ساحل عاج در یک نگاه

کشوری که امروزه به‌‌ نام ساحل‏ عاج در جهان شناخته می‌شود، سرزمینی است با شگفتی‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی بسیار که نظر هر بیننده و پژوهشگر نکته‌سنج را به خود جلب می‌نمایند.

موقعیت جغرافیایی

واقع در نیم‌کره شمالی، در غرب آفریقا؛ از شمال با کشورهای مالی و بورکینافاسو، از غرب با لیبریا و گینه کوناکری، از شرق با کشور غنا هم‌مرز، از جنوب نیز خلیج گینه آن را به اقیانوس اطلس متصل می‌نماید.

مساحت آن برابر با 322462 کیلومترمربع است و از نظر وسعت، در میان شانزده کشور واقع در غرب آفریقا، رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است. از این مقدار، 4462 کیلومترمربع، یعنی معادل 1/38 درصد از کل مساحت آن را آب پوشانده است.

آب و هوای ساحل عاج

آب‌ و هوای آن در کل گرم و مرطوب است. در نگاه کلی، شمال آن دارای آب‌ و هوای گرم و خشک استوایی و جنوب آن در معرض آب‌ و هوای گرم و مرطوب حاره‌ای‌‌ است.

رودها و دریاچه های ساحل عاج

مهم ترین رودهای ساحل عاج عبارتند از: کوموئه، بانداما، ساساندرا و کاوالی است. مهم ترین دریاچه های ساحل عاج نیز عبارتند از: کوسو(Kousso)، بویو(Buyo)و ایامه» (Ayamé).

جغرافیای انسانی ساحل عاج

ساحل عاج ترکیبی متنوع از قومیت‌ها، زبان‌ها و دین‌ها دارد. جمعیت جوان پویا دارد و رشد جمعیت در ساحل عاج یکی از بالاترین نرخ‌های رشد در آفریقاست. دولت باید برنامه‌ریزی دقیقی برای مدیریت این رشد جمعیتی داشته باشد و از فرصت‌های موجود در این ساختار سنی برای توسعه همه‌جانبه کشور استفاده کند.

جمعیت

حدود ۲۹.۵ میلیون نفر(سال2024). نسبت به ۲۳.۷ میلیون نفر(سال۲۰۱۴) افزایش حدود ۲۴.۵ درصدی به‌خوبی نشان‌دهنده رشد بالای جمعیت در این کشور است. 41 درصد از کل جمعیت گروه سنی زیر 15 سال را تشکیل می‌دهد و بیش از ۶۰ درصد از جمعیت زیر 25 سال سن دارند. جمعیت جوان ساحل عاج بسیار چشمگیر است.

گروه های قومی

ساحل عاج بیش از 60 قوم مختلف دارد. بزرگ‌ترین گروه‌های قومی شامل بائول (20.1٪)، سنیوفو (16.6٪)، و مالینکه (10.5٪) هستند.

زبان رسمی

زبان رسمی کشور فرانسوی است، اما بیش از 70 زبان بومی در سراسر کشور صحبت می‌شود.

میزان مهاجرت

مهاجرت داخلی از مناطق روستایی به شهرهای بزرگ روبه‌افزایش است و مهاجران بین‌المللی نیز، به‌ویژه از کشورهای همسایه نقش مهمی در اقتصاد ساحل عاج ایفا می‌کنند. حدود 12 درصد از جمعیت کشور را مهاجران خارجی تشکیل می‌دهند.

میزان سواد

حدود 50.4 درصد(سال2024). نرخ سواد در مردان (61%) و زنان (41%) است.

متوسط امید به زندگی

59 سال.

میزان ازدواج و طلاق

ازدواج در سنین پایین همچنان رایج و میانگین سنی ازدواج زنان در 18 سالگی است.

میزان زاد و ولد

نرخ بالای زادوولد (4.7 تولد در هر زن)

میزان مرگ و میر

نرخ مرگ‌ومیر کاهش پیدا کرده است.

تاریخ ساحل عاج

تاریخ ساحل عاج را می توان به (3دوره) تاریخ دوره باستان ساحل عاج؛ تاریخ دوران میانی ساحل عاج؛ تاریخ معاصر ساحل عاج دسته بندی کرد. قدیمی‌ترین اقوام ساکن در ساحل‌ عاج، در اواخر سده پانزدهم به این سرزمین مهاجرت کرده‌اند و کوچ و استقرار اقوام دیگر، به‌ مرور تا انتهای قرن نوزدهم ادامه می‌یابد؛ سده‌ای که مشخصه آن تسریع افزایش و استقرار جمعیت در ساحل‌ عاج و نیز آغاز مبادله و ارتباط میان اقوام مختلف آن، در پی گسترش نواحی زراعی و جذابیت مناطق زرخیز است. نخستین اروپاییانی که به ساحل‌ عاج وارد شدند، دریانوردان پرتغالی بودند و تجارت برده از همان قرن پانزدهم توسط پرتغالی‌ها آغاز می‌شود.

جامعه و نظام اجتماعی ساحل عاج

در ساحل عاج اقوام و قبایل مختلف و روابطی که در خود و با یکدیگر دارند، افزون بر کسب‌وکار زراعی، پایه‌های نظام اجتماعی ساحل‌ عاج را می‌سازند. سلطه استعمار فرانسه، موجب تحولات اجتماعی و فرهنگی در این سرزمین گردیده؛ از جمله اینکه نظام اقتدار سنتی و تماماً پدرسالار، با چالش‌هایی جدی روبه‌رو شده است. این چالش‌ها محصول تغییرات عمده نظام آموزشی متأثر از نظام آموزشی فرانسوی در داخل و شکل‌گیری گروه‌های جدیدی از نخبگان بومی بوده است که یا در مدارس استعماری درس خوانده‌ و یا در خود فرانسه تحصیل کرده‌اند. نتیجه مستقیم چنین اتفاقی، ورود سیل مدیران و کارمندان تحصیل‌ کرده در غرب، به نظام اداری ساحل‌ عاج و از این طریق، تأثیر آنان بر ساختارهای اجتماعی بوده است؛ با این‌حال، این موضوع به این معنا نیست که هویت‌های قومی از میان رفته است بلکه نشاندهنده همین تکثر و تنوع قومی و قبیله‌ای است.

گروه های قومی ساحل عاج

در این سرزمین بیش‌ از 60 قوم زندگی می‌کنند که معمولاً آن‌ها را در چهار گروه اصلی: گروه‌های آکان؛ گروه‌های مانده؛ گروه‌های ولتائیک؛ گروه‌های کرو.

نهاد خانواده ساحل عاج

در ساحل‌ عاج، شکل و ساختار خانواده هم به‌ تناسب تنوع قومی و قبیله‌ای تفاوت‌هایی پیدا می‌کند. خانواده در ساحل‌ عاج سنتی است و این خانواده‌ها پرجمعیت‌اند و اغلب اعضای یک فامیل، اعم ‌‌از بچه‌ها، پدربزرگ‌‌ها و مادربزرگ‌ها، عمه‌ها، خاله‌ها و عموها...، در یک خانه زندگی می‌کنند. ساحل عاج در مرحله گذار از وضعیت سنتی به حالت مدرن است.

ازدواج در ساحل عاج

تا قبل از تصویب قانون ازدواج در نظام مدنی جدید، با طلاق، زن به‌ لحاظ قانونی هیچ حقی در دارایی‌ها و اموال خانه نداشت و مردان می توانستند چند همسر داشته باشند و با تصویب قوانین جدید برای ازدواج، دو طرف در دارایی‌ها شریک می‌شدند و ساحل‌ عاج نخستین کشور آفریقایی بود که این سنت را ملغا اعلام می‌کرد و در این قانون چند همسری ممنوع بود و اگر هم تا قبل تصویب این قانون مردان چند همسر داشته باشند دیگر بدون جدایی از تمام آن‌ها، نمی‌توانستند همسر جدیدی اختیار کنند.

زنان در ساحل عاج

زنان ساحل‌ عاج، از عوامل مؤثر در رشد و توسعه سیاسی و اقتصادی این کشور پس‌ از کسب استقلال محسوب می‌‌شوند. در سال 2000 کمیسیونی به‌نام «کمیسیون ملی خانواده، زنان و کودکان» تأسیس شد که وظیفه داشت از زنان و کودکان در مقابل خشونت حمایت نماید. تأسیس چنین نهادی خود تا اندازه‌ای از وجود خشونت علیه زنان در جامعه ساحل‌ عاج پرده برمی‌دارد. در مطالعه‌ای با عنوان «زنان در جهان» مشخص شد که 15 کشور از 20 کشوری که در آن‌ها زنان بدترین شرایط را دارند، از آفریقا هستند و کشور ساحل‌ عاج، در رتبه شانزدهم قرار دارد. بنابر این پژوهش، مشارکت زنان ساحل‌ عاج در امور سیاسی بسیار پایین است اما زنان زیادی را هم می‌توان یافت که به موفقیت‌های تجاری، مالی و حتی سیاسی رسیده‌اند.

آسیب شناسی اجتماعی در ساحل عاج

یکی از مشکلات اجتماعی به‌‌ وجود آمده در ساحل‌ عاج، بحث مالکیت زمین است که محصول افزایش جمعیت در مناطق جنگلی است. این تنش‌ها و نزاع‌ها انسجام اجتماعی را تا حدی در معرض تهدید قرار داده‌اند. از طرفی افزایش جمعیت شهری نیز مسائل زیست‌ محیطی فراوانی برای شهرهای ساحل‌ عاج به‌‌ وجود آورده است؛ به‌‌ طوری‌‌ که اقدامات مقام‌های دولتی را نیز در امر بهداشت و خدمات عمومی بی‌اثر ساخته‌ است. در نواحی شهرهای بزرگ، تعداد مسکن‌هایی که با قیمتی عادلانه عرضه می‌گردد، بسیار کمتر از تقاضای بازار است. این موضوع، به‌ علاوه شرایط اقتصادی نامناسب مهاجران و جنگ و هجوم آوردن جمعیت قابل‌ توجهی از مناطق درگیر جنگ به‌ سوی مناطق آرام‌تر، موجب پیدایش حلبی‌ آبادهای بسیار در نواحی شهرهای بزرگ شده است. مشکلات مذکور و مسائل دیگر در سایر حوزه‌ها، باعث پیدایش سازمان‌های غیردولتی شد.

وضعیت اقتصادی و معیشتی در ساحل عاج

ساحل‌ عاج از کشورهای درحال‌ توسعه محسوب می‌شود. این رشد اقتصادی کلان، هنوز در معیشت طبقه ضعیف جامعه اثر ملموسی نداشته و توزیع عادلانه‌ای از ثروت حاصله در کشور وجود ندارد. درآمد سرانه برای هر شهروند نشان می‌دهد که نسبت به کشورهای پیشرفته یا درحال‌ توسعه، رقم پائینی است. اقتصاد ساحل عاج به 3 دوره تقسیم می شود شامل: اقتصاد در دوره باستان ساحل عاج؛ اقتصاد ساحل عاج در سده 19؛ اقتصاد ساحل عاج پس از استقلال که در هر دوره نظام اقتصادی بر پایه های مختلفی بود.

نظام اقتصادی ساحل عاج

اقتصاد در دوره باستان و در دوره سده 19 مبتنی بر کشاورزی و پس از استقلال مبتنی بر صادرات مواد اولیه.

میزان اشتغال ساحل عاج

مشکل بیکاری از بزرگ‌ترین معضلات در ساحل‌ عاج است. این موضوع یکی از مسائل اساسی پیش‌‌روی توسعه‌ ساحل‌ عاج است. دولت واتارا تسهیلات و معافیت‌هایی را برای شرکت‌های اشتغال‌زا درنظر گرفته است.

ورزش در ساحل عاج

دو ورزش سنتی پرطرفدار در این سرزمین وجود داشته است: قایق‌سواری، کشتی. پرطرفدارترین ورزش در ساحل‌ عاج، فوتبال است. جام ملت‌های آفریقا همواره با هیجان و سروصدای زیاد و احساسات تند میهن‌پرستانه برگزار می‌شود. هر شهر و هر محله، تیم فوتبال خود را دارد و محبوبیت فوتبال تا حدی است که مردم خود یک سری رقابت‌های محلی بسیار پرطرفدار به‌ نام «ماراکانا» (Maracana) به راه انداخته و در تیم‌هایی هفت‌‌نفره به رقابت می‌پردازند. ساحل‌ عاج در جام ملت‌های آفریقا در سال 1992، قهرمان و در سال 2006، نایب‌قهرمان شد. ورزش و سیاست در ساحل‌ عاج بر یکدیگر اثرگذارند و بسیاری از نامزدها، در هر انتخاباتی بر روی برنامه‌های ورزشی خود تأکید بسیار می‌کنند.

بهداشت و سلامت ساحل عاج

یکی از دشواری‌های موجود در ساحل‌ عاج در حوزه سلامت، توزیع بسیار نامتعادل و پراکنده امکانات بهداشتی است. ساحل‌ عاج در زمینه امکانات بیمارستانی و پزشکی، نسبت به کشورهای دیگر آفریقایی وضعیت نسبتاً بهتری دارد؛ ولی هزینه‌های درمان سرسام‌آورند و اکثر مردم، امکان استفاده از آن را ندارند.

پناهندگی در ساحل عاج

رشد خوب اقتصادی در دو دهه نخست پس‌ از استقلال موجب افزایش سریع مهاجرت از کشورهای همسایه به ساحل‌ عاج بوده است. در مجموع، نزدیک به 26/5 درصد از کل جمعیت ساحل‌ عاج را مهاجران تشکیل می‌دهند. بر اساس سرشماری 2014، تعداد خارجی‌های مقیم ساحل‌ عاج، 5490222 نفر بوده است. از این حیث، ساحل‌ عاج در بین کشورهای دنیا کم‌نظیر است.

سیاست و حکومت ساحل عاج

نوع حکومت ساحل عاج جمهوری است و قوای سه‌‌گانه مجریه، مقننه و قضاییه در دل حکومت تعریف می شود.

قانون اساسی

قانون اساسی کنونی ساحل‌ عاج، حاصل تغییرات فراوانی است که این کشور در دوران کوتاه پس‌ از استقلال، از سر گذرانده است. در این قانون اعدام ملغا می‌گردد و دوره ریاست‌جمهوری پنج سال تعیین می‌شود و از ویژگی‌های قانون اساسی سوم تدوین موانعی مشخص و معین بر سر راه فساد حکومت است. در واقع هدف از این قانون، اعمال بیشتر دموکراسی و شفافیت در اداره امور عنوان می‌شود.

نظام قضایی ساحل عاج

ساحل‌ عاج نظام قضایی خود را نیز بازسازی و آن را بنابر اقتضائات روز نو می‌کند. این نوسازی، با توجه به سه اصل صورت می‌گیرد: عدالت به‌ نام مردم اجرا می‌شود؛ قضات در اجرای احکام جز به قانون تن درنمی‌دهند و استقلال آن‌ها باید از سوی رئیس‌جمهور تأمین شود و بالاخره اینکه قوه قضاییه، مسئول حفاظت از آزادی‌های فردی است. همچنان نظام حقوقی ساحل‌ عاج متأثر از نظام قضایی فرانسه باقی می‌ماند. دیوان عالی، برترین نهاد قضایی محسوب می‌شود و تصمیمات آن حکومتی محسوب می‌گردند و از هفت عضو تشکیل شده است.

شورای اقتصادی و اجتماعی ساحل عاج

این نهاد 120 نفر است که برای مدت 5 سال و بنابر سوابق و تجارب اقتصادی و اجتماعی‌شان منصوب می‌شوند. این شورا دارای دفتری است که شامل یک رئیس، 6 معاون، 6 دبیر و دو بازرس می‌شود.

تقسیمات اداری و سیاسی ساحل عاج

ساحل‌ عاج به 31 استان، 2 ناحیه (ابیجان و یاموسوکرو)، 108 دپارتمان و 197 کومون تقسیم شده است.