جغرافیای انسانی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۵: خط ۵:


=== [[ساختار هرم جمعیتی افغانستان|ساختار هرم جمعیتی]] ===
=== [[ساختار هرم جمعیتی افغانستان|ساختار هرم جمعیتی]] ===
هرم جمعیتی [[افغانستان]]  در سال ۲۰۲۴ به طور قابل‌توجهی نشان‌دهنده جوانی جمعیت است. داده‌های سرشماری نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از جمعیت زیر ۳۰ سال سن دارند.<ref>''Afghanistan: Snapshot of population movements (January - August [https://www.unocha.org/publications/report/afghanistan/afghanistan-snapshot-population-movements-january-august-2024-september-2024 2024]) September 2024''. (2024, September 19). OCHA. </ref> این جوانی جمعیت نتیجه نرخ بالای باروری در دهه‌های گذشته و کاهش مرگ‌ومیر در سنین پایین است .
هرم جمعیتی [[افغانستان]]  در سال ۲۰۲۴ به طور قابل‌توجهی نشان‌دهنده جوانی جمعیت است. داده‌های سرشماری نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از جمعیت زیر ۳۰ سال سن دارند.<ref>''Afghanistan: Snapshot of population movements (January - August [https://www.unocha.org/publications/report/afghanistan/afghanistan-snapshot-population-movements-january-august-2024-september-2024 2024]) September 2024''. (2024, September 19). OCHA. </ref> این جوانی جمعیت نتیجه نرخ بالای باروری در دهه‌های گذشته و کاهش مرگ‌ومیر در سنین پایین است.


* [[پرونده:هرم جمعیتی افغانستان.jpg|بندانگشتی|هرم جمعیتی افغانستان ، https://www.populationpyramid.net/de/afghanistan/2024/]]'''''تحلیل ساختار سنی'''''
* [[پرونده:هرم جمعیتی افغانستان.jpg|بندانگشتی|هرم جمعیتی افغانستان، قابل بازیابی از https://www.populationpyramid.net/de/afghanistan/2024/]]


==== تحلیل ساختار سنی ====
هرم سنی [[افغانستان]]  طی دهه‌های گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده است.<ref>''Population Pyramids of the World from 1950 to 2100''. (n.d.). PopulationPyramid.net. [https://www.populationpyramid.net/afghanistan/2024/]
هرم سنی [[افغانستان]]  طی دهه‌های گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده است.<ref>''Population Pyramids of the World from 1950 to 2100''. (n.d.). PopulationPyramid.net. [https://www.populationpyramid.net/afghanistan/2024/]


‌</ref> در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، نرخ باروری بسیار بالابود که در سال‌های اخیر کاهش‌یافته است.<ref name=":0">''[https://www.statista.com/statistics/1069184/fertility-rate-afghanistan-historical/ Afghanistan]: fertility rate 1925-2020''. (n.d.). Statista. </ref> این تغییرات ناشی از کاهش باروری، بهبود در شاخص‌های بهداشتی و تأثیرات مهاجرت است.  مقالات علمی نشان می‌دهند که این تغییرات به‌ویژه در پی کاهش باروری و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی مشاهده می‌شود.<ref>afghanistan. (n.d.). ''Health Systems''. World Health Organization - Regional Office for the Eastern Mediterranean.[https://www.emro.who.int/afg/programmes/health-system-strengthening.html#:~:text=Afghanistan] </ref>  
‌</ref> در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، نرخ باروری بسیار بالابود که در سال‌های اخیر کاهش‌یافته است.<ref name=":0">''[https://www.statista.com/statistics/1069184/fertility-rate-afghanistan-historical/ Afghanistan]: fertility rate 1925-2020''. (n.d.). Statista. </ref> این تغییرات ناشی از کاهش باروری، بهبود در شاخص‌های بهداشتی و تأثیرات مهاجرت است.  مقالات علمی نشان می‌دهند که این تغییرات به‌ویژه در پی کاهش باروری و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی مشاهده می‌شود.<ref>afghanistan. (n.d.). ''Health Systems''. World Health Organization - Regional Office for the Eastern Mediterranean.[https://www.emro.who.int/afg/programmes/health-system-strengthening.html#:~:text=Afghanistan] </ref>
 
*    '''''نسبت جنسیتی و توزیع سنی'''''


==== نسبت جنسیتی و توزیع سنی ====
نسبت جنسیتی در [[افغانستان]]  در سال ۲۰۲۴ تقریباً متوازن است، با نسبت تقریبی ۱.۰۳ مرد به ۱ زن.<ref>''Afghanistan, September 2024 Monthly Forecast : Security Council Report''. (2024). Securitycouncilreport.org. [https://www.securitycouncilreport.org/monthly-forecast/2024-09/afghanistan-26.php]
نسبت جنسیتی در [[افغانستان]]  در سال ۲۰۲۴ تقریباً متوازن است، با نسبت تقریبی ۱.۰۳ مرد به ۱ زن.<ref>''Afghanistan, September 2024 Monthly Forecast : Security Council Report''. (2024). Securitycouncilreport.org. [https://www.securitycouncilreport.org/monthly-forecast/2024-09/afghanistan-26.php]


خط ۲۳: خط ۲۳:
‌</ref>
‌</ref>


*  '''''پیش‌بینی‌های آینده'''''
==== پیش‌بینی‌های آینده ====
 
پیش‌بینی‌های جمعیتی نشان می‌دهد که جمعیت [[افغانستان]]  تا سال ۲۰۵۴ به حدود ۵۵ میلیون نفر خواهد رسید.<ref>''Population of Afghanistan 1950-2024 & future projections''. (n.d.). database.earth. [https://database.earth/population/afghanistan]</ref> تغییرات پیش‌بینی‌شده شامل کاهش سهم جمعیت جوان و افزایش سهم جمعیت میان‌سال و سالمند است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که نرخ باروری به حدود ۳.۲ فرزند به‌ازای هر زن تا سال ۲۰۵۰ کاهش خواهد یافت. <ref>''Afghanistan | Demographic Changes''. (2023). Population-Trends-[https://www.population-trends-asiapacific.org/data/AFG Asiapacific.org]. G
پیش‌بینی‌های جمعیتی نشان می‌دهد که جمعیت [[افغانستان]]  تا سال ۲۰۵۴ به حدود ۵۵ میلیون نفر خواهد رسید.<ref>''Population of Afghanistan 1950-2024 & future projections''. (n.d.). database.earth. [https://database.earth/population/afghanistan]</ref> تغییرات پیش‌بینی‌شده شامل کاهش سهم جمعیت جوان و افزایش سهم جمعیت میان‌سال و سالمند است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که نرخ باروری به حدود ۳.۲ فرزند به‌ازای هر زن تا سال ۲۰۵۰ کاهش خواهد یافت. <ref>''Afghanistan | Demographic Changes''. (2023). Population-Trends-[https://www.population-trends-asiapacific.org/data/AFG Asiapacific.org]. G


‌</ref>مطالعات اخیر همچنین بر چالش‌های مرتبط با پیرشدن جمعیت و کاهش نیروی کار جوان تأکید کرده‌اند .<ref name=":1">Ehsan, K. (2023, March 23). ''Poverty and old age: The struggle of [https://kabulnow.com/2023/03/poverty-and-old-age-the-struggle-of-afghanistans-senior-citizens/#:~:text=The%20lack%20of%20elderly%20care Afghanistan’s] senior citizens | KabulNow''. . </ref>
‌</ref>مطالعات اخیر همچنین بر چالش‌های مرتبط با پیرشدن جمعیت و کاهش نیروی کار جوان تأکید کرده‌اند.<ref name=":1">Ehsan, K. (2023, March 23). ''Poverty and old age: The struggle of [https://kabulnow.com/2023/03/poverty-and-old-age-the-struggle-of-afghanistans-senior-citizens/#:~:text=The%20lack%20of%20elderly%20care Afghanistan’s] senior citizens | KabulNow''. . </ref>


*    [[پرونده:سالمند افغانستانی.jpg|بندانگشتی|سالمند افغانستانی، اثر الکساندر یاکولف (1918)، https://rossaprimavera.ru/news/31c0b937]]'''''پیامدها و چالش‌ها'''''
*    [[پرونده:سالمند افغانستانی.jpg|بندانگشتی|سالمند افغانستانی، اثر الکساندر یاکولف (1918)، https://rossaprimavera.ru/news/31c0b937]]


==== پیامدها و چالش‌ها ====
پدیده سالخوردگی جمعیت که به‌تدریج در [[افغانستان]]  نیز آغاز می‌شود، می‌تواند فشار زیادی بر دستگاه‌های بهداشتی و اجتماعی کشور وارد کند.<ref name=":1" /> کاهش نیروی کار جوان نیز ممکن است بر رشد اقتصادی تأثیرگذار باشد. دولت [[افغانستان]]  نیازمند سیاست‌های جمعیتی و اقتصادی هوشمندانه‌ای است که به بهبود وضعیت بهداشتی و تأمین اجتماعی توجه ویژه داشته باشد.<ref>(2021). Nypi.re.kr. [https://www.nypi.re.kr/atchfile/downloadAtchfile.do?vchkcode=2uYkQdG1VF7O]</ref>
پدیده سالخوردگی جمعیت که به‌تدریج در [[افغانستان]]  نیز آغاز می‌شود، می‌تواند فشار زیادی بر دستگاه‌های بهداشتی و اجتماعی کشور وارد کند.<ref name=":1" /> کاهش نیروی کار جوان نیز ممکن است بر رشد اقتصادی تأثیرگذار باشد. دولت [[افغانستان]]  نیازمند سیاست‌های جمعیتی و اقتصادی هوشمندانه‌ای است که به بهبود وضعیت بهداشتی و تأمین اجتماعی توجه ویژه داشته باشد.<ref>(2021). Nypi.re.kr. [https://www.nypi.re.kr/atchfile/downloadAtchfile.do?vchkcode=2uYkQdG1VF7O]</ref>


=== [[ویژگی های جمعیتی افغانستان|ویژگی های جمعیتی]] ===
=== [[ویژگی های جمعیتی افغانستان|ویژگی های جمعیتی]] ===
'''''۱. باروری و زادوولد'''''


==== باروری و زادوولد ====
نرخ باروری کل (TFR) در [[افغانستان]]  طی سه دهه گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۹۰، این نرخ حدود ۶.۶ فرزند به‌ازای هر زن بود،<ref name=":0" /> اما تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۴ فرزند کاهش‌یافته است. <ref>''Fertility rate, total (births per woman) - Afghanistan | Data''. (n.d.). Data.worldbank.org.  
نرخ باروری کل (TFR) در [[افغانستان]]  طی سه دهه گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۹۰، این نرخ حدود ۶.۶ فرزند به‌ازای هر زن بود،<ref name=":0" /> اما تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۴ فرزند کاهش‌یافته است. <ref>''Fertility rate, total (births per woman) - Afghanistan | Data''. (n.d.). Data.worldbank.org.  


[https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?locations=AF ‌]</ref>این کاهش به عواملی چون افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی، بهبود سطح آموزش زنان، و تغییرات اجتماعی نسبت داده می‌شود.
[https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?locations=AF ‌]</ref>این کاهش به عواملی چون افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی، بهبود سطح آموزش زنان، و تغییرات اجتماعی نسبت داده می‌شود.


* '''''تحلیل روند نرخ باروری کل (TFR):'''''
==== تحلیل روند نرخ باروری کل (TFR) ====
 
کاهش نرخ باروری در [[افغانستان]]  در درجه اول به‌خاطر افزایش سطح تحصیلات زنان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشت باروری است. آموزش زنان به‌ویژه در مناطق شهری، منجر به تأخیر در ازدواج و کاهش تعداد فرزندان شده است . همچنین، برنامه‌های بهداشتی متمرکز بر بهبود دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری و بهداشت باروری تأثیر بسزایی در این کاهش داشته‌اند.<ref>Haqbin, S., & Khan, A. A. (2023). A Bayesian Prediction for the Total [https://www.researchgate.net/publication/376714233_A_Bayesian_Prediction_for_the_Total_Fertility_Rate_of_Afghanistan_using_the_Auto-Regressive_Integrated_Moving_Average_ARIMA_Model Fertility] Rate of Afghanistan using the Auto-Regressive Integrated. . </ref>
کاهش نرخ باروری در [[افغانستان]]  در درجه اول به‌خاطر افزایش سطح تحصیلات زنان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشت باروری است. آموزش زنان به‌ویژه در مناطق شهری، منجر به تأخیر در ازدواج و کاهش تعداد فرزندان شده است . همچنین، برنامه‌های بهداشتی متمرکز بر بهبود دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری و بهداشت باروری تأثیر بسزایی در این کاهش داشته‌اند.<ref>Haqbin, S., & Khan, A. A. (2023). A Bayesian Prediction for the Total [https://www.researchgate.net/publication/376714233_A_Bayesian_Prediction_for_the_Total_Fertility_Rate_of_Afghanistan_using_the_Auto-Regressive_Integrated_Moving_Average_ARIMA_Model Fertility] Rate of Afghanistan using the Auto-Regressive Integrated. . </ref>


* '''''بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ باروری:'''''
==== بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ باروری ====
 
- آموزش زنان: افزایش سطح تحصیلات زنان منجر به کاهش نرخ باروری در بسیاری از مناطق [[افغانستان]]  شده است.<ref>Ghahfarokhi, M. S. (2024). Investigating the relationship between spousal violence against women and total fertility rate in [https://doi.org/10.1186/s12889-024-18944-6 Afghanistan]. ''BMC Public Health'', ''24''(1). </ref>


- دسترسی به خدمات بهداشت باروری: برنامه‌های بهداشتی و افزایش دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری نقش مهمی در کاهش نرخ باروری داشته‌اند.<ref>''Women and girls’ health and human rights in Afghanistan''. (2024, [https://blogs.lse.ac.uk/internationalrelations/2024/03/19/women-girls-health-human-rights-afghanistan/ March] 19). LSE Department of International Relations. girls-health-
* آموزش زنان: افزایش سطح تحصیلات زنان منجر به کاهش نرخ باروری در بسیاری از مناطق [[افغانستان]]  شده است.<ref>Ghahfarokhi, M. S. (2024). Investigating the relationship between spousal violence against women and total fertility rate in [https://doi.org/10.1186/s12889-024-18944-6 Afghanistan]. ''BMC Public Health'', ''24''(1). </ref>
* دسترسی به خدمات بهداشت باروری: برنامه‌های بهداشتی و افزایش دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری نقش مهمی در کاهش نرخ باروری داشته‌اند.<ref>''Women and girls’ health and human rights in Afghanistan''. (2024, [https://blogs.lse.ac.uk/internationalrelations/2024/03/19/women-girls-health-human-rights-afghanistan/ March] 19). LSE Department of International Relations. girls-health-


‌</ref>
‌</ref>
 
* تغییرات اجتماعی: تغییر در الگوهای ازدواج و افزایش اشتغال زنان نیز تأثیرگذار بوده است .<ref>''Provinces of Kabul Fertility and Nuptiality''. (n.d.). Retrieved September 21, [https://afghanistan.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20SDES%20Mono%20Fertility%20Nuptiality%2029%20May%20LQ%20%281%29.pdf 2024], from  
'''''-''''' تغییرات اجتماعی: تغییر در الگوهای ازدواج و افزایش اشتغال زنان نیز تأثیرگذار بوده است .<ref>''Provinces of Kabul Fertility and Nuptiality''. (n.d.). Retrieved September 21, [https://afghanistan.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20SDES%20Mono%20Fertility%20Nuptiality%2029%20May%20LQ%20%281%29.pdf 2024], from  


‌</ref>
‌</ref>


* '''''مقایسه الگوهای باروری در مناطق مختلف:'''''
==== مقایسه الگوهای باروری در مناطق مختلف ====
[[پرونده:شفاخانه.jpg|بندانگشتی|شفاخانه افغان جاپان، [https://tolonews.com/fa/health/%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D8%AC%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%8F%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA https://tolonews.com/fa/health/]]]
[[پرونده:شفاخانه.jpg|بندانگشتی|شفاخانه افغان جاپان، [https://tolonews.com/fa/health/%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D8%AC%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%8F%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA https://tolonews.com/fa/health/]]]
الگوهای باروری در [[افغانستان]]  به‌شدت متنوع است. در مناطق روستایی، نرخ باروری بالاتر است و حدود ۵ فرزند به‌ازای هر زن برآورد می‌شود. این تفاوت‌های منطقه‌ای به دلیل اختلاف در دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزش، و فرصت‌های شغلی است.<ref>TRADING ECONOMICS. (n.d.-a). ''Afghanistan - Fertility Rate, Total (births Per Woman) - 2024 Data  2025 Forecast 1960-2022 Historical''. [https://tradingeconomics.com/afghanistan/fertility-rate-total-births-per-woman-wb-data.html]</ref>  
الگوهای باروری در [[افغانستان]]  به‌شدت متنوع است. در مناطق روستایی، نرخ باروری بالاتر است و حدود ۵ فرزند به‌ازای هر زن برآورد می‌شود. این تفاوت‌های منطقه‌ای به دلیل اختلاف در دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزش، و فرصت‌های شغلی است.<ref>TRADING ECONOMICS. (n.d.-a). ''Afghanistan - Fertility Rate, Total (births Per Woman) - 2024 Data  2025 Forecast 1960-2022 Historical''. [https://tradingeconomics.com/afghanistan/fertility-rate-total-births-per-woman-wb-data.html]</ref>


'''''۲. مرگ‌ومیر و امید به زندگی'''''
==== مرگ‌ومیر و امید به زندگی ====
 
* '''''بررسی تغییرات نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان:'''''


===== بررسی تغییرات نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان =====
نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان در [[افغانستان]]  طی دهه‌های اخیر بهبودیافته است.<ref>''Afghanistan - Life Expectancy At Birth, Total (years) - 2024 Data 2025 Forecast 1960-2022 Historical''. (2024). [https://tradingeconomics.com/afghanistan/life-expectancy-at-birth-total-years-wb-data.html]
نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان در [[افغانستان]]  طی دهه‌های اخیر بهبودیافته است.<ref>''Afghanistan - Life Expectancy At Birth, Total (years) - 2024 Data 2025 Forecast 1960-2022 Historical''. (2024). [https://tradingeconomics.com/afghanistan/life-expectancy-at-birth-total-years-wb-data.html]


‌</ref> نرخ مرگ‌ومیر نوزادان که در دهه ۱۹۹۰ حدود ۱۶۵ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده بود، در سال ۲۰۲۴ به حدود ۵۷ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده کاهش‌یافته است .<ref>''Mortality rate, infant (per 1,000 live births) - Afghanistan | Data''. [https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN?locations=AF](n.d.). Data.worldbank.org.  
‌</ref> نرخ مرگ‌ومیر نوزادان که در دهه ۱۹۹۰ حدود ۱۶۵ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده بود، در سال ۲۰۲۴ به حدود ۵۷ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده کاهش‌یافته است.<ref>''Mortality rate, infant (per 1,000 live births) - Afghanistan | Data''. [https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN?locations=AF](n.d.). Data.worldbank.org.  


‌</ref> این بهبود به دلیل افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و برنامه‌های واکسیناسیون گسترده است .
‌</ref> این بهبود به دلیل افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و برنامه‌های واکسیناسیون گسترده است.
 
* '''''تحلیل امید به زندگی و تغییرات آن در دهه‌های مختلف:'''''


===== تحلیل امید به زندگی و تغییرات آن در دهه‌های مختلف =====
امید به زندگی در [[افغانستان]]  در دهه‌های اخیر به‌تدریج افزایش‌یافته است. از حدود ۴۵ سال در دهه ۱۹۹۰، امید به زندگی به ۶۲ سال برای مردان و ۶۵ سال برای زنان در سال ۲۰۲۴ رسیده است .<ref>''Afghanistan Demographics 2024 (Population, age, sex, trends) - Worldometer''. (n.d.)[https://www.worldometers.info/demographics/afghanistan-demographics/]. </ref> بهبود شرایط بهداشتی، کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش دسترسی به خدمات پزشکی از عوامل اصلی این بهبود هستند.
امید به زندگی در [[افغانستان]]  در دهه‌های اخیر به‌تدریج افزایش‌یافته است. از حدود ۴۵ سال در دهه ۱۹۹۰، امید به زندگی به ۶۲ سال برای مردان و ۶۵ سال برای زنان در سال ۲۰۲۴ رسیده است .<ref>''Afghanistan Demographics 2024 (Population, age, sex, trends) - Worldometer''. (n.d.)[https://www.worldometers.info/demographics/afghanistan-demographics/]. </ref> بهبود شرایط بهداشتی، کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش دسترسی به خدمات پزشکی از عوامل اصلی این بهبود هستند.


* [[پرونده:واکسیناسیون افغانستان.jpg|بندانگشتی|مبارزه عمومی با بیماری فلج اطفال ( واکسیناسیون در افغانستان ) [https://tolonews.com/fa/health/%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D8%AC%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%8F%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA]]]'''''بررسی عوامل مؤثر بر بهبود شاخص‌های بهداشتی و سلامت:'''''
* [[پرونده:واکسیناسیون افغانستان.jpg|بندانگشتی|مبارزه عمومی با بیماری فلج اطفال ( واکسیناسیون در افغانستان ) [https://tolonews.com/fa/health/%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%A2%DA%A9%D8%B3%D8%AC%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%8F%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA]]]


- افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی: توسعه مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها، به‌ویژه در مناطق روستایی، به بهبود شاخص‌های سلامت منجر شده است.<ref>''Afghanistan Health Research Conference 2024: Enhancing Health through Understanding Quality of Life and Sleep Disturbances – Afghanistan Center for Epidemiological Studies''. (2024, February 7). Aces-Af.org. [https://aces-af.org/blog/index.php/2024/02/07/afghanistan-health-research-conference-2024-enhancing-health-through-understanding-quality-of-life-and-sleep-disturbances/&#x20;&#x20;‌]</ref>
===== بررسی عوامل مؤثر بر بهبود شاخص‌های بهداشتی و سلامت: =====


-برنامه‌های واکسیناسیون: برنامه‌های گسترده واکسیناسیون کودکان و مادران موجب کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی شده است.<ref>''South Asia: female life expectancy by country 2024 | Statista''. (2024). Statista; Statista.  
* افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی: توسعه مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها، به‌ویژه در مناطق روستایی، به بهبود شاخص‌های سلامت منجر شده است.<ref>''Afghanistan Health Research Conference 2024: Enhancing Health through Understanding Quality of Life and Sleep Disturbances – Afghanistan Center for Epidemiological Studies''. (2024, February 7). Aces-Af.org. [https://aces-af.org/blog/index.php/2024/02/07/afghanistan-health-research-conference-2024-enhancing-health-through-understanding-quality-of-life-and-sleep-disturbances/&#x20;&#x20;‌]</ref>
* برنامه‌های واکسیناسیون: برنامه‌های گسترده واکسیناسیون کودکان و مادران موجب کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی شده است.<ref>''South Asia: female life expectancy by country 2024 | Statista''. (2024). Statista; Statista.  


[https://www.statista.com/statistics/615826/female-life-expectancy-in-south-asia-2016-by-country/ ‌]</ref>
[https://www.statista.com/statistics/615826/female-life-expectancy-in-south-asia-2016-by-country/ ‌]</ref>
* آموزش‌های بهداشتی: ارتقای سطح آموزش‌های بهداشتی و افزایش آگاهی عمومی نسبت به بهداشت و تغذیه از عوامل مؤثر در بهبود سلامت عمومی بوده است.<ref>''Afghanistan - Health indicators - Humanitarian data exchange''. (n.d.). [https://data.humdata.org/dataset/who-data-for-afg?]</ref>


-آموزش‌های بهداشتی: ارتقای سطح آموزش‌های بهداشتی و افزایش آگاهی عمومی نسبت به بهداشت و تغذیه از عوامل مؤثر در بهبود سلامت عمومی بوده است.<ref>''Afghanistan - Health indicators - Humanitarian data exchange''. (n.d.). [https://data.humdata.org/dataset/who-data-for-afg?]</ref>
=== [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] ===


=== [[رشد جمعیت در افغانستان|رشد جمعیت]] ===
==== تحلیل نرخ رشد طبیعی جمعیت در ۵۰ سال گذشته ====
'''''۱. تحلیل نرخ رشد طبیعی جمعیت در ۵۰ سال گذشته'''''
[[پرونده:مهاجرت داخلی در افغانستان.png|بندانگشتی|افزایش مهاجرت داخلی در افغانستان ، [https://www.mei.edu/publications/afghan-refugee-crisis-what-does-it-mean-iran https://www.mei.edu/publications/]]]
[[پرونده:مهاجرت داخلی در افغانستان.png|بندانگشتی|افزایش مهاجرت داخلی در افغانستان ، [https://www.mei.edu/publications/afghan-refugee-crisis-what-does-it-mean-iran https://www.mei.edu/publications/]]]
نرخ رشد طبیعی جمعیت [[افغانستان]]  در پنجاه سال گذشته نوسانات قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۸۰، [[افغانستان]]  با بحران‌های جدی سیاسی و نظامی مواجه بود که تأثیر عمیقی بر ساختار جمعیتی کشور گذاشت. جنگ‌های داخلی و ناآرامی‌های گسترده باعث شد که نرخ رشد جمعیت به‌شدت کاهش یابد.<ref>Valente, M., Alessandro Lamberti-Castronuovo, Bocchini, F., Shafiq, Y., Trentin, M., Michela Paschetto, Ghulam Ali Bahdori, Jan Agha Khadem, Mirza Sayed Nadeem, Mohammand Hanif Patmal, Mohammad Tawoos Alizai, Barone-Adesi, F., Miccio, R., & Luca Ragazzoni. (2024). Access to care in Afghanistan after august 2021: a cross-sectional study exploring Afghans’ perspectives in 10 provinces. ''Conflict and Health'', ''18''(1).  
نرخ رشد طبیعی جمعیت [[افغانستان]]  در پنجاه سال گذشته نوسانات قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۸۰، [[افغانستان]]  با بحران‌های جدی سیاسی و نظامی مواجه بود که تأثیر عمیقی بر ساختار جمعیتی کشور گذاشت. جنگ‌های داخلی و ناآرامی‌های گسترده باعث شد که نرخ رشد جمعیت به‌شدت کاهش یابد.<ref>Valente, M., Alessandro Lamberti-Castronuovo, Bocchini, F., Shafiq, Y., Trentin, M., Michela Paschetto, Ghulam Ali Bahdori, Jan Agha Khadem, Mirza Sayed Nadeem, Mohammand Hanif Patmal, Mohammad Tawoos Alizai, Barone-Adesi, F., Miccio, R., & Luca Ragazzoni. (2024). Access to care in Afghanistan after august 2021: a cross-sectional study exploring Afghans’ perspectives in 10 provinces. ''Conflict and Health'', ''18''(1).  


[https://doi.org/10.1186/s13031-024-00594-5 ‌]</ref> در این دوره، نرخ رشد جمعیت به دلیل مهاجرت‌های گسترده به کشورهای همسایه و کاهش زادوولد، به طور موقت کاهش یافت .
[https://doi.org/10.1186/s13031-024-00594-5 ‌]</ref> در این دوره، نرخ رشد جمعیت به دلیل مهاجرت‌های گسترده به کشورهای همسایه و کاهش زادوولد، به طور موقت کاهش یافت.


در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، به دنبال پایان برخی درگیری‌ها و بازگشت پناه‌جویان به کشور، نرخ رشد جمعیت به طور موقت افزایش یافت.<ref>''Population growth in Afghanistan''. (n.d.). Worlddata.info. [https://www.worlddata.info/asia/afghanistan/populationgrowth.php]</ref> بهبود نسبی در شرایط امنیتی و اقتصادی، همراه با افزایش زادوولد و بازگشت پناه‌جویان، به رشد جمعیت کمک کرد.<ref>''Afghanistan - Demographic trends''. (n.d.). Encyclopedia Britannica.  
در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، به دنبال پایان برخی درگیری‌ها و بازگشت پناه‌جویان به کشور، نرخ رشد جمعیت به طور موقت افزایش یافت.<ref>''Population growth in Afghanistan''. (n.d.). Worlddata.info. [https://www.worlddata.info/asia/afghanistan/populationgrowth.php]</ref> بهبود نسبی در شرایط امنیتی و اقتصادی، همراه با افزایش زادوولد و بازگشت پناه‌جویان، به رشد جمعیت کمک کرد.<ref>''Afghanistan - Demographic trends''. (n.d.). Encyclopedia Britannica.  
خط ۹۵: خط ۹۱:
[https://www.britannica.com/place/Afghanistan/Demographic-trends ‌]</ref> در سال ۲۰۱۴، نرخ رشد طبیعی جمعیت [[افغانستان]]  به حدود ۲.۳ درصد رسید.<ref>UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014). ''Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities''. [https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf]</ref> بااین‌حال، در سال ۲۰۲۴، این نرخ به حدود ۱.۹ درصد کاهش‌یافته است. این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش نرخ باروری و بهبود شرایط بهداشتی و پزشکی، افزایش شهرنشینی، و تغییرات اجتماعی در کشور است .
[https://www.britannica.com/place/Afghanistan/Demographic-trends ‌]</ref> در سال ۲۰۱۴، نرخ رشد طبیعی جمعیت [[افغانستان]]  به حدود ۲.۳ درصد رسید.<ref>UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014). ''Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities''. [https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf]</ref> بااین‌حال، در سال ۲۰۲۴، این نرخ به حدود ۱.۹ درصد کاهش‌یافته است. این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش نرخ باروری و بهبود شرایط بهداشتی و پزشکی، افزایش شهرنشینی، و تغییرات اجتماعی در کشور است .


'''''۲. بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ رشد'''''
==== بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ رشد ====
 
عوامل مختلفی بر تغییرات نرخ رشد جمعیت در [[افغانستان]]  تأثیرگذار بوده‌اند. کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی از جمله این عوامل هستند. <ref>Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE. In ''AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE''. [https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf]</ref>در سال‌های اخیر، برنامه‌های بهداشتی و آموزش‌های عمومی به‌ویژه در مناطق شهری، به کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی کمک کرده‌اند. بهبود شرایط بهداشتی، از جمله افزایش دسترسی به واکسیناسیون و خدمات بهداشت باروری، تأثیر عمده‌ای در کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی داشته است.<ref>''Afghanistan - population growth from 2012 to 2022''. (n.d.). Statista. [https://www.statista.com/statistics/262008/population-growth-in-afghanistan/]
عوامل مختلفی بر تغییرات نرخ رشد جمعیت در [[افغانستان]]  تأثیرگذار بوده‌اند. کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی از جمله این عوامل هستند. <ref>Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE. In ''AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE''. [https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf]</ref>در سال‌های اخیر، برنامه‌های بهداشتی و آموزش‌های عمومی به‌ویژه در مناطق شهری، به کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی کمک کرده‌اند. بهبود شرایط بهداشتی، از جمله افزایش دسترسی به واکسیناسیون و خدمات بهداشت باروری، تأثیر عمده‌ای در کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی داشته است.<ref>''Afghanistan - population growth from 2012 to 2022''. (n.d.). Statista. [https://www.statista.com/statistics/262008/population-growth-in-afghanistan/]


خط ۱۰۳: خط ۹۸:
علاوه بر این، افزایش شهرنشینی و تغییرات اجتماعی نیز بر نرخ رشد جمعیت تأثیر گذاشته‌اند. افزایش سطح تحصیلات زنان و دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری، به کاهش نرخ باروری کمک کرده و به دنبال آن، نرخ رشد جمعیت کاهش‌یافته است. تغییرات فرهنگی و اجتماعی، از جمله تغییر در الگوهای ازدواج و نقش زنان در بازار کار، به کاهش نرخ باروری و در نتیجه کاهش نرخ رشد جمعیت کمک کرده اند.<ref>UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014b). ''Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities''.[https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf]</ref>
علاوه بر این، افزایش شهرنشینی و تغییرات اجتماعی نیز بر نرخ رشد جمعیت تأثیر گذاشته‌اند. افزایش سطح تحصیلات زنان و دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری، به کاهش نرخ باروری کمک کرده و به دنبال آن، نرخ رشد جمعیت کاهش‌یافته است. تغییرات فرهنگی و اجتماعی، از جمله تغییر در الگوهای ازدواج و نقش زنان در بازار کار، به کاهش نرخ باروری و در نتیجه کاهش نرخ رشد جمعیت کمک کرده اند.<ref>UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014b). ''Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities''.[https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/1424269536wpdm_Afghanistan%20Urban%20Future.pdf]</ref>


'''''۳. مقایسه نرخ رشد با کشورهای منطقه و جهان'''''
==== مقایسه نرخ رشد با کشورهای منطقه و جهان ====
 
مقایسه نرخ رشد جمعیت [[افغانستان]] با کشورهای منطقه و جهانی نشان می‌دهد که [[افغانستان]]  هنوز یکی از بالاترین نرخ‌های رشد جمعیت را در منطقه دارد. <ref>''Afghanistan population (2024) - Worldometer''. (n.d.). [https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/]</ref>بسیاری از کشورهای همسایه، از جمله ایران و پاکستان، کاهش‌های قابل‌توجهی در نرخ رشد جمعیت تجربه کرده‌اند. درحالی‌که [[افغانستان]]  باوجود کاهش نرخ رشد، همچنان دارای نرخ رشد بالاتری است. این تفاوت به دلیل ساختار جمعیتی جوان [[افغانستان]]  و تأخیر در انتقال جمعیتی است. ساختار سنی جوان و نرخ بالای باروری در مناطق روستایی به طور نسبی به افزایش نرخ رشد جمعیت کمک کرده است.<ref>''Digital 2024: Afghanistan''. (2024, February 23). DataReportal – Global Digital [https://datareportal.com/reports/digital-2024-afghanistan Insights]</ref>
مقایسه نرخ رشد جمعیت [[افغانستان]] با کشورهای منطقه و جهانی نشان می‌دهد که [[افغانستان]]  هنوز یکی از بالاترین نرخ‌های رشد جمعیت را در منطقه دارد. <ref>''Afghanistan population (2024) - Worldometer''. (n.d.). [https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/]</ref>بسیاری از کشورهای همسایه، از جمله ایران و پاکستان، کاهش‌های قابل‌توجهی در نرخ رشد جمعیت تجربه کرده‌اند. درحالی‌که [[افغانستان]]  باوجود کاهش نرخ رشد، همچنان دارای نرخ رشد بالاتری است. این تفاوت به دلیل ساختار جمعیتی جوان [[افغانستان]]  و تأخیر در انتقال جمعیتی است. ساختار سنی جوان و نرخ بالای باروری در مناطق روستایی به طور نسبی به افزایش نرخ رشد جمعیت کمک کرده است.<ref>''Digital 2024: Afghanistan''. (2024, February 23). DataReportal – Global Digital [https://datareportal.com/reports/digital-2024-afghanistan Insights]</ref>


'''''۴. تأثیر مهاجرت بر رشد جمعیت'''''
==== تأثیر مهاجرت بر رشد جمعیت ====
مهاجرت، به‌ویژه مهاجرت‌های بین‌المللی، تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار جمعیتی و نرخ رشد جمعیت [[افغانستان]]  داشته است. میلیون‌ها افغان به دلیل جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی و ناپایداری‌های امنیتی به کشورهای همسایه و دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند.<ref>''Afghanistan net migration rate 1950-2024''. (n.d.). MacroTrends. [https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/AFG/afghanistan/net-migration]</ref> این مهاجرت‌ها به کاهش نرخ باروری و نیروی کار فعال در کشور منجر شده است. از سوی دیگر، بازگشت پناهندگان به کشور، در دوره‌های مختلف، به تغییرات سریع در نرخ رشد جمعیت انجامیده است. سیاست‌های مهاجرتی دولت [[افغانستان]]، از جمله برنامه‌های حمایت از مهاجران بازگشتی و تلاش‌های برای مدیریت مهاجرت داخلی، به تغییرات جمعیتی کشور تأثیر گذاشته است.<ref>''Annual Results Report 2023 Afghanistan''. (2024).[https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf]</ref>


مهاجرت، به‌ویژه مهاجرت‌های بین‌المللی، تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار جمعیتی و نرخ رشد جمعیت [[افغانستان]]  داشته است. میلیون‌ها افغان به دلیل جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی و ناپایداری‌های امنیتی به کشورهای همسایه و دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند.<ref>''Afghanistan net migration rate 1950-2024''. (n.d.). MacroTrends. [https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/AFG/afghanistan/net-migration]</ref> این مهاجرت‌ها به کاهش نرخ باروری و نیروی کار فعال در کشور منجر شده است. از سوی دیگر، بازگشت پناهندگان به کشور، در دوره‌های مختلف، به تغییرات سریع در نرخ رشد جمعیت انجامیده است. سیاست‌های مهاجرتی دولت [[افغانستان]] ، از جمله برنامه‌های حمایت از مهاجران بازگشتی و تلاش‌های برای مدیریت مهاجرت داخلی، به تغییرات جمعیتی کشور تأثیر گذاشته است.<ref>''Annual Results Report 2023 Afghanistan''. (2024).[https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf]</ref>
=== [[پراکندگی جمعیت در افغانستان|پراکندگی جمعیت]] ===


=== [[پراکندگی جمعیت در افغانستان|پراکندگی جمعیت]] ===
==== توزیع فضایی و تراکم جمعیت در [[افغانستان]] ====
'''''۱. توزیع فضایی و تراکم جمعیت در [[افغانستان]] '''''
[[پرونده:توسعه ابیاری کشاورزی در افغانستان.jpg|بندانگشتی|بهبود روش های آبیاری در افغانستان ، [https://www.worldbank.org/en/news/feature/2021/06/17/reliable-irrigation-boosts-crop-yields-and-diversity-in-kabul-province https://www.worldbank.org/en/n-kabul-province]]]
[[پرونده:توسعه ابیاری کشاورزی در افغانستان.jpg|بندانگشتی|بهبود روش های آبیاری در افغانستان ، [https://www.worldbank.org/en/news/feature/2021/06/17/reliable-irrigation-boosts-crop-yields-and-diversity-in-kabul-province https://www.worldbank.org/en/n-kabul-province]]]
پراکندگی جمعیت [[افغانستان]]  به‌شدت نامتوازن است و عوامل جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در این توزیع نامتعادل دارند.<ref>''Spatial distribution of average monthly precipitation across Afghanistan''. (n.d.). ResearchGate. [https://www.researchgate.net/figure/Spatial-distribution-of-average-monthly-precipitation-across-Afghanistan_fig3_356162761]</ref> مناطق شهری مانند کابل، هرات، و مزارشریف تراکم جمعیتی بسیار بالایی دارند، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۴ تراکم جمعیت در کابل به ۴۰۰۰ نفر در هر کیلومترمربع رسیده است. در مقابل، مناطق کوهستانی و روستایی مانند بدخشان، همچنان کم‌جمعیت هستند و تراکم جمعیتی در این مناطق کمتر از ۲۰ نفر در هر کیلومترمربع گزارش شده است.<ref>''Afghanistan population (2024) - Worldometer''. (n.d.-b). [https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=The%20population%20density%20in%20Afghanistan,(11%2C320%2C521%20people%20in%202024).]</ref>
پراکندگی جمعیت [[افغانستان]]  به‌شدت نامتوازن است و عوامل جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در این توزیع نامتعادل دارند.<ref>''Spatial distribution of average monthly precipitation across Afghanistan''. (n.d.). ResearchGate. [https://www.researchgate.net/figure/Spatial-distribution-of-average-monthly-precipitation-across-Afghanistan_fig3_356162761]</ref> مناطق شهری مانند کابل، هرات، و مزارشریف تراکم جمعیتی بسیار بالایی دارند، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۴ تراکم جمعیت در کابل به ۴۰۰۰ نفر در هر کیلومترمربع رسیده است. در مقابل، مناطق کوهستانی و روستایی مانند بدخشان، همچنان کم‌جمعیت هستند و تراکم جمعیتی در این مناطق کمتر از ۲۰ نفر در هر کیلومترمربع گزارش شده است.<ref>''Afghanistan population (2024) - Worldometer''. (n.d.-b). [https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=The%20population%20density%20in%20Afghanistan,(11%2C320%2C521%20people%20in%202024).]</ref>


توزیع جمعیت در [[افغانستان]]  از نظر جغرافیایی به‌شدت تحت‌تأثیر عوامل محیطی است. مناطقی که دارای دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی هستند، همچنان جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند. در مقابل، مناطق خشک و کوهستانی با کمبود منابع طبیعی و زیرساخت‌های اقتصادی، جمعیت کمتری دارند و بسیاری از ساکنان آن مناطق در جستجوی فرصت‌های اقتصادی بهتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.<ref>''Country Guidance''. (2024).[https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/2024-05/2024_CG_AFG_Final.pdf]</ref>  
توزیع جمعیت در [[افغانستان]]  از نظر جغرافیایی به‌شدت تحت‌تأثیر عوامل محیطی است. مناطقی که دارای دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی هستند، همچنان جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند. در مقابل، مناطق خشک و کوهستانی با کمبود منابع طبیعی و زیرساخت‌های اقتصادی، جمعیت کمتری دارند و بسیاری از ساکنان آن مناطق در جستجوی فرصت‌های اقتصادی بهتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.<ref>''Country Guidance''. (2024).[https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/2024-05/2024_CG_AFG_Final.pdf]</ref>
 
'''''۲. روند تغییرات توزیع جمعیت در ۵۰ سال گذشته'''''


==== روند تغییرات توزیع جمعیت در ۵۰ سال گذشته ====
طی پنجاه سال گذشته، مهاجرت داخلی از روستاها به شهرها روندی مداوم و پرشتاب بوده است. درحالی‌که در دهه ۱۹۸۰ تنها ۱۵ درصد جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی می‌کردند، این رقم در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۰ درصد رسیده است.<ref>''Afghanistan: conflict and displacement 1978 to 2001 – Forced [https://www.fmreview.org/ruiz/]''
طی پنجاه سال گذشته، مهاجرت داخلی از روستاها به شهرها روندی مداوم و پرشتاب بوده است. درحالی‌که در دهه ۱۹۸۰ تنها ۱۵ درصد جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی می‌کردند، این رقم در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۰ درصد رسیده است.<ref>''Afghanistan: conflict and displacement 1978 to 2001 – Forced [https://www.fmreview.org/ruiz/]''


خط ۱۲۶: خط ۱۱۹:
همچنین، جنگ‌ها و ناآرامی‌ها در چند دهه گذشته نیز نقش مهمی در تغییر توزیع جمعیت [[افغانستان]]  داشته‌اند. بسیاری از مردم از مناطق ناامن به شهرهای بزرگ و مناطق نسبتاً امن مهاجرت کرده‌اند<ref>Jazayery, L. & University of Oxford. (2002). The Migration-Development Nexus: Afghanistan Case Study. In ''International Migration'' (p. 232) [Journal-article]. Blackwell Publishers Ltd. [https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf]</ref>. این مهاجرت‌ها ساختار جمعیتی کشور را به‌شدت تغییر داده است و تراکم جمعیت در شهرها به طور پیوسته افزایش‌یافته است.
همچنین، جنگ‌ها و ناآرامی‌ها در چند دهه گذشته نیز نقش مهمی در تغییر توزیع جمعیت [[افغانستان]]  داشته‌اند. بسیاری از مردم از مناطق ناامن به شهرهای بزرگ و مناطق نسبتاً امن مهاجرت کرده‌اند<ref>Jazayery, L. & University of Oxford. (2002). The Migration-Development Nexus: Afghanistan Case Study. In ''International Migration'' (p. 232) [Journal-article]. Blackwell Publishers Ltd. [https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/16725934.pdf]</ref>. این مهاجرت‌ها ساختار جمعیتی کشور را به‌شدت تغییر داده است و تراکم جمعیت در شهرها به طور پیوسته افزایش‌یافته است.


'''''۳. عوامل جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر توزیع جمعیت'''''
==== عوامل جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر توزیع جمعیت ====
 
عوامل جغرافیایی مانند دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی، همواره یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین الگوی توزیع جمعیت [[افغانستان]]  بوده‌اند. مناطق دارای زمین‌های حاصلخیز و آب کافی، جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند.<ref>''LibGuides: Afghanistan COI Repository: Availability of and access to water''. (n.d.). [https://asylos.libguides.com/c.php?g=708887&p=5113105]</ref> در مقابل، مناطق کوهستانی و خشک، به دلیل کمبود منابع، کمتر موردتوجه جمعیت قرار گرفته‌اند.  
عوامل جغرافیایی مانند دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی، همواره یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین الگوی توزیع جمعیت [[افغانستان]]  بوده‌اند. مناطق دارای زمین‌های حاصلخیز و آب کافی، جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند.<ref>''LibGuides: Afghanistan COI Repository: Availability of and access to water''. (n.d.). [https://asylos.libguides.com/c.php?g=708887&p=5113105]</ref> در مقابل، مناطق کوهستانی و خشک، به دلیل کمبود منابع، کمتر موردتوجه جمعیت قرار گرفته‌اند.  


عوامل اقتصادی نیز تأثیر قابل‌توجهی بر تمرکز جمعیت در مناطق شهری داشته‌اند.<ref>Matamis, J. (2024). Charting Afghanistan’s Economic future: Recommendations for reform. ''Stimson Center''. [https://www.stimson.org/2024/charting-afghanistans-economic-future-recommendations-for-reform/]</ref> به‌ویژه، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها، سرمایه‌گذاری‌های عمومی در زیرساخت‌ها، و دسترسی به بازار کار، به افزایش جمعیت شهری منجر شده است. تمرکز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در شهرها و عدم توسعه مناسب زیرساخت‌ها در مناطق روستایی، عامل اصلی افزایش مهاجرت به شهرها بوده است .  
عوامل اقتصادی نیز تأثیر قابل‌توجهی بر تمرکز جمعیت در مناطق شهری داشته‌اند.<ref>Matamis, J. (2024). Charting Afghanistan’s Economic future: Recommendations for reform. ''Stimson Center''. [https://www.stimson.org/2024/charting-afghanistans-economic-future-recommendations-for-reform/]</ref> به‌ویژه، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها، سرمایه‌گذاری‌های عمومی در زیرساخت‌ها، و دسترسی به بازار کار، به افزایش جمعیت شهری منجر شده است. تمرکز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در شهرها و عدم توسعه مناسب زیرساخت‌ها در مناطق روستایی، عامل اصلی افزایش مهاجرت به شهرها بوده است .  


'''''۴. مهاجرت‌های داخلی و اثرات آن بر توزیع جمعیت'''''
==== مهاجرت‌های داخلی و اثرات آن بر توزیع جمعیت ====
 
مهاجرت‌های داخلی از مناطق روستایی به شهرها یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر در توزیع جمعیت [[افغانستان]]  است. این مهاجرت‌ها به‌ویژه در دهه‌های اخیر شدت گرفته و تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار جمعیتی کشور داشته است.<ref>Administrator, W. (2021, October 18). ''The impact of the Afghanistan crisis on migration: Increasingly securitized borders will only make migration riskier and more dangerous''. Mixed Migration Centre.[https://mixedmigration.org/the-impact-of-the-afghanistan-crisis-on-migration/]</ref> افراد جوان و خانواده‌ها به دنبال دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی و آموزشی و فرصت‌های اقتصادی بیشتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.  
مهاجرت‌های داخلی از مناطق روستایی به شهرها یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر در توزیع جمعیت [[افغانستان]]  است. این مهاجرت‌ها به‌ویژه در دهه‌های اخیر شدت گرفته و تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار جمعیتی کشور داشته است.<ref>Administrator, W. (2021, October 18). ''The impact of the Afghanistan crisis on migration: Increasingly securitized borders will only make migration riskier and more dangerous''. Mixed Migration Centre.[https://mixedmigration.org/the-impact-of-the-afghanistan-crisis-on-migration/]</ref> افراد جوان و خانواده‌ها به دنبال دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی و آموزشی و فرصت‌های اقتصادی بیشتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.  


این مهاجرت‌ها منجر به افزایش تراکم جمعیت در مناطق شهری و کاهش جمعیت در مناطق روستایی شده است. به‌ویژه، <ref>UNHCR. (2023, July 18). ''Afghanistan Refugee Crisis Explained''. Www.unrefugees.org.[https://www.unrefugees.org/news/afghanistan-refugee-crisis-explained/]</ref>شهرهایی مانند کابل، هرات و مزارشریف شاهد افزایش شدید جمعیت بوده‌اند. این افزایش جمعیت چالش‌هایی مانند کمبود مسکن، ترافیک سنگین و فشار بر زیرساخت‌های شهری را به همراه داشته است .
این مهاجرت‌ها منجر به افزایش تراکم جمعیت در مناطق شهری و کاهش جمعیت در مناطق روستایی شده است. به‌ویژه، <ref>UNHCR. (2023, July 18). ''Afghanistan Refugee Crisis Explained''. Www.unrefugees.org.[https://www.unrefugees.org/news/afghanistan-refugee-crisis-explained/]</ref>شهرهایی مانند [[کابل]]، [[هرات]] و مزارشریف شاهد افزایش شدید جمعیت بوده‌اند. این افزایش جمعیت چالش‌هایی مانند کمبود مسکن، ترافیک سنگین و فشار بر زیرساخت‌های شهری را به همراه داشته است.
 
'''''۵. پیش‌بینی توزیع جمعیت در آینده'''''


==== پیش‌بینی توزیع جمعیت در آینده ====
بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، روند مهاجرت داخلی در [[افغانستان]]  ادامه خواهد داشت و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۴۵ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی کنند.<ref>Canberra, A. E.-. (2022, June 17). ''Afghanistan's Challenges to Combat Desertification and Drought - EMBASSY OF THE ISLAMIC [https://www.afghanembassy.au/news/afghanistan-s-challenges-to-combat-desertification-and-drought.html REPUBLIC] OF AFGHANISTAN CANBERRA - AUSTRALIA''. </ref> این تغییرات به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند کابل و هرات، با افزایش تراکم جمعیت و رشد اقتصادی همراه خواهد بود.<ref>''CLIMATE CHANGE DRIVES MIGRATION IN CONFLICT-RIDDEN AFGHANISTAN''. (2020).[https://actionaid.org/sites/default/files/publications/Climate%20change%20induced%20migration%20in%20Afghanistan%20Final_0.pdf]</ref>  
بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، روند مهاجرت داخلی در [[افغانستان]]  ادامه خواهد داشت و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۴۵ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی کنند.<ref>Canberra, A. E.-. (2022, June 17). ''Afghanistan's Challenges to Combat Desertification and Drought - EMBASSY OF THE ISLAMIC [https://www.afghanembassy.au/news/afghanistan-s-challenges-to-combat-desertification-and-drought.html REPUBLIC] OF AFGHANISTAN CANBERRA - AUSTRALIA''. </ref> این تغییرات به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند کابل و هرات، با افزایش تراکم جمعیت و رشد اقتصادی همراه خواهد بود.<ref>''CLIMATE CHANGE DRIVES MIGRATION IN CONFLICT-RIDDEN AFGHANISTAN''. (2020).[https://actionaid.org/sites/default/files/publications/Climate%20change%20induced%20migration%20in%20Afghanistan%20Final_0.pdf]</ref>  


در مقابل، مناطق روستایی که از نظر اقتصادی کمتر توسعه یافته‌اند، شاهد کاهش جمعیت خواهند بود. این کاهش جمعیت ممکن است به چالش‌های بیشتری برای تأمین مواد غذایی و منابع طبیعی در این مناطق منجر شود .<ref>IIED. (2024). Urban; Policy and planning. ''IIED Briefing''. [https://www.iied.org/sites/default/files/pdfs/2024-02/22261iied.pdf]</ref>
در مقابل، مناطق روستایی که از نظر اقتصادی کمتر توسعه یافته‌اند، شاهد کاهش جمعیت خواهند بود. این کاهش جمعیت ممکن است به چالش‌های بیشتری برای تأمین مواد غذایی و منابع طبیعی در این مناطق منجر شود.<ref>IIED. (2024). Urban; Policy and planning. ''IIED Briefing''. [https://www.iied.org/sites/default/files/pdfs/2024-02/22261iied.pdf]</ref>


=== [[شهر نشینی و روستا نشینی درافغانستان|شهرنشینی و روستانشینی]] ===
=== [[شهر نشینی و روستا نشینی درافغانستان|شهرنشینی و روستانشینی]] ===
'''1.روند شهرنشینی و رشد شهرها'''


* '''''تحلیل آماری روند شهرنشینی در ۵۰ سال گذشته'''''
==== روند شهرنشینی و رشد شهرها ====


===== تحلیل آماری روند شهرنشینی در ۵۰ سال گذشته =====
شهرنشینی در [[افغانستان]]  طی پنجاه سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۷۰، تنها حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری سکونت داشتند، اما با گذشت زمان و تا سال ۲۰۲۴ این رقم به حدود ۳۰ درصد رسیده است.<ref>''Afghanistan Population (2024) - Worldometer''. (2024). Worldometers.info.[https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=26.5%20%25%20of%20the%20population%20is]</ref> این تغییر عمدتاً به دلیل مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها، تغییرات اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر در مناطق شهری رخ‌داده است. رشد سریع شهرنشینی در [[افغانستان]] ، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، به تغییرات چشمگیری در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی منجر شده است.<ref>''Annual Results Report 2023 Afghanistan''. (2024). [https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf]
شهرنشینی در [[افغانستان]]  طی پنجاه سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۷۰، تنها حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری سکونت داشتند، اما با گذشت زمان و تا سال ۲۰۲۴ این رقم به حدود ۳۰ درصد رسیده است.<ref>''Afghanistan Population (2024) - Worldometer''. (2024). Worldometers.info.[https://www.worldometers.info/world-population/afghanistan-population/#:~:text=26.5%20%25%20of%20the%20population%20is]</ref> این تغییر عمدتاً به دلیل مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها، تغییرات اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر در مناطق شهری رخ‌داده است. رشد سریع شهرنشینی در [[افغانستان]] ، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، به تغییرات چشمگیری در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی منجر شده است.<ref>''Annual Results Report 2023 Afghanistan''. (2024). [https://reporting.unhcr.org/sites/default/files/2024-06/Asia%20-%20Afghanistan%20ARR%202023_0.pdf]


‌</ref>
‌</ref>


* [[پرونده:کابل 2024.jpg|بندانگشتی|کابل 2024، https://twitter.com/VisitAFG/status/1759981279339041203]]'''''بررسی الگوهای رشد کلان‌شهرها و شهرهای میانی'''''
* [[پرونده:کابل 2024.jpg|بندانگشتی|کابل 2024، https://twitter.com/VisitAFG/status/1759981279339041203]]


===== بررسی الگوهای رشد کلان‌شهرها و شهرهای میانی =====
کلان‌شهرهایی همچون کابل، هرات و مزارشریف به‌عنوان کانون‌های اصلی رشد جمعیتی در [[افغانستان]]  محسوب می‌شوند.<ref name=":2">''Urbanization in Afghanistan: Building inclusive & sustainable cities''. (n.d.). [https://unhabitat.org/afghanistan]</ref> کابل، به‌ویژه به‌عنوان پایتخت کشور، با افزایش جمعیت بسیار بالایی مواجه بوده و یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای منطقه به شمار می‌رود.<ref name=":2" /> در سال ۲۰۲۴، جمعیت کابل به حدی رسیده که زیرساخت‌های آن با چالش‌های فراوانی مواجه شده‌اند. شهرهای میانی همچون قندهار و جلال‌آباد نیز رشد جمعیتی قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند، اگرچه سرعت رشد آن‌ها نسبت به کلان‌شهرهای بزرگ کمتر بوده است. <ref>[https://www.bakhtarnews.af/en/urban-development-ministry-announces-plans-for-new-city-in-jalalabad-to-address-growing-population-2/]</ref>این رشد شهرها علاوه بر عوامل جمعیتی، تحت‌تأثیر توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به منابع اقتصادی و خدماتی قرار گرفته است.
کلان‌شهرهایی همچون کابل، هرات و مزارشریف به‌عنوان کانون‌های اصلی رشد جمعیتی در [[افغانستان]]  محسوب می‌شوند.<ref name=":2">''Urbanization in Afghanistan: Building inclusive & sustainable cities''. (n.d.). [https://unhabitat.org/afghanistan]</ref> کابل، به‌ویژه به‌عنوان پایتخت کشور، با افزایش جمعیت بسیار بالایی مواجه بوده و یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای منطقه به شمار می‌رود.<ref name=":2" /> در سال ۲۰۲۴، جمعیت کابل به حدی رسیده که زیرساخت‌های آن با چالش‌های فراوانی مواجه شده‌اند. شهرهای میانی همچون قندهار و جلال‌آباد نیز رشد جمعیتی قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند، اگرچه سرعت رشد آن‌ها نسبت به کلان‌شهرهای بزرگ کمتر بوده است. <ref>[https://www.bakhtarnews.af/en/urban-development-ministry-announces-plans-for-new-city-in-jalalabad-to-address-growing-population-2/]</ref>این رشد شهرها علاوه بر عوامل جمعیتی، تحت‌تأثیر توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به منابع اقتصادی و خدماتی قرار گرفته است.


* '''''تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش شهرنشینی'''''
===== تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش شهرنشینی =====
 
گسترش شهرنشینی در [[افغانستان]]  به عوامل متعددی وابسته است. بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و راه‌های ارتباطی، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها و تمرکز خدمات بهداشتی و آموزشی در مراکز شهری از جمله دلایل مهم این پدیده هستند. علاوه بر این، ناامنی‌های داخلی و جنگ‌های مستمر در مناطق روستایی نیز از عوامل کلیدی مهاجرت روستاییان به شهرها بوده است. در نتیجه، شهرنشینی به‌عنوان یک راه‌حل برای فرار از ناامنی و دستیابی به فرصت‌های بهتر در نظر گرفته می‌شود.<ref>UNHCR/Oxygen Empire Media Production. (2024). ''AFGHANISTAN Protection Analysis Update Update on protracted-crisis and climate-related protection risks trends''. [https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/]</ref>
گسترش شهرنشینی در [[افغانستان]]  به عوامل متعددی وابسته است. بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و راه‌های ارتباطی، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها و تمرکز خدمات بهداشتی و آموزشی در مراکز شهری از جمله دلایل مهم این پدیده هستند. علاوه بر این، ناامنی‌های داخلی و جنگ‌های مستمر در مناطق روستایی نیز از عوامل کلیدی مهاجرت روستاییان به شهرها بوده است. در نتیجه، شهرنشینی به‌عنوان یک راه‌حل برای فرار از ناامنی و دستیابی به فرصت‌های بهتر در نظر گرفته می‌شود.<ref>UNHCR/Oxygen Empire Media Production. (2024). ''AFGHANISTAN Protection Analysis Update Update on protracted-crisis and climate-related protection risks trends''. [https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/]</ref>


'''''۲.تحولات جمعیت روستایی'''''
==== ''تحولات جمعیت روستایی'' ====
 
* '''''تحلیل تغییرات جمعیت روستایی و علل آن'''''


===== تحلیل تغییرات جمعیت روستایی و علل آن =====
جمعیت روستایی [[افغانستان]]  در دهه‌های اخیر روندی کاهشی را تجربه کرده است. درحالی‌که در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۰ درصد از جمعیت کشور هنوز در مناطق روستایی سکونت دارند، این رقم در مقایسه با گذشته به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است. <ref>Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024c). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE.[https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf] </ref>مهاجرت گسترده به شهرها به دلیل مشکلات اقتصادی، بیکاری و خشکسالی از جمله عوامل اصلی این کاهش بوده‌اند. <ref>''Afghanistan''. (n.d.). IFAD. [https://www.ifad.org/en/web/operations/w/country/afghanistan]
جمعیت روستایی [[افغانستان]]  در دهه‌های اخیر روندی کاهشی را تجربه کرده است. درحالی‌که در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۰ درصد از جمعیت کشور هنوز در مناطق روستایی سکونت دارند، این رقم در مقایسه با گذشته به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است. <ref>Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024c). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE.[https://thedocs.worldbank.org/en/doc/18a1ccff0457effb0a456c0d4af7cce2-0310012024/original/Afghanistan-Development-Update-April-2024.pdf] </ref>مهاجرت گسترده به شهرها به دلیل مشکلات اقتصادی، بیکاری و خشکسالی از جمله عوامل اصلی این کاهش بوده‌اند. <ref>''Afghanistan''. (n.d.). IFAD. [https://www.ifad.org/en/web/operations/w/country/afghanistan]


‌</ref>افزایش نرخ شهرنشینی و مهاجرت‌های داخلی، به‌ویژه از مناطق روستایی به شهرها، تأثیرات گسترده‌ای بر کاهش جمعیت روستایی داشته است.<ref>Khan, H. (2024, July 15). ''Charting Afghanistan’s Economic Future: [https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/ Recommendations] for Reform''. South Asian Voices. </ref>
‌</ref>افزایش نرخ شهرنشینی و مهاجرت‌های داخلی، به‌ویژه از مناطق روستایی به شهرها، تأثیرات گسترده‌ای بر کاهش جمعیت روستایی داشته است.<ref>Khan, H. (2024, July 15). ''Charting Afghanistan’s Economic Future: [https://southasianvoices.org/ec-m-oth-n-charting-afghanistans-economic-future-06-12-2024/ Recommendations] for Reform''. South Asian Voices. </ref>


* '''''بررسی چالش‌های جمعیتی مناطق روستایی'''''
===== بررسی چالش‌های جمعیتی مناطق روستایی =====
 
جمعیت روستایی [[افغانستان]]  با مشکلات فراوانی روبرو است که از جمله آن‌ها می‌توان به کاهش نیروی کار، افزایش فقر و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی اشاره کرد. این چالش‌ها باعث شده تا بسیاری از جوانان و خانواده‌ها به دنبال فرصت‌های بهتر زندگی به شهرها مهاجرت کنند. درعین‌حال، جمعیت سالمندان و افراد آسیب‌پذیر در روستاها باقی‌مانده و این موضوع به کاهش توان تولیدی مناطق روستایی و افزایش نابرابری‌های منطقه‌ای منجر شده است.<ref>''BTI 2024 Afghanistan Country Report''. (n.d.). BTI 2024.[https://bti-project.org/en/reports/country-report/AFG]</ref>
جمعیت روستایی [[افغانستان]]  با مشکلات فراوانی روبرو است که از جمله آن‌ها می‌توان به کاهش نیروی کار، افزایش فقر و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی اشاره کرد. این چالش‌ها باعث شده تا بسیاری از جوانان و خانواده‌ها به دنبال فرصت‌های بهتر زندگی به شهرها مهاجرت کنند. درعین‌حال، جمعیت سالمندان و افراد آسیب‌پذیر در روستاها باقی‌مانده و این موضوع به کاهش توان تولیدی مناطق روستایی و افزایش نابرابری‌های منطقه‌ای منجر شده است.<ref>''BTI 2024 Afghanistan Country Report''. (n.d.). BTI 2024.[https://bti-project.org/en/reports/country-report/AFG]</ref>


* '''''تحلیل سیاست‌های توسعه روستایی و تأثیر آن‌ها بر جمعیت'''''
===== تحلیل سیاست‌های توسعه روستایی و تأثیر آن‌ها بر جمعیت =====
 
دولت [[افغانستان]]  در طول دهه‌های اخیر تلاش‌هایی برای توسعه مناطق روستایی انجام داده است. <ref>Karimi, A. (2015, March 20). Can cities save Afghanistan? ''Foreign Policy''. [https://foreignpolicy.com/2015/03/20/can-cities-save-afghanistan/#:~:text=The%20future%20of%20the%20world,a%20recent%20United%20Nations%20study].</ref>پروژه‌های مرتبط با توسعه کشاورزی، بهبود زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی و همچنین برنامه‌های آبیاری از جمله اقدامات انجام‌شده بوده‌اند. بااین‌حال، به دلیل ناپایداری‌های سیاسی و اقتصادی، تأثیرات این برنامه‌ها به‌صورت یکپارچه در سراسر کشور مشاهده نمی‌شود. باوجود این تلاش‌ها، بسیاری از مناطق روستایی همچنان با مشکلات ساختاری مواجه هستند که نیاز به توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری دارند.<ref>''Afghan authorities evict thousands of internally displaced people in [https://www.nrc.no/news/2024/june/afghan-evictions/ Kabul] amid growing humanitarian crisis | NRC''. (2024, August 13). </ref>
دولت [[افغانستان]]  در طول دهه‌های اخیر تلاش‌هایی برای توسعه مناطق روستایی انجام داده است. <ref>Karimi, A. (2015, March 20). Can cities save Afghanistan? ''Foreign Policy''. [https://foreignpolicy.com/2015/03/20/can-cities-save-afghanistan/#:~:text=The%20future%20of%20the%20world,a%20recent%20United%20Nations%20study].</ref>پروژه‌های مرتبط با توسعه کشاورزی، بهبود زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی و همچنین برنامه‌های آبیاری از جمله اقدامات انجام‌شده بوده‌اند. بااین‌حال، به دلیل ناپایداری‌های سیاسی و اقتصادی، تأثیرات این برنامه‌ها به‌صورت یکپارچه در سراسر کشور مشاهده نمی‌شود. باوجود این تلاش‌ها، بسیاری از مناطق روستایی همچنان با مشکلات ساختاری مواجه هستند که نیاز به توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری دارند.<ref>''Afghan authorities evict thousands of internally displaced people in [https://www.nrc.no/news/2024/june/afghan-evictions/ Kabul] amid growing humanitarian crisis | NRC''. (2024, August 13). </ref>


۳ . '''''چالش‌های شهرنشینی و پیش‌بینی‌های آینده'''''
==== چالش‌های شهرنشینی و پیش‌بینی‌های آینده ====


* '''''بررسی چالش‌های شهرنشینی (مانند حاشیه‌نشینی) و تأثیرات آن بر ساختار جمعیتی'''''
===== بررسی چالش‌های شهرنشینی (مانند حاشیه‌نشینی) و تأثیرات آن بر ساختار جمعیتی =====
[[پرونده:حاشیه نشینی در افغانستان.jpg|بندانگشتی|حاشیه نشینی در افغانستان، https://disasterphilanthropy.org/disasters/afghanistan-humanitarian-crisis/]]
[[پرونده:حاشیه نشینی در افغانستان.jpg|بندانگشتی|حاشیه نشینی در افغانستان، https://disasterphilanthropy.org/disasters/afghanistan-humanitarian-crisis/]]
یکی از چالش‌های مهم شهرنشینی در [[افغانستان]] ، پدیده حاشیه‌نشینی است. بسیاری از مهاجرانی که از مناطق روستایی به شهرها مهاجرت کرده‌اند، به دلیل کمبود مسکن و زیرساخت‌های کافی، مجبور به زندگی در مناطق حاشیه‌ای و غیررسمی شده‌اند<ref>''Taliban evicted 6,000 displaced Afghans form informal settlements, says aid group | AP News''. (2024, June 4). AP News. [https://apnews.com/article/eviction-afghanistan-displaced-3966ffa9e123cbea9a5269839a8507cf]</ref>. این مناطق اغلب فاقد خدمات اساسی همچون آب آشامیدنی، بهداشت و آموزش هستند و در نتیجه، مشکلات اجتماعی نظیر فقر، بیکاری و افزایش جرایم در این نواحی رایج است.<ref>Runde, D. F., Pforzheimer, A., Bryja, T., & Smutny, C. (2024). ''The future [https://www.csis.org/analysis/future-assistance-afghanistan-dilemma of] assistance for Afghanistan: a dilemma''. </ref>
یکی از چالش‌های مهم شهرنشینی در [[افغانستان]] ، پدیده حاشیه‌نشینی است. بسیاری از مهاجرانی که از مناطق روستایی به شهرها مهاجرت کرده‌اند، به دلیل کمبود مسکن و زیرساخت‌های کافی، مجبور به زندگی در مناطق حاشیه‌ای و غیررسمی شده‌اند<ref>''Taliban evicted 6,000 displaced Afghans form informal settlements, says aid group | AP News''. (2024, June 4). AP News. [https://apnews.com/article/eviction-afghanistan-displaced-3966ffa9e123cbea9a5269839a8507cf]</ref>. این مناطق اغلب فاقد خدمات اساسی همچون آب آشامیدنی، بهداشت و آموزش هستند و در نتیجه، مشکلات اجتماعی نظیر فقر، بیکاری و افزایش جرایم در این نواحی رایج است.<ref>Runde, D. F., Pforzheimer, A., Bryja, T., & Smutny, C. (2024). ''The future [https://www.csis.org/analysis/future-assistance-afghanistan-dilemma of] assistance for Afghanistan: a dilemma''. </ref>


* '''''پیش‌بینی آماری نرخ شهرنشینی و الگوهای توزیع شهری - روستایی برای ۳۰ سال آینده'''''
===== پیش‌بینی آماری نرخ شهرنشینی و الگوهای توزیع شهری - روستایی برای ۳۰ سال آینده =====
 
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، نرخ شهرنشینی در [[افغانستان]]  به حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد خواهد رسید.<ref>''Winds of Demographic Change in Afghanistan?'' (n.d.). PRB.[https://www.prb.org/resources/winds-of-demographic-change-in-afghanistan/]</ref> این افزایش با رشد بیشتر کلان‌شهرهایی همچون [[کابل]]، [[هرات]] و مزارشریف همراه خواهد بود، درحالی‌که شهرهای کوچک و میانی نیز شاهد افزایش جمعیت خواهند بود. در مقابل، مناطق روستایی به کاهش جمعیت خود ادامه خواهند داد. این تغییرات باعث خواهد شد تا چالش‌های جدیدی در مدیریت شهرنشینی و تأمین خدمات ایجاد خواهد نمود.<ref>''CLIMATE CHANGE IMPACTS ON HEALTH AND LIVELIHOODS: AFGHANISTAN ASSESSMENT APRIL [https://www.climatecentre.org/wp-content/uploads/Climate-change-impacts-on-health-and-livelihoods-AFGHANISTAN-assessment_April-2021_.pdf 2024]''. (n.d.).</ref>
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، نرخ شهرنشینی در [[افغانستان]]  به حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد خواهد رسید.<ref>''Winds of Demographic Change in Afghanistan?'' (n.d.). PRB.[https://www.prb.org/resources/winds-of-demographic-change-in-afghanistan/]</ref> این افزایش با رشد بیشتر کلان‌شهرهایی همچون کابل، هرات و مزارشریف همراه خواهد بود، درحالی‌که شهرهای کوچک و میانی نیز شاهد افزایش جمعیت خواهند بود. در مقابل، مناطق روستایی به کاهش جمعیت خود ادامه خواهند داد. این تغییرات باعث خواهد شد تا چالش‌های جدیدی در مدیریت شهرنشینی و تأمین خدمات ایجاد خواهد نمود.<ref>''CLIMATE CHANGE IMPACTS ON HEALTH AND LIVELIHOODS: AFGHANISTAN ASSESSMENT APRIL [https://www.climatecentre.org/wp-content/uploads/Climate-change-impacts-on-health-and-livelihoods-AFGHANISTAN-assessment_April-2021_.pdf 2024]''. (n.d.).</ref>




خط ۱۹۱: خط ۱۷۷:
== نیز نگاه کنید به ==
== نیز نگاه کنید به ==


[[جغرافیای انسانی اتیوپی]]، [[جغرافیای انسانی اردن]]، [[جغرافیای انسانی اسپانیا]]، [[جغرافیای انسانی امارات متحده عربی]]، [[جغرافیای انسانی اوکراین]]، [[جغرافیای انسانی آرژانتین]]، [[جغرافیای انسانی بنگلادش]]، [[جغرافیای انسانی تاجیکستان]]، [[جغرافیای انسانی تایلند|جغرافیای انسانی تایلند،]] [[جغرافیای انسانی تونس]]، [[جغرافیای انسانی چین]]، [[جغرافیای انسانی روسیه]] ،[[جغرافیای انسانی زیمبابوه]]، [[جغرافیای انسانی ژاپن]]، [[جغرافیای انسانی ساحل عاج]]، [[جغرافیای انسانی سریلانکا]]، [[جغرافیای انسانی سنگال]]، [[جغرافیای انسانی سودان]]، [[جغرافیای انسانی سوریه]]، [[جغرافیای انسانی سیرالئون|جغرافیای انسانی سیرالئون،]] [[جغرافیای انسانی فرانسه]]، [[جغرافیای انسانی قزاقستان]]، [[جغرافیای انسانی قطر]]، [[جغرافیای انسانی کانادا]]، [[جغرافیای انسانی کوبا]]، [[جغرافیای انسانی گرجستان]]، [[جغرافیای انسانی لبنان]]، [[جغرافیای انسانی مالی]]، [[جغرافیای انسانی مصر]].
[[جغرافیای انسانی اتیوپی]]؛ [[جغرافیای انسانی اردن]]؛ [[جغرافیای انسانی اسپانیا]]؛ [[جغرافیای انسانی امارات متحده عربی]]؛ [[جغرافیای انسانی اوکراین]]؛ [[جغرافیای انسانی آرژانتین]]؛ [[جغرافیای انسانی بنگلادش]]؛ [[جغرافیای انسانی تاجیکستان]]؛ [[جغرافیای انسانی تایلند|جغرافیای انسانی تایلند؛]] [[جغرافیای انسانی تونس]]؛ [[جغرافیای انسانی چین]]؛ [[جغرافیای انسانی روسیه]]؛ [[جغرافیای انسانی زیمبابوه]]؛ [[جغرافیای انسانی ژاپن]]؛ [[جغرافیای انسانی ساحل عاج]]؛ [[جغرافیای انسانی سریلانکا]]؛ [[جغرافیای انسانی سنگال]]؛ [[جغرافیای انسانی سودان]]؛ [[جغرافیای انسانی سوریه]]؛ [[جغرافیای انسانی سیرالئون|جغرافیای انسانی سیرالئون؛]] [[جغرافیای انسانی فرانسه]]؛ [[جغرافیای انسانی قزاقستان]]؛ [[جغرافیای انسانی قطر]]؛ [[جغرافیای انسانی کانادا]]؛ [[جغرافیای انسانی کوبا]]؛ [[جغرافیای انسانی گرجستان]]؛ [[جغرافیای انسانی لبنان]]؛ [[جغرافیای انسانی مالی]]؛ [[جغرافیای انسانی مصر]].
== کتابشناسی ==
== کتابشناسی ==
<references />
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۰۹

https://rossaprimavera.ru/news/3c59644d

جمعیت افغانستان در طول دهه‌های گذشته تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله جنگ، مهاجرت، و تغییرات اقتصادی دچار نوسانات زیادی شده است. بر اساس آخرین آمارهای سال 2024، جمعیت افغانستان حدود 43 میلیون نفر برآورد می‌شود که نشان‌دهنده تغییرات چشمگیری در مقایسه با دهه‌های گذشته است.[۱][۲]

اهمیت مطالعه روندهای جمعیتی: بررسی و تحلیل روندهای جمعیتی برای سیاست‌گذاری در حوزه‌های مختلف مانند بهداشت، آموزش، شهرنشینی و مهاجرت اهمیت بسیاری دارد. پویایی‌های جمعیتی افغانستان نه تنها بر مدیریت داخلی کشور بلکه بر روابط و سیاست‌های منطقه‌ای نیز تأثیرگذار است.

ساختار هرم جمعیتی

هرم جمعیتی افغانستان در سال ۲۰۲۴ به طور قابل‌توجهی نشان‌دهنده جوانی جمعیت است. داده‌های سرشماری نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از جمعیت زیر ۳۰ سال سن دارند.[۳] این جوانی جمعیت نتیجه نرخ بالای باروری در دهه‌های گذشته و کاهش مرگ‌ومیر در سنین پایین است.

تحلیل ساختار سنی

هرم سنی افغانستان طی دهه‌های گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده است.[۴] در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، نرخ باروری بسیار بالابود که در سال‌های اخیر کاهش‌یافته است.[۵] این تغییرات ناشی از کاهش باروری، بهبود در شاخص‌های بهداشتی و تأثیرات مهاجرت است.  مقالات علمی نشان می‌دهند که این تغییرات به‌ویژه در پی کاهش باروری و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی مشاهده می‌شود.[۶]

نسبت جنسیتی و توزیع سنی

نسبت جنسیتی در افغانستان در سال ۲۰۲۴ تقریباً متوازن است، با نسبت تقریبی ۱.۰۳ مرد به ۱ زن.[۷] بااین‌حال، نسبت جنسیتی در گروه‌های سنی مختلف به دلیل مهاجرت و مرگ‌ومیر نوساناتی دارد. در دهه‌های گذشته، به‌ویژه در سال‌های جنگ داخلی، نسبت مردان به زنان بالاتر بود، اما با بهبود شرایط اقتصادی، نسبت جنسیتی به سمت تعادل بیشتری حرکت کرده است.[۸]

مقایسه داده‌های ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که نسبت جنسیتی به‌ازای هر ۱۰۶ مرد، ۱۰۰ زن بود.[۹] این نسبت در گروه‌های سنی جوان‌تر به ۱۰۸ مرد به ۱۰۰ زن افزایش‌یافته بود. در سال ۲۰۲۴، نسبت جنسیتی به سمت تعادل بیشتری حرکت کرده است.[۱۰]

پیش‌بینی‌های آینده

پیش‌بینی‌های جمعیتی نشان می‌دهد که جمعیت افغانستان تا سال ۲۰۵۴ به حدود ۵۵ میلیون نفر خواهد رسید.[۱۱] تغییرات پیش‌بینی‌شده شامل کاهش سهم جمعیت جوان و افزایش سهم جمعیت میان‌سال و سالمند است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که نرخ باروری به حدود ۳.۲ فرزند به‌ازای هر زن تا سال ۲۰۵۰ کاهش خواهد یافت. [۱۲]مطالعات اخیر همچنین بر چالش‌های مرتبط با پیرشدن جمعیت و کاهش نیروی کار جوان تأکید کرده‌اند.[۱۳]

پیامدها و چالش‌ها

پدیده سالخوردگی جمعیت که به‌تدریج در افغانستان نیز آغاز می‌شود، می‌تواند فشار زیادی بر دستگاه‌های بهداشتی و اجتماعی کشور وارد کند.[۱۳] کاهش نیروی کار جوان نیز ممکن است بر رشد اقتصادی تأثیرگذار باشد. دولت افغانستان نیازمند سیاست‌های جمعیتی و اقتصادی هوشمندانه‌ای است که به بهبود وضعیت بهداشتی و تأمین اجتماعی توجه ویژه داشته باشد.[۱۴]

ویژگی های جمعیتی

باروری و زادوولد

نرخ باروری کل (TFR) در افغانستان طی سه دهه گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۹۰، این نرخ حدود ۶.۶ فرزند به‌ازای هر زن بود،[۵] اما تا سال ۲۰۲۴ به حدود ۴.۴ فرزند کاهش‌یافته است. [۱۵]این کاهش به عواملی چون افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی، بهبود سطح آموزش زنان، و تغییرات اجتماعی نسبت داده می‌شود.

تحلیل روند نرخ باروری کل (TFR)

کاهش نرخ باروری در افغانستان در درجه اول به‌خاطر افزایش سطح تحصیلات زنان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشت باروری است. آموزش زنان به‌ویژه در مناطق شهری، منجر به تأخیر در ازدواج و کاهش تعداد فرزندان شده است . همچنین، برنامه‌های بهداشتی متمرکز بر بهبود دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری و بهداشت باروری تأثیر بسزایی در این کاهش داشته‌اند.[۱۶]

بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ باروری

  • آموزش زنان: افزایش سطح تحصیلات زنان منجر به کاهش نرخ باروری در بسیاری از مناطق افغانستان شده است.[۱۷]
  • دسترسی به خدمات بهداشت باروری: برنامه‌های بهداشتی و افزایش دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری نقش مهمی در کاهش نرخ باروری داشته‌اند.[۱۸]
  • تغییرات اجتماعی: تغییر در الگوهای ازدواج و افزایش اشتغال زنان نیز تأثیرگذار بوده است .[۱۹]

مقایسه الگوهای باروری در مناطق مختلف

شفاخانه افغان جاپان، https://tolonews.com/fa/health/

الگوهای باروری در افغانستان به‌شدت متنوع است. در مناطق روستایی، نرخ باروری بالاتر است و حدود ۵ فرزند به‌ازای هر زن برآورد می‌شود. این تفاوت‌های منطقه‌ای به دلیل اختلاف در دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزش، و فرصت‌های شغلی است.[۲۰]

مرگ‌ومیر و امید به زندگی

بررسی تغییرات نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان

نرخ مرگ‌ومیر عمومی و نوزادان در افغانستان طی دهه‌های اخیر بهبودیافته است.[۲۱] نرخ مرگ‌ومیر نوزادان که در دهه ۱۹۹۰ حدود ۱۶۵ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده بود، در سال ۲۰۲۴ به حدود ۵۷ مرگ به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده کاهش‌یافته است.[۲۲] این بهبود به دلیل افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و برنامه‌های واکسیناسیون گسترده است.

تحلیل امید به زندگی و تغییرات آن در دهه‌های مختلف

امید به زندگی در افغانستان در دهه‌های اخیر به‌تدریج افزایش‌یافته است. از حدود ۴۵ سال در دهه ۱۹۹۰، امید به زندگی به ۶۲ سال برای مردان و ۶۵ سال برای زنان در سال ۲۰۲۴ رسیده است .[۲۳] بهبود شرایط بهداشتی، کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش دسترسی به خدمات پزشکی از عوامل اصلی این بهبود هستند.

  • مبارزه عمومی با بیماری فلج اطفال ( واکسیناسیون در افغانستان ) [۴۶]
بررسی عوامل مؤثر بر بهبود شاخص‌های بهداشتی و سلامت:
  • افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی: توسعه مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها، به‌ویژه در مناطق روستایی، به بهبود شاخص‌های سلامت منجر شده است.[۲۴]
  • برنامه‌های واکسیناسیون: برنامه‌های گسترده واکسیناسیون کودکان و مادران موجب کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی شده است.[۲۵]
  • آموزش‌های بهداشتی: ارتقای سطح آموزش‌های بهداشتی و افزایش آگاهی عمومی نسبت به بهداشت و تغذیه از عوامل مؤثر در بهبود سلامت عمومی بوده است.[۲۶]

رشد جمعیت

تحلیل نرخ رشد طبیعی جمعیت در ۵۰ سال گذشته

افزایش مهاجرت داخلی در افغانستان ، https://www.mei.edu/publications/

نرخ رشد طبیعی جمعیت افغانستان در پنجاه سال گذشته نوسانات قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۸۰، افغانستان با بحران‌های جدی سیاسی و نظامی مواجه بود که تأثیر عمیقی بر ساختار جمعیتی کشور گذاشت. جنگ‌های داخلی و ناآرامی‌های گسترده باعث شد که نرخ رشد جمعیت به‌شدت کاهش یابد.[۲۷] در این دوره، نرخ رشد جمعیت به دلیل مهاجرت‌های گسترده به کشورهای همسایه و کاهش زادوولد، به طور موقت کاهش یافت.

در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، به دنبال پایان برخی درگیری‌ها و بازگشت پناه‌جویان به کشور، نرخ رشد جمعیت به طور موقت افزایش یافت.[۲۸] بهبود نسبی در شرایط امنیتی و اقتصادی، همراه با افزایش زادوولد و بازگشت پناه‌جویان، به رشد جمعیت کمک کرد.[۲۹] در سال ۲۰۱۴، نرخ رشد طبیعی جمعیت افغانستان به حدود ۲.۳ درصد رسید.[۳۰] بااین‌حال، در سال ۲۰۲۴، این نرخ به حدود ۱.۹ درصد کاهش‌یافته است. این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش نرخ باروری و بهبود شرایط بهداشتی و پزشکی، افزایش شهرنشینی، و تغییرات اجتماعی در کشور است .

بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات نرخ رشد

عوامل مختلفی بر تغییرات نرخ رشد جمعیت در افغانستان تأثیرگذار بوده‌اند. کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی از جمله این عوامل هستند. [۳۱]در سال‌های اخیر، برنامه‌های بهداشتی و آموزش‌های عمومی به‌ویژه در مناطق شهری، به کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی کمک کرده‌اند. بهبود شرایط بهداشتی، از جمله افزایش دسترسی به واکسیناسیون و خدمات بهداشت باروری، تأثیر عمده‌ای در کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان و افزایش امید به زندگی داشته است.[۳۲]

برنامه های یونیسف برای حمایت از مادران و نوزادان در افغانستان

علاوه بر این، افزایش شهرنشینی و تغییرات اجتماعی نیز بر نرخ رشد جمعیت تأثیر گذاشته‌اند. افزایش سطح تحصیلات زنان و دسترسی به خدمات پیشگیری از بارداری، به کاهش نرخ باروری کمک کرده و به دنبال آن، نرخ رشد جمعیت کاهش‌یافته است. تغییرات فرهنگی و اجتماعی، از جمله تغییر در الگوهای ازدواج و نقش زنان در بازار کار، به کاهش نرخ باروری و در نتیجه کاهش نرخ رشد جمعیت کمک کرده اند.[۳۳]

مقایسه نرخ رشد با کشورهای منطقه و جهان

مقایسه نرخ رشد جمعیت افغانستان با کشورهای منطقه و جهانی نشان می‌دهد که افغانستان هنوز یکی از بالاترین نرخ‌های رشد جمعیت را در منطقه دارد. [۳۴]بسیاری از کشورهای همسایه، از جمله ایران و پاکستان، کاهش‌های قابل‌توجهی در نرخ رشد جمعیت تجربه کرده‌اند. درحالی‌که افغانستان باوجود کاهش نرخ رشد، همچنان دارای نرخ رشد بالاتری است. این تفاوت به دلیل ساختار جمعیتی جوان افغانستان و تأخیر در انتقال جمعیتی است. ساختار سنی جوان و نرخ بالای باروری در مناطق روستایی به طور نسبی به افزایش نرخ رشد جمعیت کمک کرده است.[۳۵]

تأثیر مهاجرت بر رشد جمعیت

مهاجرت، به‌ویژه مهاجرت‌های بین‌المللی، تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار جمعیتی و نرخ رشد جمعیت افغانستان داشته است. میلیون‌ها افغان به دلیل جنگ‌ها، بحران‌های اقتصادی و ناپایداری‌های امنیتی به کشورهای همسایه و دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند.[۳۶] این مهاجرت‌ها به کاهش نرخ باروری و نیروی کار فعال در کشور منجر شده است. از سوی دیگر، بازگشت پناهندگان به کشور، در دوره‌های مختلف، به تغییرات سریع در نرخ رشد جمعیت انجامیده است. سیاست‌های مهاجرتی دولت افغانستان، از جمله برنامه‌های حمایت از مهاجران بازگشتی و تلاش‌های برای مدیریت مهاجرت داخلی، به تغییرات جمعیتی کشور تأثیر گذاشته است.[۳۷]

پراکندگی جمعیت

توزیع فضایی و تراکم جمعیت در افغانستان

بهبود روش های آبیاری در افغانستان ، https://www.worldbank.org/en/n-kabul-province

پراکندگی جمعیت افغانستان به‌شدت نامتوازن است و عوامل جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در این توزیع نامتعادل دارند.[۳۸] مناطق شهری مانند کابل، هرات، و مزارشریف تراکم جمعیتی بسیار بالایی دارند، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۴ تراکم جمعیت در کابل به ۴۰۰۰ نفر در هر کیلومترمربع رسیده است. در مقابل، مناطق کوهستانی و روستایی مانند بدخشان، همچنان کم‌جمعیت هستند و تراکم جمعیتی در این مناطق کمتر از ۲۰ نفر در هر کیلومترمربع گزارش شده است.[۳۹]

توزیع جمعیت در افغانستان از نظر جغرافیایی به‌شدت تحت‌تأثیر عوامل محیطی است. مناطقی که دارای دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی هستند، همچنان جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند. در مقابل، مناطق خشک و کوهستانی با کمبود منابع طبیعی و زیرساخت‌های اقتصادی، جمعیت کمتری دارند و بسیاری از ساکنان آن مناطق در جستجوی فرصت‌های اقتصادی بهتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.[۴۰]

روند تغییرات توزیع جمعیت در ۵۰ سال گذشته

طی پنجاه سال گذشته، مهاجرت داخلی از روستاها به شهرها روندی مداوم و پرشتاب بوده است. درحالی‌که در دهه ۱۹۸۰ تنها ۱۵ درصد جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی می‌کردند، این رقم در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۰ درصد رسیده است.[۴۱] این افزایش ناشی از عواملی مانند جستجوی فرصت‌های اقتصادی، فرار از ناآرامی‌های امنیتی و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی در مناطق شهری بوده است.

دالان واخان طول 350 کیلومتر در منطقه بدخشان، محل اتصال سه رشته کوه بزرگ جهان( هندوکش، قراقورم و پامیر و هم مرز با پاکستان، چین و تاجیکستان )[۴۷]

همچنین، جنگ‌ها و ناآرامی‌ها در چند دهه گذشته نیز نقش مهمی در تغییر توزیع جمعیت افغانستان داشته‌اند. بسیاری از مردم از مناطق ناامن به شهرهای بزرگ و مناطق نسبتاً امن مهاجرت کرده‌اند[۴۲]. این مهاجرت‌ها ساختار جمعیتی کشور را به‌شدت تغییر داده است و تراکم جمعیت در شهرها به طور پیوسته افزایش‌یافته است.

عوامل جغرافیایی و اقتصادی مؤثر بر توزیع جمعیت

عوامل جغرافیایی مانند دسترسی به منابع آب و زمین‌های کشاورزی، همواره یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین الگوی توزیع جمعیت افغانستان بوده‌اند. مناطق دارای زمین‌های حاصلخیز و آب کافی، جمعیت بیشتری را به خود جذب کرده‌اند.[۴۳] در مقابل، مناطق کوهستانی و خشک، به دلیل کمبود منابع، کمتر موردتوجه جمعیت قرار گرفته‌اند.

عوامل اقتصادی نیز تأثیر قابل‌توجهی بر تمرکز جمعیت در مناطق شهری داشته‌اند.[۴۴] به‌ویژه، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها، سرمایه‌گذاری‌های عمومی در زیرساخت‌ها، و دسترسی به بازار کار، به افزایش جمعیت شهری منجر شده است. تمرکز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در شهرها و عدم توسعه مناسب زیرساخت‌ها در مناطق روستایی، عامل اصلی افزایش مهاجرت به شهرها بوده است .

مهاجرت‌های داخلی و اثرات آن بر توزیع جمعیت

مهاجرت‌های داخلی از مناطق روستایی به شهرها یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر در توزیع جمعیت افغانستان است. این مهاجرت‌ها به‌ویژه در دهه‌های اخیر شدت گرفته و تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار جمعیتی کشور داشته است.[۴۵] افراد جوان و خانواده‌ها به دنبال دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی و آموزشی و فرصت‌های اقتصادی بیشتر به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند.

این مهاجرت‌ها منجر به افزایش تراکم جمعیت در مناطق شهری و کاهش جمعیت در مناطق روستایی شده است. به‌ویژه، [۴۶]شهرهایی مانند کابل، هرات و مزارشریف شاهد افزایش شدید جمعیت بوده‌اند. این افزایش جمعیت چالش‌هایی مانند کمبود مسکن، ترافیک سنگین و فشار بر زیرساخت‌های شهری را به همراه داشته است.

پیش‌بینی توزیع جمعیت در آینده

بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی، روند مهاجرت داخلی در افغانستان ادامه خواهد داشت و انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۴۵ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی کنند.[۴۷] این تغییرات به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند کابل و هرات، با افزایش تراکم جمعیت و رشد اقتصادی همراه خواهد بود.[۴۸]

در مقابل، مناطق روستایی که از نظر اقتصادی کمتر توسعه یافته‌اند، شاهد کاهش جمعیت خواهند بود. این کاهش جمعیت ممکن است به چالش‌های بیشتری برای تأمین مواد غذایی و منابع طبیعی در این مناطق منجر شود.[۴۹]

شهرنشینی و روستانشینی

روند شهرنشینی و رشد شهرها

تحلیل آماری روند شهرنشینی در ۵۰ سال گذشته

شهرنشینی در افغانستان طی پنجاه سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. در دهه ۱۹۷۰، تنها حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری سکونت داشتند، اما با گذشت زمان و تا سال ۲۰۲۴ این رقم به حدود ۳۰ درصد رسیده است.[۵۰] این تغییر عمدتاً به دلیل مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها، تغییرات اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر در مناطق شهری رخ‌داده است. رشد سریع شهرنشینی در افغانستان ، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، به تغییرات چشمگیری در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی منجر شده است.[۵۱]

بررسی الگوهای رشد کلان‌شهرها و شهرهای میانی

کلان‌شهرهایی همچون کابل، هرات و مزارشریف به‌عنوان کانون‌های اصلی رشد جمعیتی در افغانستان محسوب می‌شوند.[۵۲] کابل، به‌ویژه به‌عنوان پایتخت کشور، با افزایش جمعیت بسیار بالایی مواجه بوده و یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای منطقه به شمار می‌رود.[۵۲] در سال ۲۰۲۴، جمعیت کابل به حدی رسیده که زیرساخت‌های آن با چالش‌های فراوانی مواجه شده‌اند. شهرهای میانی همچون قندهار و جلال‌آباد نیز رشد جمعیتی قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند، اگرچه سرعت رشد آن‌ها نسبت به کلان‌شهرهای بزرگ کمتر بوده است. [۵۳]این رشد شهرها علاوه بر عوامل جمعیتی، تحت‌تأثیر توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به منابع اقتصادی و خدماتی قرار گرفته است.

تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش شهرنشینی

گسترش شهرنشینی در افغانستان به عوامل متعددی وابسته است. بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل و راه‌های ارتباطی، فرصت‌های شغلی بیشتر در شهرها و تمرکز خدمات بهداشتی و آموزشی در مراکز شهری از جمله دلایل مهم این پدیده هستند. علاوه بر این، ناامنی‌های داخلی و جنگ‌های مستمر در مناطق روستایی نیز از عوامل کلیدی مهاجرت روستاییان به شهرها بوده است. در نتیجه، شهرنشینی به‌عنوان یک راه‌حل برای فرار از ناامنی و دستیابی به فرصت‌های بهتر در نظر گرفته می‌شود.[۵۴]

تحولات جمعیت روستایی

تحلیل تغییرات جمعیت روستایی و علل آن

جمعیت روستایی افغانستان در دهه‌های اخیر روندی کاهشی را تجربه کرده است. درحالی‌که در سال ۲۰۲۴ حدود ۷۰ درصد از جمعیت کشور هنوز در مناطق روستایی سکونت دارند، این رقم در مقایسه با گذشته به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته است. [۵۵]مهاجرت گسترده به شهرها به دلیل مشکلات اقتصادی، بیکاری و خشکسالی از جمله عوامل اصلی این کاهش بوده‌اند. [۵۶]افزایش نرخ شهرنشینی و مهاجرت‌های داخلی، به‌ویژه از مناطق روستایی به شهرها، تأثیرات گسترده‌ای بر کاهش جمعیت روستایی داشته است.[۵۷]

بررسی چالش‌های جمعیتی مناطق روستایی

جمعیت روستایی افغانستان با مشکلات فراوانی روبرو است که از جمله آن‌ها می‌توان به کاهش نیروی کار، افزایش فقر و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی اشاره کرد. این چالش‌ها باعث شده تا بسیاری از جوانان و خانواده‌ها به دنبال فرصت‌های بهتر زندگی به شهرها مهاجرت کنند. درعین‌حال، جمعیت سالمندان و افراد آسیب‌پذیر در روستاها باقی‌مانده و این موضوع به کاهش توان تولیدی مناطق روستایی و افزایش نابرابری‌های منطقه‌ای منجر شده است.[۵۸]

تحلیل سیاست‌های توسعه روستایی و تأثیر آن‌ها بر جمعیت

دولت افغانستان در طول دهه‌های اخیر تلاش‌هایی برای توسعه مناطق روستایی انجام داده است. [۵۹]پروژه‌های مرتبط با توسعه کشاورزی، بهبود زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی و همچنین برنامه‌های آبیاری از جمله اقدامات انجام‌شده بوده‌اند. بااین‌حال، به دلیل ناپایداری‌های سیاسی و اقتصادی، تأثیرات این برنامه‌ها به‌صورت یکپارچه در سراسر کشور مشاهده نمی‌شود. باوجود این تلاش‌ها، بسیاری از مناطق روستایی همچنان با مشکلات ساختاری مواجه هستند که نیاز به توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری دارند.[۶۰]

چالش‌های شهرنشینی و پیش‌بینی‌های آینده

بررسی چالش‌های شهرنشینی (مانند حاشیه‌نشینی) و تأثیرات آن بر ساختار جمعیتی
حاشیه نشینی در افغانستان، https://disasterphilanthropy.org/disasters/afghanistan-humanitarian-crisis/

یکی از چالش‌های مهم شهرنشینی در افغانستان ، پدیده حاشیه‌نشینی است. بسیاری از مهاجرانی که از مناطق روستایی به شهرها مهاجرت کرده‌اند، به دلیل کمبود مسکن و زیرساخت‌های کافی، مجبور به زندگی در مناطق حاشیه‌ای و غیررسمی شده‌اند[۶۱]. این مناطق اغلب فاقد خدمات اساسی همچون آب آشامیدنی، بهداشت و آموزش هستند و در نتیجه، مشکلات اجتماعی نظیر فقر، بیکاری و افزایش جرایم در این نواحی رایج است.[۶۲]

پیش‌بینی آماری نرخ شهرنشینی و الگوهای توزیع شهری - روستایی برای ۳۰ سال آینده

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، نرخ شهرنشینی در افغانستان به حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد خواهد رسید.[۶۳] این افزایش با رشد بیشتر کلان‌شهرهایی همچون کابل، هرات و مزارشریف همراه خواهد بود، درحالی‌که شهرهای کوچک و میانی نیز شاهد افزایش جمعیت خواهند بود. در مقابل، مناطق روستایی به کاهش جمعیت خود ادامه خواهند داد. این تغییرات باعث خواهد شد تا چالش‌های جدیدی در مدیریت شهرنشینی و تأمین خدمات ایجاد خواهد نمود.[۶۴]


نیز نگاه کنید به

جغرافیای انسانی اتیوپی؛ جغرافیای انسانی اردن؛ جغرافیای انسانی اسپانیا؛ جغرافیای انسانی امارات متحده عربی؛ جغرافیای انسانی اوکراین؛ جغرافیای انسانی آرژانتین؛ جغرافیای انسانی بنگلادش؛ جغرافیای انسانی تاجیکستان؛ جغرافیای انسانی تایلند؛ جغرافیای انسانی تونس؛ جغرافیای انسانی چین؛ جغرافیای انسانی روسیه؛ جغرافیای انسانی زیمبابوه؛ جغرافیای انسانی ژاپن؛ جغرافیای انسانی ساحل عاج؛ جغرافیای انسانی سریلانکا؛ جغرافیای انسانی سنگال؛ جغرافیای انسانی سودان؛ جغرافیای انسانی سوریه؛ جغرافیای انسانی سیرالئون؛ جغرافیای انسانی فرانسه؛ جغرافیای انسانی قزاقستان؛ جغرافیای انسانی قطر؛ جغرافیای انسانی کانادا؛ جغرافیای انسانی کوبا؛ جغرافیای انسانی گرجستان؛ جغرافیای انسانی لبنان؛ جغرافیای انسانی مالی؛ جغرافیای انسانی مصر.

کتابشناسی

  1. ↑ Afghanistan Population 2024 (Live). (n.d.). [۱]
  2. ↑ اداره سرشماری ملی افغانستان [۲]
  3. ↑ Afghanistan: Snapshot of population movements (January - August 2024) September 2024. (2024, September 19). OCHA.
  4. ↑ Population Pyramids of the World from 1950 to 2100. (n.d.). PopulationPyramid.net. [۳] ‌
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Afghanistan: fertility rate 1925-2020. (n.d.). Statista.
  6. ↑ afghanistan. (n.d.). Health Systems. World Health Organization - Regional Office for the Eastern Mediterranean.[۴]
  7. ↑ Afghanistan, September 2024 Monthly Forecast : Security Council Report. (2024). Securitycouncilreport.org. [۵] ‌
  8. ↑ Meng, C., Yolchi, J., & Ghafoori, N. (2024). Afghanistan: the economic impact of armed conflict. Conflict Studies Quarterly, 4748, 32–57. [۶]
  9. ↑ Statistical Yearbook for Asia and the Pacific 2014. (2014). [۷]
  10. ↑ Digital 2024: Afghanistan — DataReportal – Global Digital Insights. (2024, February 23). DataReportal – Global Digital Insights. DataReportal – Global Digital Insights. ‌
  11. ↑ Population of Afghanistan 1950-2024 & future projections. (n.d.). database.earth. [۸]
  12. ↑ Afghanistan | Demographic Changes. (2023). Population-Trends-Asiapacific.org. G ‌
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Ehsan, K. (2023, March 23). Poverty and old age: The struggle of Afghanistan’s senior citizens | KabulNow. .
  14. ↑ (2021). Nypi.re.kr. [۹]
  15. ↑ Fertility rate, total (births per woman) - Afghanistan | Data. (n.d.). Data.worldbank.org. ‌
  16. ↑ Haqbin, S., & Khan, A. A. (2023). A Bayesian Prediction for the Total Fertility Rate of Afghanistan using the Auto-Regressive Integrated. .
  17. ↑ Ghahfarokhi, M. S. (2024). Investigating the relationship between spousal violence against women and total fertility rate in Afghanistan. BMC Public Health, 24(1).
  18. ↑ Women and girls’ health and human rights in Afghanistan. (2024, March 19). LSE Department of International Relations. girls-health- ‌
  19. ↑ Provinces of Kabul Fertility and Nuptiality. (n.d.). Retrieved September 21, 2024, from ‌
  20. ↑ TRADING ECONOMICS. (n.d.-a). Afghanistan - Fertility Rate, Total (births Per Woman) - 2024 Data  2025 Forecast 1960-2022 Historical. [۱۰]
  21. ↑ Afghanistan - Life Expectancy At Birth, Total (years) - 2024 Data 2025 Forecast 1960-2022 Historical. (2024). [۱۱] ‌
  22. ↑ Mortality rate, infant (per 1,000 live births) - Afghanistan | Data. [۱۲](n.d.). Data.worldbank.org. ‌
  23. ↑ Afghanistan Demographics 2024 (Population, age, sex, trends) - Worldometer. (n.d.)[۱۳].
  24. ↑ Afghanistan Health Research Conference 2024: Enhancing Health through Understanding Quality of Life and Sleep Disturbances – Afghanistan Center for Epidemiological Studies. (2024, February 7). Aces-Af.org. [۱۴]
  25. ↑ South Asia: female life expectancy by country 2024 | Statista. (2024). Statista; Statista. ‌
  26. ↑ Afghanistan - Health indicators - Humanitarian data exchange. (n.d.). [۱۵]
  27. ↑ Valente, M., Alessandro Lamberti-Castronuovo, Bocchini, F., Shafiq, Y., Trentin, M., Michela Paschetto, Ghulam Ali Bahdori, Jan Agha Khadem, Mirza Sayed Nadeem, Mohammand Hanif Patmal, Mohammad Tawoos Alizai, Barone-Adesi, F., Miccio, R., & Luca Ragazzoni. (2024). Access to care in Afghanistan after august 2021: a cross-sectional study exploring Afghans’ perspectives in 10 provinces. Conflict and Health, 18(1). ‌
  28. ↑ Population growth in Afghanistan. (n.d.). Worlddata.info. [۱۶]
  29. ↑ Afghanistan - Demographic trends. (n.d.). Encyclopedia Britannica. ‌
  30. ↑ UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014). Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities. [۱۷]
  31. ↑ Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE. In AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE. [۱۸]
  32. ↑ Afghanistan - population growth from 2012 to 2022. (n.d.). Statista. [۱۹] ‌
  33. ↑ UNDESA, World Bank, UNHCR, Central Statistics Organization, & Popal, A. B. (2014b). Afghanistan’s urban Transition: challenges and opportunities.[۲۰]
  34. ↑ Afghanistan population (2024) - Worldometer. (n.d.). [۲۱]
  35. ↑ Digital 2024: Afghanistan. (2024, February 23). DataReportal – Global Digital Insights
  36. ↑ Afghanistan net migration rate 1950-2024. (n.d.). MacroTrends. [۲۲]
  37. ↑ Annual Results Report 2023 Afghanistan. (2024).[۲۳]
  38. ↑ Spatial distribution of average monthly precipitation across Afghanistan. (n.d.). ResearchGate. [۲۴]
  39. ↑ Afghanistan population (2024) - Worldometer. (n.d.-b). [۲۵]
  40. ↑ Country Guidance. (2024).[۲۶]
  41. ↑ Afghanistan: conflict and displacement 1978 to 2001 – Forced [۲۷] ‌
  42. ↑ Jazayery, L. & University of Oxford. (2002). The Migration-Development Nexus: Afghanistan Case Study. In International Migration (p. 232) [Journal-article]. Blackwell Publishers Ltd. [۲۸]
  43. ↑ LibGuides: Afghanistan COI Repository: Availability of and access to water. (n.d.). [۲۹]
  44. ↑ Matamis, J. (2024). Charting Afghanistan’s Economic future: Recommendations for reform. Stimson Center. [۳۰]
  45. ↑ Administrator, W. (2021, October 18). The impact of the Afghanistan crisis on migration: Increasingly securitized borders will only make migration riskier and more dangerous. Mixed Migration Centre.[۳۱]
  46. ↑ UNHCR. (2023, July 18). Afghanistan Refugee Crisis Explained. Www.unrefugees.org.[۳۲]
  47. ↑ Canberra, A. E.-. (2022, June 17). Afghanistan's Challenges to Combat Desertification and Drought - EMBASSY OF THE ISLAMIC REPUBLIC OF AFGHANISTAN CANBERRA - AUSTRALIA.
  48. ↑ CLIMATE CHANGE DRIVES MIGRATION IN CONFLICT-RIDDEN AFGHANISTAN. (2020).[۳۳]
  49. ↑ IIED. (2024). Urban; Policy and planning. IIED Briefing. [۳۴]
  50. ↑ Afghanistan Population (2024) - Worldometer. (2024). Worldometers.info.[۳۵]
  51. ↑ Annual Results Report 2023 Afghanistan. (2024). [۳۶] ‌
  52. ↑ ۵۲٫۰ ۵۲٫۱ Urbanization in Afghanistan: Building inclusive & sustainable cities. (n.d.). [۳۷]
  53. ↑ [۳۸]
  54. ↑ UNHCR/Oxygen Empire Media Production. (2024). AFGHANISTAN Protection Analysis Update Update on protracted-crisis and climate-related protection risks trends. [۳۹]
  55. ↑ Waheed, M., Olaberria, E., Rahimi, A. R., Malik, W. S., & International Bank for Reconstruction and Development/ The World Bank. (2024c). AFGHANISTAN DEVELOPMENT UPDATE.[۴۰]
  56. ↑ Afghanistan. (n.d.). IFAD. [۴۱] ‌
  57. ↑ Khan, H. (2024, July 15). Charting Afghanistan’s Economic Future: Recommendations for Reform. South Asian Voices.
  58. ↑ BTI 2024 Afghanistan Country Report. (n.d.). BTI 2024.[۴۲]
  59. ↑ Karimi, A. (2015, March 20). Can cities save Afghanistan? Foreign Policy. [۴۳].
  60. ↑ Afghan authorities evict thousands of internally displaced people in Kabul amid growing humanitarian crisis | NRC. (2024, August 13).
  61. ↑ Taliban evicted 6,000 displaced Afghans form informal settlements, says aid group | AP News. (2024, June 4). AP News. [۴۴]
  62. ↑ Runde, D. F., Pforzheimer, A., Bryja, T., & Smutny, C. (2024). The future of assistance for Afghanistan: a dilemma.
  63. ↑ Winds of Demographic Change in Afghanistan? (n.d.). PRB.[۴۵]
  64. ↑ CLIMATE CHANGE IMPACTS ON HEALTH AND LIVELIHOODS: AFGHANISTAN ASSESSMENT APRIL 2024. (n.d.).

نویسنده مقاله

نرگس شکوری

برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=جغرافیای_انسانی_افغانستان&oldid=65010»