جامعه و نظام اجتماعی سریلانکا

جامعه  و نظام اجتماعی

از نظر میزان اشتغال بخش کشاوزی بزرگترین بخش اقتصاد این کشور است. بیشتر مردم سریلانکا کشاورز و ماهیگیر هستند. انواع موز و پاپایا، انواع نارگیل بدون زحمت در هر باغچه و حتی در مزارع می رویند. کاشت چایی زحمت چندانی ندارد. با ین همه از نظر صادرات، صنعت بیشترین درآمد خارجی را نصیب دولت می­کند. ( United Nations Statistics Division)

روابط اجتماعی و ماهیت نظام طبقات اجتماعی سریلانکا (کاست سیستم)

هنگامی که پرتقالی ها روابط تجاری گسترده ای را با جنوب آسیا آغاز کردند، خیلی زود متوجه تفاوت فرهنگی مردم این منطقه با سایر نقاط جهان شدند. در سریلانکا و هند جامعه به گروه‌ها و طبقات زیادی تقسیم  شده­‌اند که این طبقات مردمی با همدیگر ازدواج نمی کنند و ارتباطاتشان تابع آداب و رسومی و مقررات خاصی است. پرتقالی ها این گروه‌ها و طبقات اجتماعی را "کاستا(casta)" نامید؛ واژه "کاست(caste)" در زبان انگلیسی نیز از همین ریشه است. در جنوب آسیا این مقررات و رسوم طبقاتی را "جاتی(jati)" یا تولد می­نامند. بر پایه این فرهنگ و باور سنتی هر شخصی در موقعیت و طبقه اجتماعی خاصی در جامعه متولد می­شود. این موقعیت و طبقه اجتماعی برای همیشه ثابت و تغییر ناپذیر است. یکی از اساسی ترین مفاهیم طبقه اجتماعی(کاست) "پاکی" است. اعتقاد به پاکی یک طبقه اجتماعی فقط به معنای بهداشت فیزیکی بدن شخص نیست، به معنای پاکی وجود معنوی او نیز هست. 

بنا بر باور مذهبی مردم هندی هدف انسان از زندگی دستیابی به سعادت، رستگاری و روشنایی ضمیر  است. هر شخصی برای دستیابی به دانایی، دانش و حقیقت (رستگاری) مجبور است زندگی ها و تجارب بسیاری را پست بگذراند. بنا بر این برای دوری از خامی و در راه رسیدن به دانش واقعی و روشنایی ضمیر (رستگاری) آن­ها که مسیر بیشتر و طولانی تری را طی کرده اند دانایی و درک خویش را پاکتر کرده اند. این دسته از مردم که شیوه زندگی درستی دارند و در راه معنویت جایگاه بهتری کسب کرده­‌اند، قابل احترام هستند. بر اساس اعتقاد به پاکی، شیوه زندگی و شغل های مختلف و طبقه بندی و گروه بندی جامعه توجیه و تفسیر می­شود. اشخاص در هر طبقه اجتماعی باید مراقب پاکی نسبی خویش باشند و از تماس مستقیم با طبقات پایین تر اجتناب کنند؛ در غیر این صورت ممکن است سبب آلودگی خویش یا سایر اعضای یک طبقه شوند.

عقیده به پاکی روح در اختلاط با شماری از مفاهیم سنتی در باره پاکی و نجاست مواد و اخلاقیات و آداب و رسوم نظامی را می­سازد که تبعیض نژادی و چگونگی روابط نابرابر اجتماعی را توجیه می­­کند. هر شخص پلید و نجس با لمس کردن و یا دادن چیزی به دیگری می­توانند نجاستش را به او منتقل کند. در یک شکل افراطی، حتی سایه یک شخص نجس از طبقات بسیار پایین می توتند یک مقام بلند مرتبه از طبقه برهمنان را آلوده سازد. اگر تماس فیزیکی همراه با صمیمیت باشد یا اگر کسی اشیاء را برای مدتی طولانی استفاده کند، شدت انتقال نجاست و میزان آلودگی افزایش خواهد یافت. البته دست بدست کردن اشیاء مانند ابزار و آلات در میان اشخاص از طبقات مختلف مشکلی ایجاد نمی­کند. برای مثال میزان نجاست مواد غذایی پختنی از مواد غیر پختنی بیشتر است، زیرا شخص نجس نسبتا با آن تماس بیشتری داشته است.

بنا بر این برای هم غذا شدن اشخاص از طبقات مختلف شماری از محرمات و محدودیت­‌ها وجود دارد. اعضای طبقات پایینتر ممکن است از گرفتن غذا از اعضای طبقات بالاتر اجتناب کنند. صمیمانه‌­ترین نوع ارتباط رابطه جنسی  است، که آلاینده‌­ترین نوع تماس است؛ زیرا منجر به اختلاط عناصر حیات و آلودگی و اختلاط طبقات می­شود. از این روی از روابط جنسی طبقات با همدیگر به شدت منع شده و ازدواج طبقات با هم به ندرت اتفاق می­افتد؛ حتی در مواردی که چنین موضوع روی داد، بیشتر بین مردی از طبقات بالا و زنی از طبقه پایین است و میزان این نجاست و آلودگی نیز کمتر است؛ چون در این صورت طبقه پایین دریافت کننده عناصر از طبقه بالاتر است. در گذشته های دور اگر میان زنی از طبقات بالاتر و مردی از نجس‌­ها چنین اتفاقی روی می­داد، زن را می­کشتند و امروز اگر در جایی این موضوع روی داد، زن را به روستایی تبعید خواهند کرد. اگر روابط آلوده‌ای میان اعضای طبقات مختلف برقرار شد، مراسم خاص سنتی برای پاک کردن شخص و بازیابی او وجود دارد. به طور کلی این مفاهیم از پاکی مشارکت از هم سفره شدن و ازدواج میان اعضای طبقات را منع می­کند و روابط میان آنان را به شکل گسترده‌ای تبعیض آمیز سامان می دهد و جدا سازی نژادی را در این سرزمین عمق بیشتری می­بخشد.

رابط قوی و مستقیمی میان جایگاه طبقه اجتماعی اشخاص و شغلشان وجود دارد. بنا بر این گروه‌هایی مانند طبقه گازران (رختشوی­‌ها) و رفتگران از پایین ترین طبقات اجتماعی هستند. کشتن هر موجود زنده‌ای در آیین هندو و بودایی کار زشت و ناپسندی است؛ چرا که این اقدام آن موجود را از رسیدن به کمال و رستگاری باز می­دارد. چنین برداشتی ناپاکی برخی طبقات و شغل­‌هایی مانند صیادی و قصابی را توجیه می­کند. در بسیاری از موارد پاکی و نجاست ریشه تاریخی دارد تا اعتقادی و نظری؛ برای مثال با گسترش اقتصاد کشاورزی روستایی احتمالا بسیاری از صیادان به عنوان دهقان و کارگر در خدمت اربابان و صاحبان زمین در آمدند و طبقه کارگر و کشاورز ساده را شکل دادند. بعضی از مهاجران نیز با استقرار در یک جا و اشتغال به امر کشاورزی به این طبقه پیوستند. آنان که ثروت و قدرت بیشتری را بدست آوردند، طبقات بالا شکل دادند و برای اعتبار بخشیدن به جایگاه معنوی و عمومی خویش موسسات مذهبی را مدیریت کردند (Sri Lanka society).

نظام طبقاتی در جامعه سینهالی  سریلانکا

اگر چه دولت سریلانکا هیچ آمار رسمی در باره طبقات اجتماعی و کاست ندارد؛ اما به نظر می­رسد طبقه کشاورز "گوییگاما(Goyigama)" که نیمی از جمعیت سینهالی را تشکیل می­دهند، مهمترین طبقه این کشور هستند و اعضای آن در سراسر کشور زندگی می­کنند. در جامعه سنتی سریلانکا بیشتر اعضای این  طبقه در مدیریت امور دخالت داشته و شخصیت های با نفوذ و اربابان زمیندار آن پست­‌های مهم دولت را در دست دارند. در جامعه مدرن و دمکراتیک قرن بیستم نیز آن­ها مقامات مهم دولتی را در انحصار خویش دارند.

پس از سقوط نظام پادشاهی در سال 1818 و حتی مدت­‌ها پس از دوره استقلال همچنان بعضی از خاندان پادشاهی سنتی کَندی در ارتفاعات مرکزی کشور به صورت یک طبقه اجتماعی موقعیت خویش را حفظ کرده­‌اند. مهمترین ویژگی نظام قدیمی "راجاکاریا" یا کار پادشاهی و دولتی بود که هر طبقه‌ای را به شغل مشخصی مرتبط و آن­ها را به خدمات دولتی و موسسات مذهبی می­گماشت. در ارتفاعات مرکزی هنوز ارتباط محکمی میان شغل و حرفه افراد با طبقه اجتماعی آنان وجود دارد. در مراسم معروف جشن "پراهرا(Perahera)" در شهر کندی که هر ساله برای گرامیداشت خدایان و بودا برگزار می­گردد، هر کدام از این طبقات همچنان نقش‌‌های سنتی خویش را اجرا می­کنند. طبقه گوییگاما در ارتفاعات با همان نوع طبقه در مناطق پایین تفاوت دارد. زیرا تقسیمات و دسته بندی های در داخل طبقه که ناشی از مراتب و درجات خانواده‌های درباری قدیم بوده همچنان حفظ شده است. القاب احترام آمیز خانواده‌های دربار " واساگاما(vasagama)" و اشراف "جدارا(gedara)" هنوز یادآور نظام سلطنتی است و ازدواج و پیوند خویشاوندی میان اعضای این خانواده‌ها و طبقات عمومی کشاورزان (گوییگاما) بسیار نادر است. در مناطق پایین این طبقات فرعی در طبقه کلان کشاورزان (گوییگاما) کم کم محو شده­ و مقامات اجتماعی بالای جامعه با عناوین و القاب اروپایی خوانده می­شوند.

جنوب غربی جزیره سکونتگاه سه طبقه بزرگ اجتماعی صیادان (کاروا(Karava)) و (دوروا(Durava)) دارچین ها (سالاگاما(Salagama)) است که نقش مهمی در جامعه سینهالی ایفا می­کنند. در دوران استعمار اصولا این گروه‌های حاشیه نشین و نسبتا پایین اجتماعی از امتیازات حرفه‌ای، تخصص و ساحل و مرز نشینی خودشان برای کسب ثروت و قدرت استفاده می­کردند. در اواخر قرن بیستم اعضای این طبقات به قسمت­‌های دیگر سریلانکا رفتند و موقعیت های تجاری بالاتر و پست های دانشگاهی را بدست آوردند و موقعیت اجتماعی شان به تدریج در حد طبقه کشاورزان یا نزدیک به آن­ها قرار گرفت. بخش مرکزی و ارتفاعات سکونتگاه گروه اجتماعی "واهومپورا(Vahumpura)"  و شیره پزان است که از عصاره نخل نارگیل شیره تولید می کنند. این گروه نیز در بخش های مختلف پراکنده و به شغل های دیگر و به خصوص کشاورزی روی آوردند. در بخش ارتفاعات کندی گروه‌های کارگر و برزگر (باتگاما یا پادو(Batgam or Padu.)) با موقعیت پایین اجتماعی هستند.  گروه‌های پایین خدماتی مانند گازرها و رختشویان (هنا و رادا(Hena and Rada)) در همه جا حضور دارند و حتی امروز نیز به همین حرفه مشغول هستند. گروه طبّال (براوا(Berava))معابد که علاوه  طبل زدن در معابد در روستاها به برزگری نیز مشغولند و بالاخره گروه هنرمندان (نوندانّا(Navandanna)) جامعه هستند. فضای جدید بازار کسب و کار و خدمات به دلیل تحولاتش، ارتباط طبقه اجتماعی و مشاغل را تضعیف کرده است (Sri Lanka, Society, caste).

نظام طبقاتی در جامعه تامیل سریلانکا

نظام طبقاتی (کاست سیستم) جامعه تامیل سریلانکا با اندک تفاوت هایی شباهت زیادی به نوع سینهالی آن دارد. طبقه کشاورزان که "ولّا(Vellala)" نامیده می­شوند، پنجاه درصد جمعیت آنان را تشکیل می­دهند. در دوران پادشاهی تامیل طبقه کشاورزان و زمینداران از مقامات دولتی بودند. در دوران استعمار با ورود به عرصه آموزش بخش قابل توجهی از مردم را آموزش دادند و طبقه متوسط جدیدی از دیوانسالاران را به وجود آوردند. به رغم این که در دهه 1980 بعضی از کشاورزان وارد عرصه‌های دیگر اشتغال شدند، اما با این حال هنوز اکثر مردم کشاورز هستند. طبقه پایین تر دیگر صیادان "کارییا(Karaiya)" هستند که بسیاری از آن­ها نیز در قرن نوزدهم وارد میدان کار و کسب و تجارت شدند. طبقه بازرگانان "چتّی(Chetti)" نیز از طبقات بالای جامعه هستند.  صنعتگران با جمعیت نسبتا کمتری از طبقات متوسط هستند. پایین ترین طبقه گروه نجس‌­ها و خیل جمعیت نیروی کار خدمات و کارگران ساده هستند که در عرصه های مختلف از جمله در مزارع کار می کنند.

نظام طبقاتی در جامعه تامیل ارتباط تنگاتنگی با باورهای مذهبی هندوها و نظام طبقاتی برهمنی جنوب هندوستان دارد. برهمن­ها طبقه موبدان و کاهنان هندو هستند و تاریخ این نوع اندیشه و باور دینی به تمدن باستانی هند و به 1500 سال قبل از میلاد بر می گردد. طبقه موبدان دینی به خاطر پاسداری و حراست از کتب مقدس و معابد هندو در نزد مردم از جایگاه بلند و مقدسی برخوردارند. بنا بر اعتقادات برهمنان نظام طبقاتی تقدیر الهی و سرنوشت لایتغیر بشریت است. از آنجا که امور دینی معابد و منازل در کنترل برهمنان است، آنان نفوذ قابل ملاحظه بر مردم عادی دارند. طبق اعتقادات هندوها طبقه نجس‌­ها به خاطر ناپاکی ذاتی حق ورود به اجتماعات و فعالیت­‌های عمومی، ورود به معابد و انجام برنامه‌های دینی را ندارند. از نیرو کار طبقه نجس‌­ها بیشتر برای خدمات بسیار پست و پایین استفاده می­شود.  

در قرن نوزدهم میلادی به دنبال طرح شعار برابری انسان­‌ها از سوی دولت و گسترش آموزش در میان طبقات بالای جامعه تامیل نوع نگاه مردم به طبقه نجس­‌ها نسبتا بهتر شده است. گروهی مسلح از طبقه نجس‌­ها برای اشتغال، آموزش و تاسیس معابد هندو برای همه طبقات تلاش فراوان کرد. طبقه­ی پایینی از تامیل‌‌های هندی الاصلی که در مناطق ارتفاعات مرکزی سریلانکا در مزارع و کارگری مشغول کارند، به خاطر موقعیت پایین اجتماعی شان در میان دو گروه بزرگ سینهالی و جامعه تامیل در انزوا و حاشیه قرار گرفته­‌اند. 

تبعیض و جدایی میان طبقات با اشکال مختلف در گفتار و کردار در زندگی روزمره به ویژه در بین روستاییان تداعی و یادآوری می­شود. هر طبقه نام خاصی دارد، بیشتر طبقات در سخن گفتن اندکی متفاوت با دیگران هستند، بنا بر این در معاشرت­‌ها اشخاص فوری متوجه طبقه اجتماعی یکدیگر می­شوند. شخصی که از طبقه پایین است در سخن گفتن و مخاطب قرار دادن فردی از طبقه بالاتر با احترام حرف می­زند و کلاهش را به نشان احترام از سرش بر می­دارد.  در خانه‌های روستاییان از طبقات بالاتر معمولا چهارپایه کوتاهی برای نشستن اشخاص طبقات پایین تر وجود دارد که در دیدارها باید روی آن بنشینند. خیابان­‌ها و محله‌های روستاها بر اساس طبقات اجتماعی تقسیم شده­‌اند. اشخاص طبقات پایین در محلات مخصوص خودشان سکونت می­گزینند. در گذشته هیچ زن و مردی طبقات پایین حق پوشیدن بالا تنه خودشان، سوار ماشین شدن یا ساختن خانه بزرگ را نداشت، اما تحولات گسترده قرن بیستم بسیاری از این آداب و رسوم و ممنوعیت ها را از میان برداشت. اکنون دیگر روابط و تعاملات رنگ و بوی نظام طبقاتی را ندارند. اشخاص از طبقات مختلف در دفاتر کسب و کار، کارخانه ها و در روستاها با همدیگر کار می کنند، می خندند بدون این که اشاره ای به طبقه یکدیگر و یا احساس نابرابری بکنند. همه مردم بدون نگرانی از نجاست طبقاتی سوار یک اتوبوس وی شوند. فرصت ها شغلی، امکانات بهداشتی و آموزشی رسماً و به طور برابر برای همگان است. در مناطق فقیر نشین شهری طبقات گوناگون به طور گسترده ای در ارتباط با همدیگر هستند. به رغم این تحولات مثبت در زندگی عمومی، کارکرد نظام طبقاتی در موسسات مدرن و نوین مانند احزاب سیاسی و اتحادیه ها جای شگفتی است. هنوز اکثریت اعضای آن ها از طبقات بالا هستند. البته در ازدواج نیز میزان چسبندگی اشخاص به طبقه اجتماعی خودشان بسیار زیاد است  (Sri Lanka, Society, caste).

وضعیت قشربندی و طبقات اجتماعی ؛ نابرابری ها و تحرك اجتماعی

در دهه هشتاد شکاف عمیقی در شیوه زندگی شهروندان سریلانكایی مشاهده می­شد. كاركنان بلند پایه دولتی و تجار مالک خانه‌های بزرگ و زیبا در محلات و مناطق مرفه نشین شهرهایی مانند كلمبو بودند؛ این گونه ساختمان‌های مجلل و گران قیمت در كشورهای اروپایی و آمریكایی اصولاً در تملک طبقات متوسط و بالای جامعه قرار دارند. مالکان زمین­‌های بزرگ كشاورزی در حومه شهر یا در روستاها زندگی می­كنند. این طبقه اجتماعی نیز از خوراك، مسكن، پوشاك، زندگی خوب و با کیفیتی برخوردار هستند و به فرصت­‌های آموزشی مناسبی دسترسی دارند. متاسفانه اكثریت مردم شهری و روستایی فرصت شغلی چندانی ندارند و از نظر تغذبه و استاندارد زندگی در سطح نامطلوبی هستند و شانسی برای ترقی ندارند.

دولت­‌ها گام موثری برای پر کردن این شكاف طبقاتی بر نداشته­‌اند. مجلس قانونگذاری سقف مالكیت اراضی را محدود و زمین­‌های كشاورزی روستایی را ملی كرد. بر اساس این برنامه فقط مقداری از اراضی به تعداد از مردم واگذاری شد، ولی این اقدام نتیجه‌ای نداشت. برنامه‌های اسكان مجدد بسیار گسترده بود و صدها هزار خانواده از آن بهره­مند شدند، اما این طرح نیز توان رقابت با افزایش جمعیت را نداشت. اكثر مردم روستایی دهقان‌‌هایی هستند که سرمایه چندانی ندارند. بسیاری با كمترین دستمزد در مزارع كشاورزی كارگری می­کنند. مهاجرت به شهرها به دلیل نداشتن آموزش و مهارت­‌های لازم تغییر خاص در زندگی مهاجرین كرده اند، در حلبی آبادها و مناطق فقیر نشین اسكان یافته به نحوی زندگی می­كنند و اكثراً بیكار هستند. بیكاری بیست تا بیست و پنج درصدی، بزرگترین چالش پیش روی دولت است.

تراكم جمعیت و كمبود مسكن كیفیت زندگی مردم سریلانكا را به شدت كاهش داده است. در سال های دهه 1980 بیشتر خانه‌های سریلانكا كوچك بودند. سی و سه درصد آن­ها یك خوابه، سی و سه درصد دیگر دو خوابه و بیست درصد نیز سه خوابه بودند. به طور متوسط بیش از پنج نفر در یك خانه زندگی می­كنند. چهل درصد مردم در شرایط فوق­العاده شلوغ (سه نفر و بیشتر در یك اتاق ) زندگی می­كنند. هفتاد درصد خانه‌های شهری با آجر و سیمان و سقف سفالی ساخته شده­‌اند. بیست و چهار درصد خانه‌های حومه شهر دائمی و بقیه موقتی هستند. غالب منازل روستایی با كاه و گل، تخته به صورتی قدیمی و سنتی و حیاط دار با اتاق‌‌های نسبتاً بزرگتر ساخته شده و مناسب آب و هوای گرم سریلانكا نیستند. سیاست­‌های دولت در ساخت منازل مسكونی دائمی در مناطق شلوغ در سال 1980 کیفیت زندگی را در این مناطق كاهش داده است (A Country Study).

نهاد خانواده

اگر چه عوامل تغییر و تحول فرهنگی و اجتماعی به سرعت در  شهرها در حال گسترش یافتن هستند؛ اما با این حال هر دو گروه اجتماعی سینهالی و تامیل همچنان خانواده محور و سنتی هستند.  (Encyclopedia, 1995, ص. 550 c). خانواده یعنی شوهر و فرزندان، مهمترین واحد اجتماعی است. حتی در شرایط بحرانی مانند حوادث طبیعی و یا جنگ كه ایجاب می­كند، چندین خانواده موقتاً یا برای مدتی طولانی در اردوگاهی در كنار همدیگر و با هم زندگی كنند، مادر خانواده فقط برای همسر و فرزندانش غذا می­پزد و محل پخت و پز خودش را نظافت و نگهداری می­كند. این موضوع نشانگر جایگاه ویژه "خانواده هسته‌ای" (زن و شوهر و فرزندان) است. اقوام و خویشاوندان زن و شوهر پیرامون خانواده یك شبكه اجتماعی را تشكیل می­دهند. اعضای این شبکه اجتماعی همگی خود را نسبت به خانواده هسته‌ای متعهد می­دانند و از آن پشتیبانی می­کنند.

خویشاوندان(Pavula) نزد سینهالی­‌ها بهترین كسانی هستند كه می­توان با آن­ها معاشرت صمیمانه داشت. ازدواج با اقوام در اولویت قرار دارد. به دلیل وجود چنین درک و احساسی، جامعه سینهالی جامعه‌ای عشیره‌ای است. بسیاری از جوامع جنوب آسیا و خاورمیانه نیز چنین وضعی را دارند و ازدواج‌‌های خویشاوندی را بر ازدواج بیرون از شبكه خویشاوندان ترجیح می­دهند. بنا بر این افراد روابط ویژه­­ای با عمو، عمه، دایی و خاله، عموزادها و عمه زاده ها، خاله زاده ها و دایی زاده‌هایشان دارند. برای این دسته از خویشاوندان ضرب­المثل‌‌هایی در زبان تامیل و سینهالی وجود دارد که بیان­گر این گونه صمیمیت­‌ها است. در بسیاری از روستاها اشخاص در دوران كودكی می­توانند همسر آینده­شان را حدس بزنند؛ بلکه بعضی سال ها پیش از ازدواج شریک زندگی خود را کاملاً می­شناسند. در میان خانواده‌های تامیل روابط خویشاوندی به اندازه‌ای استوار است كه اگر كسی بخواهد با فردی خارج از فامیل ازدواج كند، اصولاً باید از عمو، عمه، دایی، خاله­اش اجازه بگیرد (مظفری, زن در سریلانکا, 1368, ص. 1).

در خانواده اصولاً زنان مسئول پخت و پز، بزرگ كردن بچه‌ها و خانه داری هستند. در خانواده‌های كشاورز زنان در امر كشت و برداشت نیز كمك می­كنند. در خانواده‌های فقیرتر به صورت تمام وقت در مزرعه مشغول هستند. وظیفه مرد حمایت مادی و معنوی همسر و فرزندان، مسئول امور عمومی خانواده، و كسب و كار است. فرزندان تا زمان بلوغ كانون توجهات خانواده هستند. پس از رسیدن به بلوغ لازم، آن­ها نیز نقش مستقلی می­یابند. دختران در امور خانه و پسران در امور بیرونی به خانواده كمك می­كنند.

فرزندان خانواده‌های طبقات متوسط و بالاتر تا بیست و چند سالگی مشغول تحصیل هستند. با پایان یافتن تحصیلات، دختران و پسران به امید اشتغال روانه بازار کار می­شوند. بسیاری از شغل‌­‌هایی که در گذشته در انحصار مردان بوده و شغل مردانه به شمار می­آمده، اکنون به دلیل تغییر شرایط فرهنگی و اجتماعی از انحصار آن­ها در آمده و دختران نیز به این گونه امور اشتغال دارند. تمایل دختران به تحصیلات عالیه جدای از انگیزه فراگیری علم و دانش، ابزاری برای ازدواج ایده­آل نیز به حساب می­آید. بسیاری از زنان طبقه متوسط که خانواده‌هایشان درآمد کافی دارند، پس از ازدواج  شغل‌‌های اماكن و فضاهای عمومی را رها می­كنند.

ازدواج:

"نظام طبقاتی" (کاست) در میان اقوام سینهالی و تامیل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و سرنوشت تغییر ناپذیری را برای گروه های اجتماعی و اشخاص جامعه تعیین و تعریف می کند. در این نظام طبقاتی هیچ عضو و فردی از یک طبقه مجاز به ازدواج با اعضاء از سایر طبقات اجتماعی نیست. ازدواج فرزندان معمولا به وسیله خانواده و والدین تنظیم می شود هر چند انتخاب همسر توسط فرزندان نیز اکنون به صورت امری پذیرفته شده در آمده است.  

ازدواج یکی از مهمترین واقعه زندگی برای یک سریلانکایی است. پس از توافق طرفین و خانواده ها تمامی مراسم امضای قراردادها، برگزاری مراسم و رفتن به خانه جدید کلاً بر اساس محاسبات نجومی سنتی انجام می شود، تا اطمینان یابند که زندگی را به خوبی و درستی آغاز کرده اند (Customs of Sri Lanka, 2009). میزان درآمد ارتباط مستقیمی در چگونگی برگزاری مراسم ازدواج دارد. بیشتر خانواده‌های سریلانكایی در آمد زیادی ندارند؛ به همین دلیل طرفین تلاش دارند، مراسم ازواجشان را ساده­تر و با کمترین هزینه برگزار ­کنند. ازدواج‌‌های خانواده‌های ثروتمند غالباً خارج از شبكه خویشاوندی و با تشریفات فراوان و هزینه‌های سنگین انجام می­شود. خانواده‌های دو طرف در باره امور مختلف و از جمله جهیزیــه(دوری(Dowry)) مذاكرات زیادی با هم خواهند داشت. بر خلاف آداب و رسوم مردم خاور میانه، داماد ممكن است مبلغ قابل توجهی را به عنوان "دوری" از عروس درخواست كند. البته چنین وصلت­‌هایی معمولاً روند طولانی جستجو، مشورت­‌های فراوان با واسطه­‌های امر ازدواج و منجمین را پشت سر دارد. به جز طبقه نخبگان و تحصیل­كرده‌ها، بیشتر ازدواج‌­ها به وسیله خانواده و با نظر موافق پسر و دختر شكل می­گیرد. در سال های اخیر به علت ادامه تحصیلات و تلاش برای یافتن شغل مناسب و پایدار، سن ازدواج افزایش یافته است. در سال 1981 متوسط سن مردان در هنگام ازدواج بیست و هفت سال و سن دختران 24 سال بوده است. البته، گاهی خانواده‌ها زودتر و پیش از این که فرزندشان به بیست سالگی برسد، اقدام کرده، شخصی را به نامزدی او انتخاب می­کنند و ارتباط زناشویی و زوجیت به این صورت میان طرفین بر قرار می­گردد. هشتاد و شش درصد زنان و مردان این جزیره تا سی سالگی حداقل یك بار ازدواج  كرده­‌اند.

اكثر قریب به اتفاق مردان فقط یك همسر دارند، ولی ازدواج مردان با بیش از یك زن منع قانونی ندارد؛ مشروط به این­كه بتوانند هزینه زندگی را تأمین كنند. بنا بر این مردان ثروتمنــد می­توانند بیش از یك همسر داشته باشند. ازدواج یك زن با بیش از یك مرد نیز بلامانع است. در منطقه كندی، خویشاوندی و وراثت از طریق هر كدام از زن و شوهر تداوم و استمرار می­یابد. هر یك از زن و شوهر مالك دارایی خویش است و مجازات آن را به صورت مساوی میان فرزندان تقسیم كند، به هر كس بخواهد، ببخشد و یا وقف كند. در مناطق پایین كه مطابق قوانین هلندی­ رومی عمل می­شود، ازدواج موجب شریك شدن زوجین در دارایی و سرمایه یكدیگر می­گردد. بنا بر این در هنگام مرگ دارایی  آن ها میان ورثه تقسیم می شود.

احوال شخصیه مسلمانان نیز بر اساس فقه اهل سنت است. در اكثر مناطق کشور خانواده‌ها ترجیح می­دهند در نزدیكی محل سكونت خویشاوندان شوهر زندگی كنند. بعضی از خانواده‌هایی كه فرزند پسر ندارند، دوست دارند امور زندگی و كشاورزی خود را به دامادشان بسپارند.

ازدواج سنتی در مناطق روستایی نیازی به ثبت و برگزاری مراسم عروسی ندارد. در صورت رضایت زن و مرد و والدین­شان، آن­ دو به سادگی می­توانند زندگی با همدیگر را آغاز كنند. این نوع ازدواج هم اکنون نیز کم و بیش مرسوم؛ ولی در سال های اخیر تعداد آن به شدت رو به كاهش است. سی درصد ازدواج­ها در سال 1964ثبت نشده­‌اند. این رقم در سال 1981به ده درصد كاهش یافته است. چنین ازدواج هایی در شرق شمال و ارتفاعات مركزی كشور بیشتر اتفاق می افتد (مظفری, زن در سریلانکا, 1368, ص. 2).

طلاق:

طلاق قانونی در سریلانکا موضوع دشواری نیست. طلاق به شیوه سنتی نیز با رضایت طرفین و خانواده‌هایشان صورت می­گیرد[a1] ؛ با این حال به دلیل زشت و ناپسند بودن طلاق در میان مردم و فشارهای اجتماعی آن بر زوجین و خانواده‌ها، اكثر ازدواج­ها تداوم دارند. در سال 1981 از هر ده هزار واقعه ازدواج فقط 5/30 مورد به طلاق منجر شده است (مظفری, زن در سریلانکا, 1368, ص. 2).

نیز نگاه کنید به

جامعه و نظام اجتماعی چین؛ جامعه و نظام اجتماعی کانادا؛ جامعه و نظام اجتماعی روسیه؛ جامعه و نظام اجتماعی مصر؛ جامعه و نظام اجتماعی افغانستان؛ جامعه و نظام اجتماعی تونس؛ جامعه و نظام اجتماعی کوبا؛ جامعه و نظام اجتماعی لبنان؛ جامعه و نظام اجتماعی ساحل عاج؛ جامعه و نظام اجتماعی سودان؛ جامعه و نظام اجتماعی اردن؛ جامعه و نظام اجتماعی مالی؛ جامعه و نظام اجتماعی ژاپن؛ جامعه و نظام اجتماعی سنگال؛ جامعه و نظام اجتماعی فرانسه؛ جامعه و نظام اجتماعی اسپانیا؛ جامعه و نظام اجتماعی تایلند؛ جامعه و نظام اجتماعی آرژانتین؛ جامعه و نظام اجتماعی سوریه؛ جامعه و نظام اجتماعی قطر؛ جامعه و نظام اجتماعی امارات متحده عربی؛ جامعه و نظام اجتماعی سیرالئون؛ جامعه و نظام اجتماعی اتیوپی؛ جامعه و نظام اجتماعی اوکراین؛ جامعه و نظام اجتماعی زیمبابوه؛جامعه و نظام اجتماعی سریلانکا