موسیقی سنتی چین: تفاوت میان نسخه‌ها
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Untitled 5.png|بندانگشتی|موسیقی سنتی چینی(1403). برگرفته از سایت ویرگول، قابل بازیابی از https://virgool.io/@Farzaneh.Vakili/%D9%87%D9%86%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D9%86-m3xh0qnvbg7x]] | |||
هنر موسیقی، زبانی برای بیان اندیشه و حالات درونی انسان‌ها به بهترین و زیباترین وجه از طریق هنر است که از آغاز نوآوری و خلاقیت بشری همراه انسان بوده است. به همین دلیل است که هنر موسیقی را گوهر نشاندار تمدن بشری نامیده‌اند. این هنر اگرچه در هر جامعه و تمدنی رنگ و بوی خاصی دارد، ولی تنها نوع بیان حالات انسانی است که نیاز به زبان ندارد. انواع سبک‌ها و آلات موسیقی سنتی [[چین]] نیز که ریشه در تاریخ پیش از تاریخ این سرزمین دارد (از میان کشفیات باستانی به دست آمده از [[چین|سرزمین چین]]، نمونه هایی از نِی های استخوانی متعلق به بیش از 8000سال کشف شده است که بیانگر قدمت این هنر در میان مردم سرزمین [[چین]] است.)، در گذر زمان دچار تغییر و تحولات عمیقی شده و از حالت ابتدایی و تک صدایی و سادگی آغازین به وضعیت پیشرفته، گروهی و پیچیده‌ی کنونی رسیده است. هنر موسیقی [[چین]] نیز همچون [[فرهنگ چینی|فرهنگ]]، [[تاریخ و تمدن چین|تاریخ و تمدن]] این کشور، از طریق مبادله و داد ستد با سایر اقوام و ملل پیرامونی به رشد و بالندگی رسیده و بلوغ یافته و همیشه مورد توجه حاکمان و مردم عادی بوده و در غم و شادی، نیایش و مراسم، رزم و بزم، جزیی از زندگی روز مره‌ی مردمان این سرزمین بوده است. آنچه درپی می‌آید، مختصر اشاره ای به پیشینه، تاریخ پیدایش، روند شکل گیری و رشد و تکامل و وضعیت کنونی این [[هنر در چین|هنر در سرزمین کهن چین]] است<ref>سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [https://dmelal.ir/%DA%86%DB%8C%D9%86 چین]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]. جلد سوم، ص. 1141-1142</ref>. | |||
=== [[تاریخ موسیقی چینی]] === | |||
براساس اسناد و مدارک و کتاب‌ها و نوشته‌های تاریخی، استفاده از هنر و [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] در [[چین]] از دوران پارینه سنگی و از دوران انسان ابتدایی رواج داشته است. کشفیات باستانی به دست آمده از دوران عصر حجر نشان از ابداع آلات مختلف موسیقی از سنگ و چوب و سفال از بیش از4000سال پیش در این کشور دارد. نِی‌های استخوانی کشف شده‌ی متعلق به عصر پارینه سنگی در [[چین]]، جزو قدیمی ترین آلات موسیقی یافت شده در جهان هستند. آلات موسیقی سفالین کشف شده از منطقه‌ی شیاَن نیز دارای قدمتی 6000ساله هستند.<ref>Ji, Jin, (2010). “Chinese Music: Echos in Ancient and Modern Times. China Intercontinental Press”. ''Beijing''.</ref> | |||
نوشته های تاریخی نیز از 4000سال پیش به وجود ابزار موسیقی و استفاده از این هنر در زندگی روزمره‌ی مردم و دربار پادشاهان حکایت دارد. در دوران [[سلسله شیا|سلسله‌ی شیا]](2070تا1600پیش از میلاد) جامعه‌ی [[چین]] از دوران ابتدایی عصر حجر به دوران برده داری تکامل یافت. در این دوره هنر موسیقی که قبلا برای توتم‌های قبیله‌ای و ارواح نیاکان و مراسم قربانی استفاده می شد، و ابزاری برای بیان احساسات و ترانه‌های عامیانه در ستایش آسمان، بیان آمال و آرزوها، و مراسم قربانی بود، در کنار کاربری پیشین، به ابزاری برای تقویت قدرت و ستایش اعمال و کردار و تفریحات طبقه‌ی حاکم تبدیل شد. کتاب‌های تاریخی [[چین]] که پیدایش موسیقی سنتی ردیفی چینی را به دوران امپراتوری خوانگدی (Huangdi)(امپراتور زرد) در4000 سال پیش نسبت می دهند، با کشف برنز در دوران خوانگدی بر [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|تنوع آلات موسیقی]] که پیش از آن تنها از چوب و سنگ و سفال بود افزود و با ساختن زنگ‌های فلزی ردیفی صدای متنوع‌تر و بلندتری از این آلات تولید گردید. در همین دوره بود که از [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات تلفیقی سنگ و برنز]] برای مراسم‌هایی همچون رفتن به جنگ، ورود به کاخ امپراتوری، مراسم قربانی کردن و جشن‌ها استفاده می‌شد<ref>Ji, Jin, (2010). “Chinese Music: Echos in Ancient and Modern Times. China Intercontinental Press”. ''Beijing''.</ref>. در [[سلسله جو|دوران سلسله‌ی«جو» هنر]] موسیقی از حالت نیایشی پیشین به تفریحات درباری تمایل بیشتری پیدا کرد و نظارت دولتی آن را به استانداردهای لازم نزدیکتر ساخت. در این دوره، برای استفاده از موسیقی در مراسم نیایشی و درباری و استفاده‌ی مقامات دربار براساس جایگاهشان از آن مقررات و چارچوبی تحت عنوان«موسیقی حرکات موزون 6 سلسله‌ی پادشاهی (Six-Dynasty Music Dance)» تعیین و معرفی شد که هیچکس حق تخلف از آن را نداشت. گروه موسیقی مربوط به دربار و امپراتور از 64هنرمند و موسیقیدان تشکیل می شد. از این طریق بود که هنر موسیقی وارد دنیای تمدن بشری شد. | |||
در [[دوران بهار و پاییز|دوران سلسله‌های بهار و پاییز]] و [[دوران حکومت های هم ستیز|حکومت‌های هم ستیز]](770تا221پیش از میلاد) که جامعه‌ی [[چین]] از برده‌داری به فئودالی تغییر یافت، هنر موسیقی نیز متحول شده و دسته‌بندی هشتگانه‌ی آن آغاز شد. همزمان با توسعه و استاندارد یافتن موسیقی درباری، موسیقی عامیانه نیز به روند تکاملی خود ادامه داد و موسیقی محلی مناطق مختلف هم رشد یافته و برتنوع و کیفیت آلات موسیقی افزوده شد. میان آواز، رقص و موسیقی فولکلور همیشه ارتباط تنگاتنگی وجود داشته که داستان‌سرایی عامیانه نیز بر غنای آن افزوده است. | |||
در [[سلسله چین|دوران سلسله‌ی چین (Qin)]](221 تا206میلادی) به عنوان نخستین امپراتور سراسر [[چین]] بود که نهاد سازمان یافته‌ای برای سامانده‌ی و نظارت بر آموزش، جمع آوری ترانه‌ها، موسیقیدانان و استفاده‌ی صحیح از [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] شکل گرفت. رشد و تکامل موسیقی در [[سلسله ی خن|دوران سلسله‌ی خَن]](206 پیش از میلاد تا220میلادی) همچنان ادامه یافت و جمع آوری موسیقی‌های عامیانه و محلی و تلفیق آنها در موسیقی ملی موجب رشد و بهتر شدن هر دوبخش شده و این هنر هرچه بیشتر در زندگی خصوصی مردم تأثیرگذار گردید. آغاز فعالیت جاده‌ی معروف ابریشم نیز در انتقال سبک و آلات موسیقی مناطق مختلف غربی به [[چین]] بسیار مؤثر بود. ورود و گسترش [[آیین بودا]] در [[چین|سرزمین چین]] و ورود انواع هنرهای هندی به ویژه هنر موسیقی آیینی نیز زمینه را برای رشد و تکامل موسیقی آیینی در این کشور فراهم ساخت. تثبیت قدرت سیاسی و اقتصادی [[چین]] در [[سلسله سویی|دوران سلسله‌های سویی (Sui)]] و [[سلسله تانگ|تانگ]] و توسعه‌ی روابط اقتصادی و فرهنگی [[چین]] با مناطق غربی(به ویژه ایران دوران ساسانی) زمینه را برای بلوغ و رشد هرچه بیشتر انواع موسیقی چینی فراهم نمود (طبق اظهارات محققان هنر موسیقی در [[چین]] که در ملاقات حضوری با اینجانب مطرح می کردند، سبک ها و [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] مناطق غربی [[چین]] که منظورشان ایران باستان است، در رشد و تکامل موسیقی این کشور تأثیر به سزایی داشته است. [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] هم چون نی، عود(در [[زبان چینی]] پیپا)، کمانچه(در [[زبان چینی]] آرهو)، شیپور و ساز قانون از ایران وارد [[چین]] شده است که این موضوع در کتاب های تاریخی این کشور نیز ثبت شده است.). در این دوران بود که سبک‌های«موسیقی 7 بخشی (Seven Part Music)» یا«موسیقی 9 بخشی (Nine part Music)» از تلفیق موسیقی سنتی چینی و مناطق غربی به وجود آمد و شهرت زیادی پیدا کرد. در [[سلسله تانگ|دوران تانگ]] بود که مؤسسات آموزشی و نظارت بر موسیقی مذهبی، درباری، و عامیانه از هم مجزا شده و هر کدام به صورت تخصصی روی موسیقی کارکرده و موسیقیدان‌های برجسته‌ی متعددی در این زمینه‌ها آموزش دیده و تربیت شدند. این مراکز همچنین با برگزاری مسابقات بهترین موسیقی و موسیقیدان هر رشته را انتخاب و خلاقیت و نوآوری‌های زیادی در این عرصه به وجود آمد. | |||
روند تکاملی هنر موسیقی در [[سلسله های سونگ، لیائو، جین و شیای غربی|دوران سلسله‌های سونگ]] و [[سلسله یوان|یوان]] نیز همچنان ادامه یافت و در هر عصری با ابداع سبک و روش و [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی جدید]]، قدمی در بهبود این هنر برداشته شد و از تلفیق موسیقی و اپرای جنوب و شمال در [[سلسله یوان|دوران یوان]] بهترین موسیقی و اپرای [[چین]] به وجود آمد. | |||
در دوران سلسله‌های | در دوران سلسله‌های [[سلسله مینگ|مینگ]] و [[سلسله چینگ|چینگ]] هنر موسیقی هرچه بیشتر وارد زندگی عموم مردم شده و مؤسسات موسیقی غیر دولتی(بخش خصوصی) نیز وارد عرصه‌ی شده و بر غنا و گسترش هرچه بیشتر آن افزوده و گروه‌های کوچک و بزرگ موسیقی در شهرهای مختلف و حتی روستاها شکل گرفت<ref>سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [https://dmelal.ir/%DA%86%DB%8C%D9%86 چین]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]. جلد سوم، ص. 1142-1145</ref>. | ||
در | === [[نفوذ موسیقی غرب در چین]] === | ||
شکست [[چین]] از نیروهای انگلیسی در نخستین جنگ تریاک در سال1840میلادی، و نفوذ سیاسی و فرهنگی کشورهای غربی و فعال شدن مبلغان و مسیونرهای مسیحی در این کشور، زمینه برای معرفی موسیقی غرب به [[چین]] نیز فراهم شد. رشد گروه‌های موسیقی تلفیقی غربی-چینی و تنوع سبک ها و آلات موسیقی از یک طرف و تشکیل گروه‌های موسیقی تحت عنوان گروه سرود در مدارسی که توسط [[تشکیل دولتی مسیحی در چین با حمایت مسیونرهای خارجی|مسیونرهای مسیحی]] و یا به تقلید از آنها توسط چینی‌های طالب سیستم آموزش غربی تأسیس می شد، از سوی دیگر، تحول گسترده‌ای در موسیقی سنتی [[چین]] ایجاد کرد. شکل گیری انجمن‌های موسیقی مدرن و آغاز به تدریس این سبک از موسیقی در آموزشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی زمینه را برای تلفیق موسیقی شرق و غرب و تأثیر گذاری آن بر فرهنگ و هنر موسیقی چینی را فراهم ساخت. موسیقی دانان چینی آشنا به موسیقی غرب همچون جائویوانرِن ([[موسیقی سنتی چین#%20ftn6|Zhao Yuanren]]) خوانگزی(Huang Zi)، شیائو یومِی (Xiao Youmei)، وانگ گوانگچی (Wang Guangqi) و لیو تیانخوا (Liu Tianhua) نیز در این زمینه نقش مؤثری داشتند. | |||
روند | در واقع، زیربنای موسیقی معاصر [[چین]] را از همان اواخر قرن19 و اوایل قرن بیستم، همان سرودهای مدارس چینی تشکیل می دهد که تحت تأثیر موسیقی غربی، به ویژه موسیقی کلاسیک کلیسایی غرب که توسط مسیونرهای مسیحی معرفی، تبلیغ و آموزش داده می شد تشکیل می دهد. در این آموزشگاه‌ها انواع سبک‌های موسیقی و آلات و ابزارهای موسیقی غربی معرفی و آموزش داده می شد و فارغ التحصیلی موسیقیدانان چینی از این مؤسسات موجب فراگیری موسیقی مدرن در سطوح مختلف جامعه‌ی [[چین]] شد. سقوط نظام امپراتوری در سال1911 و آغاز جنبش ادبی چهارم ماه مه در سال1919میلادی که در واقع نقطه‌ی عطفی در ادبیات معاصر این کشور و پشت کردن به برخی از سنت‌های ادبی گذشته و اصلاحات به عمل آمده در سبک ادبی، بر موسیقی سنتی [[چین]] را نیز تحت تأثیر قرار داده و راه را برای مدرن شدن این هنر بیش از پیش باز نمود. همین تلاش‌های مستمر زمینه را برای مدرن شدن هنر موسیقی و ورود انواع موسیقی‌های غربی به [[چین]] فراهم کرد. روند اصلاحات آغاز شده در هنر موسیقی سنتی [[چین]] در اوایل قرن بیستم در دهه‌های بعد و حتی پس از روی کارآمدن [[حزب کمونیست و احیای هویت ملی چین|نظام کمونیستی]] در سال1949 همچنان ادامه یافت. اجرای سیاست اصلاحات اقتصادی در سه دهه پیش و توسعه‌ی روابط چین با جهان غرب و مبادله‌ی گروه‌های موسیقی میان این کشور با سایر کشورها نیز بر این روند سرعت بخشید و امروزه انواع موسیقی‌های غربی از کلاسیک و جاز گرفته تا رپ و پاپ در این کشور رایج شده است<ref>سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [https://dmelal.ir/%DA%86%DB%8C%D9%86 چین]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]. جلد سوم، ص. 1146-1147</ref>. | ||
در | === [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|ویژگی ها و انواع آلات موسیقی سنتی چین]] === | ||
برخلاف غرب که [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] در آنجا براساس صدا و ساخت آنها تقسیم بندی می شوند، در موسیقی سنتی [[چین]] [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] براساس جنس آنها دسته بندی می شود. در [[سلسله ی خن|دوران سلسله‌ی خَن]]، به عناصر و ظواهر [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] و هماهنگی آن با شرایط موجود نیز اهمیت داده می شد. برای نمونه، در فصل بهار از آلات تهیه شده از درخت بامبو استفاده می شد، فصل تابستان وقت استفاده از سازهای زهی بود، و در فصل پاییز از زنگ‌های ردیفی برنزی استفاده می شد و صدای بلند طبل‌ها در زمستان بیشتر شنیده می شد. | |||
از نظر تاریخی، مانند سایر مناطق جهان، در سرزمین [[چین]] نخستین [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] از چوب و گِل ساخته شدند. [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] ساخته شده از نی و یا نوعی کدوی میان تهی، از [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] ویژه‌ی آن دوران به شمار می‌آیند. با کشف برنز و ریخته‌گری در [[سلسله شانگ|دوران سلسله‌های شانگ]] و [[سلسله جو|جو]]، آلات برنزی مانند طبل‌های بزرگ نیز بر آن افزوده شد. در [[سلسله جو|دوران سلسله‌ی جو]] استفاده از سنگ‌های صدا دار آویخته شده نیز در مراسم تشریفات استفاده می شد. | |||
اما باید گفت مشهورترین [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] چینی اصالتا چینی نیستند و بسیاری از آنها از جمله سازهای زهی از مناطق غرب [[چین]](آسیای میانه و ایران باستان) وارد این کشور شده اند. در گذشته، برای اجرای مراسم تشریفات تنها از زنگ‌های برنزی و سنگ‌های آویزان استفاده می‌شد، و سایر [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] برای تفریحات و سرگرمی‌های روزانه در دربار و در میان عامه‌ی مردم بود. پس از قرن بیستم و آشنایی مردم [[چین]] با موسیقی غربی بود که [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلات موسیقی]] جدیدی همچون پیانو، نی فلزی، ویولون، گیتار، و... وارد این کشور گردید. | |||
ابزارهای موسیقی سنتی [[چین]] به صورت کلی به8 گروه زیر تقسیم می شود: | |||
1-آلات بامبویی: مشهورترین ابزار بامبویی همان نِی است که تک لولهای یا 6 تا20لولهای آن متداول است. در [[چین]] دو نوع ساز بادی نیین هست که از هر دو در جشن‌های مردمی استفاده می شود: یکی سوونا (Suona)نام دارد که نوعی قرهنی با دهانه‌ای فلزی است،( همان سرنای ایرانی است.) و دومی گوان (Guan)است که آن هم نوعی قرهنی کوتاه و بدون زنگ است که احتمالا هر دو از خارج از این کشور وارد شده اند. | 1-آلات بامبویی: مشهورترین ابزار بامبویی همان نِی است که تک لولهای یا 6 تا20لولهای آن متداول است. در [[چین]] دو نوع ساز بادی نیین هست که از هر دو در جشن‌های مردمی استفاده می شود: یکی سوونا (Suona)نام دارد که نوعی قرهنی با دهانه‌ای فلزی است،( همان سرنای ایرانی است.) و دومی گوان (Guan)است که آن هم نوعی قرهنی کوتاه و بدون زنگ است که احتمالا هر دو از خارج از این کشور وارد شده اند. | ||
2-آلات چوبی: مانند طبل‌های چوبی، زبانه دارها و تلق تلق کننده‌ها و گرزه‌ای کوچکی که معمولا راهبان بودایی هنگام خواندن اوراد از آنها استفاده می کنند. | 2-آلات چوبی: مانند طبل‌های چوبی، زبانه دارها و تلق تلق کننده‌ها و گرزه‌ای کوچکی که معمولا راهبان [[آیین بودا|بودایی]] هنگام خواندن اوراد از آنها استفاده می کنند. | ||
3-آلات(زهی) ابریشمین: زِه این آلات موسیقی به جای مو و یا فلز و یا روده، از ابریشم درست شده است. مانند چین (Qin)که نوعی قانون و یا سنتور است، یا سِه (Se)و جِنگ (Zheng)که در افسانه‌ها از ابداعات امپراتور زرد نام برده شده اند. سنتور و عود (در چین عود با نام پیپا( Pipa) مورد استفاده قرار می گیرد.) و پیپا هم سازهای زهی هستند که از ایران و آسیای میانه و در دوران تانگ وارد [[چین]] شده است. محبوبترین آلت موسیقی چینی اِرخو ([[موسیقی سنتی چین#%20ftn16|Erhu]])یا همان کمانچه است که آن هم ریشه‌ی ایرانی دارد و انواع مختلف آن اغلب در موسیقی اپرای سنتی و توسط قصه گویان خیابانی مورد استفاده قرار می گیرد.<ref>E’Xiang, Zhi, (2005).” The Basics of Traditional Chinese Culture.” ''Foreign Languages press''. Beijing.</ref> | 3-آلات(زهی) ابریشمین: زِه این آلات موسیقی به جای مو و یا فلز و یا روده، از ابریشم درست شده است. مانند چین (Qin)که نوعی قانون و یا سنتور است، یا سِه (Se)و جِنگ (Zheng)که در افسانه‌ها از ابداعات امپراتور زرد نام برده شده اند. سنتور و عود (در چین عود با نام پیپا( Pipa) مورد استفاده قرار می گیرد.) و پیپا هم سازهای زهی هستند که از ایران و آسیای میانه و در [[سلسله تانگ|دوران تانگ]] وارد [[چین]] شده است. محبوبترین [[انواع آلات موسیقی سنتی چین|آلت موسیقی چینی]] اِرخو ([[موسیقی سنتی چین#%20ftn16|Erhu]])یا همان کمانچه است که آن هم ریشه‌ی ایرانی دارد و انواع مختلف آن اغلب در موسیقی اپرای سنتی و توسط قصه گویان خیابانی مورد استفاده قرار می گیرد.<ref>E’Xiang, Zhi, (2005).” The Basics of Traditional Chinese Culture.” ''Foreign Languages press''. Beijing.</ref> | ||
4-آلات سفالین: معرفترین ساز سفالی در موسیقی چینی سون (Xun) نام دارد که شبیه سوتک بوده و از گِل پخته ساخته شده است. البته با توجه به محدویت صدای این ساز و ثابت بودن کوک آن، بر حسب نت ها و کوک‌های مورد نظر، گاه به اشکال و جنس‌های مختلف -اعم از سفالی،چینی و گِلی- ساخته می شود، ضمن آنکه در مناطق مختلف [[چین]] نیز انواع گوناگون آن مورد استفاده قرار می گیرد. | 4-آلات سفالین: معرفترین ساز سفالی در موسیقی چینی سون (Xun) نام دارد که شبیه سوتک بوده و از گِل پخته ساخته شده است. البته با توجه به محدویت صدای این ساز و ثابت بودن کوک آن، بر حسب نت ها و کوک‌های مورد نظر، گاه به اشکال و جنس‌های مختلف -اعم از سفالی،چینی و گِلی- ساخته می شود، ضمن آنکه در مناطق مختلف [[چین]] نیز انواع گوناگون آن مورد استفاده قرار می گیرد. | ||
5-آلات فلزی: انواع زنگ‌های فلزی ردیفی که به چنگک آویخته می شود و از دوران سلسله‌ی جو متداول شده است. این آلت موسیقی بخش جدایی ناپذیری از موسیقی تشریفات عصر جو به‌شمار می‌آمد و انواع مختلفی داشت که هر کدام نام خاصی دارند. از این آلات در زمان جنگ نیز برای حمله و یا عقب نشینی استفاده می شد. در سال‌های اخیر، مجموعه‌هایی از این آلات به نام گونگ (Gong) از قبرهای مربوط به دوران حکومت‌های | 5-آلات فلزی: انواع زنگ‌های فلزی ردیفی که به چنگک آویخته می شود و از [[سلسله جو|دوران سلسله‌ی جو]] متداول شده است. این آلت موسیقی بخش جدایی ناپذیری از موسیقی تشریفات [[سلسله جو|عصر جو]] به‌شمار می‌آمد و انواع مختلفی داشت که هر کدام نام خاصی دارند. از این آلات در زمان جنگ نیز برای حمله و یا عقب نشینی استفاده می شد. در سال‌های اخیر، مجموعه‌هایی از این آلات به نام گونگ (Gong) از قبرهای مربوط به [[دوران حکومت های هم ستیز|دوران حکومت‌های هم ستیز]] کشف شده که پس از بازسازی از آنها در مراسم رسمی استفاده می شود. نوع دیگری از آلات موسیقی فلزی بادی با نام لابا (Laba) وجود دارد که در مراسم و جشن‌ها مورد استفاده قرار می گیرد که همان شیپور ایرانی است و احتمالا از ایران و یا تبت وارد شده و امروزه هم در معابد بودایی از نوع بلند آن برای اعلام مراسم استفاده می شود. | ||
6-ابزار سنگی: سنگ‌های صدا داری که از چنگک مخصوص آویزان شده و هرکدام دارای نوای خاصی هستند، از ابداعات ویژه‌ی موسیقی سنتی چینی است. این سنگ‌ها هرکدام شکل و فرم خاص مستطیلی زاویه‌دار داشته و از هر یک صدای ویژه‌ای خارج می شود. | 6-ابزار سنگی: سنگ‌های صدا داری که از چنگک مخصوص آویزان شده و هرکدام دارای نوای خاصی هستند، از ابداعات ویژه‌ی موسیقی سنتی چینی است. این سنگ‌ها هرکدام شکل و فرم خاص مستطیلی زاویه‌دار داشته و از هر یک صدای ویژه‌ای خارج می شود. | ||
7-ابزارهای چرمی: در چین ده‌ها نوع طبل و دُهُل چرمی وجود دارد، از طبل‌های کوچک گرفته تا طبل‌های بزرگی که در وسط میدان آویخته شده و توسط چند نفر نواخته می شود. این نوع از آلت موسیقی از [[چین]] به ژاپن و کره نیز معرفی شده و مورد استفاده قرار گرفته است. | 7-ابزارهای چرمی: در چین ده‌ها نوع طبل و دُهُل چرمی وجود دارد، از طبل‌های کوچک گرفته تا طبل‌های بزرگی که در وسط میدان آویخته شده و توسط چند نفر نواخته می شود. این نوع از آلت موسیقی از [[چین]] به [[ژاپن]] و کره نیز معرفی شده و مورد استفاده قرار گرفته است. | ||
8-ابزارهای درست شده از کدو: این آلت موسیقی از نوعی کدو درست می شود که اندام و دهانه‌ی آن بستگی به میزان رشد کدو دارد. از بدنه‌ی لولهای آن به داخل کدو دمیده شده و نوسانات نفس نوازنده موجب بیرون آمدن صداهای مختلفی از سوراخ‌های ایجاد شده در تنه‌ی کروی شکل کدو می شود. نوع کوچکی از این آلت موسیقی«یو (Yu)» نام دارد که به شکل فلوت فربه وارونه به نظر می رسد. این آلت موسیقی ریشه در مناطق قبایلی کوهستانی جنوب [[چین]] داشته و در کشورهای لائوس، تایلند و میانمار هنوز هم از آن استفاده می‌کنند. | 8-ابزارهای درست شده از کدو: این آلت موسیقی از نوعی کدو درست می شود که اندام و دهانه‌ی آن بستگی به میزان رشد کدو دارد. از بدنه‌ی لولهای آن به داخل کدو دمیده شده و نوسانات نفس نوازنده موجب بیرون آمدن صداهای مختلفی از سوراخ‌های ایجاد شده در تنه‌ی کروی شکل کدو می شود. نوع کوچکی از این آلت موسیقی«یو (Yu)» نام دارد که به شکل فلوت فربه وارونه به نظر می رسد. این آلت موسیقی ریشه در مناطق قبایلی کوهستانی جنوب [[چین]] داشته و در کشورهای لائوس، [[تایلند]] و میانمار هنوز هم از آن استفاده می‌کنند. | ||
البته اقوام و اقلیت‌های ملی | البته [[اقلیت های قومی چین|اقوام و اقلیت‌های ملی چین]] نیز هرکدام دارای سبک و آلات موسیقی خاص خود را دارند که برای آشنایی با آنها می بایست به اسناد و کتاب‌هایی برای معرفی فرهنگ این اقوام نوشته شده مراجعه نمود<ref>سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [https://dmelal.ir/%DA%86%DB%8C%D9%86 چین]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]. جلد سوم، ص. 1147-1151</ref>. | ||
=== | === [[نهادها و گروه های موسیقی سنتی و مدرن در چین|نهادها و گروه‌های موسیقی سنتی و مدرن]] === | ||
در طول یک قرن گذشته، موسیقی چینی و موسیقی غرب در هم آمیخته و هزاران قطعه موسیقی فاخر سنتی و مدرن توسط هنرمندان این رشته در داخل کشور و در عرصه‌ی بین المللی عرضه شده است. به ویژه در سه دهه‌ی گذشته و پس از اجرای اصلاحات، گروه‌های هنری موسیقی در جشنواره‌ها و فستیوال‌های جهانی حضور یافته و با همتایان خارجی رقابت نموده است. این گروه‌ها شامل تمامی رشته‌های مدرن و کلاسیک موسیقی اعم از ارکستر سمفونی، کر، اپرا، گروه نوازی، تک نوازی و سنتی و مدرن می شود. همچنین، سالانه ده‌ها جشنواره و فستیوال موسیقی در سطح ملی و بین المللی از جمله«فستیوال بهار [[شانگهای]]»، «فستیوال کر [[پکن]]»، «فستیوال موسیقی و گل شهر بز» و فستیوال‌های محلی مانند«گل‌های تازه‌ی ماه مه» در [[پکن]]، «فستیوال آواز خوانی ماه اکتبر» در [[شانگهای]] و «فستیوال موسیقی مدارس» در فوجیان برگزار می شود. | در طول یک قرن گذشته، موسیقی چینی و موسیقی غرب در هم آمیخته و هزاران قطعه موسیقی فاخر سنتی و مدرن توسط هنرمندان این رشته در داخل کشور و در عرصه‌ی بین المللی عرضه شده است. به ویژه در سه دهه‌ی گذشته و پس از اجرای اصلاحات، گروه‌های هنری موسیقی در جشنواره‌ها و فستیوال‌های جهانی حضور یافته و با همتایان خارجی رقابت نموده است. این گروه‌ها شامل تمامی رشته‌های مدرن و کلاسیک موسیقی اعم از ارکستر سمفونی، کر، اپرا، گروه نوازی، تک نوازی و سنتی و مدرن می شود. همچنین، سالانه ده‌ها جشنواره و فستیوال موسیقی در سطح ملی و بین المللی از جمله«فستیوال بهار [[شانگهای]]»، «فستیوال کر [[پکن]]»، «فستیوال موسیقی و گل شهر بز» و فستیوال‌های محلی مانند«گل‌های تازه‌ی ماه مه» در [[پکن]]، «فستیوال آواز خوانی ماه اکتبر» در [[شانگهای]] و «فستیوال موسیقی مدارس» در فوجیان برگزار می شود. | ||
گروه‌ها و انجمن‌های معروف موسیقی مدرن [[چین]] عبارتند از: ارکستر سمفونی اپرای ملی [[چین]]؛ اکستر سمفونی [[پکن]]؛ ارکستر فیلاهارمونیک [[چین]]؛ ارکستر سمفونی ملی [[چین]]؛ ارکستر سمفونی [[شانگهای]]؛ و انجمن موسیقی [[چین]] که از سال 1949 فعالیت خود را آغاز و هم اینک بیش از 8هزار نفر موسیقیدان عضو آن هستند. شاخه‌های این انجمن عبارتند از: فرهنگستان موسیقی سنتی [[چین]]؛ فرهنگستان ملی ارکستر [[چین]]؛ فرهنگستان موسیقی گروه‌های آوازی اقلیت‌های قومی [[چین]]؛ فرهنگستان تاریخ موسیقی [[چین]]؛ فرهنگستان فرهنگ موسیقی [[چین]]؛ و فرهنگستان دوستداران سمفونی [[چین]]. انجمن موسیقی [[چین]] نشریات مختلفی از جمله دو ماهانه‌ی موسیقی خلق؛ فصلنامه‌ی خلاقیت موسیقی؛ ماهنامه‌ی آواز؛ دو ماهانه‌ی انتشارات جهانی و دو ماهانه‌ی موسیقی کودکان است که آخرین دستاوردهای موسیقی چین و جهان را در اختیار علاقمندان قرار | گروه‌ها و انجمن‌های معروف موسیقی مدرن [[چین]] عبارتند از: ارکستر سمفونی اپرای ملی [[چین]]؛ اکستر سمفونی [[پکن]]؛ ارکستر فیلاهارمونیک [[چین]]؛ ارکستر سمفونی ملی [[چین]]؛ ارکستر سمفونی [[شانگهای]]؛ و انجمن موسیقی [[چین]] که از سال 1949 فعالیت خود را آغاز و هم اینک بیش از 8هزار نفر موسیقیدان عضو آن هستند. شاخه‌های این انجمن عبارتند از: فرهنگستان موسیقی سنتی [[چین]]؛ فرهنگستان ملی ارکستر [[چین]]؛ فرهنگستان موسیقی گروه‌های آوازی اقلیت‌های قومی [[چین]]؛ فرهنگستان تاریخ موسیقی [[چین]]؛ فرهنگستان فرهنگ موسیقی [[چین]]؛ و فرهنگستان دوستداران سمفونی [[چین]]. انجمن موسیقی [[چین]] نشریات مختلفی از جمله دو ماهانه‌ی موسیقی خلق؛ فصلنامه‌ی خلاقیت موسیقی؛ ماهنامه‌ی آواز؛ دو ماهانه‌ی انتشارات جهانی و دو ماهانه‌ی موسیقی کودکان است که آخرین دستاوردهای موسیقی چین و جهان را در اختیار علاقمندان قرار می دهد<ref>China Encyclopedia ،2008</ref> <ref><sub><big>سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [https://dmelal.ir/%DA%86%DB%8C%D9%86 چین]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]. جلد سوم، ص. 1151-1152</big></sub></ref>. | ||
== نیز نگاه کنید به == | |||
[[موسیقی در زیمبابوه]]؛ [[موسیقی در ژاپن]]؛ [[موسیقی در روسیه]]؛ [[موسیقی در کانادا]]؛ [[موسیقی در کوبا]]؛ [[موسیقی در لبنان]]؛ [[موسیقی در مصر]]؛ [[موسیقی در تونس]]؛ [[موسیقی در افغانستان]]؛ [[موسیقی در سنگال]]؛ [[موسیقی در فرانسه]]؛ [[موسیقی در آرژانتین]]؛ [[موسیقی در مالی]]؛ [[موسیقی در ساحل عاج]]؛ [[موسیقی در تایلند]]؛ [[موسیقی در اوکراین]]؛ [[موسیقی در اردن]]؛ [[موسیقی در اتیوپی]]؛ [[موسیقی در سیرالئون]]؛ [[موسیقی در قطر]]؛ [[موسیقی در بنگلادش]]؛ [[موسیقی در سریلانکا]]؛ [[موسیقی در تاجیکستان]]؛ [[موسیقی در گرجستان]] | |||
== کتابشناسی == | |||
<references /> | |||
[[رده:موسیقی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۹
هنر موسیقی، زبانی برای بیان اندیشه و حالات درونی انسان‌ها به بهترین و زیباترین وجه از طریق هنر است که از آغاز نوآوری و خلاقیت بشری همراه انسان بوده است. به همین دلیل است که هنر موسیقی را گوهر نشاندار تمدن بشری نامیده‌اند. این هنر اگرچه در هر جامعه و تمدنی رنگ و بوی خاصی دارد، ولی تنها نوع بیان حالات انسانی است که نیاز به زبان ندارد. انواع سبک‌ها و آلات موسیقی سنتی چین نیز که ریشه در تاریخ پیش از تاریخ این سرزمین دارد (از میان کشفیات باستانی به دست آمده از سرزمین چین، نمونه هایی از نِی های استخوانی متعلق به بیش از 8000سال کشف شده است که بیانگر قدمت این هنر در میان مردم سرزمین چین است.)، در گذر زمان دچار تغییر و تحولات عمیقی شده و از حالت ابتدایی و تک صدایی و سادگی آغازین به وضعیت پیشرفته، گروهی و پیچیده‌ی کنونی رسیده است. هنر موسیقی چین نیز همچون فرهنگ، تاریخ و تمدن این کشور، از طریق مبادله و داد ستد با سایر اقوام و ملل پیرامونی به رشد و بالندگی رسیده و بلوغ یافته و همیشه مورد توجه حاکمان و مردم عادی بوده و در غم و شادی، نیایش و مراسم، رزم و بزم، جزیی از زندگی روز مره‌ی مردمان این سرزمین بوده است. آنچه درپی می‌آید، مختصر اشاره ای به پیشینه، تاریخ پیدایش، روند شکل گیری و رشد و تکامل و وضعیت کنونی این هنر در سرزمین کهن چین است[۱].
تاریخ موسیقی چینی
براساس اسناد و مدارک و کتاب‌ها و نوشته‌های تاریخی، استفاده از هنر و آلات موسیقی در چین از دوران پارینه سنگی و از دوران انسان ابتدایی رواج داشته است. کشفیات باستانی به دست آمده از دوران عصر حجر نشان از ابداع آلات مختلف موسیقی از سنگ و چوب و سفال از بیش از4000سال پیش در این کشور دارد. نِی‌های استخوانی کشف شده‌ی متعلق به عصر پارینه سنگی در چین، جزو قدیمی ترین آلات موسیقی یافت شده در جهان هستند. آلات موسیقی سفالین کشف شده از منطقه‌ی شیاَن نیز دارای قدمتی 6000ساله هستند.[۲]
نوشته های تاریخی نیز از 4000سال پیش به وجود ابزار موسیقی و استفاده از این هنر در زندگی روزمره‌ی مردم و دربار پادشاهان حکایت دارد. در دوران سلسله‌ی شیا(2070تا1600پیش از میلاد) جامعه‌ی چین از دوران ابتدایی عصر حجر به دوران برده داری تکامل یافت. در این دوره هنر موسیقی که قبلا برای توتم‌های قبیله‌ای و ارواح نیاکان و مراسم قربانی استفاده می شد، و ابزاری برای بیان احساسات و ترانه‌های عامیانه در ستایش آسمان، بیان آمال و آرزوها، و مراسم قربانی بود، در کنار کاربری پیشین، به ابزاری برای تقویت قدرت و ستایش اعمال و کردار و تفریحات طبقه‌ی حاکم تبدیل شد. کتاب‌های تاریخی چین که پیدایش موسیقی سنتی ردیفی چینی را به دوران امپراتوری خوانگدی (Huangdi)(امپراتور زرد) در4000 سال پیش نسبت می دهند، با کشف برنز در دوران خوانگدی بر تنوع آلات موسیقی که پیش از آن تنها از چوب و سنگ و سفال بود افزود و با ساختن زنگ‌های فلزی ردیفی صدای متنوع‌تر و بلندتری از این آلات تولید گردید. در همین دوره بود که از آلات تلفیقی سنگ و برنز برای مراسم‌هایی همچون رفتن به جنگ، ورود به کاخ امپراتوری، مراسم قربانی کردن و جشن‌ها استفاده می‌شد[۳]. در دوران سلسله‌ی«جو» هنر موسیقی از حالت نیایشی پیشین به تفریحات درباری تمایل بیشتری پیدا کرد و نظارت دولتی آن را به استانداردهای لازم نزدیکتر ساخت. در این دوره، برای استفاده از موسیقی در مراسم نیایشی و درباری و استفاده‌ی مقامات دربار براساس جایگاهشان از آن مقررات و چارچوبی تحت عنوان«موسیقی حرکات موزون 6 سلسله‌ی پادشاهی (Six-Dynasty Music Dance)» تعیین و معرفی شد که هیچکس حق تخلف از آن را نداشت. گروه موسیقی مربوط به دربار و امپراتور از 64هنرمند و موسیقیدان تشکیل می شد. از این طریق بود که هنر موسیقی وارد دنیای تمدن بشری شد.
در دوران سلسله‌های بهار و پاییز و حکومت‌های هم ستیز(770تا221پیش از میلاد) که جامعه‌ی چین از برده‌داری به فئودالی تغییر یافت، هنر موسیقی نیز متحول شده و دسته‌بندی هشتگانه‌ی آن آغاز شد. همزمان با توسعه و استاندارد یافتن موسیقی درباری، موسیقی عامیانه نیز به روند تکاملی خود ادامه داد و موسیقی محلی مناطق مختلف هم رشد یافته و برتنوع و کیفیت آلات موسیقی افزوده شد. میان آواز، رقص و موسیقی فولکلور همیشه ارتباط تنگاتنگی وجود داشته که داستان‌سرایی عامیانه نیز بر غنای آن افزوده است.
در دوران سلسله‌ی چین (Qin)(221 تا206میلادی) به عنوان نخستین امپراتور سراسر چین بود که نهاد سازمان یافته‌ای برای سامانده‌ی و نظارت بر آموزش، جمع آوری ترانه‌ها، موسیقیدانان و استفاده‌ی صحیح از آلات موسیقی شکل گرفت. رشد و تکامل موسیقی در دوران سلسله‌ی خَن(206 پیش از میلاد تا220میلادی) همچنان ادامه یافت و جمع آوری موسیقی‌های عامیانه و محلی و تلفیق آنها در موسیقی ملی موجب رشد و بهتر شدن هر دوبخش شده و این هنر هرچه بیشتر در زندگی خصوصی مردم تأثیرگذار گردید. آغاز فعالیت جاده‌ی معروف ابریشم نیز در انتقال سبک و آلات موسیقی مناطق مختلف غربی به چین بسیار مؤثر بود. ورود و گسترش آیین بودا در سرزمین چین و ورود انواع هنرهای هندی به ویژه هنر موسیقی آیینی نیز زمینه را برای رشد و تکامل موسیقی آیینی در این کشور فراهم ساخت. تثبیت قدرت سیاسی و اقتصادی چین در دوران سلسله‌های سویی (Sui) و تانگ و توسعه‌ی روابط اقتصادی و فرهنگی چین با مناطق غربی(به ویژه ایران دوران ساسانی) زمینه را برای بلوغ و رشد هرچه بیشتر انواع موسیقی چینی فراهم نمود (طبق اظهارات محققان هنر موسیقی در چین که در ملاقات حضوری با اینجانب مطرح می کردند، سبک ها و آلات موسیقی مناطق غربی چین که منظورشان ایران باستان است، در رشد و تکامل موسیقی این کشور تأثیر به سزایی داشته است. آلات موسیقی هم چون نی، عود(در زبان چینی پیپا)، کمانچه(در زبان چینی آرهو)، شیپور و ساز قانون از ایران وارد چین شده است که این موضوع در کتاب های تاریخی این کشور نیز ثبت شده است.). در این دوران بود که سبک‌های«موسیقی 7 بخشی (Seven Part Music)» یا«موسیقی 9 بخشی (Nine part Music)» از تلفیق موسیقی سنتی چینی و مناطق غربی به وجود آمد و شهرت زیادی پیدا کرد. در دوران تانگ بود که مؤسسات آموزشی و نظارت بر موسیقی مذهبی، درباری، و عامیانه از هم مجزا شده و هر کدام به صورت تخصصی روی موسیقی کارکرده و موسیقیدان‌های برجسته‌ی متعددی در این زمینه‌ها آموزش دیده و تربیت شدند. این مراکز همچنین با برگزاری مسابقات بهترین موسیقی و موسیقیدان هر رشته را انتخاب و خلاقیت و نوآوری‌های زیادی در این عرصه به وجود آمد.
روند تکاملی هنر موسیقی در دوران سلسله‌های سونگ و یوان نیز همچنان ادامه یافت و در هر عصری با ابداع سبک و روش و آلات موسیقی جدید، قدمی در بهبود این هنر برداشته شد و از تلفیق موسیقی و اپرای جنوب و شمال در دوران یوان بهترین موسیقی و اپرای چین به وجود آمد.
در دوران سلسله‌های مینگ و چینگ هنر موسیقی هرچه بیشتر وارد زندگی عموم مردم شده و مؤسسات موسیقی غیر دولتی(بخش خصوصی) نیز وارد عرصه‌ی شده و بر غنا و گسترش هرچه بیشتر آن افزوده و گروه‌های کوچک و بزرگ موسیقی در شهرهای مختلف و حتی روستاها شکل گرفت[۴].
نفوذ موسیقی غرب در چین
شکست چین از نیروهای انگلیسی در نخستین جنگ تریاک در سال1840میلادی، و نفوذ سیاسی و فرهنگی کشورهای غربی و فعال شدن مبلغان و مسیونرهای مسیحی در این کشور، زمینه برای معرفی موسیقی غرب به چین نیز فراهم شد. رشد گروه‌های موسیقی تلفیقی غربی-چینی و تنوع سبک ها و آلات موسیقی از یک طرف و تشکیل گروه‌های موسیقی تحت عنوان گروه سرود در مدارسی که توسط مسیونرهای مسیحی و یا به تقلید از آنها توسط چینی‌های طالب سیستم آموزش غربی تأسیس می شد، از سوی دیگر، تحول گسترده‌ای در موسیقی سنتی چین ایجاد کرد. شکل گیری انجمن‌های موسیقی مدرن و آغاز به تدریس این سبک از موسیقی در آموزشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی زمینه را برای تلفیق موسیقی شرق و غرب و تأثیر گذاری آن بر فرهنگ و هنر موسیقی چینی را فراهم ساخت. موسیقی دانان چینی آشنا به موسیقی غرب همچون جائویوانرِن (Zhao Yuanren) خوانگزی(Huang Zi)، شیائو یومِی (Xiao Youmei)، وانگ گوانگچی (Wang Guangqi) و لیو تیانخوا (Liu Tianhua) نیز در این زمینه نقش مؤثری داشتند.
در واقع، زیربنای موسیقی معاصر چین را از همان اواخر قرن19 و اوایل قرن بیستم، همان سرودهای مدارس چینی تشکیل می دهد که تحت تأثیر موسیقی غربی، به ویژه موسیقی کلاسیک کلیسایی غرب که توسط مسیونرهای مسیحی معرفی، تبلیغ و آموزش داده می شد تشکیل می دهد. در این آموزشگاه‌ها انواع سبک‌های موسیقی و آلات و ابزارهای موسیقی غربی معرفی و آموزش داده می شد و فارغ التحصیلی موسیقیدانان چینی از این مؤسسات موجب فراگیری موسیقی مدرن در سطوح مختلف جامعه‌ی چین شد. سقوط نظام امپراتوری در سال1911 و آغاز جنبش ادبی چهارم ماه مه در سال1919میلادی که در واقع نقطه‌ی عطفی در ادبیات معاصر این کشور و پشت کردن به برخی از سنت‌های ادبی گذشته و اصلاحات به عمل آمده در سبک ادبی، بر موسیقی سنتی چین را نیز تحت تأثیر قرار داده و راه را برای مدرن شدن این هنر بیش از پیش باز نمود. همین تلاش‌های مستمر زمینه را برای مدرن شدن هنر موسیقی و ورود انواع موسیقی‌های غربی به چین فراهم کرد. روند اصلاحات آغاز شده در هنر موسیقی سنتی چین در اوایل قرن بیستم در دهه‌های بعد و حتی پس از روی کارآمدن نظام کمونیستی در سال1949 همچنان ادامه یافت. اجرای سیاست اصلاحات اقتصادی در سه دهه پیش و توسعه‌ی روابط چین با جهان غرب و مبادله‌ی گروه‌های موسیقی میان این کشور با سایر کشورها نیز بر این روند سرعت بخشید و امروزه انواع موسیقی‌های غربی از کلاسیک و جاز گرفته تا رپ و پاپ در این کشور رایج شده است[۵].
ویژگی ها و انواع آلات موسیقی سنتی چین
برخلاف غرب که آلات موسیقی در آنجا براساس صدا و ساخت آنها تقسیم بندی می شوند، در موسیقی سنتی چین آلات موسیقی براساس جنس آنها دسته بندی می شود. در دوران سلسله‌ی خَن، به عناصر و ظواهر آلات موسیقی و هماهنگی آن با شرایط موجود نیز اهمیت داده می شد. برای نمونه، در فصل بهار از آلات تهیه شده از درخت بامبو استفاده می شد، فصل تابستان وقت استفاده از سازهای زهی بود، و در فصل پاییز از زنگ‌های ردیفی برنزی استفاده می شد و صدای بلند طبل‌ها در زمستان بیشتر شنیده می شد.
از نظر تاریخی، مانند سایر مناطق جهان، در سرزمین چین نخستین آلات موسیقی از چوب و گِل ساخته شدند. آلات موسیقی ساخته شده از نی و یا نوعی کدوی میان تهی، از آلات موسیقی ویژه‌ی آن دوران به شمار می‌آیند. با کشف برنز و ریخته‌گری در دوران سلسله‌های شانگ و جو، آلات برنزی مانند طبل‌های بزرگ نیز بر آن افزوده شد. در دوران سلسله‌ی جو استفاده از سنگ‌های صدا دار آویخته شده نیز در مراسم تشریفات استفاده می شد.
اما باید گفت مشهورترین آلات موسیقی چینی اصالتا چینی نیستند و بسیاری از آنها از جمله سازهای زهی از مناطق غرب چین(آسیای میانه و ایران باستان) وارد این کشور شده اند. در گذشته، برای اجرای مراسم تشریفات تنها از زنگ‌های برنزی و سنگ‌های آویزان استفاده می‌شد، و سایر آلات موسیقی برای تفریحات و سرگرمی‌های روزانه در دربار و در میان عامه‌ی مردم بود. پس از قرن بیستم و آشنایی مردم چین با موسیقی غربی بود که آلات موسیقی جدیدی همچون پیانو، نی فلزی، ویولون، گیتار، و... وارد این کشور گردید.
ابزارهای موسیقی سنتی چین به صورت کلی به8 گروه زیر تقسیم می شود:
1-آلات بامبویی: مشهورترین ابزار بامبویی همان نِی است که تک لولهای یا 6 تا20لولهای آن متداول است. در چین دو نوع ساز بادی نیین هست که از هر دو در جشن‌های مردمی استفاده می شود: یکی سوونا (Suona)نام دارد که نوعی قرهنی با دهانه‌ای فلزی است،( همان سرنای ایرانی است.) و دومی گوان (Guan)است که آن هم نوعی قرهنی کوتاه و بدون زنگ است که احتمالا هر دو از خارج از این کشور وارد شده اند.
2-آلات چوبی: مانند طبل‌های چوبی، زبانه دارها و تلق تلق کننده‌ها و گرزه‌ای کوچکی که معمولا راهبان بودایی هنگام خواندن اوراد از آنها استفاده می کنند.
3-آلات(زهی) ابریشمین: زِه این آلات موسیقی به جای مو و یا فلز و یا روده، از ابریشم درست شده است. مانند چین (Qin)که نوعی قانون و یا سنتور است، یا سِه (Se)و جِنگ (Zheng)که در افسانه‌ها از ابداعات امپراتور زرد نام برده شده اند. سنتور و عود (در چین عود با نام پیپا( Pipa) مورد استفاده قرار می گیرد.) و پیپا هم سازهای زهی هستند که از ایران و آسیای میانه و در دوران تانگ وارد چین شده است. محبوبترین آلت موسیقی چینی اِرخو (Erhu)یا همان کمانچه است که آن هم ریشه‌ی ایرانی دارد و انواع مختلف آن اغلب در موسیقی اپرای سنتی و توسط قصه گویان خیابانی مورد استفاده قرار می گیرد.[۶]
4-آلات سفالین: معرفترین ساز سفالی در موسیقی چینی سون (Xun) نام دارد که شبیه سوتک بوده و از گِل پخته ساخته شده است. البته با توجه به محدویت صدای این ساز و ثابت بودن کوک آن، بر حسب نت ها و کوک‌های مورد نظر، گاه به اشکال و جنس‌های مختلف -اعم از سفالی،چینی و گِلی- ساخته می شود، ضمن آنکه در مناطق مختلف چین نیز انواع گوناگون آن مورد استفاده قرار می گیرد.
5-آلات فلزی: انواع زنگ‌های فلزی ردیفی که به چنگک آویخته می شود و از دوران سلسله‌ی جو متداول شده است. این آلت موسیقی بخش جدایی ناپذیری از موسیقی تشریفات عصر جو به‌شمار می‌آمد و انواع مختلفی داشت که هر کدام نام خاصی دارند. از این آلات در زمان جنگ نیز برای حمله و یا عقب نشینی استفاده می شد. در سال‌های اخیر، مجموعه‌هایی از این آلات به نام گونگ (Gong) از قبرهای مربوط به دوران حکومت‌های هم ستیز کشف شده که پس از بازسازی از آنها در مراسم رسمی استفاده می شود. نوع دیگری از آلات موسیقی فلزی بادی با نام لابا (Laba) وجود دارد که در مراسم و جشن‌ها مورد استفاده قرار می گیرد که همان شیپور ایرانی است و احتمالا از ایران و یا تبت وارد شده و امروزه هم در معابد بودایی از نوع بلند آن برای اعلام مراسم استفاده می شود.
6-ابزار سنگی: سنگ‌های صدا داری که از چنگک مخصوص آویزان شده و هرکدام دارای نوای خاصی هستند، از ابداعات ویژه‌ی موسیقی سنتی چینی است. این سنگ‌ها هرکدام شکل و فرم خاص مستطیلی زاویه‌دار داشته و از هر یک صدای ویژه‌ای خارج می شود.
7-ابزارهای چرمی: در چین ده‌ها نوع طبل و دُهُل چرمی وجود دارد، از طبل‌های کوچک گرفته تا طبل‌های بزرگی که در وسط میدان آویخته شده و توسط چند نفر نواخته می شود. این نوع از آلت موسیقی از چین به ژاپن و کره نیز معرفی شده و مورد استفاده قرار گرفته است.
8-ابزارهای درست شده از کدو: این آلت موسیقی از نوعی کدو درست می شود که اندام و دهانه‌ی آن بستگی به میزان رشد کدو دارد. از بدنه‌ی لولهای آن به داخل کدو دمیده شده و نوسانات نفس نوازنده موجب بیرون آمدن صداهای مختلفی از سوراخ‌های ایجاد شده در تنه‌ی کروی شکل کدو می شود. نوع کوچکی از این آلت موسیقی«یو (Yu)» نام دارد که به شکل فلوت فربه وارونه به نظر می رسد. این آلت موسیقی ریشه در مناطق قبایلی کوهستانی جنوب چین داشته و در کشورهای لائوس، تایلند و میانمار هنوز هم از آن استفاده می‌کنند.
البته اقوام و اقلیت‌های ملی چین نیز هرکدام دارای سبک و آلات موسیقی خاص خود را دارند که برای آشنایی با آنها می بایست به اسناد و کتاب‌هایی برای معرفی فرهنگ این اقوام نوشته شده مراجعه نمود[۷].
نهادها و گروه‌های موسیقی سنتی و مدرن
در طول یک قرن گذشته، موسیقی چینی و موسیقی غرب در هم آمیخته و هزاران قطعه موسیقی فاخر سنتی و مدرن توسط هنرمندان این رشته در داخل کشور و در عرصه‌ی بین المللی عرضه شده است. به ویژه در سه دهه‌ی گذشته و پس از اجرای اصلاحات، گروه‌های هنری موسیقی در جشنواره‌ها و فستیوال‌های جهانی حضور یافته و با همتایان خارجی رقابت نموده است. این گروه‌ها شامل تمامی رشته‌های مدرن و کلاسیک موسیقی اعم از ارکستر سمفونی، کر، اپرا، گروه نوازی، تک نوازی و سنتی و مدرن می شود. همچنین، سالانه ده‌ها جشنواره و فستیوال موسیقی در سطح ملی و بین المللی از جمله«فستیوال بهار شانگهای»، «فستیوال کر پکن»، «فستیوال موسیقی و گل شهر بز» و فستیوال‌های محلی مانند«گل‌های تازه‌ی ماه مه» در پکن، «فستیوال آواز خوانی ماه اکتبر» در شانگهای و «فستیوال موسیقی مدارس» در فوجیان برگزار می شود.
گروه‌ها و انجمن‌های معروف موسیقی مدرن چین عبارتند از: ارکستر سمفونی اپرای ملی چین؛ اکستر سمفونی پکن؛ ارکستر فیلاهارمونیک چین؛ ارکستر سمفونی ملی چین؛ ارکستر سمفونی شانگهای؛ و انجمن موسیقی چین که از سال 1949 فعالیت خود را آغاز و هم اینک بیش از 8هزار نفر موسیقیدان عضو آن هستند. شاخه‌های این انجمن عبارتند از: فرهنگستان موسیقی سنتی چین؛ فرهنگستان ملی ارکستر چین؛ فرهنگستان موسیقی گروه‌های آوازی اقلیت‌های قومی چین؛ فرهنگستان تاریخ موسیقی چین؛ فرهنگستان فرهنگ موسیقی چین؛ و فرهنگستان دوستداران سمفونی چین. انجمن موسیقی چین نشریات مختلفی از جمله دو ماهانه‌ی موسیقی خلق؛ فصلنامه‌ی خلاقیت موسیقی؛ ماهنامه‌ی آواز؛ دو ماهانه‌ی انتشارات جهانی و دو ماهانه‌ی موسیقی کودکان است که آخرین دستاوردهای موسیقی چین و جهان را در اختیار علاقمندان قرار می دهد[۸] [۹].
نیز نگاه کنید به
موسیقی در زیمبابوه؛ موسیقی در ژاپن؛ موسیقی در روسیه؛ موسیقی در کانادا؛ موسیقی در کوبا؛ موسیقی در لبنان؛ موسیقی در مصر؛ موسیقی در تونس؛ موسیقی در افغانستان؛ موسیقی در سنگال؛ موسیقی در فرانسه؛ موسیقی در آرژانتین؛ موسیقی در مالی؛ موسیقی در ساحل عاج؛ موسیقی در تایلند؛ موسیقی در اوکراین؛ موسیقی در اردن؛ موسیقی در اتیوپی؛ موسیقی در سیرالئون؛ موسیقی در قطر؛ موسیقی در بنگلادش؛ موسیقی در سریلانکا؛ موسیقی در تاجیکستان؛ موسیقی در گرجستان
کتابشناسی
- ↑ سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی. جلد سوم، ص. 1141-1142
- ↑ Ji, Jin, (2010). “Chinese Music: Echos in Ancient and Modern Times. China Intercontinental Press”. Beijing.
- ↑ Ji, Jin, (2010). “Chinese Music: Echos in Ancient and Modern Times. China Intercontinental Press”. Beijing.
- ↑ سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی. جلد سوم، ص. 1142-1145
- ↑ سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی. جلد سوم، ص. 1146-1147
- ↑ E’Xiang, Zhi, (2005).” The Basics of Traditional Chinese Culture.” Foreign Languages press. Beijing.
- ↑ سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی. جلد سوم، ص. 1147-1151
- ↑ China Encyclopedia ،2008
- ↑ سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی. جلد سوم، ص. 1151-1152