دانشگاه دولتی خجند

در حال حاضر این دانشگاه دارای 15 دانشکده بوده و دانشجویان در 37 رشته تحصیل می‌­کنند. اطلاعات مربوط به دانشکده‌­های دانشگاه به شرح زیر می‌­باشد:

دانشکده رشته­‌های طبیعی عبارت از 7 کرسی تخصصی، موزه جانورشناسی و زیست­ شناسی، منطقه کشاورزی و بیولوژی می­‌باشد. همچنین متخصصین در بخش‌­های شیمی، بیولوژی، جغرافیایی و اکولوژی تحصیل می­‌کنند. در این دانشکده 84 نفر آموزگار منجمله 4 نفر دکتر و پروفسور و 38 نفر تدریس ­و­ تحقیق­ می­‌کنند.

دانشکده ریاضیات از کرسی­‌های معادلات دیفرانسیال، تحلیل ریاضی، جبر و هندسه، انفورماتیک، ریاضی آماری، اصول تعلیم ریاضی و وسایل فنی آماری تشکیل شده‌است. در دانشکده 42 نفر استاد، منجمله 19 نفر استادیار فعالیت می‌کنند. در مدرسه شماره 24 شهر خجند دانشمندان این دانشکده در زمینه مسائل تکمیل رشته‌های ریاضی آزمایشگاه علمی دانشکده را تاسیس داده‌اند.

دانشکده زبان­شناسی تاجیک از بخش­‌های زبان و ادبیات تاجیک و روزنامه­‌نگاری تشکیل شده‌است. این دانشکده مشتمل بر بخش‌های ادبیات کلاسیک فارس و تاجیک، ادبیات معاصر تاجیک، زبان تاجیکی، اسلوب و فرهنگ سخنوری، روزنامه نگاری و نظریه ترجمه می‌باشند. در ادارات مزبور 67 نفر استادان تدریس می‌کنند و از آنان 8 نفر دکتر و پروفسور و 25 نفر نامزدهای علم و استادیار بوده به 840 نفر دانشجو تدریس می‌کنند. در پایگاه دانشکده شورای دفاع رساله‌های نامزدی زبان و ادبیات تاجیک نیز فعالیت می‌کند.

دانشکده فیزیک شامل کرسی‌های فیزیک عمومی و جسم‌های سخت، اساس­های تولیدی، فیزیک نظری، اصول تعلیم فیزیک و تکنولوژی، وسایل آماری و وسایل فنی آموزشی و رشته‌های عمومی تکنیکی می‌باشد. در کرسی مزبور 72 نفر استاد منجمله 5 نفر دکتر و پروفسور، 30 نفر نامزد علم و استادیار فعالیت می‌کنند. دانشمندان این دانشکده با پژوهشگاه فیزیک و فنی به نام ایوف شهر سن پترزبورگ روسیه طی چند سال است که همکاری علمی می‌کنند. همچنین نتایج کارهای علمی دانشمندان دانشکده مزبور در اکثر کشورها از جمله آمریکا، فرانسه، آلمان، اوسترالیا، چین و غیره ارائه شده‌اند. این دانشکده متخصصان بخش فیزیک، استادان رشته فیزیک، رادیوفیزیک، متخصصین تکنیک آمار، الکترونیک، سیستم و روابط تکنولوژی را تربیت می‌کند. همچنین برای امور تحقیقی مرکز ویژه تشخیص، کلاس‌های کامپیوتری و کارگاه تعلیمی موجود است.

در دانشگاه خجند برای آماده نمودن متخصصین بخش رشته اقتصاد دو دانشکده فعال است. اقتصاد جهانی، همچنین دارایی و اقتصاد بازار. در 7 کرسی تخصصی 71 استاد از جمله 3 دکتر و 17 نفر از علم اقتصاد فعالیت می‌کنند. آزمایشگاه‌های دانشکده‌ها کلاس‌های مجهز با کامپیوترهای Pentium، پرینت‌های لیزری و سایر تجهیزات در اختیار دانشجویان می‌باشد. استادان با سلسله مدارس عالی آمریکا، انگلستان، فرانسه، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، سازمان بین المللی ”CARANA CORPOTPW2”، صندوق یوروآسیا، اتحادیه “پراگما“ همکاری دارند.

دانشکده حقوق‌شناسی شامل بخش‌های حقوق و کارگذاری گمرکی، حقوق جنایی و مدنی، نظارت دادستانی و حقوق دادگاهی، نظریه دولت و حقوق، حقوق قانون اساسی و غیره می‌باشد. از دانشکده‌های مزبور متخصصین نهادهای دولتی، بازرس‌ها، قاضی دادگاه، حقوق شناس فارغ التحصیل می‌شوند.

دانشکده آموزگاری برای تربیت متخصصان دبستان و کودکستان فعال می‌باشند. در دانشکده چندین کرسی برای تعلیم فنون مربوط به تدریس کلاس‌های ابتدایی دبستان فعال اند. در دانشکده شورای دفاع رساله‌های علمی نیز عمل می‌کند.

دانشکده نقاشی و گرافیک تنها دانشکده‌ای است که در دانشگاه‌های آموزگاری وجود دارد. در این دانشکده اساتید نقاشی را آموزش می­دهند. همه ساله آثار نقاشی دانشجویان این دانشکده در نمایشگاه‌های نواحی استان سغد در معرض تماشا گذاشته می‌شود.

دانشکده زبان‌های خارجی در دو بخش فعالیت می‌کند. متخصصان زبان انگلیسی و آلمانی تربیت می‌کند. همچنین دانشجویان این دانشکده زبان‌های عربی و فارسی می‌آموزند. در جنب دانشکده مرکز بازآموزی زبان انگلیسی فعالیت می‌کند. رابطه دانشکده با کشورهای غربی در حال توسعه می‌باشد.

دانشکده شرق شناسی از بخش‌های عربی و فارسی عبارت است. در دانشکده کرسی‌های زبان شناسی عربی، گرامر زبان عربی، زبان معاصر ایرانی فعال اند. دانشجویان سال سوم دوره تجربه آموزش زبان را در امارات متحده عربی طی می‌کنند.

دانشکده هنر متخصصین بخش‌های مختلف هنر خوانندگی، نقاشی، کارگردانی و غیره را تربیت می‌کند. زبان اصلی تحصیل در دانشگاه تاجیکی و روسی است. اما در دانشکده زبان‌های خارجی، شرق شناسی، زبان شناسی و زبان‌های انگلیسی، آلمانی، عربی و ازبکی تدریس می‌شود.

در دانشگاه 812 نفر استادان منجمله 46 نفر دکتر و پروفسور و 265 نفر کاندیدای علوم و دانشیار مشغول به تدریس و کارهای پژوهشی هستند. تعداد عمومی دانشجویان این دانشگاه 10 هزار و 620 نفر است. و دوره تحصیل در اکثر رشته ها 5 سال می‌باشد. در دانشکده‌ای که اساسا به تربیت دانشجویان می­‌پردازد دوره تحصیل 4 ساله (برای دوره لیسانس) و 6 ساله (برای دوره فوق لیسانس) می‌باشد. دانشجویان پس از کسب مدرک لیسانس امکان تدریس در مدارس متوسطه را پیدا می‌کنند، ولی برای دریافت مجوز برای تمدید تحصیل در فوق لیسانس و ادامه کارهای پژوهشی ضرورت دریافت عنوان فوق لیسانس وجود دارد. برای این دانشجو باید دو سال اضافی (2 سال علاوه بر دوره لیسانس) تحصیل نماید. این روش تحصیل بر مبنای آیین‌نامه وزارت معارف تاجیکستان در باره آموزش عالی است.

در دانشکده‌های غیرآموزگاری مدت تحصیل 5 ساله است. در کل دانشکده‌ها برای دانشجویان سال اول سنجش دانش توسط رایانه صورت می‌گیرد. این نکته که مهم‌ترین عنصر اصلاحات روند تعلیم در دانشگاه شناخته شده، برای دسترسی دانشجویان به کامپیوتر شرایط خوب فراهم می‌آورد.

کتابخانه دانشگاه از لحاظ تاریخی برابر با خود آن است. تعداد عمومی کتاب‌های کتابخانه 600 هزار نسخه می‌باشد و در آن ادبیات، مجله و روزنامه‌های مختلف هستند. در کتابخانه بخش خدمات و نگهداری کتاب، کتابشناسی، روزنامه و مجله ها، دست خط‌ها و سرچشمه‌های نادر، تالار مطالعه و تالار دفاع رساله‌های علمی و پژوهشی موجود است. علاوه بر این در زمینه مخزن کتابخانه در دانشکده ها تالار مطالعه تاسیس شده‌است و دانشجویان وابسته به تخصص خود از کتابخانه ادبیات دریافت می‌کنند.

در کتابخانه دانشگاه مرکز کامپیوتری فعال بوده و حالا شبکه اینترنت و پست الکترونیک نیز فعال هستند. دانشجویان و استادان دانشگاه می‌توانند در برابر استفاده از کامپیوتر از خدمات اینترنت و پست الکترونیک نیز استفاده کنند. در دانشگاه مجله و مجموعه‌های علمی “نامه دانشگاه”، “ره آورد عالمان جوان“، “طبله عطار”، “تحقیقات علوم انسانی آسیای مرکزی” به چاپ می رسد. ماهنامه “نور معرفت” به عنوان روزنامه دانشگاه­ فعال است.

در جنب دانشگاه تنها یک انتشارات به نام “نور معرفت“ فعال است. مدت دو سال است که انتشارات مذکور طبع و نشر آثار پژوهشی و کتب مختلف استادان دانشگاه توسط تکنولوژی معاصر چاپی با کیفیت خوب عهده دار گردیده‌است. استادان دانشگاه بر مبنای برنامه دورنمای کارهای پژوهشی، مشغول تحقیق و بررسی مسائل مختلف رشته‌های علوم هستند. برای انجام کارهای علمی در دانشگاه 8 مرکز علمی و تعداد زیاد تشخیص گاه‌های پژوهشی به شرح ذیل فعال اند:

• مرکز علمی و پژوهشی یونسکو: به تحقیق و بررسی مسائل انسانی و تاریخی منطقه آسیای مرکزی مشغول است؛
• مرکز پژوهش تمدن عهد سامانیان: به پژوهش مسائل تاریخی، فرهنگی، زبان و ادبیات و جغرافیای عهد سامانیان مشغول اند؛
• مرکز آموزش اکوسیستم بیولوژیک: در این مرکز استادان دانشگاه مسائل عمده بیولوژی را تحقیق و بررسی می‌کنند؛
• مرکز انسان شناسی: مشغول تحقیق مسائل انسانی و تشکل معرفت جامعه است؛
• مرکز علوم اقتصادی: مسائل اقتصادی را بررسی می‌کند؛
• مرکز علمی کریستال: در این مرکز مهم‌ترین مسائل رشته فیزیک و فنی مورد پژوهش قرار می گیرد؛
• دانشکده مدیریت و تکنولوژی کامپیوتری: در دانشکده مذکور مسائل تجدید روند اقتصادی بر مبنای مهمترین عناصر اقتصاد جهانی و ورود تکنولوژی کامپیوتری در اداره تولیدات تحقیق و بررسی می‌شود؛
• مرکز تحقیقات دموگرافی: مسائل انسان­ شناسی و عوامل مهم تنظیم خانواده­‌ها را بررسی می‌­نماید. امکانات اصلی بودجه مراکز مذکور از محل اعتبارات دانشگاه و مساعدت مالی دولت صورت می‌گیرد. تجهیزات آزمایشگاهی شیمی، فیزیک، بیولوژیک موجودند، اما در سطح معیارهای بین المللی قرار ندارند.

از سایر دانشگاه‌های تاجیکستان که در شهر دوشنبه، پایتخت آن قرار دارند، می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

دانشگاه آموزگاری؛ دانشگاه پزشکی؛ دانشگاه تکنولوژی؛ دانشگاه هنر ترسون زاده؛ دانشگاه کشاورزی؛ دانشگاه مالیات و حقوق؛ دانشگاه‌های دولتی زبان‎ها؛ دانشگاه آزاد اسماعیل سامانی؛ دانشگاه نقلیات؛ دانشگاه بشر دوستانه­ مسکو؛کالج ­نقاشی.