تئاتر و هنرهای نمایشی تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''5-10. تئاتر و هنرهای نمایشی''' در نقش­های دیواری شهر «پنج کنت» مربوط به دوره سغدی و قرن سه قبل از میلاد تصویری از سوگواری بر مرگ سیاوش وجود دارد که حالتی نمایشی داشته و شبیه به مجالس عزاداری دسته­ای دوران اسلامی می باشد. همچنین «ابوبکر محمد بن ج...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''5-10. تئاتر و هنرهای نمایشی'''
[[پرونده:تئاتر در تاجیکستان.jpg|بندانگشتی|تئاتر در تاجیکستان (1403). برگرفته از سایت آی فیلم 2، قابل بازیابی از https://fa2.ifilmtv.ir/News/Content/71211/%D9%87%D9%86%D8%B1%20%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D8%B1%20%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%2092%20%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B4%D8%AF]]
در نقش­‌های دیواری شهر «پنج کنت» مربوط به دوره سغدی و قرن سه قبل از میلاد تصویری از سوگواری بر مرگ سیاوش وجود دارد که حالتی نمایشی داشته و شبیه به مجالس عزاداری دسته­‌ای دوران اسلامی می‌باشد. همچنین «ابوبکر محمد بن جعفر النرشخی» در کتاب تاریخ بخارا در قرن 9 میلادی تألیف کرده به تعزیه و عزاداری نمایشی مردم بخارا بر مرگ سیاوش اشاره کرده و سابقه آن را سه هزار سال ذکر کرده است. نوحه­‌هایی که در آن زمان بر مرگ سیاوش می­‌خواندند «کین سیاوش» نام داشت. احتمال می‌رود که مراسم عزاداری با اجرای نمایش‌‌هایی از زندگی سیاوش همراه بوده باشد. مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد «مغ»‌ها سرود‌های اوستا را که حالت گفت و گو داشته به صورت سوال و جواب و نمایشی اجرا می‌کرده‌اند. همچنین در قرون اولیه اسلامی و به خصوص عصر سامانیان نقالی و روایت حماسه‌‌ها و افسانه‌‌های پادشاهی ایرانی رواج داشته است؛ با این وجود تاجیک­‌ها تا قبل از انقلاب کمونیستی 1917 با تئاتر هیچ آشنایی نداشتند. بعد از انقلاب، هنر تئاتر مطابق با سیاست همگانی کردن هنر شروع به رشد کرد و به تدریج سالن­‌ها و گروه‌های تئاتر تأسیس شد. در واقع می‌­توان گفت که اگر چه نمایش­‌های سنتی از قدیم در [[تاجیکستان]] وجود داشته است، اما تئاتر به سبک غربی اولین بار در دهه 1920 میلادی توسط روس‌ها به [[تاجیکستان]] آورده شد. افتتاح اولین گروه تئاتر در [[شهر دوشنبه|دوشنبه]] در سال 1929م. بود<ref name=":0">[[تاجیکستان]] (1387). تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه]، ص 36.</ref>. بین سال‌های 1919 تا 1929م. نمایش­نامه­‌های متعددی با موضوعات انقلاب، مبارزه بر ضد ستمگران، آرمان‌‌های کارگری، مبارزه با بی­‌سوادی، تقسیمات زمین و غیره اجرا شد که اکثراً تشریفاتی و سفارشی بوده‌اند و حالتی شعارگونه داشتند. در سال 1929م. اولین سالن تئاتر به شیوه اروپایی در [[شهر دوشنبه]] تأسیس شد و اولین تلاش‌‌ها برای آموزش و همگانی کردن تئاتر آغاز گردید.


در نقش­های دیواری شهر «پنج کنت» مربوط به دوره سغدی و قرن سه قبل از میلاد تصویری از سوگواری بر مرگ سیاوش وجود دارد که حالتی نمایشی داشته و شبیه به مجالس عزاداری دسته­ای دوران اسلامی می باشد. همچنین «ابوبکر محمد بن جعفر النرشخی» در کتاب تاریخ بخارا در قرن 9 میلادی تألیف کرده به تعزیه و عزاداری نمایشی مردم بخارا بر مرگ سیاوش اشاره کرده و سابقه آن را سه هزار سال ذکر کرده است. نوحه­هایی که در آن زمان بر مرگ سیاوش می­خواندند «کین سیاوش» نام داشت. احتمال می رود که مراسم عزاداری با اجرای نمایش هایی از زندگی سیاوش همراه بوده باشد. مدارکی وجود دارد که نشان می دهد«مغ»ها سرودهای اوستا را که حالت گفت و گو داشته به صورت سوال و جواب و نمایشی اجرا می کرده اند. همچنین در قرون اولیه اسلامی و به خصوص عصر سامانیان نقالی و روایت حماسه ها و افسانه های پادشاهی ایرانی رواج داشته است؛ با این وجود تاجیک­ها تا قبل از انقلاب کمونیستی 1917 با تئاتر هیچ آشنایی نداشتند. بعد از انقلاب، هنر تئاتر مطابق با سیاست همگانی کردن هنر شروع به رشد کرد و به تدریج سالن­ها و گروه­های تئاتر تأسیس شد. در واقع می­توان گفت که اگر چه نمایش­های سنتی از قدیم در تاجیکستان وجود داشته است، اما تئاتر به سبک غربی اولین بار در دهه 1920 میلادی توسط روسها به تاجیکستان آورده شد. افتتاح اولین گروه تئاتر در دوشنبه در سال 1929.م بود(تاجیکستان، 1387: 36). بین سالهای 1919 تا 1929.م نمایش­نامه­های متعددی با موضوعات انقلاب، مبارزه بر ضد ستمگران، آرمان های کارگری، مبارزه با بی­سوادی، تقسیمات زمین و غیره اجرا شد که اکثراً تشریفاتی و سفارشی بوده اند و حالتی شعارگونه داشتند. در سال 1929.م اولین سالن تئاتر به شیوه اروپایی در شهر دوشنبه تأسیس شد و اولین تلاش ها برای آموزش و همگانی کردن تئاتر آغاز گردید.
اولین هنرپیشگان، درام نویسان و آهنگ­سازان از بین استعداد‌هایی از نواحی گوناگون تاجیک­‌نشین به [[شهر دوشنبه|دوشنبه]] آمدند و در تجربه خود برای تهیه نخستین نمایش­‌های ملی آثاری از زبان‌های ترکی و ازبکی را به اجرا درآوردند. دوره شکل­ گیری تئاتر تاجیک و آموزش و یافتن بازیگران جدید هفت سال طول کشید.


اولین هنرپیشگان، درام نویسان و آهنگ­سازان از بین استعدادهایی از نواحی گوناگون تاجیک­نشین به دوشنبه آمدند و در تجربه خود برای تهیه نخستین نمایش­های ملی آثاری از زبان­های ترکی و ازبکی را به اجرا درآوردند. دوره شکل­گیری تئاتر تاجیک و آموزش و یافتن بازیگران جدید هفت سال طول کشید.
تئاتر ملی دوره نشو و نمای خود را از سال 1937م. آغاز و در این زمان یک گروه متخصصین دانشمند و با تجربه روس به [[تاجیکستان]] آمدند و راه­‌های پیشرفت تئاتر را آموزش دادند. اسلوب شیوه اصلاح طلب بزرگ تئاتر روس «استانیسلاوسکی» اساس کار بازیگران تاجیک گردید. تئاتر تاجیک نیز سبک استانیسلاوسکی را اساس کار خود قرار داد یعنی اسلوب استانیسلاوسکی را در شکلی که به طبیعت ملی آن نزدیک است آزادنه و بی واسطه از آن خود کرد. این اسلوب همچنین به سنت‌‌های ادبی معین ادبیات فولکلور و تئاتر فولکلوریک داخل شده به کشف و صیقل یافتن سنت‌‌ها نیز مدد رسانید. حاضر جوابی، آهنگ‌‌های ظریف، جزئیات تند و تیز و واسطه‌‌های پانتومیم که از بدیهه گویی مجریان مردمی قدیمی شده است. سیمای نمایش­‌های مضحک تاجیک با بازی جدید و باورکردنی هنرپیشگان فرق می‌کنند و بسیاری اوقات در صحنه‌‌های علی­حده نمایش‌‌های قدیمی به صورت نو و در اجرای نقش‌‌ها درخشش‌‌های تازه دیده می‌شود. در تئاتر مردمی و نمایش‌‌های عامیانه هجوآمیز تیز و تند تلخی و طعنه و اسهزا خاص وجود دارد این زمینه هجوی در بعضی نمایش‌‌ها (نظیر فرمان «کدوشاه»، «عروس پنج صومعی»، «شب بیست و هشتم» با کامیابی‌‌های تئاتر زمان حاضر و از روی منطق درست و دقیق اجتماعی و یافتن طبیعت و خصلت انسان پدیدار شدند. به این ترتیب تئاتر‌ها در زمان تهیه تئاتر کلاسیک به رقص و [[موسیقی در تاجیکستان|موسیقی]] ملی توجه خاص دارند و به احساس قهرمان‌‌ها که در [[زبان و ادبیات تاجیکستان|ادبیات]] اعصار گذشته خاص بوده مراجعت می‌نمایند. از بهترین و سرشناس‌ترین بازیگران تراژیک «محمد جان قاسموف» در اجرای نقش‌‌های اتللو و شاه لیر، «صوفیه تویباوا» و «خیری نظروا» در نقش ژولیت و «اصلی بر‌هانوف» در نقش کنت مرکوسیا، «حاجی قل» و «رحمت ا... لاربیسنا» در نقش گلاستیر، «علی نظر خواجه یف» در نقش رومئو و «گولچهر ابقایوا» در نقش دایه را باید نام برد. تراژدی شکسپیر در صحنه تاجیک موفقیت‌‌های بزرگی داشته‌است و برای تماشاگران همچون نمایش کنونی همواره در دسترس بوده و هستند و تئاتر ملی تاجیک از مضامین آثار شکسپیر و کمدی­‌های قرن 18 ایتالیا و خصلت قهرمانان آن برای تطبیق با سنت‌‌های ملی استفاده فراوان برد. بدیهه­‌سازی وضعیت­‌های خنده‌­آور نمایش­نامه­‌ها و تند و تیز کردن عبارات آن‌ها را به تماشاگران نشان داد و خصوصیت‌‌های دیگری نیز به هنر اجرای تئاتر تاجیکی افزود.


تئاتر ملی دوره نشو و نمای خود را از سال 1937.م آغاز و در این زمان یک گروه متخصصین دانشمند و با تجربه روس به تاجیکستان آمدند و راه­های پیشرفت تئاتر را آموزش دادند. اسلوب شیوه اصلاح طلب بزرگ تئاتر روس «استانیسلاوسکی» اساس کار بازیگران تاجیک گردید. تئاتر تاجیک نیز سبک استانیسلاوسکی را اساس کار خود قرار داد یعنی اسلوب استانیسلاوسکی را در شکلی که به طبیعت ملی آن نزدیک است آزادنه و بی واسطه از آن خود کرد. این اسلوب همچنین به سنت های ادبی معین ادبیات فولکلور و تئاتر فولکلوریک داخل شده به کشف و صیقل یافتن سنت ها نیز مدد رسانید. حاضر جوابی، آهنگ های ظریف، جزئیات تند و تیز و واسطه های پانتومیم که از بدیهه گویی مجریان مردمی قدیمی شده است. سیمای نمایش­های مضحک تاجیک با بازی جدید و باورکردنی هنرپیشگان فرق می کنند و بسیاری اوقات در صحنه های علی­حده نمایش های قدیمی به صورت نو و در اجرای نقش ها درخشش های تازه دیده می شود. در تئاتر مردمی و نمایش های عامیانه هجوآمیز تیز و تند تلخی و طعنه و اسهزا خاص وجود دارد این زمینه هجوی در بعضی نمایش ها (نظیر فرمان «کدوشاه»، «عروس پنج صومعی»، « شب بیست و هشتم») با کامیابی های تئاتر زمان حاضر و از روی منطق درست و دقیق اجتماعی و یافتن طبیعت و خصلت انسان پدیدار شدند. به این ترتیب تئاترها در زمان تهیه تئاتر کلاسیک به رقص و موسیقی ملی توجه خاص دارند و به احساس قهرمان ها که در ادبیات اعصار گذشته خاص بوده مراجعت می نمایند. از بهترین و سرشناسترین بازیگران تراژیک «محمد جان قاسموف» در اجرای نقش های اتللو و شاه لیر، «صوفیه تویباوا» و «خیری نظروا» در نقش ژولیت و «اصلی برهانوف» در نقش کنت مرکوسیا، «حاجی قل» و «رحمت ا... لاربیسنا» در نقش گلاستیر، «علی نظر خواجه یف» در نقش رومئو و «گولچهر ابقایوا» در نقش دایه را باید نام برد. تراژدی شکسپیر در صحنه تاجیک موفقیت های بزرگی داشته است و برای تماشاگران همچون نمایش کنونی همواره در دسترس بوده و هستند و تئاتر ملی تاجیک از مضامین آثار شکسپیر و کمدی­های قرن 18 ایتالیا و خصلت قهرمانان آن برای تطبیق با سنت های ملی استفاده فراوان برد. بدیهه­سازی وضعیت­های خنده­آور نمایش­نامه­ها و تند و تیز کردن عبارات آنها را به تماشاگران نشان داد و خصوصیت های دیگری نیز به هنر اجرای تئاتر تاجیکی افزود.
درام نویسان معروف تاجیک «غنی عبدالله»، «ساتیم الغزاده»، «جلال اکرمی»، «فیض الله انصاری»، «مهمان بختی»، و دیگران آفریدند. بهترین آثاری که ارزش­‌های بدیعی دارند بر اساس آثار کلاسیک تهیه شده‌اند. هنرمندان به آثار دراماتیک موسیقایی توجه دارند و این گونه نمایش­نامه­‌ها را با همکاری نویسندگان و آهنگ سازان می‌­آفرینند در درام کمدی موسیقایی، قهرمان­‌ها ضمن گفتگو گه گاه احساساشان را با آوازخوانی یا حرکات موزون بیان می­کنند؛ از آنجا که [[موسیقی در تاجیکستان|موسیقی]] از بدو تولد فر تاجیک تا زمان مرگ با او همراست و در همه لحظه­‌ها [[موسیقی در تاجیکستان|موسیقی]] در زیست و زندگی جاریست، بنابراین شوق و علاقه مردم نسبت به نمایش­‌های موزیکال زیاد است. مهم­ترین شخصیت­‌های تئاتر [[اپرا و باله تاجیکستان|اپرا و باله]] «[[صدرالدین عینی]]» است که از سال 1940 در زمینه تئاتر موزیکال تاجیک فعال بوده است. او قریب 60 سال است که در این تئاتر فعالیت دارد و در ظرف این سال­‌ها بیش از 20  اپرای تاجیک به وجود آمده است. تئاتر [[اپرا و باله تاجیکستان|اپرا و باله]] تاجیک آثار کلاسیک بزرگ دنیا را به صحنه می‌­آورند و تماشاگران را با دیگر اثر‌های جهان آشنا می‌سازد. در تئاتر [[صدرالدین عینی|صدرالدین]] خوانندگان زبردست اپرای ملی از قبیل «حنیفه مولانا»، «حاجی احمدوف»، «لطفی کبیروا»، «احمد باباقولوا»، «نظام همرابایف»، «اکبر میررحیموف»، اپرا‌هایی اجرا می­‌کنند. در بخش بالت «ملک صابروا» هنرمند ممتاز را که در شهر سن پترزبرگ تعلیم یافته‌است به هنر باله جهان عرضه کرد.


درام نویسان معروف تاجیک «غنی عبدالله»، «ساتیم الغزاده»، «جلال اکرمی»، «فیض الله انصاری»، «مهمان بختی»، و دیگران آفریدند. بهترین آثاری که ارزش­های بدیعی دارند بر اساس آثار کلاسیک تهیه شده اند. هنرمندان به آثار دراماتیک موسیقایی توجه دارند و این گونه نمایش­نامه­ها را با همکاری نویسندگان و آهنگ سازان می­آفرینند در درام کمدی موسیقایی، قهرمان­ها ضمن گفتگو گه گاه احساساشان را با آوازخوانی یا حرکات موزون بیان می­کنند؛ از آنجا که موسیقی از بدو تولد فر تاجیک تا زمان مرگ با او همراست و در همه لحظه­ها موسیقی در زیست و زندگی جاریست، بنابراین شوق و علاقه مردم نسبت به نمایش­های موزیکال زیاد است. مهم­ترین شخصیت­های تئاتر اپرا و باله «صدرالدین عینی» است که از سال 1940 در زمینه تئاتر موزیکال تاجیک فعال بوده است. او قریب 60 سال است که در این تئاتر فعالیت دارد و در ظرف این سال­ها بیش از 20  اپرای تاجیک به وجود آمده است. تئاتر اپرا و باله تاجیک آثار کلاسیک بزرگ دنیا را به صحنه می­آورند و تماشاگران را با دیگر اثرهای جهان آشنا می سازد. در تئاتر صدرالدین خوانندگان زبردست اپرای ملی از قبیل «حنیفه مولانا»، «حاجی احمدوف»، «لطفی کبیروا»، «احمد باباقولوا»، «نظام همرابایف»، «اکبر میررحیموف»، اپراهایی اجرا می­کنند. در بخش بالت «ملک صابروا» هنرمند ممتاز را که در شهر سن پترزبرگ تعلیم یافته است به هنر باله جهان عرضه کرد.
سال­‌های اخیر در پیشرفت تئاتر تاجیک بعضی برنامه­‌های مفید اجرا شده است. هر دو سال جشنواره تئاتر‌های جمهوری «پرستو» برگزار می­‌شود که در آن بهترین نمایش­‌ها نشان داده می­‌شوند؛ به جز این سال در خجند نیز مسابقه­‌ای میان پنج تئاتر ولایت برگزار می‌­شود. پس از جنگ­‌های داخلی که در اول سال­‌های 1990م. آغاز شد وضعیت تئاتر‌های جمهوری رو به ضعف گرایید، گروهی از هنرمندان به سبب شرایط نامساعد [[نظام اقتصادی تاجیکستان|اقتصادی]] مجبور شدند تغییر شغل دهند.


سال­های اخیر در پیشرفت تئاتر تاجیک بعضی برنامه­های مفید اجرا شده است. هر دو سال جشنواره تئاترهای جمهوری «پرستو» برگزار می­شود که در آن بهترین نمایش­ها نشان داده می­شوند؛ به جز این سال در خجند نیز مسابقه­ای میان پنج تئاتر ولایت برگزار می­شود. پس از جنگ­های داخلی که در اول سال­های 1990.م آغاز شد وضعیت تئاترهای جمهوری رو به ضعف گرایید، گروهی از هنرمندان به سبب شرایط نامساعد اقتصادی مجبور شدند تغییر شغل دهند.
در طول 70 سال گروهی از بازیگران تاجیک رشد قابل ملاحظه­‌ای داشته‌­اند  و هر یکی از آن‌ها شخصیت‌‌های برجسته و خاص ­‌اند. سبک رئالیسم را «محمود واحدوف»، «‌هاشم گدایف»، «آدینه عثماوا»، «صاحبت قاسموا»، «گلندام صفر علیوا» بازیگران این کشور ادامه دادند. سال‌‌های اخیر شمار کارگردان‌‌های ملی زیاد شد. آن‌ها در [[مسکو]] و سن پترزبورگ تحصیل کرده و نمایش‌‌های اجراشده توسط کارگردان‌‌هایی چون «برزو عبدالزاق»، «شوکت خلیلوف میرا»، «وطن میروف»، «فرخ قاسموف»، «بهرام طاهروف» و «سلطان عثمانف» جوایز تئاتری بسیاری دریافت کردند.


در طول 70 سال گروهی از بازیگران تاجیک رشد قابل ملاحظه­ای داشته­اند  و هر یکی از آنها شخصیت های برجسته و خاصی­اند. سبک رئالیسم را «محمود واحدوف»، «هاشم گدایف»، «آدینه عثماوا»، «صاحبت قاسموا»، «گلندام صفر علیوا» بازیگران این کشور ادامه دادند. سال های اخیر شمار کارگردان های ملی زیاد شد. آنها در مسکو و سن پطرزبورگ تحصیل کرده و نمایش های اجراشده توسط کارگردان هایی چون «برزو عبدالزاق»، «شوکت خلیلوف میرا»، «وطن میروف»، «فرخ قاسموف»، «بهرام طاهروف» و «سلطان عثمانف» جوایز تئاتری بسیاری دریافت کردند.
کارگردان صاحب استعداد «فرخ قاسموف» گروه بازیگران هم فکر و باستعدادی را گرد آورد. آنان را آموزش و سال 1990م. تئاتر «آ‌هارون» را تشکیل داد. با تأسیس این گروه در تئاتر تاجیک یک جریان جدید آغاز شد. آ‌هارون تئاتریست، با اعتقاد بر زنده کردن دوباره تئاتر کلاسیک ملی تاجیک خصوصاً ادبیات مربوط به تصوف و رمز و اشاره­‌ها و فلسفه آن. آ‌هارون گروهی است که از ویژگی رومانیسیسم کارگردان فراوان استفاده می‌کند و توانسته تماشاگران را تسخیر کند. در حال حاضر بیش از 16 گروه تئاتر دولتی در تاجیکستان کار می‌کنند که از این تعداد دو تا روسی و یک ازبکی و باقیمانده تاجیک است. غیر از این حدود 18 تئاتر مردمی با بازیگران تاجیک نیز وجود دارد. تئاتر‌های دولتی دائمی اند و برای خود گروهی معین دارند. در سال بیش از سه نمایش را آماده کرده و اجرا می‌کنند.


کارگردان صاحب استعداد «فرخ قاسموف» گروه بازیگران هم فکر و باستعدادی را گرد آورد. آنان را آموزش و سال 1990.م تئاتر «آهارون» را تشکیل داد. با تأسیس این گروه در تئاتر تاجیک یک جریان جدید آغاز شد. آهارون تئاتریست، با اعتقاد بر زنده کردن دوباره تئاتر کلاسیک ملی تاجیک خصوصاً ادبیات مربوط به تصوف و رمز و اشاره­ها و فلسفه آن. آهارون گروهی است که از ویژگی رومانیسیسم کارگردان فراوان استفاده می کند و توانسته تماشاگران را تسخیر کند. در حال حاضر بیش از 16 گروه تئاتر دولتی در تاجیکستان کار می کنند که از این تعداد دو تا روسی و یک ازبکی و باقیمانده تاجیک است. غیر از این حدود 18 تئاتر مردمی با بازیگران تاجیک نیز وجود دارد. تئاترهای دولتی دائمی اند و برای خود گروهی معین دارند. در سال بیش از سه نمایش را آماده کرده و اجرا می کنند.
بعضی از این نمایش­‌ها که مورد پسند فراوان تماشاگران است 12 سال عمر می­‌کنند. چنانچه مضحکه «انتخاب داماد حاجی صادق» با کارگردانی «‌هاشم گدایف» و اجرای نقش اصلی توسط «بر‌هان رجیلوف» نزدیک 800 بار نشان داده شد و چندین سال برنامه [[تئاتر دولتی دراماتیک ابوالقاسم لاهوتی|تئاتر مشهور «ابوالقاسم لاهوتی»]] بود. هر سال، هفته تئاتر برای کودکان به اجراء در می­‌آید که در آن همه در تئاتر‌ها شرکت ­کرده و اغلب در نوع خود نمایش­‌های نویی نشان می‌دهند<ref>تئاتر در تاجیکستان (1386). نخستین جشنواره تئاتر اکو. تهران، ص 67-68.</ref>.


بعضی از این نمایش­ها که مورد پسند فراوان تماشاگران است 12 سال عمر می­کنند. چنانچه مضحکه «انتخاب داماد حاجی صادق» با کارگردانی «هاشم گدایف» و اجرای نقش اصلی توسط «برهان رجیلوف» نزدیک 800 بار نشان داده شد و چندین سال برنامه تئاتر مشهور «ابوالقاسم لاهوتی» بود. هر سال، هفته تئاتر برای کودکان به اجراء در می­آید که در آن همه در تئاترها شرکت­کرده و اغلب در نوع خود نمایش­های نویی نشان می دهند(تئاتر در تاجیکستان، 1386، 68 - 67).
امروزه یازده گروه ملی تئاتر در سرتاسر [[تاجیکستان]] فعالیت می­‌کنند. در دوره اتحاد شوروی تئاتر مورد حمایت [[مسکو]] بود. همان­ گونه که گفته شد، بازیگران تئاتر بیش از همه از مکتب استانیسلاوسکی الهام گرفته‌اند و از نظر کیفیت کار به درجات عالی رسیده‌اند. در آن دوران بازیگران و دست­اندرکاران تئاتر از امکانات ویژه و ممتازی برخوردار بودند. پس از استقلال این وضعیت تغییر کرده است اما هنوز اتحادیه هنرمندان تئاتر به عنوان نهادی مهم حافظ منافع آن‌ها است<ref name=":0" />.


امروزه یازده گروه ملی تئاتر در سرتاسر تاجیکستان فعالیت می­کنند. در دوره اتحاد شوروی تئاتر مورد حمایت مسکو بود. همان­گونه که گفته شد، بازیگران تئاتر بیش از همه از مکتب استانیسلاوسکی الهام گرفته اند و از نظر کیفیت کار به درجات عالی رسیده اند. در آن دوران بازیگران و دست­اندرکاران تئاتر از امکانات ویژه و ممتازی برخوردار بودند. پس از استقلال این وضعیت تغییر کرده است اما هنوز اتحادیه هنرمندان تئاتر به عنوان نهادی مهم حافظ منافع آنها است(تاجیکستان، 1387: 36).
جدول شماره 1. گروه­‌های مهم تئاتر در تاجیکستان<ref name=":0" />
 
'''جدول شماره 18- گروه­های مهم تئاتر در تاجیکستان'''
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''نام گروه'''
|'''نام گروه'''
خط ۲۷: خط ۲۶:
|دوشنبه
|دوشنبه
|-
|-
|گروه تئاتر اهارون
|گروه تئاتر ا‌هارون
|دوشنبه
|دوشنبه
|-
|-
خط ۳۸: خط ۳۷:
|تئاتر دراماتیک فرغان تپه
|تئاتر دراماتیک فرغان تپه
|ولایت ختلان
|ولایت ختلان
|}'''منبع:''' تاجیکستان، 1387: 36
|}
 
'''1-5-10. تئاتر دولتي دراماتيك ابوالقاسم لاهوتي'''
 
تئاتر دولتي دراماتيك ابوالقاسم لاهوتي نخستين تئاتر حرفه‌اي جمهوري است كه سال 1929 تأسيس گرديد. تقريباً همة نمايش­نامه‌هاي درام‌نويس­هاي مشهور جمهوري روي صحنة تئاتر مذكور رفته‌اند. نمايشنامه‌نويسي تاجيك بر مبناي تئاتر مذكور عرض وجود و رشد كرده است. طي سال­هاي موجوديت تئاتر بيش از 70 نمايشنامة مؤلفان تاجيك و شاهكارهاي ادبيات جهان را در معرض ديد تماشاگران قرار داد. در زمینه رشد فعاليت هنري تئاتر نقش كارگردانان و هنرمنداني از قبيل م. قاسم‌اف، م. خليل‌اف، گ. بقايوا، ا. برهان‌اف، ا. سعيداف، ا. سليمان‌اف، ح. رحمت‌الله‌يف، ت. فاضل‌اوا، ع. محمدجان‌اف، ه. گدايف، ح. عبدرزاق‌اف، ص. طويبايوا، ط. غفاراوا، ظ. دوست‌محمداف، م. عيسي‌يوا، ب. رجب‌اف، گ. ذوق‌يبك‌اف، خ. نظراوا، م. كمال‌اوا، م. امين‌اوا و امثال آنها بسیار مهم مي‌باشد. اين تئاتر در شهر دوشنبه قرار است.
 
'''2-5-10. تئاتر دولتي آكادميك اُپرا و بالت صدرالدين عيني'''
 
اين تئاتر در سال 1940 تأسيس شد. سال 1941 نخستين اوپراي تاجيك «شورش واسع» تهيه س. بالاسانيان روي صحنة تئاتر مذكور رفت.  در بهار سال 1942 ساختمان باشكوه كنوني اين تئاتر واقع در خيابان رودكي شهر دوشنبه رسماً افتتاح شد. پروژة ساختمان تئاتر توسط معماران 0101 يونكر، د. ي، بليبين، و. وگولي طراحي شده است. سال 1954  اين تئاتر به نام صدرالدين عيني ناميد شد. طي سالها فعاليت، اين تئاتر در صحنة خود هنرنمايي هنرمندان برجسته و شايسته‌اي از قبيل ط. فاضل‌اوا، ا. ملاقنداف، م. بهار، ا. اسحاق‌اوا، ا. بابايوا، ح. احمداف، ا. باباقل‌اف، ح. مولانوا، ل. كبيراوا، غ. ولمتزاده، ي. غالب‌اف، ر. برهان‌اف، آ. سبزعلي‌اوا، ب. محمدقل‌اف، ك. كريم‌اف، ملكه صابراوا، م. برهان‌اف و ... را به نمايش گذاشته است. هنرمند و رقاصة باله ملكه صابراوا در دهة هفتاد سدة 20 از جمله ستارگان هنر بالة جهاني بود كه به دريافت جوايز و عناوين جهاني مهم چندين جشنواره­های هنري بين‌المللي نايل گرديده است. اين تئاتر در شهر دوشنبه قرار دارد.
 
 
'''تئاتر دولتي آكادميك اُپرا و بالت صدرالدين عيني'''
 
'''3-5-10.تئاتر دولتي جوانان محمودجان واحد‌اف'''
 
اين تئاتر سال 1972 توسط تعدادي از  فارغ‌التحصيلان دانشگاه دولتي هنري تئاتري لوناچارسكي شهر مسكو تأسيس گرديد. نخستين نمايشنامه‌اي كه تئاتر روي صحنه آورد نمايشنامة «واسا ژاليزنوف» ماكسيم گورگي بود.
 
به سال 1976 گروه هنرمندان اين تئاتر از فارغ‌التحصيلان دانشكده‌هاي هنرهاي زيباي تاجيكستان و هنر تئاتري شهر مسكو تكميل گرديد. در صحنة تئاتر مذكور هنرمندان برجسته­ای از قبيل امان قادراف، ر. قاسم‌اوا، ك. حامداف، ك. عبدالله‌يوا، م. عابداف، غ. ملايوف، ت. رازق‌اف، ش. صالح‌اف، ع. غلامآف، علي‌نظراوا، ب. مينكبايوف، ا. سعادت‌اوا، م. شرپ‌اف، ف. عمراف، ح. نوراف، م. حامداوا، ب. نعيم‌اف، ض. خوشوقت‌اوا هنرنمايي كرده‌اند. در سال 1980 اين تئاتر به نام محمود واحداف هنرپيشه مردمي تاجيكستان نامزد شد. اين تئاتر در شهر دوشنبه قرار دارد.
 
'''4-5-10.تئاتر دولتي دراماتيك روسي ماياكوفسكي'''
 
نخستين و عمده‌ترين تئاتر حرفه‌اي روسي است كه سال 1937 در تاجيكستان تأسيس گرديد. نمايشنامة «زمين» ن. ويرتا نخستين نمايشي بود كه تئاتر مذكور فعاليت خود را با اجراي آن آغاز كرد. اعضاي اين تئاتر در ابتدا هنرمندان استوديو تئاتري شهر مسكو بودند. سال 1937 هنرمندان تئاتر مذكور براي تكميل هنر خود عازم مسكو شدند و تحت رهبري هنرمندان برجسته­ی وقت اتحاد شوروي و. ا. توپوركوف و م. م. يانشين دو نمايشنامه تهيه نمودند.
 
  سالهاي دهة هشتاد آثار آنتون چخوف «سه خواهر»، ا. استروفسكي «جاي پردرآمد» مولير«ترتوف» و غيره روي صحنه رفتند. در اين تئاتر هنرمندان برجسته­ای همچون ي. ارگونوفسكايا، ن. ن. ولچكوف، و. اي. بوربوتكا، ا. ا. يرشنكو، ن. ي. كايكوف، ك. د. چيستونا، ز. ي. بليداروفا، و. ا. ديمينوف، ي. ك. زابكين، ك. س. واروبيوف هنرنمايي كرده‌اند. برزو عبدالرزاق‌اف كارگردان ارشد تئاتر مي‌باشد.  اين تئاتر در شهر دوشنبه قرار دارد.


'''5-5-10.تئاتر عروسكي شهر دوشنبه'''
=== [[تئاتر دولتی دراماتیک ابوالقاسم لاهوتی]] ===
[[تئاتر دولتی دراماتیک ابوالقاسم لاهوتی]] نخستین تئاتر حرفه‌ای جمهوری است که سال 1929 تأسیس گردید. تقریباً همه نمایش­نامه‌‌های درام‌نویس­‌های مشهور جمهوری روی صحنه تئاتر مذکور رفته‌اند. نمایشنامه‌نویسی تاجیک بر مبنای تئاتر مذکور عرض وجود و رشد کرده است. طی سال­‌های موجودیت تئاتر بیش از 70 نمایشنامه مؤلفان تاجیک و شاهکار‌های ادبیات جهان را در معرض دید تماشاگران قرار داد. در زمینه رشد فعالیت هنری تئاتر نقش کارگردانان و هنرمندانی از قبیل م. قاسم‌اف، م. خلیل‌اف، گ. بقایوا، ا. بر‌هان‌اف، ا. سعیداف، ا. سلیمان‌اف، ح. رحمت‌الله‌یف، ت. فاضل‌اوا، ع. محمدجان‌اف، ه. گدایف، ح. عبدرزاق‌اف، ص. طویبایوا، ط. غفاراوا، ظ. دوست‌محمداف، م. عیسی‌یوا، ب. رجب‌اف، گ. ذوق‌یبک‌اف، خ. نظراوا، م. کمال‌اوا، م. امین‌اوا و امثال آن‌ها بسیار مهم می‌باشد. این تئاتر در [[شهر دوشنبه]] قرار است.


اين تئاتر در سال 1985 با همكاري برخي هنرمندان تئاتر لاهوتي و تئاتر جوانان محمود واحد تأسيس شد. نخستين كار تئاتر اثر شمسي قيام‌اف به نام «سرگذشت ننوك» بود كه آن را بنيانگذار تئاتر، كارگردان شادروان عثمان دوران در كاخ پيشاهنگان جمهوري روي صحنه برد. هم‌اكنون تئاتر در ساختمان سابق تئاتر جوانان در مركز شهر دوشنبه قرار داد. تئاتر عروسكي پس از نمايشي اثر ن. گوسيوا و س. پوتچكينو «ده شاهزاده» شهرت بيشتري كسب كرد. با اين تئاتر كارگردان قزاقستاني بكبلات پارامانوف و مؤلف آلماني ويت اوتس بروس همكاري نموده‌اند. مهين‌بانو حسن‌اوا، عبدالرافع بزرگزاده، دميتري ياكوبسونوف و عزت‌الله صفر از جمله بهترين هنرمندان تئاتر محسوب مي‌شوند.
=== [[تئاتر دولتی آكادمیک اُپرا و بالت صدرالدین عینی|تئاتر دولتی آکادمیک اُپرا و بالت صدرالدین عینی]] ===
این تئاتر در سال 1940 تأسیس شد. سال 1941 نخستین اوپرای تاجیک «شورش واسع» تهیه س. بالاسانیان روی صحنه تئاتر مذکور رفت. در بهار سال 1942 ساختمان باشکوه کنونی این تئاتر واقع در خیابان رودکی [[شهر دوشنبه]] رسماً افتتاح شد. پروژه ساختمان تئاتر توسط معماران 0101 یونکر، د. ی، بلیبین، و. وگولی طراحی شده‌است. سال 1954  این تئاتر به نام [[صدرالدین عینی]] نامیده شد. طی سال‌ها فعالیت، این تئاتر در صحنه خود هنرنمایی هنرمندان برجسته و شایسته‌ای از قبیل ط. فاضل‌اوا، ا. ملاقنداف، م. ب‌هار، ا. اسحاق‌اوا، ا. بابایوا، ح. احمداف، ا. باباقل‌اف، ح. مولانوا، ل. کبیراوا، غ. ولمتزاده، ی. غالب‌اف، ر. بر‌هان‌اف، آ. سبزعلی‌اوا، ب. محمدقل‌اف، ک. کریم‌اف، ملکه صابراوا، م. بر‌هان‌اف و ... را به نمایش گذاشته است. هنرمند و رقاصه باله ملکه صابراوا در دهه هفتاد سده 20 از جمله ستارگان هنر باله جهانی بود که به دریافت جوایز و عناوین جهانی مهم چندین جشنواره­‌های هنری بین‌المللی نایل گردیده‌است. این تئاتر در [[شهر دوشنبه]] قرار دارد.


  گروه هنري تئاتر مذكور به سال 1987 در آلمان، سال 1987 در سويس و سال 1989 در مغولستان هنرنمايي نمود و همچنين در اكتبر سال 1991 در سومين جشنوارة جهاني تئاتري عروسك در تهران شركت نمود.
=== [[تئاتر دولتی جوانان محمودجان واحد‌اف]] ===
این تئاتر سال 1972 توسط تعدادی از  فارغ‌التحصیلان دانشگاه دولتی هنری تئاتری لوناچارسکی شهر [[مسکو]] تأسیس گردید. نخستین نمایشنامه‌ای که تئاتر روی صحنه آورد نمایشنامه «واسا ژالیزنوف» ماکسیم گورگی بود.


'''6-5-10.تئاتر كشوري لختك  (عروسك) شهر چكلافسك'''
به سال 1976 گروه هنرمندان این تئاتر از فارغ‌التحصیلان دانشکده‌‌های هنر‌های زیبای [[تاجیکستان]] و هنر تئاتری شهر [[مسکو]] تکمیل گردید. در صحنه تئاتر مذکور هنرمندان برجسته‌­ای از قبیل امان قادراف، ر. قاسم‌اوا، ک. حامداف، ک. عبدالله‌یوا، م. عابداف، غ. ملایوف، ت. رازق‌اف، ش. صالح‌اف، ع. غلامآف، علی‌نظراوا، ب. مینکبایوف، ا. سعادت‌اوا، م. شرپ‌اف، ف. عمراف، ح. نوراف، م. حامداوا، ب. نعیم‌اف، ض. خوشوقت‌اوا هنرنمایی کرده‌اند. در سال 1980 این تئاتر به نام محمود واحداف هنرپیشه مردمی [[تاجیکستان]] نامزد شد. این تئاتر در [[شهر دوشنبه]] قرار دارد.


اين تئاتر مجموعه‌اي هنري بود كه در سال1950 در زير مجموعة كميتة شمارة 11 شهر چكلاف استان سغد تأسيس گرديد. در سال 1979 براي اجراي نمايشنامة «قصة اول» بر اساس «شاهنامة فردوسي» نامزد دريافت جايزة ويژه گرديد. تئاتر مذكور طي مدت فعاليت خود حدود 150 نمايشنامه به زبانهاي روسي و تاجيكي اجراء نموده است. همچنين در سال 1983 اين تئاتر يك بار ديگر نامزد دريافت جايزة وزارت مدنيت (فرهنگ) شوروي گرديد.
=== [[تئاتر دولتی دراماتیک روسی مایاكوفسکی|تئاتر دولتی دراماتیک روسی مایاکوفسکی]] ===
نخستین و عمده‌ترین تئاتر حرفه‌ای روسی است که سال 1937 در [[تاجیکستان]] تأسیس گردید. نمایشنامه «زمین» ن. ویرتا نخستین نمایشی بود که تئاتر مذکور فعالیت خود را با اجرای آن آغاز کرد. اعضای این تئاتر در ابتدا هنرمندان استودیو تئاتری شهر [[مسکو]] بودند. سال 1937 هنرمندان تئاتر مذکور برای تکمیل هنر خود عازم مسکو شدند و تحت رهبری هنرمندان برجسته­‌ی وقت اتحاد شوروی و. ا. توپورکوف و م. م. یانشین دو نمایشنامه تهیه نمودند.


'''7-5-10.تئاتر كشوري درام و طنز شهر چكلافسك استان سغد'''
سال‌های دهه هشتاد آثار آنتون چخوف «سه خواهر»، ا. استروفسکی «جای پردرآمد» مولیر«ترتوف» و غیره روی صحنه رفتند. در این تئاتر هنرمندان برجسته‌­ای همچون ی. ارگونوفسکایا، ن. ن. ولچکوف، و. ای. بوربوتکا، ا. ا. یرشنکو، ن. ی. کایکوف، ک. د. چیستونا، ز. ی. بلیداروفا، و. ا. دیمینوف، ی. ک. زابکین، ک. س. واروبیوف هنرنمایی کرده‌اند. برزو عبدالرزاق‌اف کارگردان ارشد تئاتر می‌باشد.  این تئاتر در [[شهر دوشنبه]] قرار دارد.


در سال 1949 تأسيس شد و در طول فعاليتش حدود 200 نمايشنامه را اجرا كرده است.
=== [[تئاتر عروسکی شهر دوشنبه]] ===
این تئاتر در سال 1985 با همکاری برخی هنرمندان [[تئاتر دولتی دراماتیک ابوالقاسم لاهوتی|تئاتر لاهوتی]] و [[تئاتر دولتی جوانان محمودجان واحد‌اف|تئاتر جوانان محمود واحد]] تأسیس شد. نخستین کار تئاتر اثر شمسی قیام‌اف به نام «سرگذشت ننوک» بود که آن را بنیان‌گذار تئاتر، کارگردان شادروان عثمان دوران در کاخ پیشاهنگان جمهوری روی صحنه برد. هم‌اکنون تئاتر در ساختمان سابق [[تئاتر دولتی جوانان محمودجان واحد‌اف|تئاتر جوانان]] در مرکز [[شهر دوشنبه]] قرار داد. [[تئاتر عروسکی شهر دوشنبه|تئاتر عروسکی]] پس از نمایشی اثر ن. گوسیوا و س. پوتچکینو «ده شاهزاده» شهرت بیشتری کسب کرد. با این تئاتر کارگردان قزاقستانی بکبلات پارامانوف و مؤلف آلمانی ویت اوتس بروس همکاری نموده‌اند. مهین‌بانو حسن‌اوا، عبدالرافع بزرگزاده، دمیتری یاکوبسونوف و عزت‌الله صفر از جمله بهترین هنرمندان تئاتر محسوب می‌شوند.


گروه هنری تئاتر مذکور به سال 1987 در آلمان، سال 1987 در سویس و سال 1989 در مغولستان هنرنمایی نمود و همچنین در اکتبر سال 1991 در سومین جشنواره جهانی تئاتری عروسک در تهران شرکت نمود.


=== [[تئاتر كشوری لختک (عروسک) شهر چکلافسک|تئاتر کشوری لختک (عروسک) شهر چکلافسک]] ===
این تئاتر مجموعه‌ای هنری بود که در سال 1950 در زیر مجموعه کمیته شماره 11 شهر چکلاف استان سغد تأسیس گردید. در سال 1979 برای اجرای نمایشنامه «قصه اول» بر اساس «شاهنامه فردوسی» نامزد دریافت جایزه ویژه گردید. تئاتر مذکور طی مدت فعالیت خود حدود 150 نمایشنامه به زبان‌های [[زبان روسی|روسی]] و [[زبان تاجیکی|تاجیکی]] اجراء نموده است. همچنین در سال 1983 این تئاتر یک بار دیگر نامزد دریافت جایزه وزارت مدنیت (فرهنگ) شوروی گردید.


'''8-5-10.تئاتر موسيقي ازبكي ناحية ناو'''
=== تئاتر کشوری درام و طنز شهر چکلافسک استان سغد ===
در سال 1949 تأسیس شد و در طول فعالیتش حدود 200 نمایشنامه را اجرا کرده است.


اين تئاتر در سال 1934 در شهر ناو تأسيس شد. توليدكنندگان نمايشنامه‌هاي اين تئاتر در سالهاي 1937 به درام‌هاي ازبكي روي آورده، تعدادي از آثار مهم معاصر ازبكي از جمله لاله‌خان، در درون، يشين، گلسره، باي و خدمتكار (غني و بيچاره و نادار) و … را روي صحنه بردند.
=== تئاتر موسیقی ازبکی ناحیه ناو ===
این تئاتر در سال 1934 در شهر ناو تأسیس شد. تولیدکنندگان نمایشنامه‌‌های این تئاتر در سال‌های 1937 به درام‌‌های ازبکی روی آورده، تعدادی از آثار مهم معاصر ازبکی از جمله لاله‌خان، در درون، یشین، گلسره، بای و خدمتکار (غنی و بیچاره و نادار) و … را روی صحنه بردند.


'''9-5-10.تئاتر موسيقي «تحفه فاضل‌آوا» شهر كاني‌بادام'''
=== تئاتر موسیقی «تحفه فاضل‌آوا» شهر کانی‌بادام ===
تئاتر موسیقی «تحفه فاضل آوا» شهر کانی بادام در سال 1930 تأسیس شد. تاکنون نمایشنامه‌‌های زیادی بر روی صحنه این تئاتر رفته‌اند که از آن جمله می‌توان به نمایشنامه‌‌های عاریت، تحفه، وجدان، کوچه باغ عاشقان، سرود کوهساران، سرّ دل‌ها، ماجرای امتحان،  عشق عرب و ... اشاره کرد.


تئاتر موسيقي «تحفه فاضل آوا» شهر كاني بادام در سال 1930 تأسيس شد. تاكنون نمايشنامه‌هاي زيادي بر روي صحنة اين تئاتر رفته‌اند كه از آن جمله مي‌توان به نمايشنامه‌هاي عاريت، تحفه، وجدان، كوچه باغ عاشقان، سرود كوهساران، سرّ دلها، ماجراي امتحان،  عشق عرب و ... اشاره كرد.
=== تئاتر کشوری طنز و موسیقی «الکسی سِرگِئیوویچ پوشکین» شهرخجند ===
تئاتر کشوری طنز [[موسیقی در تاجیکستان|موسیقی]] پوشکین در سال 1932 در شهر خجند مرکز استان سغد تأسیس شد. این تئاتر در طول فعالیت هنری خود، نمایشنامه‌‌های زیادی را روی صحنه برده است<ref>زهریی، حسن (1391). جامعه و فرهنگ [[تاجیکستان]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص 304-310.</ref>.


'''10-5-10.تئاتر كشوري طنز و موسيقي «الكسي سِرگِئيوويچ پوشكين» شهرخجند'''
== نیز نگاه کنید به ==
[[تئاتر و هنرهای نمایشی زیمبابوه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کانادا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی روسیه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تونس]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ژاپن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی کوبا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی لبنان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مصر]]؛ [[هنر تئاتر مدرن چین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سنگال]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی آرژانتین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی فرانسه]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی مالی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی ساحل عاج]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی تایلند]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اوکراین]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اسپانیا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اردن]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی اتیوپی]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سیرالئون]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قطر]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی سریلانکا]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی گرجستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی قزاقستان]]؛ [[تئاتر و هنرهای نمایشی بنگلادش]].


تئاتر كشوري طنز موسيقي پوشكين در سال 1932 در شهر خجند مركز استان سغد تأسيس شد. اين تئاتر در طول فعاليت هنري خود، نمايشنامه‌هاي زيادي را روي صحنه برده است.
== کتابشناسی ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۳۶

تئاتر در تاجیکستان (1403). برگرفته از سایت آی فیلم 2، قابل بازیابی از https://fa2.ifilmtv.ir/News/Content/71211/%D9%87%D9%86%D8%B1%20%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D8%B1%20%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%2092%20%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B4%D8%AF

در نقش­‌های دیواری شهر «پنج کنت» مربوط به دوره سغدی و قرن سه قبل از میلاد تصویری از سوگواری بر مرگ سیاوش وجود دارد که حالتی نمایشی داشته و شبیه به مجالس عزاداری دسته­‌ای دوران اسلامی می‌باشد. همچنین «ابوبکر محمد بن جعفر النرشخی» در کتاب تاریخ بخارا در قرن 9 میلادی تألیف کرده به تعزیه و عزاداری نمایشی مردم بخارا بر مرگ سیاوش اشاره کرده و سابقه آن را سه هزار سال ذکر کرده است. نوحه­‌هایی که در آن زمان بر مرگ سیاوش می­‌خواندند «کین سیاوش» نام داشت. احتمال می‌رود که مراسم عزاداری با اجرای نمایش‌‌هایی از زندگی سیاوش همراه بوده باشد. مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد «مغ»‌ها سرود‌های اوستا را که حالت گفت و گو داشته به صورت سوال و جواب و نمایشی اجرا می‌کرده‌اند. همچنین در قرون اولیه اسلامی و به خصوص عصر سامانیان نقالی و روایت حماسه‌‌ها و افسانه‌‌های پادشاهی ایرانی رواج داشته است؛ با این وجود تاجیک­‌ها تا قبل از انقلاب کمونیستی 1917 با تئاتر هیچ آشنایی نداشتند. بعد از انقلاب، هنر تئاتر مطابق با سیاست همگانی کردن هنر شروع به رشد کرد و به تدریج سالن­‌ها و گروه‌های تئاتر تأسیس شد. در واقع می‌­توان گفت که اگر چه نمایش­‌های سنتی از قدیم در تاجیکستان وجود داشته است، اما تئاتر به سبک غربی اولین بار در دهه 1920 میلادی توسط روس‌ها به تاجیکستان آورده شد. افتتاح اولین گروه تئاتر در دوشنبه در سال 1929م. بود[۱]. بین سال‌های 1919 تا 1929م. نمایش­نامه­‌های متعددی با موضوعات انقلاب، مبارزه بر ضد ستمگران، آرمان‌‌های کارگری، مبارزه با بی­‌سوادی، تقسیمات زمین و غیره اجرا شد که اکثراً تشریفاتی و سفارشی بوده‌اند و حالتی شعارگونه داشتند. در سال 1929م. اولین سالن تئاتر به شیوه اروپایی در شهر دوشنبه تأسیس شد و اولین تلاش‌‌ها برای آموزش و همگانی کردن تئاتر آغاز گردید.

اولین هنرپیشگان، درام نویسان و آهنگ­سازان از بین استعداد‌هایی از نواحی گوناگون تاجیک­‌نشین به دوشنبه آمدند و در تجربه خود برای تهیه نخستین نمایش­‌های ملی آثاری از زبان‌های ترکی و ازبکی را به اجرا درآوردند. دوره شکل­ گیری تئاتر تاجیک و آموزش و یافتن بازیگران جدید هفت سال طول کشید.

تئاتر ملی دوره نشو و نمای خود را از سال 1937م. آغاز و در این زمان یک گروه متخصصین دانشمند و با تجربه روس به تاجیکستان آمدند و راه­‌های پیشرفت تئاتر را آموزش دادند. اسلوب شیوه اصلاح طلب بزرگ تئاتر روس «استانیسلاوسکی» اساس کار بازیگران تاجیک گردید. تئاتر تاجیک نیز سبک استانیسلاوسکی را اساس کار خود قرار داد یعنی اسلوب استانیسلاوسکی را در شکلی که به طبیعت ملی آن نزدیک است آزادنه و بی واسطه از آن خود کرد. این اسلوب همچنین به سنت‌‌های ادبی معین ادبیات فولکلور و تئاتر فولکلوریک داخل شده به کشف و صیقل یافتن سنت‌‌ها نیز مدد رسانید. حاضر جوابی، آهنگ‌‌های ظریف، جزئیات تند و تیز و واسطه‌‌های پانتومیم که از بدیهه گویی مجریان مردمی قدیمی شده است. سیمای نمایش­‌های مضحک تاجیک با بازی جدید و باورکردنی هنرپیشگان فرق می‌کنند و بسیاری اوقات در صحنه‌‌های علی­حده نمایش‌‌های قدیمی به صورت نو و در اجرای نقش‌‌ها درخشش‌‌های تازه دیده می‌شود. در تئاتر مردمی و نمایش‌‌های عامیانه هجوآمیز تیز و تند تلخی و طعنه و اسهزا خاص وجود دارد این زمینه هجوی در بعضی نمایش‌‌ها (نظیر فرمان «کدوشاه»، «عروس پنج صومعی»، «شب بیست و هشتم» با کامیابی‌‌های تئاتر زمان حاضر و از روی منطق درست و دقیق اجتماعی و یافتن طبیعت و خصلت انسان پدیدار شدند. به این ترتیب تئاتر‌ها در زمان تهیه تئاتر کلاسیک به رقص و موسیقی ملی توجه خاص دارند و به احساس قهرمان‌‌ها که در ادبیات اعصار گذشته خاص بوده مراجعت می‌نمایند. از بهترین و سرشناس‌ترین بازیگران تراژیک «محمد جان قاسموف» در اجرای نقش‌‌های اتللو و شاه لیر، «صوفیه تویباوا» و «خیری نظروا» در نقش ژولیت و «اصلی بر‌هانوف» در نقش کنت مرکوسیا، «حاجی قل» و «رحمت ا... لاربیسنا» در نقش گلاستیر، «علی نظر خواجه یف» در نقش رومئو و «گولچهر ابقایوا» در نقش دایه را باید نام برد. تراژدی شکسپیر در صحنه تاجیک موفقیت‌‌های بزرگی داشته‌است و برای تماشاگران همچون نمایش کنونی همواره در دسترس بوده و هستند و تئاتر ملی تاجیک از مضامین آثار شکسپیر و کمدی­‌های قرن 18 ایتالیا و خصلت قهرمانان آن برای تطبیق با سنت‌‌های ملی استفاده فراوان برد. بدیهه­‌سازی وضعیت­‌های خنده‌­آور نمایش­نامه­‌ها و تند و تیز کردن عبارات آن‌ها را به تماشاگران نشان داد و خصوصیت‌‌های دیگری نیز به هنر اجرای تئاتر تاجیکی افزود.

درام نویسان معروف تاجیک «غنی عبدالله»، «ساتیم الغزاده»، «جلال اکرمی»، «فیض الله انصاری»، «مهمان بختی»، و دیگران آفریدند. بهترین آثاری که ارزش­‌های بدیعی دارند بر اساس آثار کلاسیک تهیه شده‌اند. هنرمندان به آثار دراماتیک موسیقایی توجه دارند و این گونه نمایش­نامه­‌ها را با همکاری نویسندگان و آهنگ سازان می‌­آفرینند در درام کمدی موسیقایی، قهرمان­‌ها ضمن گفتگو گه گاه احساساشان را با آوازخوانی یا حرکات موزون بیان می­کنند؛ از آنجا که موسیقی از بدو تولد فر تاجیک تا زمان مرگ با او همراست و در همه لحظه­‌ها موسیقی در زیست و زندگی جاریست، بنابراین شوق و علاقه مردم نسبت به نمایش­‌های موزیکال زیاد است. مهم­ترین شخصیت­‌های تئاتر اپرا و باله «صدرالدین عینی» است که از سال 1940 در زمینه تئاتر موزیکال تاجیک فعال بوده است. او قریب 60 سال است که در این تئاتر فعالیت دارد و در ظرف این سال­‌ها بیش از 20  اپرای تاجیک به وجود آمده است. تئاتر اپرا و باله تاجیک آثار کلاسیک بزرگ دنیا را به صحنه می‌­آورند و تماشاگران را با دیگر اثر‌های جهان آشنا می‌سازد. در تئاتر صدرالدین خوانندگان زبردست اپرای ملی از قبیل «حنیفه مولانا»، «حاجی احمدوف»، «لطفی کبیروا»، «احمد باباقولوا»، «نظام همرابایف»، «اکبر میررحیموف»، اپرا‌هایی اجرا می­‌کنند. در بخش بالت «ملک صابروا» هنرمند ممتاز را که در شهر سن پترزبرگ تعلیم یافته‌است به هنر باله جهان عرضه کرد.

سال­‌های اخیر در پیشرفت تئاتر تاجیک بعضی برنامه­‌های مفید اجرا شده است. هر دو سال جشنواره تئاتر‌های جمهوری «پرستو» برگزار می­‌شود که در آن بهترین نمایش­‌ها نشان داده می­‌شوند؛ به جز این سال در خجند نیز مسابقه­‌ای میان پنج تئاتر ولایت برگزار می‌­شود. پس از جنگ­‌های داخلی که در اول سال­‌های 1990م. آغاز شد وضعیت تئاتر‌های جمهوری رو به ضعف گرایید، گروهی از هنرمندان به سبب شرایط نامساعد اقتصادی مجبور شدند تغییر شغل دهند.

در طول 70 سال گروهی از بازیگران تاجیک رشد قابل ملاحظه­‌ای داشته‌­اند  و هر یکی از آن‌ها شخصیت‌‌های برجسته و خاص ­‌اند. سبک رئالیسم را «محمود واحدوف»، «‌هاشم گدایف»، «آدینه عثماوا»، «صاحبت قاسموا»، «گلندام صفر علیوا» بازیگران این کشور ادامه دادند. سال‌‌های اخیر شمار کارگردان‌‌های ملی زیاد شد. آن‌ها در مسکو و سن پترزبورگ تحصیل کرده و نمایش‌‌های اجراشده توسط کارگردان‌‌هایی چون «برزو عبدالزاق»، «شوکت خلیلوف میرا»، «وطن میروف»، «فرخ قاسموف»، «بهرام طاهروف» و «سلطان عثمانف» جوایز تئاتری بسیاری دریافت کردند.

کارگردان صاحب استعداد «فرخ قاسموف» گروه بازیگران هم فکر و باستعدادی را گرد آورد. آنان را آموزش و سال 1990م. تئاتر «آ‌هارون» را تشکیل داد. با تأسیس این گروه در تئاتر تاجیک یک جریان جدید آغاز شد. آ‌هارون تئاتریست، با اعتقاد بر زنده کردن دوباره تئاتر کلاسیک ملی تاجیک خصوصاً ادبیات مربوط به تصوف و رمز و اشاره­‌ها و فلسفه آن. آ‌هارون گروهی است که از ویژگی رومانیسیسم کارگردان فراوان استفاده می‌کند و توانسته تماشاگران را تسخیر کند. در حال حاضر بیش از 16 گروه تئاتر دولتی در تاجیکستان کار می‌کنند که از این تعداد دو تا روسی و یک ازبکی و باقیمانده تاجیک است. غیر از این حدود 18 تئاتر مردمی با بازیگران تاجیک نیز وجود دارد. تئاتر‌های دولتی دائمی اند و برای خود گروهی معین دارند. در سال بیش از سه نمایش را آماده کرده و اجرا می‌کنند.

بعضی از این نمایش­‌ها که مورد پسند فراوان تماشاگران است 12 سال عمر می­‌کنند. چنانچه مضحکه «انتخاب داماد حاجی صادق» با کارگردانی «‌هاشم گدایف» و اجرای نقش اصلی توسط «بر‌هان رجیلوف» نزدیک 800 بار نشان داده شد و چندین سال برنامه تئاتر مشهور «ابوالقاسم لاهوتی» بود. هر سال، هفته تئاتر برای کودکان به اجراء در می­‌آید که در آن همه در تئاتر‌ها شرکت ­کرده و اغلب در نوع خود نمایش­‌های نویی نشان می‌دهند[۲].

امروزه یازده گروه ملی تئاتر در سرتاسر تاجیکستان فعالیت می­‌کنند. در دوره اتحاد شوروی تئاتر مورد حمایت مسکو بود. همان­ گونه که گفته شد، بازیگران تئاتر بیش از همه از مکتب استانیسلاوسکی الهام گرفته‌اند و از نظر کیفیت کار به درجات عالی رسیده‌اند. در آن دوران بازیگران و دست­اندرکاران تئاتر از امکانات ویژه و ممتازی برخوردار بودند. پس از استقلال این وضعیت تغییر کرده است اما هنوز اتحادیه هنرمندان تئاتر به عنوان نهادی مهم حافظ منافع آن‌ها است[۱].

جدول شماره 1. گروه­‌های مهم تئاتر در تاجیکستان[۱]

نام گروه محل استقرار
تئاتر ملی تاجیکستان دوشنبه
گروه تئاتر ا‌هارون دوشنبه
تئاتر دولتی کمال خجندی خجند
تئاتر کمدی موسیقایی رودکی خاروق
تئاتر دراماتیک فرغان تپه ولایت ختلان

تئاتر دولتی دراماتیک ابوالقاسم لاهوتی

تئاتر دولتی دراماتیک ابوالقاسم لاهوتی نخستین تئاتر حرفه‌ای جمهوری است که سال 1929 تأسیس گردید. تقریباً همه نمایش­نامه‌‌های درام‌نویس­‌های مشهور جمهوری روی صحنه تئاتر مذکور رفته‌اند. نمایشنامه‌نویسی تاجیک بر مبنای تئاتر مذکور عرض وجود و رشد کرده است. طی سال­‌های موجودیت تئاتر بیش از 70 نمایشنامه مؤلفان تاجیک و شاهکار‌های ادبیات جهان را در معرض دید تماشاگران قرار داد. در زمینه رشد فعالیت هنری تئاتر نقش کارگردانان و هنرمندانی از قبیل م. قاسم‌اف، م. خلیل‌اف، گ. بقایوا، ا. بر‌هان‌اف، ا. سعیداف، ا. سلیمان‌اف، ح. رحمت‌الله‌یف، ت. فاضل‌اوا، ع. محمدجان‌اف، ه. گدایف، ح. عبدرزاق‌اف، ص. طویبایوا، ط. غفاراوا، ظ. دوست‌محمداف، م. عیسی‌یوا، ب. رجب‌اف، گ. ذوق‌یبک‌اف، خ. نظراوا، م. کمال‌اوا، م. امین‌اوا و امثال آن‌ها بسیار مهم می‌باشد. این تئاتر در شهر دوشنبه قرار است.

تئاتر دولتی آکادمیک اُپرا و بالت صدرالدین عینی

این تئاتر در سال 1940 تأسیس شد. سال 1941 نخستین اوپرای تاجیک «شورش واسع» تهیه س. بالاسانیان روی صحنه تئاتر مذکور رفت. در بهار سال 1942 ساختمان باشکوه کنونی این تئاتر واقع در خیابان رودکی شهر دوشنبه رسماً افتتاح شد. پروژه ساختمان تئاتر توسط معماران 0101 یونکر، د. ی، بلیبین، و. وگولی طراحی شده‌است. سال 1954  این تئاتر به نام صدرالدین عینی نامیده شد. طی سال‌ها فعالیت، این تئاتر در صحنه خود هنرنمایی هنرمندان برجسته و شایسته‌ای از قبیل ط. فاضل‌اوا، ا. ملاقنداف، م. ب‌هار، ا. اسحاق‌اوا، ا. بابایوا، ح. احمداف، ا. باباقل‌اف، ح. مولانوا، ل. کبیراوا، غ. ولمتزاده، ی. غالب‌اف، ر. بر‌هان‌اف، آ. سبزعلی‌اوا، ب. محمدقل‌اف، ک. کریم‌اف، ملکه صابراوا، م. بر‌هان‌اف و ... را به نمایش گذاشته است. هنرمند و رقاصه باله ملکه صابراوا در دهه هفتاد سده 20 از جمله ستارگان هنر باله جهانی بود که به دریافت جوایز و عناوین جهانی مهم چندین جشنواره­‌های هنری بین‌المللی نایل گردیده‌است. این تئاتر در شهر دوشنبه قرار دارد.

تئاتر دولتی جوانان محمودجان واحد‌اف

این تئاتر سال 1972 توسط تعدادی از  فارغ‌التحصیلان دانشگاه دولتی هنری تئاتری لوناچارسکی شهر مسکو تأسیس گردید. نخستین نمایشنامه‌ای که تئاتر روی صحنه آورد نمایشنامه «واسا ژالیزنوف» ماکسیم گورگی بود.

به سال 1976 گروه هنرمندان این تئاتر از فارغ‌التحصیلان دانشکده‌‌های هنر‌های زیبای تاجیکستان و هنر تئاتری شهر مسکو تکمیل گردید. در صحنه تئاتر مذکور هنرمندان برجسته‌­ای از قبیل امان قادراف، ر. قاسم‌اوا، ک. حامداف، ک. عبدالله‌یوا، م. عابداف، غ. ملایوف، ت. رازق‌اف، ش. صالح‌اف، ع. غلامآف، علی‌نظراوا، ب. مینکبایوف، ا. سعادت‌اوا، م. شرپ‌اف، ف. عمراف، ح. نوراف، م. حامداوا، ب. نعیم‌اف، ض. خوشوقت‌اوا هنرنمایی کرده‌اند. در سال 1980 این تئاتر به نام محمود واحداف هنرپیشه مردمی تاجیکستان نامزد شد. این تئاتر در شهر دوشنبه قرار دارد.

تئاتر دولتی دراماتیک روسی مایاکوفسکی

نخستین و عمده‌ترین تئاتر حرفه‌ای روسی است که سال 1937 در تاجیکستان تأسیس گردید. نمایشنامه «زمین» ن. ویرتا نخستین نمایشی بود که تئاتر مذکور فعالیت خود را با اجرای آن آغاز کرد. اعضای این تئاتر در ابتدا هنرمندان استودیو تئاتری شهر مسکو بودند. سال 1937 هنرمندان تئاتر مذکور برای تکمیل هنر خود عازم مسکو شدند و تحت رهبری هنرمندان برجسته­‌ی وقت اتحاد شوروی و. ا. توپورکوف و م. م. یانشین دو نمایشنامه تهیه نمودند.

سال‌های دهه هشتاد آثار آنتون چخوف «سه خواهر»، ا. استروفسکی «جای پردرآمد» مولیر«ترتوف» و غیره روی صحنه رفتند. در این تئاتر هنرمندان برجسته‌­ای همچون ی. ارگونوفسکایا، ن. ن. ولچکوف، و. ای. بوربوتکا، ا. ا. یرشنکو، ن. ی. کایکوف، ک. د. چیستونا، ز. ی. بلیداروفا، و. ا. دیمینوف، ی. ک. زابکین، ک. س. واروبیوف هنرنمایی کرده‌اند. برزو عبدالرزاق‌اف کارگردان ارشد تئاتر می‌باشد.  این تئاتر در شهر دوشنبه قرار دارد.

تئاتر عروسکی شهر دوشنبه

این تئاتر در سال 1985 با همکاری برخی هنرمندان تئاتر لاهوتی و تئاتر جوانان محمود واحد تأسیس شد. نخستین کار تئاتر اثر شمسی قیام‌اف به نام «سرگذشت ننوک» بود که آن را بنیان‌گذار تئاتر، کارگردان شادروان عثمان دوران در کاخ پیشاهنگان جمهوری روی صحنه برد. هم‌اکنون تئاتر در ساختمان سابق تئاتر جوانان در مرکز شهر دوشنبه قرار داد. تئاتر عروسکی پس از نمایشی اثر ن. گوسیوا و س. پوتچکینو «ده شاهزاده» شهرت بیشتری کسب کرد. با این تئاتر کارگردان قزاقستانی بکبلات پارامانوف و مؤلف آلمانی ویت اوتس بروس همکاری نموده‌اند. مهین‌بانو حسن‌اوا، عبدالرافع بزرگزاده، دمیتری یاکوبسونوف و عزت‌الله صفر از جمله بهترین هنرمندان تئاتر محسوب می‌شوند.

گروه هنری تئاتر مذکور به سال 1987 در آلمان، سال 1987 در سویس و سال 1989 در مغولستان هنرنمایی نمود و همچنین در اکتبر سال 1991 در سومین جشنواره جهانی تئاتری عروسک در تهران شرکت نمود.

تئاتر کشوری لختک (عروسک) شهر چکلافسک

این تئاتر مجموعه‌ای هنری بود که در سال 1950 در زیر مجموعه کمیته شماره 11 شهر چکلاف استان سغد تأسیس گردید. در سال 1979 برای اجرای نمایشنامه «قصه اول» بر اساس «شاهنامه فردوسی» نامزد دریافت جایزه ویژه گردید. تئاتر مذکور طی مدت فعالیت خود حدود 150 نمایشنامه به زبان‌های روسی و تاجیکی اجراء نموده است. همچنین در سال 1983 این تئاتر یک بار دیگر نامزد دریافت جایزه وزارت مدنیت (فرهنگ) شوروی گردید.

تئاتر کشوری درام و طنز شهر چکلافسک استان سغد

در سال 1949 تأسیس شد و در طول فعالیتش حدود 200 نمایشنامه را اجرا کرده است.

تئاتر موسیقی ازبکی ناحیه ناو

این تئاتر در سال 1934 در شهر ناو تأسیس شد. تولیدکنندگان نمایشنامه‌‌های این تئاتر در سال‌های 1937 به درام‌‌های ازبکی روی آورده، تعدادی از آثار مهم معاصر ازبکی از جمله لاله‌خان، در درون، یشین، گلسره، بای و خدمتکار (غنی و بیچاره و نادار) و … را روی صحنه بردند.

تئاتر موسیقی «تحفه فاضل‌آوا» شهر کانی‌بادام

تئاتر موسیقی «تحفه فاضل آوا» شهر کانی بادام در سال 1930 تأسیس شد. تاکنون نمایشنامه‌‌های زیادی بر روی صحنه این تئاتر رفته‌اند که از آن جمله می‌توان به نمایشنامه‌‌های عاریت، تحفه، وجدان، کوچه باغ عاشقان، سرود کوهساران، سرّ دل‌ها، ماجرای امتحان،  عشق عرب و ... اشاره کرد.

تئاتر کشوری طنز و موسیقی «الکسی سِرگِئیوویچ پوشکین» شهرخجند

تئاتر کشوری طنز موسیقی پوشکین در سال 1932 در شهر خجند مرکز استان سغد تأسیس شد. این تئاتر در طول فعالیت هنری خود، نمایشنامه‌‌های زیادی را روی صحنه برده است[۳].

نیز نگاه کنید به

تئاتر و هنرهای نمایشی زیمبابوه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی کانادا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی روسیه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی تونس؛ تئاتر و هنرهای نمایشی ژاپن؛ تئاتر و هنرهای نمایشی کوبا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی لبنان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی مصر؛ هنر تئاتر مدرن چین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی سنگال؛ تئاتر و هنرهای نمایشی آرژانتین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی فرانسه؛ تئاتر و هنرهای نمایشی مالی؛ تئاتر و هنرهای نمایشی ساحل عاج؛ تئاتر و هنرهای نمایشی تایلند؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اوکراین؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اسپانیا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اردن؛ تئاتر و هنرهای نمایشی اتیوپی؛ تئاتر و هنرهای نمایشی سیرالئون؛ تئاتر و هنرهای نمایشی قطر؛ تئاتر و هنرهای نمایشی سریلانکا؛ تئاتر و هنرهای نمایشی گرجستان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی قزاقستان؛ تئاتر و هنرهای نمایشی بنگلادش.

کتابشناسی

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ تاجیکستان (1387). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، ص 36.
  2. ↑ تئاتر در تاجیکستان (1386). نخستین جشنواره تئاتر اکو. تهران، ص 67-68.
  3. ↑ زهریی، حسن (1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 304-310.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=تئاتر_و_هنرهای_نمایشی_تاجیکستان&oldid=55010»