تاریخ دوره باستان قزاقستان

آنچه در کتب تاریخی نقل شده است چنین بر می آید که کشف قدیمی ترین ابزار سنگی؛ استخوان های حیوانات وحشی و ذغال چوب در جنوب قزاقستان و در منطقه کاراتائو سمت راست ساحل رودخانه آریستاندی حاکی از زندگی مردمانی در جنوب قزاقستان است در دوره عصر حجر قدیم یا دوره کهنه سنگی قلم حکاکی، نیزه از جنس استخوان و شاخ حیوانات آثاری در قزاقستان جنوبی تا غرب از چولاک - کورقان حاکی از زیست انسانهایی در این دیار یافت شده است. انسان های اولیه از میلیون ها سال پیش، در قزاقستان کنونی سکونت داشتند. یکی از قدیمی ترین زیستگاه هایبشر در منطقه تامگالا (آلماتی) پیدا شده است، که در فهرست سازمان فرهنگی- یونسکو- به ثبت جهانی رسیده است. چهار هزار سال پیش، در عصر برنز، در قلمرو قزاقستان قبایلی که به کشاورزی و دامپروری مشغول بودند، جنگجویان خوبی به شمار می آمدند و توانایی استفاده از ارابه های جنگی را داشتند. از زمان استخراج و توسعه ذخایر مس تا به امروز از مناطق ژیزکازگان و وسایاکسک استفاده می‌شود. در قرن ۶ تا ۳ پیش از میلاد در منطقه کنونی واقع در جنوب شرق قزاقستان اولین حکومت سکاها شکل گرفت. پادشاهان حکومت سکاها به طور همزمان نقش روحانی والا مقام را نیز ایفا می کردند. سکاها زبان نوشتاری مخصوص به خود را داشتند، آنها دارای افسانه و هنر برجسته ایبودند، که در ادبیات علمی از ان به عنوان "هنر سبک حیوانات" یاد می شود. شاهکارهایی که در آن روزگار از طلا و برنز ساخته شده است، هنوز هم زینت بخش نمایشگاهها و موزه ها در سراسر جهان است.معروف‌ترین این شاهکارها "مرد طلایی" نامیده میشود.

در نیمه دوم قرن ۶ م. در منابع مکتوب واژه "ترک" به ثبت رسیده است: این قوم از این دوره تا قبل از قرن سیزدهم در قزاقستان حضور داشته اند، که به ترتیب و یکی پس از دیگری از ترک غربی به ترکیش، کاگاناتس کارگوش، حکومت اغوزها، کاراخاندیس، کیمیک و کیرچاک تغییر نام پیدا کردند. جاده قدیم ابریشم از قزاقستان عبور می کرد؛ جاده ابریشم یک سیستم کاروانی پیشرو بود که از چین به خاورمیانه و اروپا می رسید. در امتداد جاده ابریشم به غیر از کالاهای بازرگانی، سنت های فرهنگی شرق و غرب، مذهب، هنر: نقاشی، معماری و موسیقی نیز مبادله می شد.در اواسط قرن ۱۵م. حکومت خانات قزاق تشکیل شد. در دوره خان اول اموال آنها زیاد ، استقلالشان بیشتر و سیاست خارجی آنها فعال شد اما پس از آن مبارزات داخلی و درگیری فزونی گرفت.

از آغاز قرن ۱۸ م. حملات مکرر به خاک قزاقستان آغاز شد. پس از پیوستن قزاقستان به روسیه، که حدود ۱۵۰ سال طول کشید، وضعیت اقتصادی و سیاسی دشواری در این کشور به وجود آمد و پس از انقلاب سال ۱۹۱۷ حکومت قزاقستان به صورت کمونیستی اداره شد. ماهیگیران در دوره نوسنگی (در قرن هشتم پیش از میلادی) در نزدیکی کوهپایه کوبیک داغ و در جنگل های استپی اورال و ایتیش از زندگی انسان ها نیز در منطقه حکایت دارد. محققان باستانشناس در جنوب قزاقستان در منطقه کوهستان های استخوان های اسبهای وحشی در محلی که جای اسکان انسان بود به دست آمده است و این منطقه را به پتدگارزیبایی از دوره نو سنگی کهنه بدل کرد، با تحقیقات به عمل آمده مشخص شد که بعضی از استخوان های اسب ها مربوط به دوره ای می‌شوند که انسان حیوانات را اهلی کرده بود. قزاقستان یکی از غنی‌ترین مناطق از نظر تعداد و تنوع نقاشی های روی سنگی است. تصاویر قابل ملاحظه ای در مناطق تامگالی، پشکیلمیسآکاراتائو، مایمک، تارباگاتای و بوکنتائو تا به حال توسط باستان شناسان کشف شده و به عنوان آثار فرهنگی جهانی به ثبت رسیده اند.

از برخی منابع به زبان های ترکی، فارسی، چینی و یونانی و پاره ای از آثار باستانشناسی چنین بر می آید که اطلاعاتی از شهرهای قرون وسطایی تاراز، تالخیر، اوترار، کدر، کولان، ژاموکات، شهرهای مدفون شده بورایژار و بوبرووس از اوضاع اقتصادی و زندگی فرهنگی مردمان قزاقستان در قرون وسطی وجود دارد. اشیاء سرامیکی، فلزی، سنگی و برنزی بجای مانده از قرون ششم تا نهم حاکی از کسب و کار های مرتبط با بافندگی، چرم پشم و دیگر موارد از این دسته هیچ شیئ باقی نمانده و تنها در متون در باره آنها نوشته شده است . بقایای تولیدات ذوب مس در ظروف برنزی، فنجان بشقاب ها و سگک کمربندهای بافته شده از آن دوره به چشم می خورد. بافته هایی همچون زیور آلات، گوشواره گردن بند، النگو دستبند و انگشتری بیانگر وجود صنعت جواهر سازی در قرون وسطی در این منطقه می باشد.

معماری و هنرهای بجای مانده از قرون هفتم تا دهم در شهرهای کدر و ژاموکات نی نشان از تمدن و فرهنگ شهرنشینی در قزاقستان دارد تالار اصلی قصر در شهر کدر دارای مساحتی بالغ بر ۱۵۰ متر مربع بود که دیوارهای آن نقاشی شده و با تصاویر زیبا تزیین شده بودند به شکلی که دیوارهای حاشیه دار به نظر می رسیند. کشف معابد بودایی در شهر سویاب و ناواکات نیز حاکی از وجود فرهنگ شهر نشینی در این مناطق دارد. زبان نوشت ها از دیگر آثاری است که از قرون ششم تا دهم به زبان های سغدی و بعد از ورود اسلام به آسیای مرکزی خط و زبان عربی در منطقه قزاقستان نیز رایج شد و آثار ادبی و علمی فراوانی از جمله آثار فارابی دانشمند برجسته شرقی به عربی نگاشته شد

از پایان قرن نهم و دهم مسلمان شدن مردم قزاقستان شروع شد و دین جدید در بین قبایل و کوچ نشینان رایج شد که تا به امروز اسلام در بین مردم قزاقستان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. توسعه فرهنگ شهر نشینی با فتوحات مغول ها مختل شد. ولی بر اساس شواهد باستانشناسان در جنوب قزاقستان در نیمه دوم قرن سیزدهم تا نیمه قرن پانزدهم تعداد شهرها به کم تر از نصف رسید. در اواسط قرن سیزدهم در کوهپایه های تالاس، آلاتائو و سایرام زندگی جریان داشت که در میانه ی جریان آریس، کاراسیان قرار گرفته بود. در میان سیر دریا و اوترار ، یاسی شناخته شده بود.

جاده ابریشم در خاک قزاقستان در اواسط هزاره اول جاده ای از دل بیابان عبور می‌کرد که از پریچرنوموری تا ساحل رودخانه دن گسترده می شد و پس از آن به خاک ساورومات، جنوب پیرورالی، اایتیش و آلتای می رسید و تا کشور آگریپیس که منطقه ای در ایرتیش علیا و دریاچه زایسان بود ادامه می یافت. در خلال سال های قرون دهم تا دوازدهم دره ی ایلی محل عبور یکی از شاخه های جاده ابریشم از جنوب غربی به شمال شرقی بود. شهرهای تالخیر، ایکی اوگوز و کیالیک در این مسیر قرارداشتند. از ایسپید ژاب، مسیر کاروان به سمت آرسویانیک در آریس و سپس به سوی اترار، فاراب و بیشتر به سمت پایین در طول سیر دریا به سمت پریالی می رفت. منابع درباره رخدادهای قرون هشتم تا نهم سخن می گویند و این که در سال ۸۴۰ میلادی اسلام آوردن مردم قزاق آغاز شد.

نیز نگاه کنید به

تاریخ دوران باستان چین؛ تاریخ دوره باستان روسیه؛ تاریخ دوره باستان افغانستان؛ تاریخ دوران باستان مصر؛ تاریخ دوره باستان لبنان؛ تاریخ دوره باستان کوبا؛ تاریخ دوره باستان تونس؛ تاریخ دوره باستان سنگال؛ تاریخ دوره باستان سیرالئون؛ تاریخ دوره باستان قطر؛ تاریخ دوره باستان اتیوپی؛ تاریخ دوره باستان اردن؛ تاریخ دوره باستان آرژانتین؛ تاریخ دوره باستان اوکراین؛ تاریخ دوره باستان زیمبابوه؛ تاریخ دوره باستان ساحل عاج؛ تاریخ دوره باستان سودان؛ تاریخ دوره باستان سوریه؛ تاریخ دوره باستان فرانسه؛ تاریخ دوره باستان تایلند؛ تاریخ دوره باستان مالی؛ تاریخ دوره باستان گرجستان؛ تاریخ دوره باستان تاجیکستان؛ تاریخ دوره باستان سریلانکا