زبان و ادبیات زیمبابوه: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''   '''
[[پرونده:ادبیات زیمبابوه.png|بندانگشتی|زبان و ادبیات زیمبابوه(1403). برگرفته از سایت کتاب بوم، قابل بازیابی از [https://bookland.ir/blog/writer/78/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7/ https://bookland.ir/blog/writer/78/]]]معدود نویسندگان و شاعران [[زيمبابوه|زیمبابوه‌]]<nowiki/>ای دوران استعمار، داستان‌ها و اشعار حماسی و رزمی خود را به زبان‌های بومی تألیف و می‌سرودند. ادبیات این دوره روایت خشونت‌های استعمارگران علیه صاحبان اصلی کشور بود. آنان می‌کوشیدند احساسات میهن پرستی روشنفکران و نخبگان کشور را برانگیخته به نجات ملت وادارند.
'''1-1. دوران استعمار'''


 پدید آورندگان این آثار در قالب شعر و داستان، ملت را هر چه بیشتر نسبت به ظلم و بی‌عدالتی سفیدپوستان استعمارگر مطلع می‌ساختند و با آگاهی بخشی و تحریک احساسات انسانی و میهنی آنان را علیه نظام استعماری بر می‌انگیختند.


کتاب "[[زيمبابوه|زیمبابوه]]"  اثر دانیل ژوآنو یکی از کتاب‌هایی بود که خشونت سفیدپوستان نژادپرست علیه بومیان را در شکل داستان‌های کوتاه بازگو می‌کرد و یا رمان "آوارگان" به بازگویی داستان بی‌خانمانی و آوارگی سیاهان و سرنوشت شوم آنان می‌پرداخت<ref>Mansisler,(1367). p. 121.</ref>.


معدود نویسندگان و شاعران  زیمبابوه ای دوران استعمار ،داستان ها و اشعار حماسی و رزمی خود را به زبان های بومی تألیف و می سرودند .ادبیات این دوره روایت خشونت های  استعمار گران علیه صاحبان اصلی کشور بود.آنان می کوشیدند احساسات میهن پرستی روشنفکران و نخبگان کشور را برانگیخته به نجات ملت وادارند.  
=== [[ادبیات بومی زیمبابوه در دوران استقلال|ادبیات بومی در دوران استقلال]] ===
از میان نویسندگان دوران استقلال می‌توان از کسانی چون "دامبودزو ماره چه را" (Dambudzu Marechera)، "[[استنلی نیامفوکودزا]]" (Stanley Nyamfukudza)، شیمر چینودیا" (ShimmerChinodya)، "[[چنجه رایی هوه]] " (Chenjerai Hove) و تسی تسی دانگارمبا" (TsitsiDangarembga) که در آثار خود در دهه 80-1970 ساختار اجتماعی [[زيمبابوه|زیمبابوه]] را مورد بررسی و مطالعه قرار داده‌اند، نام برد. تالیفات آنان بیشتر به بررسی دوران پیش از استقلال می‌پردازد هرچند انتقادهای سیاسی پس از استقلال را هم شامل می‌شود.


  پدید آورندگان این آثار در قالب شعر و داستان،ملت را هر چه بیشتر نسبت به ظلم و بی عدالتی سفید پوستان استعمارگر مطلع می ساختند و با آگاهی بخشی و تحریک احساسات انسانی و میهنی آنان را علیه نظام استعماری بر می انگیختند.کتاب "زیمبابوه" اثر دانیل ژوآنو یکی از کتاب هایی بود که خشونت سفید پوستان نژادپرست علیه بومیان  را در شکل داستان های کوتاه بازگو می کرد و یا رمان"آوارگان" به بازگویی داستان بی خانمانی و آوارگی سیاهان و سرنوشت شوم آنان می پرداخت. (Mansisler,1367:121)
=== [[ادبیات معاصر زیمبابوه|دوران معاصر]] ===
از سال 2000 به بعد، موضوع زمین‌های کشاورزی در [[زيمبابوه|زیمبابوه]] به مسئله‌ای سیاسی تبدیل شده پس از آن سوژه‌ای برای ادبیات داستانی گردید. مبارزات مردم برای باز پس‌گیری زمین‌های تصاحب شده توسط سفیدپوستان موضوع بسیاری از داستان‌های این دوره به زبان‌های بومی بود.  


در این دوره شاهد ورود شعارهای سیاسی چون "[[زيمبابوه|زیمبابوه]] دیگر هرگز دوباره مستعمره نخواهد شد<ref>موگابه (2001).</ref>". به حوزه ادبیات هستیم.


'''2-1.ادبیات بومی در دوران استقلال''' 
حوزه ادبیات [[زيمبابوه|زیمبابوه]] به خصوص در بخش ادبیات شونا در دوران معاصر(دهه 2000) و پس از آن که کشور با تحولات و بحران‌های سیاسی روبرو گردید، متحول شد. یأس و ناامیدی ناشی از رقابت‌ها و تنش‌های سیاسی، بحران‌های اقتصادی، معضلات اجتماعی و چالش‌های فرهنگی که بر زندگی مردم سایه انداخته بود، نویسندگان را بر آن داشت تا با خلق آثاری در قالب داستان، دردها و مصایب آنان را به تصویر کشانده همگان را از اوضاع اسفناک حاکم بر کشور آگاه سازند<ref>Rankaprimorac and Chan, Stephen (2007). Zimbabwe in Crisis: The international response and the space of silence. Routledge. p. 98.</ref>.


از میان نویسندگان دوران استقلال می توان از کسانی چون "دامبودزو ماره چه را"<sup>[1]</sup>،"استنلی نیامفوکودزا"<sup>[2]</sup> ، شیمر چینودیا"<sup>[3]</sup>، "چنجه رایی هوه "<sup>[4]</sup>و تسی تسی دانگارمبا"<sup>[5]</sup> که در آثار خود در دهه 80-1970 ساختار اجتماعی زیمبابوه را مورد بررسی و مطالعه قرار داده اند،نام برد.تالیفات آنان بیشتر به بررسی دوران پیش از استقلال می پردازد هرچند انتقادهای سیاسی پس از استقلال را هم شامل می شود.
نویسندگان دوران استقلال [[زيمبابوه|زیمبابوه]] مانند "[[چارلز مونگوشی]]" (Charles Mungoshi) در دهه 70 و "چنجه رایی هوه" (ChenjeraiHove) در دهه 80 با تألیفات خود و ترجمه آثار نویسندگان نامی آفریقایی به زبان شونا، باعث رشد و توسعه ادبیات بومی [[زيمبابوه|زیمبابوه]] شدند. در سال 1987 "مونگوشی" کتاب داستان " دانه‌های گندم" (Grain of Wheat) نوشته "انگوگیو" (Ngugi vh) را از زبان انگلیسی با عنوان "تسانگو یمبئو" (TsangoYembeu) به زبان شونا ترجمه کرد. این رویداد ادبی برای جامعه در حال تحول [[زيمبابوه|زیمبابوه]] آن دوران بسیار مهم بود. نتایج فعالیت‌های ادبی نویسندگانی چون "مونگوشی" به مردم در غلبه بر از خود بیگانگی و دوری از هویت ملی که در پی رفتارهای تحقیر آمیز سفیدپوستان در طی سالیان دراز بر جامعه حاکم شده بود، کمک می‌کرد. اگر چه داستان‌های شونا در دوران حکومت نژادپرست رودزیا بخشی از ادبیات سیاست استعماری محسوب می‌شد، اما همین داستان‌ها پس از استقلال توانستند احساسات و سیاست‌های ملی‌گرایی را در مردم توسعه دهند.


=== [[نویسندگان معاصر زیمبابوه|نویسندگان معاصر]] ===


'''2-1-1 . دوران معاصر'''
==== [[دوريس لسينگ|دوریس لسینگ]] ====
خانم دوریس لسینگ نویسنده نامدار [[زيمبابوه|زیمبابوه]]<nowiki/>‌ای در سال 1919 در ایران به دنیا آمد. سال 1949 رهسپار لندن شد و در همان سال اولین رمان ادبی خود به نام "آواز علف" را منتشر کرد. لسینگ در این کتاب به شرح وضعیت زندگی سیاهان پرداخته بود و انتشار آن باعث شهرت فراوان وی در سراسر جنوب آفریقا شد. لسینگ در دهه‌های 1960 تا 1990 به تألیف و چاپ کتاب‌های مختلف با موضوعات گوناگون ادامه داد و با دریافت جوایز مختلف ادبی به یکی از سرشناس‌ترین چهره‌های ادبی آفریقا در اروپا تبدیل شد.


از سال 2000 به بعد،موضوع زمین های کشاورزی در زیمبابوه به مسئله ای سیاسی تبدیل شده پس از آن سوژه ای برای ادبیات داستانی گردید.مبارزات مردم برای باز پس گیری زمین های تصاحب شده توسط سفیدپوستان موضوع بسیاری از داستان های این دوره  به زبان های بومی بود.  
دوریس لسینگ از معدود نویسندگان سفیدپوست [[زيمبابوه|زیمبابوه]] است که در اکثر کتاب‌های خود به خصوص آثار منتشر شده از وی در دهه‌های 1950 تا 1970 به شدت از رفتار و عملکرد رژیم‌های نژاد پرست آفریقای جنوبی و رودزیای جنوبی در سرکوب سیاه‌پوستان این کشورها و نادیده گرفتن حقوق و آزادی‌های فردی آن‌ها انتقاد کرده است. در آثار وی تعارض تمدن‌ها و فرهنگ‌ها و تمایزات موجود بین فرهنگ غرب و فرهنگ سنتی آفریقا به نحو بارزی به چشم می‌خورد و همین موضوع سبب شد در سال 1956 نام وی در لیست سیاه افراد ممنوع الورود به آفریقای جنوبی و رودزیای جنوبی قرار بگیرد. اوج خشم وی از رفتار ناعادلانه سفیدپوستان کشورهای رودزیا و آفریقای جنوبی در داستان‌های "آواز علف" و "خورشید در زیر پاهای ما" متبلور می‌گردد. دوریس در این دو رمان جذاب، رفتار خشن و سرکوب‌گرایانه سفیدپوستان و خشم توأم با صبوری سیاهان را با عبارات و واژه‌های زیبای ادبی به تصویر کشیده است. آخرین کتاب وی (The story of general dann Mara’s daughter and the snowdog) در سال 2005 میلادی در لندن منتشر شد.


در این دوره شاهد ورود شعارهای سیاسی چون"زیمبابوه دیگر هرگز دوباره مستعمره نخواهد شد"(موگابه،2001) به حوزه ادبیات هستیم.
هیچ یک از نویسندگان سفیدپوست مهاجر مانند دوریس لسینگ نتوانسته است برای کشور سابق خود، که تنها خاطره‌ای دور از آن در ذهن این نویسنده سالخورده باقی مانده، افتخار آفرین باشد. وی تنها یک بار در سال 1990 به [[زيمبابوه|زیمبابوه]] سفر کرد<ref>عرب احمدی، امیربهرام (1382). [https://wikimelal.ir/%D8%B2%D9%8A%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87 زیمبابوه] سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.</ref>.


حوزه ادبیات زیمبابوه به خصوص در بخش ادبیات  شونا در دوران معاصر(دهه 2000) و پس از آن که کشور  با تحولات  و بحران های سیاسی روبرو گردید،متحول شد.یأس  و ناامیدی ناشی از رقابت ها  و تنش های سیاسی،بحران های اقتصادی ،معضلات اجتماعی و  چالش های فرهنگی که بر زندگی مردم سایه انداخته بود،  نویسندگان را بر آن داشت تا با خلق آثاری در قالب داستان، درد ها و مصایب آنان را به تصویر کشانده همگان را از اوضاع اسفناک حاکم بر کشور آگاه سازند.(Rankaprimorac،98:2007)
==== [[سولومون موتسوايرو|سولومون موتسوایرو]] ====
دکتر سولومون موتسوایرو از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین شعرا و نویسندگان [[زيمبابوه|زیمبابوه]] و رودزیای جنوبی سابق به شمار می‌رود. سولومون در سال 1924 در منطقه مازوه به دنیا آمد. وی اولین نویسنده‌ای بود که پس از انقلاب در [https://www.uz.ac.zw/ دانشگاه زیمبابوه] تدریس زبان‌های شونایی را آغاز کرد. وی چندین کتاب و رمان ادبی به زبان‌های شونا و انگلیسی تألیف نموده است. مهم‌ترین آثار وی عبارتند از:


نويسندگان دوران استقلال زيمبابوه مانند "چارلز مونگوشی"<sup>[6]</sup> در دهه 70 و "چنجه رایی هوه"<sup>[7]</sup> در دهه 80 با تألیفات خود و ترجمه آثار نویسندگان نامی آفریقایی به زبان شونا،باعث رشد و توسعه ادبيات بومی زیمبابوه شدند.در سال 1987 "مونگوشی" كتاب داستان " دانه های گندم"<sup>[8]</sup> نوشته "انگوگیو"<sup>[9]</sup> رااز زبان انگلیسی با عنوان "تسانگو یمبئو"<sup>[10]</sup> به زبان شونا ترجمه کرد.این رويداد ادبي براي جامعه در حال تحول زيمبابوه آن دوران بسيار  مهم بود.نتایج فعالیت های ادبی نويسندگاني چون" مونگوشی" به مردم در غلبه بر از خود بيگانگی و دوری از هویت ملی که در پی  رفتارهای تحقیر آمیز سفید پوستان در طی سالیان دراز بر جامعه حاکم شده بود،کمک می کرد.اگر چه داستان های شونا  در دوران حکومت نژاد پرست رودزيا بخشي از ادبيات سياست استعماری محسوب مي شد،اما همین داستان ها پس از استقلال توانستند احساسات و سياست های ملی گرايی را در مردم توسعه دهند.  
* فسو (Feso) (1965)؛
* ماپوندرا سرباز [[زيمبابوه|زیمبابوه]] (1978)؛
* چامینوکا پیغمبر [[زيمبابوه|زیمبابوه]] (1982).


'''-      نویسندگان معاصر'''
سولومون موتسوایرو در رمان‌ها و اشعار شونایی خود به زیبایی به بیان احساسات و خاطرات دوران کودکی خود از زادگاهش، جنگ‌های آزادی بخش، ویرانی روستاها توسط سفیدپوستان در دوره نبردهای آزادی خواهانه، عشق به میهن، اهمیت آزادی و… پرداخته است. وی هر چند بر اهمیت حفظ جایگاه زبان انگلیسی در کشور تأکید دارد، ولی نگارش کتاب به زبان‌های شونا و اندبله را موجب تحکیم ساختار فرهنگ، [[آداب و رسوم زیمبابوه|آداب و رسوم]] و سنن قبایل این کشور و زبان‌های بومی می‌داند<ref>عرب احمدی، امیربهرام (1382). [https://wikimelal.ir/%D8%B2%D9%8A%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87 زیمبابوه] سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.</ref>.


'''1-دوريس لسينگ'''
==== [[ساموئل چيم سورو|ساموئل چیم سورو]] ====
ساموئل چیم سورو نویسنده و شاعر معروف [[زيمبابوه|زیمبابوه]]<nowiki/>‌ای در سال 1949 در ایالت ماشونالند شرقی به دنیا آمد . چیم سورو فعالیت‌های ادبی خود را از نیمه دهه 1970 آغاز کرد و به تدریج اشعاری از وی به زبان‌های انگلیسی و شونا در مطبوعات رودزیا به چاپ رسید.


خانم دوريس لسينگ نويسنده نامدار زيمبابوه ای در سال 1919 در ايران به دنيا آمد.سال 1949 رهسپار لندن شد و در همان سال اولين رمان ادبی خود به نام "آواز علف " را منتشر کرد.لسینگ در اين كتاب به شرح وضعيت زندگي سياهان پرداخته بود و انتشار آن باعث شهرت فراوان وی در سراسر جنوب آفریقا  شد.لسینگ در دهه های 1960 تا 1990 به تألیف و چاپ كتاب های مختلف با موضوعات گوناگون ادامه داد و با دريافت جوايز مختلف ادبی به يكي از سر شناس ترين چهره های ادبي آفریقا در اروپا تبدیل شد.  
اولین مجموعه‌ی اشعار ساموئل چیم سورو به زبان انگلیسی –شونا در سال 1978 تحت عنوان "دود و شعله‌ها" منتشر و روانه بازار گردید. او در این کتاب به مفاهیمی چون عشق و دوستی، کمک به هم‌نوع و لزوم زندگی مسالمت آمیز انسان‌ها می‌پردازد و در لا به لای اشعار خود صبوری و متانت سیاهان کشورش را در مقابل خشونت و بی رحمی سفیدپوستان حاکم با زیبا‌ترین تعابیر و عبارات به تصویر می‌کشد. بهره گیری از اصطلاحات عمیق شاعرانه و غلبه فضای عرفانی بر اشعار از ویژگی‌های این اثر بوده و موجب شهرت آن در محافل ادبی رودزیا گردید. چیم سورو در مصاحبه‌ای، چاپ کتاب مزبور را موجب ارتقای روحیه جنگجویان آزادی‌خواه [[زيمبابوه|زیمبابوه]] دانسته ابراز می‌دارد برخی از مبارزان در اعماق جنگل‌های کشور با مطالعه اشعار این کتاب اشک شوق ریخته‌اند.


دوريس لسينگ از معدود نويسندگان سفيدپوست زيمبابوه است كه در اكثر كتاب های خود به خصوص آثار منتشر شده از وی در دهه هاي 1950 تا 1970 به شدت از رفتار و عملكرد رژيم های نژاد پرست آفريقای جنوبی و رودزيای جنوبی در سركوب سياه پوستان اين كشور ها و ناديده گرفتن حقوق و آزادي های فردی آنها انتقاد کرده است.در آثار وی تعارض تمدن ها و فرهنگ ها و تمايزات موجود بين فرهنگ غرب و فرهنگ سنتی آفريقا به نحو بارزی به چشم مي خورد و همین موضوع سبب شد در سال 1956 نام وی در لیست سیاه افراد ممنوع الورود به آفریقای جنوبی و رودزیای جنوبی قرار بگیرد.اوج خشم وی از رفتار ناعادلانه سفيدپوستان كشورهای رودزيا و آفريقای جنوبی در داستان های "آواز علف " و "خورشيد در زير پاهای ما" متبلور می گردد.دوریس در این دو رمان جذاب، رفتار خشن و سركوب گرايانه سفيدپوستان و خشم توأم با صبوری سياهان را با عبارات و واژه های زیبای ادبی به تصوير كشيده است .آخرين كتاب وی <sup>[11]</sup> در سال 2005 ميلادی در لندن منتشر شد.
وی در سال 1980 و در اوایل استقلال، کتاب "اولین قول" را به زبان شونا منتشر کرد. در همان سال‌ها داستانی کوتاه (Hoyiyo ne Hohwa) را منتشر کرد که در کتاب‌های درسی مدارس گنجانده شد. رمان "هیچ چیز غیر ممکن نیست" مهم‌ترین کتاب وی است که در سال 1983 به چاپ رسید.  


هيچ يك از نويسندگان سفيد پوست مهاجر مانند دوريس لسينگ نتوانسته است برای كشور سابق خود، كه تنها خاطره ای دور از آن در ذهن اين نويسنده سالخورده باقی مانده،افتخار آفرين باشد.وی تنها يك بار در سال 1990 به زيمبابوه سفر كرد.(عرب احمدی:1382)
چیم سورو در این کتاب اندیشه‌های واقع گرایانه خود را با افکار ایده‌آلیستی در هم آمیخته و در بسیاری از صفحات کتاب نارضایتی خود از اندیشه‌های غمگبن توأم با یأس و دلمردگی سیاهان را بیان داشته می‌کوشد آینده‌ای سرشار از روزهای پر از امید و خوشبختی را برای آنان ترسیم نماید. ساموئل چیم سورو پس از تألیف این رمان، شهرت فراوانی به دست آورد و موفق به دریافت جایزه ادبی ناشران کتاب [[زيمبابوه|زیمبابوه]] در سال 1984 گردید. برخی از اعضای عالی رتبه [[حزب زانو - پی اف|حزب حاکم زانو پی اف]] نیز از تلاش این نویسنده در به تصویر کشیدن وقایع دوران مبارزات تقدیر کرده این کتاب را در زمره کتب جاودانی و ماندگار در تاریخ ادبیات کشور خواندند<ref>عرب احمدی، امیربهرام (1382). [https://wikimelal.ir/%D8%B2%D9%8A%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87 زیمبابوه] سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.</ref>.


'''2- سولومون موتسوايرو'''
==== [[ديويد ولز|دکتر دیوید ولز]] ====
دیوید ولز در سال 1952 میلادی در سالیسبوری پایتخت رودزیای جنوبی به دنیا آمد. وی کتاب‌های متعددی در رابطه با اصول و مبانی مذهب مسیحیت اوانجلیک تألیف نموده است. برخی از کتب وی که طی دهه‌های 1980 و 1990 تألیف شده‌اند، عبارتند از:


دكتر سولومون موتسوايرو از قدیمی ترین و معروف ترين شعرا و نويسندگان زيمبابوه و رودزيای جنوبی سابق به شمار می رود.سولومون در سال 1924 در منطقه مازوه به دنیا آمد.وی اولین نويسنده ای بود كه پس از انقلاب در دانشگاه زيمبابوه تدریس زبان های شونايی را آغاز کرد.وی چندین كتاب و رمان ادبی به زبان های شونا و انگليسی تأليف نموده است.مهم ترين آثار وی عبارتند از :
* هیچ مکانی برای حقیقت وجود ندارد؛
* حقیقت درستکاری در جهان رؤیاها؛
* عشق به خداوند.


- فسو<sup>[12]</sup>(1965)
دکتر ولز از نویسندگان سفیدپوست [[زيمبابوه|کشور زیمبابوه]] است و اگر چه بخش اعظم زندگی خود را خارج از این کشور سپری کرده ولی انجمن نویسندگان [[زيمبابوه|زیمبابوه]] وی را به عنوان یکی از نویسندگان صاحب سبک کشور می‌خواند<ref>عرب احمدی، امیربهرام (1382). [https://wikimelal.ir/%D8%B2%D9%8A%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87 زیمبابوه] سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.</ref>.


-ماپوندرا سرباز زيمبابوه (1978)  
==== [[فريدام تی.وی. نياموبايا|فریدام تی . وی . نیاموبایا]] ====
خانم فریدام تی. وی. نیاموبایا از مشهورترین نویسندگان [[زنان در زیمبابوه|زن زیمبابوه]] و متولد سال 1958 می‌باشد. فعالیت‌های ادبی وی در قالب شعر و رمان از سال 1986 و با چاپ کتاب "دوباره در راه" (ON THE ROAD AGAIN) آغاز شد. نیاموبایا در کتاب خود که در برگیرنده اشعاری پر احساس است، با بهره گیری از دانش وسیع خود در زمینه ادبیات شونایی تصویری شفاف و درخشان از جنگجویان جبهه آزادی بخش [[زيمبابوه|زیمبابوه]] ترسیم می‌نماید. وی در این کتاب در تلاشی آشکار برای ارتقای ادبیات شونا به وفور از ضرب المثل‌ها، فولکلور، [[آداب و رسوم زیمبابوه|آداب و رسوم]] خرافه‌گونه، افسانه‌ها و اسطوره‌های قومی و قبیلگی شونا استفاده کرده تلاش جنگجویان [[حزب زانو - پی اف|حزب زانو]] و اقدامات آنان برای بیرون راندن دشمنان سفید پوست از سرزمین آبا و اجدادی را می‌ستاید. اشعار احساسی او از رنج‌های سیاهان شهری و روستایی رودزیا و جوانانی که در اردوگاه‌های نمور و مملو از حیوانات موذی و گزنده زندگی می‌کردند، به شکلی زیبا یاد می‌کند. خواننده با مطالعه این اشعار به اوج ستم و بی‌عدالتی سفیدپوستان و مظلومیت سیاهان رودزیا و رنجی که برای باز پس گیری وطن متحمل شدند، پی می‌برد<ref>عرب احمدی، امیربهرام (1382). [https://wikimelal.ir/%D8%B2%D9%8A%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87 زیمبابوه] سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.</ref>.


-چامينوكا پيغمبر زيمبابوه (1982)  
==== [[چارلز مونگوشی]] ====
چارلز مونگوشی (Charles Mungoshi) در دسامبر 1947 در "ماشونالند" (Mashonaland) به دنیا آمد. وی در دهه 70 سه کتاب به زبان شونا منتشر کرد که سال‌های طولانی در مدارس تدریس می‌شد. نمایش‌نامه‌های وی نیز در مدارس، کالج‌ها و رادیو و تلویزیون مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. مونگوشی، "داستان‌هایی از کودک شونایی" (1989) و "یک روز در گذشته‌های دور" (1991) (One Day Long Ago) را که توانست جایزه ویژه ادبیات کودک آفریقایی "نوما" را در سال 1992 دریافت کند، برای کودکان تألیف کرد<ref>عرب احمدی، امیربهرام (1382). [https://wikimelal.ir/%D8%B2%D9%8A%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87 زیمبابوه] سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.</ref>.


سولومون موتسوايرو در رمان ها و اشعار شونايی خود به زیبایی به بيان احساسات و خاطرات دوران كودكی خود از زادگاهش ، جنگ های آزادی بخش ، ويرانی روستاها توسط سفيد پوستان در دوره نبردهای آزادی خواهانه ، عشق به ميهن ، اهميت آزادی و… پرداخته است.وی هر چند بر اهمیت حفظ جايگاه زبان انگليسی در كشور تأکید دارد،ولی نگارش كتاب به زبان های شونا و اندبله را موجب تحكيم ساختار فرهنگ،آداب و رسوم و سنن قبايل اين كشور و زبان های بومی می داند. (همان)
==== [[شيمر چينوديا|شیمر چینودیا]] ====
شیمر چینودیا نویسنده مشهور [[زيمبابوه|زیمبابوه]]<nowiki/>‌ای و از پایه‌گذاران ادبیات شونایی در سال 1957 میلادی در استان میدلندز به دنیا آمد. وی در کتاب‌های خود بیشتر از سیاست، روابط انسان‌ها با یکدیگر، طبقات مختلف اجتماعی، مذهب و دوستی سخن می‌گوید و خوانندگان خود را به تفکر در مسائل مختلف اجتماعی، [[آداب و رسوم زیمبابوه|آداب و رسوم]]، سنت‌ها و جشن‌های قومی و قبیلگی تشویق نموده رمز موفقیت ملت را در حفظ مقررات اجتماعی - قومی و احترام به آداب قبیلگی می‌داند.


'''3-ساموئل چيم سورو'''
چینودیا دو سال پس از استقلال کشور در اوایل دهه 1980 اولین داستان خود به نام "شبنم صبحگاهی" (DEW IN THEMORNING) را منتشر کرد که با استقبال جوانان پر شور انقلابی و سایر مردم روبرو شد. دومین اثر داستانی وی به نام "دختران انجمن فارایس" (FARAIS GIRLS) با موضوعی سیاسی - اجتماعی در سال 1984 میلادی چاپ شد و مانند کتاب اول مورد استقبال عموم قرار گرفت. چینودیا در سال‌های بعد به مطالعه و تحقیق درباره مسائل اجتماعی پرداخت و در سال 1990 اثر پژوهشی خود با عنوان "کودکان جنگ" (CHILD OF WAR) را منتشر کرد. همان سال مشهورترین رمان وی "خرمن خارزار" (HARVEST OF THORNS) منتشر شد. این کتاب فضایی حماسی‌گونه داشت و استقبال بسیار خوب مردم از این کتاب باعث شهرت او در سراسر آفریقا گردید. شیمر چینودیا در سال 1995 میلادی به عنوان استاد مدعو در رشته خلاقیت‌های ادبی به مدت دو سال در [https://www.stlawu.edu/ دانشگاه سنت لورنس نیویورک] به تدریس پرداخت و پس از بازگشت به [[زيمبابوه|زیمبابوه]] در سال 1998 کتاب "آیا می‌توانیم حرف بزنیم و چند داستان دیگر" (CAN WE TALK AND OTHER STORIES) را منتشر کرد<ref>عرب احمدی، امیربهرام (1382). [https://wikimelal.ir/%D8%B2%D9%8A%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87 زیمبابوه] سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.</ref>.
[[پرونده:The House of Hunger.png|بندانگشتی|خانه گرسنه، دامبودزو ماره چرا(1403). برگفته از سایت public books، قابل بازیابی از https://www.publicbooks.org/b-sides-dambudzo-marecheras-house-hunger/]]


ساموئل چيم سورو نويسنده و شاعر معروف زيمبابوه ای در سال 1949 در ايالت ماشونالند شرقی به دنيا آمد .  
==== [[دامبودزو ماره چرا]] ====
انتشار رمان "خانه گرسنه" (The House of Hunger) در سال 1978 خبر از ظهور یکی از نویسندگان توانا و بحث برانگیز ادبیات آفریقا می‌داد. تألیف این اثر سبب شهرت نویسنده و اعطای جایزه "گاردین" در سال 1979 به آن شد. یک سال بعد رمان دیگری با عنوان "آفتاب سیاه" (Black Sunlight) از این نویسنده چاپ و وارد بازار کتاب شد.  


چيم سورو فعاليت های ادبی خود را از نيمه دهه 1970 آغاز كرد و به تدريج اشعاری از وی به زبان های انگليسی و شونا در مطبوعات رودزيا به چاپ رسيد .
در هر دو اثر شاهد ورود ادبیات مدرن آفریقا به عرصه فرهنگ مکتوب هستیم. نویسنده (DambudzoMarechera) در آثار خود به بیان دیدگاه ادبیات پدیدارشناسی با تکیه بر واقعیات جامعه استعماری می‌پردازد<ref>Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.</ref>.


اولين مجموعه ی اشعار ساموئل چيم سورو به زبان انگلیسی –شونا در سال 1978 تحت عنوان "دود و شعله ها" منتشر و روانه بازار گرديد.او در این كتاب به مفاهيمی چون عشق و دوستی ، كمك به هم نوع و لزوم زندگی  مسالمت آميز انسان ها می پردازد و در لا به لای اشعار خود صبوری و متانت سياهان كشورش را در مقابل خشونت و بی رحمی سفيدپوستان حاكم با زيبا ترين تعابير و عبارات به تصوير می کشد.بهره گيری از اصطلاحات عميق شاعرانه و غلبه فضای عرفانی بر اشعار از ويژگی های این اثر بوده و موجب شهرت آن در محافل ادبی رودزيا گردید.چیم سورو در مصاحبه ای،چاپ كتاب مزبور را موجب ارتقای روحيه جنگجويان آزادي خواه زیمبابوه دانسته ابراز می دارد برخی از مبارزان در اعماق جنگل های كشور با مطالعه اشعار اين كتاب اشك شوق ریخته اند.
==== [[جرج كاهاری|جرج کاهاری]] ====
پروفسور جرج کاهاری از چهره‌های سرشناس سیاسی و دانشگاهی [[زيمبابوه|زیمبابوه]] و از شخصیت‌های ممتاز ادبی کشور به شمار می‌رود. کاهاری در سال 1930 در حومه شهر بیندورا به دنیا آمد.  


وی در سال 1980 و در اوایل استقلال، كتاب "اولين قول"را به زبان شونا منتشر کرد.در همان سال ها داستانی كوتاه<sup>[13]</sup> را منتشر کرد كه در کتاب های درسی مدارس گنجانده شد.  
وی را می‌توان از پیشگامان ادبیات نقادانه [[زيمبابوه|زیمبابوه]] و آفریقا به ویژه در زمینه ادبیات نوین آفریقایی دانست. کاهاری طی 40 سال اخیر تحقیقات عمیقی در ارتباط با ادبیات شفاهی آفریقا با تکیه بر رودزیا و پس از آن [[زيمبابوه|زیمبابوه]] انجام داده است. حاصل این تحقیقات، تألیف 16 کتاب به زبان‌های شونا و انگلیسی است.  


رمان "هيچ چيز غير ممكن نيست" مهم ترین کتاب وی است که در سال 1983 به چاپ رسید.
وی از جوانی مطالعات بسیاری در زمینه گردآوری فرهنگ واژه‌ها و نام‌های شونا انجام داده و معتقد است این فرهنگ پس از آماده شدن منبع مهمی برای سیاهان و سفیدپوستان ساکن [[زيمبابوه|زیمبابوه]] در جهت شناسایی عمیق و دقیق زبان‌های انگلیسی و شونا و میزان تأثیرپذیری شونا از زبان انگلیسی خواهد بود. آخرین اثر پژوهشی کاهاری "در جستجوی هویت" (UFURU) نام دارد. این کتاب به زبان انگلیسی و در خصوص معرفی برخی از باورها و تخیلات سنتی مردم [[زيمبابوه|زیمبابوه]] می‌باشد<ref>Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.</ref>.


چيم سورو در اين كتاب انديشه های واقع گرايانه خود را با افكار ايده آليستی در هم آميخته و در بسياری از صفحات كتاب نارضايتی خود از انديشه های غمگبن توأم با يأس و دلمردگی سياهان را بيان داشته می کوشد آينده ای سرشار از روزهای پر از امید و خوشبختی را برای آنان ترسيم نماید.
==== [[نوزيپو مارايرا|دکتر نوزیپو مارایرا]] ====
دکتر نوزیپو مارایره از نویسندگان برجسته [[زيمبابوه|زیمبابوه]] است که در سال 1966 در [[حراره]] و در دوره حاکمیت سفیدپوستان بر رودزیا به دنیا آمد. دکتر مارایره در سال 1996 تنها کتاب خود به نام "نامه‌ای برای دخترم" به زبان انگلیسی را در [[آمریکا]] منتشر ساخت. مارایرا در اثر خود به نقل داستان‌هایی پرداخته که در کودکی از اقوام خود در رابطه با ظلم و ستم سفیدپوستان و مبارزات بی‌امان هم وطنانش علیه اشغالگران شنیده است. داستان در قالب نامه‌ای از سوی مادری خردمند اهل [[زيمبابوه|زیمبابوه]] به دختر خود که مشغول تحصیل در [https://www.harvard.edu/ دانشگاه هاروارد] است، نگاشته شده است. مادر در قالب داستانی شورانگیز و سرشار از احساسات، زندگی خود و خانواده‌اش را بیان کرده در لا به لای صفحات کتاب و در بخش‌های مختلف آن با یادآوری تلاش مردم شونا برای حفظ ارزش‌های قبیله در خلال مبارزات آزادی طلبی، فرزندش را به حفظ فرهنگ و [[آداب و رسوم زیمبابوه|آداب و رسوم]] خود و نیاکانش تشویق می‌کند<ref>Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.</ref>.  


ساموئل چيم سورو پس از تأليف این رمان،شهرت فراوانی به دست آورد و موفق به دریافت جايزه ادبي ناشران كتاب زيمبابوه در سال 1984 گردید.برخی از اعضای عالی رتبه حزب حاكم زانو پی اف نيز از تلاش اين نويسنده در به تصوير كشيدن وقایع دوران مبارزات تقدير کرده اين کتاب را در زمره كتب جاودانی و ماندگار در تاريخ ادبيات كشور خواندند.(همان)
==== [[تسی تسی دا نگارمبا]] ====
تسی تسی دانگارمبا نویسنده و فیلم نامه نویس [[زيمبابوه|زیمبابوه]]<nowiki/>ای در سال 1959 در شهر "موتوکو" (Mutoko) به دنیا آمد. در دوران تحصیل چند داستان نوشت که مهم‌ترین آن "شرایط اضطراب" (Nervous condition) بود و در سال 1988 چاپ و موفق به دریافت جایزه نویسنده برتر کامنولث شد. در رمان بلند "شرایط اضطراب"، به تجربیات آموزش و تربیت فردی در رودزیای دوران استعماری یعنی دوران غلبه فرهنگی اقلیت سفیدپوستان بر اکثریت سیاهان کشور اشاره دارد. اولین فیلم‌نامه او در مورد [[زيمبابوه|زیمبابوه]] [[تاریخ معاصر زیمبابوه|دوران بعد از استعمار]] با عنوان "نریا" (Neria) منتشر گردید. دانگارمبا، شخصیت ادبی ممتازی است که توانسته پدیده‌های فرهنگی و اجتماعی دوران استعمار را از منظری آفریقایی بررسی کند<ref>Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.</ref>.


'''4- دكتر ديويد ولز'''
==== [[استنلی نیامفوکودزا]] ====
وی هم نسل [[چارلز مونگوشی]] و متولد سال 1951 در "ودزا" می‌باشد. نیامفوکودزا (Stanly Nyamfukudza) در خلال دهه‌های 50 و 60 میلادی در [[تاریخ دوران استعمار زیمبابوه|دوران استعمار]] رودزیا فعالیت ادبی داشت. در سال 1973 به دلیل فعالیت‌های دانشجویی علیه نژادپرستی به همراه تعدادی دیگر از دانشجویان به زندان افتاد. بعداز آزادی تحصیلات خود را در رشته مطالعات ادبی در دانشگاه آکسفورد لندن ادامه داد. وی در دوران تحصیل در تبعید خود که هم زمان با دوران حکومت رژیم نژادپرست یان اسمیت بود، نقش مهمی در بیداری روشنفکران آفریقایی در مبارزات آزادی‌خواهی و حرکت‌های ملی گرایی داشت. پس از بازگشت به رودزیا تا سال 1988 سر دبیر انتشارات کالج بود. طی این سال‌ها داستان‌های کوتاهی برای جوانان نوشت. برخی آثار مهم وی عبارتند از:


ديويد ولز در سال 1952 ميلادی در ساليسبوری پايتخت رودزيای جنوبی به دنيا آمد .  
* "سفر ناباوران" (1980): محتوای اصلی کتاب بررسی نقش روشنفکران جامعه در مسیر مبارزات آزادی بخش آفریقا و تأثیر این نقش در دوران پسا استعمار می‌باشد؛
* "عواقب" (1983): این کتاب شامل یازده داستان کوتاه درباره [[زيمبابوه|زیمبابوه]] از زمان استقلال بوده از تنوع موضوعی برخوردار است. هرچند داستان‌ها دارای موضوعات مستقل می‌باشند، اما به نوعی همگی با یکدیگر مرتبطند. برای نمونه در داستان (بوتز) (Boots)، به تربیت و رشد فرد در جامعه طبقاتی نژادپرست رودزیا اشاره می‌شود. ادامه آن در داستان بعدی جوانان را با بی عدالتی در رودزیا آشنا می‌کند. در تمامی داستان‌ها مبارزه دائمی بر سر مالکیت زمین و هویت فرهنگی بین نژادپرستان سفید و سیاهان بومی رودزیا دیده می‌شود. در داستان دیگری (Opting out)، نویسنده شرایط زندان‌های رودزیا را در دهه 1970 توصیف می‌کند و به شرح حال دانشجویان سیاه که به دلیل فعالیت‌های سیاسی در زندان‌ها به سر می‌بردند، می‌پردازد؛


وی كتاب های متعددي در رابطه با اصول و مباني مذهب مسیحیت اوانجلیک تأليف نموده است . برخي از كتب وی که طی دهه هاي 1980 و 1990 تألیف شده اند، عبارتند از:  
* "عبور از رودخانه" (1985): این داستان به بررسی [[تاریخ دوران استعمار زیمبابوه|دوران استعمار]] رودزیا و تأثیرات آن بر زندگی مردم و به خصوص جوانان جامعه پرداخته است. نویسنده در بیشتر داستان‌های خود مشکل بی‌هویتی و از خودبیگانگی سیاهان و محرومیت آن‌ها از امکانات اجتماعی و اقتصادی دوران نژادپرستی رودزیا را بیان کرده است؛
* "پناهندگان" (1986): این کتاب بررسی زندگی سیاهانی است که به اروپا مهاجرت کرده‌اند.


1-هيچ مكانی برای حقيقت وجود ندارد
داستان های دیگری مانند: روزهای ناامیدی، پوسترهای روی دیوار، بدون سیگار و آتش و دیگران و... از این نویسنده چاپ شده که بیشتر آن‌ها به بررسی شرایط اجتماعی و فرهنگی دوران نژادپرستی رودزیا می‌پردازند<ref>Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.</ref>.


2-حقيقت درستكاری در جهان رؤياها
==== [[چنجه رایی هوه]] ====
"چنجه رایی هوه" (Chenjerai Hove) در 9 فوریه 1956 در جنوب غربی رودزیا به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات متوسطه وارد کالج "گوئرو" (Gweru) شده رشته ادبیات را در این کالج و دانشگاه یونیسای آفریقای جنوبی گذراند. با انتشار دو کتاب (Up in Arms&Red Hills of home) در سال‌های 1982 و 1985، موفق به دریافت جایزه نوما شد. وی در آثارش به مشکلات اجتماعی و فرهنگی دوران استعمار اشاره می‌کند. مهم‌ترین اثر وی که از او چهره‌ای بین‌المللی ساخت، کتاب معروف "استخوان‌ها" (Bones) بود و در سال 1988 منتشر شد. این کتاب نخستین رمان وی به زبان انگلیسی بود و توانست در سال 1989 جایزه "ادبیات [[زيمبابوه|زیمبابوه]]" و جایزه کتاب نوما در آفریقا را به دست آورد. این کتاب بعدها به زبان‌های ژاپنی، آلمانی، نروژی، [[فرانسه]] و دانمارکی ترجمه و چاپ شد.


3-عشق به خداوند
==== [[رمان استخوان ها|رمان استخوان‌ها]] ====
موضوع کتاب داستان مبارزات آزادی بخش رودزیا در دهه 1970 تا کسب استقلال در سال 1980 است و در آن به نقش مهم زنان آفریقایی در مبارزات علیه استعمار اشاره شده است. نویسنده مسائل و مشکلات دهقانان رودزیا را از زبان خودشان بیان می‌کند<ref>Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.</ref>.


دكتر ولز  از نويسندگان سفید پوست كشور زيمبابوه است و اگر چه بخش اعظم زندگی خود را خارج از اين كشور سپری کرده ولی انجمن نويسندگان زيمبابوه وی را به عنوان يكی از نويسندگان صاحب سبك كشور می خواند.(همان)
==== [[یه وونه ورا]] ====
وی (Yvonne Vera) در سال 1964 در "ماتابله لند" به دنیا آمد. این نویسنده موفق به کسب جوایز متعدد ادبی در [[زيمبابوه|زیمبابوه]] و آفریقا گردید. برخی از آثار وی عبارتند از<ref>Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.</ref>:


'''5- فريدام  تی . وی . نياموبايا'''
* مجموعه‌ی داستان‌های کوتاه "چرا دیگر حیوانات را نمی‌کشید" (Why Don’t You Crave Other Animals) (1992)؛
* رمان "نهاندا" (Nehanda) (1993)؛
* رمان "بی نام" (Without a Name) (1994).


خانم فريدام تی. وی. نياموبايا از مشهورترين نويسندگان زن زيمبابوه و متولد سال 1958 می باشد.  
==== [[ويرجينيا فيری|ویرجینیا فیری]] ====
"ویرجینیا فیری" (Virginia Phiri) در سال 1954 در [[بولاوایو]] متولد شد. او از نویسندگان معاصری است که آثارش را در قالب‌های مختلف رمان و داستان‌های کوتاه و بلند تألیف کرده است. نخستین کتاب او با عنوان "نا امیدی" (Desperate) در سال 2002 و اثر بعدی این نویسنده با عنوان "سرنوشت" (Destiny) در سال 2006 در [[زيمبابوه|زیمبابوه]] به چاپ رسید. از آثار وی می‌توان موارد زیر را نام برد:


فعاليت های ادبی وی در قالب شعر و رمان از سال 1986 و با چاپ كتاب  "دوباره در راه"<sup>[14]</sup>  آغاز شد.نیاموبایا در كتاب خود كه در برگيرنده اشعاری پر احساس است،با بهره گيری از دانش وسيع خود در زمينه ادبيات شونايی تصويری شفاف و درخشان از جنگجويان جبهه آزادی بخش زيمبابوه ترسيم می نماید.وی در این كتاب در تلاشي آشكار برای ارتقای ادبيات شونا به وفور از ضرب المثل ها ، فولكلور ، آداب و رسوم خرافه گونه ، افسانه ها و اسطوره های قومی و قبيلگی شونا استفاده كرده تلاش جنگجويان حزب زانو و اقدامات آنان برای بيرون راندن دشمنان سفيد پوست از سرزمين آبا و اجدادی را می ستاید.اشعار احساسی او از رنج های سیاهان شهری و روستایی رودزيا و جوانانی كه در اردوگاه های  نمور و مملو از حيوانات موذی و گزنده زندگی مي كردند، به شکلی زيبا یاد می کند.خواننده با مطالعه اين اشعار به اوج ستم و بی عدالتی سفید پوستان و مظلومیت سیاهان رودزيا و رنجی که برای باز پس گیری وطن متحمل شدند،پی می برد. (همان)                          
===== داستان کوتاه =====


'''6-چارلز مونگوشی<sup>[15]</sup>'''
* دخترانی برای فروش (Daughters for Sale in Light A Candle) (2006)؛
* تجسم دوباره (Re-Incarnation in We Hold on to the word of the Lizard) (2004)؛
* میراث(2204) (Inheritance)؛
* جهنم در زیر زمین است (1998 به زبان انگلیسی) (Hell is Underground).


چارلز مونگوشی در دسامبر 1947 در "ماشونالند"<sup>[16]</sup> به دنیا آمد.وی در دهه 70 سه کتاب به زبان شونا منتشر کرد که سال های طولانی در مدارس تدریس می شد.نمایش نامه های وی نیز در مدارس،کالج ها و رادیو و تلویزیون مورد بهره برداری قرار گرفته اند.مونگوشی،"داستان هایی از کودک شونایی"(1989) و "یک روز در گذشته های دور"(1991)<sup>[17]</sup> را که توانست جایزه ویژه ادبیات کودک آفریقایی "نوما" را در سال 1992 دریافت کند،برای کودکان تألیف کرد.(همان)
این نویسنده چندین کتاب غیر داستانی نیز دارد که عبارتند از:<ref>Phiri, Virginia. Destiny. p. 225.</ref>


* زنان در زندان، تراژدی زندگی(2003) (Women in Prison in A Tragedy of Lives)؛
* زنان در مبارزات آزادی بخش(2000) (Women in the Liberation Struggle in Women of Resilience)؛
* اتاقی در بالا(6-1995 با همکاری یونیسف) (There is Room at the Top).


'''7- شيمر چينوديا'''
وی در حال حاضر مدیریت چندین انجمن ادبی نویسندگان [[زنان در زیمبابوه|زن زیمبابوه]] را بر عهده دارد<ref>Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.</ref><ref>ایپکچی، محمدحسن (1339). جامعه و فرهنگ [[زيمبابوه|زیمبابوه]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]. ص. 173-189.</ref>.
== نیز نگاه کنید به ==
[[زبان و ادبیات ژاپن]]؛ [[زبان و ادبیات روسی]]؛ [[زبان و ادبیات کانادا]]؛ [[زبان و ادبیات کوبا]]؛ [[زبان و ادبیات لبنان]]؛ [[زبان و ادبیات مصر]]؛ [[زبان و ادبیات تونس]]؛ [[زبان و ادبیات افغانستان]]؛ [[زبان و ادبیات چینی]]؛ [[زبان و ادبیات سنگال]]؛ [[زبان و ادبیات تایلند]]؛ [[زبان و ادبیات آرژانتین]]؛ [[زبان و ادبیات فرانسه]]؛ [[زبان و ادبیات اسپانیا]]؛ [[زبان و ادبیات مالی]]؛ [[زبان و ادبیات ساحل عاج]]؛ [[زبان و ادبیات سوریه]]؛ [[زبان و ادبیات اتیوپی]]؛ [[زبان و ادبیات سیرالئون]]؛ [[زبان و ادبیات قطر]]؛ [[زبان و ادبیات سودان]]؛ [[زبان و ادبیات گرجستان]]؛ [[زبان و ادبیات تاجیکستان]]؛ [[زبان و ادبیات قزاقستان]]؛ [[زبان و ادبیات بنگلادش]]؛ [[زبان و ادبیات سریلانکا]]؛ [[زبان و ادبیات اردن]]


شيمر چينوديا نويسنده مشهور زيمبابوه ای و از پايه گذاران ادبيات شونايی در سال 1957 ميلادی در استان ميدلندز به دنيا آمد. وی در كتاب های خود بيشتر از سياست ، روابط انسان ها با يكديگر ، طبقات مختلف اجتماعی ، مذهب و دوستی سخن می گويد و خوانندگان خود را به تفكر در مسائل مختلف اجتماعی ، آداب و رسوم ، سنت ها و جشن های قومی و قبيلگی تشويق نموده رمز موفقيت ملت را در حفظ مقررات اجتماعی-قومی و احترام به آداب قبیلگی مي داند .
== کتابشناسی ==
 
<references />
چينوديا دو سال پس از استقلال کشور در اوايل دهه 1980 اولين داستان خود به نام "شبنم صبحگاهی " <sup>[18]</sup>را منتشر کرد كه با استقبال جوانان پر شور انقلابی و سایر مردم روبرو شد.دومين اثر داستانی وی به نام "دختران انجمن فارایس"<sup>[19]</sup> با موضوعی سياسی-اجتماعی در سال 1984 ميلادی چاپ شد و مانند كتاب اول مورد استقبال عموم قرار گرفت . چينوديا در سال های  بعد به مطالعه و تحقیق درباره مسائل اجتماعی پرداخت و در سال 1990 اثر پژوهشی خود با عنوان  "کودکان جنگ"<sup>[20]</sup> را منتشر کرد.همان سال مشهورترين رمان وی "خرمن خارزار"<sup>[21]</sup> منتشر شد.اين كتاب فضایی حماسی گونه داشت و استقبال بسیار خوب مردم از این کتاب باعث شهرت او در سراسر آفریقا گردید. شيمر چينوديا در سال 1995 ميلادی به عنوان استاد مدعو در رشته خلاقيت های ادبی به مدت دو سال در دانشگاه سنت لورنس نيويورك به تدريس  پرداخت و پس از بازگشت به زيمبابوه در سال 1998 كتاب "آیا می توانیم حرف بزنیم و چند داستان دیگر"<sup>[22]</sup> را منتشر کرد.                                                      (همان)
[[رده:خط، زبان و ادبیات]]
 
'''8-دامبودزو ماره چرا <sup>[23]</sup>'''
 
 
انتشار رمان "خانه گرسنه"<sup>[24]</sup> در سال 1978 خبر از ظهور یکی از نویسندگان توانا و بحث برانگیز ادبیات آفریقا می داد.تألیف این اثر سبب شهرت نویسنده و اعطای جایزه "گاردین" در سال 1979 به آن شد.یک سال بعد رمان دیگری با عنوان "آفتاب سیاه"<sup>[25]</sup> از این نویسنده چاپ و وارد بازار کتاب شد.در هر دو اثر شاهد ورود ادبیات مدرن آفریقا به عرصه فرهنگ مکتوب هستیم.نویسنده در آثار خود به بیان دیدگاه ادبیات پدیدار شناسی با تکیه بر واقعیات جامعه استعماری می پردازد.
 
Introduction to Zimbabwean Literature in English,Page:127-178    
 
 
'''9- جرج كاهاری'''
 
پروفسور جرج كاهاری از چهره های سرشناس سياسی و دانشگاهی زيمبابوه و از شخصيت های ممتاز ادبی كشور به شمار مي رود.كاهاری در سال 1930 در حومه شهر بيندورا به دنيا آمد.  
 
وی را می توان از پيشگامان ادبيات نقادانه زيمبابوه و آفريقا به ويژه در زمينه ادبيات نوين آفريقايی دانست . كاهاری طی 40 سال اخير تحقيقات عميقی در ارتباط با ادبيات شفاهی آفريقا با تکیه بر رودزيا و پس از آن زيمبابوه انجام داده است.حاصل اين تحقيقات، تأليف 16 كتاب به زبان های شونا و انگليسی است.وی از جوانی مطالعات بسياری  در زمينه گرد آوری فرهنگ واژه ها و نام های شونا انجام داده و معتقد است اين فرهنگ پس از آماده شدن منبع مهمی برای سیاهان و سفید پوستان ساکن  زیمبابوه در جهت شناسايی عميق و دقیق زبان های انگليسی و شونا و ميزان تأثير پذيری شونا از زبان انگليسی خواهد بود .
 
آخرين اثر پژوهشی كاهاری "در جستجوی هويت"<sup>[26]</sup> نام دارد.این کتاب به زبان انگلیسی و در خصوص معرفی برخی از باورها و تخيلات سنتی مردم زيمبابوه می باشد.(همان)
 
'''10- دكتر نوزيپو مارايرا'''
 
دكتر نوزيپو مارايره از نويسندگان برجسته زيمبابوه است که در سال 1966 در [[حراره]] و در دوره حاکميت سفيدپوستان بر رودزيا  به دنيا آمد.
 
دكتر مارايره در سال 1996 تنها كتاب خود به نام "نامه ای برای دخترم" به زبان انگليسی را در آمريكا منتشر ساخت.
 
مارايرا در اثر خود به نقل داستان هايی پرداخته كه در كودكی از اقوام خود در رابطه  با ظلم و ستم سفيدپوستان و مبارزات بی امان هم وطنانش علیه اشغالگران شنيده است.داستان در قالب نامه ای از سوی مادری خردمند اهل زيمبابوه به دختر خود كه مشغول تحصیل در دانشگاه هاروارد است،نگاشته شده است.مادر در قالب داستانی شورانگيز و سرشار از احساسات،زندگی خود و خانواده اش را بيان کرده در لا به لای صفحات  كتاب و در بخش های مختلف آن با یادآوری تلاش مردم شونا برای حفظ ارزش های قبیله در خلال مبارزات آزادی طلبی،فرزندش را به حفظ فرهنگ و آداب و رسوم خود و نیاکانش  تشویق می کند.(همان)
 
'''11-تسی تسی دا نگارمبا'''
 
تسی تسی دانگارمبا نویسنده و فیلم نامه نویس زیمبابوه ای در سال 1959 در شهر " موتوكو"<sup>[27]</sup> به دنيا آمد.در دوران تحصیل چند داستان نوشت که مهم ترین آن "شرایط اضطراب"<sup>[28]</sup> بود و در سال 1988 چاپ و موفق به دریافت جایزه نویسنده برتر کامنولث شد.
 
در رمان بلند "شرايط اضطراب"،به تجربيات آموزش وتربيت فردی در رودزيای دوران استعماری یعنی دوران غلبه فرهنگی اقلیت سفيدپوستان بر اکثریت سياهان کشور اشاره دارد.
 
اولین فیلم نامه او در مورد زیمبابوه دوران بعد از استعمار با عنوان "نریا"<sup>[29]</sup> منتشر گردید.
 
دانگارمبا،شخصيت ادبی ممتازی است كه توانسته پديده های فرهنگی و اجتماعی دوران استعمار را از منظری آفريقايی بررسی كند.(همان)
 
'''12-استنلی نیامفوکودزا<sup>[30]</sup>:'''
 
وی هم نسل چارلز مونگوشی و متولد سال 1951 در "ودزا" می باشد.نیامفوکودزا در خلال دهه های 50 و 60 میلادی در دوران استعمار رودزیا فعالیت ادبی داشت.در سال 1973 به دلیل فعالیت های دانشجویی علیه نژادپرستی به همراه تعدادی دیگر از دانشجویان به زندان افتاد.بعداز آزادی تحصیلات خود را در رشته مطالعات ادبی در دانشگاه آکسفورد لندن ادامه داد.وی در دوران تحصیل در تبعید خود که هم زمان با دوران حکومت رژیم نژاد پرست یان اسمیت بود،نقش مهمی در بیداری روشنفکران آفریقایی در مبارزات آزادی خواهی و حرکت های ملی گرایی داشت.پس از بازگشت به رودزیا تا سال 1988 سر دبیر انتشارات کالج بود.طی این سال ها داستان های کوتاهی  برای جوانان نوشت.برخی آثار مهم وی عبارتند از:
 
1-"'''سفر ناباوران"(1980)''' : محتوای اصلی كتاب بررسی نقش روشنفكران جامعه در مسير مبارزات آزادی بخش آفريقا و تأثير اين نقش در دوران پسا استعمار می باشد.
 
 
'''2-"عواقب"(1983) :'''اين كتاب  شامل يازده داستان كوتاه درباره زيمبابوه از زمان استقلال بوده از تنوع موضوعی برخوردار است.هرچند داستان ها دارای موضوعات  مستقل می باشند،اما به نوعی همگی با یکدیگر مرتبطند.برای نمونه در داستان (بوتز)<sup>[31]</sup>'''،''' به تربيت و رشد فرد در جامعه طبقاتی نژادپرست رودزيا اشاره می شود.ادامه آن در داستان بعدی جوانان را با بی عدالتی در رودزيا آشنا می كند.در تمامی داستان ها مبارزه دائمی بر سر مالكيت زمين و هويت فرهنگی بین نژادپرستان سفید  و سياهان بومی رودزيا ديده می شود.
 
در داستان ديگری<sup>[32]</sup>،نويسنده شرايط زندان های رودزيا را در دهه 1970 توصيف می كند و به شرح حال دانشجويان سياه که به دلیل فعالیت های سیاسی در زندان ها به سر می بردند،می پردازد.
 
'''3-"عبور از رودخانه"(1985):'''اين داستان به بررسی دوران استعمار رودزيا و تأثيرات آن بر زندگی مردم و به خصوص جوانان جامعه پرداخته است.
 
نويسنده در بيشتر داستان هاي خود مشكل بی هويتی و از خود بیگانگی سياهان و محرومیت آنها از امكانات اجتماعی و اقتصادی دوران نژادپرستی رودزيا را بیان كرده است.
 
4'''-"پناهندگان" (1986) :'''این کتاب بررسی زندگی سياهانی است كه به اروپا مهاجرت كرده اند.
 
داستان های ديگری مانند : روزهای نااميدی، پوسترهای روی ديوار ، بدون سيگار و آتش و ديگران و... از این نویسنده چاپ شده كه بيشتر آنها به بررسی شرايط اجتماعی و فرهنگی دوران نژادپرستی رودزيا می پردازند.) همان)
 
'''13-چنجه رایی هوه<sup>[33]</sup>'''
 
"چنجه رایی هوه" در 9 فوریه 1956 در جنوب غربی رودزیا به دنیا آمد.
 
پس از پایان تحصیلات متوسطه وارد کالج "گوئرو"<sup>[34]</sup>شده رشته ادبیات را در این کالج و دانشگاه یونیسای آفریقای جنوبی گذراند.با انتشار دو کتاب<sup>[35]</sup>  در سال های 1982  و 1985 ،موفق به دریافت جایزه نوما شد.وی در آثارش به مشکلات اجتماعی و فرهنگی دوران استعمار اشاره می کند.
 
مهم ترین اثر وی که از او چهره ای بین المللی ساخت، کتاب معروف "استخوان ها" <sup>[36]</sup> بود و در سال 1988 منتشر شد.این کتاب نخستین رمان وی به زبان انگلیسی بود و توانست در سال 1989 جایزه "ادبیات زیمبابوه" و جایزه کتاب نوما در آفریقا را به دست آورد.این کتاب بعدها به زبان های ژاپنی،آلمانی،نروژی،فرانسه و دانمارکی ترجمه و چاپ شد.
 
'''رمان استخوان ها'''
 
 
موضوع کتاب داستان مبارزات آزادی بخش رودزیا در دهه 1970 تا کسب استقلال در سال 1980 است و در آن به نقش مهم زنان آفریقایی در مبارزات علیه استعمار اشاره شده است.نویسنده مسائل و مشکلات دهقانان رودزیا را از زبان خودشان بیان می کند.(همان)
 
'''14-یه وونه ورا<sup>[37]</sup>'''
 
وی در سال 1964 در "ماتابله لند" به دنیا آمد.این نویسنده موفق به کسب جوایز متعدد ادبی در زیمبابوه و آفریقا گردید.برخی از آثار وی عبارتند از :(همان)
 
1-    مجموعه ی داستان های کوتاه"چرا دیگر حیوانات را نمی کشید"<sup>[38]</sup> (1992)
 
2-    رمان "نهاندا"<sup>[39]</sup> (1993)
 
'''3-   ''' رمان "بی نام"<sup>[40]</sup>(1994) 
 
'''15-ويرجينيا فيری<sup>[41]</sup>'''
 
 
"ويرجينيا فيری" در سال 1954 در بولاوايو متولد شد.او از نويسندگان معاصری است كه آثارش را در قالب های مختلف  رمان و داستان های کوتاه و بلند تألیف كرده است.نخستين كتاب او با عنوان "نا اميدی"<sup>[42]</sup> در سال 2002 و اثر بعدی اين نويسنده با عنوان " سرنوشت"<sup>[43]</sup> در سال 2006 در زيمبابوه به چاپ رسيد.از آثار وی می توان موارد زیر را نام برد:
 
داستان كوتاه
 
1-دخترانی برای فروش<sup>[44]</sup>(2006)
 
2-تجسم دوباره<sup>[45]</sup>(2004)
 
3-ميراث(2204)<sup>[46]</sup>
 
4-جهنم در زير زمين است(1998 به زبان انگليسی)<sup>[47]</sup>
 
اين نويسنده چندین كتاب غير داستانی نيز دارد كه عبارتنداز<sup>[48]</sup>:
 
1-زنان در زندان، تراژدی زندگی(2003)<sup>[49]</sup>
 
2-زنان در مبارزات آزادی بخش(2000)<sup>[50]</sup>
 
1-    اتاقی در بالا(6-1995 با همكاری يونيسف)<sup>[51]</sup>
 
وی در حال حاضر مديريت چندين انجمن ادبی نويسندگان زن زيمبابوه را بر عهده دارد.(همان)
 
 
 
 
 
 
 
----[1]-Dambudzu Marechera
 
[2]-Stanley Nyamfukudza
 
[3]-ShimmerChinodya
 
[4]-Chenjerai Hove
 
[5]-TsitsiDangarembga
 
[6]-Charles Mungoshi
 
[7]-ChenjeraiHove
 
[8]-Grain of Wheat
 
[9]-Ngugi vh
 
[10]-TsangoYembeu
 
[11]-The story of general dann Mara’s daughter and the snowdog
 
[12]-Feso
 
[13]-Hoyiyo ne Hohwa
 
 
[14]-ON THE ROAD AGAIN
 
[15]-Charles Mungoshi
 
[16] -Mashonaland
 
[17]-One Day Long Ago
 
[18]- DEW IN THEMORNING
 
[19]- FARAIS GIRLS   
 
[20]-CHILD OF   WAR
 
[21]-HARVEST OF THORNS
 
[22]-CAN WE TALK AND OTHER STORIES
 
[23] -DambudzoMarechera
 
[24]-The House of Hunger
 
[25]-Black Sunlight
 
[26]-UFURU
 
[27]-Mutoko
 
[28]-Nervous condition
 
[29]-Neria
 
[30] -Stanly  Nyamfukudza
 
[31]-Boots
 
[32]-Opting  out
 
[33]-Chenjerai Hove
 
[34]-Gweru
 
[35]-Up in Arms&Red Hills of home
 
[36]-Bones
 
[37]-Yvonne Vera
 
[38]-Why Don’t You Crave Other Animals
 
[39]-Nehanda
 
[40]-Without a Name
 
[41]-Virginia Phiri
 
[42]-Desperate
 
[43]-Destiny
 
[44]-Daughters for Sale in Light A Candle
 
[45]-Re-Incarnation in We Hold on to the word of the Lizard
 
[46]-Inheritance
 
[47]-Hell is Underground
 
[48]-Phiri,Virginia,Destiny,p:225.
 
[49]-Women in Prison in A Tragedy of Lives
 
[50]-Women in the Liberation Struggle in Women of Resilience
 
[51]-There is Room at the Top

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۰۶

زبان و ادبیات زیمبابوه(1403). برگرفته از سایت کتاب بوم، قابل بازیابی از https://bookland.ir/blog/writer/78/

معدود نویسندگان و شاعران زیمبابوه‌ای دوران استعمار، داستان‌ها و اشعار حماسی و رزمی خود را به زبان‌های بومی تألیف و می‌سرودند. ادبیات این دوره روایت خشونت‌های استعمارگران علیه صاحبان اصلی کشور بود. آنان می‌کوشیدند احساسات میهن پرستی روشنفکران و نخبگان کشور را برانگیخته به نجات ملت وادارند.

 پدید آورندگان این آثار در قالب شعر و داستان، ملت را هر چه بیشتر نسبت به ظلم و بی‌عدالتی سفیدپوستان استعمارگر مطلع می‌ساختند و با آگاهی بخشی و تحریک احساسات انسانی و میهنی آنان را علیه نظام استعماری بر می‌انگیختند.

کتاب "زیمبابوه" اثر دانیل ژوآنو یکی از کتاب‌هایی بود که خشونت سفیدپوستان نژادپرست علیه بومیان را در شکل داستان‌های کوتاه بازگو می‌کرد و یا رمان "آوارگان" به بازگویی داستان بی‌خانمانی و آوارگی سیاهان و سرنوشت شوم آنان می‌پرداخت[۱].

ادبیات بومی در دوران استقلال

از میان نویسندگان دوران استقلال می‌توان از کسانی چون "دامبودزو ماره چه را" (Dambudzu Marechera)، "استنلی نیامفوکودزا" (Stanley Nyamfukudza)، شیمر چینودیا" (ShimmerChinodya)، "چنجه رایی هوه " (Chenjerai Hove) و تسی تسی دانگارمبا" (TsitsiDangarembga) که در آثار خود در دهه 80-1970 ساختار اجتماعی زیمبابوه را مورد بررسی و مطالعه قرار داده‌اند، نام برد. تالیفات آنان بیشتر به بررسی دوران پیش از استقلال می‌پردازد هرچند انتقادهای سیاسی پس از استقلال را هم شامل می‌شود.

دوران معاصر

از سال 2000 به بعد، موضوع زمین‌های کشاورزی در زیمبابوه به مسئله‌ای سیاسی تبدیل شده پس از آن سوژه‌ای برای ادبیات داستانی گردید. مبارزات مردم برای باز پس‌گیری زمین‌های تصاحب شده توسط سفیدپوستان موضوع بسیاری از داستان‌های این دوره به زبان‌های بومی بود.

در این دوره شاهد ورود شعارهای سیاسی چون "زیمبابوه دیگر هرگز دوباره مستعمره نخواهد شد[۲]". به حوزه ادبیات هستیم.

حوزه ادبیات زیمبابوه به خصوص در بخش ادبیات شونا در دوران معاصر(دهه 2000) و پس از آن که کشور با تحولات و بحران‌های سیاسی روبرو گردید، متحول شد. یأس و ناامیدی ناشی از رقابت‌ها و تنش‌های سیاسی، بحران‌های اقتصادی، معضلات اجتماعی و چالش‌های فرهنگی که بر زندگی مردم سایه انداخته بود، نویسندگان را بر آن داشت تا با خلق آثاری در قالب داستان، دردها و مصایب آنان را به تصویر کشانده همگان را از اوضاع اسفناک حاکم بر کشور آگاه سازند[۳].

نویسندگان دوران استقلال زیمبابوه مانند "چارلز مونگوشی" (Charles Mungoshi) در دهه 70 و "چنجه رایی هوه" (ChenjeraiHove) در دهه 80 با تألیفات خود و ترجمه آثار نویسندگان نامی آفریقایی به زبان شونا، باعث رشد و توسعه ادبیات بومی زیمبابوه شدند. در سال 1987 "مونگوشی" کتاب داستان " دانه‌های گندم" (Grain of Wheat) نوشته "انگوگیو" (Ngugi vh) را از زبان انگلیسی با عنوان "تسانگو یمبئو" (TsangoYembeu) به زبان شونا ترجمه کرد. این رویداد ادبی برای جامعه در حال تحول زیمبابوه آن دوران بسیار مهم بود. نتایج فعالیت‌های ادبی نویسندگانی چون "مونگوشی" به مردم در غلبه بر از خود بیگانگی و دوری از هویت ملی که در پی رفتارهای تحقیر آمیز سفیدپوستان در طی سالیان دراز بر جامعه حاکم شده بود، کمک می‌کرد. اگر چه داستان‌های شونا در دوران حکومت نژادپرست رودزیا بخشی از ادبیات سیاست استعماری محسوب می‌شد، اما همین داستان‌ها پس از استقلال توانستند احساسات و سیاست‌های ملی‌گرایی را در مردم توسعه دهند.

نویسندگان معاصر

دوریس لسینگ

خانم دوریس لسینگ نویسنده نامدار زیمبابوه‌ای در سال 1919 در ایران به دنیا آمد. سال 1949 رهسپار لندن شد و در همان سال اولین رمان ادبی خود به نام "آواز علف" را منتشر کرد. لسینگ در این کتاب به شرح وضعیت زندگی سیاهان پرداخته بود و انتشار آن باعث شهرت فراوان وی در سراسر جنوب آفریقا شد. لسینگ در دهه‌های 1960 تا 1990 به تألیف و چاپ کتاب‌های مختلف با موضوعات گوناگون ادامه داد و با دریافت جوایز مختلف ادبی به یکی از سرشناس‌ترین چهره‌های ادبی آفریقا در اروپا تبدیل شد.

دوریس لسینگ از معدود نویسندگان سفیدپوست زیمبابوه است که در اکثر کتاب‌های خود به خصوص آثار منتشر شده از وی در دهه‌های 1950 تا 1970 به شدت از رفتار و عملکرد رژیم‌های نژاد پرست آفریقای جنوبی و رودزیای جنوبی در سرکوب سیاه‌پوستان این کشورها و نادیده گرفتن حقوق و آزادی‌های فردی آن‌ها انتقاد کرده است. در آثار وی تعارض تمدن‌ها و فرهنگ‌ها و تمایزات موجود بین فرهنگ غرب و فرهنگ سنتی آفریقا به نحو بارزی به چشم می‌خورد و همین موضوع سبب شد در سال 1956 نام وی در لیست سیاه افراد ممنوع الورود به آفریقای جنوبی و رودزیای جنوبی قرار بگیرد. اوج خشم وی از رفتار ناعادلانه سفیدپوستان کشورهای رودزیا و آفریقای جنوبی در داستان‌های "آواز علف" و "خورشید در زیر پاهای ما" متبلور می‌گردد. دوریس در این دو رمان جذاب، رفتار خشن و سرکوب‌گرایانه سفیدپوستان و خشم توأم با صبوری سیاهان را با عبارات و واژه‌های زیبای ادبی به تصویر کشیده است. آخرین کتاب وی (The story of general dann Mara’s daughter and the snowdog) در سال 2005 میلادی در لندن منتشر شد.

هیچ یک از نویسندگان سفیدپوست مهاجر مانند دوریس لسینگ نتوانسته است برای کشور سابق خود، که تنها خاطره‌ای دور از آن در ذهن این نویسنده سالخورده باقی مانده، افتخار آفرین باشد. وی تنها یک بار در سال 1990 به زیمبابوه سفر کرد[۴].

سولومون موتسوایرو

دکتر سولومون موتسوایرو از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین شعرا و نویسندگان زیمبابوه و رودزیای جنوبی سابق به شمار می‌رود. سولومون در سال 1924 در منطقه مازوه به دنیا آمد. وی اولین نویسنده‌ای بود که پس از انقلاب در دانشگاه زیمبابوه تدریس زبان‌های شونایی را آغاز کرد. وی چندین کتاب و رمان ادبی به زبان‌های شونا و انگلیسی تألیف نموده است. مهم‌ترین آثار وی عبارتند از:

سولومون موتسوایرو در رمان‌ها و اشعار شونایی خود به زیبایی به بیان احساسات و خاطرات دوران کودکی خود از زادگاهش، جنگ‌های آزادی بخش، ویرانی روستاها توسط سفیدپوستان در دوره نبردهای آزادی خواهانه، عشق به میهن، اهمیت آزادی و… پرداخته است. وی هر چند بر اهمیت حفظ جایگاه زبان انگلیسی در کشور تأکید دارد، ولی نگارش کتاب به زبان‌های شونا و اندبله را موجب تحکیم ساختار فرهنگ، آداب و رسوم و سنن قبایل این کشور و زبان‌های بومی می‌داند[۵].

ساموئل چیم سورو

ساموئل چیم سورو نویسنده و شاعر معروف زیمبابوه‌ای در سال 1949 در ایالت ماشونالند شرقی به دنیا آمد . چیم سورو فعالیت‌های ادبی خود را از نیمه دهه 1970 آغاز کرد و به تدریج اشعاری از وی به زبان‌های انگلیسی و شونا در مطبوعات رودزیا به چاپ رسید.

اولین مجموعه‌ی اشعار ساموئل چیم سورو به زبان انگلیسی –شونا در سال 1978 تحت عنوان "دود و شعله‌ها" منتشر و روانه بازار گردید. او در این کتاب به مفاهیمی چون عشق و دوستی، کمک به هم‌نوع و لزوم زندگی مسالمت آمیز انسان‌ها می‌پردازد و در لا به لای اشعار خود صبوری و متانت سیاهان کشورش را در مقابل خشونت و بی رحمی سفیدپوستان حاکم با زیبا‌ترین تعابیر و عبارات به تصویر می‌کشد. بهره گیری از اصطلاحات عمیق شاعرانه و غلبه فضای عرفانی بر اشعار از ویژگی‌های این اثر بوده و موجب شهرت آن در محافل ادبی رودزیا گردید. چیم سورو در مصاحبه‌ای، چاپ کتاب مزبور را موجب ارتقای روحیه جنگجویان آزادی‌خواه زیمبابوه دانسته ابراز می‌دارد برخی از مبارزان در اعماق جنگل‌های کشور با مطالعه اشعار این کتاب اشک شوق ریخته‌اند.

وی در سال 1980 و در اوایل استقلال، کتاب "اولین قول" را به زبان شونا منتشر کرد. در همان سال‌ها داستانی کوتاه (Hoyiyo ne Hohwa) را منتشر کرد که در کتاب‌های درسی مدارس گنجانده شد. رمان "هیچ چیز غیر ممکن نیست" مهم‌ترین کتاب وی است که در سال 1983 به چاپ رسید.

چیم سورو در این کتاب اندیشه‌های واقع گرایانه خود را با افکار ایده‌آلیستی در هم آمیخته و در بسیاری از صفحات کتاب نارضایتی خود از اندیشه‌های غمگبن توأم با یأس و دلمردگی سیاهان را بیان داشته می‌کوشد آینده‌ای سرشار از روزهای پر از امید و خوشبختی را برای آنان ترسیم نماید. ساموئل چیم سورو پس از تألیف این رمان، شهرت فراوانی به دست آورد و موفق به دریافت جایزه ادبی ناشران کتاب زیمبابوه در سال 1984 گردید. برخی از اعضای عالی رتبه حزب حاکم زانو پی اف نیز از تلاش این نویسنده در به تصویر کشیدن وقایع دوران مبارزات تقدیر کرده این کتاب را در زمره کتب جاودانی و ماندگار در تاریخ ادبیات کشور خواندند[۶].

دکتر دیوید ولز

دیوید ولز در سال 1952 میلادی در سالیسبوری پایتخت رودزیای جنوبی به دنیا آمد. وی کتاب‌های متعددی در رابطه با اصول و مبانی مذهب مسیحیت اوانجلیک تألیف نموده است. برخی از کتب وی که طی دهه‌های 1980 و 1990 تألیف شده‌اند، عبارتند از:

  • هیچ مکانی برای حقیقت وجود ندارد؛
  • حقیقت درستکاری در جهان رؤیاها؛
  • عشق به خداوند.

دکتر ولز از نویسندگان سفیدپوست کشور زیمبابوه است و اگر چه بخش اعظم زندگی خود را خارج از این کشور سپری کرده ولی انجمن نویسندگان زیمبابوه وی را به عنوان یکی از نویسندگان صاحب سبک کشور می‌خواند[۷].

فریدام تی . وی . نیاموبایا

خانم فریدام تی. وی. نیاموبایا از مشهورترین نویسندگان زن زیمبابوه و متولد سال 1958 می‌باشد. فعالیت‌های ادبی وی در قالب شعر و رمان از سال 1986 و با چاپ کتاب "دوباره در راه" (ON THE ROAD AGAIN) آغاز شد. نیاموبایا در کتاب خود که در برگیرنده اشعاری پر احساس است، با بهره گیری از دانش وسیع خود در زمینه ادبیات شونایی تصویری شفاف و درخشان از جنگجویان جبهه آزادی بخش زیمبابوه ترسیم می‌نماید. وی در این کتاب در تلاشی آشکار برای ارتقای ادبیات شونا به وفور از ضرب المثل‌ها، فولکلور، آداب و رسوم خرافه‌گونه، افسانه‌ها و اسطوره‌های قومی و قبیلگی شونا استفاده کرده تلاش جنگجویان حزب زانو و اقدامات آنان برای بیرون راندن دشمنان سفید پوست از سرزمین آبا و اجدادی را می‌ستاید. اشعار احساسی او از رنج‌های سیاهان شهری و روستایی رودزیا و جوانانی که در اردوگاه‌های نمور و مملو از حیوانات موذی و گزنده زندگی می‌کردند، به شکلی زیبا یاد می‌کند. خواننده با مطالعه این اشعار به اوج ستم و بی‌عدالتی سفیدپوستان و مظلومیت سیاهان رودزیا و رنجی که برای باز پس گیری وطن متحمل شدند، پی می‌برد[۸].

چارلز مونگوشی

چارلز مونگوشی (Charles Mungoshi) در دسامبر 1947 در "ماشونالند" (Mashonaland) به دنیا آمد. وی در دهه 70 سه کتاب به زبان شونا منتشر کرد که سال‌های طولانی در مدارس تدریس می‌شد. نمایش‌نامه‌های وی نیز در مدارس، کالج‌ها و رادیو و تلویزیون مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. مونگوشی، "داستان‌هایی از کودک شونایی" (1989) و "یک روز در گذشته‌های دور" (1991) (One Day Long Ago) را که توانست جایزه ویژه ادبیات کودک آفریقایی "نوما" را در سال 1992 دریافت کند، برای کودکان تألیف کرد[۹].

شیمر چینودیا

شیمر چینودیا نویسنده مشهور زیمبابوه‌ای و از پایه‌گذاران ادبیات شونایی در سال 1957 میلادی در استان میدلندز به دنیا آمد. وی در کتاب‌های خود بیشتر از سیاست، روابط انسان‌ها با یکدیگر، طبقات مختلف اجتماعی، مذهب و دوستی سخن می‌گوید و خوانندگان خود را به تفکر در مسائل مختلف اجتماعی، آداب و رسوم، سنت‌ها و جشن‌های قومی و قبیلگی تشویق نموده رمز موفقیت ملت را در حفظ مقررات اجتماعی - قومی و احترام به آداب قبیلگی می‌داند.

چینودیا دو سال پس از استقلال کشور در اوایل دهه 1980 اولین داستان خود به نام "شبنم صبحگاهی" (DEW IN THEMORNING) را منتشر کرد که با استقبال جوانان پر شور انقلابی و سایر مردم روبرو شد. دومین اثر داستانی وی به نام "دختران انجمن فارایس" (FARAIS GIRLS) با موضوعی سیاسی - اجتماعی در سال 1984 میلادی چاپ شد و مانند کتاب اول مورد استقبال عموم قرار گرفت. چینودیا در سال‌های بعد به مطالعه و تحقیق درباره مسائل اجتماعی پرداخت و در سال 1990 اثر پژوهشی خود با عنوان "کودکان جنگ" (CHILD OF WAR) را منتشر کرد. همان سال مشهورترین رمان وی "خرمن خارزار" (HARVEST OF THORNS) منتشر شد. این کتاب فضایی حماسی‌گونه داشت و استقبال بسیار خوب مردم از این کتاب باعث شهرت او در سراسر آفریقا گردید. شیمر چینودیا در سال 1995 میلادی به عنوان استاد مدعو در رشته خلاقیت‌های ادبی به مدت دو سال در دانشگاه سنت لورنس نیویورک به تدریس پرداخت و پس از بازگشت به زیمبابوه در سال 1998 کتاب "آیا می‌توانیم حرف بزنیم و چند داستان دیگر" (CAN WE TALK AND OTHER STORIES) را منتشر کرد[۱۰].

خانه گرسنه، دامبودزو ماره چرا(1403). برگفته از سایت public books، قابل بازیابی از https://www.publicbooks.org/b-sides-dambudzo-marecheras-house-hunger/

دامبودزو ماره چرا

انتشار رمان "خانه گرسنه" (The House of Hunger) در سال 1978 خبر از ظهور یکی از نویسندگان توانا و بحث برانگیز ادبیات آفریقا می‌داد. تألیف این اثر سبب شهرت نویسنده و اعطای جایزه "گاردین" در سال 1979 به آن شد. یک سال بعد رمان دیگری با عنوان "آفتاب سیاه" (Black Sunlight) از این نویسنده چاپ و وارد بازار کتاب شد.

در هر دو اثر شاهد ورود ادبیات مدرن آفریقا به عرصه فرهنگ مکتوب هستیم. نویسنده (DambudzoMarechera) در آثار خود به بیان دیدگاه ادبیات پدیدارشناسی با تکیه بر واقعیات جامعه استعماری می‌پردازد[۱۱].

جرج کاهاری

پروفسور جرج کاهاری از چهره‌های سرشناس سیاسی و دانشگاهی زیمبابوه و از شخصیت‌های ممتاز ادبی کشور به شمار می‌رود. کاهاری در سال 1930 در حومه شهر بیندورا به دنیا آمد.

وی را می‌توان از پیشگامان ادبیات نقادانه زیمبابوه و آفریقا به ویژه در زمینه ادبیات نوین آفریقایی دانست. کاهاری طی 40 سال اخیر تحقیقات عمیقی در ارتباط با ادبیات شفاهی آفریقا با تکیه بر رودزیا و پس از آن زیمبابوه انجام داده است. حاصل این تحقیقات، تألیف 16 کتاب به زبان‌های شونا و انگلیسی است.

وی از جوانی مطالعات بسیاری در زمینه گردآوری فرهنگ واژه‌ها و نام‌های شونا انجام داده و معتقد است این فرهنگ پس از آماده شدن منبع مهمی برای سیاهان و سفیدپوستان ساکن زیمبابوه در جهت شناسایی عمیق و دقیق زبان‌های انگلیسی و شونا و میزان تأثیرپذیری شونا از زبان انگلیسی خواهد بود. آخرین اثر پژوهشی کاهاری "در جستجوی هویت" (UFURU) نام دارد. این کتاب به زبان انگلیسی و در خصوص معرفی برخی از باورها و تخیلات سنتی مردم زیمبابوه می‌باشد[۱۲].

دکتر نوزیپو مارایرا

دکتر نوزیپو مارایره از نویسندگان برجسته زیمبابوه است که در سال 1966 در حراره و در دوره حاکمیت سفیدپوستان بر رودزیا به دنیا آمد. دکتر مارایره در سال 1996 تنها کتاب خود به نام "نامه‌ای برای دخترم" به زبان انگلیسی را در آمریکا منتشر ساخت. مارایرا در اثر خود به نقل داستان‌هایی پرداخته که در کودکی از اقوام خود در رابطه با ظلم و ستم سفیدپوستان و مبارزات بی‌امان هم وطنانش علیه اشغالگران شنیده است. داستان در قالب نامه‌ای از سوی مادری خردمند اهل زیمبابوه به دختر خود که مشغول تحصیل در دانشگاه هاروارد است، نگاشته شده است. مادر در قالب داستانی شورانگیز و سرشار از احساسات، زندگی خود و خانواده‌اش را بیان کرده در لا به لای صفحات کتاب و در بخش‌های مختلف آن با یادآوری تلاش مردم شونا برای حفظ ارزش‌های قبیله در خلال مبارزات آزادی طلبی، فرزندش را به حفظ فرهنگ و آداب و رسوم خود و نیاکانش تشویق می‌کند[۱۳].

تسی تسی دا نگارمبا

تسی تسی دانگارمبا نویسنده و فیلم نامه نویس زیمبابوهای در سال 1959 در شهر "موتوکو" (Mutoko) به دنیا آمد. در دوران تحصیل چند داستان نوشت که مهم‌ترین آن "شرایط اضطراب" (Nervous condition) بود و در سال 1988 چاپ و موفق به دریافت جایزه نویسنده برتر کامنولث شد. در رمان بلند "شرایط اضطراب"، به تجربیات آموزش و تربیت فردی در رودزیای دوران استعماری یعنی دوران غلبه فرهنگی اقلیت سفیدپوستان بر اکثریت سیاهان کشور اشاره دارد. اولین فیلم‌نامه او در مورد زیمبابوه دوران بعد از استعمار با عنوان "نریا" (Neria) منتشر گردید. دانگارمبا، شخصیت ادبی ممتازی است که توانسته پدیده‌های فرهنگی و اجتماعی دوران استعمار را از منظری آفریقایی بررسی کند[۱۴].

استنلی نیامفوکودزا

وی هم نسل چارلز مونگوشی و متولد سال 1951 در "ودزا" می‌باشد. نیامفوکودزا (Stanly Nyamfukudza) در خلال دهه‌های 50 و 60 میلادی در دوران استعمار رودزیا فعالیت ادبی داشت. در سال 1973 به دلیل فعالیت‌های دانشجویی علیه نژادپرستی به همراه تعدادی دیگر از دانشجویان به زندان افتاد. بعداز آزادی تحصیلات خود را در رشته مطالعات ادبی در دانشگاه آکسفورد لندن ادامه داد. وی در دوران تحصیل در تبعید خود که هم زمان با دوران حکومت رژیم نژادپرست یان اسمیت بود، نقش مهمی در بیداری روشنفکران آفریقایی در مبارزات آزادی‌خواهی و حرکت‌های ملی گرایی داشت. پس از بازگشت به رودزیا تا سال 1988 سر دبیر انتشارات کالج بود. طی این سال‌ها داستان‌های کوتاهی برای جوانان نوشت. برخی آثار مهم وی عبارتند از:

  • "سفر ناباوران" (1980): محتوای اصلی کتاب بررسی نقش روشنفکران جامعه در مسیر مبارزات آزادی بخش آفریقا و تأثیر این نقش در دوران پسا استعمار می‌باشد؛
  • "عواقب" (1983): این کتاب شامل یازده داستان کوتاه درباره زیمبابوه از زمان استقلال بوده از تنوع موضوعی برخوردار است. هرچند داستان‌ها دارای موضوعات مستقل می‌باشند، اما به نوعی همگی با یکدیگر مرتبطند. برای نمونه در داستان (بوتز) (Boots)، به تربیت و رشد فرد در جامعه طبقاتی نژادپرست رودزیا اشاره می‌شود. ادامه آن در داستان بعدی جوانان را با بی عدالتی در رودزیا آشنا می‌کند. در تمامی داستان‌ها مبارزه دائمی بر سر مالکیت زمین و هویت فرهنگی بین نژادپرستان سفید و سیاهان بومی رودزیا دیده می‌شود. در داستان دیگری (Opting out)، نویسنده شرایط زندان‌های رودزیا را در دهه 1970 توصیف می‌کند و به شرح حال دانشجویان سیاه که به دلیل فعالیت‌های سیاسی در زندان‌ها به سر می‌بردند، می‌پردازد؛
  • "عبور از رودخانه" (1985): این داستان به بررسی دوران استعمار رودزیا و تأثیرات آن بر زندگی مردم و به خصوص جوانان جامعه پرداخته است. نویسنده در بیشتر داستان‌های خود مشکل بی‌هویتی و از خودبیگانگی سیاهان و محرومیت آن‌ها از امکانات اجتماعی و اقتصادی دوران نژادپرستی رودزیا را بیان کرده است؛
  • "پناهندگان" (1986): این کتاب بررسی زندگی سیاهانی است که به اروپا مهاجرت کرده‌اند.

داستان های دیگری مانند: روزهای ناامیدی، پوسترهای روی دیوار، بدون سیگار و آتش و دیگران و... از این نویسنده چاپ شده که بیشتر آن‌ها به بررسی شرایط اجتماعی و فرهنگی دوران نژادپرستی رودزیا می‌پردازند[۱۵].

چنجه رایی هوه

"چنجه رایی هوه" (Chenjerai Hove) در 9 فوریه 1956 در جنوب غربی رودزیا به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات متوسطه وارد کالج "گوئرو" (Gweru) شده رشته ادبیات را در این کالج و دانشگاه یونیسای آفریقای جنوبی گذراند. با انتشار دو کتاب (Up in Arms&Red Hills of home) در سال‌های 1982 و 1985، موفق به دریافت جایزه نوما شد. وی در آثارش به مشکلات اجتماعی و فرهنگی دوران استعمار اشاره می‌کند. مهم‌ترین اثر وی که از او چهره‌ای بین‌المللی ساخت، کتاب معروف "استخوان‌ها" (Bones) بود و در سال 1988 منتشر شد. این کتاب نخستین رمان وی به زبان انگلیسی بود و توانست در سال 1989 جایزه "ادبیات زیمبابوه" و جایزه کتاب نوما در آفریقا را به دست آورد. این کتاب بعدها به زبان‌های ژاپنی، آلمانی، نروژی، فرانسه و دانمارکی ترجمه و چاپ شد.

رمان استخوان‌ها

موضوع کتاب داستان مبارزات آزادی بخش رودزیا در دهه 1970 تا کسب استقلال در سال 1980 است و در آن به نقش مهم زنان آفریقایی در مبارزات علیه استعمار اشاره شده است. نویسنده مسائل و مشکلات دهقانان رودزیا را از زبان خودشان بیان می‌کند[۱۶].

یه وونه ورا

وی (Yvonne Vera) در سال 1964 در "ماتابله لند" به دنیا آمد. این نویسنده موفق به کسب جوایز متعدد ادبی در زیمبابوه و آفریقا گردید. برخی از آثار وی عبارتند از[۱۷]:

  • مجموعه‌ی داستان‌های کوتاه "چرا دیگر حیوانات را نمی‌کشید" (Why Don’t You Crave Other Animals) (1992)؛
  • رمان "نهاندا" (Nehanda) (1993)؛
  • رمان "بی نام" (Without a Name) (1994).

ویرجینیا فیری

"ویرجینیا فیری" (Virginia Phiri) در سال 1954 در بولاوایو متولد شد. او از نویسندگان معاصری است که آثارش را در قالب‌های مختلف رمان و داستان‌های کوتاه و بلند تألیف کرده است. نخستین کتاب او با عنوان "نا امیدی" (Desperate) در سال 2002 و اثر بعدی این نویسنده با عنوان "سرنوشت" (Destiny) در سال 2006 در زیمبابوه به چاپ رسید. از آثار وی می‌توان موارد زیر را نام برد:

داستان کوتاه
  • دخترانی برای فروش (Daughters for Sale in Light A Candle) (2006)؛
  • تجسم دوباره (Re-Incarnation in We Hold on to the word of the Lizard) (2004)؛
  • میراث(2204) (Inheritance)؛
  • جهنم در زیر زمین است (1998 به زبان انگلیسی) (Hell is Underground).

این نویسنده چندین کتاب غیر داستانی نیز دارد که عبارتند از:[۱۸]

  • زنان در زندان، تراژدی زندگی(2003) (Women in Prison in A Tragedy of Lives)؛
  • زنان در مبارزات آزادی بخش(2000) (Women in the Liberation Struggle in Women of Resilience)؛
  • اتاقی در بالا(6-1995 با همکاری یونیسف) (There is Room at the Top).

وی در حال حاضر مدیریت چندین انجمن ادبی نویسندگان زن زیمبابوه را بر عهده دارد[۱۹][۲۰].

نیز نگاه کنید به

زبان و ادبیات ژاپن؛ زبان و ادبیات روسی؛ زبان و ادبیات کانادا؛ زبان و ادبیات کوبا؛ زبان و ادبیات لبنان؛ زبان و ادبیات مصر؛ زبان و ادبیات تونس؛ زبان و ادبیات افغانستان؛ زبان و ادبیات چینی؛ زبان و ادبیات سنگال؛ زبان و ادبیات تایلند؛ زبان و ادبیات آرژانتین؛ زبان و ادبیات فرانسه؛ زبان و ادبیات اسپانیا؛ زبان و ادبیات مالی؛ زبان و ادبیات ساحل عاج؛ زبان و ادبیات سوریه؛ زبان و ادبیات اتیوپی؛ زبان و ادبیات سیرالئون؛ زبان و ادبیات قطر؛ زبان و ادبیات سودان؛ زبان و ادبیات گرجستان؛ زبان و ادبیات تاجیکستان؛ زبان و ادبیات قزاقستان؛ زبان و ادبیات بنگلادش؛ زبان و ادبیات سریلانکا؛ زبان و ادبیات اردن

کتابشناسی

  1. ↑ Mansisler,(1367). p. 121.
  2. ↑ موگابه (2001).
  3. ↑ Rankaprimorac and Chan, Stephen (2007). Zimbabwe in Crisis: The international response and the space of silence. Routledge. p. 98.
  4. ↑ عرب احمدی، امیربهرام (1382). زیمبابوه سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.
  5. ↑ عرب احمدی، امیربهرام (1382). زیمبابوه سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.
  6. ↑ عرب احمدی، امیربهرام (1382). زیمبابوه سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.
  7. ↑ عرب احمدی، امیربهرام (1382). زیمبابوه سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.
  8. ↑ عرب احمدی، امیربهرام (1382). زیمبابوه سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.
  9. ↑ عرب احمدی، امیربهرام (1382). زیمبابوه سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.
  10. ↑ عرب احمدی، امیربهرام (1382). زیمبابوه سرزمین رازهای جاودان. تهران: توسعه دانش و پژوهش ایران.
  11. ↑ Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.
  12. ↑ Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.
  13. ↑ Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.
  14. ↑ Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.
  15. ↑ Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.
  16. ↑ Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.
  17. ↑ Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.
  18. ↑ Phiri, Virginia. Destiny. p. 225.
  19. ↑ Introduction to Zimbabwean Literature in English. p. 127-178.
  20. ↑ ایپکچی، محمدحسن (1339). جامعه و فرهنگ زیمبابوه. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی. ص. 173-189.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=زبان_و_ادبیات_زیمبابوه&oldid=53946»