روابط و همکاریهای فرهنگی دستگاهها و نهادهای حاکمیتی ایران و عراق
روابط فرهنگی ایران و عراق بهدلیل اشتراکات تاریخی، مذهبی و زبانی، همواره از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است. پس از سقوط رژیم بعث در عراق در تاریخ 2003 میلادی و تقویت نقش نهادهای حاکمیتی دو کشور، همکاریهای فرهنگی گستردهتری بین دو دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری عراق شکل گرفته است. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف روابط فرهنگی بین ایران و عراق، نقش نهادهای دولتی و غیردولتی، زمینههای همکاری و چالشهای پیشروی این تعاملات میپردازد.
مقدمه
ایران و عراق بهعنوان دو کشور همسایه با پیشینه تمدنی مشترک، دارای روابط عمیق فرهنگی هستند. وجود 1458 کیلومتر مرز زمینی مشترک میان دو کشور، آمیختگی زیستی قابل توجهی بین این دو کشور پدید آورده است[۱]. اشتراکات دینی، بهویژه تأکید بر مکتب اهلبیت (ع)، پیوندهای زبانی و ادبی[۲]، و همچنین تاریخ مشترک، بستر مناسبی برای توسعه روابط فرهنگی فراهم کرده است. پس از تحولات سال ۲۰۰۳ در عراق، فضای جدیدی برای گسترش همکاریهای فرهنگی بین دو کشور ایجاد شد. در این راستا، دستگاههای حاکمیتی و نهادهای فرهنگی هر دو کشور نقش مؤثری در تقویت این روابط ایفا کردهاند.
پیشینه روابط فرهنگی ایران و عراق
روابط فرهنگی ایران و عراق به دوران باستان بازمیگردد. تمدنهای میانرودان و ایران همواره تأثیرات متقابلی بر یکدیگر داشتهاند. در دوران اسلامی، شهرهای نجف و کربلا بهعنوان مراکز علمی و مذهبی شیعه، پیوندهای فرهنگی عمیقی با ایران ایجاد کردند[۳]. در دوران معاصر، بهویژه در دوره حکومت بعث، این روابط با محدودیتهایی مواجه شد، اما پس از سال ۲۰۰۳، همکاریهای فرهنگی مجدداً احیا شد.
نهادهای حاکمیتی و نقش آنها در روابط فرهنگی
الف) نهادهای ایرانی
۱. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
این سازمان بهعنوان یکی از اصلیترین نهادهای متولی دیپلماسی فرهنگی ایران، برنامههای متعددی در عراق اجرا کرده است، از جمله برگزاری نمایشگاههای فرهنگی، اعزام هنرمندان و گسترش زبان فارسی[۴].
۲. مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد
این مرکز بهعنوان پایگاهی برای معرفی فرهنگ ایرانی در عراق فعالیت میکند و کلاسهای آموزشی، نشستهای ادبی و برنامههای مذهبی برگزار مینماید و در زیمینه بسط آموزش زبان فارسی و فرهنگ ایرانی-اسلامی در عراق فعالیت میکند[۵].
۳. حوزههای علمیه قم و مشهد
ارتباط نزدیک حوزههای علمیه ایران با مراجع تقلید و طلاب عراقی، نقش مهمی در تقویت گفتمان دینی مشترک داشته است.
4. صدا و سیما
صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران نیز درصدد توسعه روابط با شبکه الإعلام العراقی معروف به تلویزیون عراق است. در این راستا این دو نهاد حاکمیتی، جلسات متعددی برگزار نموده و تفاهمنامههایی را به امضا رسانیدهاند[۶]. پخش فراوان سریالهای ایرانی در شبکههای عراقی با دوبله عربی، یکی از نتایج همکاریهای بین دو نهاد است.
5. سازمان میراث فرهنگی
در سال 1401 خورشیدی، تفاهمنامهای میان دولت ایران و عراق بر پایه همکاریهای حوزه میراث فرهنگی دو کشور امضا شد. عزتالله ضرغامی و حسن ناظم وزاری میراث فرهنگی و گردشگری وقت ایران و عراق ضمن امضای این تفاهمنامه بر لزوم حفظ آثار باستانی عراق که متعلق بر دوره تاریخی ادغامیافتهی دو کشور یعنی اعصار ساسانی، کاشانی و صفوی بود، تأکید نمودند. ایران در مرمت آثار باستانی همانند ایوان مدائن یا اماکن زیارتی و توسعه گردشگری مذهبی عراق نقش بنیادینی ایفا کرده است[۷].
6. سازمان حج و زیارت
سازمان حج و زیارت زیر نظر بیت مقام معظم رهبری نیز در راستای توسعهی فرهنگی-مذهبی میان دو کشور ایران و عراق، اقدامات گستردهای انجام داده است و ارتباط این نهاد با نهادهای حاکمیتی و غیرحاکمیتی عراق در راستای افزایش ظرفیت خدماتی برای زائران ایرانی آستانهای قُدسی عراق، همواره در جریان است[۸].
7. سازمان اوقاف و امور خیریه
سازمان اوقاف و امور خیره ایران تحت نظر بیت مقام معظم رهبری در عراق فعالیتهای گستردهای انجام داده است. در این راستا تفاهمنامهای میان دیوان وقف شیعی و سازمان اوقاف ایران منعقد شده است[۹].
8. ستاد بازسازی عتبات عالیات
این ستاد که در کشورهای دارای مراقد بزرگان دینی به ویژه خاندان اهلبیت پیامبر اسلام است، فعالیت میکند و تمرکز بیشتر آن بر کشور عراق است. این ستاد بخش مهمی از بازسازی یا توسعهی آستانهای قدسی کربلا، نجف و ... را بر عهده دارد و در برپایی مواکب اربعینی نیز فعالیت مستمر دارد[۱۰].
9. مجمع جهانی اهلالبیت
مجمع جهانی اهل بیت که زیر نظر بیت مقام معظم رهبری است، فعالیت قابل توجهی در کشور عراق دارد. با توجه به اکثریت مذهبی تشیع در عراق و وجود اعتاب مقدسه در این کشور، مجمع جهانی اهلبیت فعالیتهای متنوعی در این کشور دنبال میکند[۱۱].
10. جامعه المصطفی
دانشگاه جهانی المصطفی، یکی از نهادهای حکامیتی آموزشی مهم در ایران است که درصدد تربیت طلاب غیرایرانی است. بخش مهمی از این دانشجویان را جوانان عراقی تشکیل می دهند و این دانشگاه با نهادهای آموزشی عراق، ارتباط فزایندهای دارد[۱۲].
ب) نهادهای عراقی
۱. وزارت فرهنگ، گردشگری و آثار عتیقه عراق
این وزارتخانه در سالهای اخیر همکاریهای مشترکی با ایران در زمینه حفظ میراث فرهنگی و برگزاری رویدادهای هنری و آموزشی داشته است.
2. وزارت آموزش عالی و پژوهشهای علمی ( وزارت علوم) عراق
این وزارتخانه در راستای تحصیل دانشجویان عراقی در ایران فعالیتهای گستردهای انجام داده است و سبب توسعهی چشمگیر روابط آموزشی میان ایران و عراق گردیده است[۱۳]. رابطهی آموزشی که پیشتر در قبضهی ترکیه، کویت، اردن و امارات بود.
3. حوزه علمیه نجف
ارتباط نزدیک مراجع نجف با ایران، بهویژه در زمینههای علمی و پژوهشی، تأثیر قابلتوجهی بر روابط فرهنگی دو کشور گذاشته است. اگرچه این حوزه علمیه مستقل است و تحت هیچ نهاد حاکمیتی نیست؛ اما پیوند آن با دیوان وقف شیعی و شخصیتهای سیاسی در تاریخ معاصر، سبب درج آن در این مقاله گردیده است.
4. بنیاد شهید عراق
مؤسسات فعال در عراق، مانند بنیاد شهید و بنیادهای مذهبی، برنامههای مشترک بسیاری با نهادهای ایرانی انجام دادهاند. این بنیاد با ریلگذاری فرهنگ شهادت در عراق بر پایه ضدیت با جنایات رژیم صدام و محوریتبخشی به کُشتههای جنایات رژیم بعث عراق، در صدد بازآفرینی فرهنگ آشتی و دوستی میان ایران و عراق برآمده است. همچنانکه در قوانین مؤسسه شهداء مصوّب سال 2016 میلادی، در بازشناسی واژه "شهید" در فرهنگ عراقی که دولت عراق را پایبند به پشتیبانی مالی و اجتماعی از وی میکند، آمده است:
شهید: عبارت است از هر کسی که:
الف - شهروند عراقی یا هر شخص دیگری که مقیم عراق بوده و جان خود را به طور مستقیم در نتیجه ارتکاب هر یک از جنایات حزب بعث منحله از دست داده یا فدا کرده باشد، از جمله اعدام، حبس، شکنجه یا نتیجه آنها، یا نسلکشی، یا سلاحهای شیمیایی، یا جنایات علیه بشریت، یا حذف فیزیکی، یا کوچ اجباری، یا کسی که ناپدید شده یا در گورهای دستهجمعی یافت شده است، یا فراری از خدمت سربازی، به دلیل مخالفت با نظام در عقیده، یا بازداشت، یا وابستگی سیاسی، یا همدردی با مخالفانش، یا کمک به آنها.
ب- کلیه شهروندان عراقی که در راه پاسخ به ندای وطن و مرجعیت عالی دینی از تاریخ ۱۱/۶/۲۰۱۴ جان خود را فدا کردهاند، مشمول این قانون میشوند و سازمان حشد الشعبی و بنیاد شهید با هماهنگی با طرفهای ذیربط، اقلیم کردستان و شوراهای استان، موظفند اسامی شهدا را مستندسازی کنند، حتی کسانی که در سازمان حشد الشعبی ثبت نشدهاند، به شرط آنکه با سازمان تروریستی داعش جنگیده و به همین دلیل شهید شده باشند، و پروندههای آنها را به کمیته مذکور در ماده (۹) اولا این قانون، جهت شمول در حقوق و مزایا ارائه نمایند[۱۴].
بنیاد شهید عراق با بنیاد شهداء و ایثارگران ایران پیماننامههایی را به امضا درآورده است[۱۵].
5. دیوان وقف شیعی
میتوان گفت که مسئولیت اصلی عقد قراردادها برای توسعه اعتاب مقدسه در عراق بر عهده دیوان وقف شیعی است. در همین راستا مدیران این دیوان، با مسئولان مختلف جمهوری اسلامی دیدار و گفتگو دارند[۱۶].
۳. زمینههای همکاری فرهنگی
الف) همکاریهای مذهبی
برگزاری مراسم مشترک عزاداری
هر ساله میلیونها زائر ایرانی در مراسم اربعین و دیگر مناسبتهای مذهبی در عراق شرکت میکنند. طی برگزاری این مراسم بزرگ، که بزرگترین اجتماع بشری روی کره زمین را پدید میآورد، دولت ایران و عراق همکاری گستردهای انجام میدهند[۱۷].
تبادل طلّاب حوزوی
حوزه علمیه نجف و حوزه علمیه قم، دارای تنوّع ویژه در زمینه نحوه تدریس و نگاه به فقه و تربیت طلّاب هستند[۱۸] و همواره این اختلاف دیدگاهها میان مکتب نجف و مکتب قم سبب شده است تا طلبهی حوزه علمیه، گاهی اقدام به کوچ تحصیلی کرده و در کشور مقصد، به تحصیل بپردازند[۱۹]. در این باره حوزه علمیه قم، مجمع جهانی اهلبیت و دانشگاه المصطفی، نقشآفرین هستند.
ب) همکاریهای هنری و ادبی
برگزاری هفتههای فرهنگی
ایران و عراق بهصورت متقابل هفتههای فرهنگی در پایتختهای یکدیگر برگزار میکنند.
ترجمه آثار ادبی
کتابهای نویسندگان ایرانی به عربی و آثار عراقی به فارسی ترجمه میشوند[۲۰].
ج) همکاریهای آموزشی و علمی
توسعه آموزش زبان فارسی در عراق
دانشگاههای عراقی، از جمله دانشگاه بغداد، کرسی زبان فارسی دارند. مراکز بزرگ فرهنگی در ایران همانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی[۲۱]، وزارت امور خارجه، بنیاد سعدی[۲۲] و نیز تولیت آستان قدس رضوی دورههای فراوانی برای یادگیری زبان فارسی ویژه اهالی عراق در دو کشور: ایران و عراق، برگزار میکنند. دانشگاه بصره نیز از سال 2022 میلادی به تدریس زبان فارسی پرداخت[۲۳]. دانشگاه کوفه که از دانشگاههای معتبر استان نجف است نیز دارای رشتهی زبان فارسی است[۲۴] این دانشگاه افزون بر تدریس زبان فارسی، رسوم و آداب کُهن ایرانی همانند شب یلدا و جشن نوروز را نیز به جامعه عراقی باز میشناساند[۲۵]. مراکز آموزش عالی دیگری نظیر دانشگاه الکفیل[۲۶]، گروههای همکاری میان دانشگاههای عراق با دانشگاه فردوسی مشهد، مرکز یادگیری زبان "قلم" در بغداد[۲۷]، مرکز آموزشی العمید[۲۸]، و مرکز تخصصی آموزش مجازی زبان فارسی در عراق[۲۹] جزو مراکز مهم یادگیری زبان فارسی در کشور عراق بهشمار میروند. بر این آمار بیفزاییم تدریس خصوصی زبان فارسی در عراق توسط اساتید اختصاصی و نیز دورههای آموزش زبان فارسی از سوی وزارت علوم به دانشجویان عراقی تحصیلکرده در ایران.
همکاریهای دانشگاهی
دانشگاههای دو کشور در زمینههای مختلف پژوهشی و علمی تفاهمنامههای متعددی امضا کردهاند. سالانه هزاران دانشجوی عراقی در دانشگاههای ایران تحصیل میکنند و وزارت علوم عراق و ایران دارای معاهدات بین دو کشور در زمینه توسعهی روابط علمی میباشند.
۴. چالشهای پیشرو
با وجود روابط گسترده فرهنگی، برخی چالشها نیز وجود دارند:
تفاوتهای سیاسی و امنیتی
گاهی تنشهای سیاسی بر روابط فرهنگی سایه میاندازد. تحت اشغال بودن عراق از سوی نیروهای آمریکایی سبب شده تا سیاستهای آمریکا همواره در حیاط خلوت عراق اجراسازی شده و این سیاستها گاهی منجر به آسیب به روابط اقتصادی یا فرهنگی و آموزشی بین طرفین شده است.
وجود گروههای ضدایرانی در عراق
برخی جریانهای سیاسی در عراق مخالف نفوذ فرهنگی ایران هستند. جریانهای چپ افراطی، علاقهمندان به حزب بعث، اپوزیسیونهای جدید در قالب گروههایی با نام: جوکری، تشرینی و نیز تندروهای مذهبی (وهابی) عراق همکاریهای فرهنگی ایران و عراق را نوعی "شبیخون" و "غارت فرهنگی" میدانند. مقالاتی نظیر: "اللغه العربيه تصارع الفارسيه فی العراق"[۳۰] بهمعنای: (زبان عربی در عراق با زبان فارسی در حال پیکار است) و مقاله: " بغداد تتکلم الفارسیة"[۳۱] بهمعنای: (بغداد، فارسی صحبت میکند)، و " میلیشیات ولائیة تعمل علی تغییر هویة العراقیین الثقافیة " بهمعنای: (گروههای شبهنظامی ولایتمدار درصدد تغییر هویت فرهنگی عراقیان هستند)[۳۲] درصدد تولید تنفر نسبت به گسترش زبان فارسی در عراق است. اینکه بیش از 80 هزار دانشجوی عراقی در ایران تحصیلکردهاند[۳۳]، از نظر آنان تهدید بزرگی برای جامعه عراق بهشمار میآید.
مشکلات زیرساختی
ضعف زیرساختهای فرهنگی در برخی مناطق عراق، همکاریها را محدود میکند. به عنوان مثال علیرغم علاقهی بخش مهمی از مردم عراق به مشاهده فیلمهای ایرانی روی پردههای سینما در عراق، به سبب ضعف فزایندهی سالنهای سینمایی در کشور عراق، امکان اینچنین رویدادی نیست. در عراق در سال 2022، نها 17 فیلم روی پرده نمایش رفت و این عدد کم از نظر دغدغهمندان عراق دستاورد فرهنگی بهشمار میرفت[۳۴]!
۵. آینده روابط فرهنگی ایران و عراق
با توجه به اشتراکات عمیق دو کشور، آینده روابط فرهنگی ایران و عراق مثبت ارزیابی میشود. تقویت نهادهای مردمی، توسعه تبادلات دانشگاهی و حمایت از برنامههای مشترک هنری میتواند این روابط را بیش از پیش گسترش دهد.
نتیجهگیری
روابط فرهنگی ایران و عراق یکی از مهمترین ابعاد همکاریهای دوجانبه است. نهادهای حاکمیتی دو کشور با برنامهریزی دقیق و استفاده از اشتراکات تاریخی و مذهبی میتوانند این روابط را تقویت کنند. با وجود چالشهای موجود، آینده همکاریهای فرهنگی دو کشور امیدبخش به نظر میرسد.
نیز نگاه کنید به
روابط فرهنگی زیمبابوه و ایران؛ روابط فرهنگی کانادا و ایران؛ روابط فرهنگی روسیه و ایران؛ روابط فرهنگی تونس و ایران؛ روابط فرهنگی ژاپن و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی کوبا و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی لبنان و ایران؛ روابط فرهنگی مصر و ایران؛ روابط فرهنگی ایران و چین؛ روابط فرهنگی سنگال و جمهوری اسلامی ایران؛ روابط فرهنگی آرژانتین و ایران؛ روابط فرهنگی فرانسه و ایران؛ روابط فرهنگی مالی و ایران؛ روابط اجتماعی و فرهنگی اوکراین و ایران؛ روابط فرهنگی اسپانیا و ایران؛ روابط فرهنگی اردن و ج.ا.ایران؛ روابط فرهنگی اتیوپی و ایران؛ روابط فرهنگی سیرالئون و ایران؛ روابط فرهنگی قطر و ایران؛ روابط فرهنگی تایلند و ایران؛ روابط فرهنگی گرجستان و ایران؛ روابط فرهنگی تاجیکستان و ایران؛ روابط فرهنگی بنگلادش و ایران؛ روابط فرهنگی سریلانکا و ایران
کتابشناسی
- ↑ وبگاه زائرانه، آشنایی با مرزهای ایران و عراق، قابل بازیابی از:https://zaerane.com/borders-iran-iraq
- ↑ شوندی، حسن، الألفاظ الفارسيه فی اللهجه البغداديه، وبگاه دیوان العربغ، قابل بازیابی از: https://www.diwanalarab.com
- ↑ حمدی، ملک،" زبان فارسی در عراق: از صفویه تا صدام "، وبگاه پارسی انجمن، قابل بازیابی از: https://parsianjoman.org/8600
- ↑ وبگاه آگاه، اقدامات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در عراق، قابل بازیابی از: https://www.agaah.ir/news/6655
- ↑ وبگاه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آزمون پایاندوره و میانی زبان فارسی در بغداد برگزار شد، قابل بازیابی از: https://www.icro.ir
- ↑ گزارش آغاز مرحله نوین همکاریهای رسانهای ایران و عراق، قابل بازیابی از: https://www.jamejamdaily.ir/Newspaper/item/142080
- ↑ گزارش"ایران در ترمیم «ایوان مدائن» به عراق کمک می کند "، 1397 خورشیدی؛ ابنا؛ قابل بازیابی از: https://fa.abna24.com/news/748695
- ↑ گزارش متناسب با توسعه زیرساختهای عراق، باید سطح خدمت رسانی به زائر افزایش پیدا کند، قابل بازیابی از: https://www.haj.ir/news/ID/177820
- ↑ گزارش سازمان اوقاف شیعیان عراق و سازمان اوقاف ایران تفاهم نامه امضاء کردند، قابل بازیابی از: https://hajj.ir/fa/54814
- ↑ وبگاه ستاد بازسازی عتبات عالیات؛ قابل بازیابی از: https://atabat.org
- ↑ گزارشی از فعالیتهای "مجمع اهلبیت(ع) عراق" در موسم اربعین ۱۴۴۴، وبگاه مجمع، قابل بازیابی از: https://www.ahl-ul-bayt.org
- ↑ بایگانی اخبار جامعه المصطفی در کشور عراق، قابل بازیابی از:https://news.miu.ac.ir
- ↑ گزارشهای فراوان دایره فرهنگی وزارت علوم عراق در ایران، قابل بازیابی از: https://wp.iraqca.ir
- ↑ قانون مؤسسه الشهداء رقم (٢) لسنه ٢٠١٦؛ قابل بازیابی از: https://cm.qu.edu.iq/?page_id=17281
- ↑ وبگاه نورنیوز، گزارش توقيع اتفاقيه للتعاون بين مؤسستی الشهداء الايرانيه والعراقيه، قابل بازیابی از: https://nournews.ir/ar/News-Print/89899
- ↑ خبرگزاری النباء، گزارش رئيس ديوان الوقف الشيعی يلتقی وزير الأوقاف الإيرانی و يبحث معه قضيه أوقاف العتبات لدى إيران، قابل بازیابی از: https://www.nbanews.net/iraq/999
- ↑ خبرگزاری مهر، گزارش هزینه کرد ۱۲ هزار میلیارد تومان برای تسهیل پیادهروی اربعین، قابل بازیابی از:https://www.mehrnews.com/news/6180211
- ↑ نگاهی تطبیقی به مدرسه قم و نجف؛ قابل بازیابی از: https://hawzah.net/fa/Article/View/109637
- ↑ گزارش دوره علمی تربیتی طلاب عراقی مدرسه امام خمینی(ره) قم، قابل بازیابی از: https://www.hawzahnews.com/photo/1069742
- ↑ وبگاه کتاببوم، بخش خرید کتابهای عراقی، قابل بازیابی از: https://bookland.ir/country/?page=1&cn=42
- ↑ وبگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسيع تعليم اللغه الفارسيه فی العراق، قابل بازیابی از: https://www.farhang.gov.ir/ar/news/775280
- ↑ وبگاه بنیاد سعدی جهت آموزش زبان فارسی در جهان، قابل بازیابی از: https://saadifoundation.ir/ar
- ↑ وبگاه جامعه البصره، کلیه الآداب، قابل بازیابی از: https://art.uobasrah.edu.iq/news/17821
- ↑ وبگاه دانشگاه کوفه، کلیه الآداب، قابل بازیابی از: https://languages.uokufa.edu.iq/archives/5450
- ↑ وبگاه دانشگاه کوفه، کلیه الآداب، قابل بازیابی از: https://languages.uokufa.edu.iq/archives/19584
- ↑ وبگاه دانشگاه الکفیل، قابل بازیابی از: https://clu.alkafeel.edu.iq/articles/view/details?id=119
- ↑ وبگاه مرکز قلم، قابل بازیابی از: https://qalam-center.com
- ↑ وبگاه مجموعه العميد التعليميه، قابل بازیابی از: https://ag.edu.iq/contents/view/details?id=790
- ↑ وبگاه المرکز الإفتراضی التخصصی لتعليم اللغه الفارسيه، قابل بازیابی از: https://onlinepersiancourse.com
- ↑ وبگاه اللغه العربيه، اللغه العربيه تصارع الفارسيه فی العراق، شریف، عبد الحمید، قابل بازیابی از: https://www.arabiclanguageic.org/view_page.php?id=10068
- ↑ وبگاه العربی الجدید، السعدون، عبد اللطیف، بغداد تتكلم الفارسيه، قابل بازیابی از: https://www.alaraby.co.uk
- ↑ وبگاه الرافدین، ميليشيات ولائيه تعمل على تغيير هويه العراقيين الثقافيه، قابل بازیابی از: https://alrafidain.tv/70362
- ↑ خبرگزاری مهر، " تعليم أكثر من 80 ألف طالب عراقی فی الجامعات الإيرانيه "، قابل بازیابی از: https://ar.mehrnews.com/news/1952655
- ↑ هل حصاد 2022 مؤشر إلى عوده السينما العراقيه؟، قابل بازیابی از: https://diffah.alaraby.co.uk/diffah/print//herenow/2023/1/9
نویسنده مقاله
اکبر بیرامی index.php?title=رده:روابط فرهنگی