جغرافیای انسانی قطر: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:


جمعیت [[قطر]] 2174035 (سرشماری سال 2014) نفر است. کمتر از یک‌سوم [[جمعیت قطر]] را قطری‌های اصیل تشکیل می‌دهند. جمعیت اناث 551970 نفر و جمعیت ذکور 1622065 نفراست. بدلیل حضور زیاد کارگران مهاجر مرد, تنها حدود یک‌سوم جمعیت این کشور را زنان تشکیل می‌دهند.
[[[[قطر]]]]، کشوری کوچک در خلیج‌فارس با مساحت حدود ۱۱,۵۸۱ کیلومترمربع و جمعیت نزدیک به ۳ میلیون نفر در سال ۲۰۲۴ است. [[قطر]] با رشد سریع اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها، به یکی از مهم‌ترین مقاصد برای نیروی کار مهاجر تبدیل شده است. این کشور به دلیل منابع عظیم نفت و گاز و همچنین موقعیت راهبُردی خود، نقش کلیدی در اقتصاد منطقه دارد.


=== نژاد ===
۱. ساختار هرم جمعیتی
[[پرونده:مردم قطر.jpg|بندانگشتی|مردم قطر]]
مردم بومی قطر، از نژاد سفید و تیره‌ی سامی‌هستند. جمعیت این کشور را عرب‌ها، ایرانی‌ها، پاکستانی‌ها، هندی‌ها و... تشکیل می‌دهند. بر طبق اطلاعات‌نامه جهان (20ژانویه ۲۰۱۴) ۴۰٪ مردم قطر عرب، ۱۸٪ هندی، ۱۸٪ پاکستانی، ۱۰٪ ایرانی و ۱۴٪ سایر اقوام هستند.  


'''توزیع جمعیت در قطر'''
'''''1.   آمار تعداد فعلی جمعیت و مقایسه با ده سال قبل'''''


بنابر سرشماری سال 2010 میلادی مركز آمار قطر، جمعیت این كشور بالغ بر 1 میلیون و 699 هزار و 435 نفر اعلام شده است. در این سرشماری حدود 796 هزار و 947 نفر در [[شهر دوحه]] كه وسعتی حدود 158 كیلومتر مربع دارد، زندگی می‌كنند. از نظر وسعت محدوده شهرداری (بلدیه)، دوحه كوچكترین و پرجمعیت‌ترین منطقه در تقسیمات اداری كشور قطر است. كشور قطر بجز شهر دوحه، شش شهر بزرگ دارد كه دارای شهرداری می‌باشد: (الریان – الو كره – ام صلال – الخور و الذخیره – الشمال – الظعاین). تراكم نسبی جمعیت 2141 نفر در هر كیلومتر مربع می‌باشد. شهر الریان دومین شهر بزرگ قطر محسوب می‌شود و در نزدیكی شهر دوحه قرار دارد. جمعیت آن با حومه حدود 455 هزار و 623 نفر اعلام شده است، كه از این تعداد حدود 301 هزار و 842 نفر مرد و 153 هزار و 781 نفر زنان می‌باشند.شهر الوكره در جنوب قطر واقع شده است و جمعیت آن در سرشماری جدید بالغ بر 141 هزار و 222 نفر برآورد شده است كه از این تعداد حدود 114 هزار و 698 نفر مرد و 26 هزار و 524 نفر زن می‌ّباشند.
جمعیت [[قطر]] در سال ۲۰۲۴ حدود ۳ میلیون نفر است که نسبت به سال ۲۰۱۴ با جمعیتی حدود ۲.۳ میلیون نفر، افزایش قابل‌توجهی داشته است. نرخ رشد جمعیت در این دوره حدود ۲.۷ درصد سالانه بود که نشان‌دهنده جذب گسترده مهاجران است.


شهر ام صلال در شمال قطر قرار دارد و جمعیت آن بالغ بر 60 هزار و 509 نفر برآورد شده است كه از این تعداد حدود 36 هزار و 700 نفر مرد و 23 هزار و 809 نفر زن می‌باشند. شهر (الخور و الذخیره) در شمال شرق كشور قطر واقع شده است و جمعیت آن 193 هزار و 983 نفر است كه 181 هزار نفر مرد و 12 هزار و 978 نفر زن می‌باشند. شهر الشمال معروف به شهر صنعتی است و اكثراً كارگران و مهندسان در این شهر زندگی می‌كنند. جمعیت این شهر 7 هزار و 975 نفر است و مردان در این شهر 5 هزار و 352 نفر و زنان نیز 2 هزار و 623 نفر اعلام شده‌اند. شهر جدید الظعاین كه در شمال شهر دوحه قرار گرفته است، جمعیت آن 43 هزار و 176 نفر است، كه این تعداد 34 هزار و 325 نفر مرد و تعداد زنان نیز 8 هزار و 851 نفر اعلام شده است. شهر دوحه شامل 57 منطقه است. مناطق شهر دوحه مانند مناطق شهرهای ایران نیست بلكه فاصله بین خیابان‌های اصلی شهر كه در واقع یك محله هستند به عنوان یك منطقه شناخته می‌شوند و همگی تابع یك شهرداری مركزی هستند و در مناطق آن، شهرداری منطقه وجود ندارد.  
'''''2.   تحلیل دقیق هرم سنی کشور'''''


پرجمعیت‌ترین محلات این شهر عبارتند از:
هرم سنی [[قطر]] در سال ۲۰۲۴ نشان‌دهنده تمرکز بالای جمعیت در گروه‌های سنی ۲۰ تا ۴۹ سال است که حدود ۷۰ درصد از کل جمعیت را شامل می‌شود. جمعیت زیر ۱۵ سال تنها ۱۲ درصد و بالای ۶۵ سال حدود ۳ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهد. این توزیع سنی نشان‌دهنده تمرکز نیروی کار و کمبود نسبی جمعیت سالمند است.


* المطار القدیم (منطقه 45) با حدود 33 هزار نفر جمعیت؛
'''''3.   توزیع جمعیت بر اساس گروه‌های سنی و جنسیت'''''
* ام غویلینه (منطقه 27) با حدود 20 هزار نفر جمعیت؛
* مدینه خلیفه جنوبی (منطقه 34) با 20 هزار نفر جمعیت؛
* المنصوره و بن درهم (منطقه 25) با 19 هزار نفر جمعیت؛
* نجمه (منطقه 26) با 17 هزار نفر جمعیت.


تازه ترین آمار جمعیتی منتشر شده حاکیست که هم اکنون نسبت جمعیت زنان ساکن قطر دربرابر مردان 100 دربرابر 308 است و حدود دوسوم جمعیت 15 ساله به بالا در این کشور را مجردان تشکیل می‌دهند. جمعیت این کشور در پنج سال گذشته بیش از دوبرابر شده و درچهاردهه اخیر 15 برابر افزایش یافته است. "کمیسیون دایمی‌ جمعیت" در تازه ترین گزارش خود اعلام کرده که تعداد فعالان اقتصادی ساکن قطر نیز در هفت سال اخیرسه برابر شده و نقش بانوان از 3/30 درصد در سال 2004 به 3/35 درصد درسال 2011 افزایش یافته است. دراین گزارش بدون اشاره به جمعیت مردمان بومی‌ قطر اعلام شده که 5/99 درصد جوانان دختر و پسر بین گروه سنی 15 تا 24 ساله قطری خواندن و نوشتن را می‌دانند.
در [[قطر]]، نسبت جنسیتی به نفع مردان است به‌طوری‌که مردان حدود ۷۵ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند. این عدم تعادل جنسیتی به دلیل حضور نیروی کار مهاجر مرد است. جمعیت مردان در گروه سنی ۲۰ تا ۴۹ سال بیشتر از دیگر گروه‌هاست.


سهم سالمندان قطری دربین کل جمعیت یک میلیون و 730 هزارنفری دراین کشور 5/3 درصد است، سهم سالمندان غیرقطری رقم 63/00 (63 صدم درصد) است.
'''''4.   مقایسه با هرم‌های سنی گذشته و پیش‌بینی آینده'''''


نیروی کار خارجی (بویژه نیروی کار ساده تا نیمه ماهر) که سن آنان از 60 سال به بالا باشد برای تمدید اقامت خود در کشورهای عربی خلیج فارس با مشکلاتی رو به رو می‌شوند و زمانی که سن آنان به 60 به بالا برسد دیگر باید این کشورها را ترک کنند. این گزارش یک چهارم کل نیروی کار خارجی را ماهر و کاملا ماهر توصیف کرده و یک چهارم را غیر ماهر و 50 درصد دیگر را نیمه ماهر اعلام کرده و افزوده است که سهم قطری‌ها در بخش خصوصی نیزاز 4 درصد در سال 2004 به حداقل 8 درصد د رسال 2011 رسیده است.  
هرم سنی [[قطر]] در مقایسه با سال ۲۰۱۴ تغییرات عمده‌ای نداشته، اما رشد جمعیت در سنین کاری ادامه دارد. پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک، جمعیت سالمند افزایش‌یافته و فشار بیشتری بر سیستم‌های بهداشتی و اجتماعی وارد خواهد شد.


بر اساس این گزارش بیشترین تراکم جمعیت در محدوده شهری "دوحه" پایتخت، سه هزار و 136 نفر در کیلومتر مربع و در محدوده شهر "شمال" (ش[[مالی]] ترین شهرقطر) تنها هشت نفر است. دولت قطر که قراراست سال 2022 میلادی میزبان جام جهانی فوتبال باشد، همچنان در حال برنامه ریزی در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، عمرانی، جمعیتی است تا خودرا برای این رویداد مهم جهانی – اما با استانداردهای قابل قبول مجامع بین المللی آماده سازد. محافل دست اندرکار در قطر درحالی که پیوسته به عدم توازن جمعیت یا به گفته آنان اختلال جمعیتی در این کشور هشدار داده اند، اما جهش‌های عمرانی مورد نیاز که آن نیز به توصیه مجامع بین المللی مربوط باید اجرا شود، نیاز به افزایش نیروی کار خارجی را حدود به دوبرابر جمعیت کنونی پیش بینی می‌کند.
'''''5.   تأثیرات اقتصادی و اجتماعی ساختار فعلی هرم جمعیتی'''''


تحلیلگران کشورهای عربی خلیج فارس این عدم توازن در جمعیت بومی‌ و خارجی رایک چالش دانسته و در فرصت‌های مختلف خواستار یافتن راه حلی برای آن شده اند اما جمعیت اندک بومی‌ این کشورها و اصولا تن در ندادن همین جمعیت نه تنها به کارهای سخت – بلکه به به مشاغل غیراداری - هرگزنتوانسته است نتیجه ای جز افزایش حضور اتباع خارجی را دراین کشورها دربرداشته باشد. تلاش برای ایجاد حداقل توازن در تناسب تعداد و جنسیت اتباع خارجی مقیم با جمعیت بومی‌ در کمتر از یک دهه اخیر در کشورهای عربی خلیج فارس بیش ازپیش مورد توجه بوده اما به عللی که بدان اشارت رفت، نه تنها منجربه نتیجه نشده بلکه این عدم توازن بیشتر هم شده است.<ref>احمدی، محمد مهدی(1393). جامعه و فرهنگ قطر. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی](دردست انتشار).</ref>
ساختار جوان جمعیت به توسعه اقتصادی کمک کرده و نیاز به نیروی کار فعال را تأمین کرده است. اما، عدم تعادل جنسیتی و افزایش مهاجران مشکلات اجتماعی خاصی از جمله فشار بر زیرساخت‌ها و خدمات اجتماعی ایجاد کرده است.


{{به روز رسانی}}
۲. ویژگی‌های جمعیتی


== نیز نگاه کنید به ==
'''''1)   ترکیب قومی و زبانی جمعیت'''''
 
[[قطر]] با جمعیت بالای مهاجران، تنوع قومی و زبانی زیادی دارد. حدود ۸۵ درصد جمعیت [[قطر]] مهاجران هستند که عمدتاً از کشورهای جنوب آسیا آمده‌اند. زبان رسمی عربی است، اما انگلیسی و زبان‌های هندی، اردو، و نپالی نیز به طور گسترده استفاده می‌شود.
 
'''''2)   الگوهای مهاجرت (داخلی و بین‌المللی)'''''
 
[[قطر]] یکی از بزرگ‌ترین مقاصد نیروی کار مهاجر در جهان است. مهاجرت به این کشور به دلیل پروژه‌های بزرگ و فرصت‌های شغلی در صنایع نفت و گاز، ساخت‌وساز و خدمات افزایش‌یافته است. در داخل کشور، مهاجرت به سمت دوحه به‌عنوان مرکز اقتصادی و سیاسی صورت می‌گیرد.
 
'''''3)   سطح تحصیلات و سواد'''''
 
نرخ سواد در [[قطر]] در سال ۲۰۲۴ حدود ۹۹ درصد است. [[قطر]] سرمایه‌گذاری زیادی در نظام آموزشی کرده و دارای دانشگاه‌های معتبر بین‌المللی است. بااین‌حال، تفاوت‌هایی در سطح تحصیلات بین بومی‌ها و مهاجران وجود دارد.
 
'''''4)   وضعیت بهداشت و امید به زندگی'''''
 
امید به زندگی در [[قطر]] برای مردان حدود ۷۹ سال و برای زنان حدود ۸۲ سال است. این ارقام در مقایسه با سال ۲۰۱۴ که امید به زندگی برای مردان ۷۶ سال و برای زنان ۸۰ سال بود، بهبودیافته است. سیستم بهداشتی پیشرفته و خدمات درمانی باکیفیت در این بهبود مؤثر بوده است.
 
'''''5)   الگوهای ازدواج و طلاق'''''
 
نرخ ازدواج در میان بومی‌های [[قطر]]ی نسبتاً بالا است، اما نرخ طلاق نیز افزایش‌یافته است. نرخ طلاق در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۸ درصد رسیده است. در میان مهاجران، نرخ ازدواج پایین‌تر است و بسیاری از آنها با خانواده‌های خود زندگی نمی‌کنند.
 
۳. رشد جمعیت
 
'''''1.   نرخ رشد جمعیت فعلی و روندهای گذشته'''''
 
نرخ رشد جمعیت [[قطر]] در سال ۲۰۲۴ حدود ۱.۹ درصد است که نسبت به سال‌های گذشته کاهش‌یافته است. در سال ۲۰۱۴، نرخ رشد بیش از ۲.۷ درصد بود. این کاهش به دلیل پایان پروژه‌های بزرگ و کاهش مهاجرت است.
 
'''''2.   عوامل مؤثر بر رشد جمعیت (نرخ زادوولد، مرگ‌ومیر، مهاجرت)'''''
 
عوامل اصلی رشد جمعیت شامل مهاجرت، نرخ زادوولد و مرگ‌ومیر هستند. نرخ زادوولد در میان بومی‌های [[قطر]]ی حدود ۲.۳ فرزند به‌ازای هر زن است. نرخ مرگ‌ومیر پایین است و مهاجرت همچنان عامل اصلی رشد جمعیت است.
 
'''''3.   سیاست‌های جمعیتی دولت و تأثیر آنها'''''
 
دولت [[قطر]] سیاست‌هایی برای تشویق افزایش نرخ زادوولد و مدیریت مهاجرت اجرا کرده است. این سیاست‌ها شامل یارانه‌های مالی، مسکن و خدمات بهداشتی است. این سیاست‌ها به کاهش مهاجرت و بهبود وضعیت اجتماعی کمک کرده است.
 
'''''4.   پیش‌بینی‌های رشد جمعیت برای آینده و چالش‌های احتمالی'''''
 
پیش‌بینی می‌شود که نرخ رشد جمعیت تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱.۵ درصد کاهش یابد. این تغییر می‌تواند چالش‌هایی مانند کاهش نیروی کار و نیاز به برنامه‌های رفاهی برای سالمندان ایجاد کند.
 
۴. پراکندگی جمعیت
 
'''''1)   الگوهای توزیع جمعیت'''''
 
جمعیت [[قطر]] به طور عمده در مناطق شهری متمرکز است، به‌ویژه در دوحه و شهرهای اطراف. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۸۰ درصد جمعیت در این مناطق زندگی می‌کنند، درحالی‌که مناطق بیابانی و داخلی کشور جمعیت کمتری دارند.
 
'''''2)   عوامل جغرافیایی مؤثر'''''
 
موقعیت ساحلی دوحه و وجود منابع نفت و گاز، باعث جذب جمعیت به این منطقه شده است. بیابان‌های اطراف به دلیل کمبود منابع آب و زیرساخت‌ها، جمعیت کمتری دارند.
 
'''''3)   عوامل اقتصادی و تاریخی'''''
 
توسعه صنایع نفت و گاز و زیرساخت‌های پیشرفته، باعث تمرکز جمعیت در دوحه شده است. تغییرات اقتصادی و سیاسی نیز به تمرکز جمعیت در این مناطق کمک کرده است.
 
'''''4)   چالش‌های ناشی از توزیع نامتوازن جمعیت'''''
 
توزیع نامتوازن جمعیت منجر به مشکلاتی مانند فشار بر خدمات عمومی و زیرساخت‌های شهری، ترافیک سنگین و مشکلات زیست‌محیطی شده است. برای مدیریت این مشکلات، نیاز به برنامه‌ریزی شهری دقیق و توسعه متوازن است.
 
۵. شهرنشینی و روستانشینی
 
'''''1)   نسبت جمعیت شهری به روستایی'''''
 
در سال ۲۰۲۴، حدود ۹۰ درصد جمعیت [[قطر]] در مناطق شهری و تنها ۱۰ درصد در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. این تغییرات به دلیل تمرکز فرصت‌های شغلی و خدمات در شهرها است.
 
'''''2)   الگوهای شهرنشینی'''''
 
شهرنشینی در [[قطر]] با رشد سریع شهرهایی مانند دوحه و الخور همراه است. این شهرها شاهد افزایش تعداد پروژه‌های ساختمانی و گسترش مناطق شهری هستند.
 
'''''3)   چالش‌های شهرنشینی'''''
 
شهرنشینی سریع مشکلاتی مانند آلودگی هوا، ترافیک سنگین و فشار بر منابع آبی ایجاد کرده است. حاشیه‌نشینی و کمبود فضای سبز نیز از دیگر چالش‌ها هستند.
 
'''''4)   وضعیت مناطق روستایی و چالش‌ها'''''
 
مناطق روستایی [[قطر]] با مشکلاتی مانند کمبود زیرساخت‌ها و فرصت‌های شغلی روبه‌رو هستند. مهاجرت به شهرها و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی از جمله این مشکلات است.
 
'''''5)   سیاست‌های دولت در زمینه توسعه شهری و روستایی'''''
 
دولت [[قطر]] برنامه‌های مختلفی برای توسعه پایدار شهری و روستایی اجرا کرده است. این برنامه‌ها شامل توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، ایجاد مناطق سبز و بهبود خدمات عمومی است.
 
نویسنده : نرگس شکوری
 
 
==نیز نگاه کنید به==
[[جغرافیای انسانی روسیه]]؛ [[جغرافیایی جمعیتی در چین]]؛ [[جغرافیای انسانی سودان]]؛ [[جغرافیای انسانی اردن]]؛ [[جغرافیای انسانی ژاپن]]؛ [[جغرافیای انسانی کانادا]]؛ [[جغرافیای انسانی کوبا]]؛ [[جغرافیای انسانی لبنان]]؛ [[جغرافیای انسانی تونس]]؛ [[جغرافیای انسانی مصر]]؛ [[جغرافیای انسانی ساحل عاج]]؛ [[جغرافیای انسانی مالی]]؛ [[جغرافیای انسانی افغانستان]]؛ [[جغرافیای انسانی تایلند]]؛ [[جغرافیای انسانی آرژانتین]]؛ [[جغرافیای انسانی فرانسه]]؛ [[جغرافیای انسانی اسپانیا]]؛ [[جغرافیای انسانی اوکراین]]؛ [[جغرافیای انسانی سوریه]]؛ [[جغرافیای انسانی امارات متحده عربی]]؛ [[جغرافیای انسانی اتیوپی]]؛ [[جغرافیای انسانی سیرالئون]]؛ [[جغرافیایی انسانی سنگال]]؛ [[جغرافیای انسانی زیمبابوه]]؛ [[جغرافیای انسانی گرجستان]]؛ [[جغرافیای انسانی تاجیکستان]]؛ [[جغرافیای انسانی قزاقستان]]؛ [[جغرافیای انسانی بنگلادش]]
[[جغرافیای انسانی روسیه]]؛ [[جغرافیایی جمعیتی در چین]]؛ [[جغرافیای انسانی سودان]]؛ [[جغرافیای انسانی اردن]]؛ [[جغرافیای انسانی ژاپن]]؛ [[جغرافیای انسانی کانادا]]؛ [[جغرافیای انسانی کوبا]]؛ [[جغرافیای انسانی لبنان]]؛ [[جغرافیای انسانی تونس]]؛ [[جغرافیای انسانی مصر]]؛ [[جغرافیای انسانی ساحل عاج]]؛ [[جغرافیای انسانی مالی]]؛ [[جغرافیای انسانی افغانستان]]؛ [[جغرافیای انسانی تایلند]]؛ [[جغرافیای انسانی آرژانتین]]؛ [[جغرافیای انسانی فرانسه]]؛ [[جغرافیای انسانی اسپانیا]]؛ [[جغرافیای انسانی اوکراین]]؛ [[جغرافیای انسانی سوریه]]؛ [[جغرافیای انسانی امارات متحده عربی]]؛ [[جغرافیای انسانی اتیوپی]]؛ [[جغرافیای انسانی سیرالئون]]؛ [[جغرافیایی انسانی سنگال]]؛ [[جغرافیای انسانی زیمبابوه]]؛ [[جغرافیای انسانی گرجستان]]؛ [[جغرافیای انسانی تاجیکستان]]؛ [[جغرافیای انسانی قزاقستان]]؛ [[جغرافیای انسانی بنگلادش]]


== کتابشناسی ==
==کتابشناسی==
<references />
<references />
[[رده:جغرافیای انسانی]]
[[رده:جغرافیای انسانی]]

نسخهٔ ‏۱۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۴۴

[[قطر]]، کشوری کوچک در خلیج‌فارس با مساحت حدود ۱۱,۵۸۱ کیلومترمربع و جمعیت نزدیک به ۳ میلیون نفر در سال ۲۰۲۴ است. قطر با رشد سریع اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها، به یکی از مهم‌ترین مقاصد برای نیروی کار مهاجر تبدیل شده است. این کشور به دلیل منابع عظیم نفت و گاز و همچنین موقعیت راهبُردی خود، نقش کلیدی در اقتصاد منطقه دارد.

۱. ساختار هرم جمعیتی

1.   آمار تعداد فعلی جمعیت و مقایسه با ده سال قبل

جمعیت قطر در سال ۲۰۲۴ حدود ۳ میلیون نفر است که نسبت به سال ۲۰۱۴ با جمعیتی حدود ۲.۳ میلیون نفر، افزایش قابل‌توجهی داشته است. نرخ رشد جمعیت در این دوره حدود ۲.۷ درصد سالانه بود که نشان‌دهنده جذب گسترده مهاجران است.

2.   تحلیل دقیق هرم سنی کشور

هرم سنی قطر در سال ۲۰۲۴ نشان‌دهنده تمرکز بالای جمعیت در گروه‌های سنی ۲۰ تا ۴۹ سال است که حدود ۷۰ درصد از کل جمعیت را شامل می‌شود. جمعیت زیر ۱۵ سال تنها ۱۲ درصد و بالای ۶۵ سال حدود ۳ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهد. این توزیع سنی نشان‌دهنده تمرکز نیروی کار و کمبود نسبی جمعیت سالمند است.

3.   توزیع جمعیت بر اساس گروه‌های سنی و جنسیت

در قطر، نسبت جنسیتی به نفع مردان است به‌طوری‌که مردان حدود ۷۵ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند. این عدم تعادل جنسیتی به دلیل حضور نیروی کار مهاجر مرد است. جمعیت مردان در گروه سنی ۲۰ تا ۴۹ سال بیشتر از دیگر گروه‌هاست.

4.   مقایسه با هرم‌های سنی گذشته و پیش‌بینی آینده

هرم سنی قطر در مقایسه با سال ۲۰۱۴ تغییرات عمده‌ای نداشته، اما رشد جمعیت در سنین کاری ادامه دارد. پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک، جمعیت سالمند افزایش‌یافته و فشار بیشتری بر سیستم‌های بهداشتی و اجتماعی وارد خواهد شد.

5.   تأثیرات اقتصادی و اجتماعی ساختار فعلی هرم جمعیتی

ساختار جوان جمعیت به توسعه اقتصادی کمک کرده و نیاز به نیروی کار فعال را تأمین کرده است. اما، عدم تعادل جنسیتی و افزایش مهاجران مشکلات اجتماعی خاصی از جمله فشار بر زیرساخت‌ها و خدمات اجتماعی ایجاد کرده است.

۲. ویژگی‌های جمعیتی

1)   ترکیب قومی و زبانی جمعیت

قطر با جمعیت بالای مهاجران، تنوع قومی و زبانی زیادی دارد. حدود ۸۵ درصد جمعیت قطر مهاجران هستند که عمدتاً از کشورهای جنوب آسیا آمده‌اند. زبان رسمی عربی است، اما انگلیسی و زبان‌های هندی، اردو، و نپالی نیز به طور گسترده استفاده می‌شود.

2)   الگوهای مهاجرت (داخلی و بین‌المللی)

قطر یکی از بزرگ‌ترین مقاصد نیروی کار مهاجر در جهان است. مهاجرت به این کشور به دلیل پروژه‌های بزرگ و فرصت‌های شغلی در صنایع نفت و گاز، ساخت‌وساز و خدمات افزایش‌یافته است. در داخل کشور، مهاجرت به سمت دوحه به‌عنوان مرکز اقتصادی و سیاسی صورت می‌گیرد.

3)   سطح تحصیلات و سواد

نرخ سواد در قطر در سال ۲۰۲۴ حدود ۹۹ درصد است. قطر سرمایه‌گذاری زیادی در نظام آموزشی کرده و دارای دانشگاه‌های معتبر بین‌المللی است. بااین‌حال، تفاوت‌هایی در سطح تحصیلات بین بومی‌ها و مهاجران وجود دارد.

4)   وضعیت بهداشت و امید به زندگی

امید به زندگی در قطر برای مردان حدود ۷۹ سال و برای زنان حدود ۸۲ سال است. این ارقام در مقایسه با سال ۲۰۱۴ که امید به زندگی برای مردان ۷۶ سال و برای زنان ۸۰ سال بود، بهبودیافته است. سیستم بهداشتی پیشرفته و خدمات درمانی باکیفیت در این بهبود مؤثر بوده است.

5)   الگوهای ازدواج و طلاق

نرخ ازدواج در میان بومی‌های قطری نسبتاً بالا است، اما نرخ طلاق نیز افزایش‌یافته است. نرخ طلاق در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۸ درصد رسیده است. در میان مهاجران، نرخ ازدواج پایین‌تر است و بسیاری از آنها با خانواده‌های خود زندگی نمی‌کنند.

۳. رشد جمعیت

1.   نرخ رشد جمعیت فعلی و روندهای گذشته

نرخ رشد جمعیت قطر در سال ۲۰۲۴ حدود ۱.۹ درصد است که نسبت به سال‌های گذشته کاهش‌یافته است. در سال ۲۰۱۴، نرخ رشد بیش از ۲.۷ درصد بود. این کاهش به دلیل پایان پروژه‌های بزرگ و کاهش مهاجرت است.

2.   عوامل مؤثر بر رشد جمعیت (نرخ زادوولد، مرگ‌ومیر، مهاجرت)

عوامل اصلی رشد جمعیت شامل مهاجرت، نرخ زادوولد و مرگ‌ومیر هستند. نرخ زادوولد در میان بومی‌های قطری حدود ۲.۳ فرزند به‌ازای هر زن است. نرخ مرگ‌ومیر پایین است و مهاجرت همچنان عامل اصلی رشد جمعیت است.

3.   سیاست‌های جمعیتی دولت و تأثیر آنها

دولت قطر سیاست‌هایی برای تشویق افزایش نرخ زادوولد و مدیریت مهاجرت اجرا کرده است. این سیاست‌ها شامل یارانه‌های مالی، مسکن و خدمات بهداشتی است. این سیاست‌ها به کاهش مهاجرت و بهبود وضعیت اجتماعی کمک کرده است.

4.   پیش‌بینی‌های رشد جمعیت برای آینده و چالش‌های احتمالی

پیش‌بینی می‌شود که نرخ رشد جمعیت تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱.۵ درصد کاهش یابد. این تغییر می‌تواند چالش‌هایی مانند کاهش نیروی کار و نیاز به برنامه‌های رفاهی برای سالمندان ایجاد کند.

۴. پراکندگی جمعیت

1)   الگوهای توزیع جمعیت

جمعیت قطر به طور عمده در مناطق شهری متمرکز است، به‌ویژه در دوحه و شهرهای اطراف. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۸۰ درصد جمعیت در این مناطق زندگی می‌کنند، درحالی‌که مناطق بیابانی و داخلی کشور جمعیت کمتری دارند.

2)   عوامل جغرافیایی مؤثر

موقعیت ساحلی دوحه و وجود منابع نفت و گاز، باعث جذب جمعیت به این منطقه شده است. بیابان‌های اطراف به دلیل کمبود منابع آب و زیرساخت‌ها، جمعیت کمتری دارند.

3)   عوامل اقتصادی و تاریخی

توسعه صنایع نفت و گاز و زیرساخت‌های پیشرفته، باعث تمرکز جمعیت در دوحه شده است. تغییرات اقتصادی و سیاسی نیز به تمرکز جمعیت در این مناطق کمک کرده است.

4)   چالش‌های ناشی از توزیع نامتوازن جمعیت

توزیع نامتوازن جمعیت منجر به مشکلاتی مانند فشار بر خدمات عمومی و زیرساخت‌های شهری، ترافیک سنگین و مشکلات زیست‌محیطی شده است. برای مدیریت این مشکلات، نیاز به برنامه‌ریزی شهری دقیق و توسعه متوازن است.

۵. شهرنشینی و روستانشینی

1)   نسبت جمعیت شهری به روستایی

در سال ۲۰۲۴، حدود ۹۰ درصد جمعیت قطر در مناطق شهری و تنها ۱۰ درصد در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. این تغییرات به دلیل تمرکز فرصت‌های شغلی و خدمات در شهرها است.

2)   الگوهای شهرنشینی

شهرنشینی در قطر با رشد سریع شهرهایی مانند دوحه و الخور همراه است. این شهرها شاهد افزایش تعداد پروژه‌های ساختمانی و گسترش مناطق شهری هستند.

3)   چالش‌های شهرنشینی

شهرنشینی سریع مشکلاتی مانند آلودگی هوا، ترافیک سنگین و فشار بر منابع آبی ایجاد کرده است. حاشیه‌نشینی و کمبود فضای سبز نیز از دیگر چالش‌ها هستند.

4)   وضعیت مناطق روستایی و چالش‌ها

مناطق روستایی قطر با مشکلاتی مانند کمبود زیرساخت‌ها و فرصت‌های شغلی روبه‌رو هستند. مهاجرت به شهرها و کمبود خدمات بهداشتی و آموزشی از جمله این مشکلات است.

5)   سیاست‌های دولت در زمینه توسعه شهری و روستایی

دولت قطر برنامه‌های مختلفی برای توسعه پایدار شهری و روستایی اجرا کرده است. این برنامه‌ها شامل توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، ایجاد مناطق سبز و بهبود خدمات عمومی است.

نویسنده : نرگس شکوری


نیز نگاه کنید به

جغرافیای انسانی روسیه؛ جغرافیایی جمعیتی در چین؛ جغرافیای انسانی سودان؛ جغرافیای انسانی اردن؛ جغرافیای انسانی ژاپن؛ جغرافیای انسانی کانادا؛ جغرافیای انسانی کوبا؛ جغرافیای انسانی لبنان؛ جغرافیای انسانی تونس؛ جغرافیای انسانی مصر؛ جغرافیای انسانی ساحل عاج؛ جغرافیای انسانی مالی؛ جغرافیای انسانی افغانستان؛ جغرافیای انسانی تایلند؛ جغرافیای انسانی آرژانتین؛ جغرافیای انسانی فرانسه؛ جغرافیای انسانی اسپانیا؛ جغرافیای انسانی اوکراین؛ جغرافیای انسانی سوریه؛ جغرافیای انسانی امارات متحده عربی؛ جغرافیای انسانی اتیوپی؛ جغرافیای انسانی سیرالئون؛ جغرافیایی انسانی سنگال؛ جغرافیای انسانی زیمبابوه؛ جغرافیای انسانی گرجستان؛ جغرافیای انسانی تاجیکستان؛ جغرافیای انسانی قزاقستان؛ جغرافیای انسانی بنگلادش

کتابشناسی