روابط خارجی زیمبابوه

یاسر عرفات(1403). برگرفته از سایت فرارو، قابل بازیابی از https://fararu.com/fa/news/534487/

اساس سیاست خارجی زیمبابوه بر مبنای حفظ استقلال و تمامیت ارضی خود و اعتقاد و احترام به تمامیت ارضی همه کشورها بوده هدف اصلی آن توسعه سطح زندگی مردم کشور بر اساس منافع

ملی و در یک فضای کنش سیاسی در منطقه و جهان تعریف شده است. حفظ امنیت، ثبات و توسعه اقتصاد ملی، حمایت از جنبش‌های آزادی بخش، حمایت از برابری میان ملل، مخالفت با تبعیض نژادی و اعتقاد راسخ به عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها از جمله مهم‌ترین موارد در سیاست خارجی زیمبابوه می‌باشد.

هر چند وزارت امور خارجه در نهایت با نظر رئیس جمهور تصمیمات نهایی سیاست خارجی کشور را اعلام و به مرحله اجرا می‌گذارد اما مجلس نقش بسیار مهمی در نهایی نمودن چارچوب سیاست خارجی دارد.

روند اجرایی شدن سیاست‌های خارجی زیمبابوه در راستای همکاری با برخی سازمان‌ها مانند "جامعه توسعه جنوب آفریقا "(سادک)، "بازار مشترک شرق و جنوب آفریقا"(کمسا)، "اتحادیه آفریقا"، "سازمان توسعه مشارکت نوین آفریقا" (نپاد)،"جنبش غیر متعهدها"، "گروه 15"، "گروه 7"، "سازمان ملل" و دیگر سازمان‌های منطقه ای ،قاره ای و بین المللی تنظیم می‌شود .

سیاست نگاه به شرق (رویکرد جدید)

با توجه به سابقه مبارزاتی زیمبابوه با غرب و آمریکا و به ویژه انگلستان بر سر موضوع اصلاح برنامه مالکیت زمین و در راستای مقابله با تحریم‌های اعمال شده غرب علیه این کشور، وزارت امور خارجه زیمبابوه سیاست خارجی کشور را با چرخشی قابل توجه از رویکرد غربی به نگاه به برخی از کشورهای آسیایی و منطقه خاور دور مانند چین، جمهوری اسلامی ایران، اندونزی، هند و مالزی تغییر داده است. زیمبابوه به خصوص با کشور چین دارای روابط گسترده در حوزه‌های مختلف صنعت، معدن، تکنولوژی، مخابرات، تجارت و ...است.

روابط زیمبابوه با بلوک شرق

عدم وجود روابط حسنه فی ما بین زیمبابوه و آمریکا در سال‌های یاد شده باعث نزدیکی حراره و اتحاد جماهیر شوروی نشد. روابط رسمی دو کشور که پس از گذشت یک سال از استقلال زیمبابوه ایجاد شده بود، با انتقاد از آن کشور در موضوع اشغال و دخالت در امور داخلی افغانستان به سردی گرایید. در سال 1981، موگابه به چند کشور سوسیالیستی اروپای شرقی مانند یوگسلاوی، رومانی، آلمان شرقی و مجارستان سفر کرد و نسبت به توسعه روابط اقتصادی با آن کشورها ابراز علاقه‌ مندی کرد. دیدگاه‌ها و مواضع سوسیالیستی موگابه هم زمان با گسترش جنبش‌های اجتماعی در کشورهای شرق اروپا در 1989 تغییر کرد. موگابه در سال 1981 دیداری از چین داشت. روابط دو کشور با ساخت استادیوم ورزشی در حراره توسط چینی‌ها رو به گسترش گذاشت. هم زمان با چین ،زیمبابوه روابط خود با کره شمالی را نیز افزایش داد.

روابط با آمریکا

روابط زیمبابوه با آمریکا

نخستین روابط دیپلماتیک خارجی زیمبابوه پس از استقلال با ایالات متحده، در دوران ریاست جمهوری کارتر آغاز شد. آمریکا بلافاصله یک کمک 2 میلیون دلاری در قالب اقلام پزشکی و درمانی به این کشور اهداء نمود. در آگوست 1980 موگابه جهت دیدار از آمریکا وارد واشنگتن شد .

آمریکا در قضیه کنفرانس لانکستر پشت پرده عمل می‌کرد و بلافاصله بعد از استقلال زیمبابوه سفارت خود را در سال 1980 در حراره تأسیس نمود. در سال 1981 آمریکا برای شرکت در کنفرانس توسعه، هیأتی را به زیمبابوه اعزام نمود و در همین سفر مبلغ 225 میلیون دلار کمک برای برنامه‌های توسعه‌ای این کشور اختصاص داد. در سال‌های 83-1982 دو کشور در زمینه همکاری‌های نظامی قراردادی را به امضاء رساندند. اما آمریکا نگران ایدئولوژی سوسیالیسم و کمونیسم حکومت زیمبابوه بود. در این دوران نگاه زیمبابوه به دنیا از دریچه این نوع تفکر سیاسی بود و همین نگرش باعث شد که موگابه در ابتدای دوران استقلال حمایت قاطع خود از "دانیل اورتگا" رئیس جمهور حکومت مارکسیست - لنینیستی نیکاراگوئه را اعلام نماید در حالی که آمریکا مخالف جدی حکومت اورتگا بود. موضوع فلسطین نیز از جمله مواردی بود که دو کشور در آن اختلاف نظر داشتند. تا زمان مرگ "یاسر عرفات" حمایت موگابه از مواضع بر حق فلسطین با مخالفت شدید آمریکا روبرو بود.

مخالفت زیمبابوه با سیاست آمریکا در تلاش برای خارج کردن ارتش کوبا از آنگولا که در موضوع استقلال نامیبیا اتفاق افتاد، از مواردی بود که بر روابط دو کشور تأثیرات ناخوشایندی گذاشت.

هنگامی که زیمبابوه از محکوم کردن اتحاد جماهیر شوروی در ساقط کردن هواپیمای مسافربری کره‌ای خودداری نمود، آمریکا نیز کمک مالی خود را به نصف تقلیل داد. در سال 1986 کارتر به زیمبابوه سفر کرد. در این سفر که به مناسبت چهارمین سال فعالیت سفارت آمریکا در زیمبابوه انجام شده بود، موگابه به انتقاد شدید از سیاست‌های آمریکا در ارتباط با سیاهان زیمبابوه و آفریقای جنوبی پرداخت. موگابه در عین حال که به دلیل این بی تعارفی از کارتر عذر خواهی کرد اما خشم خود را نسبت به مواضع خصمانه آمریکا نشان داد.

انتقاد شدید موگابه از حمایت آمریکا از رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی، مخالفت با تجاوز آمریکا به گرانادا در سال 1982 و در نهایت مخالفت وی با تهاجم ارتش آمریکا در جنگ عراق در مارس 2003 از جمله موارد مهم در تفاوت دیدگاه‌های دو کشور در عرصه سیاست خارجی و بین‌المللی بود.

دولت آمریکا در زمان‌های مختلف میزان کمک‌های مالی خود به این کشور را تغییر داده آن را به گونه‌ای به جام شوکران تبدیل کرده است. تعهدات حمایتی مالی آمریکا به این کشور در سال 1980 با 24 میلیون دلار آغاز و در سال 1982 به 84 میلیون دلارا فزایش یافت. در سال 1984 به 59 میلیون دلار کاهش و در اوایل 1986 پیش از تصمیم ماه سپتامبر آن سال مبنی بر لغو همه برنامه‌های آتی کمک خارجی، به کمتر از 20 میلیون دلار رسید.

به دنبال آن، آمریکا کمک‌های خود به زیمبابوه را قطع کرد. در سال 1988 آمریکا به طور غیر مستقیم از طریق تبلیغات فرهنگی در مطبوعات آمریکا و به بهانه مشکلات خانوادگی شهروندی زیمبابوه خشم خود نسبت به این کشور را به مشکلی سیاسی تبدیل کرد. تبلیغات آمریکا از طریق رسانه‌ها این گونه وانمود می‌کرد که به طور کلی کشورهای آفریقایی وحشی بوده نمی‌توان به آن‌ها اطمینان داشت. روابط زیمبابوه با آمریکا کم کم به سردی گرائید و زمانی که نماینده ریگان در زیمبابوه در سال 1989 آن کشور را ترک کرد، روابط دو کشور کاهش یافت. این روابط طی سال‌های بعد نه تنها بهبود نیافت بلکه به علت وضع و افزایش تحریم‌های آمریکا و غرب علیه زیمبابوه کاملاً از رونق افتاد.

با در پیش گرفتن سیاست اصلاح برنامه زمین از سوی موگابه، سردی روابط هم‌چنان ادامه یافت و اعمال تحریم‌ها و ممنوعیت سفر مقامات سیاسی زیمبابوه به آمریکا باعث وخامت اوضاع گردید و بالاخره در سال 2004 کاخ سفید حکومت زیمبابوه را تهدیدی جدی برای سیاست خارجی آمریکا خواند و در همان زمان، جمهوری اسلامی ایران و کره شمالی را نیز توأمان خطری برای خود معرفی کرد.

طی دوره زمانی سال‌های 2000 الی 2008، آمریکا به همراه انگلستان و دیگر متحدان غربی خود در حرکتی منسجم علیه حکومت زیمبابوه ضمن ادامه تحریم، انتقادات زیادی را به موگابه وارد کردند. اما علی رغم اعمال تحریم‌ها برخی کمک‌های بشر دوستانه خود از قبیل کمک 120 میلیون دلاری مواد غذایی را در سال 2012 به مردم این کشور انجام داد.

روابط با انگلستان

روابط دو کشور زیمبابوه و بریتانیا سابقه‌ی بسیار طولانی داشته به دوران استعمار باز می‌گردد. زیمبابوه قبل از استقلال از مهم‌ترین مستعمرات بریتانیا به شمار می‌رفت و حتی ارتش زیمبابوه وامدار کمک ساختاری از طرف بریتانیا می‌باشد. متعاقب کنفرانس لانکستر و کسب استقلال، روابط این دو کشور به تدریج از دهه 1980 با مشکلاتی روبرو شد. تصمیم زیمبابوه در سال 2000 برای آغاز برنامه اصلاح زمین روابط دو کشور را تیره و تار کرد.

زیمبابوه انگلستان را به خاطر حمایت از حزب مخالف در کشورش مورد انتقاد قرار داد. هم زمان با روی کار آمدن "تونی بلر" نخست وزیر انگلستان روابط دو کشور تیره‌تر شد و انگلستان هر گونه کمک به ارتش از جمله ارسال قطعات یدکی مورد نیاز نیروی هوایی زیمبابوه را تحریم کرد.

روابط با کشورهای جنوب آفریقا

زیمبابوه با کشورهای همسایه خود بوتسوانا، موزامبیک، زامبیا و آفریقای جنوبی دارای اشتراکات مهم تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی می‌باشد. تجربه حاکمیت استعمار و مقاومت و ایستادگی مردم این کشورها در برابر استیلای استعمارگران، از مهم‌ترین مشابهت‌ها و اشتراکات این کشورها می‌باشد. موزامبیک، زامبیا و بوتسوانا کمک‌های مهمی به کسب استقلال زیمبابوه کردند. روابط دیرین این کشورها و حمایت از یکدیگر در مواقع حساس باعث شد تا زیمبابوه پس از کسب استقلال روابط خود با آن‌ها را هر چه بیشتر توسعه دهد. سیاست خارجی زیمبابوه در ارتباط مؤثر با کشورهای جنوب آفریقا و به خصوص آفریقای جنوبی توانست به توسعه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی زیمبابوه کمک فراوانی نماید.

هم زمانی برپایی کنفرانس همکاری‌های توسعه‌ای جنوب آفریقا (سادک) در سال 1980 با استقلال زیمبابوه، موجب گسترش روابط خارجی زیمبابوه با این کشورها گردید و این روابط عمیق هم چنان ادامه دارد. مبارزه با آپارتاید فصل مشترک همکاری‌های منطقه‌ای بین این کشورها بود.

متعاقب پایان جنگ سرد و به دنبال رویدادهای مهمی چون استقلال نامیبیا، به حکومت رسیدن اکثریت سیاهان در آفریقای جنوبی، خاتمه جنگ داخلی طولانی شانزده ساله در موزامبیک، بازگشت صلح و آرامش به آنگولا، امنیت ملی زیمبابوه توسعه یافت. هم زمان با گسترش نقش آفریقای جنوبی در کمک به توسعه همه جانبه در منطقه جنوب آفریقا و تغییر شکل سازمان منطقه‌ای "سادک"، زیمبابوه توانست از سال 2001 از حمایت فراوان اعضای سادک برای تقویت دفاع و امنیت خود بهره ببرد.

سیاست خارجی زیمبابوه در قبال آفریقای جنوبی و دیگر کشورهای منطقه بر انسجام و همکاری متقابل که سابقه آن به وحدت نظامی و سیاسی زیمبابوه با این کشورها در دوران جنگ‌های آزادی بخش برمی‌گردد، تأکید دارد.

سادک همواره در جریان انتخابات دوره‌های مختلف زیمبابوه از این کشور حمایت کرده است. در اجلاس سران سادک در دارالسلام تانزانیا در آگوست 2003، پیام حمایت از زیمبابوه به کامنولث و اتحادیه اروپا جهت برداشتن تحریم‌ها علیه زیمبابوه ارسال شد.

آفریقای جنوبی در روابط خارجی خود در منطقه به خصوص با زیمبابوه با احتیاط کامل عمل می‌کند و در برابر موگابه رئیس جمهور زیمبابوه هر چند در ظاهر امر روابط بسیار خوبی دارد ولی به دلایل داخلی و بین‌الملل چاره‌ای جز رعایت برخی روش‌ها از جمله سکوت سیاسی ندارد.

روابط با اتحادیه آفریقا

زیمبابوه از آغاز فعالیت سازمان وحدت آفریقا (اتحادیه آفریقای امروز) نقش فعالی در راستای اهداف اتحادیه آفریقا داشته و موگابه در تمام اجلاس‌های این اتحادیه فعالانه حضور می‌یابد. در سال 1981 وزیر امور خارجه زیمبابوه ریاست کمیته آزادی بخش سازمان وحدت آفریقا را برعهده داشت. حضور ناظران صلح زیمبابوه با همکاری این اتحادیه و از جانب سازمان ملل در کشورهای سومالی، آنگولا و رواندا بر حضور فعال و مؤثر این کشور در قاره آفریقا دلالت دارد. از نشانه‌های وحدت سیاسی اتحادیه در همراهی با زیمبابوه،تحریم اجلاس آفریقا - اتحادیه اروپا در لیسبون به دنبال ممانعت از حضور زیمبابوه در این اجلاس و عدم شرکت کشورهای عضو آن در اجلاس فوق بود. هم چنین اتحادیه آفریقا، علی رغم مخالفت آمریکا، استرالیا و نیوزیلند نتایج انتخابات 2005 زیمبابوه را که طی آن حزب "زانو - پی اف" دو سوم کرسی مجلس را به دست آورد مورد تأیید قرار داد.

در مراسم افتتاحیه اجلاس بیست و چهارمین نشست دوره‌ای اتحادیه آفریقا که در 30 ژانویه 2015 در آدیس آبابا برگزار شد، موگابه به عنوان رئیس دوره‌ای این اتحادیه جایگزین رئیس جمهور موریتانی گردید. علی رغم انتقادات آمریکا و غرب، موگابه در آفریقا هم چنان به دلیل پایداری و مقاومت در برابر استعمار از شهرت و جایگاه خاصی برخوردار است.

سازمان ملل

زیمبابوه هم زمان با استقلال به عضویت رسمی سازمان ملل درآمد و در برنامه‌های آن شرکت داشته در اعزام نیروهای حافظ صلح به مناطق مختلف با سازمان ملل همکاری نموده است. علی‌رغم برخی اشتباهات فاحش سازمان ملل مانند موضع گیری در نسل کشی رواندا، زیمبابوه روابط خود را با این سازمان ادامه داده و با ایستادگی در برابر قدرت‌نمایی برخی اعضا توانسته است تأثیرات مثبتی در تصمیم گیری‌های سازمان‌ ملل به جای گذارد و در ترمیم و اصلاح و ایجاد تغییرات ساختاری در سازمان ملل به طور مؤثر شرکت نماید.

در تازه‌ترین واکنش در برابر سازمان ملل، رابرت موگابه رئیس جمهور زیمبابوه از مردم کشورهای در حال توسعه خواسته که در رویارویی با عملکرد تک قطبی ایالات متحده آمریکا در امور بین المللی متحد شده و هم چنین خواستار این شده که در هفتادمین سالگرد تأسیس سازمان ملل، نظام این ارگان بین المللی اصلاح گردد. وی اظهار داشت که غرب بی‌مسئولیت، بی‌رحم و ددمنش سازمان ملل را تبدیل به یک سیرک کرده و هم چنین این موضوع برای وی قابل درک نیست که کشورهای در حال توسعه به پنج کشور عضو شورای امنیت اجازه دهند تا تصمیمات مجمع عمومی را وتو کنند. "اگر چه او نقش دو کشور چین و روسیه را در بین این پنج کشور متفاوت دانست.

جنبش عدم تعهد

زیمبابوه در سال 1980 به عضویت جنبش عدم تعهد درآمده و از سپتامبر 1986 تا 1989 برای یک دوره ریاست آن را برعهده داشت. در این دوره زیمبابوه بر اساس سیاست خارجی خود مبنی بر مقابله با وابستگی به قدرت‌های شرق و غرب و به خصوص هژمونی آمریکا، بر لزوم وحدت رویه کشورهای عضو جنبش غیر متعهدها تأکید می‌نمود. رفتار سیاسی زیمبابوه در جانب‌داری از کشورهای فقیر و تحت ستم و حمایت از حرکت‌های استقلال طلبانه، آمریکا را به شدت نسبت به این کشور بدبین نمود تا جایی که آن را تهدیدی واقعی در برابر سیاست خارجی آمریکا در تمام آفریقا به ویژه در میان کشورهای جنوب آفریقا قلمداد کرد.

کشورهای مشترک المنافع (کامنولث)

زیمبابوه در سال 1980 به عضویت کشورهای مشترک المنافع یا کامنولث در آمد. این کشور در دسامبر 2003 در اجلاس نیجریه هنگامی که از تعلیق عضویت خود در جامعه کشورهای مشترک المنافع مطلع شد آن را غیر عادلانه خوانده از عضویت آن خارج و دیگر در اجلاس‌های کشورهای مشترک المنافع شرکت نکرد. زیمبابوه در مدت حضور و عضویت خود در کامنولث به طور جدی با آپارتاید در آفریقای جنوبی ضدیت نموده خواهان آزادی نلسون ماندلا از زندان شد. علت مهم تعلیق عضویت زیمبابوه نیز سیاست اصلاح زمین و سلب مالکیت اراضی از سفیدپوستان اروپایی به نفع سیاهان زیمبابوه بود که از آغاز دهه 2000 شروع شد. به دنبال آن، کامنولث انتخابات سال 2002 این کشور را نپذیرفت و در سال 2004 وزیر امور خارجه این کشور طی ارسال نامه‌ای شدید اللحن به کامنولث، خروج زیمبابوه را از جامعه کشورهای مشترک المنافع اعلام کرد.

نیز نگاه کنید به

روابط خارجی روسیه؛ گستره روابط دیپلماتیک چین با کشورهای جهان؛ روابط خارجی تونس؛ روابط خارجی کانادا؛ روابط خارجی کوبا؛ روابط خارجی لبنان؛ روابط خارجی مصر؛ روابط خارجی سنگال؛ روابط خارجی تایلند؛ روابط خارجی فرانسه؛ روابط خارجی اسپانیا؛ روابط خارجی سودان؛ روابط خارجی قطر؛ روابط خارجی اردن؛ روابط خارجی اوکراین؛ روابط خارجی ساحل عاج؛ روابط خارجی اتیوپی؛ روابط خارجی کشور مالی