رسانهها و وسائل ارتباط جمعی قزاقستان: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال [[قزاقستان]] | قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال [[قزاقستان]] رسانهها و وسایل ارتباط جمعی نیز مانند همه مسائل دیگر منطبق با حکومت مرکزی اتحاد جماهیر شوروی بود و رسانه و وسایل ارتباط جمعی مستقلی در جمهوری قزاقستان وجود نداشت ولی پس از استقلال رسانه و وسایل ارتباط جمعی بر اساس ماده ۱ [[قانون اساسی قزاقستان|قانون اساسی]] جمهوری قزاقستان که در همه پرسی ملی در اوت ۱۹۹۵م به تصویب رسید تصریح شدهاست که جمهوری قزاقستان یک کشور دموکراتیک، سکولار، حقوقی و اجتماعی است که در حد اعلا زندگی افراد، حقوق و آزادیهای فردی و اجتماعی را تبلیغ میکند و با توجه به ماده ۱۲ [[قانون اساسی قزاقستان|قانون اساسی]]، حقوق بشر و آزادی تضمین شده است، همچنین بر اساس ماده ۱۸ [[قانون اساسی قزاقستان|قانون اساسی جمهوری قزاقستان]] که به حق شهروندان به حفاظت از افتخار و عزت، حفظ حریم خصوصی، اسرار شخصی و [[نهاد خانواده قزاقستان|خانواده]]، محرمانه، مکاتبات، مکالمات تلفنی، پستی و تلگراف و دیگر ارتباطات تصریح میکند، بر اساس ماده ۲۰ [[قانون اساسی قزاقستان|قانون اساسی]] به آزادی بیان اختصاص داده شده است. سانسور ممنوع شده است، هر کس حق دارد که آزادانه به اطلاعات دست یابند. نیز حیات جدیدی یافتند. | ||
پیش نویس قانون رسانههای جمعی در سال ۲۰۰۲ در وزارت اطلاعات تدوین شد با تدوین قوانین مختلف طی چند مرحله رسانهها همگام با سیاست های دولت تازه استقلال یافته از رشد و گسترش کمی و کیفی مناسبی برخوردار شدند. | |||
مرحله اول تحول وضعیت رسانهها در قزاقستان بین سال های ۱۳۷۰ الی ۱۳۷۴ (۱۹۹۲ - ۱۹۹۶م) رخ داد که فضای نقد از وضعیت موجود باز شد و رسانهها از آزادی بیشتری برخوردار شدند. | |||
در همین دوران و پس از تدوین اولین قانون مطبوعات و محصولات رسانه ای در قزاقستان، اولین کانالهای تلوزیونی غیر دولتی (خصوصی)، روزنامه و نشریات متعدد سیاسی بوجود آمدند. که ماده اول این قانون به آزادی مطبوعات و آزادی بیان اختصاص داده شده است. | در همین دوران و پس از تدوین اولین قانون مطبوعات و محصولات رسانه ای در قزاقستان، اولین کانالهای تلوزیونی غیر دولتی (خصوصی)، روزنامه و نشریات متعدد سیاسی بوجود آمدند. که ماده اول این قانون به آزادی مطبوعات و آزادی بیان اختصاص داده شده است. | ||
هر چند این قانون و آزادی مطبوعات و آزادی بیان به رونق مطبوعات کمک شایانی کرد ولی بدلیل رکود و تورم اقتصادی جهانی و منجمله قزاقستان قیمت کاغذ بسیار بالا رفت و صنعت چاپ و انتشار مطبوعات را با مشکل مواجه گردید لذا متعاقب آن دولت برای حمایت از | هر چند این قانون و آزادی مطبوعات و آزادی بیان به رونق مطبوعات کمک شایانی کرد ولی بدلیل رکود و تورم اقتصادی جهانی و منجمله قزاقستان قیمت کاغذ بسیار بالا رفت و صنعت چاپ و انتشار مطبوعات را با مشکل مواجه گردید لذا متعاقب آن دولت برای حمایت از رسانهها و مطبوعات با قرار دادن کاغذ به بنگاههای انتشاراتی و مطبوعاتی و معافیتهای مالیاتی و خصوصی سازی رسانههای دولتی اقداماتی را انجام داد که همین امر آغازی شد برای ایجاد رسانههای مستقل در قزاقستان، | ||
دومین مرحله توسعه و گسترش | دومین مرحله توسعه و گسترش رسانهها در جمهوری قزاقستان در طی سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۸ (۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹) رخ داد. در این دوره انحصار دولت بر رسانهها به پایان رسید و رسانههای خصوصی از رشد بی نظیری برخوردار شدند. مطبوعات و شبکههای رادیو و تلوزیون های خصوصی متعددی بوجود آمد که این دوره به عصر طلایی رسانهها معروف شده است. | ||
در این مرحله فرم و قالب فعالیت های رسانه ای و روزنامه نگاری مدرن و در مسیر استانداردهای جهانی حرکت کرد و | در این مرحله فرم و قالب فعالیت های رسانه ای و روزنامه نگاری مدرن و در مسیر استانداردهای جهانی حرکت کرد و رسانهها بر اساس موضوع دسته بندی و تفکیک شدند و رسانههای الکترونیکی و فضای مجازی رونق گرفت. | ||
مرحله سوم تکامل روند کمی و کیفی رسانههای قزاقستان این مرحله که از سال ۱۳۷۸ آغاز شد تا سال ۱۳۸۱ (۱۹۹۹ تا ۲۰۱۲ م) ادامه یافت. در این مرحله قنون جدیدی برای رسانههای در ۱۳۷۸ (جولای ۱۹۹۹م) تدوین و تصویب شد که مشتمل بر ۲۶ ماده قانونی بود، بر اساس این قانون انحصار دولتی بر رسانهها رسما لغو شد وبرای دولت تنها دولت حق قانون گزاری در مورد رسانهها باقی ماند. | |||
و با توجه به اصلاحاتی که در سال ۱۳۸۰، (۲۰۰۱م) در مورد قانون رسانهها انجام شد و بازپخش برنامههای خارجی از طریق رسانههای قزاقی مجاز گردید نقش مهمی در توسعه و گسترش مطبوعات محلی ایفا کرد. یکی از ویژگیهای مهم این مرحله نقش آفرینی رسانهها در حوزه مسائل سیاسی و اقتصادی بود. و سرمایه داران و صاحبان بنگاههای اقتصادی بزرگ (اعم از کارخانهها، کارگاهها و تجارتخانهها) برای پیش برد اهداف تجاری و اختصادی و گاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و هنری رسانههای مختص به خود را ایجاد کردند. در این مرحله نقش رسانهها در جریانات سیاسی مخصوصا در جریان انتخابات بسیار پر رنگ شد. | |||
مرحله چهارم در سال ۱۳۸۱ مطابق با سال ۲۰۰۲ میلادی شروع شد. اتفاق مهمی که در این مرحله روی داد تشکیل شورای عمومی رسانهها زیر نظر ریاست جمهوری قزاقستان بود که اهداف اصلی این شورا بررسی و ارائه پیشنهاد و راهکار به رئیس جمهور برای ساماندهی و بهبود سیاست کشور در حوزه رسانه بوده است. در هفدهم بهمن ۱۳۸۹ (۶ فوریه ۲۰۱۲م) قانون اصلاحات و متمم های قانون اساسی جمهوری قزاقستان در مورد رسانهها اتفاق افتاد و به امضاء رئیس جمهور آقای نظربایف رسید که بر اساس آن و سخنرانی رئیس جمهور نوید آزادی ها و رفع محدودیت های بیشتر داده شد. این اصلاحات به تشکیل سازمان های دفاع از حقوق اصحاب رسانهها منجر شد. همچنین مسئولیت هیئت تحریریه در مقابل محتوای نشریات افزایش یافت. بنا بر این با توجه به مراحل رشد و توسعه قوانین و وضعیت رسانهها در قزاقستان اکنون، بازار رسانههای این کشور پیشرفته ترین سامانه رسانه ای در آسیای مرکزی است. | |||
بر اساس آمار هم اکنون در قزاقستان، بیش از دو هزار و پانصد رسانه گروهی وجود دارد که ۸۴ در صد آنها رسانههای مستقلاند، و براساس آمار سال ۲۰۱۴ قزاقستان درمجموع ۱۸۹۸ عنوان رسانه گروهی چاپی، روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و گاهنامه وجود دارد که ۱۳۶۷ عنوان به نام روزنامه و ۵۳۱ عنوان مجله می باشند. از این تعداد، فقط ۳ نشریه «یگیمن قزاقستان» (۲۰۰ هزار تیراژ) «کاز پراودا» (۱۰۵ هزار تیراژ)، «لیتر» (۳۳ هزار تیراژ)، در واقع بصورت روزانه منتشر و توزیع سراسری می شوند. نشریات «کورسیو»،«ژاس آلاش» ( ۷۰ هزار تیراژ)، «کاراوان»، «ورمیا» از مهمترین نشریات سراسری محسوب می شوند. غالب جراید در قزاقستان نزدیک به دولت بوده، به [[زبان روسی]] منتشر و به اخبار، برنامههای فرهنگی، هنری و تبلیغات اختصاص دارند. در سالهای اخیر با توسعه استفاده از اینترنت، تیراژ جراید کاغذی کاهش یافته و حتی بسیاری تنها به انتشار نسخه اینترنتی بسنده می کنند. در این کشور ۲۶۰ رسانه گروهی الکترونیکی و ۶۵ خبرگزاری گروهی وجود دارد که اقدام به اطلاع رسانی از طریق فضای مجازی می نمایند. | |||
بر اساس آمار هم اکنون در قزاقستان، بیش از دو هزار و پانصد رسانه گروهی وجود دارد که ۸۴ در صد آنها | |||
«کازینفرم» به عنوان مهمترین خبرگزاری گروهی دولتی، تولیدات خبری خود را به زبان های قزاقی ، روسی ، انگلیسی و چینی منتشر میکند. | «کازینفرم» به عنوان مهمترین خبرگزاری گروهی دولتی، تولیدات خبری خود را به زبان های قزاقی ، روسی ، انگلیسی و چینی منتشر میکند. | ||
بیش از ۶ میلیون کاربر اینترنت در قزاقستان وجود دارد و حدود ۷۰ هزار سایت نیز به ثبت رسیده است.بزرگترین خبرگزاریها و منابع خبری قزاقستان مانند «کازینفرم»، «نوماد»، «زی نیوز»، «تنگری نیوز»، «بی نیوز»، «کانیوز»، «زاکون»، «توتال کی زد» بوده و از اینترنت به طور گسترده برای فعالیت خود استفاده میکنند.زبان غالب این | بیش از ۶ میلیون کاربر اینترنت در قزاقستان وجود دارد و حدود ۷۰ هزار سایت نیز به ثبت رسیده است.بزرگترین خبرگزاریها و منابع خبری قزاقستان مانند «کازینفرم»، «نوماد»، «زی نیوز»، «تنگری نیوز»، «بی نیوز»، «کانیوز»، «زاکون»، «توتال کی زد» بوده و از اینترنت به طور گسترده برای فعالیت خود استفاده میکنند.زبان غالب این رسانهها، روسی است و سایت های دولتی در کنار آن از زبان قزاقی نیز استفاده می کنند. سایت های متعلق به دولت در دامنه داخلی اینترنتی KZ قرار دارند. | ||
هم اکنون | هم اکنون رسانههای چاپی معروفی مانند: "اسووبودا اسلووا"، "جاس آلاش"، "آزاد"، "ورمیا" و... و سایت های اینترنتی متعددی مانند، www.zonakz.net ,www.nomad.kz www.geo.kz علاوه بر رسانههای مکتوب یاد شده، نشریاتی مانند مجله سالنور نیز وجود دارند که می توان گفت تنها مجله ای است که در این کشور مروج زن مسلمان و حجاب و عفاف می باشد، ولی متأسفانه بدلیل مشکلات [[مالی]] این مجله در معرض تعطیل شدن قرار گرفته است. | ||
این کشور مروج زن مسلمان و حجاب و عفاف می باشد، ولی متأسفانه بدلیل مشکلات [[مالی]] این مجله در معرض تعطیل شدن قرار گرفته است. | |||
در قزاقستان ۱۳ نشریه (هفته نامه/فصل نامه) و مجله سراسری دولتی و دو شرکت دولتي رادیو و تلویزیون و از جمله مهم ترین روزنامه سراسری کشور بهنام "قزاقستانسکایا پراودا" ("حقیقت قزاقستان") خصوصی شده اند. | در قزاقستان ۱۳ نشریه (هفته نامه/فصل نامه) و مجله سراسری دولتی و دو شرکت دولتي رادیو و تلویزیون و از جمله مهم ترین روزنامه سراسری کشور بهنام "قزاقستانسکایا پراودا" ("حقیقت قزاقستان") خصوصی شده اند. | ||
خط ۶۱: | خط ۳۳: | ||
ذکر این نکته نیز ضروریست که اقدامات مشابه مبنی بر خصوصي سازي مطبوعات چاپي دولتي منطقه اي در تمام استانها صورت می پذیرد. | ذکر این نکته نیز ضروریست که اقدامات مشابه مبنی بر خصوصي سازي مطبوعات چاپي دولتي منطقه اي در تمام استانها صورت می پذیرد. | ||
در قانون اساسی و قانون | در قانون اساسی و قانون رسانهها که تدوین شده است به موارد زیر به تفصیل سخن به میان آمده است: فصل ۱. تضمین های قانون اساسی آزادی بیان، گفتار و اطلاعات | ||
فصل ۲. جایگاه و نقش | فصل ۲. جایگاه و نقش توافقنامههای بین المللی حقوق بشر در قانون ملی. فصل ۳. سیستم قوانین کشور | ||
فصل ۴: سیستم قضایی این کشور | فصل ۴: سیستم قضایی این کشور | ||
فصل ۵. سیستم ثبت نام و رسانه صدور مجوز فصل ۶. زبان | فصل ۵. سیستم ثبت نام و رسانه صدور مجوز فصل ۶. زبان رسانههای جمعی فصل ۷. پایه اقتصادی در رسانهها فصل ۸. محدودیت تبلیغات فصل ۹. حفاظت از شهرت | ||
فصل ۱۰. حفاظت از شهرت مقامات | فصل ۱۰. حفاظت از شهرت مقامات | ||
خط ۸۳: | خط ۵۵: | ||
فصل ۱۷. اسرار تجاری و دسترسی به اطلاعات برگزار شده توسط افراد خصوصی فصل ۱۸ قانون مبارزه با تروریسم و افراط گرایی | فصل ۱۷. اسرار تجاری و دسترسی به اطلاعات برگزار شده توسط افراد خصوصی فصل ۱۸ قانون مبارزه با تروریسم و افراط گرایی | ||
فصل ۱۹. محدودیت در استفاده از زبان توهین آمیز در رابطه با | فصل ۱۹. محدودیت در استفاده از زبان توهین آمیز در رابطه با گروههای خاصی از افراد فصل ۲۰. حفاظت از اخلاق عمومی | ||
فصل ۲۱. بدن خود تنظیم از جامعه روزنامه نگاری توسعه استانداردهای اخلاقی و حرفه ای و اخلاقی برای رسانه | |||
فصل ۲۲. آزادی رسانهها در اینترنت [i] | |||
نشانی تعدادی از مهمترین سایت های خبری و تلویزیونی قزاقستان[ii]: | |||
نشانی تعدادی از مهمترین سایت های خبری و تلویزیونی قزاقستان: | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|سایت شبکه تلویزیونی | |سایت شبکه تلویزیونی | ||
خط ۱۳۳: | خط ۱۰۱: | ||
|ww.astanatv.kz | |ww.astanatv.kz | ||
|ttp://www.caravan.kz | |ttp://www.caravan.kz | ||
|} | |} | ||
=== [[تلویزیون در قزاقستان|تلویزیون]] === | |||
تلویزیون از دیگر ابزارهای سرگرمی مردم است که علاوه بر بهره مند شدن از مواهب منافع اطلاع رسانی و آموزش و برقراری ارتباط با مخاطبان با پخش موسیقی، فیلم و بحث و گفتگو موجبات سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت مردم را فراهم می کند. | |||
برنامههای تلویزیون قزاقستان تا اوایل تشکیل دولت مستقل در این کشور به زبان روسی تولید و پخش میشد ولی از شهریور سال ۱۳۸۱ (سال ۲۰۰۱ میلادی) یکی از شبکههای مهم تلوزیون قزاقستان بدون اعلام قبلی و به ناگاه ۹۰% از برنامههای روسی خود را قطع کرد و از آن زمان به بعد با تجهیز و توسعه کانال خبر برای ترویج و رسمیت بخشیدن به زبان قزاقی بخش عمده برنامههای تلوزیونی به زبان قزاقی پخش گردید و بنا به نظرکارشناسان اجتماعی، باتوجه به بهره گیری این کانال از تجهیزات مدرن، مردم دورترین نقطه کشور بویژه روستاییان نیز از این پس قادر شدند که برنامه کانال «خبر» را به زبان مادری خود (قزاقی ) تماشا کنند. | |||
شبکههای تلوزیونی در سال های اولیه استقلال قزاقستان بسیار محدود بود ولی پس از استقلال روز به روز گسترش یافت و تعداد شبکههای تلویزیونی افزایش یافت بطوریکه اکنون بجز شبکههای استانی حدود ۷ شبکه تلوزیونی سراسری در قزاقستان دایر و مشغول فعالیت است. | |||
کانال ۱ که شبکه سراسری قزاقستان محسوب می شود پخش اخبار از عمده ترین برنامههای آن است . یکی از اهداف مهم دولت قزاقستان از توسعه شبکههای تلوزیونی علاوه بر اطلاع رسانی، پخش اخبار و ترویج رفتار اجتماعی مردم سرگرمی ، آموزش و ایجاد نیاز های اجتماعی مردم بخصوص جوانان قزاقستان است به همین سبب دولت در سال های اخیر به ایجاد شبکههای تلوزیونی تخصصی مانند شبکه تلوزیونی آموزش، شبکه تلوزیونی ورزش و شبکه تلوزیونی خبر و شبکههای کابلی که بیشتر فیلم و سریال پخش می کنند روی آورده است. | |||
شبکه ورزش قزاقستان که با نام قزاق اسپورت فعالیت می کند در سال ۲۰۱۳ بصورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد به دو زبان روسی و قزاقی به پخش رویدادهای ورزشی، مسابقات قهرمانی داخلی و بینالمللی، شهرآوردها و بازیهای بینالمللی و مصاحبههایی با ورزشکاران سرشناس میپرازد. این شبکه تلویزیونی که در ابتدای کار ۲۰ ساعت در روز برنامه پخش میکرد امروزه تمام وقت برنامه پخش میکند و سیگنالهای آن از طریق گیرندههای کابلی و ماهوارهای در دسترس است. | |||
- | قزاقستان یك شبکه تلوزیوني در فضای مجازي با آدرس /<nowiki>http://5online.tv/fa/kazakstan-tv-aktau</nowiki> راه اندازی کرده است که مخاطبین میتوانند به شبکه تلوزیونی قزاقستان به زبان های مختلف از طریق این شبکه اینترنتی دسترسی پیدا کنند. این شبکه تلوزیونی که با نام Aktau فعالیت می کند تلوزیون آنلاینی است که برنامههای خود را بصورت زنده پخش میکند و مخاطبین از طریق این شبکه تلوزیونی می توانند به شبکههای بین المللی کشورهای مختلف نیز دسترسی پیدا کنند. | ||
شبکههای تلوزیونی قزاقستان با تأثیرپذیری از فرهنگ غرب و عدم پایبندی به قوانین و معیارهای دینی و مذهبی هیچ محدودیتی برای پخش برنامههای خلاف اخلاق که موجب بد آموزی و یا خشونت می شوند نداشتند لذا چون این روند ناگزیر تأثیر سوئی بر روی اخلاق و رفتار جامعه بخصوص بر جوانان و نوجوانان ایجاد کرد دولت برای کنترل فیلم ها، سریال ها و برنامههای آموزشی تلوزیونی قوانینی را وضع کرد که «ایجاد ممنوعیت تبلیغ خشونت و بد اخلاقی در تلوزیون قزاقستان» توسط مجلس سنا تصویب شد. بنا بر خبرگزاری Tengrinews.kz در سال ۲۰۱۴ به منظور جلوگیری از آثار مخرب فیلم ها وبرنامههای تلویزیونی با مضامین خشونت و بداخلاقی برای جامعه، خانوادهها و به ویژه نسل جوان، نمایندگان مجلس سنای قزاقستان طرح این قانون را به تصویب رساندند. لذت تانیس بای؛ معاون وزیر مخابرات و ارتباطات قزاقستان، طی سخنانی در مجلس سنا تاکید کرده است، متاسفانه در حال حاضر درشبکههای تلویزیونی این کشور، فیلم ها وبرنامههای زیادی که خشونت و بداخلاقی را تبلیغ میکنند، پخش میشود که برای آینده نسل جوان پیامدهای ناگواری خواهد داشت. قوانش ایتاخان اف به نمایندگان مجلس سنای قزاقستان پیشنهاد کرد؛ به منظور نظارت دقیق بر اجرای این مصوبه باید شورای اجتماعی تشکیل شود تا کنترل بر فعالیت شبکههای تلویزیونی این کشور را بر عهده بگیرد. وی خواستار تبلیغ روحیه میهن پرستی، نوع دوستی و اخلاق حمیده در شبکههای تلویزیونی این کشور شد. | |||
=== [[سینمای قزاقستان]] === | |||
[[سینمای قزاقستان]] نیز که وضعیت مشابهی نسبت به وضعیت تلوزیون داشت تا قبل از استقلال کمتر نمود ملی، میهنی و بومی داشت ولی در سال های اخیر با توجه ویژه دولت و سرمایه گذاری کلان توسط دولت با ایجاد سازمان و نهادهای خاص، سینمای قزاقستان از رونق قابل توجهی برخوردار شده است: در حال حاضر کلیه امور سینمایی شامل سیاستگذاری، آموزش، تولید و نظارت بر عهده سازمان قزاق فیلم است که به عنوان یک نهاد خصوصی تحت نظارت، حمایت و اشراف دولت توانسته است مسائل مربوط به سینما را ساماندهی و وصنعت سینما را گسترش دهد. سینمای قزاقستان هر ساله با برگزاری فستیوال بین المللی فیلم با دعوت از مسئولین، تهیه کنندگان و بازیگران مطرح جهان حضور خود را در صحنه بین اللمی سینمای جهان تثبیت نموده است، سینمای ایران نیز با شرکت در این فستیوال و برگزاری جشنواره فیلم های ایرانی در شهرهای مختلف قزاقستان رابطه مناسبی را با سینمای قزاقستان ایجاد کرده است که در نتیجه مسئولین سینمای ایران و قزاقستان در سال های اخیر با تبادل هیأت هایی سعی در همکاری های مختلف در حوزه سینما ایجاد کرده اند. | |||
مردم قزاقستان همانقدر که به گشت و گذار، تفریح و سیاحت و تماشای تلوزیون علاقمند هستند رفتن به سینما نیز بخشی از سرگرمی آنها به شمار میرود. البته دیدن فیلم در سینما از تفریحات و سرگرمی های خاص مردم شهر نشین است. | |||
که مجموعه این جشن ها و برنامههای متنوع فرهنگی، هنری، تماشای تلوزیون و سینما و مسابقات مختلف نقشی تعیین کننده در پر کردن اوقات فراغت مردم قزاقستان دارند (proza.kz)<ref>صابری، اصغر (1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 432-439.</ref>. | |||
== | == نیز نگاه کنید به == | ||
[[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی آرژانتین]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی اتیوپی]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی زیمبابوه]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی اسپانیا]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی افغانستان]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی اوکراین]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی تایلند]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی تونس]]؛[[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی روسیه]]؛ [[رسانه و وسايل ارتباط جمعی چین]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی ژاپن]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی کوبا]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی فرانسه]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی مالی]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی ساحل عاج]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی سیرالئون]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی لبنان]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی مصر]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی قطر]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی کانادا]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی سودان]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی گرجستان]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی بنگلادش]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی تاجیکستان]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی سریلانکا]]؛ [[رسانهها و وسائل ارتباط جمعی اردن]] | |||
== پاورقی == | |||
[i] - این گزارش در وضعیت قانون رسانهها در جمهوری قزاقستان IoKIa% o cocToHHH 3aKOH0IaTeIbcTBa o CMI B Pecty6uKe Ka3axcTaH. | |||
<nowiki>http://www.medialawca.org/document/-518</nowiki> | |||
یارانههای دولتی برای کمک به رسانههای قزاقستان Ka3axcrat: TocytapcTette cy6cut notoraoT H BpexaT CMI? | |||
http:// www. medialawca. org/ document/-10044 | |||
3aKoH Pecny6IK KasaxcraH or 23 IOII 1999 roga Ne 451-I | |||
قانون جمهوری قزاقستان در مورد رسانهها O cpexcrBax MaccoBoit HHbopMaIHH | |||
<nowiki>https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1013966#pos=128;-294</nowiki> | |||
[ii] - رسانهها در قزاقستان، سایت سفارت جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان | |||
<nowiki>http://astana.mfa.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=116&pageid=33504</nowiki> | |||
نمایه جمهوری قزاقستان ، یادداشت های یک روزنامه نگار: 319.aspx | |||
<nowiki>http://www.r-pishdar.blogfa.com/post</nowiki> | |||
== کتابشناسی == | |||
== | |||
نسخهٔ ۱۰ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۷
قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال قزاقستان رسانهها و وسایل ارتباط جمعی نیز مانند همه مسائل دیگر منطبق با حکومت مرکزی اتحاد جماهیر شوروی بود و رسانه و وسایل ارتباط جمعی مستقلی در جمهوری قزاقستان وجود نداشت ولی پس از استقلال رسانه و وسایل ارتباط جمعی بر اساس ماده ۱ قانون اساسی جمهوری قزاقستان که در همه پرسی ملی در اوت ۱۹۹۵م به تصویب رسید تصریح شدهاست که جمهوری قزاقستان یک کشور دموکراتیک، سکولار، حقوقی و اجتماعی است که در حد اعلا زندگی افراد، حقوق و آزادیهای فردی و اجتماعی را تبلیغ میکند و با توجه به ماده ۱۲ قانون اساسی، حقوق بشر و آزادی تضمین شده است، همچنین بر اساس ماده ۱۸ قانون اساسی جمهوری قزاقستان که به حق شهروندان به حفاظت از افتخار و عزت، حفظ حریم خصوصی، اسرار شخصی و خانواده، محرمانه، مکاتبات، مکالمات تلفنی، پستی و تلگراف و دیگر ارتباطات تصریح میکند، بر اساس ماده ۲۰ قانون اساسی به آزادی بیان اختصاص داده شده است. سانسور ممنوع شده است، هر کس حق دارد که آزادانه به اطلاعات دست یابند. نیز حیات جدیدی یافتند.
پیش نویس قانون رسانههای جمعی در سال ۲۰۰۲ در وزارت اطلاعات تدوین شد با تدوین قوانین مختلف طی چند مرحله رسانهها همگام با سیاست های دولت تازه استقلال یافته از رشد و گسترش کمی و کیفی مناسبی برخوردار شدند.
مرحله اول تحول وضعیت رسانهها در قزاقستان بین سال های ۱۳۷۰ الی ۱۳۷۴ (۱۹۹۲ - ۱۹۹۶م) رخ داد که فضای نقد از وضعیت موجود باز شد و رسانهها از آزادی بیشتری برخوردار شدند.
در همین دوران و پس از تدوین اولین قانون مطبوعات و محصولات رسانه ای در قزاقستان، اولین کانالهای تلوزیونی غیر دولتی (خصوصی)، روزنامه و نشریات متعدد سیاسی بوجود آمدند. که ماده اول این قانون به آزادی مطبوعات و آزادی بیان اختصاص داده شده است.
هر چند این قانون و آزادی مطبوعات و آزادی بیان به رونق مطبوعات کمک شایانی کرد ولی بدلیل رکود و تورم اقتصادی جهانی و منجمله قزاقستان قیمت کاغذ بسیار بالا رفت و صنعت چاپ و انتشار مطبوعات را با مشکل مواجه گردید لذا متعاقب آن دولت برای حمایت از رسانهها و مطبوعات با قرار دادن کاغذ به بنگاههای انتشاراتی و مطبوعاتی و معافیتهای مالیاتی و خصوصی سازی رسانههای دولتی اقداماتی را انجام داد که همین امر آغازی شد برای ایجاد رسانههای مستقل در قزاقستان،
دومین مرحله توسعه و گسترش رسانهها در جمهوری قزاقستان در طی سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۸ (۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹) رخ داد. در این دوره انحصار دولت بر رسانهها به پایان رسید و رسانههای خصوصی از رشد بی نظیری برخوردار شدند. مطبوعات و شبکههای رادیو و تلوزیون های خصوصی متعددی بوجود آمد که این دوره به عصر طلایی رسانهها معروف شده است.
در این مرحله فرم و قالب فعالیت های رسانه ای و روزنامه نگاری مدرن و در مسیر استانداردهای جهانی حرکت کرد و رسانهها بر اساس موضوع دسته بندی و تفکیک شدند و رسانههای الکترونیکی و فضای مجازی رونق گرفت.
مرحله سوم تکامل روند کمی و کیفی رسانههای قزاقستان این مرحله که از سال ۱۳۷۸ آغاز شد تا سال ۱۳۸۱ (۱۹۹۹ تا ۲۰۱۲ م) ادامه یافت. در این مرحله قنون جدیدی برای رسانههای در ۱۳۷۸ (جولای ۱۹۹۹م) تدوین و تصویب شد که مشتمل بر ۲۶ ماده قانونی بود، بر اساس این قانون انحصار دولتی بر رسانهها رسما لغو شد وبرای دولت تنها دولت حق قانون گزاری در مورد رسانهها باقی ماند.
و با توجه به اصلاحاتی که در سال ۱۳۸۰، (۲۰۰۱م) در مورد قانون رسانهها انجام شد و بازپخش برنامههای خارجی از طریق رسانههای قزاقی مجاز گردید نقش مهمی در توسعه و گسترش مطبوعات محلی ایفا کرد. یکی از ویژگیهای مهم این مرحله نقش آفرینی رسانهها در حوزه مسائل سیاسی و اقتصادی بود. و سرمایه داران و صاحبان بنگاههای اقتصادی بزرگ (اعم از کارخانهها، کارگاهها و تجارتخانهها) برای پیش برد اهداف تجاری و اختصادی و گاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و هنری رسانههای مختص به خود را ایجاد کردند. در این مرحله نقش رسانهها در جریانات سیاسی مخصوصا در جریان انتخابات بسیار پر رنگ شد.
مرحله چهارم در سال ۱۳۸۱ مطابق با سال ۲۰۰۲ میلادی شروع شد. اتفاق مهمی که در این مرحله روی داد تشکیل شورای عمومی رسانهها زیر نظر ریاست جمهوری قزاقستان بود که اهداف اصلی این شورا بررسی و ارائه پیشنهاد و راهکار به رئیس جمهور برای ساماندهی و بهبود سیاست کشور در حوزه رسانه بوده است. در هفدهم بهمن ۱۳۸۹ (۶ فوریه ۲۰۱۲م) قانون اصلاحات و متمم های قانون اساسی جمهوری قزاقستان در مورد رسانهها اتفاق افتاد و به امضاء رئیس جمهور آقای نظربایف رسید که بر اساس آن و سخنرانی رئیس جمهور نوید آزادی ها و رفع محدودیت های بیشتر داده شد. این اصلاحات به تشکیل سازمان های دفاع از حقوق اصحاب رسانهها منجر شد. همچنین مسئولیت هیئت تحریریه در مقابل محتوای نشریات افزایش یافت. بنا بر این با توجه به مراحل رشد و توسعه قوانین و وضعیت رسانهها در قزاقستان اکنون، بازار رسانههای این کشور پیشرفته ترین سامانه رسانه ای در آسیای مرکزی است.
بر اساس آمار هم اکنون در قزاقستان، بیش از دو هزار و پانصد رسانه گروهی وجود دارد که ۸۴ در صد آنها رسانههای مستقلاند، و براساس آمار سال ۲۰۱۴ قزاقستان درمجموع ۱۸۹۸ عنوان رسانه گروهی چاپی، روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و گاهنامه وجود دارد که ۱۳۶۷ عنوان به نام روزنامه و ۵۳۱ عنوان مجله می باشند. از این تعداد، فقط ۳ نشریه «یگیمن قزاقستان» (۲۰۰ هزار تیراژ) «کاز پراودا» (۱۰۵ هزار تیراژ)، «لیتر» (۳۳ هزار تیراژ)، در واقع بصورت روزانه منتشر و توزیع سراسری می شوند. نشریات «کورسیو»،«ژاس آلاش» ( ۷۰ هزار تیراژ)، «کاراوان»، «ورمیا» از مهمترین نشریات سراسری محسوب می شوند. غالب جراید در قزاقستان نزدیک به دولت بوده، به زبان روسی منتشر و به اخبار، برنامههای فرهنگی، هنری و تبلیغات اختصاص دارند. در سالهای اخیر با توسعه استفاده از اینترنت، تیراژ جراید کاغذی کاهش یافته و حتی بسیاری تنها به انتشار نسخه اینترنتی بسنده می کنند. در این کشور ۲۶۰ رسانه گروهی الکترونیکی و ۶۵ خبرگزاری گروهی وجود دارد که اقدام به اطلاع رسانی از طریق فضای مجازی می نمایند.
«کازینفرم» به عنوان مهمترین خبرگزاری گروهی دولتی، تولیدات خبری خود را به زبان های قزاقی ، روسی ، انگلیسی و چینی منتشر میکند.
بیش از ۶ میلیون کاربر اینترنت در قزاقستان وجود دارد و حدود ۷۰ هزار سایت نیز به ثبت رسیده است.بزرگترین خبرگزاریها و منابع خبری قزاقستان مانند «کازینفرم»، «نوماد»، «زی نیوز»، «تنگری نیوز»، «بی نیوز»، «کانیوز»، «زاکون»، «توتال کی زد» بوده و از اینترنت به طور گسترده برای فعالیت خود استفاده میکنند.زبان غالب این رسانهها، روسی است و سایت های دولتی در کنار آن از زبان قزاقی نیز استفاده می کنند. سایت های متعلق به دولت در دامنه داخلی اینترنتی KZ قرار دارند.
هم اکنون رسانههای چاپی معروفی مانند: "اسووبودا اسلووا"، "جاس آلاش"، "آزاد"، "ورمیا" و... و سایت های اینترنتی متعددی مانند، www.zonakz.net ,www.nomad.kz www.geo.kz علاوه بر رسانههای مکتوب یاد شده، نشریاتی مانند مجله سالنور نیز وجود دارند که می توان گفت تنها مجله ای است که در این کشور مروج زن مسلمان و حجاب و عفاف می باشد، ولی متأسفانه بدلیل مشکلات مالی این مجله در معرض تعطیل شدن قرار گرفته است.
در قزاقستان ۱۳ نشریه (هفته نامه/فصل نامه) و مجله سراسری دولتی و دو شرکت دولتي رادیو و تلویزیون و از جمله مهم ترین روزنامه سراسری کشور بهنام "قزاقستانسکایا پراودا" ("حقیقت قزاقستان") خصوصی شده اند.
ذکر این نکته نیز ضروریست که اقدامات مشابه مبنی بر خصوصي سازي مطبوعات چاپي دولتي منطقه اي در تمام استانها صورت می پذیرد.
در قانون اساسی و قانون رسانهها که تدوین شده است به موارد زیر به تفصیل سخن به میان آمده است: فصل ۱. تضمین های قانون اساسی آزادی بیان، گفتار و اطلاعات
فصل ۲. جایگاه و نقش توافقنامههای بین المللی حقوق بشر در قانون ملی. فصل ۳. سیستم قوانین کشور
فصل ۴: سیستم قضایی این کشور
فصل ۵. سیستم ثبت نام و رسانه صدور مجوز فصل ۶. زبان رسانههای جمعی فصل ۷. پایه اقتصادی در رسانهها فصل ۸. محدودیت تبلیغات فصل ۹. حفاظت از شهرت
فصل ۱۰. حفاظت از شهرت مقامات
فصل ۱۱. حق پاسخگویی و (یا) رد ادعاهای ناروا. فصل ۱۲. حریم خصوصی
فصل ۱۳. حفاظت از منابع اطلاعات
فصل ۱۴. اسرار دولتی و دسترسی به اطلاعات از منابع عمومی
فصل ۱۵. تبلیغات رسیدگی
فصل ۱۶. دسترسی به اطلاعات و نشست های عمومی است.
فصل ۱۷. اسرار تجاری و دسترسی به اطلاعات برگزار شده توسط افراد خصوصی فصل ۱۸ قانون مبارزه با تروریسم و افراط گرایی
فصل ۱۹. محدودیت در استفاده از زبان توهین آمیز در رابطه با گروههای خاصی از افراد فصل ۲۰. حفاظت از اخلاق عمومی
فصل ۲۱. بدن خود تنظیم از جامعه روزنامه نگاری توسعه استانداردهای اخلاقی و حرفه ای و اخلاقی برای رسانه
فصل ۲۲. آزادی رسانهها در اینترنت [i]
نشانی تعدادی از مهمترین سایت های خبری و تلویزیونی قزاقستان[ii]:
سایت شبکه تلویزیونی | سایت خبرگزاری |
aztv.kaztrk.kz/ru/programs/live | ww.kazinform |
ttp://qazmedia.kz | ww.nomad.su |
habar.kz/ru | news.kz/ru |
alapan.kaztrk.kz | ngrinews.kz |
۴kz/ru/ | tal.kz |
ww.sports.kz/tv/telekanal | ww.interfax.kz |
mtv.kz/ru | ww.kursiv.kz |
ww.31.kz/ | ww.zakon.kz |
ww.mirtv.ru/ | ww.kazpravda.kz |
azakh-tv.kz | ww.egemen.kz |
ww.ktk.kz | ww.time.kz |
ww.astanatv.kz | ttp://www.caravan.kz |
تلویزیون
تلویزیون از دیگر ابزارهای سرگرمی مردم است که علاوه بر بهره مند شدن از مواهب منافع اطلاع رسانی و آموزش و برقراری ارتباط با مخاطبان با پخش موسیقی، فیلم و بحث و گفتگو موجبات سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت مردم را فراهم می کند.
برنامههای تلویزیون قزاقستان تا اوایل تشکیل دولت مستقل در این کشور به زبان روسی تولید و پخش میشد ولی از شهریور سال ۱۳۸۱ (سال ۲۰۰۱ میلادی) یکی از شبکههای مهم تلوزیون قزاقستان بدون اعلام قبلی و به ناگاه ۹۰% از برنامههای روسی خود را قطع کرد و از آن زمان به بعد با تجهیز و توسعه کانال خبر برای ترویج و رسمیت بخشیدن به زبان قزاقی بخش عمده برنامههای تلوزیونی به زبان قزاقی پخش گردید و بنا به نظرکارشناسان اجتماعی، باتوجه به بهره گیری این کانال از تجهیزات مدرن، مردم دورترین نقطه کشور بویژه روستاییان نیز از این پس قادر شدند که برنامه کانال «خبر» را به زبان مادری خود (قزاقی ) تماشا کنند.
شبکههای تلوزیونی در سال های اولیه استقلال قزاقستان بسیار محدود بود ولی پس از استقلال روز به روز گسترش یافت و تعداد شبکههای تلویزیونی افزایش یافت بطوریکه اکنون بجز شبکههای استانی حدود ۷ شبکه تلوزیونی سراسری در قزاقستان دایر و مشغول فعالیت است.
کانال ۱ که شبکه سراسری قزاقستان محسوب می شود پخش اخبار از عمده ترین برنامههای آن است . یکی از اهداف مهم دولت قزاقستان از توسعه شبکههای تلوزیونی علاوه بر اطلاع رسانی، پخش اخبار و ترویج رفتار اجتماعی مردم سرگرمی ، آموزش و ایجاد نیاز های اجتماعی مردم بخصوص جوانان قزاقستان است به همین سبب دولت در سال های اخیر به ایجاد شبکههای تلوزیونی تخصصی مانند شبکه تلوزیونی آموزش، شبکه تلوزیونی ورزش و شبکه تلوزیونی خبر و شبکههای کابلی که بیشتر فیلم و سریال پخش می کنند روی آورده است.
شبکه ورزش قزاقستان که با نام قزاق اسپورت فعالیت می کند در سال ۲۰۱۳ بصورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد به دو زبان روسی و قزاقی به پخش رویدادهای ورزشی، مسابقات قهرمانی داخلی و بینالمللی، شهرآوردها و بازیهای بینالمللی و مصاحبههایی با ورزشکاران سرشناس میپرازد. این شبکه تلویزیونی که در ابتدای کار ۲۰ ساعت در روز برنامه پخش میکرد امروزه تمام وقت برنامه پخش میکند و سیگنالهای آن از طریق گیرندههای کابلی و ماهوارهای در دسترس است.
قزاقستان یك شبکه تلوزیوني در فضای مجازي با آدرس /http://5online.tv/fa/kazakstan-tv-aktau راه اندازی کرده است که مخاطبین میتوانند به شبکه تلوزیونی قزاقستان به زبان های مختلف از طریق این شبکه اینترنتی دسترسی پیدا کنند. این شبکه تلوزیونی که با نام Aktau فعالیت می کند تلوزیون آنلاینی است که برنامههای خود را بصورت زنده پخش میکند و مخاطبین از طریق این شبکه تلوزیونی می توانند به شبکههای بین المللی کشورهای مختلف نیز دسترسی پیدا کنند.
شبکههای تلوزیونی قزاقستان با تأثیرپذیری از فرهنگ غرب و عدم پایبندی به قوانین و معیارهای دینی و مذهبی هیچ محدودیتی برای پخش برنامههای خلاف اخلاق که موجب بد آموزی و یا خشونت می شوند نداشتند لذا چون این روند ناگزیر تأثیر سوئی بر روی اخلاق و رفتار جامعه بخصوص بر جوانان و نوجوانان ایجاد کرد دولت برای کنترل فیلم ها، سریال ها و برنامههای آموزشی تلوزیونی قوانینی را وضع کرد که «ایجاد ممنوعیت تبلیغ خشونت و بد اخلاقی در تلوزیون قزاقستان» توسط مجلس سنا تصویب شد. بنا بر خبرگزاری Tengrinews.kz در سال ۲۰۱۴ به منظور جلوگیری از آثار مخرب فیلم ها وبرنامههای تلویزیونی با مضامین خشونت و بداخلاقی برای جامعه، خانوادهها و به ویژه نسل جوان، نمایندگان مجلس سنای قزاقستان طرح این قانون را به تصویب رساندند. لذت تانیس بای؛ معاون وزیر مخابرات و ارتباطات قزاقستان، طی سخنانی در مجلس سنا تاکید کرده است، متاسفانه در حال حاضر درشبکههای تلویزیونی این کشور، فیلم ها وبرنامههای زیادی که خشونت و بداخلاقی را تبلیغ میکنند، پخش میشود که برای آینده نسل جوان پیامدهای ناگواری خواهد داشت. قوانش ایتاخان اف به نمایندگان مجلس سنای قزاقستان پیشنهاد کرد؛ به منظور نظارت دقیق بر اجرای این مصوبه باید شورای اجتماعی تشکیل شود تا کنترل بر فعالیت شبکههای تلویزیونی این کشور را بر عهده بگیرد. وی خواستار تبلیغ روحیه میهن پرستی، نوع دوستی و اخلاق حمیده در شبکههای تلویزیونی این کشور شد.
سینمای قزاقستان
سینمای قزاقستان نیز که وضعیت مشابهی نسبت به وضعیت تلوزیون داشت تا قبل از استقلال کمتر نمود ملی، میهنی و بومی داشت ولی در سال های اخیر با توجه ویژه دولت و سرمایه گذاری کلان توسط دولت با ایجاد سازمان و نهادهای خاص، سینمای قزاقستان از رونق قابل توجهی برخوردار شده است: در حال حاضر کلیه امور سینمایی شامل سیاستگذاری، آموزش، تولید و نظارت بر عهده سازمان قزاق فیلم است که به عنوان یک نهاد خصوصی تحت نظارت، حمایت و اشراف دولت توانسته است مسائل مربوط به سینما را ساماندهی و وصنعت سینما را گسترش دهد. سینمای قزاقستان هر ساله با برگزاری فستیوال بین المللی فیلم با دعوت از مسئولین، تهیه کنندگان و بازیگران مطرح جهان حضور خود را در صحنه بین اللمی سینمای جهان تثبیت نموده است، سینمای ایران نیز با شرکت در این فستیوال و برگزاری جشنواره فیلم های ایرانی در شهرهای مختلف قزاقستان رابطه مناسبی را با سینمای قزاقستان ایجاد کرده است که در نتیجه مسئولین سینمای ایران و قزاقستان در سال های اخیر با تبادل هیأت هایی سعی در همکاری های مختلف در حوزه سینما ایجاد کرده اند.
مردم قزاقستان همانقدر که به گشت و گذار، تفریح و سیاحت و تماشای تلوزیون علاقمند هستند رفتن به سینما نیز بخشی از سرگرمی آنها به شمار میرود. البته دیدن فیلم در سینما از تفریحات و سرگرمی های خاص مردم شهر نشین است.
که مجموعه این جشن ها و برنامههای متنوع فرهنگی، هنری، تماشای تلوزیون و سینما و مسابقات مختلف نقشی تعیین کننده در پر کردن اوقات فراغت مردم قزاقستان دارند (proza.kz)[۱].
نیز نگاه کنید به
رسانهها و وسائل ارتباط جمعی آرژانتین؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی اتیوپی؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی زیمبابوه؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی اسپانیا؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی افغانستان؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی اوکراین؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی تایلند؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی تونس؛رسانهها و وسائل ارتباط جمعی روسیه؛ رسانه و وسايل ارتباط جمعی چین؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی ژاپن؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی کوبا؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی فرانسه؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی مالی؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی ساحل عاج؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی سیرالئون؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی لبنان؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی مصر؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی قطر؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی کانادا؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی سودان؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی گرجستان؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی بنگلادش؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی تاجیکستان؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی سریلانکا؛ رسانهها و وسائل ارتباط جمعی اردن
پاورقی
[i] - این گزارش در وضعیت قانون رسانهها در جمهوری قزاقستان IoKIa% o cocToHHH 3aKOH0IaTeIbcTBa o CMI B Pecty6uKe Ka3axcTaH.
http://www.medialawca.org/document/-518
یارانههای دولتی برای کمک به رسانههای قزاقستان Ka3axcrat: TocytapcTette cy6cut notoraoT H BpexaT CMI?
http:// www. medialawca. org/ document/-10044
3aKoH Pecny6IK KasaxcraH or 23 IOII 1999 roga Ne 451-I
قانون جمهوری قزاقستان در مورد رسانهها O cpexcrBax MaccoBoit HHbopMaIHH
https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1013966#pos=128;-294
[ii] - رسانهها در قزاقستان، سایت سفارت جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان
http://astana.mfa.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=116&pageid=33504
نمایه جمهوری قزاقستان ، یادداشت های یک روزنامه نگار: 319.aspx
http://www.r-pishdar.blogfa.com/post
کتابشناسی
- ↑ صابری، اصغر (1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 432-439.