جغرافیای انسانی مالی

مالی، کشوری در غرب آفریقا، به دلیل موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های جمعیتی خاص خود، دارای اهمیتی ویژه در مطالعات جغرافیای انسانی است. این کشور با مساحت 1,240,000 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 22 میلیون نفر (2024) به‌عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه با چالش‌های عمده‌ای در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شناخته می‌شود. بررسی جغرافیای انسانی مالی به دلیل تنوع قومی و زبانی، نرخ رشد جمعیت بالا و مشکلات مربوط به پراکندگی جمعیت و شهرنشینی، حائز اهمیت است.

ساختار هرم جمعیتی

ساختار هرم جمعیتی مالی، نمایانگر ترکیب سنی و جنسیتی جمعیت این کشور است که به طور مستقیم بر ابعاد اقتصادی و اجتماعی کشور تأثیر می‌گذارد.

- تعداد جمعیت: طبق سرشماری 2024، جمعیت مالی حدود 22 میلیون نفر است. این رقم نسبت به سرشماری 2014 که جمعیت 17 میلیون نفر بود، نشان‌دهنده رشد قابل توجهی است.

- هرم سنی: در حال حاضر، حدود 45% از جمعیت مالی زیر 15 سال سن دارند، و تنها 3% جمعیت بالای 65 سال است. این ساختار هرم سنی نسبت به ده سال پیش تغییرات چندانی نکرده، ولی نسبت جمعیت در گروه سنی کارگران افزایش یافته است.

- توزیع جنسیتی: نسبت جمعیت مردان به زنان حدود 1.03 است. توزیع جمعیت بر اساس جنسیت تقریباً متوازن است، با کمی برتری مردان.

- مقایسه و پیش‌بینی: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که نسبت جمعیت جوان به جمعیت مسن در آینده نزدیک کاهش یابد که می‌تواند فشار بیشتری بر سیستم‌های اجتماعی و اقتصادی ایجاد کند.

- تأثیرات اقتصادی و اجتماعی: ساختار جمعیتی جوان مالی می‌تواند فرصتی برای نیروی کار جوان فراهم کند، ولی درعین‌حال فشارهای زیادی بر سیستم‌های آموزشی و بهداشت و درمان ایجاد می‌کند.

ویژگی های جمعیتی

ویژگی‌های جمعیتی مالی شامل ترکیب قومی و زبانی، الگوهای مهاجرت و سطح تحصیلات است که تأثیرات عمده‌ای بر توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور دارد.

- ترکیب قومی و زبانی: مالی دارای تنوع قومی گسترده‌ای است که شامل گروه‌های بزرگی مانند بامبارا (33%)، فولانی (14%)، سونینکه (9%) و توارگ (4%) می‌شود. زبان‌های اصلی شامل بامبارا، فرانسوی (زبان رسمی) و زبان‌های محلی دیگر است.

- الگوهای مهاجرت: مهاجرت داخلی از روستاها به شهرها به‌ویژه در جستجوی فرصت‌های شغلی و آموزشی افزایش‌یافته است. همچنین، مهاجرت‌های بین‌المللی به کشورهای همسایه و اروپا نیز در حال افزایش است.

- سطح تحصیلات و سواد: نرخ سواد بزرگ‌سالان در مالی حدود 33% است که نسبت به ده سال پیش که 28% بود، بهبود یافته است. با این حال، نابرابری‌های آموزشی همچنان وجود دارد.

- وضعیت بهداشت و امید به زندگی: امید به زندگی در مالی در سال 2024 به حدود 62 سال رسیده است که نسبت به 59 سال در 2014 افزایش یافته است. وضعیت بهداشت بهبود یافته ولی همچنان چالش‌های زیادی وجود دارد.

- الگوهای ازدواج و طلاق: نرخ ازدواج در مالی بالاست و طلاق کم‌تر رایج است. تغییرات در الگوهای ازدواج و طلاق به‌ویژه در مناطق شهری مشهود است.

رشد جمعیت

نرخ رشد جمعیت مالی به‌ویژه در دهه‌های اخیر تحت‌تأثیر عوامل متعددی قرار داشته و پیش‌بینی‌های آینده نشان‌دهنده چالش‌های احتمالی است.

- نرخ رشد جمعیت: نرخ رشد جمعیت در مالی در سال 2024 حدود 2.9% است که نسبت به 3.5% در 2014 کاهش یافته است.

- عوامل مؤثر: نرخ زادوولد در مالی بالا است و به طور متوسط هر زن 5.2 فرزند به دنیا می‌آورد. نرخ مرگ و میر نیز نسبت به ده سال پیش کاهش یافته است.

- سیاست‌های جمعیتی: دولت مالی برنامه‌هایی برای کنترل جمعیت و بهبود خدمات بهداشتی و آموزشی ارائه داده است که تأثیرات مثبت و منفی مختلفی داشته است.

- پیش‌بینی‌های آینده: باتوجه‌به نرخ زادوولد بالا و کاهش تدریجی نرخ مرگ‌ومیر، پیش‌بینی می‌شود که جمعیت مالی تا 2034 به حدود 30 میلیون نفر برسد. چالش‌های مربوط به منابع و زیرساخت‌ها ادامه خواهد یافت.

پراکندگی جمعیت

توزیع جغرافیایی جمعیت در مالی تحت‌تأثیر عوامل جغرافیایی، اقتصادی و تاریخی قرار دارد و الگوهای پراکندگی جمعیت به‌ویژه در مناطق مختلف قابل‌توجه است.

- الگوهای توزیع: مالی دارای پراکندگی جمعیتی غیریکنواخت است. مناطق جنوبی به‌ویژه پیرامون باماکو، پایتخت، با جمعیت بیشتری نسبت به شمال بیابانی کشور، پرجمعیت‌تر هستند.

- عوامل مؤثر: عواملی چون منابع آب، زمین‌های کشاورزی و زیرساخت‌های اقتصادی تأثیر زیادی بر پراکندگی جمعیت دارند.

مناطق خشک شمالی به دلیل کمبود منابع آب کمتر جمعیت دارند.

- مناطق پرجمعیت و کم‌جمعیت: باماکو و مناطق اطراف آن از جمله پرجمعیت‌ترین مناطق هستند، درحالی‌که مناطق شمالی و مرکزی کشور نسبتاً کم‌جمعیت هستند.

- چالش‌های ناشی از توزیع: توزیع نامتوازن جمعیت مشکلاتی چون فشار بر زیرساخت‌های شهری و عدم دسترسی به خدمات در مناطق کم‌جمعیت را به دنبال دارد.

شهرنشینی و روستانشینی

الگوهای شهرنشینی در مالی در حال تغییر است و رشد سریع شهرها و مشکلات مرتبط با روستاها به‌ویژه در زمینه توسعه و خدمات شهری، به‌وضوح مشاهده می‌شود.

- نسبت جمعیت شهری به روستایی: در سال 2024، حدود 45% از جمعیت مالی در مناطق شهری زندگی می‌کنند که نسبت به 36% در 2014 افزایش یافته است.

- الگوهای شهرنشینی: رشد سریع شهرها، به‌ویژه باماکو، به طور مداوم در حال افزایش است. الگوهای شهرنشینی شامل گسترش حاشیه‌نشینی و مشکلات زیست‌محیطی است.

- چالش‌های شهرنشینی: مشکلاتی مانند حاشیه‌نشینی، آلودگی و ترافیک در مناطق شهری به‌ویژه در پایتخت مشهود است.

- وضعیت مناطق روستایی: مناطق روستایی با چالش‌هایی چون دسترسی محدود به خدمات پایه و زیرساخت‌های ناکافی مواجه هستند.

- سیاست‌های دولت: دولت مالی برنامه‌هایی برای توسعه پایدار شهری و بهبود شرایط زندگی در مناطق روستایی به‌ویژه از طریق پروژه‌های زیرساختی و خدمات اجتماعی را اجرا کرده است.

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

نویسنده : نرگس شکوری