تاریخ دوره باستان لبنان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''دوران باستان''' تاریخ سرزمینی که امروز لبنان خوانده می شود با فنیقی‌ها که از نژاد سامی بودند و از بیابانهای جزیره‌العرب به آنجا مهاجرت کردند آغاز شد.فنیقی ها همان کنعانی ها بودند که بعدها ،یونانی ها که با آنان مراودات بازرگانی داشتند،این ن...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''دوران باستان'''
[[پرونده:دوران باستان لبنان.jpg|بندانگشتی|دوران باستان لبنان - برگرفته از سایت northwindprints - قابل بازیابی از: https://www.northwindprints.com/mideast-history/lebanese-prince-damascus-man-5882345.html|482x482پیکسل]]تاریخ سرزمینی که امروز [[لبنان]] خوانده می‌شود با فنیقی‌ها که از نژاد سامی بودند و از بیابان‌های جزیرةالعرب به آنجا مهاجرت کردند آغاز شد. فنیقی‌ها همان کنعانی‌ها بودند که بعدها، یونانی‌ها که با آنان مراودات بازرگانی داشتند، این نام را بر آن‌ها گزاردند. فنیقی‌ها کشور شهرهای خود را در امتداد سواحل شرقی مدیترانه میان لاذقیه و عکا ایجاد کردند که بیشتر آن‌ها در مناطقی که سرزمین امروز [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] را تشکیل می‌دهند، قرار داشت.<ref>الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الأول. الطبعة الثانية. بيروت: [https://naufal.hachette-antoine.com مؤسسة نوفل]، ص. 17.</ref> صور، صیدا، جبیل و بیروت از کشور شهرهای فنیقی بودند. فنیقی‌ها در طول قرن‌ها سکونت در این سرزمین، به کار دریانوردی و بازرگانی مشغول بودند و کالاهایی مثل پارچه و ادویه را با دیگر ملت‌های ساکن در مدیترانه معاوضه می‌کردند و علاوه‌بر آن، کشاورزی، راهسازی و استفاده از جنگل در میان آن‌ها رایج بود. کشورشهرهای فنیقی از عمران و آبادانی بسیاری برخوردار بودند و شهر صور به لحاظ صنعت پارچه‌بافی و به ویژه دریانوردی، اهمیت اقتصادی داشت و به مدد همین شهر بود که آوازه فنیقی‌ها در سرزمین‌های دوردست نیز پیچید. عمران و آبادی فنیقیه و موقعیت آن برکرانه‌های مدیترانه اما قدرت‌های بیگانه را به آنجا کشاند. سلطه بیگانگان بر این سرزمین با آمدن مصری‌ها در دوره فراعنه سلسله دوازدهم آغاز شد. هرچند در ابتدا مقاوت‌هایی در برابر حملات آنان صورت گرفت، مهاجمان اما به تدریج شاهزادگان فنیقی را مطیع خود ساختند. در این دوره بود که فنیقی‌ها خط را اختراع کردند و از تجربه مصری‌ها به ویژه در احداث بنادر استفاده کردند.<ref>نانته( 1379). ص. 26 -27.</ref>


تاریخ سرزمینی که امروز لبنان خوانده می شود با فنیقی‌ها که از نژاد سامی بودند و از بیابانهای جزیره‌العرب به آنجا مهاجرت کردند آغاز شد.فنیقی ها همان کنعانی ها بودند که بعدها ،یونانی ها که با آنان مراودات بازرگانی داشتند،این نام را بر آنها گزاردند.فنیقی‌ها کشور شهرهای خود را در امتداد سواحل شرقی مدیترانه میان لاذقیه وعکا ایجاد کردند که بیشتر آنها در مناطقی که سرزمین امروز لبنان را تشکیل می‌دهند، قرار داشت(الصليبی ،1991 ، 1، 17 ) .صور،صیدا،جبيل و بیروت از کشور شهرهای فنیقی بودند.فنیقیها در طول قرنها سکونت در این سرزمین،به کار دریانوردی وبازرگانی مشغول بودند و کالاهایی مثل پارچه وادویه را با دیگر ملت های ساکن در مدیترانه معاوضه میکردند و علاوه برآن،کشاورزی،راهسازی و استفاده ازجنگل درمیان آنها رایج بود.کشورشهرهای فنیقی از عمران وآبادانی بسیاری برخوردار بودندو شهر صور به لحاظ صنعت پارچه بافی وبه ویژه دریانوردی،اهمیت اقتصادی داشت وبه مدد همین شهر بود که آوازه فنیقیها در سرزمین‌های دوردست نیز پيچيد. عمران وآبادی فنیقیه و موقعیت آن برکرانه‌هاي مدیترانه اما قدرت های بیگانه را به آنجا کشاند.سلطه بیگانگان براین سرزمین با آمدن مصری ها در دوره فراعنه سلسله دوازدهم آغاز شد. هرچند درابتدا مقاوت هایی در برابرحملات آنان صورت گرفت،مهاجمان اما به تدریج شاهزادگان فنیقی رامطیع خود ساختند.در این دوره بود که فنیقی ها خط را اختراع کردند واز تجربه مصریها به ویژه در احداث بنادر استفاده کردند.(نانته، 1379، 26 و27)
در حدود 1200 ق.م، با خروج [[مصر]]<nowiki/>ی‌ها، فنیقیه دوره‌ای کوتاه از استقلال را تجربه کرد. با آغاز حملات آشوری‌ها در حدود سال 1114 ق.م، اما این استقلال مورد تهدید قرار گرفت. حملات آشوری‌ها بیش از دو قرن ادامه یافت و از سال 876 ق.م اشغال کشورشهرهای فنیقیه آغاز شد و حدود 250 سال ادامه یافت.<ref>نانته (1379). ص. 30.</ref> با سقوط دولت آشوری در بین النهرین، کلدانی‌ها که جانشینان آن‌ها بودند به اشغال فنیقیه ادامه دادند. در سال 539 ق.م تمام مناطق [[سوریه]] از جمله فنیقیه تحت تصرف ایرانی‌ها درآمد‌. در دوره سیطره‌ ایرانی‌ها، فنیقیه به عنوان مرکز تجارت جهانی از شکوفایی برخوردار بود<ref>حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). تاریخ لبنان و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: دارالثقافة، ص. 239-240.</ref> و کمبوجیه با بهره‌گیری از ناوگان فنیقی‌ها موفق به لشکرکشی به [[مصر]] و فتح آن شد.<ref>حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). [[تاریخ لبنان]] و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: [https://daralthaqafa.com دارالثقافة]، ص. 245.</ref>‌ دو قرن بعد با شکست ایرانی‌ها از اسکندر و تسلیم صور در سال 332 ق.م، فنیقیه به متصرفات اسکندر منضم شد. مقاومت صور در برابر حمله اسکندر، آخرین مقاومت مبتنی بر [https://wikimelal.ir/%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%20%D9%85%D9%84%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 هویت ملی] فنیقی‌ها بود و از آن پس سنت‌های قدیمی و فرهنگ و تمدن آنان فرو پاشید.<ref>حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). [[تاریخ لبنان]] و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: [https://daralthaqafa.com دارالثقافة]، ص. 254.</ref>[[پرونده:تاریخ باستان لبنان.jpg|بندانگشتی|تاریخ باستان لبنان - برگرفته از سایت wikipedia - قابل بازیابی از: https://en.wikipedia.org/wiki/Siege_of_Baghdad|399x399پیکسل]]پس از مرگ اسکندر در سال 323 و تقسیم میراث عظیم او میان جانشینانش، فنیقیه به امپراطوری سلوکی پیوست. سلطه سلوکی‌ها بر فنیقیه تا ورود رومی‌ها به سوریه ادامه یافت. در دوره سلوکی، فنیقیه هرچند در اشغال بود، بازی‌های المپیک در صور رواج گرفت و کشور شهرهای فنیقی از جمله صور و صیدا نقش به‌سزایی در فلسفه و ادبیات یونانی ایفا کردند و زبان یونانی نیز در‌ این دوره به عنوان زبان مشترک رایج شد. بیروت نیز دارای مدرسه حقوق شد که از بزرگترین مدارس حقوق در سراسر امپراطوری روم بود.<ref>حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). [[تاریخ لبنان]] و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: [https://daralthaqafa.com دارالثقافة]، ص. 360.</ref>


در حدود1200ق.م،باخروج مصری ها،فنیقیه دوره ای کوتاه از استقلال را تجربه کرد. با آغاز حملات آشوری ها درحدود سال1114 ق.م،اما این استقلال مورد تهدید قرار گرفت.حملات آشوری ها بیش از دو قرن ادامه یافت واز سال876ق.م اشغال کشورشهرهای فنیقیه آغاز شد و حدود 250سال ادامه یافت.(نانته، 1379، 30) باسقوط دولت آشوری در بین النهرین،کلدانیها که جانشینان آنها بودند به اشغال فنیقیه ادامه دادند.درسال 539 ق.م تمام مناطق سوریه ازجمله فنیقیه تحت تصرف ایرانیها درآمد .در دوره سیطره ایرانیها،فنیقیه به عنوان مرکز تجارت جهانی از شکوفایی برخوردار بود(حتي،1983،1، 239تا240) و کمبوجیه با بهره گیری از ناوگان فنیقیها موفق به لشکرکشی به [[مصر]] وفتح آن شد (پيشين 245) .دو قرن بعد باشکست ایرانیها از اسکندر و تسلیم صور درسال 332ق.م ،فنیقیه به متصرفات اسکندر منضم شد. مقاومت صور در برابر حمله اسکندر،آخرین مقاومت مبتنی بر هویت ملی فنیقیها بود و ازآن پس سنت های قدیمی و فرهنگ وتمدن آنان فرو پاشید.(پيشين ،254)
با پیشروی سپاه روم در غرب آسیا که از سال 190 ق.م آغاز شده بود، قدرت سلوکی‌ها نیز رو به ضعف گزارد و با تصرف سرزمین‌های سوریه در سال 64 ق.م به فرماندهی پمپی،<ref>حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). [[تاریخ لبنان]] و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: [https://daralthaqafa.com دارالثقافة]، ص. 309.</ref> مرحله جدیدی از سلطه بیگانگان بر فنیقیه آغاز شد که تا قرن‌ها ادامه یافت. در سال 395م، پس از مرگ تئودوسیوس، امپراطوری روم به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد که سوریه و سرزمین امروز [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] به امپراطوری روم شرقی (بیزانس) منضم گشت. در این دوره نیز بیشتر شهرهای فنیقی از رونق و آبادانی برخوردار بودند و به ویژه برخی از آن‌ها به عنوان مراکز فرهنگی و علمی در امپراطوری مورد توجه بودند. بیروت به دلیل وجود مدرسه حقوق که در این دوره مورد اهتمام قرارداشت، همچون گذشته از مرکزیت علمی برخوردار بود.<ref>حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). [[تاریخ لبنان]] و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: [https://daralthaqafa.com دارالثقافة]، ص. 399.</ref> در این دوره [https://wikimelal.ir/%D8%B7%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%81%20%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%AD%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مسیحیت] که از پیش در این سرزمین نفوذ کرده بود، به تدریج گسترش یافت و سرانجام جای بت پرستی را که قرن‌ها در آن رایج بود، گرفت.<ref>حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). [[تاریخ لبنان]] و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: [https://daralthaqafa.com دارالثقافة]، ص. 403.</ref> سلطه امپراطوری بیزانس بر سوریه و [https://wikimelal.ir/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 لبنان] تا شکست نهایی سپاه بیزانس درجنگ یرموک در سال 636م<ref>مكی، محمد علی (1991). لبنان: من الفتح العربی الی الفتح العثمانی. (الطبعة الرابعة). بیروت: [https://www.annahar.com دارالنهار للنشر]، ص. 22.</ref> و  ورود [https://wikimelal.ir/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%20%D9%88%20%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86 مسلمانان] به‌ این سرزمین ادامه یافت.<ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص. 27-30.</ref>
== نیز نگاه کنید به ==
[[تاریخ دوران باستان چین]]؛ [[تاریخ دوره باستان روسیه]]؛ [[تاریخ دوره باستان افغانستان]]؛ [[تاریخ دوران باستان مصر]]؛ [[تاریخ دوره باستان کوبا]]؛ [[تاریخ دوره باستان تونس]]؛ [[تاریخ دوره باستان سنگال]]؛ [[تاریخ دوره باستان سیرالئون]]؛ [[تاریخ دوره باستان قطر]]؛ [[تاریخ دوره باستان اتیوپی]]؛ [[تاریخ دوره باستان اردن]]؛ [[تاریخ دوره باستان آرژانتین]]؛ [[تاریخ دوره باستان اوکراین]]؛ [[تاریخ دوره باستان زیمبابوه]]؛ [[تاریخ دوره باستان ساحل عاج]]؛ [[تاریخ دوره باستان سودان]]؛ [[تاریخ دوره باستان سوریه]]؛ [[تاریخ دوره باستان فرانسه]]؛ [[تاریخ دوره باستان تایلند]]؛ [[تاریخ دوره باستان مالی]]؛ [[تاریخ دوره باستان گرجستان]]؛ [[تاریخ دوره باستان تاجیکستان]]؛ [[تاریخ دوره باستان قزاقستان]]؛ [[تاریخ دوره باستان سریلانکا]]


پس از مرگ اسکندر درسال 323 و تقسیم میراث عظیم او میان جانشینانش، فنیقیه به امپراطوری سلوکی پیوست.سلطه سلوکی ها بر فنیقیه تا ورود رومی ها به سوریه ادامه یافت.در دوره سلوکی،فنیقیه هرچند در اشغال بود،بازیهای المپیک در صور رواج گرفت وکشور شهرهای فنیقی از جمله صور وصیدا نقش بسزایی در فلسفه وادبیات یونانی ایفا کردند و زبان یونانی نیز دراین دوره به عنوان زبان مشترک رایج شد.بیروت نیز دارای مدرسه حقوق شد که از بزرگترین مدارس حقوق در سراسر امپراطوری روم بود.(پيشين، 360)
== کتابشناسی ==
 
<references />
با پیشروی سپاه روم درغرب آسیا که ازسال 190ق.م آغاز شده بود،قدرت سلوکیها نیز رو به ضعف گزارد وبا تصرف سرزمین های سوریه درسال64ق.م به فرماندهی پمپی،(پيشين،309)، مرحله جدیدی از سلطه بیگانگان بر فنیقیه آغاز شد که تا قرن ها ادامه یافت. درسال 395م،پس از مرگ تئودوسیوس،امپراطوری روم به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد که سوریه و سرزمین امروز لبنان به امپراطوری روم شرقی(بیزانس)منضم گشت.دراین دوره نیز بیشتر شهرهای فنیقی از رونق وآبادانی برخوردار بودند وبه ویژه برخی از آنها به عنوان مراکز فرهنگی وعلمی در امپراطوری موردتوجه بودند.بیروت به دلیل وجود مدرسه حقوق که در این دوره مورد اهتمام قرارداشت،همچون گذشته از مرکزیت علمی برخوردار بود(پيشين، 399).دراین دوره مسیحیت که از پیش دراین سرزمین نفوذ کرده بود، به تدریج گسترش یافت وسرانجام جای بت پرستی را که قرنها درآن رایج بود،گرفت(پيشين، 403).سلطه امپراطوری بیزانس برسوریه ولبنان تا شكست نهايي سپاه بيزانس درجنگ يرموك در سال 636م (مكي، 1991، 22)و  ورود مسلمانان به اين سرزمين ادامه يافت.
[[رده:تاریخ دوران باستان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۶

دوران باستان لبنان - برگرفته از سایت northwindprints - قابل بازیابی از: https://www.northwindprints.com/mideast-history/lebanese-prince-damascus-man-5882345.html

تاریخ سرزمینی که امروز لبنان خوانده می‌شود با فنیقی‌ها که از نژاد سامی بودند و از بیابان‌های جزیرةالعرب به آنجا مهاجرت کردند آغاز شد. فنیقی‌ها همان کنعانی‌ها بودند که بعدها، یونانی‌ها که با آنان مراودات بازرگانی داشتند، این نام را بر آن‌ها گزاردند. فنیقی‌ها کشور شهرهای خود را در امتداد سواحل شرقی مدیترانه میان لاذقیه و عکا ایجاد کردند که بیشتر آن‌ها در مناطقی که سرزمین امروز لبنان را تشکیل می‌دهند، قرار داشت.[۱] صور، صیدا، جبیل و بیروت از کشور شهرهای فنیقی بودند. فنیقی‌ها در طول قرن‌ها سکونت در این سرزمین، به کار دریانوردی و بازرگانی مشغول بودند و کالاهایی مثل پارچه و ادویه را با دیگر ملت‌های ساکن در مدیترانه معاوضه می‌کردند و علاوه‌بر آن، کشاورزی، راهسازی و استفاده از جنگل در میان آن‌ها رایج بود. کشورشهرهای فنیقی از عمران و آبادانی بسیاری برخوردار بودند و شهر صور به لحاظ صنعت پارچه‌بافی و به ویژه دریانوردی، اهمیت اقتصادی داشت و به مدد همین شهر بود که آوازه فنیقی‌ها در سرزمین‌های دوردست نیز پیچید. عمران و آبادی فنیقیه و موقعیت آن برکرانه‌های مدیترانه اما قدرت‌های بیگانه را به آنجا کشاند. سلطه بیگانگان بر این سرزمین با آمدن مصری‌ها در دوره فراعنه سلسله دوازدهم آغاز شد. هرچند در ابتدا مقاوت‌هایی در برابر حملات آنان صورت گرفت، مهاجمان اما به تدریج شاهزادگان فنیقی را مطیع خود ساختند. در این دوره بود که فنیقی‌ها خط را اختراع کردند و از تجربه مصری‌ها به ویژه در احداث بنادر استفاده کردند.[۲] در حدود 1200 ق.م، با خروج مصری‌ها، فنیقیه دوره‌ای کوتاه از استقلال را تجربه کرد. با آغاز حملات آشوری‌ها در حدود سال 1114 ق.م، اما این استقلال مورد تهدید قرار گرفت. حملات آشوری‌ها بیش از دو قرن ادامه یافت و از سال 876 ق.م اشغال کشورشهرهای فنیقیه آغاز شد و حدود 250 سال ادامه یافت.[۳] با سقوط دولت آشوری در بین النهرین، کلدانی‌ها که جانشینان آن‌ها بودند به اشغال فنیقیه ادامه دادند. در سال 539 ق.م تمام مناطق سوریه از جمله فنیقیه تحت تصرف ایرانی‌ها درآمد‌. در دوره سیطره‌ ایرانی‌ها، فنیقیه به عنوان مرکز تجارت جهانی از شکوفایی برخوردار بود[۴] و کمبوجیه با بهره‌گیری از ناوگان فنیقی‌ها موفق به لشکرکشی به مصر و فتح آن شد.[۵]‌ دو قرن بعد با شکست ایرانی‌ها از اسکندر و تسلیم صور در سال 332 ق.م، فنیقیه به متصرفات اسکندر منضم شد. مقاومت صور در برابر حمله اسکندر، آخرین مقاومت مبتنی بر هویت ملی فنیقی‌ها بود و از آن پس سنت‌های قدیمی و فرهنگ و تمدن آنان فرو پاشید.[۶]

تاریخ باستان لبنان - برگرفته از سایت wikipedia - قابل بازیابی از: https://en.wikipedia.org/wiki/Siege_of_Baghdad

پس از مرگ اسکندر در سال 323 و تقسیم میراث عظیم او میان جانشینانش، فنیقیه به امپراطوری سلوکی پیوست. سلطه سلوکی‌ها بر فنیقیه تا ورود رومی‌ها به سوریه ادامه یافت. در دوره سلوکی، فنیقیه هرچند در اشغال بود، بازی‌های المپیک در صور رواج گرفت و کشور شهرهای فنیقی از جمله صور و صیدا نقش به‌سزایی در فلسفه و ادبیات یونانی ایفا کردند و زبان یونانی نیز در‌ این دوره به عنوان زبان مشترک رایج شد. بیروت نیز دارای مدرسه حقوق شد که از بزرگترین مدارس حقوق در سراسر امپراطوری روم بود.[۷]

با پیشروی سپاه روم در غرب آسیا که از سال 190 ق.م آغاز شده بود، قدرت سلوکی‌ها نیز رو به ضعف گزارد و با تصرف سرزمین‌های سوریه در سال 64 ق.م به فرماندهی پمپی،[۸] مرحله جدیدی از سلطه بیگانگان بر فنیقیه آغاز شد که تا قرن‌ها ادامه یافت. در سال 395م، پس از مرگ تئودوسیوس، امپراطوری روم به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد که سوریه و سرزمین امروز لبنان به امپراطوری روم شرقی (بیزانس) منضم گشت. در این دوره نیز بیشتر شهرهای فنیقی از رونق و آبادانی برخوردار بودند و به ویژه برخی از آن‌ها به عنوان مراکز فرهنگی و علمی در امپراطوری مورد توجه بودند. بیروت به دلیل وجود مدرسه حقوق که در این دوره مورد اهتمام قرارداشت، همچون گذشته از مرکزیت علمی برخوردار بود.[۹] در این دوره مسیحیت که از پیش در این سرزمین نفوذ کرده بود، به تدریج گسترش یافت و سرانجام جای بت پرستی را که قرن‌ها در آن رایج بود، گرفت.[۱۰] سلطه امپراطوری بیزانس بر سوریه و لبنان تا شکست نهایی سپاه بیزانس درجنگ یرموک در سال 636م[۱۱] و  ورود مسلمانان به‌ این سرزمین ادامه یافت.[۱۲]

نیز نگاه کنید به

تاریخ دوران باستان چین؛ تاریخ دوره باستان روسیه؛ تاریخ دوره باستان افغانستان؛ تاریخ دوران باستان مصر؛ تاریخ دوره باستان کوبا؛ تاریخ دوره باستان تونس؛ تاریخ دوره باستان سنگال؛ تاریخ دوره باستان سیرالئون؛ تاریخ دوره باستان قطر؛ تاریخ دوره باستان اتیوپی؛ تاریخ دوره باستان اردن؛ تاریخ دوره باستان آرژانتین؛ تاریخ دوره باستان اوکراین؛ تاریخ دوره باستان زیمبابوه؛ تاریخ دوره باستان ساحل عاج؛ تاریخ دوره باستان سودان؛ تاریخ دوره باستان سوریه؛ تاریخ دوره باستان فرانسه؛ تاریخ دوره باستان تایلند؛ تاریخ دوره باستان مالی؛ تاریخ دوره باستان گرجستان؛ تاریخ دوره باستان تاجیکستان؛ تاریخ دوره باستان قزاقستان؛ تاریخ دوره باستان سریلانکا

کتابشناسی

  1. الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الأول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. 17.
  2. نانته( 1379). ص. 26 -27.
  3. نانته (1379). ص. 30.
  4. حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). تاریخ لبنان و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: دارالثقافة، ص. 239-240.
  5. حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). تاریخ لبنان و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: دارالثقافة، ص. 245.
  6. حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). تاریخ لبنان و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: دارالثقافة، ص. 254.
  7. حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). تاریخ لبنان و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: دارالثقافة، ص. 360.
  8. حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). تاریخ لبنان و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: دارالثقافة، ص. 309.
  9. حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). تاریخ لبنان و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: دارالثقافة، ص. 399.
  10. حتی، فیلیپ (۱۹۸۳). تاریخ لبنان و سوریة و فلسطین (حداد، جورج. و الیازجی، کمال.، مترجمان)، الجزء الاول. بیروت: دارالثقافة، ص. 403.
  11. مكی، محمد علی (1991). لبنان: من الفتح العربی الی الفتح العثمانی. (الطبعة الرابعة). بیروت: دارالنهار للنشر، ص. 22.
  12. صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص. 27-30.