آموزش عالی سریلانکا
درگذشته و در طول دوران حکومت پادشاهی محلی در سریلانکا تحصیلات عالی فقط در چندین مدرسه بزرگ بودایی وجود داشته است. شروع نظام آموزش عالی جدید در سریلانکا به سال 1870 و تاسیس دانشکده پزشکی سیلان برمیگردد. در پی آن دانشکده حقوق کلمبو(1875)، دانشکده کشاورزی (1884) و دانشکده فنی دولت(1893) (1893) تاسیس شدند. در همین دوران تعداد دانشجویان به شدت افزایش یافت به گونهای که در سال 1900 تعداد دانشجویان به دویست هزار نفر رسید. دانشگاه سیلان در سال 1921 تاسیس گردید ولی این دانشگاه در آغاز به دانشگاه لندن وابسته بود.
در اول ژوئیه 1942 با حکم شماره 20 دانشگاه سیلان که مقرش در کلمبو بود مستقل اعلام گردید. در ماههمین سال، آموزشگاه و دانشکده پزشکی سیلان در یکدیگر ادغام شدند و عملاً دانشگاه سیلان را شکل دادند با استقلال دانشگاه سیلان آموزش رایگان از سطح مهدکودک تا سطح دانشگاه در دسترس همگان بود. این دانشگاه، چهار دانشکده هنر، مطالعات شرق شناسی، علوم و پزشکی را نیز در خود داشت که در هر کدام از آنها 17 رشته تحصیلی تدریس میشد. در سال 1950 دانشکده مهندسی، و در سال 1953 دانشکدههای علوم و کشاورزی به آن اضافه شدند، به این صورت رشتههای تحصیلی دانشگاه سیلان به چهل و سه رشته گسترش یافت. رشتههای زبان عربی در سال 1945، آموزش و تربیت معلم در سال 1949 و باستانشناسی در سال 1959 در این دانشگاه گشایش یافتند. مدتی بعد پردیس دوم دانشگاه سیلان در شهر پردانیا ساخته شد و دانشگاه سیلان به دانشگاه سریلانکا تغییر نام یافت. افزایش تعداد متقاضیان فراگیری سطوح عالی تحصیلی نه تنها باعث گسترش دانشگاه سیلان شد، بلکه دولت را واداشت تا دانشگاههای جدیدی را تاسیس کند. براین اساس و بنا بر مصوبه شماره 45 دولت در سال 1945 دانشگاههای "ویدیو دایا " و" سیری جایاواردانه پورا" و "ویدیا لانکارا(Vidyodaya, Sri Jayawardene Pura and Vidyalankara)" تاسیس گردیدند. به هرحال روند به حدی رضایتبخش پیش رفت که در زمان استقلال (1948) سریلانکا یکی از بهترین زیر ساختهای آموزشی را داشت.
دانشگاه سریلانکا در سال 1972 مستقیم زیر نظر دولت اداره درآمد و مدیریت متمرکزی پیدا کرد. به منظور گسترش و توسعه آموزش عالی کشور در دهه 1980 لالیت آتولاتومودالی(Lalith Athulathumudali) وزیر آموزش صندوق ماهاپولا(Mahapola Fund) را تاسیس کرد. بودجه مورد نیاز کلیه دانشگاههای دولتی، موسسات آموزش عالی و بورسهای تحصیلی تا به امروز از محل این صندوق تامین میگردد. در بین موسسات آموزش عالی فقط دانشکده پزشکی شمال کلمبو، خصوصی است و بودجه آن از طریق شهریه دریافتی بابت ثبت نام دانشجویان تامین میشود.
در طول سالهای 1970 و 1980 بیشترین سهم آموزشی به رشتههای فنی اختصاص داشته است. در اواخر دهه 1980 وزارت علوم شبکهای از 27 دانشکده فنی را در سراسر کشور فعال کرده که دورههای حسابداری تجارت، تکنولوژی کشاورزی، اقتصاد و ساخت و تولید را آموزش میدهند. وزارت کار نیز سه موسسه آموزش و کارآموزی را تاسیس کرده که بر اساس آمار منتشره در اواسط دهه 1980 بیست و دو هزار دانشجو داشتهاند. همچنین در سال 1999 دانشکدههای ملی و مراکز مربی تاسیس و تحصیلات کامپیوتری در مدارس تقویت شد و برای تاسیس مراکز آموزشی کامپیوتری پیشرفته بر اساس ناحیه و منطقه گامهایی برداشته شد. در زمینه تحصیلات تکمیلی در سال 1999 دانشگاه "وایامبا(Wayamba)" تاسیس گردید. اکنون دانشگاههای کلمبو، پردنیا و جفنا از مهمترین دانشگاههای کشور هستند. سال تحصیلی کلیه دانشگاهها از اکتبر تا سپتامبر است.
تاریخچه تاسیس آموزشگاههای عالی
در قسمت پیشین نسبتاً مفصل درباره تاریخچه آموزش عالی و برخی دانشگاه های سریلانکا بحث شد. جدای از دانشگاههایی که از آنها نام برده شد، برخی از آموزشگاههای خصوصی نیز هستند که در رشتههای مختلف دانشجو میپذیرند و به فارغ التحصیلان خود مدارک عالی اعطا میکنند. بعضی از این آموزشگاهها وابسته به یکی از دانشگاهها یا آموزشگاههای عالی کشورهای خارجی هستند. متون درسی، مواد لازم، شیوه تدریس آنها توسط آموزشگاه مادر مشخص، و اوراق دانشجویان نیز توسط آنان تصحیح و حتی مدارک تحصیلی نیز به وسیله آنها صادر میشود. اطلاعات اولیه مربوط به دانشگاههای سریلانکا در جدولی آمده است.
جدول شماره 3. اطلاعات مربوط به مهمترین دانشگاه های سریلانکا
| نام دانشگاه | تاسیس | مقر | زبان آموزشی | رشته های تحصیلی |
| کلمبو | 1921 | کلمبو | سینهالی/انگلیسی/تامیل | علوم انسانی، علوم پایه، حقوق، آموزش، پزشکی |
| جفنا | 1974 | جفنا | تامیل و انگلیسی | علوم انسانی، علوم پایه، پزشکی |
| کلانیا | 1959 | حومه کلمبو | سینهالی/تامیل/انگلیسی | علوم اجتماعی، علوم انسانی، علوم پایه |
| موروتوآ | 1966 | جنوب غربی منطقه کاتوبدی | سینهالی/تامیل/انگلیسی | مهندسی و معماری |
| دانشگاه آزاد | 1980 | مقر اصلی کلمبو | سینهالی/تامیل/انگلیسی | علوم انسانی، علوم طبیعی، علوم اجتماعی، تکنولوژی و مدیریت |
| پردنیا(Pasnal) | 1942 | حومه کندی | سینهالی/تامیل/انگلیسی | علوم انسانی، کشاورزی، مهندسی، دامپزشکی، پزشکی |
| سری جایاواردانه پورا | 1959 | حومه کلمبو | سینهالی/انگلیسی | علوم انسانی، مدیریت، بازرگانی |
| باتیکولا(Pasnal) | 1981 | باتیکولا | تامیل و انگلیسی | علوم پایه و کشاورزی |
| روهونوو(Pasnal) | 1978 | سینهالی و انگلیسی | علوم انسانی، علوم پایه، پزشکی، کشاورزی | |
| دانشگاه پالی | 1982 | سینهالی | بودیزم و زبان های متون بودایی پالی و سانسکریت (Ministery of Education, 2012) |
دانشگاه پالی آموزشگاهی مذهبی است و در آن بودیزم و زبانهای پالی و سانسکریت (متون قدیم بودیزم به این دو زبان نوشته شده است) تدریس میشود[۱]. دانشگاه "آزاد سریلانکا" شعباتی در شهرستانها دارد. این دانشگاه براساس مصوبه شماره 3 دولت در سال 1980 به همت دانشگاه کلمبو و "موسسه آموزش عالی آموزش از راه دور" وابسته به وزارت آموزش عالی شروع به کار کرد.
تحصیلات دانشگاهی
تحصیلات دانشگاهی در مقطع کارشناسی نیز رایگان اما ظرفیت پذیرش بهشدت محدود است. پذیرش دانشگاهها بر اساس کنکور و امتحان ورودی است. بنابراین دانشجویان ممتاز از مناطق شهری شانس بیشتری برای ورود به دانشگاههای دولتی دارند. بهرغم افزایش تعداد دانشگاهها در چند دهه پس از استقلال، همچنان بسیاری از متقاضیان به دلیل محدودیت ظرفیت پذیرش نمیتوانند به دانشگاهها راه یابند. دانش آموزانی که موفق به ورود به دانشگاهها نشوند، مجبورند راههای دیگر ادامه تحصیلات را پیش بگیرند. حدود 8 درصد از این واجدین شرایط روانه دانشگاههای خارج از کشور میشوند و بقیه در دانشگاههای آزاد سریلانکا، دانشگاههای سنتی و یا موسسات خصوصی ثبت نام و برخی دیگر نیز در کالجهای حرفه و فن که رشتههای اکترونیک و مکانیک در آنها تدریس میشود، ثبت نام میکنند. بسیاری از متقاضیان نیز به دلیل این که توانایی پرداخت هزینه تحصیل را ندارند، امید تحصیل در مقطع عالی را برای همیشه از دست میدهند.
در دهه 1980 برای جلوگیری از اعتراضات احتمالی متقاضیان دولت به مسئولین دستور داد تا کلیه کسانی که مدارک علمی لازم برای ورود به دانشگاه دارند، را بپذیرند. دانشکدههای هنر و علوم انسانی بیشترین دانشجو را پذیرفتند. این دانشجویان که بدون کنکور وارد دانشگاهها شده بودند، در استفاده از امکانات دانشجویی از قبیل کتابخانه و آسایشگاه، محدودیتهایی داشتند. تدریجا این تبعیضات به نارضایتی و اعتراض منجر گردید به گونهای که دانشگاه "پردنیا" مجبور شد بعضی از اتاقهای دانشگاه را برای اقامت دانشجویان در نظر بگیرد.
با همه این معضلات، متاسفانه برای همه فارغ التحصیلان نیز آینده روشنی پیش رو نیست. به جز فارغ التحصیلان از مدارس دولتی در رشتههای پزشکی، فناوری اطلاعات، تجارت، حقوق و تعداد کمی از رشتههای فنی. بسیاری از آنان بیکار هستند. در داخل و در خارج کشور هیچ تقاضای کاری برای آنها وجود ندارد. کالج پزشکی کلمبو The North Colombo Medical College در کشور یکی از موفقترین موسسات آموزشی است و بهترین پزشکان کشور را تربیت کرده است؛ اما تلاشها برای ساختن دانشگاههای خصوصی به دلیل تظاهرات دانشجویان فارغ التحصیل دانشگاههای دولتی و حزب چپ متوقف شده است. در سالهای اخیر این مسئله باعث شده که بعضی دانشجویان علاقهمند به این رشته برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروند. بعضی دیگر به رغم پذیرفته شدن در دانشگاهها دولتی تحصیل در موسسات و مراکز علمی کاربردی را بر رشتههای علوم انسانی دانشگاههای دولتی ترجیح میدهند[۲].
طبقه بندی مدارک تحصیلی
- کارشناسی، مدرک عمومی (دوره تحصیلی 3 ساله)؛
- کارشناسی، مدرک عالی و تخصصی (دوره تحصیلی 4 ساله به همراه پایاننامه)؛
- کارشناسی ارشد (این دوره میتواند پژوهش محور یا کلاس محور باشد و یا ترکیبی از کلاس به اضافه ارائه پایان نامه)؛
- دکتری (ارائه پروژه پژوهشی به همراه پایاننامه دکتری).
تحصیلات حرفهای و کارآموزی
تحصیلات حرفه ای و کارآموزی در سریلانکا توسط کمیسیون تحصیلات حرفهای وزارت کار و مهارتهای فنی اداره میشود. این مهارتها شامل دورههای برنامه آموزشی در مراکز مهارتهای فنی و حرفهای و سازمانهای دولتی است.
نیز نگاه کنید به
آموزش عالی کانادا؛ آموزش عالی روسیه؛ آموزش عالی افغانستان؛ آموزش عالی تونس؛ آموزش عالی ژاپن؛ آموزش عالی کوبا؛ آموزش عالی لبنان؛ آموزش عالی مصر؛ آموزش عالی در چین؛ آموزش عالی سنگال؛ آموزش عالی فرانسه؛ آموزش عالی مالی؛ آموزش عالی سودان؛ آموزش عالی ساحل عاج؛ آموزش عالی زیمبابوه؛ آموزش عالی اوکراین؛ آموزش عالی اسپانیا؛ آموزش عالی اردن؛ آموزش عالی اتیوپی؛ آموزش عالی سیرالئون؛ آموزش عالی قطر؛ آموزش عالی قزاقستان؛ آموزش عالی بنگلادش؛ آموزش عالی تاجیکستان؛ آموزش عالی در آرژانتین؛ آموزش عالی تایلند
کتابشناسی
منبع اصلی
رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار).
نویسنده مقاله
مهدیقلی رکنی