مهاجرت و پناهندگی در قزاقستان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
سیاست‌های مهاجرتی کشور قزاقستان به شرح زیر است: | سیاست‌های مهاجرتی کشور قزاقستان به شرح زیر است: | ||
=====حمایت دولت قزاقستان از قزاقهای خارج از کشور===== | =====حمایت دولت قزاقستان از قزاقهای خارج از کشور===== | ||
بر اساس برنامه ای که در سال ۱۹۹۶ یعنی حدود ۵ سال پس از استقلال قزاقستان توسط آقای نورسلطان نظر بایف تصویب و به اجرا گذاشته شد، دولت برنامه مفصلی برای حمایت از قزاقهای خارج از کشور بخصوص قزاقهای ساکن در روسیه، چین، ایران، مغولستان و... تدارک دید تا از یکسو زمینه حفظ هویت و فرهنگ قزاقهای خارج از کشور فراهم شود و از سوی دیگر با ایجاد ارتباط با آنها زمینه جذب آنها به جمهوری قزاقستان فراهم گردد. این قانون که از پشتوانه مالی نسبتا خوبی برخوردار است از هفت بخش شامل | بر اساس برنامه ای که در سال ۱۹۹۶ یعنی حدود ۵ سال پس از استقلال قزاقستان توسط آقای نورسلطان نظر بایف تصویب و به اجرا گذاشته شد، دولت برنامه مفصلی برای حمایت از قزاقهای خارج از کشور بخصوص قزاقهای ساکن در روسیه، چین، ایران، مغولستان و... تدارک دید تا از یکسو زمینه حفظ هویت و فرهنگ قزاقهای خارج از کشور فراهم شود و از سوی دیگر با ایجاد ارتباط با آنها زمینه جذب آنها به جمهوری قزاقستان فراهم گردد. این قانون که از پشتوانه مالی نسبتا خوبی برخوردار است از هفت بخش شامل موارد زیر است: | ||
*پشتیبانی علمی؛ | |||
*حمایت‌های حقوقی؛ | |||
*حمایت‌های آموزشی و پرورشی؛ | |||
*فرهنگ؛ | |||
*توریسم؛ | |||
*ورزش؛ | |||
*چاپ و نشر و حمایت‌های رسانه ای و تشکیلاتی تشکیل شده است<ref>برگرفته از http://jolay.blogfa.com/post-31.aspx</ref>. | |||
در این قانون تخفیف ویژه ای برای ورود افراد و وابستگان ان جی او‌ها و تشکل‌های قزاقی که در خارج از کشور حضور دارند در نظر گرفته شده است، برای قزاقهای خارج از کشور دوره‌ها، سمینارها و نشست‌های علمی، آموزشی در مورد زبان و ادبیات قزاقی، تاریخ، موسیقی فولکلر برگزار می‌شود. به منظور حفظ هویت آنها جشن‌های محلی، مسابقات فرهنگی و هنری، جشنواره‌ها و کنسرت‌های بومی اجرا می‌شود، کتب و منابع قزاقی برای آنها چاپ و بصورت رایگان در بین انها توزیع می‌شود، برگزاری هفته‌های فرهنگی و هنری در بین انها و اعزام گروه‌های موسیقی سنتی، اجرای اردوهای تفریحی و زمینه سازی گردشگری در قزاقستان و تأسیس رادیو و تلوزیون و راه اندازی مدرسه برای تحصیل دانش آموزان قزاقی در خارج از کشور از جمله برنامه‌های پیش بینی شده برای قزاقهای خارج از کشور است که با حمایت و پشتیبانی‌های مالی از سوی دولت قزاقستان بصورت جدی دنبال می‌شود که متعاقب اجرای این قانون دولت قزاقستان موفق گردید به منظور ایجاد تعادل جمعیتی تعداد زیادی از قزاقهای ساکن در دیگر کشورها را به [[مهاجرت به قزاقستان]] و پذیرش تبعیت این کشور را فراهم کند که عزیمت و کوچ تعداد زیادی از قزاقهای ساکن در روسیه، چین، ایران و مغولستان به قزاقستان حاصل این تلاش بوده است. | در این قانون تخفیف ویژه ای برای ورود افراد و وابستگان ان جی او‌ها و تشکل‌های قزاقی که در خارج از کشور حضور دارند در نظر گرفته شده است، برای قزاقهای خارج از کشور دوره‌ها، سمینارها و نشست‌های علمی، آموزشی در مورد زبان و ادبیات قزاقی، تاریخ، موسیقی فولکلر برگزار می‌شود. به منظور حفظ هویت آنها جشن‌های محلی، مسابقات فرهنگی و هنری، جشنواره‌ها و کنسرت‌های بومی اجرا می‌شود، کتب و منابع قزاقی برای آنها چاپ و بصورت رایگان در بین انها توزیع می‌شود، برگزاری هفته‌های فرهنگی و هنری در بین انها و اعزام گروه‌های موسیقی سنتی، اجرای اردوهای تفریحی و زمینه سازی گردشگری در قزاقستان و تأسیس رادیو و تلوزیون و راه اندازی مدرسه برای تحصیل دانش آموزان قزاقی در خارج از کشور از جمله برنامه‌های پیش بینی شده برای قزاقهای خارج از کشور است که با حمایت و پشتیبانی‌های مالی از سوی دولت قزاقستان بصورت جدی دنبال می‌شود که متعاقب اجرای این قانون دولت قزاقستان موفق گردید به منظور ایجاد تعادل جمعیتی تعداد زیادی از قزاقهای ساکن در دیگر کشورها را به [[مهاجرت به قزاقستان]] و پذیرش تبعیت این کشور را فراهم کند که عزیمت و کوچ تعداد زیادی از قزاقهای ساکن در روسیه، چین، ایران و مغولستان به قزاقستان حاصل این تلاش بوده است. | ||
=====ممانعت جدی دولت قزاقستان از ورود مهاجرین غیرقانونی از دیگر کشورها===== | |||
دولت قزاقستان به موازات برنامه ریزی و تلاش برای جذب قزاقهای ساکن در دیگر مناطق دنیا، قوانین سختگیرانه ای برای جلوگیری از مهاجرت ملیت‌های دیگر به قزاقستان تصویب و برنامه‌های بازدارنده ای را در پیش گرفته است که در همین راستا به کرات بازداشت اتباع خارجی از سوی نیروهای نظامی، انتظامی‌و امنیتی دولت صورت گرفته است. که بنا به گزارش دفتر منطقه ای خبرگزاری فارس به نقل از سرویس خبری آزادگان در تاریخ۲۱/۸/۹۳ «سرویس امنیت قزاقستان در مرز مشترک ازبکستان با قزاقستان ۲۴۰ نفر از شهروندان ازبکستان را که قصد داشتند به صورت غیرقانونی به این کشور وارد شوند را بازداشت کرد. این سازمان امنیتی قزاقستان اعلام کرد: این اقدام در ۴ تا ۵ نوامبر در منطقه «ساریگاش» در مرز بین قزاقستان با ازبکستان صورت گرفته است.به گفته مقامات قزاق، بیشترین نقض قوانین در این کشور توسط کارگران مهاجر ازبکی صورت می‌گیرد. در این زمینه کمیته امنیت قزاقستان اعلام کرد: تعداد ۳۰۰ هزار کارگر مهاجر به صورت غیرقانونی در این کشور وجود دارد که پیش بینی می‌شود این تعداد در سال ۲۰۱۵ افزایش یابد. در سال‌های اخیر، مهاجرت کارگران به قزاقستان رو به رشد بوده و در آینده نیز این روند افزایش خواهد یافت، قزاقستان جزء کشورهای مرفه در منطقه است که در آن بیشترین ورود و خروج غیرقانونی صورت می‌گیرد<ref>برنامه های حمایتی دولت قزاقستان در خارج از کشور مصوب سال ۱۹۹۶ توسط رئیس جمهور قزاقستان</ref><ref>صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)</ref>.» | ===== ممانعت جدی دولت قزاقستان از ورود مهاجرین غیرقانونی از دیگر کشورها ===== | ||
دولت قزاقستان به موازات برنامه ریزی و تلاش برای جذب قزاقهای ساکن در دیگر مناطق دنیا، قوانین سختگیرانه ای برای جلوگیری از مهاجرت ملیت‌های دیگر به قزاقستان تصویب و برنامه‌های بازدارنده ای را در پیش گرفته است که در همین راستا به کرات بازداشت اتباع خارجی از سوی نیروهای نظامی، انتظامی‌و امنیتی دولت صورت گرفته است. که بنا به گزارش دفتر منطقه ای خبرگزاری فارس به نقل از سرویس خبری آزادگان در تاریخ۲۱/۸/۹۳ «سرویس امنیت قزاقستان در مرز مشترک ازبکستان با قزاقستان ۲۴۰ نفر از شهروندان ازبکستان را که قصد داشتند به صورت غیرقانونی به این کشور وارد شوند را بازداشت کرد. این سازمان امنیتی قزاقستان اعلام کرد: این اقدام در ۴ تا ۵ نوامبر در منطقه «ساریگاش» در مرز بین قزاقستان با ازبکستان صورت گرفته است. به گفته مقامات قزاق، بیشترین نقض قوانین در این کشور توسط کارگران مهاجر ازبکی صورت می‌گیرد. در این زمینه کمیته امنیت قزاقستان اعلام کرد: تعداد ۳۰۰ هزار کارگر مهاجر به صورت غیرقانونی در این کشور وجود دارد که پیش بینی می‌شود این تعداد در سال ۲۰۱۵ افزایش یابد. در سال‌های اخیر، مهاجرت کارگران به قزاقستان رو به رشد بوده و در آینده نیز این روند افزایش خواهد یافت، قزاقستان جزء کشورهای مرفه در منطقه است که در آن بیشترین ورود و خروج غیرقانونی صورت می‌گیرد<ref>برنامه های حمایتی دولت قزاقستان در خارج از کشور مصوب سال ۱۹۹۶ توسط رئیس جمهور قزاقستان</ref><ref>صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ [[قزاقستان]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)</ref>.» | |||
==نیز نگاه کنید به== | ==نیز نگاه کنید به== | ||
[[مهاجرت و پناهندگی در ژاپن]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در روسیه]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در کانادا]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در کوبا]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در لبنان]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در مصر]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در چین]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در تونس]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در سنگال]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در فرانسه]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در سودان]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در زیمبابوه]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در اوکراین]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در اسپانیا]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در اردن]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در سیرالئون]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در قطر]] | [[مهاجرت و پناهندگی در تایلند]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در ژاپن]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در روسیه]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در کانادا]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در کوبا]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در لبنان]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در مصر]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در چین]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در تونس]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در سنگال]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در آرژانتین]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در فرانسه]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در سودان]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در زیمبابوه]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در اوکراین]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در اسپانیا]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در اردن]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در سیرالئون]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در قطر]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در بنگلادش]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در سریلانکا]]؛ [[مهاجرت و پناهندگی در تاجیکستان]] | ||
== کتابشناسی == | == کتابشناسی == | ||
<references /> | |||
[[رده:مهاجرت]] | |||
نسخهٔ ۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۳۹
مهاجرت معمولا با نوع ساختار اقتصادی، اجتماعی و توزیع نیروهای تولیدی، رشد اجتماعی و میزان اشتغال و کار مرتبط است. مهاجرت یکی از شاخص‌های اصلی و از مهم‌ترین فرآیندهای اجتماعی و اقتصادی هر جامعه است که تأثیر مستقیمی‌در رشد و توسعه جامعه می‌گذارد.
در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، روسیه و قزاقستان مهم‌ترین کشور مهاجر پذیر هستند. قزاقستان از سال 2000 میلادی به دومین مقصد مهاجرت کارگری بعد از فدراسیون روسیه در منطقه تبدیل شده است. به دلیل اینکه در قزاقستان حقوق کارگران پایین‌تر از روسیه است؛ و وجود منابع اقتصادی ارزشمند و بالا بودن درآمد سرانه این کشور، آسانتر بودن شرایط اقامت و کسب مجوز تابعیت در قزاقستان و بیگانه ستیزی گروهی از گروه‌های نژاد پرست روسیه (گروه اسکینگ هدها) قزاقستان را به دومین کشور مهاجر پذیر بعد از روسیه تبدیل کرده است. بخصوص در سال 1998 به دنبال بحران اقتصادی روسیه، قزاقستان مقصد اصلی کارگران مهاجر در آسیای مرکزی شد و بنابرگزارش سازمان ملل، قزاقستان ازنظر روند مهاجرت پذیری در بین ۱۹۲کشور درجایگاه پانزدهم قرار دارد.
مهاجرت‌های غیرقانونی نیز مشکل جدی برای روسیه و قزاقستان است. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روند مهاجرت غیرقانونی در آسیای میانه شدت گرفت. این اتفاق به دلیل وخیم‌تر شدن وضعیت اجتماعی، اقتصادی در اکثر کشورهای تازه استقلال یافته و شدت گرفتن اختلافات قومی‌و تنش‌های مذهبی حائر اهمیت است.
در قزاقستان مهاجرت در سه قالب انجام می‌شود:
مهاجرت درون منطقه ای (مهاجرت‌های داخلی)
که در این نوع مهاجرت مردم و ساکنین روستاها و شهرهای کوچک و کمتر توسعه یافته بخاطر پایین بودن امکانات رفاهی و عدم وجود کار و اشتغال به شهرهای بزرگتر و توسعه یافته مهاجرت می‌کنند که بر اساس آمار منتشره از سوی مراکز رسمی‌دولت قزاقستان بین سال‌های ۱۹۹۹-۲۰۱۳ تعداد مهاجران بین منطقه ای ۱۴۱ ۷۰۰، نفر بوده است که بتدریج سالانه با ۳,۲ درصد رشد مواجه شده است که بیشترین تعداد مهاجرین از روستاها به شهرهای کوچک و یا از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ کوچ کرده‌انددر حالی که آستانا پایتخت فعلی قزاقستان و آلماتی پایتخت قبلی و بزرگ‌ترین شهر قزاقستان و پس از آن غرب کشور بیشترین سهم را در پذیرش مهاجرین داشته‌اندکه به دلیل برخورداری از توسعه شهری، امکانات و زمینه‌های تولید و رشد اقتصادی و دارا بودن ظرفیت کار و اشتغال، زمینه مهاجرت مردم جویای کار را از روستاها و شهرهای کوچک فراهم کرده است که در نتیجه مهاجرت مردم مناطق روستایی به مناطق شهری به روند شهرنشینی در کشور کمک کرده است. به گزارش آژانس آمار قزاقستان از ابتدای سال ۲۰۱۳ نرخ رشد شهرنشینی در قزاقستان به ۵۴,۹ درصد رسیده است که در کشورهای توسعه یافته، این رقم ۷۰-%۸۰ می‌باشد
همچنین در سال ۲۰۱۳، توازن مهاجرت بین منطقه ای با تعادل مثبت در چهار منطقه کشور رخ داده است. در آستانه ۱۶۴۶۴ نفر، آلماتی ۱۵۷۵۴ نفر، پاولودار ۲۹۹ نفر و آکتائو۹۶ نفر، در جنوب قزاقستان ۴۹۲۳، در منطقه ژامبول ۴۲۹۴ نفر، شمال قزاقستان ۲۱۲۲ نفر و در شرق قزاقستان ۲۱۰۸ نفر در این سال بخاطر بالاترین تراز منفی مهاجرت که در روستاها رخ داده شده است مردم روستا این اتفاق را جشن گرفته‌اند. و در همین سال، بالاترین نرخ بیکاری در پایتخت جمهوری (۵,۷%)، آلماتی (۵,۶%) و منطقه مانگستائو (۵,۷%) ثبت شده است که این رقم نشانگر میزان رشد و توسعه اقتصادی و قدرت جذب این مناطق در مقابل
مهاجرین می‌باشد.
هرچند مهاجرت مردم از روستاها به شهرها موجب توسعه شهرها می‌شود ولی به همان میزان روستاها دچار خسارت می‌شوند و تولیداتی مانند محصولات کشاورزی و دامداری که عموما در روستاها انجام می‌شود با کاهش مواجه می‌گردد. که وضعیت ناهنجار کوچ از روستاها و کاهش تولید کشاورزی بیشتر در در مناطق شمالی و شرقی کشور رخ داده است که در نتیجه آن در طول ۱۵سال گذشته جمعیت ۱۶۸ روستا از ۲۹۸ روستا با کاهش جمعیت مواجه شده است[۱]. لذا به خاطر عدم تناسب توزیع جمعیت در مناطق شمالی و جنوبی و روند کاهش جمعیت در مناطق شمالی قزاقستان در سال‌های اخیر باعث شده تا مقامات این کشور درصدد اجرای طرح «مهاجرت بزرگ» از جنوب به سمت شمال کشور برآیند و برای چاره جویی این معضل مقامات وزارت بهداشت این کشور اعلام کرده‌اندکه بهتر است این مهاجرت‌ها تا قبل از سال ۲۰۵۰ که تعداد جنوبی‌ها چهار برابر بیشتر از شمالی‌ها خواهد بود، انجام شود حال آنکه در صورت ادامه روند فعلی پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۵۰ در مناطق شمالی قزاقستان کاهش قابل‌توجه جمعیتی تا حدود یک میلیون نفر رخ دهد. وزیر بهداشت اعلام کرده است که برای انتقال جمعیت از جنوب به شمال کشور، دولت چند بسته تشویقی جهت حمایت از مردم جنوب که علاقمند به نقل مکان و سکونت در استان‌های شمالی دارند را پیش بینی کرده است که به مورد اجرا گذاشته خواهد شد. و یکی از اهداف توزیع جمعیتی قزاقستان ایجاد زمینه جذب قزاقهای مهاجر از کشورهای دیگر به قزاقستان برای کشاورزی اعلام شده است.
بنابراین، روند موجود مهاجرت در قزاقستان مانع توسعه اقتصادی کشور است که دولت را بر آن داشته تا برای مهاجرت‌های داخلی تدابیری بیاندیشد تا با ایجاد امکانات رفاهی و اشتغال مردم روستاها و شهرهای کوچک را به باقی ماندن در روستاها تشویق کند[۲].
مهاجرت از موطن به برون مرزها
در این نوع مهاجرت عده ای از تبعه و ساکنین بومی کشور به برون مرزها و سایر مناطق مهاجرت می‌کنند. که بر اساس تحقیقاتی میدانی که از سوی کاترین آلکساندر استاد انسان شناسی گلد اسمیت لندن با موضوع «تغییرات زندگی شهری در آسیای پس از شوروی» بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ انجام شده است و در قالب کتابی مدون به همین نام به چاپ رسیده است سابقه مهاجرت عمده در قزاقستان به اواخر قرن ۱۹ (۱۳۰۷ تا ۱۳۱۵) دوران شوروی سابق بر می‌گردد. که به دنبال سرکوب استالین بسیاری از قزاق‌ها از منظقه سیاه کوه (مانقشلاق) در جنوب غربی در حاشیه دریای خزر از مرزهای شمالی ایران با گذشتن از سختی‌ها و درگیری با عشایر ترکمن ترکمنستان وارد خاک ایران شدند. که افراد مهاجر را «ارالمان‌ها»، "قزاقهای دور از وطن". (This is known as the far abroad) نامیده‌اندو بعد از اصلاحات استالین، در اواخر قرن ۱۹، به بسیاری از کشاورزان روس، در قزاقستان، زمین‌هایی برای چراگاه‌های عشایری دادند. درنتیجه خانواده‌های قزاق به چین و مغولستان رفتند.
بنا بر این فجایع طبیعی و اقدامات سیاسی موجب شد تا جمعیت قزاقهای ساکن قزاقستان به یک سوم میزان قبل کاهش یابد. در دو سال پیاپی، یعنی سال‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۲۱ zhut یعنی سرمای بی‌موقع رخ داد و موجب شد استپ‌ها از یخ پوشیده شود و این امر مانع چرای حیوانات شد. هزاران نفر مردند و یا از ترس قحطی متعاقب آن به کشورهای همسایه گریختند. عده ای به روسیه، گروهی به کشور مناطق همجوار مخصوصا به ازبکستان و برخی دیگر به ایران مهاجرت کردند و در این مهاجرت عده زیادی بر اثر سرما، سختی مهاجرت و قحطی مردند که هرچند آمار دقیقی از تلفات آن در دست نیست ولی بنا بر قولی کشته‌ها را از یک تا سه میلیون نفر تخمین زده‌اندکه این مهاجرت، جمعیت محدود قزاق‌ها را در سرزمین مادری خود با کاهش چشم گیری مواجه کرد که این کاهش جمعیت یکبار دیگر پس از استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱ از جمعیت ۱۷ میلیونی قزاقستان حدود ۱,۵ میلیون نفر از ۲ میلیون نفرآلمان‌ها و ۲ میلیون نفر از روس‌ها از قزاقستان به موطن خود بازگشتند که در نتیجه جمعیت قزاقستان به یکباره به حدود ۱۵ میلیون نفر تقلیل یافت[۳].
با توجه به مطالب فوق چنین به نظر می‌رسد که سر زمین قزاقستان در دو مقطع با مهاجرت گروهی مواجه شد است که در هر دو بار تغییرات محسوسی در تعداد و ترکیب جمعیتی این منطقه بوجود آمده است.
همانطور که اشاره شد در خلال و پس از جنگ جهانی دوم و اذیت و آزار بلشویک‌ها بخاطر
فشار و محدودیت‌های شدیدی که به مردم قزاقستان وارد شد عده ای از مهاجرین قزاقستان رو به سوی نواحی جنوبی دریای خزر و ایران نهادند که بنا بر آنچه در دانشنامه گلستان آمده است، قزاق‌ها احتمالا طی سه دوره بعد از انقلاب اکتبر شوروی، جنگ جهانی دوم و در اثنای جنگ افغانستان به ایران پناهنده شده‌اند. قزاقهای مهاجر در ایران ابتدا در بین ترکمن‌ها سکنی گزیدند ولی به تدریج در شهرهای گنبد کاووس، گرگان و بندر ترکمن استقرار یافتند. که از تمرکز قزاق‌ها در هر یک از این مناطق محله‌هایی بوجود آمد که محل استقرار قزاق‌ها بود به قزاق محله معروف شد که هنوز هم در هر سه شهر گنبد کاووس، گرگان و بندر ترکمن محله‌هایی به نام قزاق محله وجود دارد. ترکمن‌های استان گلستان این قزاق‌ها را "بلیش" به معنی "آشنا" خطاب می‌کنند. از تعداد قزاقهای ساکن در استان گلستان آمارهای متفاوتی نقل شده است ولی گفته می‌شود که حدود یک هزار خانوار با جمعت تقریبی چهار تا پنج هزار نفر قزاق در استان گلستان وجود دارد. که حضور آنها ارتباط تنگاتنگی را بین ایران و کشور قزاقستان فراهم کرده است.همانطور که ایرانی‌های ساکن در قزاقستان نیز در پیوند بین دو کشور را تحکیم بخشیده‌اند. قزاقهای ایران در عین حال که زبان، سنت و هویت خود را حفظ کرده‌اندبه آداب و رسوم و هویت ایرانی خود نیز افتخار می‌کنند و با مردم بومی منطقه کاملا عجین شده اند[۴].
در ابتدای تشکیل دولت قزاقستان در سال ۱۹۹۱ با مهاجرت تعدادی از روس‌های ساکن در قزاقستان ترکیب جمعیتی این کشور به یکباره تغییر کرد و حدود %۴۰ از روس‌ها از قزاقستان به موطن اصلی خود یعنی روسیه مهاجرت کردند که در نتیجه جمعیت قزاقستان تا حد قابل توجهی کاهش یافت ولی بعدا با شکل گیری دولت مستقل قزاقستان و بهبود شرایط اقتصادی مناسب قزاقستان در سال‌های پس از استقلال تعداد مهاجرین از قزاقستان به خارج از کشور بسیار محدود به نظر می‌رسد و اندک افرادی هم که قصد مهاجرت داشته باشند بیشتر به ترکیه و کشورهای عربی مخصوصا به دبی و امارات متحد عربی و چین مهاجرت می‌کنند.
مهاجرت از برون مرزها به داخل کشور
که گاه عده ای از مردم بومی منطقه که به دلایل مختلف طی سال‌های متمادی در کشورهای دیگر زندگی می‌کرده‌اندبه میهن اصلی خود باز می‌گردند و گاه مهاجرین افراد بومی مناطق دیگر هستند به کشوری مهاجرت می‌کنند که موطن و میهن اصلی آنها نیست.
همانطور که در ابتدای این بخش اشاره شد در بین کشورهای استقلال یافته، آسیای مرکزی و قفقاز، قزاقستان بعد از روسیه دومین کشور مهاجر پذیر است، که مهاجرینی از کشورهای آسیای مرکزی، قفقاز، افغانستان و کره شمالی به این کشور سرازیر شده‌اندو قزاقستان به عنوان یکی از محبوب‌ترین کشورهای منطقه تبدیل شده است. که بنا بر اعلام یکی از مهاجرین افغانی و رییس اتحادیه ی مهاجران افغان مقیم قزاقستان، درسال‌های اخیر روند مهاجرت افغان‌ها به کشورهای آسیای میانه شتاب گرفته است و بسیاری از شهروندان افغانستانی برای دریافت کار و رویای زندگی بهتر به این کشورها مهاجرت نمودند. درحال حاضر شمار زیادی از شهروندان افغانستانی دراین کشور زندگی می‌کنند و از بسیاری امتیازهای شهروندی برخوردارند. درمجموع ۲ هزار افغان در قزاقستان زندگی می‌کنند که از این میزان ۷۵۰ نفر مهاجرت شان قانونی شناخته شده و حدود ۹۰ نفر از آنها موفق به دریافت کارت اقامت و اخذ تابعیت قزاقستان شده‌اند.. و ۱۱۰ نفر از مهاجرین بدلیل داشتن تابعیت افغانستان که مخالف با قانون اساسی قزاقستان است که همزمانی دادن تابعیت به افرادی که تابعیت کشور دیگر دارند را ممنوع اعلام کرده است موفق به اخذ تابعیت نشده‌اند. بنابراین افغان‌هایی که تابعیت قزاقستان را دریافت می‌کنند درمرحله ی نخست تابعیت افغانستانی شان باید ساقط شوند.
بنا بر آماری که از سوی دولت قزاقستان اعلام شده است در حال حاضر در قزاقستان حدود 2350 نفر و طبق اطلاعات دیگر 2500 نفر افغان در این کشور زندگی می‌کنند در حالیکه در سال 2010 رسما فقط 622 نفر مهاجر افغانی ثبت شده است: لذا با توجه به افزایش چشم گیر مهاجرین افغانی در قزاقستان در سال‌های اخیر ارگان‌های امنیتی قزاقستان پروسه کسب تابعیت در این کشور حتی برای آن عده از افغان‌هایی که در این کشور طی مدت ۱۵ الی ۲۰ سال بصورت قانونی زندگی کرده اند، شدیدا پیچیده شده است و وضعیت حضور افغان‌ها را در این کشور سخت کرده است.
تاجیک‌ها یکی دیگر از گروه‌های بزرگ مهاجر به قزاقستان است که پس از استقلال قزاقستان و رونق گرفتن اقتصاد این کشور روند رو به رشد یافته است. بطوری که حدود ۱۰۰ هزار نفر از ۲ میلیون مهاجر خارجی در قزاقستان را تاجیک‌ها تشکیل می‌دهند. یعنی قزاقستان پس از روسیه بیشترین تعداد مهاجر را از تاجیکستان در خود جای داده است که بیشتر به تجارت فراورده‌های کشاورزی وارداتی از تاجیکستان مشغول هستند ولی بر اساس قانون جدید مهاجرت در قزاقستان از سال ۲۰۱۳ محدودیت‌های شدیدی برای مهاجرین خارجی مخصوصا تاجیک‌ها بوجود آمده است[۵].
چینی‌های اویغور از استان سین کیانگ از جمله اقوامی هستند که بدلیل نزدیکی با قزاقستان تعداد زیادی از آنها به قزاقستان مهاجرت کرده‌اند.
بخشی از مهاجرین به قزاقستان را ارالمان‌ها (قزاقهای ساکن در کشورهای دیگر که مجددا به قزاقستان کوچ کرده اند) تشکیل می‌دهند که بخشی از آرالمان‌ها از روسیه، بخشی از ازبکستان و گروهی نیز از چین، ایران و سایر مناطق به قزاقستان بازگشته‌اند. که در مجموع از زمان استقلال قزاقستان از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ بر اساس سهمیه ای که از سوی دولت تعیین شده است و به تأیید رئیس جمهور رسیده است هرساله حدود ۱۵۰۰۰ ارالمان به کشور بازگشته‌اندو دولت برای جذب ارالمان‌ها به قزاقستان تا چند سال قبل به هر نفر ۶۰۰ دلار کمک پرداخت می‌کرد ولی دولت قزاقستان در ژانویه ۲۰۱۲ قانونی وضع کرد که بر اساس آن اسکان مجدد اورالمان‌ها را بخاطر وجود مشکلات در وفق دادن اورالمان‌ها با جامعه قزاقستان به حالت تعویق در آورد بنا به گفته رییس کمیته مهاجرت وزارت کار و دفاع‌اجتماعی قزاقستان در گفتگو با خبرگزاری دولتی این کشور «کازینفرم»، به دنبال اجرای برنامه اختصاصی دولت در راستای فراخوان قزاقهای مقیم خارج تا کنون حدود ۵۵۰ هزار قزاق مقیم کشورهای مختلف برای اقامت دایم به این کشور بازگشته‌اند. که از این تعداد ۴۱۵۶۵۷ نفر از آنها موفق به دریافت تابعیت قزاقستان شده‌اند.
از بین ارالمان‌ها ۸۷۳۵۴ خانوار (۳۴۱۵۳۰ نفر) از ازبکستان، حدود ۱۶ هزار خانوار (۷۹۳۹۱ نفر) از مغولستان، حدود ۹۰۰۰ خانواده (۳۴۲۵۴ نفر) از چین، ۱۲۴۳۶ خانواده (۴۶۷۷۴ نفر) از ترکمنستان و ۷۷۷۴ خانواده (۲۱۷۱۷ نفر) از روسیه و ۷۰ خانواده (حدود ۳۰۰ نفر) از ایران و تعدادی هم از تاجیکستان، قرقیزستان، افغانستان، اوکراین، مولداوی، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، پاکستان و رژیم صهیونیستی اسراییل به قزاقستان مهاجرت کرده‌اند. و به گفته رییس کمیته مهاجرت وزارت کار و دفاع‌اجتماعی قزاقستان هم اکنون در ۴۰ کشور جهان چهار میلیون و ۵۰۰هزار قزاق وجود دارد. یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در ازبکستان، یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در چین و حدود یک میلیون نفر در روسیه و بقیه درسایر کشورها اقامت دارند.
از بین قزاقهای ساکن در ایران در شهرهای گرگان، ترکمن و گنبد کاووس که یک هزار خانواده و حدود ۵۰۰۰ نفر هستند اولین سری از کوچ و بازگشت آنها از ایران به قزاقستان در مهرماه سال ۱۳۷۴ انجام شد که در آن سال حدود ۷۰ خانوار از طریق دریای خزر و با کشتی میرزاکوچک خان جنگلی به قزاقستان کوچ کردند. و به دنبال آن کوچ قزاق‌ها به قزاقستان ادامه یافت، که تاکنون ۲۵۰ خانوار از ایران به قزاقستان کوچ کرده‌اند. این افراد عمدتا درشهر آکتائو، مرکز استان مانقشلاق و شهر نوی اوزن (اوزن جدید) مستقر شده‌اند. ولی ۲۵ خانواده از آنها مجددا به ایران بازگشتند.
طبق مطالعاتی که پژوهشگران در مورد ارالمان‌های بازگشته به قزاقستان به عمل آورده‌اندارالمان‌ها سرنوشت‌های متفاوتی داشته‌اند. بعضی راضی هستند؛ و بعضی فکر می‌کنند یا بازگشت به سرزمین تاریخی‌شان، خود را سرگردان کرده‌اند.
سیاست‌های مهاجرتی قزاقستان
سیاست‌های مهاجرتی کشور قزاقستان به شرح زیر است:
حمایت دولت قزاقستان از قزاقهای خارج از کشور
بر اساس برنامه ای که در سال ۱۹۹۶ یعنی حدود ۵ سال پس از استقلال قزاقستان توسط آقای نورسلطان نظر بایف تصویب و به اجرا گذاشته شد، دولت برنامه مفصلی برای حمایت از قزاقهای خارج از کشور بخصوص قزاقهای ساکن در روسیه، چین، ایران، مغولستان و... تدارک دید تا از یکسو زمینه حفظ هویت و فرهنگ قزاقهای خارج از کشور فراهم شود و از سوی دیگر با ایجاد ارتباط با آنها زمینه جذب آنها به جمهوری قزاقستان فراهم گردد. این قانون که از پشتوانه مالی نسبتا خوبی برخوردار است از هفت بخش شامل موارد زیر است:
- پشتیبانی علمی؛
- حمایت‌های حقوقی؛
- حمایت‌های آموزشی و پرورشی؛
- فرهنگ؛
- توریسم؛
- ورزش؛
- چاپ و نشر و حمایت‌های رسانه ای و تشکیلاتی تشکیل شده است[۶].
در این قانون تخفیف ویژه ای برای ورود افراد و وابستگان ان جی او‌ها و تشکل‌های قزاقی که در خارج از کشور حضور دارند در نظر گرفته شده است، برای قزاقهای خارج از کشور دوره‌ها، سمینارها و نشست‌های علمی، آموزشی در مورد زبان و ادبیات قزاقی، تاریخ، موسیقی فولکلر برگزار می‌شود. به منظور حفظ هویت آنها جشن‌های محلی، مسابقات فرهنگی و هنری، جشنواره‌ها و کنسرت‌های بومی اجرا می‌شود، کتب و منابع قزاقی برای آنها چاپ و بصورت رایگان در بین انها توزیع می‌شود، برگزاری هفته‌های فرهنگی و هنری در بین انها و اعزام گروه‌های موسیقی سنتی، اجرای اردوهای تفریحی و زمینه سازی گردشگری در قزاقستان و تأسیس رادیو و تلوزیون و راه اندازی مدرسه برای تحصیل دانش آموزان قزاقی در خارج از کشور از جمله برنامه‌های پیش بینی شده برای قزاقهای خارج از کشور است که با حمایت و پشتیبانی‌های مالی از سوی دولت قزاقستان بصورت جدی دنبال می‌شود که متعاقب اجرای این قانون دولت قزاقستان موفق گردید به منظور ایجاد تعادل جمعیتی تعداد زیادی از قزاقهای ساکن در دیگر کشورها را به مهاجرت به قزاقستان و پذیرش تبعیت این کشور را فراهم کند که عزیمت و کوچ تعداد زیادی از قزاقهای ساکن در روسیه، چین، ایران و مغولستان به قزاقستان حاصل این تلاش بوده است.
ممانعت جدی دولت قزاقستان از ورود مهاجرین غیرقانونی از دیگر کشورها
دولت قزاقستان به موازات برنامه ریزی و تلاش برای جذب قزاقهای ساکن در دیگر مناطق دنیا، قوانین سختگیرانه ای برای جلوگیری از مهاجرت ملیت‌های دیگر به قزاقستان تصویب و برنامه‌های بازدارنده ای را در پیش گرفته است که در همین راستا به کرات بازداشت اتباع خارجی از سوی نیروهای نظامی، انتظامی‌و امنیتی دولت صورت گرفته است. که بنا به گزارش دفتر منطقه ای خبرگزاری فارس به نقل از سرویس خبری آزادگان در تاریخ۲۱/۸/۹۳ «سرویس امنیت قزاقستان در مرز مشترک ازبکستان با قزاقستان ۲۴۰ نفر از شهروندان ازبکستان را که قصد داشتند به صورت غیرقانونی به این کشور وارد شوند را بازداشت کرد. این سازمان امنیتی قزاقستان اعلام کرد: این اقدام در ۴ تا ۵ نوامبر در منطقه «ساریگاش» در مرز بین قزاقستان با ازبکستان صورت گرفته است. به گفته مقامات قزاق، بیشترین نقض قوانین در این کشور توسط کارگران مهاجر ازبکی صورت می‌گیرد. در این زمینه کمیته امنیت قزاقستان اعلام کرد: تعداد ۳۰۰ هزار کارگر مهاجر به صورت غیرقانونی در این کشور وجود دارد که پیش بینی می‌شود این تعداد در سال ۲۰۱۵ افزایش یابد. در سال‌های اخیر، مهاجرت کارگران به قزاقستان رو به رشد بوده و در آینده نیز این روند افزایش خواهد یافت، قزاقستان جزء کشورهای مرفه در منطقه است که در آن بیشترین ورود و خروج غیرقانونی صورت می‌گیرد[۷][۸].»
نیز نگاه کنید به
مهاجرت و پناهندگی در تایلند؛ مهاجرت و پناهندگی در ژاپن؛ مهاجرت و پناهندگی در روسیه؛ مهاجرت و پناهندگی در کانادا؛ مهاجرت و پناهندگی در کوبا؛ مهاجرت و پناهندگی در لبنان؛ مهاجرت و پناهندگی در مصر؛ مهاجرت و پناهندگی در چین؛ مهاجرت و پناهندگی در تونس؛ مهاجرت و پناهندگی در سنگال؛ مهاجرت و پناهندگی در آرژانتین؛ مهاجرت و پناهندگی در فرانسه؛ مهاجرت و پناهندگی در سودان؛ مهاجرت و پناهندگی در زیمبابوه؛ مهاجرت و پناهندگی در اوکراین؛ مهاجرت و پناهندگی در اسپانیا؛ مهاجرت و پناهندگی در اردن؛ مهاجرت و پناهندگی در سیرالئون؛ مهاجرت و پناهندگی در قطر؛ مهاجرت و پناهندگی در بنگلادش؛ مهاجرت و پناهندگی در سریلانکا؛ مهاجرت و پناهندگی در تاجیکستان
کتابشناسی
- ↑ برگرفته از آژانس آمار جمهوری قزاقستان
- ↑ برگرفته از http://www.mashreghnews.ir/fa/news
- ↑ تحقیقاتی میدانی توسط کاترین آلکساندر استاد انسان شناسی گلد اسمیت لندن با موضوع «تغییرات http://anthropology.ir/node/2410 زندگی شهری در آسیای پس از شوروی» بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶
- ↑ مروری بر زندگی قزاقهای ساکن استان گلستان http://www.shomalnews.com
- ↑ برگرفته از http://kazak.blogfa.com/tag
- ↑ برگرفته از http://jolay.blogfa.com/post-31.aspx
- ↑ برنامه های حمایتی دولت قزاقستان در خارج از کشور مصوب سال ۱۹۹۶ توسط رئیس جمهور قزاقستان
- ↑ صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)