نظام آموزش، تحقیقات و فناوری فرانسه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۶۷۰: | خط ۶۷۰: | ||
فرد متقاضی با مدرک AFSA که در فرانسه تایید می‌شود حق ندارد در فرانسه به حرفه پزشکی مشغول شود. | فرد متقاضی با مدرک AFSA که در فرانسه تایید می‌شود حق ندارد در فرانسه به حرفه پزشکی مشغول شود. | ||
''' | ===== '''مدارک دانشگاهی و مدارک بین‌دانشگاهی''' ===== | ||
از سطوح سیکل اول، دوم یا سوم، پس از دوره آموزشی بسیار تخصصی، بدون شرکت در دوره تخصصی پیشرفته، اعطا می‌شوند. برخی مدارک دانشگاهی ویژه پزشکان متخصص ، جراحان و زیست‌شناسان و برای برخی پرسنل پرستاری یا پیراپزشکی هستند و دارای دوره متنوع از چند ماه تا یک سال در مورد موضوع و مضمون بسیار تخصصی می‌باشند. در فرانسه ۹۲۷ مدرک دانشگاهی و ۸۲۴ مدرک بین‌دانشگاهی موجود است. | |||
توجه: در فرانسه، تحصیلات تخصصی پزشکی بر روی کار پزشکی بیمارستانی بنیان گرفته‌اند. برای دوره‌های کارآموزی بیمارستانی که بخشی از دوره است، دانشجویان خارجی باید دارای آشنایی خوب با زبان فرانسه باشند و در دانشگاه در AFS و یا در AFSA ثبت نام کرده باشند. | |||
=== '''[[دوره های عالی کاردانی در فرانسه|دوره‌های کاردانی عالی (STS)]]''' === | |||
''' | ==== '''دیپلم کاردان عالی ( BTS )''' ==== | ||
دوره‌های کاردانی عالی به طور کلی در کلاسهای عالی مدارس دولتی یا خصوصی گسترش می‌یابند. برخی مدارس تخصصی به ویژه در رشته‌های هنری این دوره‌ها را ارائه میکنند. این دوره‌ها امکان اخذ دیپلم کاردان عالی ( BTS ) را ممکن می‌سازند. مدرک این دوره‌ها از مدارک ملی هستند و در دو سال (و گاه سه سال) بعد از دیپلم متوسطه، برای ورود به زندگی حرفه‌ای و بازار کار طراحی شده‌اند. در بخش هتلداری، صنعت، کشاورزی، در زمینه اجتماعی، مد و هنر، این آموزشها بسیار گسترده و فراوان هستند و مقدمه‌ای برای آموزشهای بلند مدت شغلی نظیر لیسانس تخصصی، فوق لیسانس علوم و فنون ( MST) ، فوق لیسانس در موسسات دانشگاهی حرفه‌ای ( IUP ) یا پذیرش در یک مدرسه تخصصی ... هستند. | |||
''' | ==== '''[[مدارس عالی در فرانسه|مدارس عالی]]''' ==== | ||
مدارس عالی خاص فرانسه هستند و از ابتدای قرن نوزدهم برای تربیت کارمندان عالی رتبه در تمامی زمینه‌های مدیریتی و خدمات عمومی فرانسه به طور موازی با دانشگاهها به وجود آمده‌اند. امروزه، مدارس عالی کماکان آموزش حرفه‌ای سطح عالی را ادامه می‌دهند و برای پذیرش دانشجو گزینشی عمل میکنند .مدارس عالی موسسات آموزشی کیفی هستند، با این همه تعداد بیشتری از دانشجویان از جمله دانشجویان خارجی را با روندهای پذیرش خاص می‌پذیرند. گاه مدارس عالی دولتی هستند و بنابراین تحت نظارت یک وزارتخانه قرار دارند (٧٥% مدارک مهندسی)، یا آن که، به خصوص در زمینه بازرگانی، وابسته به اتاقهای بازرگانی و صنعت می‌باشند و در نهایت مدارس عالی خصوصی‌اند. با هر جایگاهی مدارس عالی از نظر تعلیم و تربیتی زیر نظر وزارت آموزش ملی قرار دارند. | |||
''' | ==== '''[[مدارس عالی بازرگانی و مدیریت فرانسه|مدارس عالی بازرگانی و مدیریت]]''' ==== | ||
این مدارس عالی وابسته به اتاقهای بازرگانی و صنعت و یا مولود بخش خصوصی هستند، مدارس عالی بازرگانی و مدیریت (حدود ٢٣٠ عدد از این مرکز وجود دارند) رشته‌ها و آموزشهایی متناسب با تحولات شرایط اقتصادی و کاربردهای جدید مدیریتی را ارائه می‌نمایند، اغلب این آموزشها، دوره‌های کارورزی و تبادلات بین‌المللی را نیز شامل می‌شوند. ممکن است آموزشها به زبانهای مختلف، فرانسه، انگلیسی، اسپانیایی، ... انجام شوند. در میان این مدارس عالی می‌توان موسسات بسیار مشهوری را یافت: مدرسه مطالعات عالی بازرگانی، مدرسه عالی بازرگانی پاریس، مدرسه عالی ملی علوم اقتصادی و بازرگانی، مدرسه مطالعات عالی بازرگانی شمال در شهر لیل، مدرسه مدیریت در [[شهر لیون]] و یا مدارس عالی تجارت. مدارک اعطا شده این مدارس توسط دولت و موسسات حرفه‌ای به رسمیت شناخته شده‌اند. | |||
''' | ==== '''[[مدارس عالی مهندسی فرانسه|مدارس عالی مهندسی]]''' ==== | ||
در این نوع موسسات می‌توان مدارس عالی با شهرت بسیار نظیر مدرسه پلی تکنیک، مدارس سانترال (مرکزی)، مدارس معدن، مدرسه ملی پل و راه، مدرسه ملی عالی هنر و حرفه، موسسات ملی پلی تکنیک، موسسات ملی علوم کاربردی، دانشگاههای فناوری را مشاهده نمود. حدود ٢٤٠ مدرسه مهندسی با جایگاه متنوع وجود دارند. همگی این موسسات دارای ویژگیهای مشترک مرتبط با کیفیت دوره آموزشی مهندسی‌اند که منجر به اعطای مدرک معادل درجه مستر می‌شوند. کمیسیون ملی مدارک مهندسی به طور دوره‌ای توانایی و کیفیت این آموزشها را ارزیابی می‌کند. تمامی زمینه‌های مهندسی در حیطه این آموزشها ارائه میگردد. آموزش ممکن است عمومی ( مانند آموزشها مدرسه پلی تکنیک یا مدارس سانترال (مرکزی) یا مدارس معدن، که مهندسان تعلیم دیده برای کار در تمامی مشاغل در موسسات حرفه‌ای را تربیت میکنند) و یا تخصصی‌تر (کشاورزی، شیمی، انفورماتیک) باشد. | |||
[[پرونده:عکس۱.png|بندانگشتی|شبکه n+ i Engineering Institutes]] | |||
''' | ==== '''شبکه n+ i Engineering Institutes''' ==== | ||
این شبکه بیش از 54 مدرسه عالی و آموزش مهندسی فرانسه را که در بیش از سی شهر به فعالیت مشغولند در بر می‌گیرد و شامل تمامی زمینه‌های علوم مهندسی می‌شود ( از مهندسی عمران، مخابرات، مکانیک، مواد، انرژی، ... گرفته تا بیوتکنولوژی).هدف آن پاسخگویی به نیازهای تربیت مهندسانی چند رشته‌ای و چند فرهنگی با توانایی بین‌المللی است. این آموزش برای دانشجویان دارای استعداد و توانایی بالا است و با توجه به شبکه ملی مدارس مهندسی، دانشگاهها ، موسسات حرفه‌ای، مناطق، راههای ممتاز و برجسته پذیرش و آموزش را به زبان فرانسه و در کشور فرانسه در مقابل آنان قرار می‌دهد. این شبکه به دانشجویان مهندسی، با برنامه آموزشی دو ساله مدرک دیپلم ملی مهندسی را اعطا می‌کند. | |||
''' | ==== '''مدارس عالی دولتی در سایر زمینه‌ها''' ==== | ||
دانشسراهای عالی ، مدرسه دادگستری (قضا)، مدرسه ملی مدیریت، موسسه مطالعات سیاسی پاریس ، موسسه ملی کشاورزی، مدارس ملی دامپزشکی همگی در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته شده‌اند و غالباً دوره‌های تخصصی برای دانشجویان یا شاغلان حرفه‌ایی سایر کشورها را ارائه می‌نمایند. | |||
مدارک اعطاشده توسط مدارس بزرگ | |||
===== مدرک ٥ سال تحصیل دانشگاهی پس از دیپلم متوسطه ===== | |||
''' | ====== '''درجه مستر''' ====== | ||
همه مدارس بزرگ در پایان دوره آموزشی مدرکی در سطح 5 سال تحصیل دانشگاهی با درجه مستر را اعطا می‌نمایند. مدارک مهندسی مدارک ملی هستند. دانشجویان خارجی پس از مراحل گزینش خاص و با مدارک اولیه متفاوت و متنوع برحسب مدارس پذیرفته می‌شوند. | |||
===== مدرک ٦ سال تحصیل دانشگاهی پس از دیپلم متوسطه ===== | |||
''' | ====== '''مدرک مهندسی تخصصی''' ====== | ||
حدود بیست مدرسه مهندسی این دوره آموزشی را ارائه می‌نمایند، این دوره آموزشی خاص مدارس مهندسی است و نزد دانشجویان خارجی از اقبال بسیاری برخوردار است. | |||
''' | ====== '''مستر مدیریت بازرگانی ١٦ تا ١٨ ماه''' ====== | ||
این دوره برای شاغلان حرفه‌ای جوان دارای تحصیلات دانشگاهی پیشنهاد می‌شود. این دوره افراد متخصص عالی در زمینه‌های مدیریتی و بین‌المللی موسسات را تربیت می‌نماید.این مدرک بین‌المللی به عنوان مرجع در زمینه مدیریت مطرح است و آموزش در این دوره گرایش بسیار به سمت موارد عملی حرفه‌ای در سطح بین‌المللی دارد. پذیرش در این دوره بسیار گزینشی است. | |||
''' | ==== '''[[مدارس عالی تخصصی فرانسه|مدارس تخصصی]]''' ==== | ||
مدارس تخصصی دوره‌های آموزش عالی فرانسوی را در زمینه‌های کاملاً تخصصی مانند هنر، معماری، پیراپزشکی، مشاغل اجتماعی و غیره تکمیل میکنند. | |||
''' | ===== '''[[مدارس عالی هنر در فرانسه|مدارس هنر]]''' ===== | ||
سه نوع مدرسه هنر در فرانسه وجود دارند: مدارس ملی عالی هنر، مدارس عالی هنرهای کاربردی که وابسته به وزارت آموزش عمومی هستند و مدارس هنرهای زیبا که وابسته به وزارت فرهنگ می‌باشند. | |||
مدارس ملی عالی هنر مدارس سطح عالی از نوع مدارس بزرگ‌اند. این مدارس مدارک ملی مدرسه را پس از ٤ یا ٥ سال تحصیل اعطا می‌نمایند. چگونگی پذیرش بسیار گزینشی است و بسته به مدرسه در طی دوره یا تنها در ابتدای آن انجام می‌شود. | |||
به عنوان مثال مدرسه ملی عالی هنرهای زیبای پاریس ، مدرسه ملی عالی هنرهای تزئینی، مدرسه ملی عالی خلاقیت صنعتی، مدرسه ملی عالی حرف تصویر و صدا، مدرسه ملی عالی لویی لومیر، مدرسه ملی عکاسی آرل. | به عنوان مثال مدرسه ملی عالی هنرهای زیبای پاریس ، مدرسه ملی عالی هنرهای تزئینی، مدرسه ملی عالی خلاقیت صنعتی، مدرسه ملی عالی حرف تصویر و صدا، مدرسه ملی عالی لویی لومیر، مدرسه ملی عکاسی آرل. | ||
مدارس هنرهای زیبا ناحیه‌ای و ملی مدارک ملی ٣ یا ٥ ساله تحصیلات دانشگاهی را اعطا میکنند و پذیرش با گزینش خاص انجام می‌شود. | |||
دوره ملی هنر و فنون در سه سال در سه رشته طراحی گرافیک، طراحی فضا، طراحی محصول: موفقیت این دوره تربیت تکنیسین در این است که از دید وسیعی از هنرهای تجسمی بهره می‌برد و جایگاه بزرگی را برای ابتکار و فرهنگ هنری قایل است. در پایان سال دوم این دوره مدرک تحصیلات هنرهای تجسمی اعطا می‌شود. | |||
دوره ملی عالی بیان تجسمی در ٥ سال در سه رشته هنر، ارتباطات، طراحی: در پایان دوره تاکید بر خلاقیت و پروژه هنری است. | |||
مدارس عالی هنرهای کاربردی از شهرت بسیاری برخوردارند و کیفیت آموزشی آنها مورد تایید متخصصان حرفه‌ای است. پس از پذیرش گزینشی، این مدارس دوره‌های آموزشی را در سطوح دو ساله و چهار ساله برگزار می‌نمایند . مشهورترین این مدارس عبارتند از: مدرسه عالی هنرهای کاربردی (دوپره)، مدرسه عالی هنرهای کاربردی صنایع مبل‌سازی و معماری داخلی (مدرسه بول)، مدرسه ملی عالی هنرهای کاربردی و حرف هنری (اولیویه دو سر)، مدرسه عالی هنرها و صنایع گرافیکی (مدرسه اتی ین)، مدرسه ملی عالی هنرها و فنون تئاتر، مدرسه عالی هنرهای دراماتیک، ... | |||
دوره تکنیسین عالی در دو سال: این دوره‌ها، آموزشی فنی را بر محور فناوری‌های جدید و بر حسب رشته مورد نظر در زمینه‌های گسترده از معماری داخلی تا مد، ارتباط تصویری و گرافیک یا عکاسی را ارائه میکنند. | |||
دوره حرفه‌های هنری در دو سال: این دوره بیش از هر چیز مربوط به حرف و فنون سنتی دکور و مبلمان، سینمای انیمیشن، هنرهای نساجی است. | |||
پذیرش با مدرک دو ساله تحصیلات عالی هنری | |||
دوره عالی هنرهای کاربردی در دو سال، تربیت طراحان خلاق در زمینه هنرهای کاربردی را به عهده دارد. در پایان اولین سال این دوره مدرک تحصیلات عالی هنرهای تجسمی اعطا می‌شود. | |||
[[پرونده:معماری.jpg|بندانگشتی|ENSA de Paris Malaquais یکی از بهترین دانشگاه های معماری]] | [[پرونده:معماری.jpg|بندانگشتی|ENSA de Paris Malaquais یکی از بهترین دانشگاه های معماری]] | ||
''' | ===== '''[[مدارس عالی معماری فرانسه|مدارس معماری]]''' ===== | ||
٢٠ مدرسه معماری وابسته به [[وزارت فرهنگ فرانسه]] مدرک دولتی معماری را اعطا میکنند که تنها مدرکی است که برای کار در فرانسه دارای اعتبار است. دوره آموزشی ٦ ساله در سه مقطع دو ساله برنامه‌ریزی شده است. در مقطع سوم، اغلب این مدارس با مشارکت دانشگاهها برای اعطای مدرک دانشگاهی در درجه مستر مانند مدارک تحصیلات عالی تخصصی، مدارک تحصیلات پیشرفته یا یک مدرک تخصصی ویژه مدرسه معماری معتبر محسوب می‌شوند. | |||
===== '''[[مدارس عالی پیراپزشکی فرانسه|مدارس پیراپزشکی و مشاغل اجتماعی]]''' ===== | |||
برخی حرف بخش پیراپزشکی (ارتودنتیست، فیزیوتراپی، پرستاری، کودکیاری، کاردرمانی،...) و بخش اجتماعی (مربی، مددکار اجتماعی،...) تنها پس از طی برخی دوره‌های آموزشی در مدارس یا موسسه‌های تخصصی دارای مجوز از دولت امکان‌پذیر می‌باشند. | |||
آموزشهای پیراپزشکی ( پرستاری، بازپروری، همیاری فنی، ...) و اجتماعی (آموزش، مددکاری اجتماعی،...) از ٣ تا ٤ سال به طول می‌انجامند و پس از دوره مدرک دولتی تخصصی دانش آموختگان اعطا می‌شود.پذیرش دانشجویان خارجی بسیار محدود و کم است. | |||
''' | ==== '''[[چگونگی ثبت نام در آموزش عالی فرانسه|ثبت‌نام در یک موسسه اموزش عالی]]''' ==== | ||
ثبت نام در یک موسسه آموزش عالی فرانسوی دارای سه مرحله است : | ===== '''[[چگونگی ثبت نام در آموزش عالی فرانسه|چگونگی ثبت نام]]''' ===== | ||
ثبت‌نام در یک موسسه آموزش عالی فرانسوی دارای سه مرحله است: | |||
1- اخذ گواهی پذیرش در موسسه آموزش عالی مورد نظر که برای دریافت روادید ورود به فرانسه ضروری است. | 1- اخذ گواهی پذیرش در موسسه آموزش عالی مورد نظر که برای دریافت روادید ورود به فرانسه ضروری است. | ||
2- هنگام ورود به فرانسه ثبت نام اداری که پذیرش را معتبر | 2- هنگام ورود به فرانسه ثبت نام اداری که پذیرش را معتبر می‌نماید، در موسسه آموزش عالی مورد نظر انجام می‌شود. از شرایط انجام این مراحل، پرداخت حق ثبت‌نام موسسه است. گواهی تحصیلی و کارت دانشجویی فرانسوی صادر می‌شوند و مدرک نشاندهنده ثبت‌نام دانشجو برای درخواست کارت اقامت هستند. | ||
3- ثبت نام آموزشی، به طور رایگان، با انتخاب ساعات کلاسهای اجباری، انتخاب رشته‌ها، چگونگی برگزاری امتحانات مرحله نهایی است. پس از ثبت نام اداری برای دانشجو برای انجام این مرحله نهایی دعوتنامه ارسال میگردد. | |||
===== '''تذکرات عملی در مورد ثبت نام''' ===== | |||
قاعده‌ای مشترک و مدون برای معادل‌سازی مدارک غیر فرانسوی با مدارک فرانسوی وجود ندارد. در خواست معادل‌سازی که ارزشیابی تحصیلات انجام شده در کشور اولیه می‌سنجد و آن را با میزان تحصیلات و سالهای تحصیلی در فرانسه معادل می‌کند، هنگام بررسی درخواست پذیرش توسط موسسه انجام می‌گیرد.این معادل‌سازی ممکن است تجربیات حرفه‌ای در زمینه مرتبط را نیز مورد توجه قرار دهد. به هر حال تنها موسسه میزبان دانشجو دارای اختیار و توانایی قبول در خواست پذیرش و تعیین سطح تحصیلی مورد پذیرش است | |||
هزینه ثبت نام: در فرانسه ، مبلغ حقوق ثبت نام بر حسب جایگاه دولتی، کنسولی یا خصوصی موسسات و رشته‌هایی که نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر یا کمتر دارند، متفاوت است. | |||
===== مدارکی که عموماً برای ثبت نام در خواست می‌شوند ===== | |||
====== '''برای تشکیل پرونده درخواست پذیرش''' ====== | |||
• یک CV و یک قطعه عکس جدید | • یک CV و یک قطعه عکس جدید | ||
| خط ۷۶۲: | خط ۷۷۱: | ||
• یک نامه درخواست (انگیزه نامه ) | • یک نامه درخواست (انگیزه نامه ) | ||
• فتوکپی | • فتوکپی ترجمه‌های رسمی تایید شده مدارک تحصیلی اخذ شده | ||
• ریز نمرات سه سال تحصیلی آخر | • ریز نمرات سه سال تحصیلی آخر | ||
• | • توصیه‌نامه | ||
• گواهی سطح آشنایی با زبان فرانسه | • گواهی سطح آشنایی با زبان فرانسه | ||
''' | ===== '''موارد عملی تحصیلات''' ===== | ||
====== '''کلاسهای درس در دانشگاه''' ====== | |||
آموزش در دانشگاه به دو صورت است: کلاس درس و کارهای تحقیقاتی یا کارهای عملی. یک بخش مهم آموزش از طریق تحقیقات و پژوهشهای شخصی به عهده دانشجو است. | |||
کلاسهای درس در آمفی تئاترهایی با ظرفیت ١٠٠ تا ١٠٠٠ نفر به شکل سخنرانی استاد برگزار می‌شود که دانشجو باید از سخنرانی یادداشت بردارد. | |||
کارهای عملی یا کارهای تحقیقاتی در گروههای کوچکتر انجام می‌شوند و طی آنها درسهای نظری به صورت عملی تجربه می‌شوند و موجب تعمیق شناخت و آگاهیهای نظری کسب شده در کلاسهای درس می‌گردند. برخلاف کلاسهای درس نظری کارهای عملی اجباری هستند و یک استادیار یا دانشیار مسئولیت آنها را به عهده دارد. | |||
====== '''کتابخانه دانشگاهی''' ====== | |||
کارت استفاده از کتابخانه دانشگاهی به رایگان با کارت دانشجویی تحویل می‌شود. برخی واحدهای آموزشی دانشگاهی یک کتابخانه تخصصی‌تر در زمینه آن رشته دارند. خارج از موسسه آموزشی، برخی کتابخانه‌های تخصصی یا عمومی خاص دانشجویان و پژوهشگران فعالیت میکنند. در این موارد همراه داشتن کارت دانشجویی ضروری است. | |||
''' | ====== '''مرکز ملی فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی و مراکز ناحیه‌ای فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی''' ====== | ||
مرکز ملی فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی زیر نظر وزارت آموزش ملی فعالیت می‌کند و بر روی ٢٨ مرکز ناحیه‌ای فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی در سراسر فرانسه تکیه دارد. وظیفه این مراکز بهبود شرایط زندگی و کار دانشجویان در فرانسه است. آنها اداره رستورانهای دانشجویی، خوابگاهها، دفاتر کمک اجتماعی در دانشگاهها برنامه‌های فرهنگی در خوابگاهها و مجتمع‌های اقامتی دانشگاهی، کمک به یافتن کار موقت، سفر توریستی را به عهده دارند. هر دانشجویی که در یک موسسه آموزش عالی ثبت نام کرده باشد می‌تواند از خدمات مراکز ناحیه‌ای فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی استفاده کند. | |||
''' | ====== '''رستورانهای دانشگاهی''' ====== | ||
این رستورانها با کافه تریاهای موسسات یکی از موارد سنتی زندگی دانشجویی فرانسوی هستند. مراکز ناحیه‌ای فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی این رستورانها را اداره میکنند. در فرانسه ٤٥٠ رستوران به شکل کلاسیک و همان تعداد رستوران وابسته در بخشهای دور از مراکز دانشگاهی وجود دارند. این رستورانها غذای کامل و مناسب را به قیمت دانشجویی ارائه می‌نمایند. هر دانشجو با ارائه کارت دانشجویی می‌تواند به هر یک از رستورانهای دانشگاهی مراجعه نماید. برخی از رستورانها شبها و روزهای آخر هفته و تعطیلات نیز خدمات‌رسانی میکنند. | |||
''' | ====== '''ورزش به عنوان تفریح''' ====== | ||
بخش دانشگاهی فعالیتهای ورزشی و جسمانی فعالیتهای ورزشی مختلف را مدیریت میکنند. | |||
رقابت و مسابقات: انجمنهای ورزشی وابسته به فدراسیون ورزش دانشگاهی فرانسه فعالیت و شرکت در رقابتهای ورزشی دانشگاهی را به عهده دارد. در همه موارد، ثبت نام موردی و در هنگام ثبت نام اداری انجام می‌شود. گواهی پزشکی که حداکثر دو ماه قبل تهیه شده باشد باید ارائه گردد. این گواهی را می‌توان از واحد طب پیشگیری موسسه آموزشی درخواست کرد. توصیه می‌شود که دانشجویان از یک بیمه شخصی برای حوادث ورزشی استفاده کنند (مسئولیت و نقص عضو). مدارس بزرگ نیز دارای واحدهای ورزشی با همین اهداف هستند. | |||
''' | ==== '''مدارک ملی فرانسه زبان خارجی''' ==== | ||
این مدارک نشانگر سطح توانایی و تسلط دانشجو در زمینه زبان فرانسه است و کسب آن برای ثبت نام در مراکز دانشگاهی برای دانشجویان خارجی اجباری میباشد.دو نوع دیپلم آکادمیک ملی برای زبان فرانسه وجود دارد.مدرک زبان فرانسه دلف (DELF،Diplôme d'études en langue française)و دلف(DALF،Diplôme approfondi de langue française) است و برنامه‌ریزی این امتحانات توسط کمیسیون ملی که در مرکز بین‌المللی مطالعات آموزشی مستقر است، انجام می‌شود.<ref>جزوه نظام آموزشی در کشور فرانسه - رایزنی فرهنگی ج.ا. ایران در فرانسه- 1383</ref> | |||
'''معرفی برخی | === '''[[دانشگاه های فرانسه|معرفی برخی دانشگاهها و مدارس عالی فرانسه]]''' === | ||
[[پرونده:پانتئون.jpg|بندانگشتی|دانشگاه پانتئون سوربون ]] | [[پرونده:پانتئون.jpg|بندانگشتی|دانشگاه پانتئون سوربون ]] | ||
چهار دانشگاه از | ==== '''[[دانشگاه پاریس]]''' ==== | ||
اصطلاح «دانشگاه پاریس» عنوانی است که بر سیزده [[دانشگاه پاریس]] اطلاق می‌شود. یعنی سیزده دانشگاه در پاریس هستند که هر کدام اسم خاص خود را دارند و در عین حال اسم دانشگاه پاریس به اضافه یک شماره که از یک تا سیزده است را نیز دارند. برای مثال [[دانشگاه پاریس۲(پانتئون - آسس)|دانشگاه پانتئون سوربون]]، دانشگاه پاریس 1 و دانشگاه نانتر، دانشگاه پاریس 10 نامیده می‌شود. گفتنی است دانشگاههائی که در پاریس هستند محدود به این سیزده دانشگاه نمی‌باشند. | |||
چهار دانشگاه از دانشگاههای سیزده‌گانه دانشگاه پاریس، در تعریف کلی، تحت عنوان [[دانشگاه سوربون]] شناخته می‌شوند. همه دانشکده‌های این دانشگاه قبلا به صورت یک مجموعه در مرکز پاریس بوده اما امروز این دانشگاه به چند دانشگاه مختلف تقسیم شده‌است. | |||
این دانشگاهها عبارتند از: [[دانشگاه پاریس۲(پانتئون - آسس)|پاریس I (پانتئون سوربن)]]- [[دانشگاه پاریس۳(سوربن جدید)|پاریس III (سوربن جدید)]]- پاریس IV (پاریس سوربن)- پاریس V (پاریس دکارت) این چهار دانشگاه دولتی در بنای تاریخی سوربن قرار دارند. | |||
این | بخش مهمی از [[آموزش عالی فرانسه]] در زمینه‌های ادبیات، زبان شناسی، علوم اجتماعی و فلسفه در دانشگاههای سوربن قدیم و سوربن جدید است. در بین این پنج دانشگاه، فقط [[دانشگاه پاریس۲(پانتئون - آسس)|پاریس 1 (پانتئون ـ سوربون)]] و پاریس 5 دارای رشته حقوق می‌باشند. از لحاظ سطح علمی و دارا بودن اساتید برجسته و سایر معیارها، دانشگاه پاریس 1 (پانتئون ـ سوربون) در رشته حقوق حرف اول را می‌زند. | ||
بنابراین، دانشگاه سوربونی که دانشجویان حقوق دنیا آن را می‌شناسند، دانشگاه پاریس 1 (پانتئون ـ سوربون) دقیقا نامیده می‌شود.دانشگاه پی یر و ماری کوری قبلا جزء دانشگاه سوربن بوده است. همه دانشکده‌های فنی مهندسی سوربن امروز دانشگاه پی یر و ماری کوری را تشکیل می‌دهند. این دانشگاه به افتخار پی یر کوری و ماری کوری دو دانشمند فرانسوی به این نام نامیده شده‌است. دانشگاه پی یر و ماری کوری در میدان ژوسیو واقع است. | |||
==== '''[[مجموعه دانشگاهی ژوسیو]]''' ==== | |||
این مجموعه دانشگاهی واقع در محله لاتین پاریس است. درب اصلی این دانشگاه در میدانی به همین نام (ژوسیو)(Campus Universitaire de Jussieu) واقع شده است. این مجموعه شامل ۳ دانشگاه:پاریس ۶ یا دانشگاه پی یر و ماری کوری ، پاریس ۷ یا دانشگاه دنیس دیدرو و انستیتو فیزیک بین‌الملل پاریس است. این مجموعه در سال ۱۹۷۱ افتتاح شد. ساختمان اصلی دانشگاه که به عنوان مدیریت از آن استفاده می‌شود ساختمانی ۹۰ متری و ۲۴ طبقه است که ساختمان زامانسکی نام دارد. دسترسی به این دانشگاه از طریق ایستگاه ژوسیوی مترو پاریس و خطوط اتوبوس امکان‌پذیر است. | |||
''' | '''[[دانشگاه پیر و ماری کوری]]''' | ||
یکی دیگراز دانشگاههای پاریس است. این دانشگاه به افتخار پی یر و ماری کوری دو دانشمند فرانسوی به این نام نامیده شده‌است. ساخت دانشگاه پی یر و ماری کوری( Université Pierre et Marie Curie ou UPMC - Paris Universitas ou Paris 6)در دهه ۱۹۵۰ میلادی شروع شد. این دانشگاه قبلا جزء دانشگاه سوربن بوده اما در حال حاضر جزو دانشگاه ژوسیو است. همه دانشکده‌های فنی مهندسی سوربن امروز دانشگاه پی یر و ماری کوری را تشکیل می‌دهند. این دانشگاه در میدان ژوسیو در محله لاتین پاریس کنار رود سن واقع شده است. | |||
[[پرونده:سوربون جدید.jpg|بندانگشتی|دانشگاه پاریس ۳ یا سوربن جدید]] | [[پرونده:سوربون جدید.jpg|بندانگشتی|دانشگاه پاریس ۳ یا سوربن جدید]] | ||
'''دانشگاه پاریس ۲ یا پانتئون-آسس''' | ==== '''[[دانشگاه پاریس۳(سوربن جدید)|دانشگاه پاریس ۳ یا سوربن جدید]]''' ==== | ||
دانشگاه پاریس ۳ یا سوربن جدید (Université de la Sorbonne Nouvelle , Paris III )یکی از شعب سیزده‌گانه دانشگاه پاریس محسوب می‌شود. این واحد در سال ۱۹۷۱ از دانشگاه پاریس جدا شد. عمدتاً رشته‌های هنری و علوم انسانی در این دانشگاه تدریس می‌شود. این دانشگاه در ۹ مرکز متفاوت تقسیم‌بندی شده است. واحد مرکزی این دانشگاه در محله لاتین پاریس قرار دارد. | |||
==== '''[[دانشگاه پاریس۲(پانتئون - آسس)|دانشگاه پاریس ۲ یا پانتئون-آسس]]''' ==== | |||
دانشگاه پاریس ۲ یا پانتئون-آسس(Université Panthéon-Assas Paris II) یکی از شعب سیزده‌گانه دانشگاه پاریس محسوب می‌شود. عمده دانشجویان این واحد، دانشجوی رشته حقوق هستند؛ اما علاوه بر حقوق رشته‌های مدیریت بازرگانی، اقتصاد، مدیریت، علوم اجتماعی و علوم سیاسی نیز در این واحد دانشگاهی آموزش داده می‌شود. واحد مرکزی این دانشگاه در محله لاتین پاریس قرار دارد. | |||
'''دانشگاه پاریس تک یا | ==== '''[[انستیتوی علوم و فناوری پاریس|دانشگاه پاریس تک یا انستیتوی علوم و فناوری پاریس]]''' ==== | ||
دانشگاه پاریس تک یا انستیتوی علوم و فناوری پاریس(ParisTech or Institut des sciences et technologies de Paris) یکی از مجموعه دانشگاههای تازه تاسیس پاریس است. این دانشگاه با دارا بودن ۱۱ دانشگاه مهندسی تقریباً تمام رشته‌های مهندسی را شامل می‌شود. این دانشگاه همچنین شامل یک دانشکده تجارت است. این دانشگاه در تلاش است تا با دیگر دانشگاههای برتر فناوری جهان رقابت کند. این دانشگاه در واقع حاصل اتحاد دانشگاههای فنی مهندسی پاریس در رشته‌های مختلف است و دارای شعبات متعددی در سراسر فرانسه از جمله در پاریس، نانسی، مونپلیه و کلرمون فران است. از جمله دانشگاههای تحت پوشش این مجموعه دانشگاهی می‌توان از دانشگاه معروف پلی تکنیک پاریس و دانشگاه ملی معدن فرانسه نام برد. عمده دانشگاههای تحت پوشش پاریس تک در پاریس در محدوده محله لاتین قرار دارند. | |||
''' | ==== '''[[دانشکده ملی معدن پاریس]]''' ==== | ||
[[دانشکده ملی معدن پاریس]] (École Nationale Supérieure des Mines de Paris) دانشسرای عالی است که در سال ۱۷۸۳ به دستور پادشاه فرانسه لویی شانزدهم در پاریس تاسیس شد. مکان اصلی این دانشکده در محله لاتین است اما در مناطق حاشیه پاریس و در دیگر شهر‌های فرانسه نیز دارای شعباتی است.این دانشکده عضو دانشگاه پاریس تک است. برخلاف اندازه کوچک این دانشگاه (این دانشگاه سالانه ۱۲۰ دانشجو جذب می‌کند) نقش آن در صنعت فرانسه در طول تاریخ بسزا است. تاکنون ۲ نفر از دانش‌آموختگان این دانشگاه موفق به کسب جایزه نوبل شده‌اند:موریس الی: برنده جایزه نوبل اقتصاد و جرج شارپک: برنده جایزه نوبل فیزیک | |||
[[پرونده:École Normale .jpg|بندانگشتی|دانشسرای عالی پاریس]] | [[پرونده:École Normale .jpg|بندانگشتی|دانشسرای عالی پاریس]] | ||
'''[[دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس]] | ==== '''[[اکول نرمال سوپریور(دانشسرای عالی پاریس)|اکول نرمال سوپریور]]''' ==== | ||
اکول نرمال سوپریور (École Normale Supérieure) یا «دانشسرای عالی پاریس» یکی از مدارس بزرگ فرانسه است.اکول نرمال سوپریور دانشگاهی واقع در محله لاتین پاریس است. این دانشگاه که در اصل برای تربیت معلم تاسیس شد.اکنون به آموزش پژوهشگران و استادان دانشگاه و مقامات عالی دولتی و مدیران صنایع و موسسات خصوصی می‌پردازد. ورود به این مدرسه عالی فقط برای کسانی که ملیت فرانسوی دارند ممکن است و بسیاری از نخبگان فرانسه از این مدرسه فارغ‌التحصیل شده‌اند. چون در فرانسه دانشگاههای دیگری نیز با نام اکول نرمال سوپریور وجود دارد گاه از این دانشگاه به نام خیابانی که در آن واقع شده نام برده می‌شود(ENS-Paris یا ENS-Ulm). در فرانسه چهار مدرسه عالی اکول نرمال وجود دارد. | |||
==== '''[[دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس]]''' ==== | |||
مدرسه عالی هنرهای زیبا(École nationale supérieure des Beaux-Arts) نام برجسته‌ترین مدرسه عالی مربوط به هنرهای زیبا در کشور فرانسه است که در شهر پاریس قرار دارد.مدرسه هنرهای زیبای پاریس در سال ۱۶۴۸ میلادی توسط شارل لبرون نقاش مشهور فرانسوی، توسعه مطالعات در زمینه‌های نقاشی، طراحی، مجسمه‌سازی، جواهرسازی و معماری تحت عنوان آکادمی علوم نقاشی و مجسمه‌سازی تاسیس شد. مدرسه هنرهای زیبای پاریس در زمان حکومت لویی چهاردهم تحت تاثیر حکومت دولتی قرار گرفت تا به سال ۱۸۶۳ که توسط ناپلئون سوم دوباره مستقل شد. | |||
'''اکول پلی‌تکنیک''' | ==== '''[[اکول پلی تکنیک فرانسه|اکول پلی‌تکنیک]]''' ==== | ||
به معنای مدرسه پلی‌تکنیک است. پلی‌تکنیک پاریس معتبرترین و قدیمی‌ترین دانشگاه فنی و مهندسی فرانسه است. این دانشگاه در میان دانشگاههای جهان نیز رتبه بالایی دارد و بر پایه رده‌بندی ضمیمه آموزش عالی تایمز یکی از چهل دانشگاه برتر جهان است. اکول پلی‌تکنیک (École Polytechnique) یکی از مدارس بزرگ (گراند اکول) فرانسه است که در سال ۱۷۹۴ پایه‌گذاری شده است. تا سال ۱۹۷۶ در محله لاتین شهر پاریس قرار داشت و از آن سال به پالزو منتقل شد. | |||
'''[[دانشگاه مرکزی لیل]]''' | ==== '''[[دانشگاه مرکزی لیل]]''' ==== | ||
دانشگاه مرکزی لیل (École centrale de Lille) یک دانشگاه مهندسی در [[شهر لیل]] در شمال کشور فرانسه است. حدود ۱۳۰۰ دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در رشته‌های گوناگون مهندسی در این دانشگاه به تحصیل و پژوهش مشغولند.این دانشگاه در سال ۱۸۵۴ میلادی با نام «دانشگاه هنرهای صنعتی و معدن‌شناسی» تاسیس شد و در سال ۱۸۷۲ به «دانشگاه صنعتی شهرستان نورد» تغییر نام داد. | |||
[[پرونده:لیل.jpg|بندانگشتی|دانشگاه لیل]] | [[پرونده:لیل.jpg|بندانگشتی|دانشگاه لیل]] | ||
'''[[دانشگاه | ==== '''[[دانشگاه لیل فرانسه|دانشگاه لیل]]''' ==== | ||
دانشگاه لیل (Université de Lille) دانشگاهی در شهر لیل در کشور فرانسه است. این دانشگاه در سال ۱۵۶۲ تاسیس شده و حدود ۱۱۰٬۰۰۰ دانشجو در آن تحصیل میکنند. نام کامل آن «دانشگاه لیل - شهرستان نورد فرانسه»(Université de Lille - Nord de France) است. | |||
'''[[دانشگاه آمریکایی پاریس]]''' | |||
دانشگاه آمریکایی پاریس(American University of Paris) ،دانشگاهی است که در سال ۱۹۶۲ میلادی در پاریس در فرانسه تاسیس شد. این دانشگاه ۱۰۰۰ دانشجو، و دروس دانشگاهی در این دانشگاه به زبانهای انگلیسی تدریس می‌شوند. | |||
مسائلی از قبیل بررسی جایگاه تحقیقات ومشکلات و اهداف پیشروی انجام تحقیقات در کشور فرانسه طی مشاوره‌ای ملی که از سوی وزارت‌آموزش عالی و تحقیقات در آوریل سال 1994 در پاریس ترتیب یافته‌بود، مطرح گردید. طی مشاوره فوق همچنین چگونگی ارائه بینشی کلی از تکامل و هدایت‌تحقیقات آتی‌کشور مورد بررسی قرار گرفت. در خلال قرن هفدهم، میان جهان سیاست و جهان شناخته‌های علمی‌جدائی افتاد.در این بین، افکارعمومی بر این باور شد که دانش و دانشمند جهت ارائه خدمات هرچه بیشتر و بهتر | ==== '''[[مراکز پژوهشی دانشگاهی فرانسه|مراکز پژوهشی دانشگاهی]]''' ==== | ||
مسائلی از قبیل بررسی جایگاه تحقیقات ومشکلات و اهداف پیشروی انجام تحقیقات در کشور فرانسه طی مشاوره‌ای ملی که از سوی وزارت‌آموزش عالی و تحقیقات در آوریل سال 1994 در پاریس ترتیب یافته‌بود، مطرح گردید. طی مشاوره فوق همچنین چگونگی ارائه بینشی کلی از تکامل و هدایت‌تحقیقات آتی‌کشور مورد بررسی قرار گرفت. در خلال قرن هفدهم، میان جهان سیاست و جهان شناخته‌های علمی‌جدائی افتاد.در این بین، افکارعمومی بر این باور شد که دانش و دانشمند جهت ارائه خدمات هرچه بیشتر و بهتر به‌جامعه می‌بایستی به صورت جداگانه به پرداختن به تحقیقات خود بسنده نماید.به دیگر سخن، پژوهشگران می‌بایستی تحقیقات را سرلوحه فعالیت خود قرار دهند،چرا که سایر امور مترتب برتحقیقات درپی آن خواهد آمد.به این ترتیب،درمحافل و ساختارهای درون نهادی، مدل‌خطی فوق حاکم گردید. به عبارت دیگر علم و دانش به مکاشفه پرداخته و جامعه به پیروی از آن مبادرت می‌نمود. طی مدت زمان کوتاهی مدل مذکور، مدل مخالف خود را که مدلی خطی‌بود، پدید آورد. مطابق چنین مدلی همگامی‌تحقیقات دانشگاهی با حوزه صنایع ،ضامن پیشرفت اقتصادی کشور میباشد. از این روی، عمده فعالیت پژوهشگران، با مد نظر قرار دادن خواست جامعه به انجام تحقیقات معطوف می‌گردید. نیمی از ویژگیهای این دو مدل صحیح و نیمی دیگر نادرست است.توانمندی علم، زاییده قدرت حضور آن در فضای خارج و داخل میباشد. آزمایشگاه‌های تحقیقاتی از فضای مجزا و بسته خودنیروی خلاق پدید آورده و نفوذ و شایستگی را از ترکیب اعتباراتی که در اختیار دارند،کسب می‌نمایند.نقطه ضعف چنین مدلهایی به جهت ضعف در توصیف ماهیت دو وجهی تحقیقات علمی(انفصال از محیط و اتصال به آن) میباشد. ازجمله اصلی‌ترین فاکتورهای انجام تحقیقات در کشور فرانسه می‌توان به فاکتورهایی نظیر تولید و ارائه اطلاعات موثق، مشارکت درفرایند بهبود ارزشهای اقتصادی و آموزشی، همکاری در حرکت‌های سودمند گروهی و ارتقاء فعالیتهای آموزشی اشاره نمود.جهت نشان دادن اشکال گوناگون امکانات سازمانی، بررسی دومدل اخیر با یکدیگر الزامی‌است.مدل خطی-که در آن فعالیتهایتحقیق، توسعه و تولید بدون تعامل متعاقب یکدیگر صورت می‌گیرد.دراین‌مدل، تعداد 5 زیرمجموعه متمایز همزیست وجود دارد که هر یک از نهادها از سازوکارهای خاص ارزشیابی خود برخوردار می‌باشند.عملکردهای درونی هر یک از آنها مشابه یکدیگر بوده و درنتیجه، تعامل میان آنها سهل و آسان صورت می‌گیرد و این درحالی است که،برقراری ارتباطات از یک زیرمجموعه به‌زیر مجموعه دیگر، دشوار و پرهزینه است.در مدل دوم، یک آزمایشگاه دانشگاهی در تولید اطلاعات موثق و در تولید نوآوریها مشارکت داشته و در ترویج و کارشناسی امور و نیز فعالیتهایآموزشی برنامه‌های دولتی حضور فعال دارد.گفتنی است که مدل فوق در خصوص شرکت‌ها و مؤسسات نیز مصداق می‌یابد چرا که هر جزء قادر به برقراری تعامل با جز دیگر است. هر چه تعاملها از ارزش کمتری برخوردار باشند به همان اندازه نیز پایداری و ثبات آنها ضعیفتر میگردد.جهت برقراری ارتباط می‌بایستی از مدل خطی وپنج زیرمجموعه متمایز آن فاصله گرفت تا به مدل دوم که تعامل‌های آن هم از لحاظ شمار و هم از نظر شدت دراوج قرار دارند، نزدیک‌تر شد. | |||
مؤلفان‌که طی دهه1970 و در آغاز دهه1980 به تبیین | مؤلفان‌که طی دهه1970 و در آغاز دهه1980 به تبیین و توصیف تحقیقات‌و نوآوریهای کشور فرانسه مبادرت نمودند، از بینش یکسانی برخوردار بوده‌اند.از دیدگاه آنان،کشور فرانسه به پشتوانه علوم دانشگاهی خود به عنوان کشوری پیشرفته، مطرح میباشد واین درحالی است که بوروکراسی سازمانها موجب گردیده تا از نظریات علمی و تأثیرات جدید که تخصصهای حاکم موجود را زیر سؤال می‌برند، پیروی نگردد. پژوهش درسیستم آموزشی کشور فرانسه به دوبخش تقسیم میگردد: | ||
مدارس عالی که به جذب بهترین دانش‌آموزان مبادرت نموده،آنان را از انجام تحقیقات دور نگاه داشته و به القاء احساس برتر بودن به آنان می‌پردازند و دانشگاه‌هایی که با امکاناتی محدود، به آموزش گروههای زیادی‌از دانشجویان که با دنیای تخصص و حرفه آشنایی کمی‌دارند،مبادرت می‌نمایند. از این روی، در | مدارس عالی که به جذب بهترین دانش‌آموزان مبادرت نموده،آنان را از انجام تحقیقات دور نگاه داشته و به القاء احساس برتر بودن به آنان می‌پردازند و دانشگاه‌هایی که با امکاناتی محدود، به آموزش گروههای زیادی‌از دانشجویان که با دنیای تخصص و حرفه آشنایی کمی‌دارند،مبادرت می‌نمایند. از این روی، در تحلیلهای علمی کشور فرانسه نمونه کاملی از مدل خطی استفاده میگردد. | ||
'''یادآوری دو مشخصه سیستم آموزشی‌فرانسه جهت بررسی جایگاه تحقیقات در آن الزامی‌است :''' | ===== '''یادآوری دو مشخصه سیستم آموزشی‌فرانسه جهت بررسی جایگاه تحقیقات در آن الزامی‌است:''' ===== | ||
'''«جدایی بنیادین میان مقررات تحقیقات و آیین‌نامه‌های آموزشی»''' | ===== '''«جدایی بنیادین میان مقررات تحقیقات و آیین‌نامه‌های آموزشی»''' ===== | ||
[[پرونده:موسسه.jpg|بندانگشتی|مؤسسه ملی بهداشت و تحقیقات پزشکی(INSERM)]] | [[پرونده:موسسه.jpg|بندانگشتی|مؤسسه ملی بهداشت و تحقیقات پزشکی(INSERM)]] | ||
بارزترین نشانه این جدایی، | بارزترین نشانه این جدایی، وجود سازمانهای تحقیقاتی دولتی نظیر مرکز ملی تحقیقات علمی(CNRS)، مؤسسه ملی بهداشت و تحقیقات پزشکی(INSERM)،مؤسسه ملی تحقیقات کشاورزی(INRA) و کمیساریای انرژی اتمی(CEA) است که‌از مأموریت رسمی آموزشی برخوردار نمی‌باشند.آموزش عالی که تاکنون از بخشی از نیروی تحقیقاتی تفکیک شده، خود از شکافی که دانشگاه و مدارس عالی را از هم جدا می‌سازد، عبور نموده است. نهادهای تفکیک شده مذکور طی سالها با کاهش قدرت به طور محسوسی مواجه بوده‌اند. ارزشیابی‌های مختلفی که از سوی کمیته ملی ارزشیابی دانشگاهها صورت گرفته، نشان می‌دهد که بیش از نیمی از استادان و برگزارکنندگان کنفرانس‌های علمی به فعالیتهای تحقیقاتی مبادرت می‌نمایند.از دیدگاه آنان،سازمانهای تحقیقاتی به تلاش در جهت تربیت افراد ماهر در مقطع سوم آموزش عالی کشور مبادرت می‌نمایند. نیمی از کارکنان آزمایشگاه‌های مرکز ملی تحقیقات علمی از محققان خود این مرکز و نیمی‌دیگر از محققان کارآمد دانشگاهها ومراکز آموزش عالی کشور(دانشجویان سال آخر دوره دکتری) متشکل گردیده است. حضور تعداد 15تن از محققین (دانشجویان سال‌آخر دوره دکتری) در ساختار کمیساریای انرژی اتمی فرانسه طی سال1991 خود مبین این موضوع است. واقعیت این است که به رغم جا به جایی ضعیف کادر آموزشی ـ تحقیقاتی کشور که به‌ندرت از یک نظام تحقیقاتی به نظامی دیگر منتقل میگردد،میان سازمانهای تحقیقاتی دولتی و دانشگاهها تداخل تنگاتنگی به‌وجود آمده است. اختلاف میان دانشکده‌های مهندسی ودانشگاه‌ها، به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. دانشکده‌های مهندسی بیش از پیش به امورتحقیقاتی پرداخته و این درحالی است که دردانشگاهها افزایش بالقوه فوق باحمایت واقعی سازمانهای تحقیقاتی(سازمانهایی که 5400 نفر از 9000 نفرکادر علمی مدارس مهندسی را تأمین می‌نمایند) مواجه گردیده است.بر قراری چنین ارتباطات نزدیکی حین دوره تربیت دانشجویان مقطع دکتری نیز جلوه‌گر است.در سال 1990،کشور فرانسه با تربیت 140نفر با مدرک دکتری به ازای یک میلیون نفر جمعیت در سال در مقایسه با امریکا با 130 نفر، آلمان با 126 نفر و ژاپن تنها با 30 نفر، درصدر کشورهای توسعه‌یافته جهان قرار گرفت. در آغاز سال های1980،درصد رساله‌های آموزشی ارائه شده در رشته‌های علوم انسانی نسبت به علوم‌طبیعی یا مهندسی به مراتب بیشتر بوده و دانشجویانی متعلق به کشورهای در حال توسعه مستقر در کشورفرانسه از نسبت بالایی برخوردار بودند. در جهت تعادل بخشیدن به این نسبتها تلاش‌های پیگیری نه با هدف افزایش شمار رساله‌های دانشگاهی، بلکه با هدف تشدید حرکت مضاعف درجهت علوم پیچیده و نیز در مسیر برقراری ارتباط با کشورهای عضو اتحادیه اروپا صورت گرفت.طی دهه1970، شمار این افراد جهت نگارش رساله‌های آموزشی بسیار ناچیز بود، و این درحالی است که هم اکنون،10 درصد فارغ‌التحصیلان از رساله برخوردار می‌باشند. امروزه، مرزبندی میان مراکز تحقیقاتی و دانشگاههای کشور نسبت به10 سال‌قبل کاهش یافته است. مقطع دوم آموزش عالی‌دانشگاهی در کشور فرانسه همچنان از این حرکت به دور مانده است. طی سالهای اخیر سازمانهای دولتی با همکاری مرکز ملی تحقیقات علمی(CNRS)به تشکیل واحدهای حمایتی آموزش عالی مبادرت نموده‌اند.در نهایت، توالی دوره آموزشی و تحقیقاتی برای کلیه کادر وابسته به آموزش عالی لازم‌الاجراءاعلام گردید. طبق بررسی‌های به عمل آمده در آغاز سالهای1980، قطع رابطه عمیق میان دو قطب دانشگاه ومراکز تحقیقاتی به اوج خود رسیده وتمایل ضعیف دانشگاهها جهت همکاری با مؤسسات صنعتی و بی‌اعتمادی متقابل به تحقیقات از جانب‌صاحبان صنایع به وقوع پیوست. این درحالی است که حتی وجود چنین جوی مانع از پرداختن صنایع به نوآوری و پرداختن محققان‌دانشگاهی به اکتشاف و اختراع نگردید. | ||
این | جهان صنعت به دو گروه‌تقسیم شده بود:گروه اول بر مهارت فنی، دوره‌های کارآموزی جمعی، چیره‌دستی مهندسان و کارگران شایسته جهت بارورنمودن و تجارتی نمودن محصولات مصرفی،تأکید داشت.گروه دوم نیز در بخش تحقیق و توسعه بسیار پیشرفته و مجهز به آزمایشگاه‌های تخصصی بوده، باهماهنگی کامل با سازمانهای دولتی هدفمند فعالیت نموده و با سرمایهگذاریهای کلان درجهت تولید محصولاتی با کیفیت بالا فعالیت می‌نمود. تمرکز برتحقیقات و توسعه در صنایع همزمان با برنامه‌های آموزشی دولت طی دهه 1980 فزونی یافت. طی دهه 1980، شمار مؤسساتی که به انجام تحقیقات مبادرت نموده‌اند، از 1300 مورد به حدود 4000مورد افزایش یافت. افزایش بالقوه و توسعه و بسط تحقیقات آموزشی که بیش از پیش شاخه‌ها ومؤسسات کوچک را دربرمی‌گیرد، با کمک فزاینده تحقیقات دولتی همراه گردیده است.این حرکت در ارتباط با سازمانهای تحقیقاتی، با انبوه عظیمی از قراردادهای آموزشی همراه بود. در سال1992، درمرکز ملی تحقیقات علمی(CNRS)، تعداد قراردادهای منعقده بامؤسسات به 3700 مورد (120 مورد در سال1982) و هزینه آن بر700 میلیون فرانک بالغ گردید(30 میلیون فرانک در سال 1982). | ||
این گونه تحولات، به‌طور کلی در مقوله چاپ وانتشارات نیز تأثیر خود را نشان داد: 7 درصد کتب علمی‌چاپ‌فرانسه- که از سوی مؤسسه اطلاعات علمی[[آمریکا]] (ISI) فهرست‌شده- توسط محققین دانشگاهی و صنعتی تألیف گردیده است. از دهه1980،به عنوان سالهایتماس هر چه بیشتر میان دو قطب صنایع و تحقیقات دانشگاهی کشور فرانسه یاد میگردد. | |||
طبق برآوردهای به عمل آمده، نرخ آکادمیک بودن تحقیقات‌فرانسه،2/1 درصد بیشتر از انگلستان و آلمان،7/1درصد بیشتر از آمریکا و3/2درصد بیشتر از [[ژاپن]] بوده است.به‌طور کلی، تمرکز یافتگی دو قطب مذکور، تأثیرات مثبتی به همراه آورد.در مدل خطی که علوم پایه به‌عنوان منبع نوآوری مدنظر است، چنین موفقیتی با اتکاء به خود حاصل میگردد و این درحالیست که درمدل تعاملی،کسب چنین موفقیتی به دلایل‌مختلف چندان هم بی‌اهمیت نیست. در دنیای دانشگاهی، میدان‌دیدها- که به درجه مشارکت در شبکه‌های تحقیقاتی بستگی دارد- توان راه یافتن سریع به اطلاعات پایه را که توسط رده‌های همتافراهم آمده سنجیده و به ارزشیابی بهره‌گیری ازاینگونه اطلاعات مبادرت می‌نمایند. از این لحاظ طی سالهای1980تحقیقات در کشور فرانسه از کارآیی بسیار بالایی برخوردار گردیده، تحقیقات فرانسه در جهان کتاب و انتشارات به کشور انگلستان راه یافته و از این طریق در جهت انتقال نتایج خود فراتر از زبان ملی گام برداشته و همکاری با محققان‌خارجی گسترش یافت. درحال حاضر،بالغ بر تعداد120 هزار پژوهشگر در سراسر کشور فرانسه به امر پژوهش مبادرت می‌نمایند که از این میان تعداد 67 هزارمحقق دولتی و تعداد 55هزارمحقق غیر دولتی می‌باشند.درحدود50% هزینه‌های پژوهشی توسط دولت تأمین اعتبار میگردد.درحال حاضر مسئولیت رسیدگی بر امور پژوهشی کشور فرانسه برعهده وزارت آموزش و پرورش و وزارت پژوهش و فن‌آوری است.این در حالی است که وزارتخانههای دیگر من جمله وزارت بهداشت، کشاورزی و اقتصاد از سازمانهای پژوهشی خاص خود برخوردار می‌باشند.گفتنی است که عمده پژوهشهای کشور در دانشگاهها و سازمانهای دولتی همچون مرکز ملی پژوهش(CNRS) ومؤسسه ملی بهداشت و پژوهش فرانسه(Inserm) صورت می‌گیرد. علاوه براین دولت فرانسه از پژوهشهای غیردولتی و پژوهشهایی که درموسسات خصوصی به ویژه درحوزه‌های هوانوردی، الکترونیک، شیمی و داروسازی صورت می‌گیرد، حمایت می‌نماید. | |||
==== '''[[مراکز پژوهشی فرانسه|نهادهای مرکزی پژوهشی]]''' ==== | |||
مرکز ملّی تحقیقات علمی فرانسه(CNRS)، دانشگاهها ( دانشکده‌های علوم تربیتی، نهادهای تابع وزارت‌خانه‌ها و انستیتو ملّی تحقیقات پدآلوژیک فرانسه(INRP)، عهده‌دار مسئولیت پژوهش در زمینه آموزش و کارآموزی در کشور فرانسه می‌باشند. گفتنی است که انستیتو ملّی تحقیقات پدآلوژیک به ایفای نقش عمده‌تری در این میان مبادرت می‌نماید.از سال1993، انستیتوی فوق عهده‌دار مجموعه رسالت‌هایی اعم از تحقیق، کارآموزی، مطالعه و نظارت برکیفیت آموزشی میباشد. | |||
علاوه بر این، | علاوه بر این، طی3 دهه اخیر، انستیتوی مذکور در نوسامانی نظام آموزشی کشور فرانسه (نوسامانی برنامه‌های درسی، عرضه شیوه‌های مدرن یاددهی – یادگیری و اصلاح برنامه کارآموزی معلمین ) نقش مهمی ایفا نموده است.درحال حاضر پژوهشهای آموزشی کشور، در قالب دیدگاه‌های گوناگون تاریخی، جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، مهارت تدریس رشته‌های تحصیلی و بهره‌گیری از تکنولوژی در حوزه آموزش صورت می‌پذیرد. | ||
علاوه بر این، به موازت انجام رسالت‌های مذکور، انستیتو ملی تحقیقات پدآلوژیک به همکاری با مدیریت ارزیابی و دورنگری وزارت آموزش و پرورش فرانسه (DEP) که عهده‌دار مسئولیت تحلیل عملکرد و تحول نظام آموزشی کشور است- مبادرت می‌نماید.حاصل پژوهشهای اخیر، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در زمینه فن تدریس بوده است. در این قبیل پژوهشها، فرآیندهای اجتماعی به احتساب موقعیتها و بازیگران آن، مورد تحلیل درونی قرار می‌گیرد. | |||
بررسی رابطه میان مدرسه و اشتغال و مسأله جای‌دهی شغلی جوانان – با توجه به نرخ بالای بیکاری(25درصد) میان جوانان– از جمله موضوعات پژوهش اخیر کشور فرانسه است که در اولویت قرار دارد. کارآموزی معلمین جدید نیز مورد توجه ویژه میباشد.انستیتو ملّی تحقیقات پدآلوژیک، مرکزی انحصاری است که در آن، نتایج پژوهشهای آموزشی، در رویارویی با واقعیات آموزشی و تدریس قرار می‌گیرد. | |||
مرکز ملی پژوهش علمی فرانسه یک نهاد دولتی است که به | ==== '''[[مركز ملی پژوهش علمی فرانسه|مرکز ملی پژوهش علمی فرانسه]]''' ==== | ||
مرکز ملی پژوهش علمی فرانسه(Le Centre national de la recherche scientifique(CNRS)) یک نهاد دولتی است که به پژوهشهای علمی ، فنی با قیمومیت و سرپرستی وزارت آموزش عالی و پژوهش می‌پردازد. این نهاد تولید علم می‌کند و این دانسته‌ها را در اختیار جامعه قرار می‌دهد. ثِ . نِ . رِ . س به عنوان یک نهاد اصلی با خصوصیت چند جانبه‌اش تمامی پژوهشهای علمی، فنی و اجتماعی را هدایت می‌کند و همه‌ی حوزه‌های علمی یعنی ریاضیات، فیزیک، علوم و فناوری اطلاعات و ارتباطات، فیزیک هسته‌ای و انرژی عالی، علوم زمین‌شناسی و جهان‌شناختی، شیمی، علوم زیستی، علوم انسانی و اجتماعی، علوم محیط‌زیست یا علوم مهندسی را در برمی‌گیرد. مؤسسه پژوهشی مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، کادر پژوهشی و آزمایشگاه‌هایی اختصاصی دارد و بیشتر بار پژوهشی فرانسه را به دوش می‌کشد. ث . ن . ر . س غالب فعالیت‌هایش را در چارچوب شش دپارتمان زیر و دو موسسه ملی انجام می‌دهد: ریاضیات ، فیزیک ، سیاره و جهان - شیمی - علوم زیستی - علوم انسانی و اجتماعی - محیط‌زیست و توسعه پایدار - علوم و فناوری اطلاعات و مهندسی و دو موسسه ملی: موسسه ملی فیزیک هسته‌ای و فیزیک خاص - موسسه ملی علوم جهان . | |||
ث . ن . ر . س به صورت ویژه | ث . ن . ر . س به صورت ویژه همکاریهای بین متخصصین حوزه‌های مختلف و بالاخص با دانشگاه را گسترش می‌دهد و نیز با بازگشایی قلمروهای جدید سرمایه‌گذاری اجازه می‌دهد که به نیازهای اقتصادی و اجتماعی پاسخ دهد.فعالیتهای میان رشته‌ای پژوهش به طور خاص در این بخش‌ها هدایت می‌شوند: موجود زنده و مسائل اجتماعی مربوط بدان، اطلاعات، ارتباطات و شناخت، محیط‌زیست، انرژی و توسعه پایدار، نانولوژی، نانو تکنولوژی و مواد، جهان شناسی: اجزای جهان | ||
معرفی در سطح ملی : 19 | معرفی در سطح ملی: 19 نمایندگی منطقه‌ای یک مدیریت بی‌واسطه و محلی را بر لابراتوارها و ارتباط وثیق با حامیان محلی و انجمنهای مربوطه تضمین می‌کند. | ||
بیش از 1200 واحد پژوهشی و خدماتی که 90 در صد آنان با حمایت آموزش عالی و دیگر نهادهای پژوهشی فرانسه | بیش از 1200 واحد پژوهشی و خدماتی که 90 در صد آنان با حمایت آموزش عالی و دیگر نهادهای پژوهشی فرانسه | ||
2897 مدرک و گواهینامه اساسی، 204 مدرک جدید تحویل در 2006 م ، 677 لیسانس فعال و 1611 قراداد صنعتی امضا شده در 2006 با | 2897 مدرک و گواهینامه اساسی، 204 مدرک جدید تحویل در 2006 م ، 677 لیسانس فعال و 1611 قراداد صنعتی امضا شده در 2006 با شرکت‌ها ؛320 شرکت جدید ایجاد شده از سال 1999 م ؛ | ||
5000 پژوهشگر خارجی سالانه در لابراتوارها پذیرفته | 5000 پژوهشگر خارجی سالانه در لابراتوارها پذیرفته می‌شوند ، 1714 پژوهشگر خارجی ثابت در ث . ن . ر . س ، 85 توافق همکاری با 60 کشور ، 310 برنامه بین‌المللی همکاریهای علمی ، 91 لابراتوار اروپایی و بین‌المللی وابسته و 92 گروه پژوهش اروپایی و بین‌المللی ، 14 واحد مختلط بین‌المللی | ||
این نهاد | این نهاد فعالیت‌هایش را با بیش از 32000 نفر ( که از این تعداد 26000 نفر کارمند رسمی، 11600 محقق و پژوهشگر و 114400 مهندس ، تکنیسین و اداری )، بودجه 3277 میلیارد یورویی که 588 میلیون یورو از منابع خاص در سال 2008 م یک استقرار در همه سرزمین ، در همه حوزه‌های معرفتی با تاکید بر بیش از 1200 واحد پژوهش و خدمات انجام می‌دهد. | ||
نمایندگی‌هایی در بروکسل ، ژوهانسبورگ، [[مسکو]] ، [[پکن]] ، سانیاگوی شیلی ، [[توکیو]] ، واشنگتن و هانوی. | |||
براى استخدام در این مؤسسه و چند مؤسسه علمى | براى استخدام در این مؤسسه و چند مؤسسه علمى همتراز دیگر در فرانسه، داشتن ملیتفرانسوى اجبارى نیست و این یک استثناء در قانون استخدامى فرانسه است. معهذا خارجیانى که من میشناسم همه به جز خودم فرانسوى شده‌اند و تعدادى از آنها هم ملیت اولیه خویش را نگهداشته و اکنون ملیت مضاعف دارند. <ref>برگرفته از سایت http://fr.wikipedia.org/wiki/Centre_national_de_la_recherche_scientifique</ref> | ||
[[پرونده:کولژ Collège de France.jpg|بندانگشتی|کولژ دو فرانس]] | [[پرونده:کولژ Collège de France.jpg|بندانگشتی|کولژ دو فرانس]] | ||
==== '''[[کولژ دو فرانس]]''' ==== | |||
کولژ دو فرانس (Collège de France) در محله کارتیه لاتن پاریس در منطقه 5 واقع شده است. با نگاهی کوتاه به تاریخچه این موسسه می‌توان خاطر نشان نمود کالج سلطنتی فرانسه در سال ۱۵۳۰ ، به دست فرانسوای اول، پادشاه هنردوست فرانسه برای آموزش زبانهای لاتین، یونانی و عبری بنیان گذاشته شد و سپس به کولژ دو فرانس تغییر نام داد . این مؤسسه از سال ۱۸۵۲ با حفظ استقلال خود از نهاد دانشگاه، به وزارت آموزشهای همگانی الحاق گردید . کولژ دو فرانس در عین پرداختن به پژوهشهای بنیادی برتر و جستجوی دانشی جهان شمول، دانشگاه یا مدرسه عالی نیست ، زیرا آموزشهای آن با هدف انتقال دانش اکتسابی و در چارچوب برنامه‌های آموزشی از پیش تعریف شده و نظام ارزشیابی و دیپلم‌های دانشگاهی صورت نمی‌گیرد و شرکت در کلاسهای درسی آن بدون هیچ گونه ثبت‌نامی و برای همگان آزاد است. شاید بتوان این نهاد را حد واسطی میان دانشگاه و فرهنگستان به شمار آورد . امروزه ۵۲ کرسی استادی در رشته‌های مختلف، مانند ریاضیات، فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و پزشکی، فلسفه، جامعه‌شناسی و اقتصاد، باستان‌شناسی و تاریخ، زبان‌شناسی و سرانجام مطالعه تمدن‌های بزرگ در آن برپا هستند. کولژ دو فرانس در کنار دانشگاهها و مراکز و مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی دیگر مانند مرکز ملی پژوهشهای علمی ( CNRS ) می‌کوشد به نوعی تمایز و استقلال علمی خود را با گرایش به مطالعه بنیادی در حوزه‌های در حال شکل‌گیری آگاهی و دانش بشری و التزام به انتشار نتایج آموزشها حفظ کند. در کنار این آموزشها، کرسی‌های خاص اروپایی و بین‌المللی برای بهره‌گیری از آموزشهای استادان خارجی پیش‌بینی شده که همه ساله تجدید می‌شوند. سالانه پنجاه استاد خارجی برای برگزاری ۴ کنفرانس علمی در خلال یک ماه به کالج دعوت می‌گردند. دعوت به تدریس در این کالج، فارغ از عنوان فردی، بر اساس آثار و نوشته‌های علمی، با معرفی دولت، و از سوی شورای استادان صورت می‌گیرد؛ اما محتوا و برنامه‌ی آموزشی از سوی حود استاد تعییین می‌شود . | |||
مدرسین این انجمن از برجسته‌ترین اساتید دانشگاهی و نخبگان رشته‌ی خویش در فرانسه هستند و با برنامه کاری معین موضوع خاصی را گاه سالها در این مرکز تدریس میکنند. برای مثال میشل فوکو فیلسوف مشهور فرانسوی از سال 1971 تا زمان مرگ خویش در سال 1984 در این انجمن تدریس می‌نمود . جالب توجه است که این سمینارها توسط انجمن منتشر می‌شود و در دسترس عموم قرار می‌گیرد. | |||
گفتنی است که کولژ دو فرانس، نخستین مؤسسه مطالعات عالی فرانسوی است که به شناخت فرهنگ و تمدن شرقی و اسلامی اهتمام ورزیده و لویی ماسینیون یکی از اساتید به نام این موسسه بوده است . لازم به یادآوری است که کولژ دو فرانس در خلال پنج قرن از زندگی علمی خود ، با گذشت زمان تحول و تکامل یافته است.<ref>برگرفته از سایت http://fr.wikipedia.org/wiki/Coll%C3%A8ge_de_France</ref> | |||
''' | === '''[[کتابخانه های دانشگاهی و تحقیقاتی فرانسه|کتابخانه‌ها و مراکز اسناد]]''' === | ||
[[پرونده:کتابخانه سوربن (Bibliothèque de la Sorbonne) .jpg|بندانگشتی|کتابخانه سوربن (Bibliothèque de la Sorbonne) در فرانسه]] | [[پرونده:کتابخانه سوربن (Bibliothèque de la Sorbonne) .jpg|بندانگشتی|کتابخانه سوربن (Bibliothèque de la Sorbonne) در فرانسه]] | ||
درفرانسه این گونه کتابخانه‌ها اکثرا در مراکز علمی و دانشگاهی مستقرند و مشتری دائمی این کتابخانه‌ها اختصاصا دانشجویان, محققان و اساتید دانشگاهها می‌باشند. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد بیش از دو میلیون از این نوع کتابخانه‌ها در فرانسه موجود است. در این کتابخانه‌ها می‌توان مجموعه‌های با ارزش غنی و متنوع را مورد مطالعه قرار داد. در این باره کتابخانه‌هایی وجود دارد که قریب 21 میلیون کتاب در مخازن خود جای داده‌اند و اکثر این کتابخانه‌ها به لطف تکنولوزی پیشرفته دارای اینترنت می‌باشند. با توجه به موضوع آرشیو شده در کتابخانه‌های دانشگاهی و تحقیقاتی می‌توان چنین اظهار کرد که جایگاه و عنوان هر کتابخانه بر اساس موضوعات تخصصی و دارا بودن مجموعه‌های بی‌نظیر و عالی از جایگاه خاصی برخوردارند. | |||
=== '''[[سیاست ها و اسناد راهبردی آموزش عالی فرانسه|اصلاح آموزش عالی فرانسه]]''' === | |||
سالها است که دانشگاههای فرانسه با همه قدمت و شهرت و داشتن پایگاهی کهن چون "سوربن" نمی‌توانند همپای دانشگاههای آمریکایی و حتی برخی دانشگاههای انگلیسی حرکت کنند و این مساله برای فرانسویان حیثیتی شده است. مهاجرت نخبگان فرانسوی به انگلستان، [[کانادا]] و آمریکا از مسائل مورد بحث دانشگاههای فرانسه است. سخن این است که چرا دانشگاههای فرانسه نمی‌توانند از سویی نیازهای جدید علمی کشور را آن گونه که هست برآورده کنند و از سوی دیگر حتی برای خود دانشگاهیان نیز جذاب و رضایت‌بخش نیست و آنان را به سوی دیگر کشورها روانه می‌کند. یکی از مباحث بسیار پر رونق در این زمزمه‌ها بحث اقتصادی کردن دانشگاههای فرانسه بود که باید نظام رقابتی را جایگزین نظام آموزش کنونی کرد و با این کار بر سرعت و رشد مراکز آموزش عالی افزود. با این رهیافت مراکز آموزش عالی فرانسه باید از دولت و نظام برنامه‌ریزی متمرکز فاصله می‌گرفتند و به سوی یک نظام رقابتی سرمایه‌ای پیش می‌رفتند. | |||
دولت فرانسه از مدتها پیش نشان داد که نمی‌تواند مراکز آموزش عالی را به صورتی شایسته اداره کند، از سویی پایین بودن حقوق اساتید و محققان آموزش عالی و آموزش ملی فرانسه به گونه‌ای است که انگیزه‌ای برای ورود افراد در چرخه آموزشی این کشور بوجود نمی‌آورد. همین شرایط سبب شد تا افراد جوان‌تر از فرانسه کوچ کنند تا با داشتن مدارک معتبر از دانشگاههای این کشور برای کار در کشورهای انگلیسی زبان از جمله آمریکا و کانادا رحل اقامت گزینند. | |||
سارکوزی با نیت جلوگیری از روند مهاجرت نخبگان و جستجوی راه‌حلی برای تامین نیازهای مالی مراکز آموزشی عالی فرانسه تحول در نظام آموزشی این کشور را آغاز کرد. خصوصی‌سازی آموزش عالی در فرانسه و واژگونی نظامی که دهها سال بر این کشور حاکم است، احزاب و شخصیت‌هایی زیادی را به واکنش وادار کرد. | |||
غالب صاحبنظران بر این باورند که این کشور با همه ویژگیهای خود، یک نظام اجتماعی محور است. به این معنا که قدرت سندیکاها و گرایش‌های اجتماعی به اندازه‌ای در فرانسه ریشه‌دار است که اجازه نمی‌دهد یک سرمایه‌داری خصوصی و یا رقابتی تمام عیار در این کشور حاکم شود. این شرایط، نظام اجتماعی در فرانسه بوجود آورده که نه سایه یک دولت تصمیم‌گیر مقتدر را می‌پذیرد و نه به سبک آمریکایی، دولتی بطور کامل متکی بر بخش خصوصی را تحمل میکنند. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که نظام آموزشی یک جانبه‌نگر آمریکایی بتواند در فرانسه اجرا شود، زیرا دانشجویان این کشور و دیگر دانشجویانی که از سایر کشورها برای کسب مدرک در نظام معتبر و رایگان به فرانسه آمده‌اند، قادر به تحمل آن نیستند. | |||
در ادامه اعتراض‌ها به اصلاحات آموزشی موسوم به قانون پکرس (Valerie Pecresse)(که به نام ارائه‌دهنده آن، خانم والری پکرس، وزیر وقت آموزش عالی و تحقیقات، چنین نام گرفته است)، استادان دانشگاهها و محققان فرانسوی، دست به اعتصاب علیه طرح پیشنهادی دولت زدند. این کار البته زمان "لوک فری" وزیر سابق آموزش ملی فرانسه دنبال شد ولی او شکست خورد. در این طرح برای اولین بار ارزیابی استادان و محققان دانشگاهها، که ساعات تدریس آنها و میزان همراهی‌شان در اداره امور دانشگاه را نیز شامل می‌شود و تنها منحصر به سوابق تحقیقاتی آنها نخواهد بود، به رؤسای دانشگاهها سپرده می‌شود. علاوه بر این، دانشگاهها قدرت تغییر ساعات تدریس و تحقیق استادان و پژوهشگران را نیز به صورت مستقل خواهند داشت. چرا این تصمیم به ظاهر ساده، به اعتراضی گسترده و سراسری منجر شد ؟ یکی از دلایل این است که استادان دانشگاه سال‌هاست ارزیابی‌های ملی را پذیرفته‌اند؛ اما این رویه جدید که در راستای استقلال نظام مدیریتی و مالی دانشگاه‌هاست، این وظیفه را به طور مستقل بر عهده رؤسای دانشگاه و هیأت‌مدیره هر دانشگاه خواهد گذاشت. این ابراز نگرانی‌ها بازتاب این واقعیت است، که اغلب دانشمندان فرانسوی به فرایند بازبینی و ارزیابی که توسط مراجع علمی و پژوهشی وابسته به دولت صورت می‌گیرد، اعتماد دارند؛ در حالی‌که به تصمیمات و ارزیابی‌های دانشگاهی مستقل و منفرد چندان خوشبین نیستند. این کشمکش‌ها حاصل اولین آزمون بزرگ اصلاحات آموزشی و تلاش دولت فرانسه برای خودگردانی (استقلال) کامل دانشگاهها بود؛ که لایحه نهایی آن در تابستان 2007 به تصویب مجالس ملی و سنای این کشور رسید. با این حال، اجرای آن از ابتدای سال 2009 میلادی آغاز شد و تنها 20 دانشگاه برتر فرانسه، از میان 85 دانشگاه این کشور مستقل اعلام شده‌اند و مجازند بودجه مورد نیاز، عزل و نصب‌ها، محلهای مورد نیاز آموزشی و تحقیقاتی و در نهایت حقوق استادان و پژوهشگران را رأسا مدیریت کنند. این اولین بار نبود که دولت فرانسه با پیشنهاد اصلاحات به سراغ دانشگاهها می رفت. در سال 2000 نیزکلود آلگر، وزیر سابق علوم فرانسه برای اصلاح نظام آموزشی تلاش‌هایی را آغاز کرد، که به دلیل اعتراض استادان و دانشگاهیان این کشور و اتحاد آنها علیه او، ناکام ماند و آلگر نیز از مواضعش در بسیاری از موارد عقب‌نشینی کرد. | |||
نظام آموزش عالی در فرانسه از نرمش خاصی برخوردار است و به گفته برخی صاحبنظران هنوز مقتدرتر از نظام آموزش عالی آمریکا است. این عده معتقدند که اساس نظام آموزش عالی آمریکا بر اساس بهره‌گیری از دانشمندان خارجی استوار است. آمار نشان می‌دهد که سرانه هزینه یک دانشجو در فرانسه یک سوم هزینه‌های نظام آموزش عالی آمریکا است، با این وجود این فارغ‌التحصیلان فرانسوی هستند که در کنار سایر مهاجران علمی به آمریکا می‌روند و نیازهای فنی و علمی آن کشور را تامین میکنند. | |||
چند سالی است که فرانسه از سنت مدارک تحصیلی خاص خود عدول کرده و به صف یگانه‌سازی این مدارک با سایر کشورهای اروپایی پیوسته است ولی هنوز کارشناسان آموزش عالی معتقدند که دیپلم متوسطه فرانسه که دشواری گرفتن آن در جهان شهره است، معادل سال اول دانشگاههای آمریکا میباشد. فرانسه خود سنتی بلند در آموزش عالی دارد و درگیر کردن نظام آموزش عالی‌فرانسه با بنگاه‌های اقتصادی به ویژه بنگاه‌های استانی و منطقه‌ای و تامین بورس‌های مختلف از این رهگذر می‌تواند راهکار مناسبی برای اصلاحات در نظام آموزشی فرانسه باشد.<ref>برگرفته از سایت http://khabaronline.ir/news-4256.aspx</ref> | |||
=== '''[[آمار آموزش عالی فرانسه|آمار آموزش عالی فرانسه2010]]''' === | |||
تعداد دانشجو 2316000 | تعداد دانشجو 2316000 | ||
| خط ۹۰۸: | خط ۹۴۱: | ||
میانگین هزینه برای هر دانشجو 11260 یورو | میانگین هزینه برای هر دانشجو 11260 یورو | ||
وضعیت مسکن دانشجویان : 35٪ با والدین زندگی | وضعیت مسکن دانشجویان: 35٪ با والدین زندگی میکنند- 33٪ مجرد یا با شریک زندگی میکنند | ||
12٪ در | 12٪ در خوابگاهها زندگی میکنند- 10٪ بیرون از خوابگاهها به صورت جمعی زندگی میکنند | ||
تعداد دانشجوی خارجی 278000 نفر یعنی 12٪ کل دانشجویان خارجی هستند بیشتر دانشجویان خارجی نیز در مرحله فوق لیسانس یا دکتری ادامه تحصیل | تعداد دانشجوی خارجی 278000 نفر یعنی 12٪ کل دانشجویان خارجی هستند بیشتر دانشجویان خارجی نیز در مرحله فوق لیسانس یا دکتری ادامه تحصیل می‌دهند. 20 درصد از دانشجویان خارجی از طریق همکاریهای میان دانشگاهی برای ادامه تحصیل به فرانسه می‌آیند. در سالهای اخیر بدلیل مشکلات برآمده از بحران اقتصادی، هزینه‌های زندگی و تحصیل در فرانسه به شدت افزایش یافته و همین امر سبب شده است که حتی بخش عمده‌ای از جوانان کشورهای فرانسه زبان نیز از فهرست علاقمندان به تحصیل در فرانسه خارج شوند. برخی کارشناسان نیز نبود منابع دست اول در بسیاری از رشته‌های تحصیلی در فرانسه را علت کم شدن بخت آموزش عالی فرانسه در رقابتهای بین‌المللی جذب دانشجو می‌دانند. | ||
کادر پرسنلی وزارت آموزش عالی 150000 نفر | کادر پرسنلی وزارت آموزش عالی 150000 نفر | ||
| خط ۹۲۰: | خط ۹۵۳: | ||
کادر اداری و فنی و خدماتی 56600 نفر | کادر اداری و فنی و خدماتی 56600 نفر | ||
70٪ | 70٪ هزینه‌های آموزش عالی به پرسنل تعلق می‌گیرد: از این بودجه 49٪ برای کادر آموزشی است 21٪ برای کادر غیر آموزشی است 22٪ برای کار و 8٪ برای سرمایه است.<ref>برگرفته از سایت http://www.enseignementsup-recherche.gouv.fr/cid54957/les-chiffres-cles-2010-de-l-enseignement-superieur.html</ref> | ||
[ | == نیز نگاه کنید به == | ||
[[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری آرژانتین]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری اتیوپی]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری اردن]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری اسپانیا]]؛[[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری افغانستان]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری اوکراین]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری تایلند]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری تونس]]؛ [[نظام آموزش و پرورش در چین معاصر]]؛ [[نظام آموزش و پرورش در چین باستان]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری سنگال]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری ژاپن]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری کوبا]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری زیمبابوه]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری قطر]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری مصر]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری لبنان]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری روسیه]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری مالی]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری ساحل عاج]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری سیرالئون]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری کانادا]]؛ [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری سودان]] | |||
== کتابشناسی == | |||
نسخهٔ ۲۳ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۰
به طور کلی می‌توان گفت که نظام آموزشی فرانسه، محصول برهه خاص زمانی است که از آغاز انقلاب ملی طی سال 1789 تا کنون همچنان ادامه داشته است. طرح‌های انقلابی طی سالهای 1794- 1792، در خصوص آموزش ابتدایی رایگان و اجباری علوم، زبانهای باستان، اخلاق، سیاست و استقرار جامعه‌ای آگاه، آزاد ومسئول برای کلیه کودکان به مدت5 سال طراحی و به مورد اجرا در آمد. مطابق چنین طرحی، پس از انقلاب فرانسه (طی سال1789) تدریس علوم مذهبی در مدارس، به دلیل عدم شکل‌گیری تفکر تجریدی و القاء تمرینات و مراسم مذهبی به صورت مکانیکی جایز نبود. این درحالی است که پس از پایان دوره آموزش پایه از حق انتخاب آزادانه مذهب برخوردار می‌باشند.
آموزش ابتدایی در کشور فرانسه به موجب قانون گیزو(Guizot) مصوب سال 1833 پایه‌گذاری گردید. طبق قانون مذکور، درکلیه روستاها، ابتدا یک دبستان پسرانه و سپس یک دبستان دخترانه تأسیس گردید.نظام آموزش ابتدایی کشور فرانسه از ابتدا از نوعی سیاست عدم تمرکز پیروی نمود. به عبارت دیگر، از یک سو، مسئولیت احداث مدارس در اماکن مناسب، مراقبت و نگهداری از آنها و گزینش معلمین از جمله وظایف جوامع محلی به شمار آمده و از سوی دیگر، تضمین یکپارچگی و کارآیی آموزش ابتدایی از طریق ایجاد شبکه مدارس تربیت معلم در سطح بخشی و تعیین برنامه‌های درسی و توزیع کتب آموزشی برعهده دولت گذاشته شد. نقش روستاها (جوامع محلی) و تقسیم مسئولیت میان روستاها و دولت در امر آموزش ابتدایی تا اواخر قرن نوزدهم به روال فوق بوده است. طبق قوانین فالو(Fallou)(مصوب1850) و ژول فری(Jules Ferry) (مصوب 1881) به ترتیب، آموزش ابتدایی و پایه, رایگان اعلام و به مورد اجرا گذارده شد. در این اثنا، مسأله جدایی آموزش از دین و سیاست(Laicite) مطرح گردید و از ژوئیه 1904 تعلیمات ابتدایی پایه، رایگان و لائیک به صورت رسمی به مورد اجرا گذارده شد. در ارتباط با لائیسیته که به معنای پاک‌سازی ساحت مدرسه از هر نوع آموزش سیاسی و مذهبی است, نظام آموزشی فرانسه تجربه‌ای ویژه اندوخت که طی آن مخالفت‌های دولت و کلیسا نقش عمده‌ای در آن ایفا می‌نمود. نهایتا نتیجه کشمکش‌های میان کلیسا و دولت طی یک قرن به ایجاد دو نوع مدرسه با عناوین مدارس دولتی و خصوصی منجر گردید.
مطابق طرح دوری(Durry) طی سال1944 ، از حجم سنگین برنامه‌های آموزشی سیکل دوم آموزش متوسطه انتقاداتی به عمل آمد و برای نخستین بار، ازمدرسه واحد(Cole unique) سخن به میان آمد.از جمله دیگر اهداف طرح مذکور می‌توان به دسترسی به آموزش متوسطه جهت اخذ گواهینامه دیپلم(Baccalaureate) تا سن18سالگی، گزینش نخبگان درحوزه صنایع، کشاورزی، تجارت، فعالیتهای ذهنی، و اداری اشاره نمود.مطابق طرح فوق، هیچ کودک یا نوجوان فرانسوی به واسطه اعتقادات شخصی مذهبی خود از آموزش محروم نمی‌گردد.از این روی، هیچ نوع آموزش مذهبی درمدارس ارائه نمی‌گردد و این درحالیست که درخارج از مدارس، والدین از امکان فراهم‌سازی آموزشهای لازم مذهبی برای فرزندان خود برخوردار می‌باشند.ازجمله مهم‌ترین ویژگیهای طرح مدرسه فعال که برای نخستین بار درکشور روسیه، سوئیس، انگلستان، بلژیک و امریکا به مورد اجرا درآمد، می‌توان برمبنا بودن علایق دانش‌آموزان به عوض دروس مجزای آموزشی، توجه بر روحیه جمعی، آماده‌سازی کودکان جهت انجام پژوهشی،تدارک فهرست کتب، تقویت کتابخانه‌های مدرسه‌ای و گسترش مراکز آموزش عالی اشاره نمود. ضرورت بهره‌گیری از علم آموزش و علوم تربیتی در طراحی نظام آموزشی، بها دادن به واقعیات اقتصادی- اجتماعی، توضیح عینی و علمی وقایع، شکل‌پذیری فرهنگ و روش تفکر انتقادی، به کارگیری فعال انرژی، شناسایی شهروند آینده ، آموزش مدنی و شهروندی از جمله ویژگیهای نظام دموکراتیک آموزشی است که با اجرای طرح لانژون- والونLe plan Langevin-Wallon) ( 1947-1944)) طی چند دهه مورد استناد و استفاده در روند اصلاحات نظام آموزش فرانسه قرار گرفته است.
در قالب طرح بیلیر طی سالهای57- 1956 ( la réforme Billières en ) انتقاداتی مطرح شد که از آن جمله می‌توان به ضرورت تغییر ساختار نظام آموزشی، ضرورت سازماندهی مشاوره تحصیلی و همگانی نمودن آموزش، گسترش و تداوم آموزش غیر پایه برای آحاد جامعه و نامتناسب بودن آموزش رایج ویژه دانش‌آموزان عقب مانده ذهنی اشاره نمود.
ساختار حال حاضر نظام آموزشی کشور در خلال دهه‌های 60 و 70 دستخوش تغییرات تدریجی گردید که از جمله این تغییرات می‌توان به تفکیک مقاطع آموزش ابتدایی و متوسطه از یکدیگر اشاره نمود. از دهه 70 کشور فرانسه از افزایش قابل توجهی در توسعه و رشد نظام آموزش پیش دبستانی برخوردار گردیده است.در این اثنا، با توجه به تغییرات آموزشی کشور، امکان حضور کلیه کودکان گروه سنی 5-3 سال در کلاسهای پیش دبستانی فراهم گردید. از سال 1967، سن حضور دانش‌آموزان در مدارس مقطع آموزش پایه بین رده‌های سنی 16-6 سال تعیین گردیده است.
مطابق قانون آبی(la loi haby de ) از ژوئیه سال1975، تنوع آموزشی در سیکل اول آموزش متوسطه ملغی شد و کولژها به ثبت‌نام از دانش آموزان سال آخر ابتدایی در قالب آموزش رایگان و اجباری (تا رده سنی 16 سال) مبادرت نمودند. مدیریت نظام آموزش متوسطه، پیرو سیاست تمرکززدایی و قوانین مصوب سالهای1983 و 1985میان دولت(وزارت آموزش و پرورش) و جوامع محلی، بخش‌ها، مناطق، مراکز کولژ و لیسه (دوره دوم آموزش متوسطه) تقسیم گردید. برخلاف مدیریت آموزش ابتدایی که از آغاز با مشارکت جوامع محلی همراه است، آموزش متوسطه تا ژانویه 1986 (طی180سال که از احداث نخستین لیسه‌های ناپلئون می‌گذشت) همچنان متمرکز و زیر سلطه مطلق دولت باقی مانده بود. تاثیر سیاست تمرکززدایی بر نظام متمرکز آموزش متوسطه همانند جنبش رهایی‌بخش کشور بوده است. مطابق قانون تمرکززدایی، به واسطه انتقال صلاحیت‌ها به نهادهای آموزش متوسطه، مدارس، محور اصلی نظم آموزشی محسوب گردید و در تطبیق سیاست‌های ملی با واقعیات محلی از آزادی عمل برخوردار شدند. تا پیش از تصویب قانون تمرکززدایی در آموزش متوسطه، کولژ و لیسه از جمله نهادهای آموزش عمومی ملی به شمار می‌آمدند.
ساختار و سیاست آموزشی
مقاطع آموزش پیش دبستانی، آموزش ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان مقاطع اصلی آموزشی کشور فرانسه را تشکیل می‌دهند. اکثریت شهروندان فرانسوی درمراکز آموزش متوسطه حضور یافته،دیپلم متوسطه دریافت نموده و برخی دیگر نیز به آموزش فنی و حرفه‌ای روی می‌آورند.
بر اساس آمار 2010-2009 وزارت آموزش و پرورش فرانسه بالغ بر 12 میلیون دانش آموز در مدارس این کشور به تحصیل مبادرت می‌نمایند.[۱] کشور فرانسه با برخورداری از تعداد 60 هزار مدرسه ابتدایی، به فراهم‌سازی تسهیلات آموزشی لازم برای دانش‌آموزان ، در خلال 5 سال اول آموزش رسمی مبادرت نموده است. در3 سال اول آموزش رسمی، آموزش پایه در حوزه مهارت‌های پایه (ابتدایی ) ارائه گردیده و در دو سال باقی‌مانده دانش‌آموزان، آموزشهای لازم را فراگرفته و مدارس ابتدایی را پشت سر می‌گذارند. مقطع آموزش متوسطه نیز خود به دو مرحله متوالی تقسیم میگردد که به نام سیکل یا دوره نام‌گذاری شده است. تقریباً کلیه کودکان رده‌های سنی 11 تا 15 سال در کولژها حضور می‌یابند. تصمیم‌گیری‌های آموزشی درخصوص دروس تجدیدی، تعیین کلاسهای بالاتر آموزشی،تغییر رشته تحصیلی با روند گفتگوی میان مدارس ( معلمان،کادر اجرائی و پرسنل دستیار)، اولیاء و نمایندگی‌های دانش‌آموزی صورت می‌گیرد. اگرچه معلمان به ابراز نظرات خود در شوراهای آموزشی مرکب از نمایندگان دانش‌آموزی ،معلمان و والدین- مبادرت می‌نمایند،با این وجود والدین از حق تقاضای ورود دانش‌آموزان به مقاطع بالاتر آموزشی و یا تقاضای تکرار سال تحصیلی گذشته برخوردار می‌باشند. درکلیه مدارس کشور،مشاوران متخصصی در جهت ارائه خدمات مشاوره به دانش‌آموزان،والدین و معلمان در راستای برطرف‌سازی مشکلات آموزشی پیش روی دانش‌آموزان،در نظر گرفته شده است .در حال حاضر سال آخر ابتدایی نقطه آغازین آموزش کولژ میباشد که طی آن دانش‌آموزان در خصوص برخی از موضوعات مورد علاقه خود به مطالعه پرداخته و به تعیین رشته تحصیلی مبادرت می‌نمایند.
اکثریت قریب به اتفاق دانش‌آموزان کشور فرانسه در مدارس تحت نظارت وزارت آموزش ملی آموزش می‌بینند. با این وجود درحدود 100 هزار دانش‌آموزان مواجه با معلولیت‌های مختلف جسمانی، در مدارس استثنایی و تحت حمایت وزارت بهداشت و بالغ بر200 هزار دانش‌آموز در کولژهای کشاورزی به تحصیل مبادرت می‌نمایند. در مجموع بالغ بر300 هزار دانش‌آموز رده سنی بالای 16 سال تحت دوره‌های کارآموزی- قرار گرفته‌اند. گفتنی است که مدارس خصوصی بالغ بر 15% از دانش‌آموزان مقطع آموزش ابتدایی و20% از دانش‌آموزان مدارس مقدماتی متوسطه را تحت پوشش قرار داده‌اند. اکثریت مدارس خصوصی کشور در زمره مدارس کاتولیک بوده و با دولت قرارداد آموزشی منعقد می‌نمایند.
آموزش پیش دبستانی
آموزش پیش دبستانی یکی از پایه‌های مهم نظام آموزشی فرانسه است که مرحله بین مهد کودک و دوره ابتدایی قرار می‌گیرد . دوره‌های آموزش پیش دبستانی در کشور فرانسه اختیاری و رایگان بوده و به منظور آموزش کودکان رده‌های سنی 6-2 سال در نظر گرفته شده است. آن دسته از کودکانی که تا روز اول سال تحصیلی مدارس به سن 2 سالگی رسیده باشند، مورد پذیرش واقع می‌گردند. کودکان رده سنی 2 سال(حدود 35% ) منحصرا در چارچوب مدارس و ظرفیت کلاسهای آموزشی موجود و کلیه کودکان رده سنی3سال مورد پذیرش قرار می‌گیرند. با توجه به شرایط سنی کودکان ، سه بخش برای کودکستان در نظر گرفته و کودکان بین این سه بخش تقسیم می‌شوند: بخش کودکان 3 ساله بخش کودکان 4 ساله ، وبخش کودکان 5 ساله و برای کودکان زیر 3 ساله را نیز شامل می‌شود و به طور طبیعی بچه‌های شش ساله وارد دوره ابتدایی می‌شوند. تمام کودکان ساکن در فرانسه اعم از فرانسوی و غیر فرانسوی می‌توانند از این امکان آموزشی استفاده کنند. کمتر از 15% کودکان در مدارس خصوصی تعلیم می‌بنند و اصل لائیسیته و اختلاط پسر و دختر و برابری بین افراد را رعایت می‌کند و ساعات آموزشی نیز 26 ساعت در هفته است.
از سال 1995 میلادی، طرح آموزش واقعی پیش دبستانی با اهداف دقیق و کارآموزان متبحر به‌اجرا گذارده شد. درتمام مدت 26 ساعت آموزش در هفته، آموزش زبان فرانسه از امتیاز ویژه‌ای برخوردار بوده و تسلط شفاهی و آشنایی با نوشتار،تقویت قدرت احساس، تخیل و قدرت خلاقیت دانش‌آموزان از طریق پرداختن به آموزش هنری توسعه می‌یابد.
از آنجایی که کشور فرانسه از تجربه فراوانی در ارائه آموزش پیش دبستانی به کودکان برخوردار میباشد، از این روی بیش از99% کودکان رده سنی3 سال در این مدارس حضور می‌یابند. رقم مذکور درخصوص کودکان رده سنی 2 سال به 2/35% بالغ میگردد. تحصیل در مدارس عمومی پیش دبستانی رایگان میباشد. مدارس پیش دبستانی موسسات عمومی مستقل نیستند بلکه مسئولیت ساختمان و بودجه‌های مالی آن به عهده شهرداری است. این مدارس نیز توسط شهرداری‌ها احداث واداره می‌گردند. طبق قانون اصلاحیه آموزشی مصوب15جولای1989و قانون مصوب 1975کلیه کودکان فرانسوی رده سنی3 سال از امکان حضور در مهدهای کودک برخوردار می‌باشند.علاوه بر این, قانون مصوب 6 سپتامبر 1995 نیز که در خصوص نمایش ساختار و نحوه عملکرد مهدهای کودک تصویب گردیده بر تقویت خصیصه‌های بالقوه کودکان، به فعل در آوردن آن در جهت شکل‌گیری شخصیت آنان و فراهم آوردن بهترین امکانات در جهت موفقیت کودکان در مدارس و یادگیری بیشتر تأکید دارد.
گفتنی است درمهدهای کودک کشور فرانسه از تخصصهای سرباز معلمان جهت آموزش کودکان استفاده میگردد چرا که خدمت سربازی درحال حاضر در کشور فرانسه به حالت تعلیق درآمده و با اجرای طرح جامع جذب سرباز معلم JAPD جایگزین گردیده است. از سوی دیگر،جهت جبران به حد نصاب نرسیدن تعداد ثبت نام کنندگان مهدهای کودک،که معمولاً در مناطق کم جمعیت وکوهستانی کشور رخ می‌دهد، کودکستان‌های بین منطقه‌ای تأسیس گردیده است که به ارائه خدمات آموزشی به کودکان نواحی مختلف مبادرت می‌نمایند. در مناطق کم جمعیت نیز کلاسهای موقتی پاره‌وقت تشکیل میگردد.
متوسط آموزش هفتگی 26 ساعته به کودکان مقطع پیش دبستانی ارائه میگردد.
سیاست‌های آموزشی پیش دبستانی
مهم‌ترین سیاست آموزشی مقطع پیش‌دبستانی فرانسه بر این اصل استوار است که مراکز پیش‌دبستانی به عنوان ابزاری جهت برخورداری از برابری فرصت محسوب می‌گردند، چرا که کودکان از طریق به کارگیری زبان و توسعه این وسیله ارتباطی، به آماده‌سازی خود در جهت پرداختن به تمرینات ذهنی که لازمه موفقیت در مقاطع آموزش ابتدایی و کولژ است، مبادرت می‌نمایند.
در مهدهای کودک، اجرای بازی‌های مختلف از نقش مهمی برخوردار می‌باشند، اما این امر بدین معنی نیست که درمراکز مذکور تدریس وجود ندارد. هیات نظارت ملی آموزش برفعالیت‌های اداری و آموزشی موسسات نیز نظارت می‌نماید. شورای مدارس نیز به بازدید حداقل یک بار در طول ترم از مدارس کشور مبادرت می‌نمایند. شورای نامبرده همچنین به ارائه نظراتی درخصوص قوانین داخلی مدارس و تعیین برنامه‌های آموزشی هفتگی مدارس کشور مبادرت می‌نماید. چرخه آموزشی کشور سبب میگردد که تیم تدریس به تطبیق فعالیتهای تدریس با روند آموزش و پیشرفت کودکان مبادرت نمایند. تیم تدریس همچنین مسئولیت ارزشیابی میزان پیشرفت تحصیلی کودکان را بر عهده دارد. علاوه بر این تیم مذکور همچنین تعیین می‌نماید که کودکان ملزم به ثبت نام در مدارس ابتدائی بوده و یا می‌بایستی در سیستم آموزشی پیش دبستانی باقی بمانند.
از آنجایی که مدارس پیش دبستانی از نقش پیچیده‌ای در سیستم آموزشی کشور فرانسه برخوردار می‌باشند، از این روی مدرسین مراکز مذکور، مشابه مدرسین مدارس ابتدایی، دوره‌های آموزشی ویژه‌ای را گذرانده و پس از گذراندن دوره3 ساله آموزشی (پس از اتمام تحصیلات آموزش متوسطه که به دریافت دیپلم متوسطه منتهی میگردد) به گذراندن دوره آموزشی2-1ساله تربیت مدرس در موسسات دانشگاهی تربیت معلم مبادرت می‌نمایند. پس از اتمام سال دوم آموزش دانشگاهی در مراکز تربیت مدرس، از دانشجویان موفق به عنوان معلمین مدارس دعوت به همکاری میگردد. معلمین مراکز آموزشی پیش دبستانی، به عنوان مدرسین رسمی نظام آموزش عمومی و یا به عنوان مدرسین قراردادی مدارس خصوصی، از حقوق، وظایف و مسئولیت‌های مشابه معلمین مدارس ابتدایی برخوردار می‌باشند.
با وجود این که دوره پیش دبستانی رایگان و برای همگان قابل استفاده میباشد، اما با این حال، افزایش نرخ موالید درکشور فرانسه به وارد آمدن فشار بر پیکره نظام آموزشی کشور منجر گردیده است. به نحوی که افزایش غیرمنتظره نرخ زاد و ولد کودکان از سال2000 به بعد، به انتظار بیش از17 هزار کودک در فهرست ثبت‌نامی منجر گردیده است. بنابر اعلام وزارت آموزش، طی سال 2002، مراکز آموزش پیش دبستانی با کاهش فضای آموزشی برای54 هزار کودک مواجه بوده‌اند که این امر خود به ایجاد مباحثاتی درخصوص تغییر امتیازات آموزشی از سنین پیش دبستانی به پایه منجر گردیده است.بیش از99درصد کودکان فرانسوی از رده سنی3 سال رهسپار مدرسه می‌گردند. افزون بر این، بالغ بر 5/35 درصد از کودکان به حضور در مراکز آموزشی،1 سال زودتر از موعد مقرر، مبادرت می‌نمایند.
تعداد مدارس پیش دبستانی در سال 2010-2009 ،حدود 16056 (که از این تعداد 133 خصوصی است )و 2539134 کودک در این مهد‌کودک‌ها آموزش دیدند.[۲]
برای ثبت‌نام کودک باید به شهرداری مراجعه کرد و با ارائه مدارک مربوط به محل سکونت ، شهرداری طی یک معرفی‌نامه شمارا به نزدیک‌ترین مرکز پیش دبستانی معرفی می‌نماید.
کودک در هفته چهار روز یعنی دوشنبه و سه شنبه و پنجشنبه و جمعه به مدرسه پیش‌دبستانی می‌رود و روزهای چهارشنبه ، شنبه و یکشنبه تعطیل است .بنابراین خانواده‌هایی که زوجین شاغل هستند روزهای چهارشنبه فرزندشان را در مهد کودک نگهداری میکنند. ساعت رسمی آموزشی از ساعت 8:45 الی 11:30 است و والدین برای آوردن فرزندشان مراجعه میکنند. مراکز پیش دبستانی دارای رستوران‌هایی هستند که به آن کانتین می‌گویند. فرزندان زوجین شاغل، در همان محل مدرسه در رستوران غذا می‌خورند و والدین آنها ساعت 4:30 برای تحویل گرفتن آنان مراجعه میکنند. ساعات بعداز ظهر جزئی ساعات آموزشی نیست بلکه ساعت استراحت و بازی محسوب می‌شود.
آموزش ابتدایی
در کشور فرانسه آموزش کودکان با دوره پیش‌دبستانی از 3 سالگی آغاز و سیکل 1 نامیده می‌شود . تحصیلات دوره ابتدایی نیز از 6 سالگی شروع می‌شود و پنج سال به طول می‌انجامد و شامل کلاسهای آمادگی – یک سال – کلاسهای ابتدایی – 2 سال – و کلاسهای متوسطه – 2 سال – میباشد . در طی این دوره 5 ساله کودکان با خواندن و نوشتن و ریاضیات ، یک زبان خارجی ( معمولا زبان انگلیسی ) و تکنولوژی‌های مدرن مانند کامپیوتر آشنا می‌شوند. این دوره 5 ساله در چارچوب سیکل 2 و 3 صورت می‌گیرد .
دوره‌های آموزش دبستانی
آموزش دبستانی ، اجباری ، رایگان و خاص کودکان 6 تا 11 ساله است. مدت آموزش در این مرحله 5 سال است که به سه دوره تقسیم می‌شود:
• دوره آمادگی (CP) از 6 تا 7 سالگی ( برابر با کلاس اول ابتدایی ایران )
• دوره مقدماتی (CE1) کلاس اول از 7 تا 8 سالگی ( برابر با کلاس دوم ابتدایی ایران )
• کلاس دوم (CE2) از 8 تا 9 سالگی ( برابر با کلاس سوم ابتدایی ایران )
• دوره میانه کلاس اول (CM1) از 9 تا 10 سالگی ( برابر با کلاس چهارم ایران )
کلاس دوم (CM2) از 10 تا 11 سالگی ( برابر با کلاس پنجم ایران )
برنامه‌های درسی دبستان
از سال 1995 میلادی برنامه‌های ملی جدیدی وضع گردید. در هر یک از این سطوح ، برنامه آموزشی شامل 26 ساعت در هفته میباشد که در 9 نیم روز گنجانیده شده است. فعالیتهای آموزشی بر حسب سه محور اصلی زیر که اوقات آموزشی در مدرسه را به سه بخش تقسیم می‌کند، جهت داده می‌شوند:
1- فرانسه ( 9 ساعت ) ، ریاضیات ( 5 ساعت )
2- تاریخ، جغرافی، تعلیمات اجتماعی، علوم و فن‌آوری (4 ساعت)،
3- آموزش هنری، جسمانی و ورزش (6 ساعت)
آموزش زبان خارجی
آموزش زبان خارجی در سال 2006 میلادی ، از کلاس CE2 و در سال 2007 میلادی از کلاس CE1 آغاز شده است و تقریباً یک ساعت و نیم اختصاص به آموزش زبان خارجی دارد.
آموزش دینی
از آنجا که مدرسه ملی فرانسه «لائیک» است، آموزش دین وجود ندارد مگر در سه دپارتمان رن علیا،رن سفلی و موزل (Haut-Rhin / Bas-Rhin / Moselle) که وضعیت خاص به‌جای مانده از گذشته را حفظ کرده‌اند.
زنگ تفریح
میانگین زمان زنگ تفریح در مدارس ابتدایی ، 15 دقیقه در نیمروز است.
مقررات درسی
مقررات دوگانه قانون مصوب سال 1975 مبین توجه به انطباق بیشتر آموزش با آهنگ خاص هر شاگرد میباشد: کودکانی که در پایان دوره آمادگی ( کلاس اول دبستان ) در دروس فرانسه و ریاضیات معلومات لازم را کسب نکرده باشند ، نیز وارد کلاس اول دوره مقدماتی ( کلاس دوم دبستان ) می‌شوند و ضمن دنبال کردن برنامه این کلاس ، به فراگیری دروس مذکور هم ادامه می‌دهند. در طی دوره مقدماتی ( کلاسهای دوم و سوم دبستان ) شاگردانی که در درسهای فرانسه و ریاضیات با مشکل مواجه هستند ، می‌توانند روزی نیم ساعت جمعاً به مدت 2 ساعت در هفته ، از آموزش تقویتی دروس مذکور استفاده کنند. به خاطر این تصمیمات و به لحاظ وضع بسیار انعطاف‌پذیر کلاسهای مختلف از نظر ارتقاء کلاس ، پیشرفت دانش‌آموزان بایستی بدون وقفه نمایان و یا حداقل،دفعات تکرار کلاسی ادامه یابد.
زندگی تحصیلی
انجمن اولیاء دانش‌آموزان در هر کودکستان و دبستان ، از نمایندگان منتخب اولیاء تشکیل می‌شود . شورای مدرسه ، از اجلاس مشترک انجمن اولیاء و شورای معلمان تشکیل میگردد و ریاست آن با مدیر مدرسه است. شورای مدرسه به صراحت در موارد زیر طرف مشورت قرار می‌گیرد: مقررات داخلی مدرسه ، تشکیلات مربوط به مراقبت از کودکان ، نحوه آگاهی دوجانبه و دریافت اطلاعات خانواده و معلمان از یکدیگر ، نگهداری کودکان در خارج از ساعات کار مدرسه ، ناهارخوری ، فعالیتهای مدسه در محدوده ساعات رسمی و بعد از وقت مدرسه ، و بالاخره وضعیت بهداشت.
معلمان
در دبستان‌ها ، معلمان مرد و زن به کار آموزش می‌پردازند. این معلمان در دانشسراهای مقدماتی تربیت شده‌اند. پذیرش در این دانش‌سراها ، از راه انجام مسابقه ورودی که همه دیپلمه‌های متوسطه در آن حق شرکت دارند ، صورت می‌پذیرد.
• در زمینه‌ی نوآوری در تربیت حرفه‌ای معلمان ، تصمیمات مهمی اتخاذ گردیده که از سال 1979 به مرحله اجرا در آمده است. تربیت این معلمان سه سال طول می‌کشد و مشتمل است بر:
• یک سال آموزش پایه که در پایان آن دانشجو – معلمان ، متعهد انجام خدمت دولتی می‌گردند.
• دو سال آموزش تکمیلی که در بعضی قسمت‌ها با همکاری آموزش عالی انجام می‌شود. این دوره منتهی به دیپلم آموزش عمومی دانشگاهی و دیپلم معلمی میگردد.
• دوره آموزشی سه ساله نامبرده شامل فعالیتهای علمی و کارآموزی‌های متعدد است.
اطلاعات بیشتر
الف - از چه سنی آموزش عمومی اجباری است ؟ از سن 6 سالگی ثبت‌نام دانش آموز اجباری است و فقط دانش‌آموزانی می‌توانند از این امر استثنا شوند که بر اساس نظر کمسیون آموزش خاص تایید گردند.
ب - دانش‌آموز در چه مدرسه‌ای می‌تواند ثبت نام کند ؟ در یک مدرسه دولتی یا خصوصی و یا تعلیم در منزل . درمورد اخیر شخص باید از پیش شهرداری و بازرس آموزشی را مطلع نماید و همه ساله این امر باید تکرار شود زیرا دولت باید از وضعیت تحصیلی و سلامتی دانش‌آموز مطلع گردد.
ج - چگونه باید ثبت‌نام نمود ؟ مدارس دولتی در هر محلهای وجود دارد و شهرداری هر محلهای بر اساس وضعیت محل مسکونی و سطح کلاسی ، دانش‌آموز را به نزدیک‌ترین مدرسه محل معرفی می‌کند.
اقدام برای ثبت‌نام
از آنجا که مسئولیت ثبت‌نام دانش آموز به عهده شهرداری محل میباشد ، شخص متقاضی به شهرداری محل مراجعه و با ارائه مدارک زیر ، معرفی‌نامه‌ای را برای دانش‌آموز مورد نظر اخذ می‌نماید.
مدارک لازم برای شهرداری
سند ازدواج یا برگه تایید خانواده(le livret de famille)، کارت شناسایی یا فتوکپی شناسنامه فرزند ، قبض تلفن یا برق که به نام شخص متقاضی باشد زیرا آدرس منزل مسکونی در این قبض‌ها نوشته شده و دلالت بر اقامت در آن محل دارد ، و دفترچه واکسیناسیون .هنگامی که مدارک مورد نظر توسط شهرداری پذیرفته و تایید گردید . شهرداری معرفی‌نامه‌ای به شخص می‌دهد تا برای ثبت‌نام به مدرسه معرفی شده مراجعه نماید. گفتنی است که از ماه آوریل برای سال تحصیلی جدید می‌توان اقدام نمود و اگر دانش‌آموز نیاز به تغییر مدرسه نداشته باشد همه ساله نیاز به تکرار ثبت نام نیست .
کولژ یا دوره راهنمایی
اصول
کولژها بر طبق قانون 11 ژوئیه 1975 با ساخت واحدی به وجود آمده‌اند و تمامی شاگردانی را که دوره دبستان را طی کرده‌اند، می‌پذیرند. کولژها دارای مسئولیت مضاعف زیر می‌باشند :
برخوردار ساختن تمام جوانان از یک فرهنگ یکنواخت به عنوان فرهنگ پایه ، و راهنمایی تحصیلی و حرفه‌ای آنان برای نیل به هدف نخست ، دیگر دانش‌آموزان به طور نظری بر حسب استعدادهایشان به گروه‌ها ( پایین رشته‌های تحصیلی ) تقسیم نشده ، بلکه به منظور برخورداری از یک آموزش مشترک به کلاسهای همانند بدون تمایز وارد می‌شوند و می‌توانند بر حسب مورد از برنامه‌های کمکی یا تکمیلی استفاده کنند.
- راهنمایی‌های بعدی به صورت زیر تدارک دیده می‌شوند :
از سال سوم ( هشتمین سال تحصیلی ) از طریق انتخاب‌هایی که به شاگردان امکان می‌دهد درباره‌ی آن چه برایشان مرجع است آگاهی پیدا کنند و استعدادهای خود را بیازمایند، قسمتی از برنامه‌ی راهنمایی انجام می‌گیرد.
برخی از این انتخاب‌ها خصلت فنی دارند بدون آنکه هدف شغلی که این انتخاب‌ها نهایتاً بدان منتهی می‌شود، چندان مورد نظر باشد :
- به وسیله‌ی ارائه‌ی اطلاعات به صورت گروهی و فردی به دانش‌آموزان و اولیاء آنان
- بالاخره از راه گفت و شنودی که لازم است در جریان راهنمایی ، به هنگام انتخاب‌های مهم بین خانواده ، معلمان مشاور و راهنما انجام شود.
موارد درسی کولژ
برنامه‌های آموزش کولژ شامل دو دوره میباشد که هر دوره دو سال طول می‌کشد :
دوره‌ی مشاهده: کلاس اول و دوم کولژ ( به ترتیب سالهای ششم و هفتم تحصیل )
دوره‌ی راهنمایی: کلاسهای سوم و چهارم کولژ ( به ترتیب سالهای هشتم و نهم تحصیل ) در طی این چهار سال ، شاگردان تحصیلات مشترکی را که مواد درسی و ساعات هفتگی آن در زیر بیان می‌شود ، دنبال میکنند :
مواد درسی: زبان فرانسه ، ریاضیات ، زبان خارجی
دوره مشاهده: 5 ساعت ، 3 ساعت ، 3 ساعت
ساعات هفتگی ( دوره راهنمایی ): 5 ساعت ، 4 ساعت ، 3 ساعت
تاریخ ، جغرافیا ، اقتصاد ، تعلیمات اجتماعی 3 ساعت 3 ساعت
علوم تجربی 3 ساعت 3ساعت
آموزش هنری 2 ساعت 2 ساعت
آموزش یدی و فنی 2 ساعت 2/1-1 ساعت
تربیت بدنی و ورزش 3 ساعت 3 ساعت
بنابراین ، ساعات هفتگی در دوره مشاهده 24 ساعت بوده و ممکن است ساعات زیر برای دروس فرانسه ، ریاضیات و زبان خارجی به آن اضافه شود:
ساعت تقویتی ( برای هر یک از سه درس نامبرده ) ، فعالیتهای تکمیلی که معمولاً در مرکز اسناد و اطلاعات موسسات آموزشی انجام می‌شود در دوره‌ی راهنمایی، ساعات دروس هفتگی علاوه بر 2/1 24 ساعت مذکور در جدول ، شامل دو یا سه ساعت دیگر نیز می‌شود که صرف آموزش موادی میگردد که دانش‌آموزان ناگزیرند از بین مواد زیر انتخاب نمایند.
زبان لاتین ، زبان یونانی ، زبان خارجی دوم: 3 ساعت
مواد انتخابی در زمینه‌ی تکنولوژی: تقویت زبان خارجی اول،2 ساعت
در صورتی که دانش‌آموزان بخواهند ، البته به صورت اختیاری انتخاب یکی دیگر از موادی که در بالا آمده برای آنان هست. برای دروس فرانسه ، ریاضیات ، زبانهای خارجی نیز برنامه‌های کمکی پیش‌بینی شده است که در متن ساعات درس منظور و به صورت آموزش غیر یکنواخت ، منطبق با نیازهایی هر دانش‌آموز انجام می‌یابد.
آموزش حرفه‌ای مقدماتی
دانش‌آموزانی که در پایان کلاس دوم کولژ ( سال هفتم تحصیل ) حداقل 14 و حداکثر16 سال داشته باشند و بخواهند یک دوره‌ی آموزش حرفه‌ای مقدماتی ببینند می‌توانند وارد کلاسهای حرفه‌ای مقدماتی سطح معمولی و کلاسهای مقدماتی کارآموزی بشوند. هدف از تشکیل کلاسهای حرفه‌ای مقدماتی سطح معمولی آن است که دانش‌آموزانی که دست کم 14 سال دارند، در انتخاب حرفه یاری دهند . به این منظور ، اطلاعاتی در زمینه‌ی بسیاری از حرفه‌های نزدیک به هم به آنان داده ، امکان به کار انداختن استعدادها و سنجش آن را در اختیار ایشان قرار می‌دهند. کلاسهای مقدماتی که کارآموزی ، افراد 14-15 سالهای را که مسیر شغلی خود را انتخاب کرده‌اند، می‌پذیرند . آموزش در این نوع کلاس‌ها به طور متناوب است بدین معنی که شاگردان – قسمتی از وقت خود را در موسسه آموزشی و قسمتی از وقت خود را در موسسه‌ی آموزشی و قسمتی را در کارخانه‌ای می‌گذرانند که برای کارآموزی آنان نظر گرفته شده است.
تعداد شاگردان
علی الاصول تعداد شاگردان هر کلاس در کولژ 24 نفر است. بادر نظر گرفتن مقتضیات ممکن است این تعداد به حداقل 16 نفر تقلیل یاحداکثر به 30 نفر برسد. موسسات آموزشی که کلاسهای مذکور با تعداد بین 25 نفر دانش‌آموز در آنها دایر گردد، حق دارند به میزان یک ساعت هفتگی به ازاء هر شاگرد مازاد بر 24 نفر، اعتبار کافی دریافت کنند.
اصول
هدف راهنمایی، کمک به شاگرد در طی دوره‌ی آموزشی است به نحوی که از روی شناخت علت، به انتخاب تحصیلی و شغلی بپردازد. بنابراین ، راهنمایی جزء انفکاک‌ناپذیر آموزش و پرورش میباشد و مبتنی است بر: مشاهده‌ی مستمر شاگردان، اطلاع در مورد دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان، گفت و شنود بین اعضاء گروه به شرحی که خواهد آمد مرکب است از شاگرد ، معلمان او ، اولیاء دانش‌آموز و حتما مشاور راهنما مشورت و هماهنگی بین اعضای شورای کلاس ، این شورا به طوری که بعداً خواهیم گفت از معلمان هر کلاس ، دو نفر نماینده از طرف اولیاء 2 نفر نماینده شاگردان کلاس ، به ریاست رئیس مدرسه یا نماینده‌ی او تشکیل می‌شود. ممکن است راهنمایی تعلیماتی، مشاور راهنما ، پزشک ، مددکار اجتماعی و مربی بهداشت نیز در این شورا شرکت کنند.
این تلفیق و هماهنگی نظرات منتج ارائه پیشنهاد راهنمایی می‌شود و در صورت انطباق با نظری که قبلاً خانواده در این زمینه اعلام داشته است به عنوان تصمیم راهنمایی تلقی میگردد. چنانچه پیشنهاد مذکور منطبق با نظر خانواده نباشد، خانواده در صورت تمایل می‌تواند از کمیسیونی که عهده‌دار این امور است درخواست رسیدگی نماید یا آنکه موافقت خود را با شرکت فرزند خود در امتحانی که در این باره برگزار می‌شود، اعلام دارد. ضوابطی خاص برای پذیرش دانش‌آموزانی که در مدارس دولتی ادامه دهند.
شوراها
شورای دبیران
این شورا متشکل از دبیران هر کلاس و هر سه ماه یک بار به منظور رسیدگی به وضع تحصیلی یکایک شاگردان و ارائه‌ی پیشنهادات مربوطه به راهنمایی آنان تشکیل می‌شود. مشاور راهنمایی می‌تواند در فعالیتهای این شورا شرکت کنند.
شورای کلاس
این شورا در پایان هر سه ماه تحصیلی به ریاست رئیس مدرسه یا نماینده‌ی او تکمیل میگردد و مرکب است از دبیران کلاس، 2 نفر نماینده از طرف اولیاء دانش‌آموزان 2 نفر نماینده از طرف دانش‌آموزان کلاس راهنمایی تعلیماتی، مشاور راهنما پزشک مدرسه و مددکار اجتماعی و مربی بهداشت نیز می‌توانند در آن شرکت کنند.
شورای کلاس دارای نقش دوگانه‌ی زیر است :از یک طرف با توجه به نظرات و توصیه‌هایی که توسط شورای دبیران شده است و نیز اطلاعاتی که توسط اعضاء فراهم می‌شود، نظر و پیشنهاد مربوط به تحصیلات شاگرد را به شکل نهایی ارائه می‌کند و از سوی دیگر به بررسی تمام مسائل آموزشی و پژوهشی مربوط به وضع کلی کلاس می‌پردازد.
گروه تربیتی
گروه تربیتی که مسئولیت هر دانش‌آموز را به عهده دارد از خود دانش‌آموز ، دبیران و اولیاء او و احتمالاً مشاور و راهنما تشکیل می‌شود. این گروه نقش مشورتی دارد و در جهت بهبود وضع تحصیلی و راهنمایی مطلوب رابطه‌ی گفت و شنود مستمر بین اعضاء خود برقرار می‌نماید.
زندگی تحصیلی
در هر کولژ یا دبیرستان ، کارکنان ، اولیاء دانش‌آموزان همراه با خود شاگردان ، یک مجمع تحصیلی تشکیل می‌دهند. این مجمع از میان اعضای خود، در هر یک از رده‌های سه گانه مذکور ، تعداد معینی نماینده برای عضویت در شورای موسسه انتخاب می‌کند. شورای موسسه به ریاست رئیس موسسه تشکیل می‌شود و نقش آن عبارت است:
تصویب بودجه و مقررات داخلی موسسه ، ارائه‌ی نظرات و پیشنهادات لازم در مورد کار مدرسه از لحاظ آموزشی و پژوهشی و نیز درباره‌ی سایر مسائل مربوط به وضع مدرسه و مجمع مدرسه و مجمع تحصیلی ( مرکب از دانش‌آموزان ، اولیاء آنان و کارکنان مدرسه ) به شکل محدود .این شورا، شورای انضباطی را تشکیل می‌دهد.
گواهینامه‌های تحصیلی
شاگردانی که به سن 14 سالگی رسیده‌اند، می‌توانند در امتحانات گواهینامه‌ی تحصیلات ابتدایی شرکت کنند. از سال 1981 به کسانی که دوره‌ی آموزشی کولژ را می‌گذرانند، مدرکی به نام گواهینامه‌ی تحصیلات کولژ اعطاء میگردد. این گواهینامه، جانشین گواهینامه دوره‌ی اول متوسطه میباشد و در پایان سال چهارم کولژ داده می‌شود، خواه با توجه به نتایج ارزشیابی مستمر معلومات شاگرد در کولژهای دولتی و غیردولتی طرف قرار داد دولت ، خواه بعد از امتحانی که در موسسات غیردولتی که قراردادی هم با دولت ندارند ، برگزار می‌شود یا در مورد داوطلبانی که بدون ورود به مدرسه ، به طور آزاد ( متفرقه ) امتحان می‌دهند.
دبیرستان
مقطع آموزش تکمیلی متوسطه (لیسه) نیز مدت زمان 3 سال به طول می‌انجامد. دبیرستان‌ها دانش‌آموزانی را که دوره کولژ را تمام کرده باشند ، می‌پذیرند و باتوجه به زمینه راهنمایی‌شان آنان را طی دوره سه ساله دبیرستان یعنی سالهای دهم ، یازدهم و دوازدهم تحصیل ، در یکی از رده‌های زیر تربیت میکنند: در جهت دیپلم تحصیلات متوسطه ، در جهت دیپلم فنی و در جهت گواهی فنی . مجموع سنوات آموزشی تحصیلات پیش دانشگاهی کشورفرانسه 12سال به طول انجامیده و به اخذ مدرک دیپلم متوسطه(Baccalaureate (Bac)) منتهی میگردد. امتحانات دیپلم تحصیلات متوسطه شامل دروس اجباری و انتخابی است . دیپلم تحصیلات متوسطه مبین درجه‌ای از فرهنگ عمومی است و معرف آمادگی فرد برای آن که مستقیماً به شغل معینی بپردازد ، نمی‌باشد. دیپلم مذکور به منزله مجوز ادامه تحصیل فرد در دانشگاه یا در مدارس سطح بالا که مدرسه بزرگ نامیده می‌شوند (در زمره مدارس عالی به حساب می‌آید) و یا در بخشهای تربیت تکنسین عالی است.
گفتنی است که طی مقطع آموزشی دبیرستان دانش‌آموزان به سوی 3 محور تحصیلی ذیل هدایت می‌گردند:
الف: محورآموزشی که به آموزش متوسطه عمومی و فنی منتهی گردیده و مشتمل بر یک دوره آموزشی 2ساله دیگر میباشد که دانش‌آموزان در سن 15 سالگی آن را به اتمام رسانده و بر اساس نتایج تحصیلی خود در یکی از زمینه‌های ذیل آموزش می‌بینند:
دوره 3 ساله آموزش عمومی(مشتمل بر رشته‌های ریاضی فیزیک،علوم تجربی،اقتصاد...) که به احراز دیپلم متوسطه(BAC) منتهی میگردد.
دوره 3 ساله تکنسین رشته‌های مکانیک، الکترونیک،عمران،فیزیک،شیمی،بازرگانی و .. که به احراز دیپلم تکنیسین(B.T.) منتهی میگردد.
دوره 2 ساله آموزشی که منتهی به احراز گواهینامه تحصیلات حرفه‌ای(BEP) نظیر اتومکاتیک، بدنه ماشین، تراشکاری، جوشکاری، ریخته‌گری و.... میگردد.
ب: محور آموزشی که به تحصیلات فنی و حرفه‌ای مشتمل بر دوره3 ساله آموزشی و احراز گواهینامه توانایی حرفه‌ای(CAP)منتهی میگردد. دراین محور دانش‌آموزان رده‌های سنی 17- 16سال به تحصیل در250 رشته تخصصی مبادرت می‌نمایند.
ج: محور آموزش حرفه‌ای که بر آموزش حرفه‌ای3- 1سال مشتمل بوده و به احراز گواهینامه تحصیلات حرفه‌ای(CEP)منتهی میگردد.
ساختار آموزشی
طول دوره تحصیل در لیسه، 3 سال تمام با مشخصات به شرح ذیل میباشد:
سال اول: از سال اول مقطع آموزش تکمیلی متوسطه (لیسه) تحت عنوان کلاس تعیین کننده(Classe de Determination) یاد میگردد، چرا که تحصیلات مقاطع بالاتر طی این سال برحسب عملکرد دانش‌آموزان مشخص میگردد. با توجه به عدم تجانس سطح ورودی دانش‌آموزان،3 ماه اول آموزش به مرور و استحکام‌بخشی به آموخته‌ها و روش کار (یادداشت‌برداری، سازماندهی‌کاری، فراهم‌سازی مقدمات تحقیقات کتابخانه‌ای و …) اختصاصی دارد.
سال دوم: طی سال دوم لیسه، دانش‌آموزان برحسب عملکرد تحصیلی خود، طی سال نخست لیسه، به یکی از 3شاخه دیپلم متوسطه عمومی، دیپلم تکنولوژیک و یا دیپلم حرفه‌ای هدایت می‌گردند.
سال سوم (سال پایانی لیسه): پس از کسب موفقیت دانش‌آموزان در آزمون زبان فرانسه که در پایان سال دوم مقطع لیسه برگزار میگردد، دانش‌آموزان برحسب شاخه انتخابی و نوع دیپلم به گذراندن سایر دروس طی سال سوم لیسه مبادرت نموده و نهایتاً در آزمون پایانی شرکت می‌نمایند.
اهداف آموزشی
از جمله مهم‌ترین اهداف ملی دوره آموزش لیسه (سیکل دوم آموزش متوسطه) می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
1- دستیابی به شناخت رشته‌ای (تحصیلی)به عنوان زیر بنای فرهنگ و کارآموزی
2- دستیابی به روش‌کاری منسجم به منظور برخورداری از استقلال در تنظیم برنامه کار فردی و گروهی و تقویت حس مسئولیت‌پذیری
3- هدایت مناسب دانش‌آموزان به ادامه تحصیل و اشتغال در بازار کار
مدیریت آموزشی
مدیریت نظام آموزش متوسطه، پیرو سیاست تمرکززدایی و قوانین مصوب سالهای1983 و 1985میان دولت(وزارت آموزش و پرورش) و جوامع محلی، بخش‌ها، مناطق، مراکز کولژ و لیسه (دوره دوم آموزش متوسطه) تقسیم گردیده است. تاثیر سیاست تمرکززدایی بر نظام متمرکز آموزش متوسطه همانند جنبش رهایی‌بخش کشور بوده است. مطابق قانون تمرکززدایی، به واسطه انتقال صلاحیت‌ها به نهادهای آموزش متوسطه، مدارس، محور اصلی نظم آموزشی محسوب گردیده و در تطبیق سیاست‌های ملی با واقعیات محلی از آزادی عمل برخوردار می‌باشند. بدین ترتیب، مأموریت مدارس دولتی، فراتر از آموزش تلقی گردیده است. به نحوی که در تدوین سیاست‌های توسعه و عمران، نواحی، بخش‌ها و مناطق، به ویژه مناطق محروم و حاشیه‌ای شهرها از نقش فعال‌تری برخوردار گردیده‌اند.برخلاف مدیریت آموزش ابتدایی که از آغاز با مشارکت جوامع محلی همراه است، آموزش متوسطه تا ژانویه 1986 (طی180سال که از احداث نخستین لیسه‌های ناپلئون می‌گذشت) همچنان متمرکز و زیر سلطه مطلق دولت باقی مانده بود. پیرو سیاست تمرکززدایی، نقش دولت در آموزش عبارت از تعریف اهداف ملی آموزشی، تدوین سیاست‌های آموزشی و اداری، پرداخت حقوق کادر آموزشی، سرمایه‌گذاری درحوزه تأمین تجهیزات و نرم‌افزارهای آموزشی، ابزار دیداری و شنیداری، ابزار تخصصی الکترونیک و ابزار ارتباطی از راه دور میباشد.مهم‌ترین نقش بخش‌ها، مناطق و جوامع محلی عبارت از برنامه‌ریزی فعالیت‌هایی همچون تدریس، بسیج سرمایه‌گذاری، گردش امور جاری نهادهای آموزشی و برقراری رابطه سازنده میان جامعه و نظام آموزشی میباشد.از جمله مهم‌ترین نقش‌های تعیین‌کننده مناطق و جوامع محلی (با مشارکت شهرداری‌ها) در زمینه برنامه‌ریزی فعالیتهای آموزشی می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
1- تعیین نیازمندی‌های آموزشی موجود در سطح منطقه‌ای
2- تدارک برنامه سرمایه‌گذاری در جهت برطرف نمودن نیازهای آموزشی منطقه
3- پیش‌بینی و تدارک نقشه استقرار مدارس، با توجه به تحولات آماری جمعیت، تحت پوشش و نیازها و امکانات موجود در منطقه.
4- پیش‌بینی انواع آموزش و کارآموزی حرفه‌ای مورد نیاز در منطقه در چهارچوب آموزش متوسطه
گفتنی است که موارد مذکور، از جمله وظایفی است که نظام آموزشی به مناطق و جوامع محلی محول نموده است.علاوه براین، تا پیش از تصویب قانون تمرکززدایی در آموزش متوسطه، کولژ و ویسه از جمله نهادهای آموزش عمومی ملی به شمار می‌آمدند. از مورخه 22 ژوئیه 1983، با انتقال صلاحیت یه جوامع محلی ، از مدارس متوسطه به عنوان نهادهای آموزش عمومی محلی یاد میگردد.پیرو اجرای قانون تمرکززدایی، مناطق به مشخص‌سازی برنامه‌های لازم جهت سرمایه‌گذاری مبادرت می‌نمایند، که از آن جمله می‌توان به هزینه پیش‌بینی شده بازسازی یا نوسازی ساختمان‌های آموزشی اشاره نمود.پس از تأیید شورای منطقه، بر مبنای فهرست برنامه‌های تدارک یافته، دولت خود را به تأمین کادر آموزشی یا اداری مورد نیاز مناطق متعهد می‌نماید. گفتنی است که نوع و کیفیت آموزش ارائه در هر منطقه، با توجه به نقشه استقرار مدارس و با نظارت بازرسین آکادمیک مناطق تضمین میگردد. بدین ترتیب پیرو قانون تمرکززدایی که از آموزش تحت عنوان اولویت ملی یاد نموده است، انتقال صلاحیت‌ها به جوامع محلی، بخش‌ها و مناطق به صورت تدریجی صورت گرفته و واحدهای مربوطه، عهده‌دار مسئولیت سرمایه‌گذاری و مدیریت مالی امور جاری نظیر نوسازی و تجهیز نهادهای آموزشی و ایاب و ذهاب دانش‌آموزان در سطح کولژ و ویسه می‌باشند.
نهادهای مدیریتی
در چهارچوب سلسله مراتبی وزارت آموزش و پرورش فرانسه، مسئولیت اداره کلیه مدارس آموزش متوسطه عمومی بر عهده مراکر ذیل میباشد:
شورای اداری مدارس متوسطه
شورای مذکور عهده‌دار کلیه امور مرتبط با حیات آموزشی، اخلاقی و مالی نهاد آموزشی متوسطه (با توافق شورای اداری) میباشد.
شورای فوق‌الذکر از نمایندگان انتخابی متشکل از کادر اداری (به نسبت یک دوم) و نمایندگان دانش‌آموزی ترکیب یافته است.گفتنی است که مجموع افراد مذکور، اعضای دائمی شورای اداری مدرسه را تشکیل می‌دهند. ریاست شورای اداری نیز با بازرسی آکادمی و در غیاب او با مدیر مرکز آموزش متوسطه میباشد.
کمیسیون دائمی مدارس متوسطه
ترکیبی از اعضای دائمی شورای اداری کمیسیون دائمی مدارس نیز حضور دارند. کمیسیون مذکور، به پیگیری مسائل مطرح در شورای اداری مبادرت می‌نماید. علاوه بر این، مسائلی که در رابطه با امور متفرقه، طی سال تحصیلی توسط مدیر مدارس مطرح میگردد، به این کمیسیون ارجاع میگردد. شورای انضباطی و شورای نظارتی از جمله دیگر نهادهای اجرایی دست‌اندرکار اداره امور آموزش متوسطه به شمار می‌آیند که هر یک عهده‌دار مسئولیت حفظ انضباط و نظارت بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، ارائه اطلاعاتی در خصوص تعلیمات انضباطی کمیسیون دائمی و یا ارائه راهنمایی تحصیلی شورا به والدین دانش‌آموزان می‌باشند.
شورای کلاسی
درکلیه کلاسهای آموزش متوسطه، شورای کلاسی تحت نظارت مدیر تابع با لیسه و یا نماینده وی تشکیل میگردد. اعضای شورای فوق از کادر آموزشی و کادر نظارت بر کلاس، نمایندگان والدین دانش‌آموزان و 2نماینده دانش‌آموزی متشکل میگردد.وظیفه اصلی شورای مذکور، بررسی جریان یاددهی– یادگیری و آموزشی است. جلسات شورای کلاسی3 بار در سال و با حضور مشاور مرکز اطلاعات و راهنمایی (CIO) در جهت هدایت شخصی دانش‌آموزان به منظور ادامه تحصیل یا کارآموزی آنان تشکیل می‌یابد.شورای کلاسی، مؤثرترین واحد ساختاری در حوزه مشاور تحصیلی و شغلی نظام آموزش فرانسه محسوب میگردد.
پیش از تشکیل جلسات شورای فوق، نماینده کلاس به گردآوری و ارائه شناسنامه‌های درسی دانش‌آموزان به شورای کلاسی مبادرت می‌نماید.لازم به ذکر است که کلیه نمرات هفتگی و نظرات والدین و مربیان در این شناسنامه انعکاس می‌یابد.نظرات شورای کلاسی، در صورت ضرورت، از طریق مدیر مرکز آموزش متوسطه به طور کتبی به والدین دانش‌آموزان ابلاغ میگردد.در صورتی که والدین با نظر شورای کلاسی مبنی بر تغییر رشته موافق نباشد، الزاماً مجبور به موافقت با تکرار پایه می‌باشند.
مراکز اطلاع‌رسانی و مشاوره تحصیلی
مطابق قانون مصوب ژوئیه 1971و متمم اصلاحیه آن مصوب فوریه1980 ، به منظور اطلاع رسانی و مشاوره دانش‌آموزان دوره متوسطه، خدمات اطلاع‌رسانی تخصصی ویژه‌ای در سطح ملّی، آکادمی و محلی به دانش‌آموزان ارائه میگردد.به منظور عرضه خدمات مذکور، ساختار لازم تحت عنوان تأسیس مراکز اطلاعاتی و مشاوره‌ای صورت گرفته و بالغ بر519 مرکز اطلاع‌رسانی و مشاوره تحصیلی(CIO) احداث گردیده است. به طورکلی می‌توان گفت که به ازای1500 دانـش‌آموز، 1 مشاور تحصیلی به خدمت و پذیرش مراجعات دانش‌آموزان و والدین آنان مبادرت می‌نماید.
از جمله مهم‌ترین خدمات مراکز فوق می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
1- بررسی منظم عملکرد دانش‌آموزان از بدو ورود آنان به کولژ
2- تطبیق برنامه‌های درسی دانش‌آموزان با میزان توانایی‌های آنان
3- مشاوره و هدایت تحصیلی دانش‌آموزان به سوی آموزش و کارآموزی مناسب
4- خدمات مشاوره گزینش شغلی با توجه به توانایی‌ها و علایق دانش‌آموزان، مطابق با پیشرفت اقتصادی کشور
لازم به ذکر است که خدمات مذکور، از طریق گردآوری و توزیع اطلاعات توسط دفتر ملّی اطلاعات آموزشی و شغلی درسطح منطقه‌ای و مراکز اطلاع‌رسانی و مشاوره‌ای در سطح نواحی تقویت و تکمیل میگردد. دفاتر مذکور، از شعباتی در هر آکادمی برخوردار بوده و عهده‌دار وظایف فوق الذکر می‌باشند.همان گونه که در بالا نیز بدان اشاره گردید، در سطح ناحیه‌ای، مشاهده پیوسته وضعیت عملکرد دانش‌آموزان و هدایت آنان به سوی آموزشهای حرفه‌ای، تکنولوژیک یا عمومی بر عهده مراکز اطلاع‌رسانی و مشاوره تحصیلی میباشد.
علاوه بر این، مراکز مذکور، عهده‌دار مسئولیت هدایت نوجوانان شاغل یا جویای کار و مایل به کسب مهارت جدید یا بهبود مهارت ارتقاء شغلی خود می‌باشند.افزون بر این، تشکیل گردهم‌آیی افراد علاقه‌مند، ذی نفع و ذی ربط به منظور آگاه‌سازی جوامع محلی از امکانات کارآموزی و شغلی نیز از جمله دیگر وظایف مراکز فوق محسوب میگردد.مشاورین تحصیلی که رابط مراکز و مدارس بوده و در شورای کلاسی نیز حضور دارند، با مشاهده منظم و اطلاع پیوسته از پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، موظف به ارائه راهنمایی‌های لازم و به موقع به آنان می‌باشند.گفتنی است که بهره‌مندی از این چنین مشاوره‌هایی برای کلیه دانش‌آموزان اعم از دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل مقطع متوسطه و دانش‌آموزان فعال در بازار کار یا کارآموزی حرفه‌ای و تکنولوژیک الزامی است.
به موازت ایجاد مراکز اطلاع‌رسانی و مشاوره تحصیلی، مراکز اسناد و اطلاعات در اکثر مدارس تأسیس گردیده است.پیرو قانون راهنمایی طی سال1989، بر ضرورت استقرار مراکز اسناد و اطلاعات در مدارس آموزش متوسطه تأکید گردیده است.درمراکز فوق، علاوه بر کتب و نشریات مفید، ابزار و تجهیزات چند رسانه‌ای، انواع انتشارات اطلاعاتی حقوقی، آماری، جغرافیایی مدارس، تاریخچه آموزش و پرورش و سیاست‌های آموزشی به تفکیک سطوح مختلف آموزشی و مسائل روز مرتبط با آموزش و پرورش، فرهنگ، علم و تکنولوژی جهت مطالعه و بهره‌منـدی دانش‌آموزان، کادر آموزشی و والدین دانـش‌آموزان در دسترس میباشد.
در سال 2005 بودجه آموزش و پرورش فرانسه اولین بودجه حکومتی بودکه درطی ۱۰ سال ۲۳درصد رشد داشت، و حال آن که این کشور با افزایش ۵۰۰ هزار دانش‌آموز مواجه بوده است. امروزه در فرانسه سالانه ۶۰هزار دانش آموز بدون گرفتن دیپلم متوسطه، مدرسه را ترک میکنند و اگر مدرسه نتواند همین رسالت اولیه سنتی خود را درست ایفا کند، این بی‌عدالتی بیشتر خواهد شد و به یقین همین فرزندان از مدرسه گریخته خانواده‌های کارگر مهاجر، مهندسان آینده نخواهند شد
طرح‌های اصلاحی وزیرفعلی آموزش و پرورش فرانسه حتی به دوران پیش از "لوک فری"(Luc Ferry) و زمان وزارت "کلود آلگر"(Claude Allègre) دردولت سوسیالیست ژوسپن برمی‌گردد. فرانسویان به یاد دارند که لوک فری در زمان وزارت خویش به پایین بودن سطح درک و سواد دانش‌آموزان اشاره کرد و فقدان یک پایه اولیه مناسب و لازم را در میان آنان تاسف بار خواند. اشاره فری بطور مستقیم به دانش‌آموزانی بود که حتی املای درست کلمات و صرف افعال فرانسه را نمی‌دانند و با این وضع به کلاس بالاتر نیز می‌روند. با این همه سخن فری بی‌جا نبود، او گرچه در دسته‌بندی‌های سیاسی فرانسه دارای جایگاه نبود ولی به عنوان یک کارشناس عالی‌رتبه سالیان درازی کمیسیون‌های آموزش و پرورش را ریاست و برنامه‌ریزی کرده بود. گزارش تلو تاکید دارد که وظیفه نظام آموزشی، فقط آموزش برخی مواد درسی به دانش‌آموز نیست و این نظام باید شیوه‌های زندگی و قواعد رفتار اجتماعی را نیز به دانش‌آموزان بیاموزد. تلو معتقد است که آموزشهای دوران مدرسه کمتر به درد دوران بزرگسالی افراد خورده و آنان نتوانسته‌اند از این آموزشها در زندگی و اجتماع خود بهره‌برداری لازم را کنند.
مسئله اصلاحات در آموزش و پرورش فرانسه تازگی ندارد و قدمت آن حداقل به صد سال گذشته می‌رسد. زمان‌های کلیدی در روند تکوین این‌اصلاحات را می‌توان به پنج دوره تقسیم کرد:
دوره آموزش اجباری "ژول فری" وزیر وقت و بانی آموزش و پرورش نوین فرانسه درسال ۱۸۸۲است که از آن زمان به عنوان دوران کلیدی شروع اصلاحات در وزارت آموزش پروش این کشور نام می‌برند. ژول فری مقرر ساخت که آموزش اجباری و رایگان است و همگان باید آنچه یاد گرفتنی است فراگیرند.
طرح "لانژون والون" درسال ۱۹۴۵درباره دمکراتیک ساختن آموزش عمومی و رسیدگی به شانس و فرصت برابر برای همگان. نظام طبقاتی فرانسه دراین طرح عقب‌نشینی می‌کند و این طرح صرف نظر از جایگاه شغلی هر فرد، به ارتقای فرهنگ عمومی توجه ویژه می‌کند.
طرح "کولژ یگانه" "والری ژیسکار دستن "رئیس جمهوری وقت فرانسه درسال ۱۹۷۴به عنوان سومین دوران کلیدی اصلاحات در وزرات آموزش و پرورش نام برده می‌شود.این طرح برای دستیابی هر فرد فرانسوی به حداقل فرهنگ لازمی است که از راه تعلیم و تربیت باید تحصیل شود.
سال ۱۹۷۸میلادی، سالی است که "کریستیان بولاک"( Christian Beullac) وزیر فراموش شده کابینه "ریمون بار" طرح "آموزش متنوع" را مطرح کرد تا زمینه قبولی دانش آموزان را افزایش دهد.و در نهایت سال ۲۰۰۴میلادی است که آخرین طرح اصلاحات در عرصه آموزش ملی "بازتعریف مهارت و دانش‌ها در مدرسه" مطرح شد.
وجه مشترک همه این طرح‌ها که هر یک در پی کمال دیگری آمده است، کاستن از افت تحصیلی و نوسازی نظام آموزشی است که در هر دوره و هر دولت تکرار و مطرح شده است. [۳]
آمار آموزش و پرورش 2010-2009
آمار آموزش و پرورش 2010-2009[۴]:
تعداد کل دانش‌آموزان 12537138نفر
تعداد دانش‌آموزان دبستانی 6647090نفر
تعداد دانش‌آموزان راهنمایی 3206112نفر
تعداد دانش‌آموزان دبیرستانی 2683935نفر
تعداد کل پرسنل 1066356 نفر
تعداد معلمان 852907 نفر
تعداد کل مدارس 65657 باب
تعداد مدارس دولتی 54280 باب
آموزش عالی
آموزش عالی فرانسه از سنتی دور منشا می گیرد و اکنون یکی از متنوع‌ترین و کارآمد‌ترین نظام‌های آموزشی در جهان محسوب می‌شود. این نظام آموزشی اصالت خود را به عنوان یک نظام عمومی قوی که بخشی از هزینه‌های آن توسط دولت فرانسه پرداخته می‌شود، کیفیت تحصیلات و آموزشهای خود را حفظ کرده است. فرانسه هر ساله بیش از ٢٣ درصد از بودجه ملی را به آموزش اختصاص می‌دهد و به دقت کیفیت آموزشهای ارائه شده و مدارک اعطا شده را زیر نظر دارد .
عالی بودن مدارک فرانسوی بر شبکه به هم پیوسته موسسات آموزش عالی و مراکز پژوهشی با اعتبار و شهرت جهانی تکیه دارد. (بیش از ٣٠٠٠ موسسه شامل ٩٠ دانشگاه، ٢٤٠ مدرسه عالی مهندسی، ٢٣٠ مدرسه عالی بازرگانی و ٢٠٠٠ موسسه متشکل از مدراس عالی هنر و معماری، آموزشهای پیراپزشکی و غیره).
در موسسات دولتی مانند دانشگاهها، دولت مستقیماً سهم بزرگی از هزینه آموزش هر یک از دانشجویان را می‌پردازد و در حال حاضر هزینه ثبت نام دانشگاهها در فرانسه در میان کمترین هزینه‌های ثبت‌نام در جهان است. لازم به ذکر است که با بیش از 278000 دانشجوی غیرفرانسوی، فرانسه یکی از اولین کشورهای میزبان دانشجویان خارجی در اروپا است. در فرانسه، هیچ تفاوتی میان دانشجویان خارجی و دانشجویان فرانسوی اعمال نمی‌شود: انتظارات، امکانات و مدارک اعطا شده تفاوتی ندارند.
گفتنی است مدرک پایان آموزش متوسطه فرانسوی مدرک( Baccalauréat) است که دستیابی به آموزش عالی فرانسه را ممکن می‌کند. این مدرک نشان دهنده اولین سطح آموزشی است که تحصیلات آموزش عالی بر اساس آن آغاز و اعتبار می‌یابند. این مدرک معادل مدرک دیپلم پیش دانشگاهی، یعنی دیپلم پایان تحصیلات متوسطه ایران است.
آموزش عالی فرانسه با تنوع بسیار دوره‌های آموزشی برجسته میگردد. دوره‌های بلند مدت یا کوتاه مدت، عمومی یا کاربردی، حرفه‌ای یا پژوهشی در دانشگاه یا در مدارس عالی . هر یک از این دوره‌ها دارای ویژگیهای خاص خود است( پذیرش، طول دوره، چگونگی آموزش) که پاسخگو به اهداف و انتظارات متفاوت است و به همگان امکان می‌دهد مدرکی رسمی را دریافت کنند.
اگر برخی رشته‌ها تنها در دانشگاهها ارائه می‌شوند ( مانند حقوق، پزشکی، علوم انسانی)، ولی رشته‌های مهندسی، مدیریت، هنر را می‌توان در دانشگاهها یا در چارچوب مدارس عالی یا موسسات آموزشی دولتی یا خصوصی با شرایط و چگونگی پذیرش، طول دوره و روش‌های آموزشی و اهداف متفاوت ادامه داد.
تنوع شاخه‌های تحصیلی فرانسه به دانشجوی خارجی امکان و فرصت استفاده از آموزش متناسب با تحصیلات و نیازهایش را می‌دهد. ضروری است که دانشجو برنامه تحصیلی و اهداف و انتظارات خود را از آموزش مقدماتی گرفته تا دوره‌های فوق العاده تخصصی ، تعیین کند تا بتواند دوره آموزشی و نوع موسسه آموزش عالی مناسب را برگزیند.
کیفیت و سطح بسیار عالی آموزش دانشگاهی تنها مختص پاریس نیست. در سراسر کشور فرانسه موسسه‌های آموزش عالی، نظیر دانشگاهها و نیز مدارس مدیریت و مدارس عالی مهندسی سطح اول، با کیفیت بسیار بالا و در تمامی زمینه‌ها وجود دارند.
انتظارات و شرایط مربوط به کیفیت آموزشی حاکم بر تمامی دانشگاههای فرانسوی است و این انتظارات سطح علمی و تربیتی دوره‌های آموزشی را تضمین می‌نمایند.
در وزارت آموزش ملی مقرراتی برای معادل‌سازی مدارک خارجی با مدارک فرانسوی وجود ندارد. تنها موسسه آموزشی میزبان دانشجو، دارای صلاحیت قبول پذیرش و تعریف سطح دوره مورد پذیرش، بر اساس پرونده آکادمیک دانشجو است.
دانشگاهها
نشانه قدمت سنت دانشگاهی فرانسوی این است که اولین دانشگاه اروپایی در پاریس و در قرن دوازدهم بنیان گذاشته شده است. در حال حاضر ، تعداد دانشگاههای دولتی فرانسه ٩٠ عدد است که در بیش از پانصد محل در سراسر کشور پراکنده‌اند و متشکل از حدود هزار واحد آموزشی و پژوهشی هستند.
دانشگاهها و موسسات آموزشی دولتی دارای خصیصه علمی، فرهنگی و حرفه‌ای هستند. با این که دانشگاهها دارای استقلال و خودمختاری اداری، مالی، آموزشی و علمی هستند، مدارک اعطا شده به دانش‌آموختگان در صورتی که مدارک ملی باشند، از هر دانشگاهی که اخذ شوند، دارای ارزش واحد هستند.
دانشگاهها پذیرای بیش از ١٥٠٠٠٠٠ دانشجو هستند که حدود ۷٤% تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در سطوح آموزش عالی را شامل می‌شود. در میان این دانشجویان ده درصد دارای ملیت خارجی هستند.
دانشگاهها دارای تمامی رشته‌ها شامل علوم و فناوری، ادبیات، زبانهای خارجی، هنر، علوم انسانی و علوم اجتماعی، حقوق، مدیریت، بهداشت، ورزش هستند و آموزش را در تمامی سطوح از مدارک دوره‌های دو ساله دانشگاهی فوق دیپلم تا پایان دوره دکتری ارائه می‌نمایند.
دوره‌های آموزشی دانشگاهی در سه سیکل پیاپی سازماندهی شده که در پایان آنها مدارک ملی در سه درجه: لیسانس (سه سال)، مستر(Master) (دو سال) و دکتری (سه سال) اعطا میگردد.
دانشگاه که محل برجسته و ممتاز آموزشهای بنیادین و پژوهش تلقی می‌شود توانسته است پاسخگوی نیازهای دنیای مدرن باشد و شاخه‌های مربوط به فناوری و مدارک با اهداف شغلی – حرفه‌ای را گسترش دهد.
چند رشته‌ای بودن دانشگاهها که ویژگی اصلی آنها است، آموزش و پژوهش دانشگاهی متناسب با تحولات علمی و فناوری را تضمین می‌نماید. تمامی رشته‌های تحصیلی از این تطابق بهره می‌جویند و مدارک و دوره‌های بسیار تخصصی را با هدف مضاعف (آموزش نظری و کاربردهای عملی) ارائه می‌نمایند.
رشته‌هایی که در دوره آموزشی سیکل اول در گروههای مربوط به زمینه‌های دانشگاهی مجتمع شده‌اند، در طول دو سیکل بعدی تحصیلات دانشگاهی تخصصی‌تر می‌شوند. تخصص و تعدد مدارک عمومی یا حرفه‌ایی با درجه مستر نشانگر این مدعا است.
نظام آموزش عالی فرانسه بر سه رکن استوار است
برتری بخش دولتی: زیرا هر چند موسسات خصوصی نیز وجود دارد، بخش اعظم موسسات آموزش عالی دولتی است و بودجه آن توسط دولت تامین می‌شود و ارزشیابی مدارک در انحصار آنهاست .
رایگان بودن یا تقریباً رایگان بودن آموزش در بیشتر موسسات دولتی
وجود مدارس عالی که به طور قانونی می‌توانند دانشنامه یا عنوان رسمی شناخته شده‌ای را صادر کنند و ورود به آنها با آزمون ورودی انجام می‌شود.
موسسات که از نظر ساختار و شرایط پخش با یکدیگر متفاوتند سه نوع را شامل می‌شوند:
1- دانشگاه‌هایی که با کاربرد قانون مصوب 12 نوامبر 1968 تشکیل شده‌اند.
2- موسسات دولتی دیگری که ویژگی علمی، اداری یا فرهنگی داشته و به طور مستقل همچون برخی از مدارس عالی وابسته به دانشگاهها هستند.
3- موسسات خصوصی
«شورای ملی آموزش عالی و پژوهش» که نمایندگان اعضای هیات علمی و دانشجویان، موسسات بزرگ و برخی شخصیت‌های خارج از دانشگاه را در برمی‌گیرد، مشاور وزیر در تمامی مسائل مربوط به آموزش عالی است. کمیسیونی از روسای دانشگاهها نیز تعیین شده که در موقع لزوم به تقاضای خود آنها یا به خواست وزیر که ریاست آن را بر عهده دارد تشکیل می‌شود. مجمع عمومی مسئولان «موسسات و مدارس دولتی مجاز به صدور دانشنامه‌های مهندسی» نیز اساسنامه‌ای مشابه کمیسیون روسای دانشگاهها دارد.
دانشگاهها به واحدهای آموزشی و پژوهشی با رشته‌های: ادبیات، علوم انسانی، حقوق علوم اقتصادی، علوم سیاسی، علوم ریاضی و کاربردی، داروسازی، علوم پزشکی و گاهی الهیات، تقسیم شده‌اند. ماموریت و خط مشی آنها با تعیین هدف‌های دوگانه زیر مشخص می‌شود:
«گسترش دانش و فرهنگ بدون چشم‌پوشی از آماده کردن دانشجویان برای ورود به زندگی فعال اجتماعی» که با در نظر گرفتن نیازهای اقتصادی و اجتماعی جامعه و تربیت دانشجویان در رابطه با نیازهای یاد شده حاصل می‌شود. دانشگاهها چند رشته‌ای هستند و استقلال دارند و توسط یک شورا و رئیس که از طرف اعضا انتخاب شده‌اند اداره می‌شوند.
بودجه در نظر گرفته شده برای دانشگاه نیز در اختیار آنهاست. شورای دانشگاه شامل استادان، پژوهشگران، دانشجویان و برخی شخصیت‌های خارج از دانشگاه است. این شورا دانشنامه‌های ملی مطابق با نظام وزارتخانه را اعطا می‌کند و می‌تواند دانشنامه‌های دانشگاهی خاص خودر را نیز صادر نماید. در ماده 20 قانون راهنمایی مصوب 1968، شرایط دریافت دانشنامه‌های دولتی و کیفیت حمایت از عناوین اعطا شده توسط وزیر توصیف شده است. اما در مورد برنامه‌ها و دانشنامه‌های دانشگاهی، و شرایط دریافت آنها خود دانشگاه تصمیم‌گیرنده هستند. در اینجا بی‌مناسبت نیست به آموزشهایی که اکنون جزء دانشگاهها شده‌اند چون: انستیتوهای مطالعات سیاسی، مدراس ملی عالی مهندسی، انستیتوهای دانشگاهی تکنولوژی، انستیتوهایی که تخصص سطح عالی را ارائه می‌دهند و نیز موسسات مستقل از دانشگاهها چون انستیتوهای ملی پلی تکنیک اشاره کرد.
موسسات دولتی یا خصوصی، با ویژگی علمی و فرهنگی یا اداری که در میان آنها مدارس عالی نیز وجود دارند، دانشجویان را برای دانشنامه مهندسی، یا فعالیتهای بازرگانی و اداری، یا برای برخی حرفه‌های خاص خدمات عمومی چون آموزشی، اداری، کادر فنی متخصص و غیره و یا حتی حرفه‌های هنری آماده میکنند. بیشتر موسسات دولتی چون کنسرواتوار ملی هنرها و پیشه‌ها، موسسات ملی علوم کاربردی، و دانشسراهای عالی، زیر نظر وزارت آموزش و پرورش ملی هستند. موسسات دولتی دیگر به وزارتخانههای دیگری چون: دفاع، صنایع، محیط‌زیست، پست و مخابرات و کشاورزی وابسته‌اند مانند مدرسه پلی تکنیک، مدارس معدن، مدرسه عالی هوانوردی، مدرسه عالی مخابرات، مدارس ملی جنگلبانی، مدارس عالی کشاورزی و انستیتوی بین‌المللی اداره موسسات دولتی .
پیش می‌آید که دانشجو در خروج از یک مدرسه عالی چون مدرسه عالی پلی تکنیک یا انستیتوی ملی کشاورزی به مدرسه عالی تخصصی دیگری مانند مدرسه ملی پل و راه، مدرسه ملی آب و جنگل و غیره ... وارد شود.
موسساتی همچون: مدرسه ملی عالی هنرهای زیبا، کنسرواتوار ملی هنرهای دراماتیک کنسرواتوار موسیقی و غیره ... افراد را برای حرفه‌های هنری آماده میکنند.
در اینجا ذکر برخی موسسات بزرگ ویژه مانند کولژدوفرانس، موزه ملی تاریخ طبیعی، رصدخانه پاریس، دفتر طول جغرافیایی، مدرسه مطالعات عالی عملی، مدرسه مطالعات عالی علوم اجتماعی، و بنیاد ملی علوم سیاسی که به معلومات سطح عالی اختصاص دارد، نیز لازم است .
آموزشهای پیرا دانشگاهی در همه سطوح در چهارچوب آموزش دائمی ارائه می‌شود که به دنبال کردن دوره‌های شبانه و کارورزی‌های عملی امکان دریافت دانشنامه‌های مختلفی در آموزش عالی می‌دهد. برای نمونه کنسرواتوار هنرها و پیشه‌ها و مراکز آن در شهرستان‌ها داوطلبان را به صورت مستمع آزاد بدون در نظر گرفتن درجات تحصیلی برای دوره‌های شبانه می‌پذیرد و این افراد از آموزشی که می‌تواند به اخذ درجه مهندسی بی‌انجامد بهره‌مند می‌شوند. «مراکز ملی آموزش مکاتبه‌ای» آموزشی را که از هر جهت مشابه آموزش عمومی عادی است عرضه می‌دارد. برخی از دانشگاهها نیز آموزش تلویزیونی را ارائه می‌دهند.
سطح آموزش عالی گواهینامه دبیرستان است که مشخص کننده اتمام تحصیلات دبیرستانی است. دانش‌آموزان دبیرستان بتدریج در رده‌های متنوع بسیاری وارد می‌شوند و می‌بایستی فرهنگ عمومی شامل زبان و ادبیات فرانسه، ریاضیات، زبانهای باستانی یا زنده، علوم انسانی و علوم مختلف ریاضی و طبیعی به آنها ارائه شود. گواهینامه، رشته‌های مختلفی را در بر می‌گیرد:
برای دارندگان گواهینامه دبیرستان یا عناوین معادل آن ( البته به شرط ارتباط رشته تحصیلی دبیرستان و رشته انتخابی در دانشگاه)
برای داوطلبانی که در یک آزمون ورودی ویژه دانشگاه پذیرفته شده‌اند. لازم به یادآوری است که برای پذیرش در رشته حقوق داشتن گواهینامه دبیرستان لازم نیست.
دانشجویان خارجی که مایلند در یکی از دانشگاههای فرانسه نام‌نویسی کرده و دانشنامه ملی فرانسه را دریافت دارند می‌بایستی فرم تقاضای نام‌نویسی را در بخش فرهنگی فرانسه در کشور خودشان پرکنند.
پذیرش دانشجویان فرانسوی و خارجی در دیگر موسسات عالی آموزشی مثلاً مدارس مهندسی گاه از روی عناوین و پرونده تحصیلی است اما بیشتر از طریق کنکوری است که فارغ‌التحصیلان دبیرستان پس از یک، دو یا سه سال تحصیل در کلاسهای ویژه آمادگی در برخی از دبیرستان‌ها آن را می‌گذرانند. این کنکور در سطح کشور برگزار می‌شود و قسمتی از امتحانات برای بسیاری از مدارس عالی مشترک است. گزینش بسته به سطح مدرسه عالی و شمار داوطلبان کم و بیش جدی است .
با در نظر گرفتن مجموعه دوره‌های آموزشی عالی می‌توان مراحل مهم تحصیلی را پنج تا هفت سال یا بیشتر تعیین کرد. البته مشخص کردن این مراحل بسته به نوع تحصیل که مانند رشته ادبیات ویژگی اساسی و فرهنگی داشته باشد یا مانند اداره امور اقتصادی و اجتماعی هدف حرفه‌ای دقیقی را دنبال کند، مختلف است به طور کلی برخی از درجات یا دانشنامه‌هایی که در سطح این مراحل هستند و در کشورهای دیگر، به ویژه کشورهایی که دارای نظام دانشگاهی نزدیک به نظام فرانسه می‌باشند اعطاء شده ، تایید گشته و ارزشی همتراز دارد.
نظام دانشگاهی فرانسه با سه مرحله: سازندگی، آموزش و پژوهش و توسط سیکل مشخص می‌شود. برای دو مرحله نخست، گذراندن سلسله مراتب آموزشی با واحد درسی است که در سه دسته به صورت اجباری، انتخابی و آزاد بسته به رشته‌های درسی مربوطه مشخص گشته است.
نخستین مرحله در ادبیات، علوم انسانی، علوم ، حقوق و علوم اقتصادی که دوره عمومی و راهنمای پایه تحصیلات دانشگاهی است و دروس بسیار متنوعی را در برمی‌گیرد، به مدت دو سال با عنوان سیکل اول آموزش مشخص است. این مرحله به «مدرک عمومی تحصیلات دانشگاهی» می‌انجامد . عنوان ذکر شده در این مدرک زمینه قوی‌تر پایه تحصیلی را که راهنمای تحصیلات بعدی است مشخصی می‌کند، مثلاً «مدرک عمومی تحصیلات دانشگاهی رشته حقوق» این دوره در پزشکی به سیکل اول تحصیلات پزشکی، و در داروسازی و آمادگی برخی مدارس عالی، به کسب معلومات لازم از علوم اختصاص دارد. در این رشته‌های تحصیلی همان طور که در دندانپزشکی امتحانات دشواری که حالت گزینش دارند گذر از سال اول به سال دوم را مشروط می‌سازد.
دانشگاهها همچنین آموزش فنی کوتاه مدتی را از طریق انستیتوهای فنی دانشگاهی عرضه می‌دارند. دوره کامل این آموزشها به مدت دو سال به «دیپلم فنی دانشگاهی» که نشانه آموزش فنی پیشرفته‌تری است می‌انجامد. «گواهی تکنیسین عالی» که در دبیرستان‌های فنی داده می‌شود و برخی دوره‌های حرفه‌ای کوتاه مدت مانند آموزگاری و حسابداری و نظایر آنها نیز دوره‌هایی مشابه دارند.
دومین مرحله آموزش که با سیکل دوم آموزش عالی منطبق است به نشر سطح عالی تربیت علمی و آمادگی برای زندگی فعال و انجام مسئولیت‌های شغلی اختصاص دارد. این تحصیلات پیشرفته در ادبیات، علوم، حقوق، و علوم اقتصادی در پایان یک سال با درجه لیسانس و در پایان دو سال با درجه فوق لیسانس تایید می‌شود. هر چند در برخی رشته‌ها چون پزشکی و داروسازی این دوره به نحوی نیست که در ادامه تحصیلات فاصله‌ای ایجاد کند.
در اینجا باید به دوره‌های آموزشی که به چند رشته‌ای مصطلح است نیز اشاره کرد. این دوره‌ها با هدف پیش حرفه‌ای رشته‌های زیر را در سیکل اول و دوم دانشگاهی شامل می‌شود: اداره امور اقتصادی و اجتماعی، زبانهای خارجی کاربردی، ریاضیات کاربردی و علوم اجتماعی، فوق لیسانی علوم و فنون، فوق لیسانس مدیریت، فوق لیسانس علوم کامپیوتر در مدیریت. گذراندن این مرحله دوم معمولاً برای استخدام دبیران دبیرستان‌ها لازم است. به این طریق که پس از دریافت «لیسانس» یا «فوق لیسانس» می‌بایستی در آزمون «گواهی استعداد دبیری» یا «اگرگاسیون آموزش متوسطه» نیز موفق شوند. البته آمادگی برای کنکور اگرگاسیون(agrégation)، بررسی‌های پیشرفته و ژرف اضافه‌ای را ایجاب می‌کند که به تحصیلات مرحله بعدی یعنی سیکل سوم می‌پیوندد.
سومین مرحله به سیکل سوم مربوط می‌شود که دوره تخصصی عالی و تربیت برای پژوهش است و فرآیندی همراه با هدف‌های حرفه‌ای است، «دانشنامه تحصیلات عالی تخصصی» شامل «دانشنامه دکتر مهندسی» و یا «دکترای سیکل سوم یا اتا»(État) است که به پژوهش هدایت می‌شود. سال نخست دوره دکتر– مهندسی و دکترای سیکل سوم به یک «دانشنامه تحصیلات پیشرفته» می‌انجامد. سال دوم وسوم به کار پژوهشی اختصاص دارد که به دفاع از تز منتهی میگردد.
«دکترای اتا» تصویب پژوهش علمی بدیع و ابتکاری درسطح عالی است. گذشته از این‌ها «دکترای دانشگاهی» نیز وجود دارد که دانشنامه‌ای ملی نیست .
در پزشکی ، داروسازی و دندانپزشکی«دانشنامه اتا» به مهارت حرفه‌ای بسیار خوب اعطاء می‌شود (دکترای اتا برای پزشک ،داروساز و جراح دندان ) که احتمالا توسط مدرکی تخصصی در پزشکی، دکترای سیکل سوم در دندانپزشکی و داروسازی یا دکترای اتا در داروسازی کامل میگردد.
در رشته‌های دیگر و برای تخصصهای حرفه‌ای ویژه موسساتی مانند مرکز کشاورزی گرمسیری برای مهندسین کشاورزی یا انستیتو پرورش دام و دامپزشکی کشورهای مناطق گرم برای دامپزشکان افرادی را آماده میکنند.
ورود به کادر هیئت علمی دانشگاهها با توجه به پست‌های موجود از طریق کنکور درسطح کشور انجام می‌گیرد. مدرسین دانشگاه برای راه یافتن به مرتبه استادی باید دارای دانشنامه دکترای اتا باشند. در برخی رشته‌ها چون داروسازی ، پزشکی ، حقوق وعلوم اقتصادی این مقام منوط به موفقیت در کنکور آگرگاسیون آموزش عالی است .
تشکیلات آموزش عالی فرانسه
در فرانسه تشکیلات آموزش عالی بسیار متنوع است و موسسات زیادی را شامل می‌شود که ساختار آموزشی وشرایط پذیرش آنها به تناسب نوع موسسه و اهداف پیدایش‌شان به یکدیگر متفاوت است .اکثر این موسسات، یا وابسته به وزارت آموزش ملی فرانسه هستند، یا زیر نظر آن عمل میکنند. اولین شرط ورود به دانشگاهها وموسسات آموزش عالی، دارا بودن دیپلم کامل متوسطه است داوطلبان در انتخاب موسسه آموزشی آزاد بوده، و با توجه به اهدافی که دنبال میکنند، موسسه آموزشی مورد نظر خود را انتخاب می‌نمایند.
انواع موسسات آموزش عالی
آموزش کوتاه مدت
موسسات آموزش عالی که در آنها دوره‌های آموزشی کوتاه مدت ارائه می‌شود، تقریباً 30 درصد از دیپلمه‌ها را جذب میکنند و شامل رشته‌های فنی و حرفه‌ای و مدیریت میباشد. مدت این دوره‌ها از دو تا سه سال است.
1- موسسات دانشگاهی فنی: طول دوران تحصیل در این موسسات دو سال است، و به فارغ‌التحصیلان مدرک دانشگاهی فنی به نام اعطاء میگردد. هدف این دوره، تربیت متخصصانی است که قادر خواهند بود مسئولیت‌های جانبی را در بخشهای مختلف صنعتی و اقتصادی اشغال نمایند. موسسه‌هایی از این نوع در فرانسه وجود دارد و قبولی دانشجو در نهایت توسط یک هیئت ممتحنه پس از انجام یک سلسله امتحانات مختلف اعلام خواهد شد.
2- مدارس عالی تربیت تکنسین حرفه‌ای: در این گونه مدارس آموزش، تخصصی‌تر وکاملاً مطابق با رشته مورد نظر است و دانشجوی این گونه مدارس پس از دو سال تحصیل به اخذ گواهینامه تکنسین حرفه نایل خواهد آمد. هدف این دوره ، تربیت نیروهای متخصص برای بخشهای صنعتی میباشد.
آموزش بلند مدت
مدت این دوره‌های آموزشی بیش از سه سال بوده و آن را در دانشگاهها و مدارس بزرگ و عالی ارائه می‌دهند. پذیرش و ثبت‌نام در مدارس بزرگ و عالی معمولاً با شرایط دشوارتری همراه است. گذراندن دو سال کلاس آمادگی دبیرستان بعد از دیپلم کامل متوسطه و موفقیت در کنکور آن مدرسه عالی از این قبیل‌اند.از 58% دیپلمه‌های فرانسه که مشغول تحصیل در دوره‌های آموزشی بلندمدت هستند ، تنها 9/9 در صد آنها این کلاسهای آمادگی را گذرانده و وارد مدارس بزرگ یا عالی شده‌اند .
دانشگاهها
دانشگاهها، رشته‌های تحصیلی فراوانی را در مقاطع تحصیلی مختلف ارائه می‌دهند وبه فارغ‌التحصیلان خود مدارک مختلفی مانند: دکترا، فوق لیسانس، لیسانس، مهندسی وانواع گواهینامه‌ها را اعطاء میکنند. کشور فرانسه دارای 72 دانشگاه است که در سال 2011 تعداد 1437104 دانشجو را در خود جای داده‌اند.[۵]
مدارس عالی و بزرگ
در فرانسه مدارس عالی و بزرگ، تحصیلات بلند مدت کاملاً تحقیقی و تخصصی را ارائه می‌نمایند. بعضی از این مدارس – مدارس عالی مهندسی – تا مقطع دکترا دانشجو می‌پذیرند. 300 مدرسه عالی و بزرگ در فرانسه وجود دارد و برای ورود به مدارس عالی و بزرگ ، داشتن تنها دیپلم کامل متوسطه کافی نیست ، بلکه عوامل دیگری مانند گذارندن دو سال کلاسهای مقدماتی دبیرستان، یا دو سال تحصیل در دانشگاه، یا در خود مدارس عالی وموفقیت در کنکوری که پس از آن تحصیل دوساله برگزار می‌شود، در پذیرش داوطلب بسیار مهم است.
انواع مدارس عالی و بزرگ
-مدارس علمی، که برای ارتش و موسسات دیگر ، در رشته‌های مختلف فنی مهندس تربیت می‌کند.
- مدارس تربیت معلم و محقق، که همگی دولتی‌اند وشامل چهار دانشسرای عالی که دارای رشته‌های علوم انسانی و علمی و فنی است.
- مدارس عالی ملی کشاورزی و دامپزشکی، که همگی دولتی است.
-مدارس بزرگ بازرگانی و مدیریت، که همگی خصوصی و اکثرشان توسط شرکت‌های تجاری بر پاشده است.
موسسه‌های مطالعات سیاسی
رشته علوم سیاسی در موسسه مطالعات سیاسی پاریس و در موسسات مطالعات سیاسی دیگر که وابسته به دانشگاههای " مارسی"، بوردو " "گرونوبل"، "لیون"، "استراسبورگ" و "تولوز" هستند ارائه می‌شود. این موسسات افرادی را با قابلیت‌های گوناگون برای پست‌های اداری، بخشهای خصوصی، بانک‌ها و نهادهای سیاسی تربیت میکنند. طول مدت تحصیل در این رشته، سه سال است. پس از پایان سال اول، تعداد زیادی از دانشجویان با برگزاری امتحانی، مردود و اخراج می‌شوند. دانشجویانی که دارای لیسانس، یا اینکه مدرک خارجی در سطح لیسانس داشته باشند، می‌توانند مستقیماً در این رشته ثبت‌نام کنند.
دوره های شبانه
این دوره در موسسات دانشگاهی و مدارس عالی وجود دارد و به افراد شاغل این امکان را می‌دهد که در کلاسهای شبانه شرکت کنند. مراکز هنرستان‌های ملی بدون اینکه مدرکی بدهند، هنر جو – همراه با کمک هزینه تحصیلی – می‌پذیرند، و هنرجو با شرکت در این کلاس‌ها – در نهایت – تا عنوان مهندسی می‌تواند پیش برود.
آموزش از راه دور
دانشگاهها ، سیستم آموزش از راه دور را برای افرادی که مایل به اخذ مدرک دانشگاهی هستند، ولی به هر دلیلی (عدم سلامتی، دوری مسافت، کار، موقعیت خانوادگی و غیره ) قادر نیستند در کلاسهای دانشگاه شرکت کنند، در نظر گرفته‌اند. این گونه آموزش، غیر از دانشجویان رسمی خود، علاقمندان بزرگسال زیادی را نیز زیر پوشش قرار می‌دهد.
مدارک ملی دانشگاهها
1- سیکل اول (مدرک دیپلم + ٢سال تحصیل دانشگاهی)
پذیرش با مدرک دیپلم متوسطه فرانسوی یا با مدرک پایان تحصیلات متوسطه + آزمون آشنایی با زبان فرانسه برای پذیرش در سال اول دانشگاه برای دانشجویان خارجی اجباری است .
مدرک مطالعات دانشگاهی عمومی ( DEUG ) در دو سال: این مدرک که در پایان سیکل اول عمومی اخذ می‌شود، راه دستیابی به تحصیل در مقطع لیسانس است.
سیکل اول در ٩ عنوان مربوط به ٩ زمینه ارائه می‌شود:
1- مدیریت اقتصادی و اجتماعی، 2- حقوق، 3- اقتصاد و مدیریت ، 4- علوم انسانی و اجتماعی، 5- ادبیات و زبانهای خارجی، 6- علوم و فناوری، 7- هنر، 8 - فعالیت جسمانی و ورزشی، 9- الهیات.
مدرک دانشگاهی فناوری ( DUT ) در دو سال: این دوره در موسسات دانشگاهی فناوری بیش از ٢٥ تخصص را در بر می‌گیرد و آموزشی عمومی و فنی را با اهداف حرفه‌ایی و با گرایش به سمت بخشهای صنعتی و خدماتی ارائه می‌نماید. این مدارک زمینه پیراپزشکی و زمینه‌های اجتماعی را نیز شامل می‌شود. در طی این دوره، دانشجویان یک دوره کارورزی حداقل ده هفته‌ای را در یک موسسه و کارخانه سپری میکنند.
مدرک تحصیلات دانشگاهی علمی و فنی ( DEUST ) دو سال: این دوره با اهداف حرفه‌ای، تکنیسین‌های آماده برای ورود به زندگی حرفه‌ای را آموزش می‌دهد و یک دوره کارورزی اجباری را نیز شامل می‌شوند. این گونه تحصیلات بیش از ١١٠ تخصص را در زمینه‌های مختلف از مدیریت، بازرگانی، انفورماتیک گرفته تا زمینه‌های هنری و توریسم در بر می‌گیرد.
٢- سیکل دوم (مدرک دیپلم + ٣ سال تحصیل دانشگاهی) پذیرش با ٢ سال تحصیلات عالی در سیکل اول:
لیسانس عمومی در یک سال: ادامه تحصیلات در تخصص مورد نظر، این دوره ادامه تحصیل در مقطع فوق لیسانس را ممکن می‌سازد.
لیسانس حرفه‌ای در یک سال: با ١٢ تا ١٦ هفته کارورزی، این دوره مکمل آموزش عمومی دانشجو در یک آموزش شغلی – حرفه‌ای است که در پیوند نزدیک با موسسات و با هدف ورود دانشجویان به محیط حرفه‌ای است.
3- سیکل دوم (مدرک دیپلم+ ٤ سال تحصیل دانشگاهی)
پذیرش با سه سال تحصیلات دانشگاهی:
فوق لیسانس در یک سال: این دوره شامل ادامه تحصیل تخصص مورد نظر برای دریافت یک مدرک با نگارش یک رساله و دفاع از آن در مقابل هیئت داوران است.
پذیرش با دو سال تحصیل عالی:
فوق لیسانس علوم و فنون (MST) در دو سال
فوق لیسانس علوم مدیریتی (MSG) در دو سال
فوق لیسانس روش‌های انفورماتیک کاربردی در مدیریت موسسات در دو یا سه سال (پذیرش در این دوره با یک سال تحصیل در دوره‌های عالی ممکن است).
برای دوره‌های فوق لیسانس علوم و فنون و فوق لیسانس علوم مدیریتی پذیرش دانشجو بر اساس پرونده‌های داوطلبی و آزمون ورودی با دقت انجام می‌شود. این دوره‌ها که متمایل به زمینه‌های حرفه‌ایی موسسات هستند، دارای اهداف شغلی بوده و بازار کار بسیار طالب آنها است.
پذیرش با یک سال تحصیل در سطح عالی :
•دوره فوق لیسانس موسسات دانشگاهی حرفه‌ای در سه سال: این دوره در موسسات دانشگاهی حرفه‌ای برگزار می‌شوند. آموزش این دوره‌ها بر پایه همکاری دانشگاهها و موسسات حرفه‌ای طراحی شده است و آموزشهای نظری و حرفه‌ای را پیوند می‌دهد. یک دوره کارورزی شش ماهه در موسسه بعد از دریافت مدرک فوق لیسانس، اجازه می‌دهد تا فارغ‌التحصیلان پس از شرکت در مصاحبه‌ای در یک کمیسیون عنوان استاد- مهندس را اخذ کنند. این دوره‌ها زمینه‌های صنعتی، خدماتی، عمران، بانک- مالی- بیمه، اطلاعات- ارتباطات (٢١ تخصص) را در بر می‌گیرد.
٤-سیکل سوم (مدرک دیپلم + ٤ سال تحصیل دانشگاهی)
پذیرش با چهار سال تحصیل در سطح عالی:
مدرک مطالعات پیشرفته (DEA) در یک سال ، این دوره اولین مرحله برای کار در زمینه پژوهش است و دستیابی به دوره تحقیق رساله (سه سال) برای اخذ مدرک دکتری را پس از ارائه رساله و دفاع از آن ممکن می‌سازد. مجموعاً بیش از هزار مدرک مطالعات پیشرفته در تمامی رشته‌ها وجود دارد.
مدرک مطالعات عالی تخصصی (DESS) در یک سال ، این دوره دارای کاربرد حرفه‌ای و اهداف تخصصی کردن آگاهی‌ها در زمینه مشخص و کسب فنون حرفه‌ای است که به این دوره‌ها مرتبط‌اند با حداقل ٣ ماه کارورزی در موسسات حرفه‌ای. (این مدرک که در سطح مستر است در یک سال تکمیل تحصیلات دانشگاهی را با آموزشهای حرفه‌ای با بازار کار بسیار خوب ممکن می‌کند).
پذیرش در سطوح مختلف و متغیر ( از دیپلم متوسطه تا سطح دیپلم + ٤ سال تحصیل در سطح عالی):
مدرک مهندسی در دانشگاه ، یک مدرک ملی متناسب با درجه مستر است. این مدرک زیر نظر کمیسیون مدارج مهندسی ( CTI ) است که متضمن کیفیت این دوره است. آموزشهای مهندسی دانشگاهی در دانشگاه به طور ویژه برای ارائه آموزش حرفه‌ای سطح بالا مرتبط با تحصیلات مهندسی است و در درون ساختارهای داخلی برای پاسخگویی به معیارها و میزان‌های توانایی مدارس مهندسی سامان داده شده‌اند.
تمامی آموزشهای مهندسی دانشگاهی توسط کمیسیون مدارج مهندسی تعیین می‌شوند و بر اساس چگونگی و شکل خاص هر دوره آموزشی، معادل با سطح دوره‌های پنج ساله تحصیلات عالی پس از دیپلم متوسطه است. شرایط پذیرش همواره بر اساس گزینش خاص (آزمون، مصاحبه و پرونده) است.
سطوح مورد پذیرش از سطح دیپلم متوسطه برای پنج سال تحصیل دانشگاهی تا سطوح ٢، ٣، یا ٤ سال تحصیل دانشگاهی برای ٢ یا ٣ سال تحصیل در این دوره متغیرند.
دارا بودن مدرک دانشگاهی به دانشجویان خارجی امکان می‌دهد تا در میانه دوره تحصیلی به آن وارد شده و پذیرفته شوند. مدرک مهندسی تنها به شرط آن که دانشجو بیست و چهار ماه از دوره تحصیلی را در همان موسسه گذرانده باشد، به وی اعطا میگردد.
توجه: مدرک مهندسی در مدارس عالی مهندسی نیز ارائه و اعطا می‌شود. این مدارس حدوداً ٥٠% عناوین مهندسی را در فرانسه اعطا میکنند.
٥- سیکل سوم (درک دیپلم + ٨ سال تحصیل دانشگاهی) – درجه دکتری
پذیرش پس از پنج سال تحصیلات عالی و موافقت یک استاد راهنمای رساله دکتری.
دکتری در سه سال، این دوره، آخرین سطح تحصیلات عالی با نگارش رساله دکتری و پایان اولین کار پژوهشی دانشجو است.
مدرک دانشگاهی (DU)
مدرک تحصیلات عالی دانشگاهی (DESU)
با نام‌ها و عناوین مختلف، این مدارک در دانشگاهها و برای پاسخگویی به گرایشات تخصصی یک دانشگاه یا به نیازهای اقتصادی منطقه ای ایجاد شده‌اند. نهادهای تصمیم‌گیری دانشگاه، ارزشیابی این مدارک را به عهده دارند. تنوع زیادی در سطح، طول دوره و تخصص مدارک دانشگاهی وجود دارد. با اینکه این مدارک دانشگاهی مدارک ملی نیستند، دارای فرصت خوبی برای یک دانشجو خارجی برای کسب یک تخصص در زمینه‌ای بسیار مشخص است.
دوره‌های دکتری پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی:
دوره‌ها: مقررات دوره‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی بر اساس متون تدوین شده توسط وزارت بهداشت و وزارت آموزش هستند. در پایان سال اول برای هر دانشگاه ظرفیت پذیرش مشخص می‌شود، تعداد دانشجویان خارجی نیز به صورت درصدی از این ظرفیت است. این دوره‌ها در دانشگاه‌هایی ارائه می‌شوند که واحدهای آموزشی آن تحت عنوان مرکز بیمارستانی دانشگاهی (CHU) گرد آمده‌اند.
برنامه آموزشی آنها مشتمل بر سه سیکل است و به همان صورت سامان گرفته است: در پایان سال اول سیکل اول و در پایان سال اول سیکل سوم، برای انتخاب شاخه عمومی یا تخصصی، دانشجویان در کنکور شرکت میکنند.
پزشکی: برای اخذ مدرک دولتی پزشکی عمومی ٩ سال و برای تخصص پزشکی ١٠ یا ١١ سال تحصیل دانشگاه الزامی است.
سیکل اول (PCEM) در ٢ سال، پس از موفقیت در کنکور، مشترک برای پزشکی و دندانپزشکی، در پایان سال اول ارائه می‌شود. کنکور برای پزشکی و دندانپزشکی مشترک است.
سیکل دوم (DCEM) در ٤ سال داوطلبان را برای اخذ مدرک سنتز بالینی و درمانی آماده می‌کند که علاوه بر ارزیابی آموزش تئوری و تمامی دوره‌های کارآموزی بیمارستانی برای ورود به سیکل سوم ضروری است.
سیکل سوم: دوره رزیدانت (معادل انترنی در ایران) که دانشجو پس از سیکل دوم مستقیماٌ به آن وارد می‌شود، در مدت 2.5 سال وی را برای مدرک پزشکی عمومی آماده می‌کند (وظایف بیمارستانی مدت دو سال و مدت یک نیمسال کارآموزی نزد یک پزشک عمومی). به دنبال این دوره ، پزشکان عمومی می‌توانند یک یا دو سال دوره‌های توانایی پزشکی را که دوره‌های تخصصی هستند بگذرانند (آنژیولوژی، طب سالمندان، پزشکی حوادث …)
دوره تخصص پزشکی در ٤ یا ٥ سال است که پس از کنکور دانشجو را به دوره تخصصی پزشکی راهنما می‌شود.
٩ رشته تخصصی در کنکور پیشنهاد می‌شود:
1- تخصصهای جراحی، 2- تخصصهای پزشکی داخلی، 3- طب کار، 4- بهداشت عمومی، 5- زیست‌شناسی پزشکی، 6- روانکاوی، 7- بیهوشی و احیای جراحی،8- اطفال، 9- زنان و زایمان ، تحصیلات تئوری و عملی منجر به دریافت مدرک دولتی دکتری پزشکی به ضمیمه مدرک دوره مطالعات تخصصی رشته تخصص مورد نظر میگردد.
دندانپزشکی: 6 سال برای اخذ مدرک دولتی دندانپزشکی
سیکل اول (PCEM) در ٢ سال، پس از موفقیت در کنکور پایان سال اول ارائه می‌شود. کنکور برای پزشکی و دندانپزشکی مشترک است.
سیکل دوم در سه سال. سیکل سوم در یک سال یا سه سال برای شاخه تخصصی
داروسازی: ٦ سال برای مدرک دولتی دکتری داروسازی.
سیکل اول و دوم در دوسال.سیکل سوم در ٢ یا ٥ سال برای شاخه تخصصی.
روش‌های دستیابی غیر فرانسویان به تحصیلات پزشکی
پذیرش مستقیم به دوره پزشکی عمومی ممکن نیست. یک غیر فرانسوی که هنوز مدرک پزشکی را در کشور خود کسب نکرده باشد در هر سطحی از دوره دانشگاهی، باید در کلاسهای سال اول سیکل اول و کنکور پایانی سال اول شرکت کند و اگر در این کنکور قبول شود، پس از بررسی پرونده‌اش سطح دانشگاهی که قبلاً در کشورش کسب کرده است مورد ارزشیابی و معادل سازی قرار می‌گیرد. در خصوص دوره تخصصی، به غیر از دوره آماده‌سازی ، مدرک مطالعات تخصصی مختص پزشکان عمومی خارجی، دوره‌های آموزشی تخصصی برای دانشجویان و پزشکان خارجی در نظر گرفته شده‌اند و برخی مدارک دانشگاهی در سطح بسیار تخصصی نیز برای دانشجویان خارجی قابل دسترسی است.
برای پزشکان عمومی
دوره مطالعات تخصصی (DES ) کنکور تخصص پزشکی برای افراد خارجی ( که منجر به شرکت در دوره مطالعات تخصصی می‌شود) تنها برای پزشکی است و برای جراحی دندان و داروسازی کنکور خاص برای خارجیان وجود ندارد . حق الزحمه رزیدنت‌های خارجی معادل با دستمزد فرانسویان است و برای طول مدت آموزش (۴یا ۵ سال برحسب رشته تخصصی) توسط مراکز بیمارستانی دانشگاهی پرداخت می‌شود.
آزمون قابلیت پذیرش (مرحله اول ):
• در ماه آوریل ثبت‌نام در بخش همکاری و فعالیت فرهنگی سفارت فرانسه در ایران انجام می‌شود.
• نامه شرکت در آزمون توسط سفارت‌ها در ماه ژوئیه تنظیم و تحویل می‌شود.
• سفارت آزمون قابلیت پذیرش را در ماه سپتامبر برگزار می‌نماید.
آزمون پذیرش در پاریس در ماه نوامبر برای تمامی داوطلبان قبول شده مرحله اول برگزار می‌شود. (این داوطلبان برای شرکت در آزمون روادید کوتاه مدت دریافت میکنند).تاریخ شروع به کار و آموزش در ماه مه سال بعد خواهد بود.
دوره مطالعات تخصصی تکمیلی DESC
دوره ملی با طول مدت ۲ تا ۴ سال است که می‌توان از آخرین سال تحصیل دوره مطالعات تخصصی آن را آغاز نمود. تعداد 32 دوره مطالعات تخصصی تکمیلی در سه رشته پزشکی (۱۶)، جراحی (۸) و زیست شناسی (۸) وجود دارد.
گواهی آموزش تخصصی ( AFS )
شرایط ثبت نام
این دوره برای دارندگان مدرک پزشکی است که بتوانند در کشور خود به حرفه پزشکی مشغول شوند و در حال طی دوره تخصصی پزشکی باشند.
تابعیت کشور خارجی
طول دوره: حداقل ۲ نیمسال و حداکثر ۴ نیمسال
نامه مسئول موسسه خارجی که اهداف آموزشی مورد انتظار در فرانسه و اعتبار دوره در آموزشی در چارچوب دوره تخصصی کشور خارجی
شناخت خوب زبان فرانسه به تایید بخشهای فرهنگی فرانسه
نظر مساعد استاد هماهنگ کننده دوره مطالعات تخصصی فرانسه
ارسال پرونده اداری برای رییس دانشگاه فرانسوی مورد نظر دانشجو که در مورد ثبت‌نام کردن یا نکردن با هماهنگ کننده‌های رشته تصمیم‌گیری می‌کند.
کارورزی عملی بیمارستانی
این دوره به طور اجباری در یک بخش بیمارستانی آموزشی برای دانشجویان دوره تخصصی فرانسه پس از موافقت رئیس بخش و مدیر موسسه برقرار می‌شود.
الزاماً این دوره کارورزی منجر به پرداخت حقوق توسط بیمارستان فرانسوی نمی‌شود و داوطلبان می‌توانند کارورزی خود را در دو شرایط طی نمایند:
1- به عنوان رزیدنت حقوق بگیر که یک پست آزاد را پس از انتخاب و گزینش انترن‌ها و رزیدنت‌های فرانسوی اشغال می‌کند.
2- به عنوان رزیدنت افزون غیر حقوق بگیر. در این حالت بخش بیمارستانی تنها می‌تواند یک دانشجو در دوره آموزش تخصصی یا دوره آموزش تخصصی پیشرفته را بپذیرد. ( یا برای هر ۶ پزشک تمام وقت یک نفر در هر دپارتمان).
نحوه اعتبار بخشی
اعتبار آموزش نظری و نیز کارورزی عملی پس از ارائه نظر رئیس بخش بیمارستانی توسط دانشگاه فرانسوی ثبت نام کننده تایید می‌شود.
رئیس دانشگاه میزبان گواهی آموزش تخصصی را که در آن رشته تخصصی نوشته شده است بر اساس پیشنهاد یک کمیسیون به داوطلب اعطا می‌کند.
تنها یک بار می‌توان نیم‌سالی را که معتبر محسوب نشود، تجدید نمود.
گواهی آموزش تخصصی اعطا شده در فرانسه حق طبابت در فرانسه را اعطا نمی‌کند.
برای پزشکان متخصص
گواهی آموزش تخصصی پیشرفته ( AFSA )
شرایط ثبت نام
این گواهی به دارندگان مدرک پزشکی تخصصی اعطا خواهد شد.
این بورس به اتباع خارجی اعطا می‌شود.
مدت دوره برای دریافت این گواهینامه: حداقل یک ترم شش ماهه و حداقل دو ترم.
درخواست کتبی متقاضی که در آن فرد اهداف و انگیزه‌های خود را از گذراندن دوره اعلام کند.
نامه مسئول مؤسسه خارجی اعزام کننده که در این نامه اهداف آموزشی مورد نظر در فرانسه درج و اعتبار این دوره آموزشی تایید شده باشد.
آشنایی به زبان فرانسه که به تایید بخشهای فرهنگی فرانسه برسد.
نظر مساعد استاد راهنمای فرانسه.
پرونده اداری ارسال شده فرد به رئیس دانشگاه مورد نظر در فرانسه که او درباره ثبت نام یا عدم ثبت نام فرد تصمیم می‌گیرد.
آموزش نظری و محتوای آموزشی .
آموزش نظری و عملی انتخاب شده از میان آموزشهای DES یا DESC فرانسه که به آموزش تخصصی انتخاب شده متقاضی مرتبط است.
محتوای آموزشی DESC فرانسه به صورت مکتوب ارائه می‌شود.
تعداد ترم‌های آموزشی با توجه به سابقه تحصیلات متقاضی و اهداف آموزش تعیین می‌شود.
دوره آموزش تجربی در بیمارستان
این دوره الزاما در یک مرکز آموزشی درمانی دانشجویان دوره تخصص فرانسه و پس از موافقت رئیس این مرکز و مدیر نهاد بورس‌دهنده برگزار می‌شود.
در این دوره الزاما بیمارستان فرانسوی به دانشجویان دستمزد پرداخت نخواهد کرد.
متقاضیان می‌توانند دوره خود را به دو شیوه بگذرانند:
1- یا به عنوان انترن (کارورز) بیمارستان در یک سمت فعالیت و حقوق دریافت کنند.
2- یا به عنوان نیروی مازاد بدون حقوق (کارآموز). که در این صورت بیمارستان می‌تواند فقط یک دانشجوی AFS یا AFSA داشته باشد (یک دانشجو برای ۶ پزشک تمام وقت در هر بخش).
طول هر ترم از اول نوامبر تا سی ام آوریل سال بعد یا از اول ماه مه تا سی ام اکتبر میباشد.
نحوه تایید
دانشگاه فرانسوی که متقاضی در آن ثبت نام کرده دوره آموزش نظری را تایید می‌کند این در حالی است که این دانشگاه پس از اعلام نظر رئیس مرکز آموزشی درمانی دوره آموزش عملی متقاضی را نیز تایید می‌کند.
رئیس دانشگاه پذیرنده AFSA را به پیشنهاد یک کمیسیون و با درج واژه تخصص به متقاضی اعطا خواهد کرد.
دانشجو در صورت مشروط شدن فقط یک بار می‌تواند ترم گذشته را تکرار کند.
فرد متقاضی با مدرک AFSA که در فرانسه تایید می‌شود حق ندارد در فرانسه به حرفه پزشکی مشغول شود.
مدارک دانشگاهی و مدارک بین‌دانشگاهی
از سطوح سیکل اول، دوم یا سوم، پس از دوره آموزشی بسیار تخصصی، بدون شرکت در دوره تخصصی پیشرفته، اعطا می‌شوند. برخی مدارک دانشگاهی ویژه پزشکان متخصص ، جراحان و زیست‌شناسان و برای برخی پرسنل پرستاری یا پیراپزشکی هستند و دارای دوره متنوع از چند ماه تا یک سال در مورد موضوع و مضمون بسیار تخصصی می‌باشند. در فرانسه ۹۲۷ مدرک دانشگاهی و ۸۲۴ مدرک بین‌دانشگاهی موجود است.
توجه: در فرانسه، تحصیلات تخصصی پزشکی بر روی کار پزشکی بیمارستانی بنیان گرفته‌اند. برای دوره‌های کارآموزی بیمارستانی که بخشی از دوره است، دانشجویان خارجی باید دارای آشنایی خوب با زبان فرانسه باشند و در دانشگاه در AFS و یا در AFSA ثبت نام کرده باشند.
دوره‌های کاردانی عالی (STS)
دیپلم کاردان عالی ( BTS )
دوره‌های کاردانی عالی به طور کلی در کلاسهای عالی مدارس دولتی یا خصوصی گسترش می‌یابند. برخی مدارس تخصصی به ویژه در رشته‌های هنری این دوره‌ها را ارائه میکنند. این دوره‌ها امکان اخذ دیپلم کاردان عالی ( BTS ) را ممکن می‌سازند. مدرک این دوره‌ها از مدارک ملی هستند و در دو سال (و گاه سه سال) بعد از دیپلم متوسطه، برای ورود به زندگی حرفه‌ای و بازار کار طراحی شده‌اند. در بخش هتلداری، صنعت، کشاورزی، در زمینه اجتماعی، مد و هنر، این آموزشها بسیار گسترده و فراوان هستند و مقدمه‌ای برای آموزشهای بلند مدت شغلی نظیر لیسانس تخصصی، فوق لیسانس علوم و فنون ( MST) ، فوق لیسانس در موسسات دانشگاهی حرفه‌ای ( IUP ) یا پذیرش در یک مدرسه تخصصی ... هستند.
مدارس عالی
مدارس عالی خاص فرانسه هستند و از ابتدای قرن نوزدهم برای تربیت کارمندان عالی رتبه در تمامی زمینه‌های مدیریتی و خدمات عمومی فرانسه به طور موازی با دانشگاهها به وجود آمده‌اند. امروزه، مدارس عالی کماکان آموزش حرفه‌ای سطح عالی را ادامه می‌دهند و برای پذیرش دانشجو گزینشی عمل میکنند .مدارس عالی موسسات آموزشی کیفی هستند، با این همه تعداد بیشتری از دانشجویان از جمله دانشجویان خارجی را با روندهای پذیرش خاص می‌پذیرند. گاه مدارس عالی دولتی هستند و بنابراین تحت نظارت یک وزارتخانه قرار دارند (٧٥% مدارک مهندسی)، یا آن که، به خصوص در زمینه بازرگانی، وابسته به اتاقهای بازرگانی و صنعت می‌باشند و در نهایت مدارس عالی خصوصی‌اند. با هر جایگاهی مدارس عالی از نظر تعلیم و تربیتی زیر نظر وزارت آموزش ملی قرار دارند.
مدارس عالی بازرگانی و مدیریت
این مدارس عالی وابسته به اتاقهای بازرگانی و صنعت و یا مولود بخش خصوصی هستند، مدارس عالی بازرگانی و مدیریت (حدود ٢٣٠ عدد از این مرکز وجود دارند) رشته‌ها و آموزشهایی متناسب با تحولات شرایط اقتصادی و کاربردهای جدید مدیریتی را ارائه می‌نمایند، اغلب این آموزشها، دوره‌های کارورزی و تبادلات بین‌المللی را نیز شامل می‌شوند. ممکن است آموزشها به زبانهای مختلف، فرانسه، انگلیسی، اسپانیایی، ... انجام شوند. در میان این مدارس عالی می‌توان موسسات بسیار مشهوری را یافت: مدرسه مطالعات عالی بازرگانی، مدرسه عالی بازرگانی پاریس، مدرسه عالی ملی علوم اقتصادی و بازرگانی، مدرسه مطالعات عالی بازرگانی شمال در شهر لیل، مدرسه مدیریت در شهر لیون و یا مدارس عالی تجارت. مدارک اعطا شده این مدارس توسط دولت و موسسات حرفه‌ای به رسمیت شناخته شده‌اند.
مدارس عالی مهندسی
در این نوع موسسات می‌توان مدارس عالی با شهرت بسیار نظیر مدرسه پلی تکنیک، مدارس سانترال (مرکزی)، مدارس معدن، مدرسه ملی پل و راه، مدرسه ملی عالی هنر و حرفه، موسسات ملی پلی تکنیک، موسسات ملی علوم کاربردی، دانشگاههای فناوری را مشاهده نمود. حدود ٢٤٠ مدرسه مهندسی با جایگاه متنوع وجود دارند. همگی این موسسات دارای ویژگیهای مشترک مرتبط با کیفیت دوره آموزشی مهندسی‌اند که منجر به اعطای مدرک معادل درجه مستر می‌شوند. کمیسیون ملی مدارک مهندسی به طور دوره‌ای توانایی و کیفیت این آموزشها را ارزیابی می‌کند. تمامی زمینه‌های مهندسی در حیطه این آموزشها ارائه میگردد. آموزش ممکن است عمومی ( مانند آموزشها مدرسه پلی تکنیک یا مدارس سانترال (مرکزی) یا مدارس معدن، که مهندسان تعلیم دیده برای کار در تمامی مشاغل در موسسات حرفه‌ای را تربیت میکنند) و یا تخصصی‌تر (کشاورزی، شیمی، انفورماتیک) باشد.
شبکه n+ i Engineering Institutes
این شبکه بیش از 54 مدرسه عالی و آموزش مهندسی فرانسه را که در بیش از سی شهر به فعالیت مشغولند در بر می‌گیرد و شامل تمامی زمینه‌های علوم مهندسی می‌شود ( از مهندسی عمران، مخابرات، مکانیک، مواد، انرژی، ... گرفته تا بیوتکنولوژی).هدف آن پاسخگویی به نیازهای تربیت مهندسانی چند رشته‌ای و چند فرهنگی با توانایی بین‌المللی است. این آموزش برای دانشجویان دارای استعداد و توانایی بالا است و با توجه به شبکه ملی مدارس مهندسی، دانشگاهها ، موسسات حرفه‌ای، مناطق، راههای ممتاز و برجسته پذیرش و آموزش را به زبان فرانسه و در کشور فرانسه در مقابل آنان قرار می‌دهد. این شبکه به دانشجویان مهندسی، با برنامه آموزشی دو ساله مدرک دیپلم ملی مهندسی را اعطا می‌کند.
مدارس عالی دولتی در سایر زمینه‌ها
دانشسراهای عالی ، مدرسه دادگستری (قضا)، مدرسه ملی مدیریت، موسسه مطالعات سیاسی پاریس ، موسسه ملی کشاورزی، مدارس ملی دامپزشکی همگی در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته شده‌اند و غالباً دوره‌های تخصصی برای دانشجویان یا شاغلان حرفه‌ایی سایر کشورها را ارائه می‌نمایند.
مدارک اعطاشده توسط مدارس بزرگ
مدرک ٥ سال تحصیل دانشگاهی پس از دیپلم متوسطه
درجه مستر
همه مدارس بزرگ در پایان دوره آموزشی مدرکی در سطح 5 سال تحصیل دانشگاهی با درجه مستر را اعطا می‌نمایند. مدارک مهندسی مدارک ملی هستند. دانشجویان خارجی پس از مراحل گزینش خاص و با مدارک اولیه متفاوت و متنوع برحسب مدارس پذیرفته می‌شوند.
مدرک ٦ سال تحصیل دانشگاهی پس از دیپلم متوسطه
مدرک مهندسی تخصصی
حدود بیست مدرسه مهندسی این دوره آموزشی را ارائه می‌نمایند، این دوره آموزشی خاص مدارس مهندسی است و نزد دانشجویان خارجی از اقبال بسیاری برخوردار است.
مستر مدیریت بازرگانی ١٦ تا ١٨ ماه
این دوره برای شاغلان حرفه‌ای جوان دارای تحصیلات دانشگاهی پیشنهاد می‌شود. این دوره افراد متخصص عالی در زمینه‌های مدیریتی و بین‌المللی موسسات را تربیت می‌نماید.این مدرک بین‌المللی به عنوان مرجع در زمینه مدیریت مطرح است و آموزش در این دوره گرایش بسیار به سمت موارد عملی حرفه‌ای در سطح بین‌المللی دارد. پذیرش در این دوره بسیار گزینشی است.
مدارس تخصصی
مدارس تخصصی دوره‌های آموزش عالی فرانسوی را در زمینه‌های کاملاً تخصصی مانند هنر، معماری، پیراپزشکی، مشاغل اجتماعی و غیره تکمیل میکنند.
مدارس هنر
سه نوع مدرسه هنر در فرانسه وجود دارند: مدارس ملی عالی هنر، مدارس عالی هنرهای کاربردی که وابسته به وزارت آموزش عمومی هستند و مدارس هنرهای زیبا که وابسته به وزارت فرهنگ می‌باشند.
مدارس ملی عالی هنر مدارس سطح عالی از نوع مدارس بزرگ‌اند. این مدارس مدارک ملی مدرسه را پس از ٤ یا ٥ سال تحصیل اعطا می‌نمایند. چگونگی پذیرش بسیار گزینشی است و بسته به مدرسه در طی دوره یا تنها در ابتدای آن انجام می‌شود.
به عنوان مثال مدرسه ملی عالی هنرهای زیبای پاریس ، مدرسه ملی عالی هنرهای تزئینی، مدرسه ملی عالی خلاقیت صنعتی، مدرسه ملی عالی حرف تصویر و صدا، مدرسه ملی عالی لویی لومیر، مدرسه ملی عکاسی آرل.
مدارس هنرهای زیبا ناحیه‌ای و ملی مدارک ملی ٣ یا ٥ ساله تحصیلات دانشگاهی را اعطا میکنند و پذیرش با گزینش خاص انجام می‌شود.
دوره ملی هنر و فنون در سه سال در سه رشته طراحی گرافیک، طراحی فضا، طراحی محصول: موفقیت این دوره تربیت تکنیسین در این است که از دید وسیعی از هنرهای تجسمی بهره می‌برد و جایگاه بزرگی را برای ابتکار و فرهنگ هنری قایل است. در پایان سال دوم این دوره مدرک تحصیلات هنرهای تجسمی اعطا می‌شود.
دوره ملی عالی بیان تجسمی در ٥ سال در سه رشته هنر، ارتباطات، طراحی: در پایان دوره تاکید بر خلاقیت و پروژه هنری است.
مدارس عالی هنرهای کاربردی از شهرت بسیاری برخوردارند و کیفیت آموزشی آنها مورد تایید متخصصان حرفه‌ای است. پس از پذیرش گزینشی، این مدارس دوره‌های آموزشی را در سطوح دو ساله و چهار ساله برگزار می‌نمایند . مشهورترین این مدارس عبارتند از: مدرسه عالی هنرهای کاربردی (دوپره)، مدرسه عالی هنرهای کاربردی صنایع مبل‌سازی و معماری داخلی (مدرسه بول)، مدرسه ملی عالی هنرهای کاربردی و حرف هنری (اولیویه دو سر)، مدرسه عالی هنرها و صنایع گرافیکی (مدرسه اتی ین)، مدرسه ملی عالی هنرها و فنون تئاتر، مدرسه عالی هنرهای دراماتیک، ...
دوره تکنیسین عالی در دو سال: این دوره‌ها، آموزشی فنی را بر محور فناوری‌های جدید و بر حسب رشته مورد نظر در زمینه‌های گسترده از معماری داخلی تا مد، ارتباط تصویری و گرافیک یا عکاسی را ارائه میکنند.
دوره حرفه‌های هنری در دو سال: این دوره بیش از هر چیز مربوط به حرف و فنون سنتی دکور و مبلمان، سینمای انیمیشن، هنرهای نساجی است.
پذیرش با مدرک دو ساله تحصیلات عالی هنری
دوره عالی هنرهای کاربردی در دو سال، تربیت طراحان خلاق در زمینه هنرهای کاربردی را به عهده دارد. در پایان اولین سال این دوره مدرک تحصیلات عالی هنرهای تجسمی اعطا می‌شود.
مدارس معماری
٢٠ مدرسه معماری وابسته به وزارت فرهنگ فرانسه مدرک دولتی معماری را اعطا میکنند که تنها مدرکی است که برای کار در فرانسه دارای اعتبار است. دوره آموزشی ٦ ساله در سه مقطع دو ساله برنامه‌ریزی شده است. در مقطع سوم، اغلب این مدارس با مشارکت دانشگاهها برای اعطای مدرک دانشگاهی در درجه مستر مانند مدارک تحصیلات عالی تخصصی، مدارک تحصیلات پیشرفته یا یک مدرک تخصصی ویژه مدرسه معماری معتبر محسوب می‌شوند.
مدارس پیراپزشکی و مشاغل اجتماعی
برخی حرف بخش پیراپزشکی (ارتودنتیست، فیزیوتراپی، پرستاری، کودکیاری، کاردرمانی،...) و بخش اجتماعی (مربی، مددکار اجتماعی،...) تنها پس از طی برخی دوره‌های آموزشی در مدارس یا موسسه‌های تخصصی دارای مجوز از دولت امکان‌پذیر می‌باشند.
آموزشهای پیراپزشکی ( پرستاری، بازپروری، همیاری فنی، ...) و اجتماعی (آموزش، مددکاری اجتماعی،...) از ٣ تا ٤ سال به طول می‌انجامند و پس از دوره مدرک دولتی تخصصی دانش آموختگان اعطا می‌شود.پذیرش دانشجویان خارجی بسیار محدود و کم است.
ثبت‌نام در یک موسسه اموزش عالی
چگونگی ثبت نام
ثبت‌نام در یک موسسه آموزش عالی فرانسوی دارای سه مرحله است:
1- اخذ گواهی پذیرش در موسسه آموزش عالی مورد نظر که برای دریافت روادید ورود به فرانسه ضروری است.
2- هنگام ورود به فرانسه ثبت نام اداری که پذیرش را معتبر می‌نماید، در موسسه آموزش عالی مورد نظر انجام می‌شود. از شرایط انجام این مراحل، پرداخت حق ثبت‌نام موسسه است. گواهی تحصیلی و کارت دانشجویی فرانسوی صادر می‌شوند و مدرک نشاندهنده ثبت‌نام دانشجو برای درخواست کارت اقامت هستند.
3- ثبت نام آموزشی، به طور رایگان، با انتخاب ساعات کلاسهای اجباری، انتخاب رشته‌ها، چگونگی برگزاری امتحانات مرحله نهایی است. پس از ثبت نام اداری برای دانشجو برای انجام این مرحله نهایی دعوتنامه ارسال میگردد.
تذکرات عملی در مورد ثبت نام
قاعده‌ای مشترک و مدون برای معادل‌سازی مدارک غیر فرانسوی با مدارک فرانسوی وجود ندارد. در خواست معادل‌سازی که ارزشیابی تحصیلات انجام شده در کشور اولیه می‌سنجد و آن را با میزان تحصیلات و سالهای تحصیلی در فرانسه معادل می‌کند، هنگام بررسی درخواست پذیرش توسط موسسه انجام می‌گیرد.این معادل‌سازی ممکن است تجربیات حرفه‌ای در زمینه مرتبط را نیز مورد توجه قرار دهد. به هر حال تنها موسسه میزبان دانشجو دارای اختیار و توانایی قبول در خواست پذیرش و تعیین سطح تحصیلی مورد پذیرش است
هزینه ثبت نام: در فرانسه ، مبلغ حقوق ثبت نام بر حسب جایگاه دولتی، کنسولی یا خصوصی موسسات و رشته‌هایی که نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر یا کمتر دارند، متفاوت است.
مدارکی که عموماً برای ثبت نام در خواست می‌شوند
برای تشکیل پرونده درخواست پذیرش
• یک CV و یک قطعه عکس جدید
• ترجمه رسمی تایید شده شناسنامه
• یک نامه درخواست (انگیزه نامه )
• فتوکپی ترجمه‌های رسمی تایید شده مدارک تحصیلی اخذ شده
• ریز نمرات سه سال تحصیلی آخر
• توصیه‌نامه
• گواهی سطح آشنایی با زبان فرانسه
موارد عملی تحصیلات
کلاسهای درس در دانشگاه
آموزش در دانشگاه به دو صورت است: کلاس درس و کارهای تحقیقاتی یا کارهای عملی. یک بخش مهم آموزش از طریق تحقیقات و پژوهشهای شخصی به عهده دانشجو است.
کلاسهای درس در آمفی تئاترهایی با ظرفیت ١٠٠ تا ١٠٠٠ نفر به شکل سخنرانی استاد برگزار می‌شود که دانشجو باید از سخنرانی یادداشت بردارد.
کارهای عملی یا کارهای تحقیقاتی در گروههای کوچکتر انجام می‌شوند و طی آنها درسهای نظری به صورت عملی تجربه می‌شوند و موجب تعمیق شناخت و آگاهیهای نظری کسب شده در کلاسهای درس می‌گردند. برخلاف کلاسهای درس نظری کارهای عملی اجباری هستند و یک استادیار یا دانشیار مسئولیت آنها را به عهده دارد.
کتابخانه دانشگاهی
کارت استفاده از کتابخانه دانشگاهی به رایگان با کارت دانشجویی تحویل می‌شود. برخی واحدهای آموزشی دانشگاهی یک کتابخانه تخصصی‌تر در زمینه آن رشته دارند. خارج از موسسه آموزشی، برخی کتابخانه‌های تخصصی یا عمومی خاص دانشجویان و پژوهشگران فعالیت میکنند. در این موارد همراه داشتن کارت دانشجویی ضروری است.
مرکز ملی فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی و مراکز ناحیه‌ای فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی
مرکز ملی فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی زیر نظر وزارت آموزش ملی فعالیت می‌کند و بر روی ٢٨ مرکز ناحیه‌ای فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی در سراسر فرانسه تکیه دارد. وظیفه این مراکز بهبود شرایط زندگی و کار دانشجویان در فرانسه است. آنها اداره رستورانهای دانشجویی، خوابگاهها، دفاتر کمک اجتماعی در دانشگاهها برنامه‌های فرهنگی در خوابگاهها و مجتمع‌های اقامتی دانشگاهی، کمک به یافتن کار موقت، سفر توریستی را به عهده دارند. هر دانشجویی که در یک موسسه آموزش عالی ثبت نام کرده باشد می‌تواند از خدمات مراکز ناحیه‌ای فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی استفاده کند.
رستورانهای دانشگاهی
این رستورانها با کافه تریاهای موسسات یکی از موارد سنتی زندگی دانشجویی فرانسوی هستند. مراکز ناحیه‌ای فعالیتهای دانشگاهی و آموزشی این رستورانها را اداره میکنند. در فرانسه ٤٥٠ رستوران به شکل کلاسیک و همان تعداد رستوران وابسته در بخشهای دور از مراکز دانشگاهی وجود دارند. این رستورانها غذای کامل و مناسب را به قیمت دانشجویی ارائه می‌نمایند. هر دانشجو با ارائه کارت دانشجویی می‌تواند به هر یک از رستورانهای دانشگاهی مراجعه نماید. برخی از رستورانها شبها و روزهای آخر هفته و تعطیلات نیز خدمات‌رسانی میکنند.
ورزش به عنوان تفریح
بخش دانشگاهی فعالیتهای ورزشی و جسمانی فعالیتهای ورزشی مختلف را مدیریت میکنند.
رقابت و مسابقات: انجمنهای ورزشی وابسته به فدراسیون ورزش دانشگاهی فرانسه فعالیت و شرکت در رقابتهای ورزشی دانشگاهی را به عهده دارد. در همه موارد، ثبت نام موردی و در هنگام ثبت نام اداری انجام می‌شود. گواهی پزشکی که حداکثر دو ماه قبل تهیه شده باشد باید ارائه گردد. این گواهی را می‌توان از واحد طب پیشگیری موسسه آموزشی درخواست کرد. توصیه می‌شود که دانشجویان از یک بیمه شخصی برای حوادث ورزشی استفاده کنند (مسئولیت و نقص عضو). مدارس بزرگ نیز دارای واحدهای ورزشی با همین اهداف هستند.
مدارک ملی فرانسه زبان خارجی
این مدارک نشانگر سطح توانایی و تسلط دانشجو در زمینه زبان فرانسه است و کسب آن برای ثبت نام در مراکز دانشگاهی برای دانشجویان خارجی اجباری میباشد.دو نوع دیپلم آکادمیک ملی برای زبان فرانسه وجود دارد.مدرک زبان فرانسه دلف (DELF،Diplôme d'études en langue française)و دلف(DALF،Diplôme approfondi de langue française) است و برنامه‌ریزی این امتحانات توسط کمیسیون ملی که در مرکز بین‌المللی مطالعات آموزشی مستقر است، انجام می‌شود.[۶]
معرفی برخی دانشگاهها و مدارس عالی فرانسه
دانشگاه پاریس
اصطلاح «دانشگاه پاریس» عنوانی است که بر سیزده دانشگاه پاریس اطلاق می‌شود. یعنی سیزده دانشگاه در پاریس هستند که هر کدام اسم خاص خود را دارند و در عین حال اسم دانشگاه پاریس به اضافه یک شماره که از یک تا سیزده است را نیز دارند. برای مثال دانشگاه پانتئون سوربون، دانشگاه پاریس 1 و دانشگاه نانتر، دانشگاه پاریس 10 نامیده می‌شود. گفتنی است دانشگاههائی که در پاریس هستند محدود به این سیزده دانشگاه نمی‌باشند.
چهار دانشگاه از دانشگاههای سیزده‌گانه دانشگاه پاریس، در تعریف کلی، تحت عنوان دانشگاه سوربون شناخته می‌شوند. همه دانشکده‌های این دانشگاه قبلا به صورت یک مجموعه در مرکز پاریس بوده اما امروز این دانشگاه به چند دانشگاه مختلف تقسیم شده‌است.
این دانشگاهها عبارتند از: پاریس I (پانتئون سوربن)- پاریس III (سوربن جدید)- پاریس IV (پاریس سوربن)- پاریس V (پاریس دکارت) این چهار دانشگاه دولتی در بنای تاریخی سوربن قرار دارند.
بخش مهمی از آموزش عالی فرانسه در زمینه‌های ادبیات، زبان شناسی، علوم اجتماعی و فلسفه در دانشگاههای سوربن قدیم و سوربن جدید است. در بین این پنج دانشگاه، فقط پاریس 1 (پانتئون ـ سوربون) و پاریس 5 دارای رشته حقوق می‌باشند. از لحاظ سطح علمی و دارا بودن اساتید برجسته و سایر معیارها، دانشگاه پاریس 1 (پانتئون ـ سوربون) در رشته حقوق حرف اول را می‌زند.
بنابراین، دانشگاه سوربونی که دانشجویان حقوق دنیا آن را می‌شناسند، دانشگاه پاریس 1 (پانتئون ـ سوربون) دقیقا نامیده می‌شود.دانشگاه پی یر و ماری کوری قبلا جزء دانشگاه سوربن بوده است. همه دانشکده‌های فنی مهندسی سوربن امروز دانشگاه پی یر و ماری کوری را تشکیل می‌دهند. این دانشگاه به افتخار پی یر کوری و ماری کوری دو دانشمند فرانسوی به این نام نامیده شده‌است. دانشگاه پی یر و ماری کوری در میدان ژوسیو واقع است.
مجموعه دانشگاهی ژوسیو
این مجموعه دانشگاهی واقع در محله لاتین پاریس است. درب اصلی این دانشگاه در میدانی به همین نام (ژوسیو)(Campus Universitaire de Jussieu) واقع شده است. این مجموعه شامل ۳ دانشگاه:پاریس ۶ یا دانشگاه پی یر و ماری کوری ، پاریس ۷ یا دانشگاه دنیس دیدرو و انستیتو فیزیک بین‌الملل پاریس است. این مجموعه در سال ۱۹۷۱ افتتاح شد. ساختمان اصلی دانشگاه که به عنوان مدیریت از آن استفاده می‌شود ساختمانی ۹۰ متری و ۲۴ طبقه است که ساختمان زامانسکی نام دارد. دسترسی به این دانشگاه از طریق ایستگاه ژوسیوی مترو پاریس و خطوط اتوبوس امکان‌پذیر است.
یکی دیگراز دانشگاههای پاریس است. این دانشگاه به افتخار پی یر و ماری کوری دو دانشمند فرانسوی به این نام نامیده شده‌است. ساخت دانشگاه پی یر و ماری کوری( Université Pierre et Marie Curie ou UPMC - Paris Universitas ou Paris 6)در دهه ۱۹۵۰ میلادی شروع شد. این دانشگاه قبلا جزء دانشگاه سوربن بوده اما در حال حاضر جزو دانشگاه ژوسیو است. همه دانشکده‌های فنی مهندسی سوربن امروز دانشگاه پی یر و ماری کوری را تشکیل می‌دهند. این دانشگاه در میدان ژوسیو در محله لاتین پاریس کنار رود سن واقع شده است.
دانشگاه پاریس ۳ یا سوربن جدید
دانشگاه پاریس ۳ یا سوربن جدید (Université de la Sorbonne Nouvelle , Paris III )یکی از شعب سیزده‌گانه دانشگاه پاریس محسوب می‌شود. این واحد در سال ۱۹۷۱ از دانشگاه پاریس جدا شد. عمدتاً رشته‌های هنری و علوم انسانی در این دانشگاه تدریس می‌شود. این دانشگاه در ۹ مرکز متفاوت تقسیم‌بندی شده است. واحد مرکزی این دانشگاه در محله لاتین پاریس قرار دارد.
دانشگاه پاریس ۲ یا پانتئون-آسس
دانشگاه پاریس ۲ یا پانتئون-آسس(Université Panthéon-Assas Paris II) یکی از شعب سیزده‌گانه دانشگاه پاریس محسوب می‌شود. عمده دانشجویان این واحد، دانشجوی رشته حقوق هستند؛ اما علاوه بر حقوق رشته‌های مدیریت بازرگانی، اقتصاد، مدیریت، علوم اجتماعی و علوم سیاسی نیز در این واحد دانشگاهی آموزش داده می‌شود. واحد مرکزی این دانشگاه در محله لاتین پاریس قرار دارد.
دانشگاه پاریس تک یا انستیتوی علوم و فناوری پاریس
دانشگاه پاریس تک یا انستیتوی علوم و فناوری پاریس(ParisTech or Institut des sciences et technologies de Paris) یکی از مجموعه دانشگاههای تازه تاسیس پاریس است. این دانشگاه با دارا بودن ۱۱ دانشگاه مهندسی تقریباً تمام رشته‌های مهندسی را شامل می‌شود. این دانشگاه همچنین شامل یک دانشکده تجارت است. این دانشگاه در تلاش است تا با دیگر دانشگاههای برتر فناوری جهان رقابت کند. این دانشگاه در واقع حاصل اتحاد دانشگاههای فنی مهندسی پاریس در رشته‌های مختلف است و دارای شعبات متعددی در سراسر فرانسه از جمله در پاریس، نانسی، مونپلیه و کلرمون فران است. از جمله دانشگاههای تحت پوشش این مجموعه دانشگاهی می‌توان از دانشگاه معروف پلی تکنیک پاریس و دانشگاه ملی معدن فرانسه نام برد. عمده دانشگاههای تحت پوشش پاریس تک در پاریس در محدوده محله لاتین قرار دارند.
دانشکده ملی معدن پاریس
دانشکده ملی معدن پاریس (École Nationale Supérieure des Mines de Paris) دانشسرای عالی است که در سال ۱۷۸۳ به دستور پادشاه فرانسه لویی شانزدهم در پاریس تاسیس شد. مکان اصلی این دانشکده در محله لاتین است اما در مناطق حاشیه پاریس و در دیگر شهر‌های فرانسه نیز دارای شعباتی است.این دانشکده عضو دانشگاه پاریس تک است. برخلاف اندازه کوچک این دانشگاه (این دانشگاه سالانه ۱۲۰ دانشجو جذب می‌کند) نقش آن در صنعت فرانسه در طول تاریخ بسزا است. تاکنون ۲ نفر از دانش‌آموختگان این دانشگاه موفق به کسب جایزه نوبل شده‌اند:موریس الی: برنده جایزه نوبل اقتصاد و جرج شارپک: برنده جایزه نوبل فیزیک
اکول نرمال سوپریور
اکول نرمال سوپریور (École Normale Supérieure) یا «دانشسرای عالی پاریس» یکی از مدارس بزرگ فرانسه است.اکول نرمال سوپریور دانشگاهی واقع در محله لاتین پاریس است. این دانشگاه که در اصل برای تربیت معلم تاسیس شد.اکنون به آموزش پژوهشگران و استادان دانشگاه و مقامات عالی دولتی و مدیران صنایع و موسسات خصوصی می‌پردازد. ورود به این مدرسه عالی فقط برای کسانی که ملیت فرانسوی دارند ممکن است و بسیاری از نخبگان فرانسه از این مدرسه فارغ‌التحصیل شده‌اند. چون در فرانسه دانشگاههای دیگری نیز با نام اکول نرمال سوپریور وجود دارد گاه از این دانشگاه به نام خیابانی که در آن واقع شده نام برده می‌شود(ENS-Paris یا ENS-Ulm). در فرانسه چهار مدرسه عالی اکول نرمال وجود دارد.
دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس
مدرسه عالی هنرهای زیبا(École nationale supérieure des Beaux-Arts) نام برجسته‌ترین مدرسه عالی مربوط به هنرهای زیبا در کشور فرانسه است که در شهر پاریس قرار دارد.مدرسه هنرهای زیبای پاریس در سال ۱۶۴۸ میلادی توسط شارل لبرون نقاش مشهور فرانسوی، توسعه مطالعات در زمینه‌های نقاشی، طراحی، مجسمه‌سازی، جواهرسازی و معماری تحت عنوان آکادمی علوم نقاشی و مجسمه‌سازی تاسیس شد. مدرسه هنرهای زیبای پاریس در زمان حکومت لویی چهاردهم تحت تاثیر حکومت دولتی قرار گرفت تا به سال ۱۸۶۳ که توسط ناپلئون سوم دوباره مستقل شد.
اکول پلی‌تکنیک
به معنای مدرسه پلی‌تکنیک است. پلی‌تکنیک پاریس معتبرترین و قدیمی‌ترین دانشگاه فنی و مهندسی فرانسه است. این دانشگاه در میان دانشگاههای جهان نیز رتبه بالایی دارد و بر پایه رده‌بندی ضمیمه آموزش عالی تایمز یکی از چهل دانشگاه برتر جهان است. اکول پلی‌تکنیک (École Polytechnique) یکی از مدارس بزرگ (گراند اکول) فرانسه است که در سال ۱۷۹۴ پایه‌گذاری شده است. تا سال ۱۹۷۶ در محله لاتین شهر پاریس قرار داشت و از آن سال به پالزو منتقل شد.
دانشگاه مرکزی لیل
دانشگاه مرکزی لیل (École centrale de Lille) یک دانشگاه مهندسی در شهر لیل در شمال کشور فرانسه است. حدود ۱۳۰۰ دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در رشته‌های گوناگون مهندسی در این دانشگاه به تحصیل و پژوهش مشغولند.این دانشگاه در سال ۱۸۵۴ میلادی با نام «دانشگاه هنرهای صنعتی و معدن‌شناسی» تاسیس شد و در سال ۱۸۷۲ به «دانشگاه صنعتی شهرستان نورد» تغییر نام داد.
دانشگاه لیل
دانشگاه لیل (Université de Lille) دانشگاهی در شهر لیل در کشور فرانسه است. این دانشگاه در سال ۱۵۶۲ تاسیس شده و حدود ۱۱۰٬۰۰۰ دانشجو در آن تحصیل میکنند. نام کامل آن «دانشگاه لیل - شهرستان نورد فرانسه»(Université de Lille - Nord de France) است.
دانشگاه آمریکایی پاریس(American University of Paris) ،دانشگاهی است که در سال ۱۹۶۲ میلادی در پاریس در فرانسه تاسیس شد. این دانشگاه ۱۰۰۰ دانشجو، و دروس دانشگاهی در این دانشگاه به زبانهای انگلیسی تدریس می‌شوند.
مراکز پژوهشی دانشگاهی
مسائلی از قبیل بررسی جایگاه تحقیقات ومشکلات و اهداف پیشروی انجام تحقیقات در کشور فرانسه طی مشاوره‌ای ملی که از سوی وزارت‌آموزش عالی و تحقیقات در آوریل سال 1994 در پاریس ترتیب یافته‌بود، مطرح گردید. طی مشاوره فوق همچنین چگونگی ارائه بینشی کلی از تکامل و هدایت‌تحقیقات آتی‌کشور مورد بررسی قرار گرفت. در خلال قرن هفدهم، میان جهان سیاست و جهان شناخته‌های علمی‌جدائی افتاد.در این بین، افکارعمومی بر این باور شد که دانش و دانشمند جهت ارائه خدمات هرچه بیشتر و بهتر به‌جامعه می‌بایستی به صورت جداگانه به پرداختن به تحقیقات خود بسنده نماید.به دیگر سخن، پژوهشگران می‌بایستی تحقیقات را سرلوحه فعالیت خود قرار دهند،چرا که سایر امور مترتب برتحقیقات درپی آن خواهد آمد.به این ترتیب،درمحافل و ساختارهای درون نهادی، مدل‌خطی فوق حاکم گردید. به عبارت دیگر علم و دانش به مکاشفه پرداخته و جامعه به پیروی از آن مبادرت می‌نمود. طی مدت زمان کوتاهی مدل مذکور، مدل مخالف خود را که مدلی خطی‌بود، پدید آورد. مطابق چنین مدلی همگامی‌تحقیقات دانشگاهی با حوزه صنایع ،ضامن پیشرفت اقتصادی کشور میباشد. از این روی، عمده فعالیت پژوهشگران، با مد نظر قرار دادن خواست جامعه به انجام تحقیقات معطوف می‌گردید. نیمی از ویژگیهای این دو مدل صحیح و نیمی دیگر نادرست است.توانمندی علم، زاییده قدرت حضور آن در فضای خارج و داخل میباشد. آزمایشگاه‌های تحقیقاتی از فضای مجزا و بسته خودنیروی خلاق پدید آورده و نفوذ و شایستگی را از ترکیب اعتباراتی که در اختیار دارند،کسب می‌نمایند.نقطه ضعف چنین مدلهایی به جهت ضعف در توصیف ماهیت دو وجهی تحقیقات علمی(انفصال از محیط و اتصال به آن) میباشد. ازجمله اصلی‌ترین فاکتورهای انجام تحقیقات در کشور فرانسه می‌توان به فاکتورهایی نظیر تولید و ارائه اطلاعات موثق، مشارکت درفرایند بهبود ارزشهای اقتصادی و آموزشی، همکاری در حرکت‌های سودمند گروهی و ارتقاء فعالیتهای آموزشی اشاره نمود.جهت نشان دادن اشکال گوناگون امکانات سازمانی، بررسی دومدل اخیر با یکدیگر الزامی‌است.مدل خطی-که در آن فعالیتهایتحقیق، توسعه و تولید بدون تعامل متعاقب یکدیگر صورت می‌گیرد.دراین‌مدل، تعداد 5 زیرمجموعه متمایز همزیست وجود دارد که هر یک از نهادها از سازوکارهای خاص ارزشیابی خود برخوردار می‌باشند.عملکردهای درونی هر یک از آنها مشابه یکدیگر بوده و درنتیجه، تعامل میان آنها سهل و آسان صورت می‌گیرد و این درحالی است که،برقراری ارتباطات از یک زیرمجموعه به‌زیر مجموعه دیگر، دشوار و پرهزینه است.در مدل دوم، یک آزمایشگاه دانشگاهی در تولید اطلاعات موثق و در تولید نوآوریها مشارکت داشته و در ترویج و کارشناسی امور و نیز فعالیتهایآموزشی برنامه‌های دولتی حضور فعال دارد.گفتنی است که مدل فوق در خصوص شرکت‌ها و مؤسسات نیز مصداق می‌یابد چرا که هر جزء قادر به برقراری تعامل با جز دیگر است. هر چه تعاملها از ارزش کمتری برخوردار باشند به همان اندازه نیز پایداری و ثبات آنها ضعیفتر میگردد.جهت برقراری ارتباط می‌بایستی از مدل خطی وپنج زیرمجموعه متمایز آن فاصله گرفت تا به مدل دوم که تعامل‌های آن هم از لحاظ شمار و هم از نظر شدت دراوج قرار دارند، نزدیک‌تر شد.
مؤلفان‌که طی دهه1970 و در آغاز دهه1980 به تبیین و توصیف تحقیقات‌و نوآوریهای کشور فرانسه مبادرت نمودند، از بینش یکسانی برخوردار بوده‌اند.از دیدگاه آنان،کشور فرانسه به پشتوانه علوم دانشگاهی خود به عنوان کشوری پیشرفته، مطرح میباشد واین درحالی است که بوروکراسی سازمانها موجب گردیده تا از نظریات علمی و تأثیرات جدید که تخصصهای حاکم موجود را زیر سؤال می‌برند، پیروی نگردد. پژوهش درسیستم آموزشی کشور فرانسه به دوبخش تقسیم میگردد:
مدارس عالی که به جذب بهترین دانش‌آموزان مبادرت نموده،آنان را از انجام تحقیقات دور نگاه داشته و به القاء احساس برتر بودن به آنان می‌پردازند و دانشگاه‌هایی که با امکاناتی محدود، به آموزش گروههای زیادی‌از دانشجویان که با دنیای تخصص و حرفه آشنایی کمی‌دارند،مبادرت می‌نمایند. از این روی، در تحلیلهای علمی کشور فرانسه نمونه کاملی از مدل خطی استفاده میگردد.
یادآوری دو مشخصه سیستم آموزشی‌فرانسه جهت بررسی جایگاه تحقیقات در آن الزامی‌است:
«جدایی بنیادین میان مقررات تحقیقات و آیین‌نامه‌های آموزشی»
بارزترین نشانه این جدایی، وجود سازمانهای تحقیقاتی دولتی نظیر مرکز ملی تحقیقات علمی(CNRS)، مؤسسه ملی بهداشت و تحقیقات پزشکی(INSERM)،مؤسسه ملی تحقیقات کشاورزی(INRA) و کمیساریای انرژی اتمی(CEA) است که‌از مأموریت رسمی آموزشی برخوردار نمی‌باشند.آموزش عالی که تاکنون از بخشی از نیروی تحقیقاتی تفکیک شده، خود از شکافی که دانشگاه و مدارس عالی را از هم جدا می‌سازد، عبور نموده است. نهادهای تفکیک شده مذکور طی سالها با کاهش قدرت به طور محسوسی مواجه بوده‌اند. ارزشیابی‌های مختلفی که از سوی کمیته ملی ارزشیابی دانشگاهها صورت گرفته، نشان می‌دهد که بیش از نیمی از استادان و برگزارکنندگان کنفرانس‌های علمی به فعالیتهای تحقیقاتی مبادرت می‌نمایند.از دیدگاه آنان،سازمانهای تحقیقاتی به تلاش در جهت تربیت افراد ماهر در مقطع سوم آموزش عالی کشور مبادرت می‌نمایند. نیمی از کارکنان آزمایشگاه‌های مرکز ملی تحقیقات علمی از محققان خود این مرکز و نیمی‌دیگر از محققان کارآمد دانشگاهها ومراکز آموزش عالی کشور(دانشجویان سال آخر دوره دکتری) متشکل گردیده است. حضور تعداد 15تن از محققین (دانشجویان سال‌آخر دوره دکتری) در ساختار کمیساریای انرژی اتمی فرانسه طی سال1991 خود مبین این موضوع است. واقعیت این است که به رغم جا به جایی ضعیف کادر آموزشی ـ تحقیقاتی کشور که به‌ندرت از یک نظام تحقیقاتی به نظامی دیگر منتقل میگردد،میان سازمانهای تحقیقاتی دولتی و دانشگاهها تداخل تنگاتنگی به‌وجود آمده است. اختلاف میان دانشکده‌های مهندسی ودانشگاه‌ها، به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. دانشکده‌های مهندسی بیش از پیش به امورتحقیقاتی پرداخته و این درحالی است که دردانشگاهها افزایش بالقوه فوق باحمایت واقعی سازمانهای تحقیقاتی(سازمانهایی که 5400 نفر از 9000 نفرکادر علمی مدارس مهندسی را تأمین می‌نمایند) مواجه گردیده است.بر قراری چنین ارتباطات نزدیکی حین دوره تربیت دانشجویان مقطع دکتری نیز جلوه‌گر است.در سال 1990،کشور فرانسه با تربیت 140نفر با مدرک دکتری به ازای یک میلیون نفر جمعیت در سال در مقایسه با امریکا با 130 نفر، آلمان با 126 نفر و ژاپن تنها با 30 نفر، درصدر کشورهای توسعه‌یافته جهان قرار گرفت. در آغاز سال های1980،درصد رساله‌های آموزشی ارائه شده در رشته‌های علوم انسانی نسبت به علوم‌طبیعی یا مهندسی به مراتب بیشتر بوده و دانشجویانی متعلق به کشورهای در حال توسعه مستقر در کشورفرانسه از نسبت بالایی برخوردار بودند. در جهت تعادل بخشیدن به این نسبتها تلاش‌های پیگیری نه با هدف افزایش شمار رساله‌های دانشگاهی، بلکه با هدف تشدید حرکت مضاعف درجهت علوم پیچیده و نیز در مسیر برقراری ارتباط با کشورهای عضو اتحادیه اروپا صورت گرفت.طی دهه1970، شمار این افراد جهت نگارش رساله‌های آموزشی بسیار ناچیز بود، و این درحالی است که هم اکنون،10 درصد فارغ‌التحصیلان از رساله برخوردار می‌باشند. امروزه، مرزبندی میان مراکز تحقیقاتی و دانشگاههای کشور نسبت به10 سال‌قبل کاهش یافته است. مقطع دوم آموزش عالی‌دانشگاهی در کشور فرانسه همچنان از این حرکت به دور مانده است. طی سالهای اخیر سازمانهای دولتی با همکاری مرکز ملی تحقیقات علمی(CNRS)به تشکیل واحدهای حمایتی آموزش عالی مبادرت نموده‌اند.در نهایت، توالی دوره آموزشی و تحقیقاتی برای کلیه کادر وابسته به آموزش عالی لازم‌الاجراءاعلام گردید. طبق بررسی‌های به عمل آمده در آغاز سالهای1980، قطع رابطه عمیق میان دو قطب دانشگاه ومراکز تحقیقاتی به اوج خود رسیده وتمایل ضعیف دانشگاهها جهت همکاری با مؤسسات صنعتی و بی‌اعتمادی متقابل به تحقیقات از جانب‌صاحبان صنایع به وقوع پیوست. این درحالی است که حتی وجود چنین جوی مانع از پرداختن صنایع به نوآوری و پرداختن محققان‌دانشگاهی به اکتشاف و اختراع نگردید.
جهان صنعت به دو گروه‌تقسیم شده بود:گروه اول بر مهارت فنی، دوره‌های کارآموزی جمعی، چیره‌دستی مهندسان و کارگران شایسته جهت بارورنمودن و تجارتی نمودن محصولات مصرفی،تأکید داشت.گروه دوم نیز در بخش تحقیق و توسعه بسیار پیشرفته و مجهز به آزمایشگاه‌های تخصصی بوده، باهماهنگی کامل با سازمانهای دولتی هدفمند فعالیت نموده و با سرمایهگذاریهای کلان درجهت تولید محصولاتی با کیفیت بالا فعالیت می‌نمود. تمرکز برتحقیقات و توسعه در صنایع همزمان با برنامه‌های آموزشی دولت طی دهه 1980 فزونی یافت. طی دهه 1980، شمار مؤسساتی که به انجام تحقیقات مبادرت نموده‌اند، از 1300 مورد به حدود 4000مورد افزایش یافت. افزایش بالقوه و توسعه و بسط تحقیقات آموزشی که بیش از پیش شاخه‌ها ومؤسسات کوچک را دربرمی‌گیرد، با کمک فزاینده تحقیقات دولتی همراه گردیده است.این حرکت در ارتباط با سازمانهای تحقیقاتی، با انبوه عظیمی از قراردادهای آموزشی همراه بود. در سال1992، درمرکز ملی تحقیقات علمی(CNRS)، تعداد قراردادهای منعقده بامؤسسات به 3700 مورد (120 مورد در سال1982) و هزینه آن بر700 میلیون فرانک بالغ گردید(30 میلیون فرانک در سال 1982).
این گونه تحولات، به‌طور کلی در مقوله چاپ وانتشارات نیز تأثیر خود را نشان داد: 7 درصد کتب علمی‌چاپ‌فرانسه- که از سوی مؤسسه اطلاعات علمی‌آمریکا (ISI) فهرست‌شده- توسط محققین دانشگاهی و صنعتی تألیف گردیده است. از دهه1980،به عنوان سالهایتماس هر چه بیشتر میان دو قطب صنایع و تحقیقات دانشگاهی کشور فرانسه یاد میگردد.
طبق برآوردهای به عمل آمده، نرخ آکادمیک بودن تحقیقات‌فرانسه،2/1 درصد بیشتر از انگلستان و آلمان،7/1درصد بیشتر از آمریکا و3/2درصد بیشتر از ژاپن بوده است.به‌طور کلی، تمرکز یافتگی دو قطب مذکور، تأثیرات مثبتی به همراه آورد.در مدل خطی که علوم پایه به‌عنوان منبع نوآوری مدنظر است، چنین موفقیتی با اتکاء به خود حاصل میگردد و این درحالیست که درمدل تعاملی،کسب چنین موفقیتی به دلایل‌مختلف چندان هم بی‌اهمیت نیست. در دنیای دانشگاهی، میدان‌دیدها- که به درجه مشارکت در شبکه‌های تحقیقاتی بستگی دارد- توان راه یافتن سریع به اطلاعات پایه را که توسط رده‌های همتافراهم آمده سنجیده و به ارزشیابی بهره‌گیری ازاینگونه اطلاعات مبادرت می‌نمایند. از این لحاظ طی سالهای1980تحقیقات در کشور فرانسه از کارآیی بسیار بالایی برخوردار گردیده، تحقیقات فرانسه در جهان کتاب و انتشارات به کشور انگلستان راه یافته و از این طریق در جهت انتقال نتایج خود فراتر از زبان ملی گام برداشته و همکاری با محققان‌خارجی گسترش یافت. درحال حاضر،بالغ بر تعداد120 هزار پژوهشگر در سراسر کشور فرانسه به امر پژوهش مبادرت می‌نمایند که از این میان تعداد 67 هزارمحقق دولتی و تعداد 55هزارمحقق غیر دولتی می‌باشند.درحدود50% هزینه‌های پژوهشی توسط دولت تأمین اعتبار میگردد.درحال حاضر مسئولیت رسیدگی بر امور پژوهشی کشور فرانسه برعهده وزارت آموزش و پرورش و وزارت پژوهش و فن‌آوری است.این در حالی است که وزارتخانههای دیگر من جمله وزارت بهداشت، کشاورزی و اقتصاد از سازمانهای پژوهشی خاص خود برخوردار می‌باشند.گفتنی است که عمده پژوهشهای کشور در دانشگاهها و سازمانهای دولتی همچون مرکز ملی پژوهش(CNRS) ومؤسسه ملی بهداشت و پژوهش فرانسه(Inserm) صورت می‌گیرد. علاوه براین دولت فرانسه از پژوهشهای غیردولتی و پژوهشهایی که درموسسات خصوصی به ویژه درحوزه‌های هوانوردی، الکترونیک، شیمی و داروسازی صورت می‌گیرد، حمایت می‌نماید.
نهادهای مرکزی پژوهشی
مرکز ملّی تحقیقات علمی فرانسه(CNRS)، دانشگاهها ( دانشکده‌های علوم تربیتی، نهادهای تابع وزارت‌خانه‌ها و انستیتو ملّی تحقیقات پدآلوژیک فرانسه(INRP)، عهده‌دار مسئولیت پژوهش در زمینه آموزش و کارآموزی در کشور فرانسه می‌باشند. گفتنی است که انستیتو ملّی تحقیقات پدآلوژیک به ایفای نقش عمده‌تری در این میان مبادرت می‌نماید.از سال1993، انستیتوی فوق عهده‌دار مجموعه رسالت‌هایی اعم از تحقیق، کارآموزی، مطالعه و نظارت برکیفیت آموزشی میباشد.
علاوه بر این، طی3 دهه اخیر، انستیتوی مذکور در نوسامانی نظام آموزشی کشور فرانسه (نوسامانی برنامه‌های درسی، عرضه شیوه‌های مدرن یاددهی – یادگیری و اصلاح برنامه کارآموزی معلمین ) نقش مهمی ایفا نموده است.درحال حاضر پژوهشهای آموزشی کشور، در قالب دیدگاه‌های گوناگون تاریخی، جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، مهارت تدریس رشته‌های تحصیلی و بهره‌گیری از تکنولوژی در حوزه آموزش صورت می‌پذیرد.
علاوه بر این، به موازت انجام رسالت‌های مذکور، انستیتو ملی تحقیقات پدآلوژیک به همکاری با مدیریت ارزیابی و دورنگری وزارت آموزش و پرورش فرانسه (DEP) که عهده‌دار مسئولیت تحلیل عملکرد و تحول نظام آموزشی کشور است- مبادرت می‌نماید.حاصل پژوهشهای اخیر، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در زمینه فن تدریس بوده است. در این قبیل پژوهشها، فرآیندهای اجتماعی به احتساب موقعیتها و بازیگران آن، مورد تحلیل درونی قرار می‌گیرد.
بررسی رابطه میان مدرسه و اشتغال و مسأله جای‌دهی شغلی جوانان – با توجه به نرخ بالای بیکاری(25درصد) میان جوانان– از جمله موضوعات پژوهش اخیر کشور فرانسه است که در اولویت قرار دارد. کارآموزی معلمین جدید نیز مورد توجه ویژه میباشد.انستیتو ملّی تحقیقات پدآلوژیک، مرکزی انحصاری است که در آن، نتایج پژوهشهای آموزشی، در رویارویی با واقعیات آموزشی و تدریس قرار می‌گیرد.
مرکز ملی پژوهش علمی فرانسه
مرکز ملی پژوهش علمی فرانسه(Le Centre national de la recherche scientifique(CNRS)) یک نهاد دولتی است که به پژوهشهای علمی ، فنی با قیمومیت و سرپرستی وزارت آموزش عالی و پژوهش می‌پردازد. این نهاد تولید علم می‌کند و این دانسته‌ها را در اختیار جامعه قرار می‌دهد. ثِ . نِ . رِ . س به عنوان یک نهاد اصلی با خصوصیت چند جانبه‌اش تمامی پژوهشهای علمی، فنی و اجتماعی را هدایت می‌کند و همه‌ی حوزه‌های علمی یعنی ریاضیات، فیزیک، علوم و فناوری اطلاعات و ارتباطات، فیزیک هسته‌ای و انرژی عالی، علوم زمین‌شناسی و جهان‌شناختی، شیمی، علوم زیستی، علوم انسانی و اجتماعی، علوم محیط‌زیست یا علوم مهندسی را در برمی‌گیرد. مؤسسه پژوهشی مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، کادر پژوهشی و آزمایشگاه‌هایی اختصاصی دارد و بیشتر بار پژوهشی فرانسه را به دوش می‌کشد. ث . ن . ر . س غالب فعالیت‌هایش را در چارچوب شش دپارتمان زیر و دو موسسه ملی انجام می‌دهد: ریاضیات ، فیزیک ، سیاره و جهان - شیمی - علوم زیستی - علوم انسانی و اجتماعی - محیط‌زیست و توسعه پایدار - علوم و فناوری اطلاعات و مهندسی و دو موسسه ملی: موسسه ملی فیزیک هسته‌ای و فیزیک خاص - موسسه ملی علوم جهان .
ث . ن . ر . س به صورت ویژه همکاریهای بین متخصصین حوزه‌های مختلف و بالاخص با دانشگاه را گسترش می‌دهد و نیز با بازگشایی قلمروهای جدید سرمایه‌گذاری اجازه می‌دهد که به نیازهای اقتصادی و اجتماعی پاسخ دهد.فعالیتهای میان رشته‌ای پژوهش به طور خاص در این بخش‌ها هدایت می‌شوند: موجود زنده و مسائل اجتماعی مربوط بدان، اطلاعات، ارتباطات و شناخت، محیط‌زیست، انرژی و توسعه پایدار، نانولوژی، نانو تکنولوژی و مواد، جهان شناسی: اجزای جهان
معرفی در سطح ملی: 19 نمایندگی منطقه‌ای یک مدیریت بی‌واسطه و محلی را بر لابراتوارها و ارتباط وثیق با حامیان محلی و انجمنهای مربوطه تضمین می‌کند.
بیش از 1200 واحد پژوهشی و خدماتی که 90 در صد آنان با حمایت آموزش عالی و دیگر نهادهای پژوهشی فرانسه
2897 مدرک و گواهینامه اساسی، 204 مدرک جدید تحویل در 2006 م ، 677 لیسانس فعال و 1611 قراداد صنعتی امضا شده در 2006 با شرکت‌ها ؛320 شرکت جدید ایجاد شده از سال 1999 م ؛
5000 پژوهشگر خارجی سالانه در لابراتوارها پذیرفته می‌شوند ، 1714 پژوهشگر خارجی ثابت در ث . ن . ر . س ، 85 توافق همکاری با 60 کشور ، 310 برنامه بین‌المللی همکاریهای علمی ، 91 لابراتوار اروپایی و بین‌المللی وابسته و 92 گروه پژوهش اروپایی و بین‌المللی ، 14 واحد مختلط بین‌المللی
این نهاد فعالیت‌هایش را با بیش از 32000 نفر ( که از این تعداد 26000 نفر کارمند رسمی، 11600 محقق و پژوهشگر و 114400 مهندس ، تکنیسین و اداری )، بودجه 3277 میلیارد یورویی که 588 میلیون یورو از منابع خاص در سال 2008 م یک استقرار در همه سرزمین ، در همه حوزه‌های معرفتی با تاکید بر بیش از 1200 واحد پژوهش و خدمات انجام می‌دهد.
نمایندگی‌هایی در بروکسل ، ژوهانسبورگ، مسکو ، پکن ، سانیاگوی شیلی ، توکیو ، واشنگتن و هانوی.
براى استخدام در این مؤسسه و چند مؤسسه علمى همتراز دیگر در فرانسه، داشتن ملیتفرانسوى اجبارى نیست و این یک استثناء در قانون استخدامى فرانسه است. معهذا خارجیانى که من میشناسم همه به جز خودم فرانسوى شده‌اند و تعدادى از آنها هم ملیت اولیه خویش را نگهداشته و اکنون ملیت مضاعف دارند. [۷]
کولژ دو فرانس
کولژ دو فرانس (Collège de France) در محله کارتیه لاتن پاریس در منطقه 5 واقع شده است. با نگاهی کوتاه به تاریخچه این موسسه می‌توان خاطر نشان نمود کالج سلطنتی فرانسه در سال ۱۵۳۰ ، به دست فرانسوای اول، پادشاه هنردوست فرانسه برای آموزش زبانهای لاتین، یونانی و عبری بنیان گذاشته شد و سپس به کولژ دو فرانس تغییر نام داد . این مؤسسه از سال ۱۸۵۲ با حفظ استقلال خود از نهاد دانشگاه، به وزارت آموزشهای همگانی الحاق گردید . کولژ دو فرانس در عین پرداختن به پژوهشهای بنیادی برتر و جستجوی دانشی جهان شمول، دانشگاه یا مدرسه عالی نیست ، زیرا آموزشهای آن با هدف انتقال دانش اکتسابی و در چارچوب برنامه‌های آموزشی از پیش تعریف شده و نظام ارزشیابی و دیپلم‌های دانشگاهی صورت نمی‌گیرد و شرکت در کلاسهای درسی آن بدون هیچ گونه ثبت‌نامی و برای همگان آزاد است. شاید بتوان این نهاد را حد واسطی میان دانشگاه و فرهنگستان به شمار آورد . امروزه ۵۲ کرسی استادی در رشته‌های مختلف، مانند ریاضیات، فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و پزشکی، فلسفه، جامعه‌شناسی و اقتصاد، باستان‌شناسی و تاریخ، زبان‌شناسی و سرانجام مطالعه تمدن‌های بزرگ در آن برپا هستند. کولژ دو فرانس در کنار دانشگاهها و مراکز و مؤسسه‌های آموزشی و پژوهشی دیگر مانند مرکز ملی پژوهشهای علمی ( CNRS ) می‌کوشد به نوعی تمایز و استقلال علمی خود را با گرایش به مطالعه بنیادی در حوزه‌های در حال شکل‌گیری آگاهی و دانش بشری و التزام به انتشار نتایج آموزشها حفظ کند. در کنار این آموزشها، کرسی‌های خاص اروپایی و بین‌المللی برای بهره‌گیری از آموزشهای استادان خارجی پیش‌بینی شده که همه ساله تجدید می‌شوند. سالانه پنجاه استاد خارجی برای برگزاری ۴ کنفرانس علمی در خلال یک ماه به کالج دعوت می‌گردند. دعوت به تدریس در این کالج، فارغ از عنوان فردی، بر اساس آثار و نوشته‌های علمی، با معرفی دولت، و از سوی شورای استادان صورت می‌گیرد؛ اما محتوا و برنامه‌ی آموزشی از سوی حود استاد تعییین می‌شود .
مدرسین این انجمن از برجسته‌ترین اساتید دانشگاهی و نخبگان رشته‌ی خویش در فرانسه هستند و با برنامه کاری معین موضوع خاصی را گاه سالها در این مرکز تدریس میکنند. برای مثال میشل فوکو فیلسوف مشهور فرانسوی از سال 1971 تا زمان مرگ خویش در سال 1984 در این انجمن تدریس می‌نمود . جالب توجه است که این سمینارها توسط انجمن منتشر می‌شود و در دسترس عموم قرار می‌گیرد.
گفتنی است که کولژ دو فرانس، نخستین مؤسسه مطالعات عالی فرانسوی است که به شناخت فرهنگ و تمدن شرقی و اسلامی اهتمام ورزیده و لویی ماسینیون یکی از اساتید به نام این موسسه بوده است . لازم به یادآوری است که کولژ دو فرانس در خلال پنج قرن از زندگی علمی خود ، با گذشت زمان تحول و تکامل یافته است.[۸]
کتابخانه‌ها و مراکز اسناد
_.jpg)
درفرانسه این گونه کتابخانه‌ها اکثرا در مراکز علمی و دانشگاهی مستقرند و مشتری دائمی این کتابخانه‌ها اختصاصا دانشجویان, محققان و اساتید دانشگاهها می‌باشند. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد بیش از دو میلیون از این نوع کتابخانه‌ها در فرانسه موجود است. در این کتابخانه‌ها می‌توان مجموعه‌های با ارزش غنی و متنوع را مورد مطالعه قرار داد. در این باره کتابخانه‌هایی وجود دارد که قریب 21 میلیون کتاب در مخازن خود جای داده‌اند و اکثر این کتابخانه‌ها به لطف تکنولوزی پیشرفته دارای اینترنت می‌باشند. با توجه به موضوع آرشیو شده در کتابخانه‌های دانشگاهی و تحقیقاتی می‌توان چنین اظهار کرد که جایگاه و عنوان هر کتابخانه بر اساس موضوعات تخصصی و دارا بودن مجموعه‌های بی‌نظیر و عالی از جایگاه خاصی برخوردارند.
اصلاح آموزش عالی فرانسه
سالها است که دانشگاههای فرانسه با همه قدمت و شهرت و داشتن پایگاهی کهن چون "سوربن" نمی‌توانند همپای دانشگاههای آمریکایی و حتی برخی دانشگاههای انگلیسی حرکت کنند و این مساله برای فرانسویان حیثیتی شده است. مهاجرت نخبگان فرانسوی به انگلستان، کانادا و آمریکا از مسائل مورد بحث دانشگاههای فرانسه است. سخن این است که چرا دانشگاههای فرانسه نمی‌توانند از سویی نیازهای جدید علمی کشور را آن گونه که هست برآورده کنند و از سوی دیگر حتی برای خود دانشگاهیان نیز جذاب و رضایت‌بخش نیست و آنان را به سوی دیگر کشورها روانه می‌کند. یکی از مباحث بسیار پر رونق در این زمزمه‌ها بحث اقتصادی کردن دانشگاههای فرانسه بود که باید نظام رقابتی را جایگزین نظام آموزش کنونی کرد و با این کار بر سرعت و رشد مراکز آموزش عالی افزود. با این رهیافت مراکز آموزش عالی فرانسه باید از دولت و نظام برنامه‌ریزی متمرکز فاصله می‌گرفتند و به سوی یک نظام رقابتی سرمایه‌ای پیش می‌رفتند.
دولت فرانسه از مدتها پیش نشان داد که نمی‌تواند مراکز آموزش عالی را به صورتی شایسته اداره کند، از سویی پایین بودن حقوق اساتید و محققان آموزش عالی و آموزش ملی فرانسه به گونه‌ای است که انگیزه‌ای برای ورود افراد در چرخه آموزشی این کشور بوجود نمی‌آورد. همین شرایط سبب شد تا افراد جوان‌تر از فرانسه کوچ کنند تا با داشتن مدارک معتبر از دانشگاههای این کشور برای کار در کشورهای انگلیسی زبان از جمله آمریکا و کانادا رحل اقامت گزینند.
سارکوزی با نیت جلوگیری از روند مهاجرت نخبگان و جستجوی راه‌حلی برای تامین نیازهای مالی مراکز آموزشی عالی فرانسه تحول در نظام آموزشی این کشور را آغاز کرد. خصوصی‌سازی آموزش عالی در فرانسه و واژگونی نظامی که دهها سال بر این کشور حاکم است، احزاب و شخصیت‌هایی زیادی را به واکنش وادار کرد.
غالب صاحبنظران بر این باورند که این کشور با همه ویژگیهای خود، یک نظام اجتماعی محور است. به این معنا که قدرت سندیکاها و گرایش‌های اجتماعی به اندازه‌ای در فرانسه ریشه‌دار است که اجازه نمی‌دهد یک سرمایه‌داری خصوصی و یا رقابتی تمام عیار در این کشور حاکم شود. این شرایط، نظام اجتماعی در فرانسه بوجود آورده که نه سایه یک دولت تصمیم‌گیر مقتدر را می‌پذیرد و نه به سبک آمریکایی، دولتی بطور کامل متکی بر بخش خصوصی را تحمل میکنند. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که نظام آموزشی یک جانبه‌نگر آمریکایی بتواند در فرانسه اجرا شود، زیرا دانشجویان این کشور و دیگر دانشجویانی که از سایر کشورها برای کسب مدرک در نظام معتبر و رایگان به فرانسه آمده‌اند، قادر به تحمل آن نیستند.
در ادامه اعتراض‌ها به اصلاحات آموزشی موسوم به قانون پکرس (Valerie Pecresse)(که به نام ارائه‌دهنده آن، خانم والری پکرس، وزیر وقت آموزش عالی و تحقیقات، چنین نام گرفته است)، استادان دانشگاهها و محققان فرانسوی، دست به اعتصاب علیه طرح پیشنهادی دولت زدند. این کار البته زمان "لوک فری" وزیر سابق آموزش ملی فرانسه دنبال شد ولی او شکست خورد. در این طرح برای اولین بار ارزیابی استادان و محققان دانشگاهها، که ساعات تدریس آنها و میزان همراهی‌شان در اداره امور دانشگاه را نیز شامل می‌شود و تنها منحصر به سوابق تحقیقاتی آنها نخواهد بود، به رؤسای دانشگاهها سپرده می‌شود. علاوه بر این، دانشگاهها قدرت تغییر ساعات تدریس و تحقیق استادان و پژوهشگران را نیز به صورت مستقل خواهند داشت. چرا این تصمیم به ظاهر ساده، به اعتراضی گسترده و سراسری منجر شد ؟ یکی از دلایل این است که استادان دانشگاه سال‌هاست ارزیابی‌های ملی را پذیرفته‌اند؛ اما این رویه جدید که در راستای استقلال نظام مدیریتی و مالی دانشگاه‌هاست، این وظیفه را به طور مستقل بر عهده رؤسای دانشگاه و هیأت‌مدیره هر دانشگاه خواهد گذاشت. این ابراز نگرانی‌ها بازتاب این واقعیت است، که اغلب دانشمندان فرانسوی به فرایند بازبینی و ارزیابی که توسط مراجع علمی و پژوهشی وابسته به دولت صورت می‌گیرد، اعتماد دارند؛ در حالی‌که به تصمیمات و ارزیابی‌های دانشگاهی مستقل و منفرد چندان خوشبین نیستند. این کشمکش‌ها حاصل اولین آزمون بزرگ اصلاحات آموزشی و تلاش دولت فرانسه برای خودگردانی (استقلال) کامل دانشگاهها بود؛ که لایحه نهایی آن در تابستان 2007 به تصویب مجالس ملی و سنای این کشور رسید. با این حال، اجرای آن از ابتدای سال 2009 میلادی آغاز شد و تنها 20 دانشگاه برتر فرانسه، از میان 85 دانشگاه این کشور مستقل اعلام شده‌اند و مجازند بودجه مورد نیاز، عزل و نصب‌ها، محلهای مورد نیاز آموزشی و تحقیقاتی و در نهایت حقوق استادان و پژوهشگران را رأسا مدیریت کنند. این اولین بار نبود که دولت فرانسه با پیشنهاد اصلاحات به سراغ دانشگاهها می رفت. در سال 2000 نیزکلود آلگر، وزیر سابق علوم فرانسه برای اصلاح نظام آموزشی تلاش‌هایی را آغاز کرد، که به دلیل اعتراض استادان و دانشگاهیان این کشور و اتحاد آنها علیه او، ناکام ماند و آلگر نیز از مواضعش در بسیاری از موارد عقب‌نشینی کرد.
نظام آموزش عالی در فرانسه از نرمش خاصی برخوردار است و به گفته برخی صاحبنظران هنوز مقتدرتر از نظام آموزش عالی آمریکا است. این عده معتقدند که اساس نظام آموزش عالی آمریکا بر اساس بهره‌گیری از دانشمندان خارجی استوار است. آمار نشان می‌دهد که سرانه هزینه یک دانشجو در فرانسه یک سوم هزینه‌های نظام آموزش عالی آمریکا است، با این وجود این فارغ‌التحصیلان فرانسوی هستند که در کنار سایر مهاجران علمی به آمریکا می‌روند و نیازهای فنی و علمی آن کشور را تامین میکنند.
چند سالی است که فرانسه از سنت مدارک تحصیلی خاص خود عدول کرده و به صف یگانه‌سازی این مدارک با سایر کشورهای اروپایی پیوسته است ولی هنوز کارشناسان آموزش عالی معتقدند که دیپلم متوسطه فرانسه که دشواری گرفتن آن در جهان شهره است، معادل سال اول دانشگاههای آمریکا میباشد. فرانسه خود سنتی بلند در آموزش عالی دارد و درگیر کردن نظام آموزش عالی‌فرانسه با بنگاه‌های اقتصادی به ویژه بنگاه‌های استانی و منطقه‌ای و تامین بورس‌های مختلف از این رهگذر می‌تواند راهکار مناسبی برای اصلاحات در نظام آموزشی فرانسه باشد.[۹]
آمار آموزش عالی فرانسه2010
تعداد دانشجو 2316000
هزینه آموزش عالی 3/26 میلیارد یورو
میانگین هزینه برای هر دانشجو 11260 یورو
وضعیت مسکن دانشجویان: 35٪ با والدین زندگی میکنند- 33٪ مجرد یا با شریک زندگی میکنند
12٪ در خوابگاهها زندگی میکنند- 10٪ بیرون از خوابگاهها به صورت جمعی زندگی میکنند
تعداد دانشجوی خارجی 278000 نفر یعنی 12٪ کل دانشجویان خارجی هستند بیشتر دانشجویان خارجی نیز در مرحله فوق لیسانس یا دکتری ادامه تحصیل می‌دهند. 20 درصد از دانشجویان خارجی از طریق همکاریهای میان دانشگاهی برای ادامه تحصیل به فرانسه می‌آیند. در سالهای اخیر بدلیل مشکلات برآمده از بحران اقتصادی، هزینه‌های زندگی و تحصیل در فرانسه به شدت افزایش یافته و همین امر سبب شده است که حتی بخش عمده‌ای از جوانان کشورهای فرانسه زبان نیز از فهرست علاقمندان به تحصیل در فرانسه خارج شوند. برخی کارشناسان نیز نبود منابع دست اول در بسیاری از رشته‌های تحصیلی در فرانسه را علت کم شدن بخت آموزش عالی فرانسه در رقابتهای بین‌المللی جذب دانشجو می‌دانند.
کادر پرسنلی وزارت آموزش عالی 150000 نفر
استاد و مربی 93000 نفر
کادر اداری و فنی و خدماتی 56600 نفر
70٪ هزینه‌های آموزش عالی به پرسنل تعلق می‌گیرد: از این بودجه 49٪ برای کادر آموزشی است 21٪ برای کادر غیر آموزشی است 22٪ برای کار و 8٪ برای سرمایه است.[۱۰]
نیز نگاه کنید به
نظام آموزش، تحقیقات و فناوری آرژانتین؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری اتیوپی؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری اردن؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری اسپانیا؛نظام آموزش، تحقیقات و فناوری افغانستان؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری اوکراین؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری تایلند؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری تونس؛ نظام آموزش و پرورش در چین معاصر؛ نظام آموزش و پرورش در چین باستان؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری سنگال؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری ژاپن؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری کوبا؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری زیمبابوه؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری قطر؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری مصر؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری لبنان؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری روسیه؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری مالی؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری ساحل عاج؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری سیرالئون؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری کانادا؛ نظام آموزش، تحقیقات و فناوری سودان
کتابشناسی
- ↑ برگرفته از سایت http://www.education.gouv.fr/pid338/l-education-nationale-en-chiffres.html
- ↑ برگرفته از سایت http://www.education.gouv.fr/cid166/l-ecole-maternelle.html?menu=4
- ↑ برگرفته از سایت http://www.eduj.blogfa.com/post-48.aspx نگاهی به طرح اصلاحات آموزش و پرورش فرانسه
- ↑ برگرفته از سایت http://www.education.gouv.fr/pid338/l-education-nationale-en-chiffres.html
- ↑ برگرفته از سایت https://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=NATTEF07113
- ↑ جزوه نظام آموزشی در کشور فرانسه - رایزنی فرهنگی ج.ا. ایران در فرانسه- 1383
- ↑ برگرفته از سایت http://fr.wikipedia.org/wiki/Centre_national_de_la_recherche_scientifique
- ↑ برگرفته از سایت http://fr.wikipedia.org/wiki/Coll%C3%A8ge_de_France
- ↑ برگرفته از سایت http://khabaronline.ir/news-4256.aspx
- ↑ برگرفته از سایت http://www.enseignementsup-recherche.gouv.fr/cid54957/les-chiffres-cles-2010-de-l-enseignement-superieur.html