جغرافیای انسانی سریلانکا
جغرافیای انسانی سریلانکا شامل مطالعهای جامع از ساختارهای اجتماعی و جمعیتی این کشور است. این بحث به بررسی جمعیت سریلانکا، ترکیب نژادی و قومی آن، و توزیع و تراکم جمعیتی در مناطق مختلف کشور میپردازد. همچنین وضعیت شهرنشینی و روستانشینی، تحلیل هرم سنی و جنسیتی جمعیت، و الگوهای درآمد خانوارها را مورد توجه قرار میدهد. علاوه بر این، به معرفی مهمترین شهرهای سریلانکا پرداخته و نقش آنها در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور بررسی میشود.
جمعیت
طبق تخمینهای سال ۲۰۲۴، جمعیت سریلانکا به حدود ۲3 میلیون و 103,565 هزار نفر رسیده است.[۱] این افزایش جمعیت در مقایسه با آمار سال ۲۰۰۸ نشاندهندهی رشد جمعیتی پایدار در طول دو دهه اخیر است. معدل تراکم جمعیت سریلانکا اکنون ۳68 نفر در هر کیلومتر مربع است که افزایش محسوسی نسبت به ۳۲۶ نفر در سال ۲۰۰۸ دارد.
بیشترین تراکم جمعیتی همچنان در مناطق جنوب غربی و شمال کشور مشاهده میشود، جایی که تمرکز اقتصادی و کشاورزی بیشتر است. بااینوجود، همانند سالهای گذشته، بیشتر مردم در مناطق روستایی زندگی میکنند و حدود ۷۷ درصد از جمعیت کشور همچنان ساکن مناطق روستایی هستند. این نسبت به سال ۲۰۰۸ (۷۹ درصد) تغییر کمی داشته است که نشاندهندهی ادامهی روند شهرنشینی است.
نرخ رشد جمعیت
رشد جمعیت سریلانکا در دههی گذشته (۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴) 0.25% درصد بوده است. این میزان نسبت به دهههای گذشته کاهشیافته و مطابق با روند کاهشی رشد جمعیت در سالهای قبل است. بهعنوانمثال، رشد جمعیت بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ حدود ۱۳ درصد بود. از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۰، رشد جمعیت سریلانکا حدود ۲.۵ درصد بوده است. اما با گذر زمان و تغییرات اجتماعی و فرهنگی، از جمله افزایش سن ازدواج و تغییر در الگوهای خانوادگی، رشد جمعیت بهمرور کاهش یافت. در سال ۲۰۲۴، نرخ رشد جمعیت همچنان در حدود ۰.۸ درصد است.[۲]
عوامل تأثیر گذار بر جمعیت
یکی از عوامل کلیدی کاهش رشد جمعیت در سریلانکا، افزایش سن ازدواج است. درحالیکه در سال ۱۹۴۶، سن ازدواج در حدود ۱۵ سال بود، امروزه میانگین سن ازدواج به بالای ۳۰ سال رسیده است. این تغییرات نشاندهندهی تغییرات عمیق فرهنگی و اجتماعی در کشور است.
نرخ مرگومیر
نرخ مرگومیر در سریلانکا طی دهههای گذشته بهبود چشمگیری داشته است. در دههی ۱۹۷۰، این نرخ ۸ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر بود که تا سال ۱۹۸۹ به ۵.۵ نفر کاهش یافت. در سال ۲۰۲۴، این نرخ به ۴.۵ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر رسیده است.نرخ مرگومیر نوزادان نیز به طور مداوم کاهشیافته است. در سال ۱۹۷۱، این نرخ ۴۵ نفر در هر ۱۰۰۰ تولد بود، اما در سال ۲۰۰۹ به ۱۳ نفر در هر ۱۰۰۰ تولد رسید. در سال ۲۰۲۴، این نرخ به ۹ نفر در هر ۱۰۰۰ تولد کاهشیافته است که نشاندهندهی بهبود کلی در خدمات بهداشتی و رفاهی است هر یک هزار نفر بوده است[۳].
سایر شاخصهایی نشانگر توسعه اجتماعی سریلانکا به این شرح است:
جدول شماره 1. شاخص های جمعیت سریلانکا[۴]
شاخص های جمعیت | سال | میزان |
کل جمعیت کشور 2024 | 2024 | 14،391 |
تعداد متولدین ( در هر هزار نفر) | 2024 | 14،391 |
میزان تولد (Unicef) | 2024 | 18 |
نرخ باروری برای هر زن | 2024 | 2.1 |
میزان رشد سالانه جمعیت | 2020-2024 | 0.27% |
سن امید به زندگی مردان (Encarta) | 2024 | 74.4 سال |
سن امید به زندگی زنان (Encarta) | 2024 | 80.7سال |
متوسط سن جمعیت کشور | 2024 | 33.1 |
میزان مرگ و میر نوزادان در هزار | 2024 | 5 |
میزان مرگ و میر زیر پنج سال (Unicef) | 2024 | 6.2 |
نژاد
سریلانکا کشوری چند قومی، چند فرهنگی و چند مذهبی است (A Country Study). جمعیت این کشور به لحاظ قومی و گروههای اجتماعی از دو نژاد سینهالا (اکثریت) و تامیل (اقلیت) تشکیل شده است. این دو گروه اجتماعی در طول تاریخ تمایل دارند، جدای از یکدیگر در مناطق مختلف کشور زندگی کنند. زبان و مذهب متفاوت این دو گروه قرنها بهانه جدایی طلبی و تنشهای قومی شده است. بیش از هفتاد درصد جمعیت سریلانکا سینهالی نژاد هستند. بیشتر سینهالیها در بخش جنوب شرقی کشور زندگی میکنند. تعداد آنها در این مناطق حتی از هفتاد درصد نیز فراتر رفته است. بعضی بر این باورند که سینهالیان از نژاد مردمی هستند که چندین قرن پیش از میلاد از شمال هندوستان وارد جزیره شدند. این مردم مهاجر همچنان به زبان سینهالی محاوراتشان را انجام میدهند و از نظر مذهبی بودایی هستند. اهالی سینهالی منطقه "کندی(Kandy)" (ارتفاعات مرکزی) که خودشان را سینهالی اصیل می دانند، بر این باورند، سینهالیان مناطق پایین تر از نظر فرهنگی تحت تاثیر تحولات صنعتی، تجاری و اجتماعی نوین قرار گرفته و تا حدودی از فرهنگ و اصالت خویش جدا شدهاند. این گروه اجتماعی آداب، رسوم و حتی قوانین احوال شخصیه(Kandyan Law) ویژه ای برای خود دارند .سینهالیهای منطقه کَندی، پوستی روشنتر دارند؛ اما دیگر سینهالیها و تامیلها رنگ پوستی تیره دارند و به سختی میتوان میان آنها تفاوت قایل شد؛ هر چند پوست تامیل اندکی از پوست سینهالیها تیرهتر است. به هر حال یکی از راههای شناخت هر کدام از این گروههای اجتماعی، اسامی آنان است. اسامی سینهالی معمولا به حرف "هِ" و صدای "آ" تمام میشوند، مانند: "سوگاتاداسا"، "سمودآسه"، "جایواردنه"، "ویجراتنه" و "باندرانایکه"؛ سینهالیهای پرتغالی نژاد فامیلهای پرتغالی دارند، مانند دِسیلوا، فرناندو؛ در حالی که اسامی تامیل معمولا به حروفی مثل: "مِ"، "ن"، "یا"، "ای" و یا راجه تمام میشوند، مانند: پیلایه، راماناتان و اما مسلمانان اسامی اسلامی مثل: احمد، محمد و عزیز و مسیحیان و بورگرها اسامی اروپایی دارند[۵].
بنا بر آمار سال 2024، حدود 11.2 درصد از مردم سریلانکا از نژاد تامیل هستند.[۶] بعضی از تامیلهای سریلانکایی امروز از نسل همان کسانی هستند که از جنوب هند به شمال سریلانکا حمله کردند؛ قرنها با سینهالیان جنگیدند و سرانجام مناطق شمال و شرق این کشور را تصرف کردند. تامیلها در قرن پانزده و شانزده میلادی کم و بیش با سینهالیها زندگی مسالمت آمیز را داشتند تا این که به دلیل تبعیضات شدیدی که اکثریت علیه آنان اعمال می کردند، سال 1958 بار دیگر درگیریهایی بین دو قوم پدیدار گشت. این تنشها و برخوردها در سال 1983 منجر به جنگهای داخلی میان دولت سینهالی و جدایی خواهان (معروف به ببرهای(The Liberation Tigers of Tamil Eelam (LTTE))) تامیل گردید[۷]. آنها برای تجزیه استانهای شمالی و شرقی (بخشهای تامیل نشین) و جهت تشکیل کشوری مستقل با نام "تامیل ایلام" به طور علنی وارد جنگ مسلحانه شدند.
زبان این مردم "زبان تامیل" است و پیرو مکتب "هندو" هستند. تامیل ها در مقایسه با سینهالی ها به نظام طبقات اجتماعی (کاست(Caste)) به عنوان بخشی از باورها و ارزش های مذهبی پایبندی بیشتری دارند. تامیل ها نیز دو دسته اند: "تامیلهای سریلانکایی" که در عصر باستان و قبل از میلاد، از ایالت تامیل نادو هندوستان به این سرزمین مهاجرت کردهاند. این گروه غالبا نیروی کار متخصص، حرفه ای و تاجر هستند. دسته دیگر "تامیلهای هندی(Indian Tamils)" کارگران مهاجری هستند که پس از 1830 میلادی به سریلانکا آمدهاند. بیشتر آنها بی سواد و به کارگری و انجام کارهای دشوار در مزارع چای مشغولند. دولت سریلانکا این گروه اجتماعی را هندی و دولت هندوستان متقابلا آنان را سریلانکایی میدانند. ناآرامیهای کشور در قرن بیستم سبب شده بعضی از این گروه مجدداً به هندوستان باز گردند. به همین دلیل است که نسبت به گذشته جمعیت شان کاهش یافته است. درصد کمی از مسیحیان نیز از نظر نژادی و زبانی تامیل هستند.[۸]
گروه اجتماعی دیگر "بورگر(Burghers)" خوانده میشوند. آنها خود را از نسل مردمان هلندی و پرتغالی و از کارکنان کمپانی هلندی هند شرقی می دانند که با زنان سینهالی ازدواج کردند. بورگرزها به لحاظ فرهنگی خود را اروپایی می دانند، به زبان انگلیسی صحبت میکنند، لباسهای غربی میپ وشند، بیشتر آنها از نظر مذهبی پروتستان و بعضی کاتولیک هستند. گروه بسیار کوچک در حال انقراضی نیز است در جنگلهای شرقی به صورت ابتدایی زندگی میکند. این گروه به نام "واد" ها شهرت دارد. این قشر از مردمان اصیل و بومی جزیره هستند که در کنار سایر گروههای اجتماعی دیگر، مجموعاً کمتر از یک درصد جمعیت کشور را تشکیل م یدهند [۷].
مسلمانان سریلانکایی که در سال 2024 بیش از 9.7 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل میدهند، به عنوان یک گروه نژادی و دینی مستقل تلقی میشوند.[۹] بیشتر آنان از نژاد تجار اعرابی هستند که به "مورز(Moors)" شهرت دارند و از هفتصد سال تا هزار و چهارصد پیش در سواحل سریلانکا مستقر شدند. زبان این مردم نیز تامیلی است با این تفاوت که تعداد زیادی واژههای عربی دارد [۷]. تجار مسلمان از قرن هشتم میلادی به مدت هشتصد سال در عرصه تجارت ادویه فعال بودند. این تجار به راحتی با زنان تامیل ازدواج میکردند همین امر باعث شد تا جامعه مسلمان سریلانکا کم کم شکل بگیرد. اکثریت مسلمین در سواحل شرقی کشور متمرکز هستند و در شهرها به تجارت و کسب اشتغال دارند. مسلمانان حتی در مناطق سینهالی نیز به زبان تامیل صحبت میکنند و به آداب و رسوم خویش پایبند هستند. بخش اندکی از جمعیت مسلمانان را مردمی مالایی نژاد تشکیل میدهند که پدرانشان را هلندی ها از 1600 میلادی به بعد در طی چند دهه از اندونزی به این کشور آوردند. بخش کوچک دیگری از مسلمانان نیز افغانی و پاکستانی نژاد هستند. این دو گروه تقریبا در میان سایر مسلمانان هضم شدهاند [۵].[۱۰]
درآمد خانوار
در سال ۲۰۲۴، تولید ناخالص ملی (GNI) سریلانکا نزدیک به ۸۵ میلیارد دلار و درآمد سرانه ناخالص ملی حدود ۳۶۵۰ دلار تخمین زده شده است. [۱۱]این در حالی است که در سال ۲۰۰۷، تولید ناخالص ملی سریلانکا ۸۲.۰۲ میلیارد دلار بود و درآمد سرانه به ۴۳۰۰ دلار میرسید. توزیع بخشهای اقتصادی کشور تقریباً مشابه سالهای گذشته بوده است. در سال ۲۰۲۴، ۱۷.۸ درصد از اقتصاد به بخش کشاورزی، ۲۷.۶ درصد به صنعت و ۵۴.۵ درصد به بخش خدمات اختصاص دارد. این ترکیب اقتصادی تقریباً همانند سال ۲۰۰۷ باقیمانده، اما تغییرات جزئی در سهم بخشها دیده میشود که ناشی از افزایش سهم خدمات و کاهش در کشاورزی است .[۱۲]
نیروی کار و نرخ بیکاری:
در سال ۲۰۲۴، نیروی کار سریلانکا نزدیک به ۸.۵ میلیون نفر است.[۱۱] مشابه آمارهای گذشته، ۴۵ درصد از نیروی کار در بخش خدمات، ۳۷ درصد در کشاورزی و ۱۸ درصد در صنعت مشغول به کار هستند. این توزیع نشاندهنده تأثیر بزرگ بخش خدمات در اقتصاد این کشور است. نرخ بیکاری در سال ۲۰۲۴ به حدود ۹.۱ درصد رسیده است که نسبت به سالهای گذشته افزایش داشته است. این نرخ در سال ۲۰۰۷ حدود ۷.۷ درصد بود و این افزایش نشاندهنده فشارهای اقتصادی بیشتر بر نیروی کار است.[۱۲]
تورم و هزینههای زندگی:
در سال ۲۰۲۴، نرخ تورم سریلانکا حدود ۷.۵ درصد بوده است.[۱۱] این در حالی است که در سال ۲۰۰۷ تورم سالانه ۱۱.۶ درصد بود. با وجود کاهش تورم در طول این سالها، هنوز هزینههای زندگی نسبت به درآمدها بالاست و مردم کشور بهویژه در مناطق روستایی با چالشهای معیشتی مواجه هستند.[۱۳]
فقر و نابرابری اقتصادی:
در سال ۲۰۲۴، حدود ۲۷.۵% از سریلانکاییها زیر خط فقر زندگی میکنند. این نرخ در مقایسه با سالهای ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۸ که حدود ۱۴% بود، افزایش قابلتوجهی داشته است. درآمد روزانه بخش بزرگی از مردم سریلانکا کمتر از ۱.۲۵ دلار در روز است. این وضعیت نشاندهنده نابرابری اقتصادی شدید در کشور است.[۱۳] دولت سریلانکا تلاشهایی برای کاهش فقر و نابرابری اقتصادی انجام داده است، از جمله ارائه خدمات اجتماعی و بهداشتی رایگان و اجرای سیاستهای توزیع غذا و ساخت مسکن کمهزینه.[۱۴] بااینحال، این تلاشها هنوز نتوانستهاند به طور کامل مشکلات را حل کنند و بسیاری از مردم همچنان با چالشهای معیشتی روبرو هستند.[۱۳]
خدمات اجتماعی و بهداشت:
دولت سریلانکا در سال ۲۰۲۴ همچنان به ارائه خدمات آموزشی و بهداشتی رایگان ادامه میدهد.[۱۲] این سیاستها، بهرغم کمبود بودجه و بحرانهای اقتصادی، به بهبود شاخصهای اجتماعی نظیر امید به زندگی و کاهش نرخ مرگومیر کمک کرده است. با اجرای سیاستهای توزیع مواد غذایی و ساخت مسکن ارزانقیمت، وضعیت بهداشت و مسکن برای اقشار آسیبپذیر بهبود یافته است .[۱۲]
پراکندگی و جابجایی جمعیت
توزیع جمعیت و تمرکز جغرافیایی گروه های نژادی مذهبی به نوعی بیانگر واقعیتهای تاریخی این کشور است. تامیلهای هندی نژاد بیشتر در مناطق بلند و به ویژه در منطقه "نورالیا(Nuwara Eliya)" سکونت دارند. تقریبا نیمی از جمعیت این ناحیه را آنها تشکیل می دهند. این گروه اجتماعی تامیل به امر کشت و در عرصه اقتصاد کشاورزی که به کارگر ساده نیاز دارد، مشغول است. اما گروه اجتماعی تامیل های سریلانکایی بیش از نود و پنج درصد جمعیت شبه جزیره "جفنا(Jaffna)"، بیش از هفتاد درصد جمعیت بخشهای "باتیکولا(Batticaloa)" را میدهند و اساسا سایر بخش ها در مناطق شمالی و شرقی نیز جمعیت و اقلیت مهمی هستند. این گونه از توزیع جمعیت تامیل نشان دهنده سلطه تاریخی پادشاهی تامیل در نیمه شمالی این جزیره است.
مسلمانان در هیچ یک از مناطق اکثریت نیستند، هر چند آنها در بخش "منّار(Mannar)" در منطقه ساحلی شمال غرب و در بخشهای شرقی بزرگترین گروه اقلیت و در بخش "امپاری(Amparai)" چهل و پنج درصد جمعیت مسلمان را تشکیل میدهند.
به جز در منطقه جفنا و بخشهایی از باتیکولا جمعیت سینهالیها در سراسر کشور در اکثریت و در بخشهای جنوبی تقریبا تمام مردم سینهالی هستند. بخش کلمبو با اکثریت سینهالی، جمعیت بزرگی از تامیلها و مسلمانان نقطه اختلاط گروههای اجتماعی گوناگونی است. در این میان هفتاد و دو درصد گروههای اجتماعی کوچک "برگرها(Burghers)" و شصت و دو درصد "مَلَیها(Malays)" ی مسلمان نیز در کلمبو زندگی می کنند. در بیشتر موارد اقلیتها در روستاهایی کاملا جدای از دیگران و یا در یک روستا و شهر ولی در محله یا محلههایی مخصوصی به خودشان و جدای از دیگران سکونت دارند.
جامعه ای سریلانکا همچنان روستایی است و اکثر مردم در روستاهای کوچک به کشاورزی اشتغال دارند. خانوادههای کشاورزان از چند الگوی اسکان استفاده می کنند. گاهی پیروان ادیان، در شالیزارها، با محوریت مراکز دینی که کانون فعالیتهای قومی آنها است، اسکان یافتهاند یا روستاییان چندین مغازه و خانههایشان را در طول جادهای اصلی ساختهاند و در مدل دیگر، آنها خانههای کوچکشان را در قالب یک روستا سر و سامان دادهاند. شالیزارها، مزارع نیشکر و کشت و کار و باغستانها درست از پشت دیوار خانههای روستایی به دور دستها کشیده شدهاند. روستائیان درختان متنوع نارگیل را در حاشیه جادههای اصلی و فرعی و روی مرزهای مزارع ردیف کاشتهاند. بعضی از خانههای روستایی باغچه و محل کشت سبزیجات گوناگون است. در فصل بارندگی سبزی های خودرو همه جا را سبز و خرم میسازند. در طول دو دهه از 1970 به بعد، دولت در قالب طرحهای سدسازی روی رودخانه مهاولی و آبرسانی، زمینهای کشاورزی را در دشتها شمالی و شرقی کم آب گسترش داد و از آن پس جمعیت زیادی در این مناطق اسکان یافتند. در منطقه کوهستانی کندی به دلیل ارتفاعات و تپه های زمین کشاورزی زیادی نیست ولی با این حال شالیزارهای کوچکی را احداث کردهاند. منطقه جنوب غربی جمعیت فراوان و روستاهای نسبتا زیادی دارد، ولی زمین بلااستفاده چندانی باقی نمانده است. شبه جزیره جفنا اگر چه منطقه نسبتا خشکی است، اما جمعیت و مزارع فراوان دارد.
نوار ساحلی جزیره از الگوی دیگری از اسکان پیروی میکند. این الگو در نتیجه تحول در مدل اسکان جامعه ماهیگیران بوجود آمده است. روستاهای ماهیگیران از طریق جاده اصلی و راه آهن ساحلی به یکدیگر متصل شده و با راحت تر و زیادتر شدن ترددها و جابجاییها در دوره استعمار و پس از استقلال در امتداد سواحل، حجم و اندازه جمعیت روستاها، مراکز و بازارها نیز زیادتر شدند و به این ترتیب شهرها و شهرکهایی زیادی در طول سواحل گسترش یافتند. بر اساس آمار سال 2024 کلمبو، دهیوالا و ماهارگاما پر جمعیتترین شهرهای سریلانکا هستند [۱۵].[۱۰]
جدول شماره 2. درصد جمعیت در شهر و روستا
درصد جمعیت روستایی | 2024 | 82.3 |
درصد شهرنشینی | 2024 | 17.9 |
میزان رشد سالانه شهرنشینی | 2024 | 0/3- |
پر جمعیتترین شهرها | کلمبو، دهیوالا و ماهارگاما |
موقعیت و تأثیرگذاری گروههای اجتماعی
نظام آموزش ابتدایی دو گانه سینهالی یا تامیل در نخستین مرحله نقش موثری در جدایی بچهها و این دو گروه اجتماعی از یکدیگر را دارد. روح حاکم بر بنگاههای تجاری که به وسیله هر کدام از دو گروه قومی اداره می شوند، سینهالی یا تامیل است و هر بنگاه و موسسه تنها رزق و روزی یکی از این دو گروه نژادی را تامین می کند. تیمهای ورزشی نیز تمایل دارند اعضایشان را فقط از یک گروه قومی برگزینند. هر یک از دو مذهب هندو و بودایی نیز به طور طبیعی ویژه یک قوم و نژاد خاص است. در چنین فضایی شمار اشخاصی که به هر دو زبان سینهالی و تامیل روان صحبت کنند، زیاد نیست و لهجه زبان مادری هر نژاد متفاوت از دیگری است.
به رغم وجود این همه عوامل جدایی، سیاست دولت در برخورد با هر دو گروه از اتباعش سیاستی مبتنی بر برابری است و در سطح محلات در شهرهای مختلف شبکه های شخصی و افراد از نژادهای گوناگونی هستند که برای ایجاد و گسترش پیوند و دوستی میان اعضای گروههای اجتماعی و نژادی تلاش میکنند.
ترس از سلطه و نفوذ اکثریت برای از بین بردن مذهب، زبان و نظام فرهنگی اقلیت ها موجب افزایش جدایی میگردد. سینهالیها در داخل سریلانکا نژاد اکثریت و پر قدرت و نفوذی هستند، ولی به طور کلی با توجه به قرابت نژادی، زبانی، فرهنگی و مذهبی اقلیت تامیل کشور با تامیل های کشور همسایه یعنی هندوستان، همیشه احساس میکنند در معرض تهدید قرار دارند. جمع جمعیت تامیل دو کشور جمعیت سینهالی را به یک چهارم آنها تقلیل میدهد.
واقعیت هایی تاریخی مانند برپایی دولت تامیل در شمال، برخورداری تامیلها از امتیازاتی در دوران حاکمیت استعمار و همچنین تجددطلبی، آگاهی و نوگرایی دوره معاصر در ایالت جنوبی تامیل نادوی هند بیانگر ظرفیت و استعداد جامعه تامیل سریلانکا برای کسب قدرت است. این در حالی است که تامیلها در این کشور در اقلیت هستند و نسبت به حمایتهای هند از خود اطمینان ندارند. آنها در برابر تمامیت خواهی سینهالیها برای به دست گرفتن دولت و اعمال محدودیتهای بیشتر علیه جامعه تامیل از خود تحرک و عکس العمل نشان می دهند. از سوی دیگر جامعه سینهالی نیز به علت این که در سراسر جهان تنها گروه اجتماعی سینهالی زبان و تنها پیروان مکتب بودایی تراودا هستند، احساس انزوا می کنند. شورشها و فعالیتهای نظامی علیه تامیلها در دهه هشتاد میلادی بخش بزرگی از جامعه تامیل را به عصیان و نافرمانی کشاند.
در میان چنین فضای نامطلوب حاکم بر روابط سینهالی و تامیل، جامعه مسلمان قرار گرفته که اگر چه زبانشان تامیل است ولی به لحاظ مذهبی و فرهنگی با هر دو گروه یادشده بیگانه است. رهبران مسلمان با اتخاد مواضع مستقل قومی به طور فزایندهای در پی حفظ و حراست از میراث فر هنگی و مذهبی خود هستند [۱۶]. [۱۰]
مهاجرت
در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، روند مهاجرت از روستاها به سوی شهرهای کوچک و بزرگ به سرعت ادامه دارد و افزایش روز افزون جمعیت شهرها یکی از معضلات امروز جهان است؛ در حالی که در چند دهه اخیر در سریلانکا روند مهاجرت بر خلاف سایر جوامع است. در سال های 1971 تا 1981 جمعیت شهرها از 4/22 درصد به 5/21 و[۳] در سال 2009 این رقم به 14 درصد کاهش یافته است. این آمار نشان میدهد که جاذبههای زندگی شهری در این کشور آنچنان قوی نیستند که مانع روند مهاجرت معکوس از شهر به روستا بشوند.
و اما در باره مهاجرت به خارج، از چندین دهه پیش، بیشترین میزان مهاجرت اتباع سریلانکایی به خارج، به کشورهای خاورمیانه به منظور یافتن شغل و کسب درآمد صورت میگیرد. بر پایه مطالعات انجام شده در سال 1979 حدود 47 درصد مهاجرین را زنان تشکیل دادهاند. این رقم در سال 1981 به 52 درصد افزایش یافته است. حدود 75 درصد این زنان ازدواج کرده و در مقایسه با دختران اقامتشان در خارج طولانی تر است[۳]. بنا بر یک مطالعه از حدود هشتصد هزار کارگر سریلانکایی که در خارج مشغول کارند، نود درصدشان در خاورمیانه هستند. این کارگران بیش از یک میلیارد دلار ارز به کشورشان میفرستند [۱۵].[۱۰]
بهداشت و سلامت
سریلانکا در دهههای اخیر توانسته است با بهکارگیری سیاستهای مؤثر در بخش بهداشت و سلامت، از جمله واپایش بیماریهای واگیر و بهبود خدمات بهداشتی برای مادران و کودکان، به پیشرفتهای چشمگیری در این زمینه دست یابد.[۱۷] با وجود این، این کشور همچنان با چالشهای قابلتوجهی مانند سوءتغذیه، بیماریهای غیرواگیر، و نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی مواجه است. [۱۸] [۱۹]
۱. نظام بهداشت عمومی سریلانکا
نظام بهداشت عمومی سریلانکا همواره مورد ستایش سازمانهای بینالمللی بهویژه سازمان بهداشت جهانی (WHO) بوده است. این نظام از زمان استقلال کشور در سال ۱۹۴۸، تغییرات بسیاری را تجربه کرده است. در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، دولت سریلانکا به دلیل ریشهکنی بیماریهایی مانند مالاریا و آبله و بهبود شاخصهای مرگومیر نوزادان و مادران، به یکی از نمونههای موفق بهداشت عمومی در منطقه تبدیل شد.[۲۰]
در دهههای اخیر، سریلانکا موفق به کاهش مرگومیر نوزادان از ۳۴ در هر ۱۰۰۰ تولد زنده در اوایل دهه ۱۹۸۰ به ۶.۲ در هر ۱۰۰۰ تولد زنده در سال ۲۰۲۴ شده است. همچنین، امید به زندگی نیز به طور مستمر افزایشیافته است، بهطوریکه در سال ۱۹۸۰ امید به زندگی برای مردان ۶۵ سال و برای زنان ۶۸ سال بود؛ درحالیکه در سال ۲۰۲۴ این میزان به ترتیب به ۷۶ سال و ۸۰ سال رسیده است.[۲۱]
۲. دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی
دسترسی به خدمات بهداشتی در سریلانکا به طور سنتی در مناطق شهری بهتر از مناطق روستایی بوده است. در سال ۲۰۲۴، این نابرابریها همچنان وجود دارد، هرچند که دولت اقدامات قابلتوجهی برای گسترش خدمات بهداشتی در روستاها و مناطق محروم انجام داده است.[۲۲] حدود ۹۸ درصد از جمعیت شهری به خدمات بهداشتی دسترسی دارند، درحالیکه این رقم در مناطق روستایی به ۸۵ درصد میرسد. در مقایسه، در دهه ۱۹۸۰، تنها ۷۰ درصد از جمعیت شهری و ۵۰ درصد از جمعیت روستایی به این خدمات دسترسی داشتند.[۲۳]
بااینحال، یکی از چالشهای عمده سریلانکا در سال ۲۰۲۴، دسترسی ناکافی به آب آشامیدنی سالم در مناطق روستایی است. درحالیکه در سال ۱۹۹۰ حدود ۴۰ درصد از ساکنان روستاها به آب سالم دسترسی نداشتند، این رقم تا سال ۲۰۲۴ به ۲۰ درصد کاهشیافته است. اما همچنان حدود یکپنجم از جمعیت روستایی از آب آشامیدنی ناسالم استفاده میکنند که منجر به شیوع بیماریهای واگیر مانند اسهال و هپاتیت میشود.[۲۴] [۲۵]
۳. بیماریهای واگیر و کنترل آنها
سریلانکا به طور تاریخی با بیماریهای واگیر متعددی از جمله مالاریا، تب دنگی و هاری درگیر بوده است.[۲۶] در دهه ۱۹۸۰، مالاریا یکی از علل اصلی مرگومیر در این کشور بود، بهطوریکه در سال ۱۹۸۵ بیش از ۱۰۰ هزار نفر به این بیماری مبتلا شدند. [۲۷]اما با اجرای برنامههای مؤثر کنترل مالاریا، تعداد موارد ابتلا به این بیماری تا سال ۲۰۲۴ به کمتر از ۱۰۰۰ مورد در سال کاهشیافته است.[۲۸]
در زمینه تب دنگی که از دهه ۱۹۹۰ به طور گستردهای در سریلانکا شایع شده بود، دولت در سال ۲۰۲۴ با چالشهای بزرگی مواجه است. با وجود تلاشهای گسترده برای کنترل این بیماری، در سال ۲۰۲۴ حدود 30 هزار مورد ابتلا به تب دنگی گزارش شده است[۲۹]، درحالیکه در سال ۲۰۱۵ این رقم حدود 17هزار مورد بود.[۳۰] افزایش دما و تغییرات اقلیمی در منطقه، شرایط مناسبی را برای گسترش این بیماری ایجاد کرده است.[۳۱]
همچنین، هاری همچنان یکی از معضلات بهداشتی سریلانکا است. هرچند که در دهه ۱۹۸۰ حدود ۳۰۰ نفر در اثر هاری جان خود را از دست میدادند، در سال ۲۰۲۴ این رقم به کمتر از ۱۰۰ نفر کاهشیافته است.[۳۲] این کاهش به دلیل واکسیناسیون گسترده حیوانات و اجرای برنامههای آگاهیبخشی عمومی بوده است.[۳۳]
۴. بیماریهای غیرواگیر و چالشهای جدید
یکی از مهمترین تغییرات در نظام بهداشت عمومی سریلانکا، افزایش میزان بیماریهای غیر واگیر مانند دیابت، بیماریهای قلبی و عروقی و سرطان است.[۱۸] درحالیکه در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، بیماریهای واگیر عامل اصلی مرگومیر در سریلانکا بودند، در سال ۲۰۲۴، حدود ۷۰ درصد از مرگومیرها ناشی از بیماریهای غیرواگیر است.[۳۴]
بیماریهای قلبی و عروقی در سال ۲۰۲۴ بهعنوان عامل ۳۴ درصد از مرگها ثبت شده است،[۳۵] درحالیکه در سال ۱۹۹۰ این رقم حدود ۲۰ درصد بود.[۳۶] شیوههای نادرست زندگی از جمله تغذیه نامناسب، افزایش مصرف غذاهای فراوریشده و کمبود فعالیت بدنی از مهمترین عوامل افزایش این بیماریها در سریلانکا هستند.
دیابت نیز یکی از معضلات بزرگ بهداشت عمومی در سریلانکا به شمار میرود. در سال ۲۰۲۴، حدود ۱۰ درصد از جمعیت بزرگسال این کشور به دیابت مبتلا هستند.[۳۷] این در حالی است که در سال 1990، تنها 3 درصد از جمعیت به این بیماری مبتلا بودند.[۳۸] افزایش نرخ چاقی در میان جمعیت، بهویژه در شهرهای بزرگ، یکی از عوامل مهم افزایش دیابت در سریلانکا است.
۵. سلامت مادران و کودکان
بهبود سلامت مادران و کودکان یکی از موفقیتهای چشمگیر سریلانکا در دهههای گذشته بوده است. در دهه ۱۹۸۰، نرخ مرگومیر مادران حدود ۱۴۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار تولد زنده بود.[۳۹] این رقم تا سال ۲۰۲۴ به ۳۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار تولد کاهشیافته است.[۴۰] بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی، افزایش آموزشهای پیش از زایمان و مراقبتهای پس از زایمان، نقش مهمی در این کاهش ایفا کردهاند.
نرخ مرگومیر نوزادان نیز از ۳۴ در هر ۱۰۰۰ تولد زنده در سال ۱۹۸۰ به 7.4 در سال ۲۰۲۴ کاهشیافته است.[۴۱] برنامههای گسترده ایمنسازی، مراقبتهای بهداشتی رایگان برای نوزادان و مادران و ارتقای سطح آگاهی عمومی از مهمترین عوامل کاهش مرگومیر نوزادان در سریلانکا بودهاند.
۶. تغذیه و سوءتغذیه
سوءتغذیه یکی از چالشهای قدیمی سریلانکا است که همچنان ادامه دارد. در دهه ۱۹۸۰، حدود ۳۰ درصد از کودکان زیر پنج سال از سوءتغذیه رنج میبردند.[۴۲] در سال ۲۰۲۴، این رقم به ۱۷ درصد کاهشیافته است.[۴۳] برنامههای دولتی مانند توزیع مکملهای غذایی در مدارس و برنامههای تغذیه برای مادران باردار و نوزادان نقش مهمی در کاهش سوء تغذیه داشتهاند.
بااینحال، در مناطق فقیرنشین و روستایی همچنان سوءتغذیه بهعنوان یکی از مشکلات بهداشتی جدی مطرح است. تورم بالا و افزایش هزینههای زندگی در دهه ۲۰۲۰، دسترسی بسیاری از خانوارهای کمدرآمد به مواد غذایی باکیفیت را محدود کرده است. حدود ۱۰ درصد از جمعیت سریلانکا در سال ۲۰۲۴ با ناامنی غذایی مواجه هستند.[۴۴]
۷. سیاستهای رشد جمعیت و تأثیرات آن بر بهداشت
سیاستهای جمعیتی سریلانکا در طول دهههای اخیر به سمت کنترل رشد جمعیت و کاهش نرخ باروری حرکت کرده است. در سال ۱۹۸۰، نرخ باروری کل در سریلانکا حدود ۳.۵ فرزند بهازای هر زن بود.[۴۵] این رقم تا سال ۲۰۲۴ به ۲.۱ کاهشیافته است.[۴۶] برنامههای دولتی برای کنترل جمعیت، شامل ترویج استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری و آموزشهای مربوط به برنامهریزی خانواده، از مهمترین عوامل کاهش نرخ باروری بوده است.
کاهش نرخ باروری تأثیرات مثبتی بر سلامت مادران و کودکان داشته و امکان دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی و آموزشی را فراهم کرده است. بااینحال، این کاهش نرخ باروری به نگرانیهایی درباره پیر شدن جمعیت و افزایش بار مالی بر سیستم بهداشتی در آینده دامن زده است.[۴۷]
۸. تحلیل و پیشبینی آینده
سریلانکا طی چند دهه گذشته به پیشرفتهای قابلتوجهی در حوزه بهداشت و سلامت دستیافته است. کاهش مرگومیر نوزادان و مادران، کنترل بیماریهای واگیر، و ارتقای سطح زندگی مردم از طریق بهبود خدمات بهداشتی از دستاوردهای برجسته این کشور محسوب میشود.[۴۸] درعینحال، چالشهای متعددی از جمله افزایش بیماریهای غیرواگیر، سوءتغذیه در مناطق محروم، و نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی همچنان وجود دارد که به بررسی آنها و تلاش بیشتر برای مقابله با این معضلات نیاز است.[۴۹]
در آینده، سریلانکا با چالشهای زیر مواجه خواهد بود:[۵۰]
۱. افزایش جمعیت سالمندان
با کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی، سریلانکا بهتدریج با پدیده پیر شدن جمعیت مواجه میشود. این امر میتواند فشار زیادی بر سیستم بهداشت و رفاه اجتماعی کشور وارد کند.[۵۱] در سال ۲۰۲۴، حدود ۱۲ درصد از جمعیت کشور بالای ۶۵ سال هستند[۵۲] و این میزان در دهههای آتی بهسرعت افزایش خواهد یافت. دولت سریلانکا نیازمند توسعه سیستمهای بهداشتی و رفاهی برای پاسخگویی به نیازهای سالمندان است، از جمله بهبود خدمات پزشکی و مراقبتهای طولانیمدت.
۲. افزایش بیماریهای غیرواگیر
رشد سریع بیماریهای غیرواگیر مانند بیماریهای قلبی و دیابت، یکی از مهمترین تهدیدهای بهداشتی برای آینده این کشور است. افزایش شیوههای زندگی نامناسب از جمله مصرف غذاهای فراوریشده، افزایش کمتحرکی و مشکلات ناشی از چاقی، سبب افزایش این بیماریها شده است.[۵۳] برای مقابله با این چالش، دولت نیاز به سرمایهگذاری بیشتر در برنامههای پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر، از جمله آگاهیبخشی عمومی و ایجاد زیرساختهای مناسب برای ارتقای سبک زندگی سالم دارد.
۳. نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی
هرچند که سیستم بهداشت عمومی سریلانکا از نظر دسترسی عمومی قابلتحسین است، اما همچنان نابرابریهایی میان مناطق شهری و روستایی و همچنین اقشار مرفه و فقیر وجود دارد. در سال ۲۰۲۴، دسترسی به خدمات بهداشتی در مناطق شهری به طور قابلتوجهی بهتر از مناطق روستایی است.[۵۴] این امر بهویژه در دسترسی به آب آشامیدنی سالم و خدمات بهداشتی تخصصی نمایان است. دولت باید تلاش بیشتری در کاهش این نابرابریها و افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی در سراسر کشور انجام دهد.
۴. تأثیر تغییرات اقلیمی
تغییرات اقلیمی یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر سلامت عمومی سریلانکا در آینده است. افزایش دما و تغییر الگوهای بارندگی میتواند باعث افزایش شیوع بیماریهای واگیر مانند تب دنگی و مالاریا شود.[۵۵] در سال ۲۰۲۴، با وجود کاهش موارد مالاریا، تب دنگی همچنان یکی از مشکلات عمده بهداشتی در سریلانکا است.[۵۶] دولت نیاز به تقویت برنامههای بهداشت محیطی و کنترل پشهها بهویژه در مناطق گرمسیری دارد.
۵. توسعه نظام بهداشت خصوصی
در سالهای اخیر، بخش خصوصی در سیستم بهداشت سریلانکا نقشبرجستهتری ایفا کرده است. بیمارستانها و درمانگاههای خصوصی در شهرهای بزرگ خدمات بهداشتی باکیفیتی را ارائه میدهند، اما هزینه بالای این خدمات برای بسیاری از مردم غیرقابلدسترسی است. آینده نظام بهداشت سریلانکا وابسته به تعادلی است که بین بخش خصوصی و دولتی برقرار میشود[۵۷]. افزایش همکاریها و تنظیم مقررات دقیقتر برای نظارت بر خدمات خصوصی ضروری است تا تضمین شود که همه اقشار جامعه، بهویژه گروههای کمدرآمد، به خدمات بهداشتی مناسب دسترسی داشته باشند.
سیستم بهداشت عمومی سریلانکا در سال ۲۰۲۴ یکی از پیشرفتهترین و موفقترین سیستمهای بهداشت در منطقه جنوب آسیا به شمار میرود.[۵۸] این کشور با وجود چالشهای اقتصادی و اجتماعی توانسته است با اجرای سیاستهای بهداشتی مؤثر، به دستاوردهای چشمگیری در کاهش مرگومیر نوزادان و مادران، کنترل بیماریهای واگیر و افزایش امید به زندگی برسد.
بااینحال، چالشهای جدیدی مانند افزایش بیماریهای غیرواگیر، پیری جمعیت، و نابرابریهای بهداشتی همچنان تهدیدی جدی برای آینده بهداشت عمومی سریلانکا به شمار میآیند. دولت باید با اجرای سیاستهای جامعتری در جهت کاهش نابرابریها، افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و مقابله با بیماریهای جدید گام بردارد.
پیشبینی میشود که اگر سیاستهای مناسب در این زمینه ادامه یابد، سریلانکا میتواند بهعنوان یک الگوی موفق در بهبود سلامت عمومی در میان کشورهای درحالتوسعه شناخته شود.
زبان
زبان یکی از مهمترین عناصر و نمادهای هویت ملی است. زبان اکثریت مردم سریلانکا زبان "سینهالی" است. این زبان به دلیل این که فقط در این جزیره رواج دارد، از زبانها کوچک جهان به شمار میآید (مظفری, 1369, ص. 115). زبان تامیل دومین زبان رایج در این کشور است. ایالت های شمالی و شرقی سریلانکا تامیل زبان هستند. بیش از شصت میلیون نفر در هندوستان، سنگاپور، برمه، اندونزی، مالزی، ویتنام و سایر کشورهای آسیای شرقی به این زبان صحبت میکنند. با گذشت زمان به تدریج، در میان زبان "تامیل سریلانکایی"، به ویژه زبانی که در میان مسلمانان رایج است، با زبان تامیل مردمان جنوب هند تفاوتهایی پدیدار شده است، اما این تفاوتها هنوز به آن اندازه نیست که دو طرف زبان یکدیگر را درک نکنند (مظفری, 1369). آنچه در باره درصد جمعیت اقوام از منابع مختلف نقل شده، با شاخص "زبان" است؛ اما این نسبت بر اساس شاخص "دین" متفاوت است. بنا بر یک برآورد که بر این پایه انجام شده 1/69 درصد بودایی، 6/7 درصد مسلمان، 1/7 درصد هندو، 2/6 درصد مسیحی و 10 درصد نامشخص است [۱۵]. به بیان روشنتر، در معادلات اجتماعی و سیاسی نباید مسلمانان تامیل زبان را بخشی از جمعیت تامیل زبان و هندو مذهب به حساب آورد، همان طور که نباید مردم مسیحی مذهب را در گروه سینهالی زبان قرار داد.
زبان هایی که مردم سریلانکا صحبت می کنند تحت تاثیر شدید زبان های کشورهای همسایه آن هند، مالدیو و مالزی است. مهاجران عرب و قدرتهای استعمارگر پرتغال، هلند و انگلیس نیز زبان مردم این جزیره را تحت تاثیر قرار داده اند. در سریلانکا بیش از پنجاه هزار نفر به زبان مالایی سریلانکایی صحبت می کنند که ریشه مالزی دارد. در مراسم دینی و مذهبی مسلمانان از زبان عربی به طور گسترده استفاده می شود. در این میان حدود سه هزار نفر از مردم پرتغالی الاصل این کشور هستند که به زبان هندو- پرتغالی صحبت می کنند [۵۹].
موضوع زبان رسمی و ملی در فرهنگ و در فضای سیاسی سریلانکا، بسیار تاثیرگذار و یکی از اساسی ترین علل بروز مشاجرات بین مردم تامیل و سینهالی بوده است. در دهۀ 1950 پس از رسمی شدن زبان سینهالی، از تمامی کارمندان خواسته شد تا ظرف سه سال زبان سینهالی را فرا بگیرند در غیر این صورت ممکن است شغلشان را از دست بدهند. در سال 1958 مجلس قانونی را تصویب کرد که مطابق آن زبان سینهالی تنها زبان رسمی کشور سریلانکا است. بنا بر این زبان سینهالی در تمامی امور دولتی مورد استفاده قرار گرفت. تامیل ها در هنگام تصویب این قانون به شدت به این اقدام اعتراض کردند. [۵۹] زبان مساله مهم سیاسی، ملی ، و مذهبی شد و کشور را به آشوب کشید. در پاسخ به اعتراضات پیوسته مردم تامیل، در سال 1978 قانون اساسی اصلاح شد و طبق بندهای یک و دو از اصل هجدهم این قانون هر دو زبان "سینهالی" و "تامیل"، " به عنوان زبان رسمی و ملی" معرفی شدند (lanka)؛ البته با این قید که در مناطق تامیل نشین شمالی و شرقی مکاتبات اداری می بایست به زبان تامیل انجام شود. ارتباطات رسمی، اسناد، نشریات، اطلاعیههای دولتی باید به هر دو زبان ملی به اطلاع مردم برسد و استفاده از زبانهای ملی در مکاتبات، سخنرانیها، مذاکرات و محاورات رسمی مجلس و دستگاههای دولتی مجاز است. بر پایه اصل 23 قانون اساسی (lanka) قوانین مجلس باید به هر سه زبان سینهالی، تامیل و انگلیسی منتشر شود. در نظام آموزشی نیز، شهروندان سریلانکایی حق دارند یکی از این دو زبان را به عنوان زبان آموزشی خود انتخاب کنند. زبان انگلیسی نیز در حد زبان دوم در این کشور رواج دارد و از ابتدایی تا آموزش عالی زبان دوم آموزشی است[۵۹] .
از آنجا که سریلانکا از سال 1798 تا 1948 میلادی از مستعمرات انگلیس بوده و مستقیم به وسیله آین کشور اداره میشده، لذا زبان انگلیسی از سال 1833 تا چند سال پس از استقلال (1958) زبان رسمی کشور و کم کم در این سرزمین رواج و گسترش یافت. امروز بیش از ده درصد مردم با این زبان آشنایی و یا تسلط دارند[۱۵]. بر اساس بند 3 اصل هجدهم قانون اساسی زبان انگلیسی زبان رابط است. زبان انگلیسی عملا نقش زبان رابط را میان تامیل و سینهالیها ایفاء میکند. به رغم تمایلات و رقابتهای ملی و قومی که در قوانین نیز بازتاب یافته است، این سه زبان در اسناد، سخنرانیها و مذاکرات رسمی کاربرد گستردهای دارند. تعداد زیادی از نشریات، مطبوعات، رسانهها، بخشهای کلانی از برنامههای رادیویی و تلویزیونی کشور به این سه زبان هستند و بعضی نیز منحصرا با یکی از آنها منتشر و پخش میشوند. تعداد کسانی که به زبان انگلیسی آشنایی و یا تسلط دارند، در شهرهای کلمبو، کندی، گال و مناطق توریستی در جنوب و شمال غربی بیشتر از سایر نقاط کشور است [۳]. بین المللی بودن زبان انگلیسی، نیازهای علمی و اطلاعاتی و وجود فرصتهای بیشتر شغلی در داخل و خارج و همچنین امکان کسب درآمد بیشتر مزیتهای نسبی این زبان به شمار میآیند. این امر علت اصلی روی آوردن بیشتر مردم و دولت به این زبان است.[۱۰]
مهمترین شهرها
کلمبو بزرگترین و مهمترین شهر سریلانکا، شهری بندری و تجاری است که در ساحل غربی آن واقع شده است. حدودا یک و نیم میلیون جمعیت در این شهر و شهرک های حومه آن زندگی می کنند. سری جایاواردنه پورا(Sri Jayawardenepura (Kotte)) معروف به گوتّه پایتخت اداری کشور در حومه شهر کلمبو قرار دارد. دیگر شهرهای مهم عبارتند از شهر کندی(Kandy) (پایتخت پادشاهان سینهالی تا سال 1815 یعنی پیش از اشغال کشور به وسیله انگلیسی ها). بندر جفنا(Jaffna) در شمال، شهر بندی تریکومالی(Trincomalee) در شمالشرق و شهر بندی گاله(Galle) در جنوب[۶۰].[۱۰]
نیز نگاه کنید به
جغرافیایی جمعیتی در چین؛ جغرافیای انسانی روسیه؛ جغرافیای انسانی سودان؛ جغرافیای انسانی اردن؛ جغرافیای انسانی ژاپن؛ جغرافیای انسانی کانادا؛ جغرافیای انسانی کوبا؛ جغرافیای انسانی لبنان؛ جغرافیای انسانی تونس؛ جغرافیای انسانی ساحل عاج؛ جغرافیای انسانی مالی؛ جغرافیای انسانی افغانستان؛ جغرافیای انسانی تایلند؛ جغرافیای انسانی آرژانتین؛ جغرافیای انسانی فرانسه؛ جغرافیای انسانی اسپانیا؛ جغرافیای انسانی اوکراین؛ جغرافیای انسانی سوریه؛ جغرافیای انسانی قطر؛ جغرافیای انسانی امارات متحده عربی؛ جغرافیای انسانی اتیوپی؛ جغرافیای انسانی سیرالئون؛ جغرافیایی جمعیتی در چین؛ جغرافیایی انسانی سنگال؛ جغرافیای انسانی زیمبابوه؛ جغرافیای انسانی بنگلادش؛ جغرافیای انسانی مصر
کتابشناسی
- ↑ Sri Lanka Demographics 2024 (Population, age, sex, Trends) - Worldometer. (n.d.). https://www.worldometers.info/demographics/sri-lanka-demographics/
- ↑ Perera, E. L. S. J., UNFPA Sri Lanka, Department of Census and Statistics, Sri Lanka, & UNFPA Sri Lanka Strategic Communications & Advocacy Team. (2017). Fertility and Nuptiality 1 Ageing Population of Sri Lanka: Emerging issues, needs and policy implications [Thematic Report]. https://srilanka.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20Ageing%20Monograph%20Report_0.pdf
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Statista. (2024, July 11). Crude death rate South Asia 2024, by country. https://www.statista.com/statistics/615643/crude-death-rate-in-south-asia-by-country/#:~:text=In%202024%2C%20Sri%20Lanka%20had,per%201%2C000%20of%20the%20population.
- ↑ Department of Census and Statistics. (n.d.). http://www.statistics.gov.lk/Notice/SLFigures
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Radhakrishnan, R. (2024, August 31). Sri Lanka election 2024: Tamil parties struggle for relevance as presidential candidates ignore minority concerns. Frontline. https://frontline.thehindu.com/world-affairs/sri-lankan-tamils-2024-presidential-election-ranil-wickremesinghe-premadasa-dissanayake/article68572229.ece
- ↑ Minority Rights Group. (2024b, April 12). Tamils in Sri Lanka - Minority rights group. https://minorityrights.org/communities/tamils/#:~:text=There%20are%20two%20groups%20of,%25%20of%20the%20country's%20population).[۱]
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.
- ↑ Flonnet.com. (n.d.). http://www.flonnet.com/fl1816/18160950.htm
- ↑ Muslim Population by country 2024. (n.d.). https://worldpopulationreview.com/country-rankings/muslim-population-by-country
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ ۱۰٫۴ ۱۰٫۵ رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ECONOMIC STATISTICS OF SRI LANKA. (2024). http://www.statistics.gov.lk/Publication/Economic-Statistics-2024
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ Release of “Economic and Social Statistics of Sri Lanka -2024.” (n.d.). Retrieved September 8, 2024, from https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/cbslweb_documents/press/pr/press_20240830_release_of_economic_and_social_statistics_of_sri_lanka_2024_e.pdf
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ World Bank Group. (2024c, April 2). Sri Lanka’s economy shows signs of stabilization, but poverty to remain elevated. World Bank. https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2024/04/01/sri-lanka-s-economy-shows-signs-of-stabilization-but-poverty-to-remain-elevated
- ↑ MONTHLY ECONOMIC INDICATORS January 2024 Statistics Department Central Bank of Sri Lanka. (n.d.). https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/cbslweb_documents/statistics/mei/MEI_202401_e.pdf
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ ۱۵٫۳ State, U. o. (2008). world facts/Sri-Lanka. Retrieved 10 11, 1390, from http://worldfacts.us: http://worldfacts.us/Sri-Lanka.htm
- ↑ sri lanka society, buddhism and politic. (n.d.). Retrieved from http://www.photius.com/countries/sri_lanka/society/sri_lanka_society_buddhism_and_politic~417.html
- ↑ Moseley, M. (2015). Maternal and Child Health Services.[۲]
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Ramesh, S., & Kosalram, K. (2023). The burden of non-communicable diseases: A scoping review focus on the context of India. Journal of Education and Health Promotion, 12.[۳]
- ↑ Zegeye, B., El-Khatib, Z., Ameyaw, E., Seidu, A., Ahinkorah, B. O., Keetile, M., & Yaya, S. (2021). Breaking Barriers to Healthcare Access: A Multilevel Analysis of Individual- and Community-Level Factors Affecting Women’s Access to Healthcare Services in Benin. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(1), 1-15.[۴]
- ↑ Silva, S. J. R. d., & Pena, L. (2021). Collapse of the public health system and the emergence of new variants during the second wave of the COVID-19 pandemic in Brazil. One Health, 13.[۵]
- ↑ World Bank Open Data. (n.d.-b). World Bank Open Data. https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.IMRT.IN?locations=LK
- ↑ Shahbaz, F., Baig, M. A. A., Tarar, A. Z., Majeed, F., Sultan, M. Y., Rehman, M., Haider, N., Chaudary, N., & Saleem, J. (2023). Role of Sehat Insaf Card in access to healthcare services. International Journal of Health Sciences.[۶]
- ↑ World Health Organization. (2011). Addressing health of the urban poor in South-East Asia Region: Challenges and opportunities. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/204753/B4755.pdf
- ↑ Hafeez, A., Shamair, Z., Shezad, N., Javed, F., Fazal, T., Rehman, S., Bazmi, A. A., & Rehman, F. (2021). Solar powered decentralized water systems: A cleaner solution of the industrial wastewater treatment and clean drinking water supply challenges. Journal of Cleaner Production.[۷]
- ↑ Manderson, L., & Jewett, S. (2023). Risk, lifestyle and non-communicable diseases of poverty. Globalization and Health.[۸]
- ↑ Fernando, P., Janaka, H., Prasad, T., Pastorini, J., & Lanka, S. (2010). Identifying elephant movement patterns by direct observation (Vol. 33, pp. 41-46).[۹]
- ↑ Balikagala, B., Fukuda, N., Ikeda, M., Katuro, O. T., Tachibana, S.-I., Yamauchi, M., ... Mita, T. (2021). Evidence of Artemisinin-Resistant Malaria in Africa. The New England Journal of Medicine, 385(13), 1163-1171.[۱۰]
- ↑ Seneviratne, S., Fernando, D., Rajitha Wickremasinghe, Sujai Senarathne, Pubudu Chulasiri, Nethmini Thenuwara, Champa Aluthweera, Iromi Mohotti, Shamila Jayakuru, Fernando, T., Anula Wijesundara, Rohini Fernandopulle, & Mendis, K. (2024). An epidemiological analysis of severe imported malaria infections in Sri Lanka, after malaria elimination. Malaria Journal, 23(1). https://doi.org/10.1186/s12936-024-05014-w
- ↑ First, N. (2024). 30,000+ Dengue Cases Reported In 2024. Newsfirst.lk. https://www.newsfirst.lk/2024/07/13/30-000-dengue-cases-reported-in-2024
- ↑ Trivedi, S., & Chakravarty, A. (2022). Neurological Complications of Dengue Fever. Current Neurology and Neuroscience Reports, 22.[۱۱]
- ↑ Stewart, I., & Oke, T. (2012). Local Climate Zones for Urban Temperature Studies. Bulletin of the American Meteorological Society, 93.[۱۲]
- ↑ - Epidemiology unit. (n.d.). https://www.epid.gov.lk/case-of-afp
- ↑ Viana, M., Benavides, J. A., Broos, A., Loayza, D. I., Niño, R., Bone, J., ... Streicker, D. (2023). Effects of culling vampire bats on the spatial spread and spillover of rabies virus. Science Advances, 9.[۱۳]
- ↑ Non communicable diseases, mental illnesses, suicides, smoking. (n.d.). In Demographic and Health Survey - 2016, Sri Lanka, Demographic and Health Survey - 2016, Sri Lanka (pp. 221–223). http://www.statistics.gov.lk/Resource/en/Health/DemographicAndHealthSurveyReport-2016-Chapter16.pdf
- ↑ Wijemunige, N., Rannan-Eliya, R. P., Herath, H. M. M., & O’Donnell, O. (2024). The prevalence and epidemiological features of ischaemic heart disease in Sri Lanka. Global Heart, 19(1), 49. https://doi.org/10.5334/gh.1330
- ↑ Cosentino, F., Grant, P., Aboyans, V., Bailey, C. J., Ceriello, A., Delgado, V., ... & Wheeler, D. (2019). 2019 ESC Guidelines on diabetes, pre-diabetes, and cardiovascular diseases developed in collaboration with the EASD. European heart journal.[۱۴]
- ↑ Rannan-Eliya, R. P., Wijemunige, N., Perera, P., Kapuge, Y., Gunawardana, N., Sigera, C., Jayatissa, R., Herath, H. M. M., Gamage, A., Weerawardena, N., Sivagnanam, I., Dalpatadu, S., Samarage, S., Samarakoon, U., Samaranayake, N., Pullenayegam, C., & Perera, B. (2023). Prevalence of diabetes and pre-diabetes in Sri Lanka: a new global hotspot–estimates from the Sri Lanka Health and Ageing Survey 2018/2019. BMJ Open Diabetes Research and Care, 11(1), e003160. https://doi.org/10.1136/bmjdrc-2022-003160
- ↑ Saeedi, P., Petersohn, I., Salpea, P., Malanda, B., Karuranga, S., Unwin, N., ... & Williams, R. (2019). Global and regional diabetes prevalence estimates for 2019 and projections for 2030 and 2045: results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas, 9th edition. Diabetes research and clinical practice.[۱۵]
- ↑ Studnicki, J., & Fisher, J. (2018). Recent Increases in the U.S. Maternal Mortality Rate: Disentangling Trends From Measurement Issues. Obstetrics & Gynecology.[۱۶]
- ↑ Unknown. (n.d.). Saving MotherS’ LiveS in Sri Lanka. https://www.cgdev.org/sites/default/files/archive/doc/millions/MS_case_6.pdf
- ↑ Sri Lanka Death Rate 1950-2024. (2024). Macrotrends.net. https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/LKA/sri-lanka/death-rate
- ↑ Cederholm, T., Jensen, G., Correia, M. I. T., Gonzalez, M. C., Fukushima, R., Higashiguchi, T., ... Compher, C. (2019). GLIM criteria for the diagnosis of malnutrition – A consensus report from the global clinical nutrition community. Journal of Cachexia, Sarcopenia and Muscle, 10, 207-217.[۱۷]
- ↑ 1 in 2 CHILDREN IN SRI LANKA ARE GOING HUNGRY. (n.d.). UNICEF Global. https://help.unicef.org/sri-lanka-hunger
- ↑ Dasgupta, S., & Robinson, E. (2022). Attributing changes in food insecurity to a changing climate. Scientific Reports, 12.[۱۸]
- ↑ Gao, P., Xie, Y., Song, C., Cheng, C., & Ye, S. (2023). Exploring detailed urban-rural development under intersecting population growth and food production scenarios: Trajectories for China’s most populous agricultural province to 2030. Journal of Geographical Sciences, 33, 222-244.[۱۹]
- ↑ Sri Lanka fertility rate 1950-2024. (n.d.). MacroTrends. https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/LKA/sri-lanka/fertility-rate#:~:text=The%20current%20fertility%20rate%20for,a%200.79%25%20decline%20from%202021.[۲۰]
- ↑ Brabaharan, S., Veettil, S., Kaiser, J., Rau Raja Rao, V., Wattanayingcharoenchai, R., Maharajan, M., Insin, P., Talungchit, P., Anothaisintawee, T., Thakkinstian, A., & Chaiyakunapruk, N. (2022). Association of Hormonal Contraceptive Use With Adverse Health Outcomes. JAMA Network Open, 5.[۲۱]
- ↑ Lin, P. Z., & Meissner, C. (2020). Health vs. Wealth? Public Health Policies and the Economy During Covid-19. NBER Working Paper Series.[۲۲]
- ↑ Coombs, N., Campbell, D. G., & Caringi, J. C. (2022). A qualitative study of rural healthcare providers’ views of social, cultural, and programmatic barriers to healthcare access. BMC Health Services Research, 22.[۲۳]
- ↑ Wulf, H. (2021). Developing Countries. The Structure of the Defense Industry.[۲۴]
- ↑ Liu, Y., Chen, L. L., Lv, L., & Failler, P. (2023). The impact of population aging on economic growth: a case study on China.[۲۵]
- ↑ Healthy Aging in Sri Lanka: Stay Strong, Stay Active (2024 Guide) | Nestle Health Science Sri Lanka. (2024). Nestlehealthscience.lk. https://www.nestlehealthscience.lk/blog-articles/healthy-aging-in-sri-lanka#:~:text=Ageing%20in%20Sri%20Lanka
- ↑ None. (2012). Effect of physical inactivity on major non-communicable diseases worldwide: an analysis of burden of disease and life expectancy.[۲۶]
- ↑ World Health Organization. (2024). World health statistics 2024: monitoring health for the SDGs, Sustainable Development Goals.[۲۷]
- ↑ Strihou, J. P. V. Y. d. (2015). Climate Change 2014 - Synthesis Report.[۲۸]
- ↑ Ismail, Z., Asia Dengue Voice & Action Group (ADVA), & ISNTD. (2024). Towards Zero Dengue Deaths: Innovation, Collaboration, Action in Asia. In Asia Dengue Summit Organising Committee, 7th Asia Dengue Summit 2024. https://www.asiadenguesummit.org/wp-content/uploads/7ADS-programme-book_FA1-.pdf
- ↑ Slma, W., & Lk. (n.d.). The Official E Magazine of The Sri Lanka Medical Association Economic Crisis, the way forward and the health sector in Sri Lanka. https://slma.lk/wp-content/uploads/2024/05/SLMA_April-Mag_E-Magazine-FINAL_compressed-2-1-1-1.pdf
- ↑ BUILDING A FUTURE-PROOF DIGITAL HEALTH ECOSYSTEM: A CASE STUDY OF SRI LANKA’S NATIONAL DIGITAL HEALTH BLUEPRINT Saitejaswi Cherukupalli Global Health Informatics Regenstrief Institute. (n.d.). https://ohie.org/wp-content/uploads/2024/04/DigitalHealthBluePrint_SRILANKA-2.pdf
- ↑ ۵۹٫۰ ۵۹٫۱ ۵۹٫۲ Hussein, A. (2004). The Origin of Sinhala . The Sunday Times .
- ↑ Encarta. (n.d.). Sri Lanka.