روابط خارجی مصر
جمهوری عربی مصر با توجه به عقبه تاریخی و فرهنگی، موقعیت استراتژیک میان سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا و کنترل کانال سوئز، یکی از مهمترین کشورهای عرب خاورمیانه و جهان اسلام است که نقش تأثیرگذاری در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی دارد. سیاست خارجی مصر پس از استقلال نیز با درک چنین جایگاهی تدوین شده و روابط بین‌المللی این کشور با کشورهای منطقه و جهان را شکل داده است.
اصول کلی سیاست خارجی مصر شامل موارد ذیل است
حمایت از صلح و آرامش در محیط منطقه‌ای و بین‌المللی.
التزام به سیاست خارجی متوازن
حمایت از اصل احترام متقابل بین کشورها
اهتمام به بعد اقتصادی در روابط بین‌المللی
تأکید بر جهان عرب به عنوان اولویت کنش‌های سیاست خارجی مصر و درادامه،
تمرکز برکشورهای اسلامی وآفریقائی وارتباط با کشورهای حوزه رودخانه نیل.
اهداف سیاست خارجی مصر نیز موارد ذیل را شامل می‌شود
حمایت از امنیت ملی و منافع عالی مصر
تحقق توسعه همه جانبه در ابعاد گوناگون
محورهای ذیل در تعامل با حوزه‌های گوناگون مورد توجه سیاست خارجی مصر است
ارتباط مستحکم با کشورهای عرب
ارتباط مستحکم با کشورهای قاره آفریقا در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و تاریخی با تأکید بر کشورهای حوزه رودخانه نیل و توجه به ویژگی‌های روابط مصر و سودان
تقویت روابط مصر با کشورهای بزرگ آسیایی
تقویت مؤلفه‌های امنیت و آرامش و تلاش در راستای صلح عادلانه در خاورمیانه و رویکرد تبدیل خاورمیانه به منطقه خالی از سلاح‌های کشتار جمعی.
مقابله باتروریسم در سطح بینالملل از راه بررسی و مطالعه علل و انگیزهها؛ زیرا راه حل‌های نظامی و امنیتی به تنهایی برای برخورد با این پدیده جهانی که به نوعی تداخل میان مقاومت مشروع و تروریسم انجامیده، کافی نیست.
اهمیت روابط مصر و اروپا در پرتو فعالیت‌های متقابل میان کشورهای دو سوی کرانه‌های دریای مدیترانه و ارتباط تنگاتنگ امنیت اروپا و منطقه خاورمیانه
تقویت روابط با قدرت‌های بزرگ در نظام بینالملل به عنوان تضمینی برای منافع ملی مصر.[۱]
روابط با آفریقا
کشور مصر از مؤسسان سازمان وحدت آفریقا در سال 1963 است. همچنین پس از تأسیس اتحادیه آفریقایی از اعضای تأثیرگذار این سازمان به شمار می‌رود. در میان کشورهای آفریقایی، کشورهای حوزه رودخانه نیل از جمله سودان در سیاست خارجی آفریقایی مصر جایگاه ویژه‌ای دارند. سودان، همسایه مصر و از روابط و اشتراکات تاریخی و فرهنگی گستردهای با این کشور برخودار است و بسیاری از مردم ساکن اسوان مصر دارای ریشه سودانیاند و هماکنون کنسولگری سودان دراین استان فعال است. سودان اولین کشوری بود که نمایندگی دیپلماتیک در قاهره تأسیس کرد. روابط اقتصادی و بازرگانی دو کشور از دیرباز برقرار و کمیسیون‌های همکاری‌های صنعتی، گمرکی و فنی از جمله کمیسیون‌های فعال در روابط دو کشور است.
روابط با آمریکا
روابط دو کشور در دوران ریاست جمهوری انور السادات و تغییر اولویت‌های سیاست خارجی مصر از شرق به غرب وارد مرحله‌ای جدید شد. امضای معاهده کمپ دیوید با میانجی‌گری آمریکا نقطه عطفی در روابط دو کشور بود. در دوران ریاست جمهوری حسنی مبارک نیز روابط استراتژیک میان مصر و آمریکا برقرار بود. سفر باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا به مصر در سال 2009 و تأکید او بر جایگاه مصر به عنوان کشوری معتدل و نقش آفرین در مواجهه با جریان‌های بنیادگرا و تروریستی، نشان از نگاه این قدرت جهانی به جایگاه مصر داشت. پس از پیروزی انقلاب مردم مصر در ژانویه 2011، رئیس جمهور آمریکا طی سخنرانی خود اراده مردم مصر را برای تغییر و پیروزی اصول آزادی و دموکراسی در این کشور و نقش ارتش مصر را در اداره بحران ستود. در جریان برکناری محمد مرسی، رئیس جمهور منتخب مصر در سال 2013 توسط ارتش، هر چند این تحولات ابتدا مورد انتقاد دولت آمریکا قرار گرفت، به تدریج اما از دامنه آن کاسته شد و وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد که دخالت ارتش با هدف بازگرداندن دموکراسی بوده است و میلیون‌ها نفر از مردم مصر از نهاد ارتش خواستار چنین اقدامی برای حمایت کشور در برابر آشفتگی‌ها شده‌اند. همچنین وی در سفری به قاهره مصر را شریک اساسی برای آمریکا دانست و تأکید کرد که مصر نقش بسیار مهمی در حیات سیاسی و فرهنگی و نیز رهبری اقتصادی خاورمیانه و شمال آفریقا ایفا می‌کند. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، علاوه بر وزیر امور خارجه، بسیاری از مسئولان آمریکایی از جمله معاون وزیر خزانه‌داری و معاون وزیر امور خارجه در امور دموکراسی و حقوق بشر و برخی از اعضای کنگره به قاهره سفر کرده‌اند. همچنین در همین سال‌ها برخی از مسئولان مصری در راستای تقویت مناسبات دو کشور به آمریکا سفر کرده‌اند که از آن جمله میتوان به سفر معاون نخست وزیر و وزیر همکاری بین‌المللی به واشنگتن و ملاقات با معاون وزیر امور خارجه، معاون وزارت خزانه‌داری، نماینده سازمان بازرگانی، مدیر آژانس آمریکایی توسعه بین الملل و اعضای شورای سرمایه‌گذاران آمریکایی مصری اشاره داشت.[۲]
روابط مصر و کشورهای آسیایی
رابطه مصر با بیشتر کشورهای آسیایی از گذشته‌های دور برقرار بوده است. امروز نیز مصر با کشورهای گوناگون آسیا دارای روابط دیپلماتیک و مناسبات اقتصادی و بازرگانی است. گروه کشورهای در حال توسعه (G15) نیز چارچوب مهمی برای روابط مصر با کشورهای آسیایی این گروه است. در سال‌های اخیر شرکای بازرگانی مصر در آسیا در مرتبه سوم پس از اروپا و آمریکا قرار دارند. علاوه بر مناسبات سیاسی و اقتصادی، روابط فرهنگی میان مصر و بسیاری از کشورهای آسیایی برقرار و نمایندگی‌های فرهنگی و دفاتر تبلیغاتی این کشور در تعدادی از کشورهای مزبور فعال است.
روابط با اروپا
هر چند روابط مصر با کشورهای اروپایی پس از استقلال این کشور آغاز شد، با تغییر اولویت سیاست خارجی مصر از شرق به غرب در دهه هفتاد قرن گذشته، وارد مرحله‌ای جدید شد و اولین موافقت‌نامه همکاری مصر یا اتحادیه اروپایی در سال 1977 منعقد که گام اساسی در راستای توسعه روابط بود. در دوره حسنی مبارک روابط مصر و اروپا از جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی برخوردار شد. این اهتمام ویژه دو علت اساسی داشت؛ یکی جلب حمایت اروپا از تلاش‌های مصر برای توسعه اقتصادی و دیگری، تلاش مصر برای وادار ساختن اتحادیه اروپایی به ایفای نقش بیشتر در روند سازش در خاورمیانه.[۳] روابط مصر و اتحادیه اروپایی در آخرین دهه قرن گذشته شاهد تحول اساسی بود. عقد موافقنامه مشارکت در سال 2004 شامل بخش‌های همکاری بازرگانی، اقتصادی، آموزشی و صنعتی یکی از محورهای این تحول بود. برنامه همکاری مالی دو طرف برای سال‌های 2007 تا 2010 نیز از دیگر محورهای استحکام روابط مصر و اتحادیه اروپایی به شمار می‌رود. این برنامه با مبلغ 558 میلیون یورو شامل بخش‌های بهداشت، حمل و نقل و حمایت مستقیم از بودجه دولت مصر بود. از جمله دیگر موارد، اهتمام اتحادیه اروپا به همکاری با مصر در زمینه انرژی است و بر این اساس دو طرف تلاش داشته‌اند تا نسبت بهره‌برداری از انرژیهای تجدید پذیر تا سال 2020 به 20% از کل منابع انرژی افزایش یابد. مصر در حال حاضر در میان کشورهای حوزه مدیترانه بهره‌بردار از وام‌های بانک سرمایهگ‌ذاری اروپا، بیشترین سهم را داراست. همچنین، اتحادیه اروپا دومین شریک تجاری مصر و بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در مصر است.[۳] جمهوری عربی مصر جدای از روابط فعال با اتحادیه اروپایی، با همه کشورهای اروپا دارای روابط دیپلماتیک بوده و علاوه بر سفارت‌خانه و کنسولگری، در برخی از این کشورها دارای نمایندگی فرهنگی است.
روابط با اسرائیل
روابط دو کشور از زمان برپایی دولت اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی فلسطین در سال 1948 تا زمان سقوط حسنی مبارک چند دوره را طی کرده است. از سال تأسیس دولت اسرائیل تا سال 1977 مناسبات دو کشور خصمانه و جنگ‌های متعددی میان دو طرف روی داد. با تغییر رویکرد سیاست خارجی مصر از شرق به غرب روابط دو کشور نیز به تدریج متحول شد. سفر انور السادات به اسرائیل در سال 1977 و امضای معاهده مشهور به کمپ دیوید در سال 1978 میان دو طرف در واقع به معنای به رسمیت شناختن اسرائیل توسط مصر بود و روابط رسمی را در میان آنان برقرار ساخت. از آن پس علاوه بر روابط سیاسی، روابط اقتصادی دو کشور بر مبنای معاهده مزبور نیز شکل گرفت و البته در فضایی آکنده از بدبینی و احساس تهدید ادامه یافت. سال 2006 آغاز مرحله جدیدی در روابط دو کشور بود. در این مرحله که از آن به مرحله همکاری و همبستگی در روابط دو کشور نام برده می‌شود، حوزه همکاری‌های راهبردی مصر و اسرائیل افزایش یافت که تا فروپاشی حکومت حسنی مبارک ادامه داشت. پس از پیروزی انقلاب ژانویه 2011، هر چند روابط دو کشور رو به سردی گزارد و آینده آن با ابهاماتی روبرو گشت، هیچگاه رسما قطع نشد و البته پس از گذر از دوره پر تنش اولیه و عادی شدن اوضاع داخلی، مناسبات رسمی دو کشور شکل نسبتا عادی به خود گرفت.[۴]
نیز نگاه کنید به
مصر؛ سیاست و حکومت مصر؛ روابط خارجی روسیه؛ گستره روابط دیپلماتیک چین با کشورهای جهانغ روابط خارجی تونس؛ روابط خارجی کانادا؛ روابط خارجی کوبا؛ روابط خارجی لبنان؛ روابط خارجی سنگال
کتابشناسی
- ↑ بازیابی شده در 2014 از https://https://www.sis.gov.eg.
- ↑ بازیابی شده در 2014 از https://www.mfa.gov.eg.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ بازیابی شده در 2014 از https://www.mfa.gov.eg.
- ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص173-179.