي با نثر غني ظاهر شد. در سال هاي نخستين شكل گيري ادبيات بنگالی، سرودن شعر فقط ابزار ادبي شناخته مي شد، اما در قرن 8 ، نثر وارد ادبيات شد و بدين ترتيب رمان نويسي و نمايشنامه نويسي در بنگال رونق گرفت.
+به گفته پروفسور هارون الرشید رئیس سابق فرهنگستان [[بنگلادش]] ، ادبیات معاصر و ادبیات مدرن دو واژه مستقل هستند و دارای تفاوت هایی بایکدیگر می باشند. ادبیات مــــدرن از چهار صـــد سال پیش رقم خورده است و به زمان شکسپیر باز می گردد. پس باید ابتدا ادبیات مدرن و معاصر را مرخص و از هم تفکیک کرد.
-'''8. 2.تاریخ ادبیات و سبک های ادبی'''
+در این خصوص نیز اسد چودری، از شعرا و نویسندگان سرشناس و معروف [[بنگلادش]]، معتقد است که در زمان حسین شاه، زبان [[بنگلادش]] شکوفا شد. سال 1600 میلادی زمان تولد ادبیات [[بنگلادش]] می باشد. دوره معاصر به دوره حضور انگلیسی ها اتلاق می شود و سال 1800 میلادی می تواند آغاز تاریخ ادبیات معاصر باشد که با ویژگی های متفاوت با ادبیات گذشته همراه است.
-تاريخ ادبيات بنگلا حداقل به قرن هفتم هجري باز مي گردد. احتمالاً ادبيات بنگلا به سه دوره اصلي شامل دوره باستان، قرون وسطي و دوره جديد (معاصر ) تقسيم شده است. تقريباً دوره باستان از 1200- 650 ميلادي، دوره وسطي ( ميانه ) از 1800- 1200 ميلادي و دوره جديد از 1800 تاكنون را در بر می گیرد.
+بهر حال در زمینه تاریخ دقیق شروع ادبیات معاصر [[بنگلادش]]، بین صاحب نظران واندیشمندان فرهنگی این سرزمین اختلاف نظر وجود دارد. برخی دیگر مانند المجاهد، بر این باورند که ادبیات معاصر [[بنگلادش]] بعد از جنگ جهانی اول شروع شده است، برخی هم مانند الطاف الرحمان، شروع آن را از زمان رابیندرانات تاگور و نذر الاسلام بزرگ ترین و مشهورترین شاعران ونویسندگان این سرزمین به حساب می آورند.
-    به گفته پروفسور هارون الرشيد رئيس سابق فرهنگستان بنگلا ، ادبيات معاصر و ادبيات مدرن دو واژه مستقل هستند و داراي تفاوت هايي بايكديگر مي باشند. ادبيات مــــدرن از چهار صـــد سال پيش رقم خورده است و به زمان شكسپير باز مي گردد. پس بايد ابتدا ادبيات مدرن و معاصر را مرخص و از هم تفكيك كرد.
+قدیمی ترین متن موجود ادبیات بنگالی، حدود هزار سال قدمت دارد. دوره ای که از آن زمان تا ظهور مسلمین را در بر می گیرد، دوره ای به حساب می آید که در طی آن ادبیات توسعه بسیار کندی داشته است. در طی دوره میانی (1200_1800م) ادبیات به طور چشمگیری با حکومت حاکمان مسلمان توسعه یافت. چندی داس، کریتی باس، دولت قاضی علائول، بعضی از شعرای مشهور این دوره هستند.
-   در اين خصوص نیز اسد چودري، از شعرا و نويسندگان سرشناس و معروف بنگلادش، معتقد است که در زمان حسين شاه، زبان بنگلا شكوفا شد. سال 1600 ميلادي زمان تولد ادبيات بنگلا مي باشد. دوره معاصر به دوره حضور انگليسی ها اتلاق مي شود و سال 1800 ميلادي مي تواند آغاز تاريخ ادبيات معاصر باشد كه با ويژگي هاي متفاوت با ادبيات گذشته همراه است.
+دوره جدید ادبیات بنگالی در اواخر قرن نوزدهم شروع شد. «رابیندرانات تاگور»(Rabindranath Tagore) برنده جایزه نوبل، «قاضی نذر الاسلام»، «مایکل مادوسودان»، «دات»، «سرات»، «چاندرا چاترجی»، «بانکی چاندار چاترجی» و نیز «مشرف حسین» از جمله برجستگان ادبیات جدید بنگالی هستند.
-بهر حال در زمينه تاريخ دقيق شروع ادبيات معاصر بنگلا، بين صاحب نظران وانديشمندان فرهنگي اين سرزمين اختلاف نظر وجود دارد. برخي دیگر مانند المجاهد، بر اين باورند كه ادبيات معاصر بنگلا بعد از جنگ جهاني اول شروع شده است، برخي هم مانند الطاف الرحمان، شروع آن را از زمان رابيندرانات تاگور و نذر الاسلام بزرگ ترين و مشهورترين شاعران ونويسندگان این سرزمین به حساب می آورند.
+در [[بنگلادش]]، زبان بنگالی از نقش خاصی برخوردار است و درصد عظیمی (98 درصد ) از مردم به این زبان تکلم می کنند. این زبان با لغت های عاریتی که از زبان های گوناگون به عاریه گرفته، به زبان معجون تبدیل شده است و در این میان، زبان فارسی رتبه و اهمیت بالایی دارد. این زبان از جمله زبان های هندی و اروپایی و از متفرعات سنسکریت بوده و از قدیمی ترین زبان های دنیا به شمار می رود. اختلاط عجیب آن از زبان های هندی، فارسی، عربی، انگلیسی و ... به دلیل نفوذ فرهنگ های مختلف واقوام گوناگون در طی قرون متمادی به این سرزمین می باشد. این زبان دارای هشت تا نه هزار لغت فارسی است که در محاورات به کار برده می شود.
-    قديمي ترين متن موجود ادبيات بنگالي، حدود هزار سال قدمت دارد. دوره اي كه از آن زمان تا ظهور مسلمين را در بر مي گيرد، دوره اي به حساب مي آيد كه در طي آن ادبیات توسعه بسيار كندي داشته است.
+در آستانه استقلال پاکستان از هند، نزدیک به 75 میلیون سکنه کشور یعنی 98 تا 99 درصد مردم، بنگالی زبان بودند و این وحدت و یگانگی و تفاوت آن با زبان اعلام شده پاکستان(اردو)، از عوامل مهم تکوین ناسیونالیسم بنگالی واستقلال کشور [[بنگلادش]] بوده است.
-   در طي دوره مياني ( 1800- 1200م ) ادبيات به طور چشمگيري با حكومت حاكمان مسلمان توسعه يافت. چندي داس، كريتي باس، دولت قاضي علائول، بعضي از شعراي مشهور اين دوره هستند.
+همچنین بعضی از لهجه ها و گویش های روستانشینان با گروه زبان های تبتی و برمه ای مربوط است. این زبان در سرتاسر کشور دارای لهجه ها و گویش های متفاوت و نیز ادبیات غنی است. در نیمه اول قرن نوزدهم، ادبیات معاصر این زبان به سرحد شکوفایی خود رسید . آثار نویسندگان معروفی چون«رابیندرانات تاگور»(Rabindranath Tagore) در سال 1913 برنده جایزه نوبل شد. کوشش های دولت پاکستان به پوشاندن آثار «تاگور» پس از استقلال در 1974 از دیگر عوامل روی آوری [[بنگلادش]] به زبان وادبیات بنگالی شد. «ویدیاساگار»(Viddiya Sagar)، «بنیکم چاندرا»(Bankim Chandra)و «میرمشرف حسین» از جمله چهره های معروف دیگر ادبیات بنگالی در این دوره هستند<ref>فرزين نيا، زیبا (1374). [[بنگلادش]]. تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه.]</ref>.
-  دوره جديد ادبيات بنگالي در اواخر قرن نوزدهم شروع شد. « رابيندرانات تاگور » برنده جايزه نوبل، « قاضي نذر الاسلام»، «مايكل مادوسودان»، «دات»، «سرات»، «چاندرا چاترجي»، «بانكي چاندار چاترجي» و نيز «مشرف حسين» از جمله برجستگان ادبيات جديد بنگالي هستند.
+خط بنگالی نیز اصلاح شده خط سنسکریت یا دواناگاری( Devanagari) می باشد و شباهتی به خط اردو،که از دستخط عربی استفاده کرده است، ندارد. زبان انگلیسی زبانی رسمی در [[بنگلادش]] تلقی نمی شود؛ اما به طور غیررسمی توانسته است جایگاه خوبی به خصوص در محافل علمی و دانشگاهی پیدا کند و تقریباً به زبان دوم مردم این سرزمین تبدیل شده است و هر روز نیز بر دامنه وسعت ونفوذش افزوده می شود<ref>Al-Rashid, H. (1991) Geography of Bangladesh. Dhaka: University press</ref>.
-   در بنگلادش، زبان بنگالي از نقش خاصي برخوردار است و درصد عظيمي (98 درصد ) از مردم به اين زبان تكلم مي كنند. اين زبان با لغت هاي عاريتي كه از زبان هاي گوناگون به عاريه گرفته، به زبان معجون تبديل شده است و در اين ميان، زبان فارسي رتبه و اهميت بالايي دارد. این زبان از جمله زبان هاي هندي و اروپايي و از متفرعات سنسكريت بوده و از قديمي ترين زبان هاي دنيا به شمار مي رود. اختلاط عجيب آن از زبان های هندی، فارسی، عربی، انگلیسی و ... به دلیل نفوذ فرهنگ هاي مختلف واقوام گوناگون در طي قرون متمادي به اين سرزمين مي باشد. اين زبان داراي هشت تا نه هزار لغت فارسي است كه در محاورات به كار برده مي شود.
+بعد از اینکه [https://www.unesco.org/en سازمان یونسکو]<ref name=":2" /> 21 فوریه را روز بین المللی زبان های مادری پذیرفت، دولت [[بنگلادش]] برای تاسیس انستیتو زبان های مادری اقدام کرد. بدین منظور ستاد 21 نفره ای برای انجام طرح مذکور تشکیل شد و دکتر خبر الانعام به سمت مدیر پروژه منصوب شد. مبلغی برای ساخت بنا، در ماه ژوئن همان سال در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار داده شد. این انستیتو در 21 فوریه 2010 افتتاح مقدماتی  شد، ولی هنوز کار آموزشی در آن انجام نمی شود؛ قرار است در این مرکز 7 زبان از جمله زبان فارسی تدریس گردد . [https://www.unesco.org/en سازمان یونسکو]<ref name=":2" /> در 17 نوامبر سال 1999 در سی امین جلسه خود در [[پاریس]] به اتفاق 27 کشور عضو از جمله ایران ، روز 21 فوریه را روز بین المللی زبان مادری ثبت کرد.
-   در آستانة استقلال پاكستان از هند، نزدیک به 75 ميليون سكنه كشور یعنی 98 تا 99 درصد مردم، بنگالی زبان بودند و اين وحدت و يگانگي و تفاوت آن با زبان اعلام شده پاكستان (اردو ) ، از عوامل مهم تكوين ناسيوناليسم بنگالي واستقلال كشور بنگلادش بوده است.
+مدت زمان ساخت سه طبقه ساختمان مذکور یک سال پیش بینی شده بود و در آن مدت مقرر شد کارهای اداری در ساختمانی استیجاری انجام شود. از اهم فعالیت های این انستیتو می توان پژوهش، محافظت، هماهنگی، جمعاوری اطلاعات در خصوص زبان های مادری دنیا، الفباها، کتاب، نوار، ویدئو و بررسی وتبادل اطلاعات بین زبان هایی که در تداخل فرهنگ ها از بین رفته اند را برشمرد. علاوه بر این برای ترجمه کتاب های علوم تکنولوژی از زبان های دیگر به زبان [[بنگلادش]] و از [[بنگلادش]] به زبان های دیگر اقدام می شود.
-    همچنین بعضي از لهجه ها و گویش هاي روستانشينان با گروه زبان هاي تبتي و برمه اي مربوط است. این زبان در سرتاسر کشور دارای لهجه ها و گویش های متفاوت و نیز ادبيات غني است.
+به گفته آگاهان، مدیر انستیتو مذکور از طریق آگهی بین المللی منصوب می شود و چنانچه فرد لایقی در این خصوص داوطلب نشود، اقدام های لازم برای جذب شخصیتی که متخصص در زبان شناسی و مدیریت فرهنگی باشد، انجام می شود. همچنین مقرر شده است که کلیه فعالیت های انستیتو زبان های مادری با حفظ استانداردهای بین المللی انجام شود.
-    در نيمة اول قرن نوزدهم، ادبيات معاصر اين زبان به سرحد شكوفايي خود رسيد . آثار نویسندگان معروفی چون« رابيندرانات تاگور »[1] در سال 1913 برنده جايزة نوبل شد. كوشش هاي دولت پاكستان به پوشاندن آثار « تاگور » پس از استقلال در 1974 از ديگر عوامل روي آوري بنگلادش به زبان وادبيات بنگالي شد. « ويدياساگار » [2] ، « بنيكم چاندرا [3]» و «ميرمشرف حسين» از جمله چهره هاي معروف دیگر ادبيات بنگالي در این دوره هستند (فرزین نیا، 1373: 25).
+=== وضعیت انواع ادبی نظم و نثر ===
+تولد، گسترش و تنوع زبان وادبیات فرهنگ [[بنگلادش]] با تمسک به فرهنگ مردمی سرزمین بنگال صورت گرفته است. فرهنگ بنگالی عبارت است از فرهنگ مبتنی بر زندگی مردمی بنگال که در ساختار تنوع فرهنگ پیشین و معاصر این کشور تاثیر گذار بوده است، از قبیل فرهنگ هندی، فرهنگ بودایی، فرهنگ عربی، فرهنگ ایرانی و حتی فرهنگ اروپایی. البته در شکل گیری جریان پربار فرهنگ اسلامی بنگال، تاثیر جریان های شعری و عرفانی سرزمین فارس جنبه تازه ای دارد. در این زمینه نام شاعران نامی ایران مانند مولانا، جامی، سعدی و حافظ همیشه به یاد ماندنی است.
-   خط بنگالي نيز اصلاح شده خط سنسكريت يا دواناگاري[4] مي باشد و شباهتي به خط اردو،كه از دستخط عربي استفاده كرده است، ندارد.
+یکی از جریانات مهم ادبیات بنگالی، قصه های عامیانه است که در کنار آن قصه پریان، قصه های ذوقی عشقی، قصه های حماسی میهنی و قصه های مذهبی قرار گرفته اند. با تاثیر پذیری از جریانات مذکور، از قهرمانان ملی و اسطورهایی، ده ها داستان ساخته و پرداخته شده است. ویژگی اخلاقی این شخصیت های داستانی، خدمت و محبت به انسان هاست که از محدوده جغرافیایی کشور فراتر رفته در محافل بین المللی نیز مورد تمجید قرار گرفته اند. در میان شخصیت های مذکور اسامی «مهوا»، «ملوا»، «چندرایتی»، «کومولا»، «روپ بتی»، «کونکوولیلا»، «کازل ریخا»، و«دیوانه مدینه» وغیره را می توان نام برد. در کنار این افراد، آئینه بی بی، شیام رای، لیلا دیبی، نوحه پسر شجاع، کنجان، مالا، شانتی، رانی کومولا و غیره در زندگی سنتی مردم تاثیرات عاطفی عمیقی گذاشته است. در میان اینگونه داستان ها، داستان عمر علی ایرابتی و کالو غازی و چنتابتی، لال میان شیبتارا، سونابان و... بسیار معروف اند. در میان داستان های عشقی محلی بهلواسوندری، مدولاما، مالتی کوشوم مالا، مالونچوکونا، روپبان روپبتی، لال من لوجابتی، لال کومربهانومتی و ... نیز شایان ذکر می باشند. بعد از استقرار حکومت مسلمانان در قرن سیزدهم، بر اثر مهاجرت و مسافرت بسیاری از شاعران و صوفیان از کشورهای عربی و ایران، و نیز رفت و آمد بازرگانان برای تجارت، زبان وادبیات ایران در اذهان و اندیشه مردم این سرزمین به طور گسترده تاثیر گذاشت. به دنبال آن، قصه های فراوان مردمی ایران به زبان بنگالی ترجمه شد. درمیان این داستان ها، منظومه های سیف الملوک و بدیع الجمال از دوناغازی، سیف الملوک لال متی از عبدالحکیم، یوسف و زلیخا از زیب الملوک، شمع رخ و شاه جلال مدهومالا ( عسل ) از منگل چاند، گدام لیکا از سعدی و گل بغاولی از نوازش خان از بقیه مشهورترند.
-   زبان انگليسي زبانی رسمي در بنگلادش تلقي نمي شود؛ اما به طور غيررسمي توانسته است جايگاه خوبي به خصوص در محافل علمی و دانشگاهی پيدا كند و تقريباً به زبان دوم مردم اين سرزمين تبدیل شده است و هر روز نیز بر دامنة وسعت ونفوذش افزوده مي شود(Haroun Al –Rashid, 1991: 157).
+==== داستان های کوتاه ====
-   بعد از اينكه سازمان يونسكو 21 فوريه را روز بين المللي زبان هاي مادري پذيرفت، دولت بنگلادش براي تاسيس انستيتو زبان هاي مادري اقدام کرد. بدين منظور ستاد 21 نفره اي براي انجام طرح مذكور تشكيل شد و دكتر خبر الانعام به سمت مدير پروژه منصوب شد. مبلغی براي ساخت بنا، در ماه ژوئن همان سال در اختيار وزارت آموزش و پرورش قرار داده شد. این انستیتو در 21 فوریه 2010 افتتاح مقدماتی  شد، ولی هنوز کار آموزشی در آن انجام نمی شود؛ قرار است در این مرکز 7 زبان از جمله زبان فارسی تدریس گردد . سازمان يونسكو در 17 نوامبر سال 1999 در سي امين جلسه خود در پاريس به اتفاق 27 كشور عضو از جمله ايران ، روز 21 فوريه را روز بين المللي زبان مادري ثبت كرد.
+کتب فراوانی در زمینه داستان های کوتاه، رمان و نمایشنامه را چهره های فرهنگی نوشته اند. نویسنده معروف بنگالی،پراماتاچودوری (Pramatha chowdhury) (1994-1916) توصیفی در خصوص داستان کوتاه دارد مبنی بر این که داستان های کوتاه متنی کوتاه با ویژگی های خاص دارند. رابنیدرانات تاگور(Rabindranath Tagore) (1941- 1861) در اشعارخود به نام Balsayaion ( زندگی با باران) داستان کوتاه را این گونه تعریف می کند: <blockquote>«داستان کوتاه، داستانی است که دارای حجم کم ولی محتوای وسیع و غنی باشد». </blockquote>اولین داستان کوتاه در بنگال، داستان هایی همچون yugalanguriye ،Twinrings ،1874 و Radharani ،1975 است که توسط بانکیم چاندرا چاتو پادایا نوشته شده است. از نویسندگان این دوره می توان به گنرانات گوپتا ( 1940- 1868) اشاره داشت که رمان های او در رابطه با رویدادهای اجتماعی فرهنگی است. البته شک نیست که بهترین و نام آورترین داستان نویس کوتاه در این دوره، «رابیندرانات تاگور»(Rabindranath Tagore) است. وی پدر داستان های کوتاه به زبان بنگالی است و در میان مردم احترام خاصی دارد.  اولین داستان کوتاه او، Bhikharini ( زن گدا ) است که در مجله Bharati در سال 1974 به چاپ رسید. وی حدود 119 داستان کوتاه با مضامین خدایان، دین، عشق، طبیعت و حوادث اجتماعی و ... نوشته است.
-    مدت زمان ساخت سه طبقه ساختمان مذكور يك سال پيش بيني شده بود و در آن مدت مقرر شد کارهای اداري در ساختمانی استيجاري انجام شود.
+یکی دیگر از نویسندگان برجسته و شناخته شده داستان کوتاه Kedaanath Bandyo Padhyay ) 1949 – 1863 ) است که داستان های طنز آمیز متعددی مانند آمراکی اوکی (چه کسی و کی هستیم)، کابولاتی (یک اعتراف)، پاتی یا (هزینه سفر)، دکردوالی و... از وی به یادگار مانده است.
-   از اهم فعاليت هاي اين انستيتو مي توان پژوهش، محافظت، هماهنگي، جمعاوري اطلاعات در خصوص زبان هاي مادري دنيا، الفباها، كتاب، نوار، ويدئو و بررسي وتبادل اطلاعات بين زبان هايي كه در تداخل فرهنگ ها از بين رفته اند را برشمرد. علاوه بر اين براي ترجمه كتاب هاي علوم تكنولوژي از زبان هاي ديگر به زبان بنگلا و از بنگلا به زبان هاي ديگر اقدام می شود.
+پــــررامتا چودری نیز از دیگر نویسندگان با استعداد بود، اما کمتر موردعنایت قرار گرفته است زیرا داستان های او بیشتر جنبه تخیلی دارند. در میان مجموعه یادداشت های با ارزش او می توان چاریاری خاتا (داستان چهار دوست9)، اوتی (نذر)، نیل لویتا و ... را نام برد.
-    به گفته آگاهان، مدير انستيتو مذكور از طريق آگهي بين المللي منصوب می شود و چنانچه فرد لايقي در اين خصوص داوطلب نشود، اقدام هاي لازم براي جذب شخصیتي كه متخصص در زبان شناسی و مدیریت فرهنگی باشد، انجام می شود. همچنین مقرر شده است که کلیه فعاليت هاي انستيتو زبان هاي مادري با حفظ استانداردهاي بين المللي انجام شود.
+پروبات کومار موکو پادیا Probhat Kumar Mukho Paehyay ( 1932 – 1873) بیشتر از صدها داستان کوتاه در میان سال های 1931تا 1900 نوشت.
-''' '''
+شارات چاندرا چاتوپادیایی ( 1876_1938 )نویسنده دیگری است که به دلیل داستان های بلند ( رومان ) خود شهرت یافته است. وی کار نویسندگی را با داستان های کوتاه آغاز کرد.
-'''8. 3. وضعیت انواع ادبی نظم و نثر'''
+چاروچاندرا باندیو پادیای ( 1877_1938 ) یکی دیگر از نویسندگان داستانهای کوتاه بود. از نمونه آثار وی، پوس پاپاترا (یک سبد پر از گل)، سوغات (هدیه)، گالپاپاترا (بعضی داستانها) را می توان نام برد.
-تولد، گسترش و تنوع زبان وادبيات فرهنگ بنگلا با تمسك به فرهنگ مردمي سرزمين بنگال صورت گرفته است. فرهنگ بنگالي عبارت است از فرهنگ مبتني بر زندگي مردمي بنگال که در ساختار تنوع فرهنگ پیشین و معاصر این کشور تاثير گذار بوده است، از قبيل فرهنگ هندي، فرهنگ بودايي، فرهنگ عربی، فرهنگ ايرانی و حتي فرهنگ اروپایی. البته در شكل گيري جريان پربار فرهنگ اسلامي بنگال، تاثير جريان های شعري و عرفاني سرزمين فارس جنبه تازه اي دارد. در اين زمينه نام شاعران نامي ايران مانند مولانا، جامي، سعدي و حافظ هميشه به ياد ماندني است.
+روقیه سخاوت حسین ( 1880_1932 )، کارشناس امور آموزش و پرورش بود و در زمینه حقوق زنان نیز فعالیت داشت. از وی داستان های کوتاه متعددی به جای مانده است.
-   يكي از جريانات مهم ادبيات بنگالي، قصه هاي عاميانه است كه در كنار آن قصه پريان، قصه هاي ذوقي عشقي، قصه هاي حماسي ميهني و قصه هاي مذهبي قرار گرفته اند. با تاثير پذيري از جريانات مذكور، از قهرمانان ملی و اسطوره یی، ده ها داستان ساخته و پرداخته شده است. ويژگي اخلاقي اين شخصیت هاي داستاني، خدمت و محبت به انسان هاست كه از محدودة جغرافيايي كشور فراتر رفته در محافل بين المللي نيز مورد تمجيد قرار گرفته اند. در ميان شخصيت هاي مذكور اسامي «مهوا»، «ملوا»، «چندرايتي»، «كومولا»، «روپ بتي»، «كونكووليلا»، «كازل ريخا»، و« ديوانه مدينه» وغيره را مي توان نام برد. در كنار اين افراد، آئينه بي بي، شيام راي، ليلا ديبي، نوحه پسر شجاع، كنجان، مالا، شانتي، راني كومولا و غيره در زندگي سنتي مردم تاثيرات عاطفي عميقي گذاشته است. در ميان اينگونه داستان ها، داستان عمر علي ايرابتي و كالو غازي و چنتابتي، لال ميان شيبتارا، سونابان و... بسيار معروف اند. در ميان داستان هاي عشقي محلي بهلواسوندري، مدولاما، مالتي كوشوم مالا، مالونچوكونا، روپبان روپبتي،لال من لوجابتي، لال كومربهانومتي و ... نيز شایان ذكر مي باشند. بعد از استقرار حكومت مسلمانان در قرن سيزدهم، بر اثر مهاجرت و مسافرت بسياري از شاعران و صوفيان از کشورهای عربی و ايران، و نیز رفت و آمد بازرگانان برای تجارت، زبان وادبيات ايران در اذهان و انديشه مردم اين سرزمين به طور گسترده تاثير گذاشت. به دنبال آن، قصه هاي فراوان مردمي ايران به زبان بنگالي ترجمه شد. درميان اين داستان ها، منظومه های سيف الملوك و بديع الجمال از دوناغازي، سيف الملوك لال متي از عبدالحكيم، يوسف و زليخا از زيب الملوك، شمع رخ و شاه جلال مدهومالا ( عسل ) از منگل چاند، گدام ليكا از سعدي و گل بغاولي از نوازش خان از بقیه مشهورترند.
+مانیلال گانگو پادیای( 1888_1929 )، چندین کتاب داستان کوتاه نوشته است.
+تاراشانکار باندیو پادیانی ( 1898_1971 )، یکی دیگر از نویسندگان داستان های کوتاه است که در زمینه داستان های روستایی کتاب نوشته است.
-'''8. 3. 1. داستان هاي كوتاه'''
+تا سال 1947 نویسندگان برجسته داستان های کوتاه اکثراً هندو بودند، اما از نویسندگان مسلمان که به تعداد اندک بودند و در این عرصه قلم فرسایی کردند، این اشخاص مشهورترند:
-كتب فراواني در زمينه داستان هاي كوتاه، رمان و نمايشنامه را چهره هاي فرهنگي نوشته اند. نویسنده معروف بنگالی،پراماتاچودوري (Pramatha chowdhury) (1994-1916) توصيفي در خصوص داستان كوتاه دارد مبني بر اين كه داستان هاي كوتاه متنی كوتاه با ويژگي هاي خاص دارند. رابنيدرانات تاگور (1941- 1861) در اشعارخود به نام Balsayaion ( زندگي با باران) داستان كوتاه را اين گونه تعريف مي كند: «داستان كوتاه، داستاني است كه داراي حجم كم ولي محتواي وسيع و غني باشد».
+عبدالمنصور احمد (18998_1979 )، سید ولی الله (1922_1971)، ثامن چاندا (1920_1942)، شوکت عثمان و ...
-  اولين داستان كوتاه در بنگال، داستان هايي همچون yugalanguriye ، Twinrings ، 1874 و Radharani ،1975 است كه توسط بانكيم چاندرا چاتو پادايا نوشته شده است. از نويسندگان اين دوره مي توان به گنرانات گوپتا ( 1940- 1868) اشاره داشت كه رمان هاي او در رابطه با رویدادهای اجتماعی فرهنگی است. البته شک نیست که بهترين و نام آورترين داستان نويس كوتاه در اين دوره، «رابيندرانات تاگور» است. وي پدر داستان هاي كوتاه به زبان بنگالي است و در ميان مردم احترام خاصي دارد.  اولين داستان كوتاه او، Bhikharini ( زن گدا ) است كه در مجله Bharati در سال 1974 به چاپ رسيد. وی حدود 119 داستان كوتاه با مضامین خدايان، دين، عشق، طبيعت و حوادث اجتماعي و ... نوشته است.
+در سال 1952  هنگام جنبش دانشجویی برای استقلال و به رسمیت شناختن زبان بنگالی، داستان نویسی و سرودن شعر در زمینه جریان های سیاسی رشد کرد و در واقع جریان های سیاسی الهام بخش بعضی از نویسندگان در داستان نویسی شد. اشعار سروده شده توسط حسن حافظ الرحمان با عنوان اکوشه فوری، در همین خصوص است.
-  يكي ديگر از نويسان برجسته و شناخته شده داستان کوتاه Kedaanath Bandyo Padhyay ) 1949 – 1863 ) است كه داستان هاي طنز آميز متعددي مانند آمراكي اوكي (چه كسي و كي هستيم)، كابولاتي (يك اعتراف)، پاتي يا (هزينه سفر)، دكردوالي و... از وی به یادگار مانده است.
+ازنویسندگان برجسته معاصر، ابراهیم خان (1892_1978)، محبوب العالم (1898_1981)، ابوالفضل (1903_1983)، ابوجعفر شمس الدین (1911_1988)، شوکت عثمان (1917_1998)، صادر زین الدین  (1918_1986)، عبدالحق (1918_1997)، صدیقی (تولد 1927)، علاءالدین ال آزاد ( تولد 1932)، ظهیرریحان (1933_1972) معتبرترند. شوکت عثمان و علاءالدین آال آزاد از نویسندگان ممتاز در زمینه مضامین مختلف می باشند<ref name=":1" />.
-    پــــررامتا چودري نيز از ديگر نويسندگان با استعداد بود، اما كمتر موردعنايت قرار گرفته است زيرا داستان هاي او بيشتر جنبه تخیلی دارند. در ميان مجموعه يادداشت هاي با ارزش او مي توان چارياري خاتا (داستان چهار دوست9)، اوتي (نذر)، نيل لويتا و ... را نام برد.
+==== نمایشنامه ====
+[[بنگلادش]] با توجه به این مهم که توانسته فرهنگ های متنوعی در سراسر دوران حیاتش را تجربه کند و نیز محل تلاقی اندیشه های مذهبی مختلفی چون بودایی، هندویی و دین مبین اسلام بوده است، سرشار از عناصر فرهنگی مختلفی است که در عین حال به فرهنگ ملی تعالی بخشیده اند. این ترکیب عناصر فرهنگی موجب رشد نمایشنامه نویسی نیز در این سرزمین شده است.
-   پروبات كومار موکو پاديا Probhat Kumar Mukho Paehyay ( 1932 – 1873) بيشتر از صدها داستان كوتاه در ميان سال هاي 1931تا 1900 نوشت.
+امروز نمایش و تئاتر یکی از مهمترین ابزارهای فرهنگی و تفریحی کشور [[بنگلادش]] به شمار می رود و دو نوع متفاوت از نمایش دراین کشور تحت عناوین «گاترا» (Gatra) و تئاتر ملی رایج است. «گاترا» در واقع همان تئاتر فولکلور یا محلی است که به طور گسترده ای در میان روستائیان و گاه شهرنشینان متداول بوده و ازمجبوبیت چشمگیری برخوردار است.فصل زمستان بهترین فصل اجرای نمایش «گاترا» در بنگلادش است و زمان اجرا نیز مجموعاً در شب است و با نور پردازی چشم نواز همراه می شود. بعد از استقلال، هنر نمایش روند رو به رشدی طی کرده است<ref>برگرفته از سایت<nowiki/>https://www.tebyan.net/<nowiki/>، ذیل واژه"Bangladesh"</ref>.
-    شارات چاندرا چاتوپاديايي ( 1938 - 1876 )نویسنده دیگری است كه به دلیل داستان هاي بلند ( رومان ) خود شهرت يافته است. وی کار نویسندگی را با داستان های کوتاه آغاز کرد.
+==== ادبیات معاصر ====
+ادبیات معاصر این کشور شامل کتاب های کودکان و نوجوانان، وضعیت نقد ادبی و نشریات مخصوص ادبی است. در خصوص کتاب های کودکان و نوجوانان، همان طور که درباره افسانه ها و قصه های عامیانه اشاره کردیم، نخستین مجموعه از قصه های این قشر از جامعه در سال 1907 در بنگال (شامل بنگال غربی و شرقی)، پیش از تقسیم شبه قاره هند به دو کشور هند و پاکستان، منتشر شد. مضامین آن قصه ها بی شک برگرفته از اساطیر هندی است که در باورهای مردم [[بنگلادش]]، بعد از استقلال از پاکستان و تاسیس این کشور در یاد و خاطرات مردم باقی مانده است. کتاب های دیگری که بعد ها در این کشور انتشار یافتند، همان هایی هستند که پیش از این از آن ها یاد شده است.
-    چاروچاندرا بانديو پادياي ( 1938 – 1877 ) يكي ديگر از نويسندگان داستانهاي كوتاه بود. از نمونه آثار وی، پوس پاپاترا (يك سبد پر از گل)، سوغات (هديه)، گالپاپاترا (بعضي داستانها) را مي توان نام برد.
+کهن ترین متن ادبی، کتاب «چاریا پادا» نام دارد که مربوط به سده هشتم میلادی است. متن کهن دیگری مربوط به قرون وسطی به نام «چاندیاس» در دست است. در قرن نوزدهم میلادی، نابغه بزرگی در عرصه ادبیات بنگالی پدید آمد که ادبیات بنگالی را به اوج خود رساند. وی رابیندرانات تاگو( Rabindranath Tagore) بود که نام بنگال را جاودانه کرد و در عرصه های گوناگون ادبی و هنری ید طولایی داشت. اندیشمندان بزرگ دیگری در این عرصه خوش درخشیدند که نام آن ها [[بنگلادش]] را در حوزه ادبی و حتی موسیقی پرآوازه کرده است، مانند مادو[[سودان]] داته و [[قاضی نذر الاسلام|قاضی نذرالاسلام]].
-   روقيه سخاوت حسين ( 1932- 1880)، كارشناس امور آموزش و پرورش بود و در زمينه حقوق زنان نيز فعاليت داشت. از وی داستان هاي كوتاه متعددي به جای مانده است.
+=== [[مراکز و انجمن های ادبی در بنگلادش|مراکز و انجمن های ادبی]] ===
-   مانيلال گانگو پادياي( 1929 – 1888)، چندين كتاب داستان كوتاه نوشته است.
+==== [[فرهنگستان كودكان بنگلادش|فرهنگستان کودکان بنگلادش]] ====
+نیمی از جمعیت کشور [[بنگلادش]] را کودکان تشکیل می دهند و در واقع سکانداران آینده کشور می باشند. به همین منظور و برای تجلی استعدادها و توانایی های نهفته درکودکان بنگالی، فرهنگستانی با نام «شیشو آکادمی»(آکادمی Shishu ) ویژه کودکان بنگالی در سال 1976 تأسیس شد. هدف از تاسیس آن گردهم آوردن کودکان بنگالی از تمامی نقاط [[بنگلادش]] در شهر [[داكا|داکا]] و از طریق مدارسی که در آن ها تحصیل می کنند، می باشد تا به یک شیوه تربیت شوند.
-   تاراشانكار بانديو پادياني (1971 – 1898)، يكي ديگر از نويسندگان داستان هاي كوتاه است كه در زمينه داستان هاي روستايي كتاب نوشته است.
+در این فرهنگستان آموزش هایی در خصوص هنرهای زیبا و هنرهای نمایشی ارائه می شود. ایــن کودکان اغلب با توجه به سن و موضوعی که به آن علاقه دارند، به گروه های مختلف تقسیم می شوند. هر از گاهی نیز مسابقاتی بین گروه های مختلف برگزار می شود و به بهترین اجرا کنندگان جوایز ارزنده ای اعطا می شود. حتی در برخی مواقع برای ارائه آثار خود به کشورهای خارجی می روند. از این رو بنابر اهمیت موضوع، دولت [[بنگلادش]] اقدام به تأسیس موسسات فرهنگی با شعبات بیشتر در گروه های کوچک تر در کشور نموده است، به طوری که کودکان مناطق محلی نیز قادر به استفاده از این امکانات ادبی، فرهنگی، هنری می باشند. تاکنون 64 شعبه از این گونه موسسات فرهنگی در سراسر کشور تأسیس شده اند.
-  تا سال 1947 نويسندگان برجسته داستان هاي كوتاه اكثراً هندو بودند، اما از نويسندگان مسلمان که به تعداد اندك بودند و در اين عرصه قلم فرسايي كردند، این اشخاص مشهورترند:
+==== [[موسسة نذرال در بنگلادش|موسسه نذرال]] ====
+[[قاضی نذر الاسلام]] شاعر ملی [[بنگلادش]] است. سهم مشارکت این بخش در زمینه های ادبی [[بنگلادش]] نامحدود است. صنعت شعر، رمان، نمایشنامه، داستان، نشر، مقاله، موسیقی و آواز، همگی جزو منابع ادبی [[بنگلادش]] می باشندکه از نوشته های نذرال بهره می برند و به غنای خاصی رسیده اند. در زمان حیات او هیچ گونه اقدام جدی برای جمعاوری و انتشار آثار وی صورت نگرفت. اما بعدها جمع اوری همه نوشته های او ضروری تشخیص داده شد و تحقیقاتی بر روی آثار او انجام گرفت. به دلیل اهمیت موضوع و تأثیر مثبت شخصیت ادبی و فرهنگی او در ادبیات کشور، مؤسسه نذرال (Nazrul)در تاریخ 12 ژوئن 1974تأسیس شد. اداره کارهای این موسسه به هیئت مدیره 7 نفره تفویض شده است. این هیئت بر انجام کارهای زیر نظارت کامل دارد:
-   عبدالمنصور احمد (1979– 1898 )، سيد ولي الله (1971- 1922)، ثامن چاندا (1942-1920 )، شوكت عثمان و ...
+* گسترش مطالعه آثار نذرال؛
+* جمعاوری سرودهای این شاعر ملی و دیگر آثار نذرالاسلام  چه در داخل و چه در خارج کشور؛
+* فراهم نمودن تحقیق بر روی آثار وی در زمینه ادبیات و نشر آن؛
+* برپایی کنفرانس ها ، سخنرانی ها ، مناظره ها در خصوص بررسی آثار ادبی شاعر؛
+* تأسیس کتابخانه ها، مراکز ضبط نوار، یادداشت ها و دیگر آثار به یاد ماندنی نذرال در زمینه ادبیات؛
+* تهیه نت موسیقی برای ترویج نوع خاص نت نویسی نذرال وعرضه آن با استاندارد قابل قبولی بر روی نوارها، فیلم های ویدئویی و کتاب های چاپی؛
+* فراهم نمودن زمینه های آموزش در موسسه و نقد و بررسی آثار شاعر؛
+* اعطای جوایز به نویسندگانی که ازنظر مؤسسه، سهم عمده ای در تحقیق برروی آثار نذرال داشته یا دارند.
-  در سال 1952  هنگام جنبش دانشجويي براي استقلال و به رسميت شناختن زبان بنگالي، داستان نويسي و سرودن شعر در زمينه جريان هاي سياسي رشد کرد و در واقع جريان هاي سياسي الهام بخش بعضي از نويسندگان در داستان نويسي شد. اشعار سروده شده توسط حسن حافظ الرحمان با عنوان اكوشه فوري، در همين خصوص است.
+==== [[بنگلا آكادمی|بنگلا آکادمی]] ====
+آکادمی هنر و ادبیات ملی [[بنگلادش]]، انستیتویی است که در توسعه زبان وادبیات و فرهنگ در این سرزمین فعالیت دارد. «بنگلا» زبان ملی و رسمی کشور [[بنگلادش]] است. زبان بنگالی تاریخی بیش از یک هزار سال را پشت سر دارد و از ادبیات سنتی و کهن برخوردار می باشد. از نظر زبان شناسی، این زبان از گروه زبان های هند واروپایی است.
-       ازنويسندگان برجسته معاصر، ابراهيم خان ( 1978- 1892 )، محبوب العالم ( 1981- 1898)، ابوالفضل (1983- 1903 )، ابوجعفر شمس الدين ( 1988- 1911)، شوكت عثمان (1998- 1917 )، صادر زين الدين  (1986- 1918)، عبدالحق (1997 – 1918)، صديقي (تولد 1927)، علاءالدين ال آزاد ( تولد 1932)، ظهيرريحان ( 1972- 1933) معتبرترند. شوكت عثمان و علاءالدين آال آزاد از نويسندگان ممتاز در زمینه مضامين مختلف می باشند (National Encyclopedia Bangladesh , Asiatic Society of Bangladesh ).
+«[[بنگلا آكادمی|بنگلا آکادمی]]» در سوم دسامبر 1955، تحت حکومت جبهه متحد، که در سال 1954 به پیروزی رسیده بود، تأسیس شد و رسما توسط ابوحسین سرکار سروزیر بنگال شرقی گشایش یافت.  دولت ایالتی اقدام به تأسیس کمیته ای مقدماتی در 26 نوامبر 1955 کرد که پس از افتتاح آن، فردی به نام محمود برکت ا... را مامور ویژه و مدیر اجرایی آکادمی کرد.
+بعد از بازنشسته شدن وی در 1956، دکتر محمود انعام الحق اولین مدیر این آکادمی شد. در پی آن، طبق اساسنامه آکادمی [[بنگلادش]] مصوب پارلمان این کشور، در تاریخ سوم آوریل 1957، این مؤسسه از هویت مستقلی برخوردار شد. سپس از تاریخ دهم آگوست 1957، اساسنامه فوق به مرحله اجرا گذاشته شد و بعد از آن کمیته مقدماتی به «شورای آکادمی» تغییر نام یافت. اولین شورا در مارچ 1958 تشکیل شد و در دهم آگوست 1958 فعالیت خود را آغاز کرد. شورای اداری دارای 19 عضو است که چهار نفر از اعضای قدیمی (شواری قبلی)، 7 نفراز سوی دولت و 8 نفر دیگر از سوی افراد خارج از اعضای شورا انتخاب می شوند. این شورا در زمینه های تحقیق و پژوهش، ترجمه، تنظیم، چاپ، فروش و کتابداری فعالیت دارد.این شورا دارای دو بخش اصلی و فرعی است که بخش اصلی آن شامل بخش های: زبان، ادبیات، فرهنگ و مطبوعات، منابع، تأسیس، طرح و برنامه آموزش و کتابخانه می باشد و بخش فرعی آن شامل بخش های: توسعه، فروش و بازار یابی، هماهنگی و روابط عمومی، حسابداری و بودجه، و شورا می باشد<ref>Rashid, M. (1993). Introduction Bangla academy. Dhaka: Bangla Academy </ref>.
-'''8. 3. 2. نمايشنامه'''
+==== [[کانون شعر در بنگلادش|کانون شعر]] ====
+در کشور هند «بنیاد شعر» با نام «چتر ادبیات» معروف است. این بنیاد در سال 2002 اقدام به تأسیس شعبه ای در [[بنگلادش]] با عنوان «کانون شعر» کرد.  این کانون زیرنظر و حمایت دفتر [https://www.unesco.org/en یونسکو]<ref name=":2" /> در [[بنگلادش]] فعالیت می کند. کانون فوق دو عنوان نشریه به نام های «شعرامروز» و «دریای ادبیات» چاپ می کند و در بیش از 50 کشور دنیا توزیع می شود<ref>The Daily Observer , 1 March 2002 , Dhaka, Bangladesh</ref>.
-بنگلادش با توجه به این مهم که توانسته فرهنگ هاي متنوعی در سراسر دوران حياتش را تجربه کند و نیز محل تلاقي انديشه هاي مذهبي مختلفي چون بودایی، هندویی و دين مبين اسلام بوده است، سرشار از عناصر فرهنگی مختلفی است که در عین حال به فرهنگ ملی تعالی بخشیده اند. این ترکیب عناصر فرهنگی موجب رشد نمایشنامه نویسی نیز در این سرزمین شده است.
+==== [[سازمان كوچی كانچار میلا|سازمان کوچی کانچار میلا]] ====
+سازمان کوچی کانچار میلا(Kochi Kanchar mela) یا حلقه پرنده های کوچک، سازمانی غیر سیاسی و غیر دولتی است که با گرایش به اصول فرهنگی اجتماعی فعالیت می کند. این سازمان در رابطه با کودکان در زمینه های هنری، فرهنگی و ورزشی در سطح گسترده ای فعالیت دارد. از اهداف عمده این سازمان، آموزش و تربیت کودکان و رشد فرهنگی، ادبی آنان برای آینده ای روشن، صیانت از کودکان و نوجوانان در برابر تهاجم فرهنگی بیگانه از طریق مرتبط ساختن با فرهنگ و ارزش های خودی است. از برنامه های ویژه این سازمان، برگزاری مسابقات ادبی و هنری مانند شعر خوانی، قصه گویی، سرود، سخنرانی و ... می باشد.
-   امروز نمايش و تئاتر يكي از مهمترين ابزارهاي فرهنگي و تفريحي كشور بنگلادش به شمار مي رود و دو نوع متفاوت از نمايش دراين كشور تحت عناوين « گاترا» (Gatra) و تئاتر ملي رايج است. «گاترا» در واقع همان تئاتر فولكلور يا محلي است كه به طور گسترده اي در ميان روستائيان و گاه شهرنشينان متداول بوده و ازمجبوبيت چشمگيري برخوردار است.  فصل زمستان بهترين فصل اجراي نمايش « گاترا» در بنگلادش است و زمان اجرا نيز مجموعاً در شب است و با نور پردازي چشم نواز همراه مي شود. بعد از استقلال، هنر نمايش روند رو به رشدی طی کرده است (WWW. TEBYAN .net , Bangladesh ).
+=== [[مشاهیر ادبی بنگلادش|مشاهیر ادبی]] ===
-'''8. 4. ادبیات معاصر'''
+==== شاعران و نویسندگان مشهور بنگلادش ====
+عبدالحکیم، شاعر ؛ مبل احمد، نویسنده؛ اخترالزمان الیاس، رمان نویس و نویسنده داستانهای کوتاه؛ آلائول، شاعر؛ ابوحسین، شاعر؛ آل محمود، شاعر؛ سرکار، شاعر؛ بیگم روکیا، نویسنده؛ حسن راجا، شاعر عارف؛ همایون احود، رمان نویس؛ آزاد همایون، نویسنده؛ حسن عزیزالحق، نویسنده؛ جهان آرا امام، نویسنده؛ جاسم الدین، شاعر؛ لالن، شاعر عارف؛ محمد ظفر اقبال، نویسنده؛ منیر چوهدری، نمایشنامه نویس؛ رودرا شهیدا... محمد، شاعر؛ رفیق آزاد، شاعر؛ شهریار کبیر، نویسنده؛ شمس الرحمان، شاعر؛ امین الحق، شاعر؛ سید مجتبی علی، نویسنده<ref>توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ [[بنگلادش]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>.
-ادبیات معاصر این کشور شامل کتاب های کودکان و نوجوانان، وضعیت نقد ادبی و نشریات مخصوص ادبی است. در خصوص کتاب های کودکان و نوجوانان، همان طور که درباره افسانه ها و قصه های عامیانه اشاره کردیم، نخستین مجموعه از قصه های این قشر از جامعه در سال 1907 در بنگال (شامل بنگال غربی و شرقی)، پیش از تقسیم شبه قاره هند به دو کشور هند و پاکستان، منتشر شد. مضامین آن قصه ها بی شک برگرفته از اساطیر هندی است که در باورهای مردم بنگلادش، بعد از استقلال از پاکستان و تاسیس این کشور در یاد و خاطرات مردم باقی مانده است. کتاب های دیگری که بعد ها در این کشور انتشار یافتند، همان هایی هستند که پیش از این از آن ها یاد شده است.
+== نیز نگاه کنید به ==
+[[زبان و ادبیات ژاپن]]؛ [[زبان و ادبیات روسی]]؛ [[زبان و ادبیات کانادا]]؛ [[زبان و ادبیات کوبا]]؛ [[زبان و ادبیات لبنان]]؛ [[زبان و ادبیات مصر]]؛ [[زبان و ادبیات تونس]]؛ [[زبان و ادبیات افغانستان]]؛ [[زبان و ادبیات چینی]]؛ [[زبان و ادبیات سنگال]]؛ [[زبان و ادبیات تایلند]]؛ [[زبان و ادبیات آرژانتین]]؛ [[زبان و ادبیات فرانسه]]؛ [[زبان و ادبیات اسپانیا]]؛ [[زبان و ادبیات مالی]]؛ [[زبان و ادبیات ساحل عاج]]؛ [[زبان و ادبیات سوریه]]؛ [[زبان و ادبیات اتیوپی]]؛ [[زبان و ادبیات زیمبابوه]]؛ [[زبان و ادبیات سیرالئون]]؛ [[زبان و ادبیات قطر]]؛ [[زبان و ادبیات سودان]]؛ [[زبان و ادبیات گرجستان]]؛ [[زبان و ادبیات تاجیکستان]]؛ [[زبان و ادبیات قزاقستان]]؛ [[زبان و ادبیات سریلانکا]]؛ [[زبان و ادبیات اردن]]
-    کهن ترین متن ادبی، کتاب «چاریا پادا» نام دارد که مربوط به سده هشتم میلادی است. متن کهن دیگری مربوط به قرون وسطی به نام «چاندیاس» در دست است. در قرن نوزدهم میلادی، نابغه بزرگی در عرصه ادبیات بنگالی پدید آمد که ادبیات بنگالی را به اوج خود رساند. وی رابیندرانات تاگور بود که نام بنگال را جاودانه کرد و در عرصه های گوناگون ادبی و هنری ید طولایی داشت. اندیشمندان بزرگ دیگری در این عرصه خوش درخشیدند که نام آن ها بنگلادش را در حوزه ادبی و حتی موسیقی پرآوازه کرده است، مانند مادو[[سودان]] داته و قاضی نذرالاسلام.
+== کتابشناسی ==
+<references />
+[[رده:خط، زبان و ادبیات]]
-'''8. 4. 1. مراکز و انجمن های ادبی'''
-'''8. 4. 1. 1. [[فرهنگستان كودكان بنگلادش]]''' ('''آكادمي''' Shishu )
-نيمي از جمعيت كشور بنگلادش را كودكان تشكيل مي دهند و در واقع سكانداران آينده كشور مي باشند. به همين منظور و برای تجلي استعدادها و توانايي های نهفته دركودكان بنگالي، فرهنگستانی با نام «شيشو آكادمي» ويژه كودكان بنگالي در سال 1976 تأسيس شد. هدف از تاسیس آن گردهم آوردن کودکان بنگالی از تمامي نقاط بنگلادش در شهر [[داكا]] و از طريق مدارسي كه در آن ها تحصيل مي كنند، می باشد تا به یک شیوه تربیت شوند.
-  در اين فرهنگستان آموزش هايي در خصوص هنرهاي زيبا و هنرهاي نمايشي ارائه مي شود. ايــن كودكان اغلب با توجه به سن و موضوعی که به آن علاقه دارند، به گروه هاي مختلف تقسيم مي شوند. هر از گاهی نیز مسابقاتي بين گروه هاي مختلف برگزار می شود و به بهترين اجرا كنندگان جوايز ارزنده اي اعطا می شود. حتي در برخي مواقع برای ارائه آثار خود به كشورهاي خارجي می روند. از اين رو بنابر اهميت موضوع، دولت بنگلادش اقدام به تأسيس موسسات فرهنگي با شعبات بيشتر در گروه هاي كوچك تر در کشور نموده است، به طوري كه كودكان مناطق محلي نيز قادر به استفاده از اين امكانات ادبي، فرهنگي، هنري مي باشند. تاكنون 64 شعبه از اين گونه موسسات فرهنگي در سراسر کشور تأسيس شده اند.
-'''8. 4. 1. 2. موسسة نذرال''' (Nazrul)
-قاضي نذر الاسلام شاعر ملي بنگلادش است. سهم مشاركت اين بخش در زمينه هاي ادبي بنگلادش نامحدود است. صنعت شعر، رمان، نمايشنامه، داستان، نشر، مقاله، موسيقي و آواز، همگي جزو منابع ادبي بنگلادش مي باشندكه از نوشته هاي نذرال بهره می برند و به غناي خاصي رسيده اند. در زمان حيات او هيچ گونه اقدام جدي برای جمعاوري و انتشار آثار وی صورت نگرفت. اما بعدها جمعاوري همه نوشته هاي او ضروري تشخيص داده شد و تحقيقاتي بر روي آثار او انجام گرفت. به دليل اهميت موضوع و تأثير مثبت شخصیت ادبی و فرهنگی او در ادبيات كشور، مؤسسه نذرال در تاريخ 12 ژوئن 1974تأسيس شد. اداره کارهای اين موسسه به هيئت مديره 7 نفره تفويض شده است. این هیئت بر انجام کارهای زیر نظارت کامل دارد:
-.گسترش مطالعه آثار نذرال
-. جمعاوري سرودهاي اين شاعر ملي و ديگر آثار نذرالاسلام  چه در داخل و چه در خارج کشور
-. فراهم نمودن تحقيق بر روي آثار وی در زمينه ادبيات و نشر آن
-. برپايي كنفرانس ها ، سخنراني ها ، مناظره ها در خصوص بررسي آثار ادبي شاعر
-. تأسيس كتابخانه ها، مراكز ضبط نوار، يادداشت ها و ديگر آثار به ياد ماندني نذرال در زمينه ادبيات
-. تهيه نت موسيقي برای ترويج نوع خاص نت نويسي نذرال وعرضه آن با استاندارد قابل قبولي بر روي نوارها، فيلم هاي ويدئويي و كتاب هاي چاپي
-. فراهم نمودن زمينه هاي آموزش در موسسه و نقد و بررسي آثار شاعر
-. اعطای جوايز به نويسندگاني كه ازنظر مؤسسه، سهم عمده اي در تحقيق برروي آثار نذرال داشته یا دارند.
-==== بنگلا آكادمي ====
-آكادمي هنر و ادبيات ملي بنگلادش، انستيتويي است كه در توسعه زبان وادبيات و فرهنگ در اين سرزمين فعاليت دارد.
-   « بنگلا» زبان ملي و رسمي كشور بنگلادش است. زبان بنگالي تاريخي بيش از يك هزار سال را پشت سر دارد و از ادبيات سنتي و كهن برخوردار مي باشد. از نظر زبان شناسي، اين زبان از گروه زبان هاي هند واروپايي است.
-   « بنگلا آكادمي » در سوم دسامبر 1955، تحت حكومت جبهه متحد، كه در سال 1954 به پيروزي رسيده بود، تأسيس شد و رسما توسط ابوحسين سركار سروزير بنگال شرقي گشایش یافت.  دولت ايالتي اقدام به تأسيس كميته ای مقدماتي در 26 نوامبر 1955 کرد كه پس از افتتاح آن، فردي به نام محمود بركت ا... را مامور ويژه و مدير اجرايي آكادمي کرد.
-    بعد از بازنشسته شدن وي در 1956، دكتر محمود انعام الحق اولين مدير اين آكادمي شد. در پی آن، طبق اساسنامه آكادمي بنگلا مصوب پارلمان این کشور، در تاريخ سوم آوريل 1957، اين مؤسسه از هويت مستقلي برخوردار شد. سپس از تاريخ دهم آگوست 1957، اساسنامه فوق به مرحله اجرا گذاشته شد و بعد از آن كميته مقدماتی به « شوراي آكادمي » تغییر نام یافت. اولين شورا در مارچ 1958 تشكيل شد و در دهم آگوست 1958 فعاليت خود را آغاز كرد. شوراي اداري داراي 19 عضو است كه چهار نفر از اعضاي قديمي (شواري قبلي)، 7 نفراز سوي دولت و 8 نفر ديگر از سوي افراد خارج از اعضاي شورا انتخاب مي شوند. اين شورا در زمينه هاي تحقيق و پژوهش، ترجمه، تنظيم، چاپ، فروش و كتابداري فعاليت دارد.
-  اين شورا داراي دو بخش اصلي و فرعي است که بخش اصلي آن شامل بخش های: زبان، ادبيات، فرهنگ و مطبوعات، منابع، تأسيس، طرح و برنامه آموزش و كتابخانه مي باشد و بخش فرعي آن شامل بخش های: توسعه، فروش و بازار يابي، هماهنگي و روابط عمومي، حسابداري و بودجه، و شورا مي باشد (Mohammad Rashid, Bangla Academy , Dhaka , March1993 ).
-'''8. 4. 1. 3. كانون شعر'''
-در كشور هند « بنياد شعر » با نام « چتر ادبيات » معروف است. اين بنياد در سال 2002 اقدام به تأسيس شعبه اي در بنگلادش با عنوان «كانون شعر» کرد.  اين كانون زيرنظر و حمايت دفتر يونسكو در بنگلادش فعالیت می کند. كانون فوق دو عنوان نشریه به نام هاي «شعرامروز» و «درياي ادبيات» چاپ مي كند و در بيش از 50 كشور دنيا توزيع مي شود (The Daily Observer , 1 March 2002 , Dhaka, Bangladesh ).
-'''8. 4. 1. 4. سازمان كوچي كانچار میلا''' (Kochi Kanchar mela) ('''حلقه پرنده هاي كوچك''')
-سازمان كوچي كانچار میلا، سازمانی غير سياسي و غیر دولتی است كه با گرايش به اصول فرهنگي اجتماعي فعاليت مي كند. این سازمان در رابطه با كودكان در زمينه های هنري، فرهنگي و ورزشي در سطح گسترده اي فعاليت دارد. از اهداف عمده اين سازمان، آموزش و تربيت كودكان و رشد فرهنگي، ادبي آنان براي آينده اي روشن، صيانت از كودكان و نوجوانان در برابر تهاجم فرهنگي بيگانه از طريق مرتبط ساختن با فرهنگ و ارزش هاي خودي است. از برنامه هاي ويژه اين سازمان، برگزاری مسابقات ادبي و هنري مانند شعر خواني، قصه گويي، سرود، سخنراني و ... مي باشد.
-'''8. 5. مشاهیر ادبی'''
-شاعران و نویسندگان مشهور بنگلادش:
-    عبدالحکیم، شاعر ؛ مبل احمد، نویسنده؛ اخترالزمان الیاس، رمان نویس و نویسنده داستانهای کوتاه؛ آلائول، شاعر؛ ابوحسین، شاعر؛ آل محمود، شاعر؛ سرکار، شاعر؛ بیگم روکیا، نویسنده؛ حسن راجا، شاعر عارف؛ همایون احود، رمان نویس؛ آزاد همایون، نویسنده؛ حسن عزیزالحق، نویسنده؛ جهان آرا امام، نویسنده؛ جاسم الدین، شاعر؛ لالن، شاعر عارف؛ محمد ظفر اقبال، نویسنده؛ منیر چوهدری، نمایشنامه نویس؛ رودرا شهیدا... محمد، شاعر؛ رفیق آزاد، شاعر؛ شهریار کبیر، نویسنده؛ شمس الرحمان، شاعر؛ امین الحق، شاعر؛ سید مجتبی علی، نویسنده.
-----[1] - Rabindranath Tagore
-[2] - Viddiya Sagar
-[3] - Bankim Chandra
-[4] - Devanagari