نظام حزبی مصر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:National Democratic Party (Egypt).png| | [[پرونده:National Democratic Party (Egypt).png|بندانگشتی|لوگو حزب «الوطنی». برگرفته از سایت اخبار روز مصر، قابل بازیابی از https://www.dailynewsegypt.com/2012/09/18/just-for-you-national-democratic-party-members-re-enter-political-scene/]][[پرونده:Mostafa-Kamel-z.jpg|بندانگشتی|مصطفی کامل. برگرفته از سایت ویکی مدیا کامنز، قابل بازیابی از https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B9%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%89_%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%85%D9%8A.jpg]]هر چند زمینه‌های شکل گیری احزاب سیاسی در [[مصر]] به دهه‌های پایانی قرن نوزدهم باز می‌گردد، این احزاب عمدتا در سال‌های اولیه قرن بیستم ظهور کردند. سال 1907 از نقاط عطف روند شکل گیری احزاب سیاسی در [[مصر]] است که پنج حزب در صحنه سیاسی این کشور ظهور کرد. مهمترین این احزاب، حزب «الوطنی» به ریاست مصطفی کامل بود که جنبش ملی را تا مرحله انقلاب سال 1919 رهبری کرد. قانون اساسی سال 1923 چارچوب حیات سیاسی و به ویژه حیات حزبی و پارلمانی را شکل داد و زان پس احزاب بیشتری در صحنه ظهور کردند<ref name=":12">بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.</ref> برخی از این احزاب البته حزبهای دولتی بودند که از جمله آنها میتوان به حزب «الاتحاد» به ریاست یحیی باشا ابراهیم و حزب «الشعب» به ریاست اسماعیل صدقی باشا در سال 1930 اشاره کرد.<ref>المرجع في [[تاریخ مصر|تاريخ مصــر]] الحديث و المعاصر (2009). تقديم و مراجعة يونان لبيب رزق. [[قاهره|القاهرة]]: [http://scc.gov.eg/ المجلس الاعلي للثقافة]، ص557.</ref> احزاب فعال سیاسی در این سال‌ها را میتوان در پنج طیف حزبی قرار داد: | ||
احزاب لیبرال، شامل حزب «الوفد» و دیگر احزاب منشعب شده از آن: «الاحرار الدستوریین»، «الحزب السعدی» و حزب «الکتلة الوفدیة» | احزاب لیبرال، شامل حزب «الوفد» و دیگر احزاب منشعب شده از آن: «الاحرار الدستوریین»، «الحزب السعدی» و حزب «الکتلة الوفدیة» | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۳: | ||
با پیروزی افسران آزاد در انقلاب سال 1952، مرحله جدیدی در حیات حزبی این کشور آغاز شد. در این مرحله بیشتر احزاب سیاسی تعطیل و تعدد حزبی از میان رفت و در واقع صحنه سیاسی کشور در اختیار حزب واحد قرار گرفت؛ حزب «الاتحاد الاشتراکی العربی». | با پیروزی افسران آزاد در انقلاب سال 1952، مرحله جدیدی در حیات حزبی این کشور آغاز شد. در این مرحله بیشتر احزاب سیاسی تعطیل و تعدد حزبی از میان رفت و در واقع صحنه سیاسی کشور در اختیار حزب واحد قرار گرفت؛ حزب «الاتحاد الاشتراکی العربی». | ||
حاکمیت حزب سیاسی واحد بر حیات حزبی کشور تا سال 1977 ادامه یافت. در این سال با تصویب قانون احزاب سیاسی، مرحله جدیدی از تعدد حزبی آغاز شد. قانون مزبور در سال 2005 با تعدیل روبرو شد که برخی از بندهای آن عبارت بود از: عدم تأسیس حزب بر مبنای دینی، مذهبی و یا طبقاتی، عدم تشکیل حزب به عنوان شاخه احزاب بیگانه، ممنوعیت داشتن شاخه نظامی یا شبه نظامی برای احزاب سیاسی، شفاف بودن برنامه‌ها، اهداف، شیوه‌های فعالیت و منابع مالی احزاب. | حاکمیت حزب سیاسی واحد بر حیات حزبی کشور تا سال 1977 ادامه یافت. در این سال با تصویب قانون احزاب سیاسی، مرحله جدیدی از تعدد حزبی آغاز شد. قانون مزبور در سال 2005 با تعدیل روبرو شد که برخی از بندهای آن عبارت بود از: عدم تأسیس حزب بر مبنای دینی، مذهبی و یا طبقاتی، عدم تشکیل حزب به عنوان شاخه احزاب بیگانه، ممنوعیت داشتن شاخه نظامی یا شبه نظامی برای احزاب سیاسی، شفاف بودن برنامه‌ها، اهداف، شیوه‌های فعالیت و منابع [[مالی]] احزاب. | ||
علیرغم ممانعت یا سختگیری کمیته امور احزاب در خصوص تأسیس احزاب جدید در این مرحله، برخی احزاب توانستند با حمایت دستگاه قضائی امکان حضور در صحه فعالیت حزبی داشته باشند. در طول سال‌های 1977 تا 2007، 24 حزب سیاسی در این کشور تأسیس شد. برخی از این احزاب با مجوز کمیته امور احزاب فعال شد که از جمله آنها میتوان از: حزب الوفدالجدید (1978)، حزب الوفاق القومی (2000)، حزب الغد (2004) و حزب الجبهة الدیموقرطیة (2007) نام برد. احزاب دیگری هم بر اساس احکام قضائی اجازه فعالیت یافتند که: حزب الامة (1983)، حزب الفتاة الجدید (1990)، حزب مصر (2001)، حزب الجیل الدیمواطی (2002) و [[حزب شباب مصر]] (2005) از آن جمله است.<ref name=":12" /> | علیرغم ممانعت یا سختگیری کمیته امور احزاب در خصوص تأسیس احزاب جدید در این مرحله، برخی احزاب توانستند با حمایت دستگاه قضائی امکان حضور در صحه فعالیت حزبی داشته باشند. در طول سال‌های 1977 تا 2007، 24 حزب سیاسی در این کشور تأسیس شد. برخی از این احزاب با مجوز کمیته امور احزاب فعال شد که از جمله آنها میتوان از: حزب الوفدالجدید (1978)، حزب الوفاق القومی (2000)، حزب الغد (2004) و حزب الجبهة الدیموقرطیة (2007) نام برد. احزاب دیگری هم بر اساس احکام قضائی اجازه فعالیت یافتند که: حزب الامة (1983)، حزب الفتاة الجدید (1990)، حزب مصر (2001)، حزب الجیل الدیمواطی (2002) و [[حزب شباب مصر]] (2005) از آن جمله است.<ref name=":12" /> | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۰: | ||
با پیروزی انقلاب مردم [[مصر]] در ژانویه 2011، شورای عالی نیروهای مسلح که مسئولیت اداره کشور را در دوره انتقالی در اختیار گرفته بود، تعدیل‌هایی را در قانون احزاب سیاسی سال 1977 انجام داد که به موجب آن برخی از موانع و قیود تشکیل حزب از میان برداشته شد؛ از جمله مصوبه کمیته سابق امور احزاب مبنی بر عدم صدور مجوز تأسیس حزب جدید با رأی دیوان عدالت اداری لغو و لذا تعداد قابل توجهی حزب جدید مجوز فعالیت دریافت داشتند که از جمله آنها: حزب «الوسط الحدید»، حزب «الحریة و العدالة» و «حزب النور» بود.<ref name=":12" /> قانون اساسی مصوب سال 2014 نیز بر در ماده 5 تأکید دارد که [[نظام سیاسی مصر]] بر اساس تکثر سیاسی و حزبی بنیاد گرفته است. همچنین بر اساس ماده 74، شهروندان مصری مجازند تا به تشکیل حزب سیاسی بر اساس قانون اقدام کنند؛ البته هرگونه فعالیت سیاسی و یا برپایی احزاب بر پایه دین و یا بر مبانی تفرقه‌انگیز همچون جنسیت، نژاد، فرقه، منطقه جغرافیایی و نیز فعالیت‌های سیاسی مخالف با مبانی دموکراسی، سرّی و یا نظامی و شبه نظامی ممنوع است. انحلال احزاب سیاسی نیز تنها با حکم قضائی ممکن خواهد بود. | با پیروزی انقلاب مردم [[مصر]] در ژانویه 2011، شورای عالی نیروهای مسلح که مسئولیت اداره کشور را در دوره انتقالی در اختیار گرفته بود، تعدیل‌هایی را در قانون احزاب سیاسی سال 1977 انجام داد که به موجب آن برخی از موانع و قیود تشکیل حزب از میان برداشته شد؛ از جمله مصوبه کمیته سابق امور احزاب مبنی بر عدم صدور مجوز تأسیس حزب جدید با رأی دیوان عدالت اداری لغو و لذا تعداد قابل توجهی حزب جدید مجوز فعالیت دریافت داشتند که از جمله آنها: حزب «الوسط الحدید»، حزب «الحریة و العدالة» و «حزب النور» بود.<ref name=":12" /> قانون اساسی مصوب سال 2014 نیز بر در ماده 5 تأکید دارد که [[نظام سیاسی مصر]] بر اساس تکثر سیاسی و حزبی بنیاد گرفته است. همچنین بر اساس ماده 74، شهروندان مصری مجازند تا به تشکیل حزب سیاسی بر اساس قانون اقدام کنند؛ البته هرگونه فعالیت سیاسی و یا برپایی احزاب بر پایه دین و یا بر مبانی تفرقه‌انگیز همچون جنسیت، نژاد، فرقه، منطقه جغرافیایی و نیز فعالیت‌های سیاسی مخالف با مبانی دموکراسی، سرّی و یا نظامی و شبه نظامی ممنوع است. انحلال احزاب سیاسی نیز تنها با حکم قضائی ممکن خواهد بود. | ||
=== احزاب سیاسی === | === احزاب سیاسی === | ||
تا پیش از انقلاب ژانویه حدود 24 حزب سیاسی مجاز به فعالیت بوده‌اند و پس از انقلاب هم ده‌ها حزب مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند که تعداد آنها به بیش از 40 حزب رسیده است. مهمترین احزابی که دو دهه پیش از پیروزی انقلاب ژانویه 2011 کم و بیش فعال بوده‌اند و نیز برخی از مهمترین احزابی که پس از آن در صحنه سیاسی [[مصر]] ظهور کردند به شرح ذیل معرفی می‌شود: | تا پیش از انقلاب ژانویه حدود 24 حزب سیاسی مجاز به فعالیت بوده‌اند و پس از انقلاب هم ده‌ها حزب مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند که تعداد آنها به بیش از 40 حزب رسیده است. مهمترین احزابی که دو دهه پیش از پیروزی [[انقلاب ژانویه 2011]] کم و بیش فعال بوده‌اند و نیز برخی از مهمترین احزابی که پس از آن در صحنه سیاسی [[مصر]] ظهور کردند به شرح ذیل معرفی می‌شود: | ||
==== [[الوطنی الدیمو قراطی مصر|الوطنی الدیموقراطی مصر]] ==== | ==== [[الوطنی الدیمو قراطی مصر|الوطنی الدیموقراطی مصر]] ==== | ||
[[پرونده:Wafd Party Logo.svg.png|بندانگشتی|لوگو حزب الوفد]] | [[پرونده:Wafd Party Logo.svg.png|بندانگشتی|لوگو حزب الوفد. برگرفته از سایت ویکی پدیا، قابل بازیابی از https://en.wikipedia.org/wiki/Egyptian_Wafd_Party]] | ||
[http://www.ndp.org.eg/ حزب ملی دموکراتیک] که تا پیروزی انقلاب 25 ژانویه، حزب حاکم [[مصر]] و در انتخابات پارلمانی سال 2010 حدود 97% از کرسی‌ها را از آن خود کرده بود، در سال 1977 توسط انور السادات تأسیس شد و در دوره حسنی مبارک بیشترین ارکان قدرت را در اختیار داشت. در این دوره علیرغم وجود احزاب بزرگ و کوچک دیگر، از آنجا که امکان رقابت با حزب حاکم وجود نداشت، تعدد حزبی و تکثر سیاسی نمود چندانی نداشت. این حزب پس از پیروزی انقلاب ژانویه با حکم قضائی منحل شد. | [http://www.ndp.org.eg/ حزب ملی دموکراتیک] که تا پیروزی انقلاب 25 ژانویه، حزب حاکم [[مصر]] و در انتخابات پارلمانی سال 2010 حدود 97% از کرسی‌ها را از آن خود کرده بود، در سال 1977 توسط انور السادات تأسیس شد و در دوره [[حسنی مبارک]] بیشترین ارکان قدرت را در اختیار داشت. در این دوره علیرغم وجود احزاب بزرگ و کوچک دیگر، از آنجا که امکان رقابت با حزب حاکم وجود نداشت، تعدد حزبی و تکثر سیاسی نمود چندانی نداشت. این حزب پس از پیروزی انقلاب ژانویه با حکم قضائی منحل شد.[[پرونده:Imagepcf.png|بندانگشتی|لوگو حزب التجمع. برگرفته از سایت خبرگزاری مهر، قابل بازیابی از https://www.mehrnews.com/news/4500801/%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D9%82%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87|430x430px]][[پرونده:5201610215719668.jpg|بندانگشتی|لوگو حزب الوفد الجدید. برگرفته از سایت سرویس اطلاعات دولتی، قابل بازیابی از https://www.sis.gov.eg/Story/482]] | ||
[[پرونده:5201610215719668.jpg|بندانگشتی|لوگو حزب الوفد الجدید]] | |||
==== [[حزب الوفد الجدید مصر]] ==== | ==== [[حزب الوفد الجدید مصر]] ==== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۳: | ||
==== [[حزب التجمع الوطنی التقدمی الوحدوی مصر]] ==== | ==== [[حزب التجمع الوطنی التقدمی الوحدوی مصر]] ==== | ||
[http://altagamoa.org/ حزب تجمع ملی پیشرو وحدتگرا] در سال 1977 تأسیس شد. این حزب سیاسی با گرایش چپ در زمان تأسیس، خود را به عنوان گذرگاه حقیقی برای رسیدن به اهداف انقلاب سال 1952 معرفی کرد که در راستای آزادی، سوسیالیسم و وحدت و تحقق اهدافی چون: حمایت از حقوق کارگران، اقشار فقیر و کشاورزان، حمایت از بخش عمومی در حوزه اقتصاد و نقش اجتماعی دولت، حمایت از مقوله تعاون به عنوان ابزار اصلی توسعه و تشویق مشارکت مردمی، تحقق اشتغال و بهبود درآمدها و تلاش برای پیشگیری از افزایش متوسط نرخ تورم، اهتمام به مسائل محیط زیست و حمایت از رودخانه نیل و تولید انرژی پاک و... فعالیت می‌کند.<ref name=":110">بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.</ref> این حزب همچنین در فعالیت‌های خود به توسعه انسان مصری، مخالفت با هرگونه تندروی دینی و نوسازی صنایع توجه و تأکید دارد. رئیس کنونی حزب، محمد رفعت السعید است.<ref>بازیابی شده در 2014 از https://www.Ikhwanwiki.com.</ref> | [http://altagamoa.org/ حزب تجمع ملی پیشرو وحدتگرا] در سال 1977 تأسیس شد. این حزب سیاسی با گرایش چپ در زمان تأسیس، خود را به عنوان گذرگاه حقیقی برای رسیدن به اهداف انقلاب سال 1952 معرفی کرد که در راستای آزادی، سوسیالیسم و وحدت و تحقق اهدافی چون: حمایت از حقوق کارگران، اقشار فقیر و کشاورزان، حمایت از بخش عمومی در حوزه اقتصاد و نقش اجتماعی دولت، حمایت از مقوله تعاون به عنوان ابزار اصلی توسعه و تشویق مشارکت مردمی، تحقق اشتغال و بهبود درآمدها و تلاش برای پیشگیری از افزایش متوسط نرخ تورم، اهتمام به مسائل محیط زیست و حمایت از رودخانه نیل و تولید انرژی پاک و... فعالیت می‌کند.<ref name=":110">بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.</ref> این حزب همچنین در فعالیت‌های خود به توسعه انسان مصری، مخالفت با هرگونه تندروی دینی و نوسازی صنایع توجه و تأکید دارد. رئیس کنونی حزب، محمد رفعت السعید است.<ref>بازیابی شده در 2014 از https://www.Ikhwanwiki.com.</ref> | ||
==== [[حزب العربی الدیمو قراطی الناصری مصر]] ==== | ==== [[حزب العربی الدیمو قراطی الناصری مصر]] ==== | ||
حزب عربی دموکراتیک با گرایش ناصری در سال 1992 تأسیس شد. از جمله مبانی این حزب: تأکید بر حقوق بشر، احیای دستاوردهای انقلاب 1952، برپایی اقتصاد ملی، فراهم آوردن درمان مجانی برای همه مردم، توجه به مسئله فلسطین و بازگرداندن سرزمین‌های عربی به عنوان مسئله‌ای مهم، ضرورت شکل گیری وحدت میان کشورهای عربی را میتوان مورد اشاره قرار داد. شعار این حزب، آزادی، سوسیالیسم و وحدت است. | حزب عربی دموکراتیک با گرایش ناصری در سال 1992 تأسیس شد. از جمله مبانی این حزب: تأکید بر حقوق بشر، احیای دستاوردهای انقلاب 1952، برپایی اقتصاد ملی، فراهم آوردن درمان مجانی برای همه مردم، توجه به مسئله فلسطین و بازگرداندن سرزمین‌های عربی به عنوان مسئله‌ای مهم، ضرورت شکل گیری وحدت میان کشورهای عربی را میتوان مورد اشاره قرار داد. شعار این حزب، آزادی، سوسیالیسم و وحدت است. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۰: | ||
==== [[حزب الامة مصر]] ==== | ==== [[حزب الامة مصر]] ==== | ||
حزب امت در سال 1982 تأسیس شد. ایدئولوژی این حزب سوسیالیسم و شریعت اسلام را به عنوان منبع اصلی قانون گذاری پذیرفته است. حزب امت در زمان تأسیس، خود را حزبی مخالف و میانه معرفی کرده است.<ref name=":112">بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.</ref> رئیس این حزب احمد عوض الله خلیل مشهور به احمد الصباحی است. [[پرونده:حزب الغد.png|بندانگشتی|[http://www.elghad.com/ حزب الغد]]] | حزب امت در سال 1982 تأسیس شد. ایدئولوژی این حزب سوسیالیسم و شریعت اسلام را به عنوان منبع اصلی قانون گذاری پذیرفته است. حزب امت در زمان تأسیس، خود را حزبی مخالف و میانه معرفی کرده است.<ref name=":112">بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.</ref> رئیس این حزب احمد عوض الله خلیل مشهور به احمد الصباحی است. [[پرونده:حزب الغد.png|بندانگشتی|[http://www.elghad.com/ حزب الغد]. برگرفته از سایت ویکی پدیا، قابل بازیابی از https://fr.wikipedia.org/wiki/Parti_el-Ghad|312x312پیکسل]] | ||
==== [[حزب الغد مصر]] ==== | ==== [[حزب الغد مصر]] ==== | ||
[http://www.elghad.com/ حزب الغد] (فردا) در سال 2004 با رأی کمیسیون امور احزاب سیاسی فعالیت خود را آغاز کرده است. از جمله مهمترین اصول این حزب که به دموکراسی لیبرال اجتماعی و مشارکت جدی در اصلاح سیاسی و اجتماعی فراخوان می‌دهد، به این مبانی میتوان اشاره کرد: ضرورت تدوین طرح ملی برای حمایت و کشف استعدادهای درخشان، حمایت از افراد استثنایی و دارای نیازمندی‌های خاص، مقابله با بحران آب و مبارزه با اعتیاد.<ref name=":113">بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.</ref> رئیس کنونی این حزب ایمن نور است. | [http://www.elghad.com/ حزب الغد] (فردا) در سال 2004 با رأی کمیسیون امور احزاب سیاسی فعالیت خود را آغاز کرده است. از جمله مهمترین اصول این حزب که به دموکراسی لیبرال اجتماعی و مشارکت جدی در اصلاح سیاسی و اجتماعی فراخوان می‌دهد، به این مبانی میتوان اشاره کرد: ضرورت تدوین طرح ملی برای حمایت و کشف استعدادهای درخشان، حمایت از افراد استثنایی و دارای نیازمندی‌های خاص، مقابله با بحران آب و مبارزه با اعتیاد.<ref name=":113">بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.</ref> رئیس کنونی این حزب ایمن نور است. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۰: | ||
==== [[حزب شباب مصر]] ==== | ==== [[حزب شباب مصر]] ==== | ||
[https://www.party.shbabmisr.com/ حزب جوانان مصر] در سال 2005 با رأی دیوان عدالت اداری تأسیس شد و رئیس کنونی آن احمد عبدالهادی است. این حزب مهمترین اصول خود را: تلاش برای تربیت سیاسی نسل جوان با هدف ایفای نقش در حیات سیاسی جامعه، اهتمام به جوانان به عنوان پایه‌های اساسی در ساختن آینده کشور، مخالفت با جهانی‌سازی، اهتمام به گفتگوی تمدن‌ها، تدوین قوانین و مقررات لازم برای حل مشکل افزایش جمعیت، تلاش‌های سیاسی برای حل همه مشکلات رویاروی [[مصر]] در عصر جهانی شدن، به ویژه مشکل بیابان‌زدایی و بحران آب اعلام کرده است. این حزب از حامیان برکناری محمد مرسی از ریاست جمهوری [[مصر]] بود.<ref>بازیابی شده در 2014 از https://www.shbabmisr.com.</ref> | [https://www.party.shbabmisr.com/ حزب جوانان مصر] در سال 2005 با رأی دیوان عدالت اداری تأسیس شد و رئیس کنونی آن احمد عبدالهادی است. این حزب مهمترین اصول خود را: تلاش برای تربیت سیاسی نسل جوان با هدف ایفای نقش در حیات سیاسی جامعه، اهتمام به جوانان به عنوان پایه‌های اساسی در ساختن آینده کشور، مخالفت با جهانی‌سازی، اهتمام به گفتگوی تمدن‌ها، تدوین قوانین و مقررات لازم برای حل مشکل افزایش جمعیت، تلاش‌های سیاسی برای حل همه مشکلات رویاروی [[مصر]] در عصر جهانی شدن، به ویژه مشکل بیابان‌زدایی و بحران آب اعلام کرده است. این حزب از حامیان برکناری [[محمد مرسی]] از ریاست جمهوری [[مصر]] بود.<ref>بازیابی شده در 2014 از https://www.shbabmisr.com.</ref> | ||
از دیگر احزاب سیاسی مصر که پیش از انقلاب ژانویه 2011 تأسیس و فعال بوده‌اند می توان به حزب الخضر المصری، حزب الوفاق الوطنی، حزب مصر 2000، حزب الجمهوری الحر، حزب المحافظین و الجبهة الدیمو قراطیة اشاره کرد.<ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). | از دیگر احزاب سیاسی مصر که پیش از انقلاب ژانویه 2011 تأسیس و فعال بوده‌اند می توان به حزب الخضر المصری، حزب الوفاق الوطنی، حزب مصر 2000، حزب الجمهوری الحر، حزب المحافظین و الجبهة الدیمو قراطیة اشاره کرد.<ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ [[مصر]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، ص156-164.</ref> | ||
== نیز نگاه کنید به == | == نیز نگاه کنید به == | ||
[[نظام حزبی روسیه]]؛ [[نظام حزبی تونس]]؛ [[نظام حزبی ژاپن]]؛ [[نظام حزبی کانادا]]؛ [[نظام حزبی کوبا]]؛ [[نظام حزبی لبنان]]؛ [[نظام حزبی افغانستان]]؛ [[نظام حزبی سنگال]]؛ [[نظام حزبی سودان]]؛ [[نظام حزبی اردن]]؛ [[نظام حزبی آرژانتین]]؛ [[نظام حزبی فرانسه]]؛ [[نظام حزبی اسپانیا]]؛ [[نظام حزبی سیرالئون]]؛ [[نظام حزبی ساحل عاج]]؛ [[نظام حزبی زیمبابوه]]؛ [[نظام حزبی اوکراین]]؛ [[نظام حزبی اتیوپی]]؛ [[نظام حزبی کشور مالی]]؛ [[نظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی در چین]]؛ [[نظام حزبی گرجستان]]؛ [[نظام حزبی تاجیکستان]]؛ [[نظام حزبی بنگلادش]]؛ [[نظام حزبی قزاقستان]]؛ [[نظام حزبی سیرالئون]]؛ [[نظام حزبی تایلند]] | |||
== کتابشناسی == | == کتابشناسی == | ||
<references /> | |||
[[رده:احزاب و جریان های سیاسی شاخص]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۲۳
.png)
هر چند زمینه‌های شکل گیری احزاب سیاسی در مصر به دهه‌های پایانی قرن نوزدهم باز می‌گردد، این احزاب عمدتا در سال‌های اولیه قرن بیستم ظهور کردند. سال 1907 از نقاط عطف روند شکل گیری احزاب سیاسی در مصر است که پنج حزب در صحنه سیاسی این کشور ظهور کرد. مهمترین این احزاب، حزب «الوطنی» به ریاست مصطفی کامل بود که جنبش ملی را تا مرحله انقلاب سال 1919 رهبری کرد. قانون اساسی سال 1923 چارچوب حیات سیاسی و به ویژه حیات حزبی و پارلمانی را شکل داد و زان پس احزاب بیشتری در صحنه ظهور کردند[۱] برخی از این احزاب البته حزبهای دولتی بودند که از جمله آنها میتوان به حزب «الاتحاد» به ریاست یحیی باشا ابراهیم و حزب «الشعب» به ریاست اسماعیل صدقی باشا در سال 1930 اشاره کرد.[۲] احزاب فعال سیاسی در این سال‌ها را میتوان در پنج طیف حزبی قرار داد:
احزاب لیبرال، شامل حزب «الوفد» و دیگر احزاب منشعب شده از آن: «الاحرار الدستوریین»، «الحزب السعدی» و حزب «الکتلة الوفدیة»
احزاب چپ از جمله حزب «مصر الفتاة» که بعدها به حزب «الاشتراکی» تغییر نام داد، حزب «العمال الاشتراکی الشیوعی»، حزب «الشیوعی المصری»، حزب «الفلاح المصری» و «الحرکة الدیمو قراطیة»
احزاب حامی پادشاه شامل حزب «الشعب» و حزب «الاتحاد»
احزاب زنان شامل حزب «بنت النیل السیاسی»، «حزب النسائی الوطنی» و حزب «النسائی السیاسی»
احزاب و گروه‌های دینی شامل «الاخوان المسلمون»، «حزب الإخاء»، «حزب الله» و «حزب الاصلاح الاسلامی»
با پیروزی افسران آزاد در انقلاب سال 1952، مرحله جدیدی در حیات حزبی این کشور آغاز شد. در این مرحله بیشتر احزاب سیاسی تعطیل و تعدد حزبی از میان رفت و در واقع صحنه سیاسی کشور در اختیار حزب واحد قرار گرفت؛ حزب «الاتحاد الاشتراکی العربی».
حاکمیت حزب سیاسی واحد بر حیات حزبی کشور تا سال 1977 ادامه یافت. در این سال با تصویب قانون احزاب سیاسی، مرحله جدیدی از تعدد حزبی آغاز شد. قانون مزبور در سال 2005 با تعدیل روبرو شد که برخی از بندهای آن عبارت بود از: عدم تأسیس حزب بر مبنای دینی، مذهبی و یا طبقاتی، عدم تشکیل حزب به عنوان شاخه احزاب بیگانه، ممنوعیت داشتن شاخه نظامی یا شبه نظامی برای احزاب سیاسی، شفاف بودن برنامه‌ها، اهداف، شیوه‌های فعالیت و منابع مالی احزاب.
علیرغم ممانعت یا سختگیری کمیته امور احزاب در خصوص تأسیس احزاب جدید در این مرحله، برخی احزاب توانستند با حمایت دستگاه قضائی امکان حضور در صحه فعالیت حزبی داشته باشند. در طول سال‌های 1977 تا 2007، 24 حزب سیاسی در این کشور تأسیس شد. برخی از این احزاب با مجوز کمیته امور احزاب فعال شد که از جمله آنها میتوان از: حزب الوفدالجدید (1978)، حزب الوفاق القومی (2000)، حزب الغد (2004) و حزب الجبهة الدیموقرطیة (2007) نام برد. احزاب دیگری هم بر اساس احکام قضائی اجازه فعالیت یافتند که: حزب الامة (1983)، حزب الفتاة الجدید (1990)، حزب مصر (2001)، حزب الجیل الدیمواطی (2002) و حزب شباب مصر (2005) از آن جمله است.[۱]
علیرغم چنین تعداد نسبتا بالای احزاب سیاسی در جامعه مصر در دوره یاد شده، نظرسنجی‌هایی که در سال 1993 توسط مرکز ملی تحقیقات اجتماعی و جنایی مصر درباره نظر مردم در خصوص احزاب و فعالیت‌های سیاسی انجام شده است، نشان داد که 33% از جامعه آماری به طور مطلق از وجود احزاب سیاسی اطلاعی ندارند و 60% آنان از برنامه‌ها، سیاست‌ها و طبیعت این احزاب مطلع نیستند. همچنین، 8/64 از کسانی که از وجود احزاب و برنامه‌های آن آگاهی داشتند، اصولا فعالیت‌ها و اقدامات آنها را پیگیری نمی‌کردند. 49% از جامعه آماری نیز از بی‌فایده بودن و ضعف و رخوت احزاب سخن گفته‌اند و بالاخره 52% نیز بر این نکته تأکید داشته‌اند که احزاب سیاسی اقدامی برای حل مشکلات توده مردم انجام نمی‌دهند.
با پیروزی انقلاب مردم مصر در ژانویه 2011، شورای عالی نیروهای مسلح که مسئولیت اداره کشور را در دوره انتقالی در اختیار گرفته بود، تعدیل‌هایی را در قانون احزاب سیاسی سال 1977 انجام داد که به موجب آن برخی از موانع و قیود تشکیل حزب از میان برداشته شد؛ از جمله مصوبه کمیته سابق امور احزاب مبنی بر عدم صدور مجوز تأسیس حزب جدید با رأی دیوان عدالت اداری لغو و لذا تعداد قابل توجهی حزب جدید مجوز فعالیت دریافت داشتند که از جمله آنها: حزب «الوسط الحدید»، حزب «الحریة و العدالة» و «حزب النور» بود.[۱] قانون اساسی مصوب سال 2014 نیز بر در ماده 5 تأکید دارد که نظام سیاسی مصر بر اساس تکثر سیاسی و حزبی بنیاد گرفته است. همچنین بر اساس ماده 74، شهروندان مصری مجازند تا به تشکیل حزب سیاسی بر اساس قانون اقدام کنند؛ البته هرگونه فعالیت سیاسی و یا برپایی احزاب بر پایه دین و یا بر مبانی تفرقه‌انگیز همچون جنسیت، نژاد، فرقه، منطقه جغرافیایی و نیز فعالیت‌های سیاسی مخالف با مبانی دموکراسی، سرّی و یا نظامی و شبه نظامی ممنوع است. انحلال احزاب سیاسی نیز تنها با حکم قضائی ممکن خواهد بود.
احزاب سیاسی
تا پیش از انقلاب ژانویه حدود 24 حزب سیاسی مجاز به فعالیت بوده‌اند و پس از انقلاب هم ده‌ها حزب مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند که تعداد آنها به بیش از 40 حزب رسیده است. مهمترین احزابی که دو دهه پیش از پیروزی انقلاب ژانویه 2011 کم و بیش فعال بوده‌اند و نیز برخی از مهمترین احزابی که پس از آن در صحنه سیاسی مصر ظهور کردند به شرح ذیل معرفی می‌شود:
الوطنی الدیموقراطی مصر
حزب ملی دموکراتیک که تا پیروزی انقلاب 25 ژانویه، حزب حاکم مصر و در انتخابات پارلمانی سال 2010 حدود 97% از کرسی‌ها را از آن خود کرده بود، در سال 1977 توسط انور السادات تأسیس شد و در دوره حسنی مبارک بیشترین ارکان قدرت را در اختیار داشت. در این دوره علیرغم وجود احزاب بزرگ و کوچک دیگر، از آنجا که امکان رقابت با حزب حاکم وجود نداشت، تعدد حزبی و تکثر سیاسی نمود چندانی نداشت. این حزب پس از پیروزی انقلاب ژانویه با حکم قضائی منحل شد.
حزب الوفد الجدید مصر
حزب وفد جدید که بر اساس تجارت حزبی پیشین حزب الوفد المصری (تأسیس در سال 1927)، در سال 1978 با گرایش لیبرال دموکراسی توسط فؤاد سراج الدین تأسیس شد، از احزاب مؤثر در تحولات سیاسی اجتماعی دهه‌های گذشته این کشور علیرغم محدودیت‌ها و سختگیری‌های رژیم حاکم بود. این حزب از همان بدو تأسیس، اصلاحات سیاسی و اجتماعی را وجهه همت خود قرار داد و به ویژه بر لغو قانون وضعیت فوق العاده تأکید داشت.[۳] تحکیم دموکراسی، حمایت از حقوق بشر، حمایت از جوانان و حراست از وحدت ملی مصری‌ها از دیگر اهداف این حزب سیاسی است.[۴] محمود اباظه، رئیس فعلی این حزب و روزنامه الوفد ارگان آن است.
حزب التجمع الوطنی التقدمی الوحدوی مصر
حزب تجمع ملی پیشرو وحدتگرا در سال 1977 تأسیس شد. این حزب سیاسی با گرایش چپ در زمان تأسیس، خود را به عنوان گذرگاه حقیقی برای رسیدن به اهداف انقلاب سال 1952 معرفی کرد که در راستای آزادی، سوسیالیسم و وحدت و تحقق اهدافی چون: حمایت از حقوق کارگران، اقشار فقیر و کشاورزان، حمایت از بخش عمومی در حوزه اقتصاد و نقش اجتماعی دولت، حمایت از مقوله تعاون به عنوان ابزار اصلی توسعه و تشویق مشارکت مردمی، تحقق اشتغال و بهبود درآمدها و تلاش برای پیشگیری از افزایش متوسط نرخ تورم، اهتمام به مسائل محیط زیست و حمایت از رودخانه نیل و تولید انرژی پاک و... فعالیت می‌کند.[۵] این حزب همچنین در فعالیت‌های خود به توسعه انسان مصری، مخالفت با هرگونه تندروی دینی و نوسازی صنایع توجه و تأکید دارد. رئیس کنونی حزب، محمد رفعت السعید است.[۶]
حزب العربی الدیمو قراطی الناصری مصر
حزب عربی دموکراتیک با گرایش ناصری در سال 1992 تأسیس شد. از جمله مبانی این حزب: تأکید بر حقوق بشر، احیای دستاوردهای انقلاب 1952، برپایی اقتصاد ملی، فراهم آوردن درمان مجانی برای همه مردم، توجه به مسئله فلسطین و بازگرداندن سرزمین‌های عربی به عنوان مسئله‌ای مهم، ضرورت شکل گیری وحدت میان کشورهای عربی را میتوان مورد اشاره قرار داد. شعار این حزب، آزادی، سوسیالیسم و وحدت است.
حزب مصر العربی الاشتراکی
حزب مصر عربی سوسیالیست، از جمله احزاب مصری است که بیشترین اعضای آن را کشاورزان و کارگران تشکیل می‌دهند. این حزب در سال 1977 تأسیس و پس از مدتی توقف، فعالیت‌های خود را دوباره از سال 1992 از سر گرفت. هدف اصلی اعلام شده این حزب، حفظ دستاوردهای انقلاب سال 1952 و مهمترین اصول آن عبارت است از: التزام به فعالیت سیاسی دموکراتیک، پایبندی به شریعت اسلام به عنوان منبع اصلی قانونگذاری، تحکیم وحدت ملی و مخالفت با هرگونه مظاهر تعصب فرق‌های و مذهبی، ضرورت محو بی‌سوادی ملت و تأکید بر توسعه ملی در جنبه‌های فرهنگی و بهداشتی، آزادی نشریات و رسانه‌ها و تقویت توانمندی‌های جوانان و ایجاد فرصت‌های لازم برای آنان.[۷]
حزب الامة مصر
حزب امت در سال 1982 تأسیس شد. ایدئولوژی این حزب سوسیالیسم و شریعت اسلام را به عنوان منبع اصلی قانون گذاری پذیرفته است. حزب امت در زمان تأسیس، خود را حزبی مخالف و میانه معرفی کرده است.[۸] رئیس این حزب احمد عوض الله خلیل مشهور به احمد الصباحی است.
حزب الغد مصر
حزب الغد (فردا) در سال 2004 با رأی کمیسیون امور احزاب سیاسی فعالیت خود را آغاز کرده است. از جمله مهمترین اصول این حزب که به دموکراسی لیبرال اجتماعی و مشارکت جدی در اصلاح سیاسی و اجتماعی فراخوان می‌دهد، به این مبانی میتوان اشاره کرد: ضرورت تدوین طرح ملی برای حمایت و کشف استعدادهای درخشان، حمایت از افراد استثنایی و دارای نیازمندی‌های خاص، مقابله با بحران آب و مبارزه با اعتیاد.[۹] رئیس کنونی این حزب ایمن نور است.
الدستوری الاجتماعی الحر مصر
حزب اجتماعی آزاد حامی قانون اساسی در سال 2004 توسط محمد رزق تأسیس شد. این حزب معتقد است امنیت ملی مصر در گرو اصلاحات سیاسی و دموکراتیک است. از جمله اهداف مورد اهتمام این حزب، اصلاح ساختار آموزشی، اصلاح بخش بهداشت و درمان، فراهم آوردن فضای مناسب سرمایه‌گذاری با تقویت نظام قضائی، کاهش مالیات و ارائه خدمات مطلوب، ایجاد بانکی برای طبقه فقیر و منوط ساختن انتخاب و تعیین مسئولان عالی‌رتبه به موافقت مجلس نمایندگان است.[۱۰] رئیس این حزب سیاسی ممدوح قناوی است.
السلام الدیمو قراطی مصر
حزب دموکراتیک صلح در سال 2005 با رأی کمیسیون امور احزاب سیاسی تأسیس شد. این حزب در بدو تأسیس، مخاطب اصلی خود را وجدان انسان‌ها برای برقراری صلح و ریشه‌کن ساختن جنگ و فعالیت برای تحقق صلح همه‌جانبه اعلام کرد. از جمله مهمترین مبانی حزب دموکراتیک صلح می توان به: حراست از جایگاه مصر در جهان، احترام به قانون اساسی، حمایت از گفتگوهای مصر با کشورهای غربی و تمدن‌های مختلف در راستای منافع کشور و شهروندان، مردود شمردن تندروی و خشونت و توسعه بخشیدن به مبدأ گفتگوی آزاد و سازنده، تلاش مجدانه برای اصلاح ساختار اداری دولت و تحقق آموزش هدفمند در راستای آرمان‌های ملی و در جهت توسعه و پیشرفت اشاره داشت.[۱۱] احمد محمد بیومی الفضالی، رئیس کنونی این حزب است.
حزب شباب مصر
حزب جوانان مصر در سال 2005 با رأی دیوان عدالت اداری تأسیس شد و رئیس کنونی آن احمد عبدالهادی است. این حزب مهمترین اصول خود را: تلاش برای تربیت سیاسی نسل جوان با هدف ایفای نقش در حیات سیاسی جامعه، اهتمام به جوانان به عنوان پایه‌های اساسی در ساختن آینده کشور، مخالفت با جهانی‌سازی، اهتمام به گفتگوی تمدن‌ها، تدوین قوانین و مقررات لازم برای حل مشکل افزایش جمعیت، تلاش‌های سیاسی برای حل همه مشکلات رویاروی مصر در عصر جهانی شدن، به ویژه مشکل بیابان‌زدایی و بحران آب اعلام کرده است. این حزب از حامیان برکناری محمد مرسی از ریاست جمهوری مصر بود.[۱۲]
از دیگر احزاب سیاسی مصر که پیش از انقلاب ژانویه 2011 تأسیس و فعال بوده‌اند می توان به حزب الخضر المصری، حزب الوفاق الوطنی، حزب مصر 2000، حزب الجمهوری الحر، حزب المحافظین و الجبهة الدیمو قراطیة اشاره کرد.[۱۳]
نیز نگاه کنید به
نظام حزبی روسیه؛ نظام حزبی تونس؛ نظام حزبی ژاپن؛ نظام حزبی کانادا؛ نظام حزبی کوبا؛ نظام حزبی لبنان؛ نظام حزبی افغانستان؛ نظام حزبی سنگال؛ نظام حزبی سودان؛ نظام حزبی اردن؛ نظام حزبی آرژانتین؛ نظام حزبی فرانسه؛ نظام حزبی اسپانیا؛ نظام حزبی سیرالئون؛ نظام حزبی ساحل عاج؛ نظام حزبی زیمبابوه؛ نظام حزبی اوکراین؛ نظام حزبی اتیوپی؛ نظام حزبی کشور مالی؛ نظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی در چین؛ نظام حزبی گرجستان؛ نظام حزبی تاجیکستان؛ نظام حزبی بنگلادش؛ نظام حزبی قزاقستان؛ نظام حزبی سیرالئون؛ نظام حزبی تایلند
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ المرجع في تاريخ مصــر الحديث و المعاصر (2009). تقديم و مراجعة يونان لبيب رزق. القاهرة: المجلس الاعلي للثقافة، ص557.
- ↑ بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2014 از https://www.alwafd.org.
- ↑ بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2014 از https://www.Ikhwanwiki.com.
- ↑ بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2014 https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2014 از https://www.shbabmisr.com.
- ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص156-164.