تلویزیون در عراق

در سال 1954 و همزمان با سالگرد تاجگذاری فيصل دوم سومين پادشاه هاشمی عراق، پخش تلويزيونی برای اولين بار در سر تا سر منطقه خاورميانه از بغداد آغاز شد. در آن مقطع یک شرکت انگليسی استوديو 120 متری مجهز به دستگاه‌های و پخش را تهيه و در محله صالحيه بغداد نصب کرده بود. عمده برنامه‌های اين شبکه تلويزيونی بصورت زنده پخش می شد و به علت نداشتن دستگاه ضبط برنامه‌های نمايشی و ترانه نيز به صورت مستقيم پخش می گرديد. با برپايی نظام جمهوری در عراق در سال 1958 ، تلويزيون تا حد زيادی متحول شد و در کودتاي 1963 دولت حاکم وقت و کودتاگران در پی آن بودند که چه کسی زودتر بر ساختمان تلويزيون سلطه خواهد يافت و کشته شدن عبدالکريم قاسم در يکی از استوديوهای تلويزيونی در صالحيه نشان می دهد تلويزيون برای دولتمردان عراق تا چه حد اهميت داشت.

در سال  1976 تلويزيون در عراق رنگی شد و به تدريج فرستنده‌های جديد رنگی در استان های کرکوک در سال 1967 و نينوی در سال 1968 و بصره در سال 1969 و ميسان در سال 1974 و المثنی در سال 1975 نصب و راه‌اندازی شد. با سقوط رژيم صدام حسين در سال 2003 وضعيت تلويزيون در اين کشور دچار تحول جدی شد. تلويزيون دولتي در منطقه صالحيه توسط اوباش غارت گرديد و پخش برنامه‌های آن کاملا متوقف شد ولی همزمان دهها تلويزيون خصوصی تاسيس گرديد و مي‌توان گفت تقريبا هيچ استانی در عراق وجود ندارد که تلويزيون محلی يا منطقه‌ای نداشته باشد.

در حال حاضر هيئت رسانه‌ و ارتباطات عراق که يک ساختار اداری رسمی است مسئول تنظيم وضعيت رسانه‌ها در عراق است.  هر چند اين هيئت شبکه رسانه‌ای عراق را نيز به عنوان يک مجموعه رسانه‌ای چند منظوره  در زير مجموعه خود دارد و اداره مي کند. شبکه رسانه‌ای عراق در حال حاضر از تلويزيون العراقيه، راديو بغداد و روزنامه الصباح تشکيل می شود. پل بريمر حاکم غير نظامی آمريکا در عراق برای بازسازی شرايط تلويزيون العراقيه در سال 2003 قرار داد يکساله‌ای را با شرکت مشترک لبنانی ـ کويتی (شبکه LBC لبنان و شرکت فوارس کويت) امضا کرد و پس از بازسازی و باز آموزشی نيروها طبق اين قرار داد شبکه العراقيه بصورت مستقل و زير نظر هيئت رسانه ای و ارتباطات وابسته به نخست وزيری فعاليت می کند.

در زمینۀ شبکه‌های تلویزیونی، فضای سیاسی و اجتماعی آزاد بعد از دوره صدام، ضعف یا فقدان قوانین و مقررات و وجود احزاب و گروه‌ها و ذی‌نفعان بین‌المللی فراوان در عراق موجب شده است که شبکه‌های ماهواره‌ای فراوانی در عراق فعالیت کنند، به‌گونه‌ای که هر «حزب»، «شخصیت سیاسی»، «گروه شبه‌نظامی» و حتی برخی دولت‌های خارجی، شبکۀ تلویزیونی متمرکز بر عراق مخصوص به خود را دارند. در یک تقسیم بندی کلی تلویزیون های عراق را می­توان در سه گروه جای داد:

• شبکه ­های دولتی؛
• شبکه ­های خارجی و؛
• شبکه های وابسته به احزاب و گروه ها و اشخاص.

در میان شبکه‌های خارجی، پنج شبکۀ «الحدث» (سعودی)، «راشا تودی» (روسیه)، «بی.بی.سی» (انگلیس)، «دویچه‌وله» (آلمان)، «الحره» (آمریکا) بیشترین بیننده را دارند. از بین شبکه‌های تلویزیونی عراقی نیز می‌توان به شبکه‌های مختلفی اشاره کرد: که از جمله عبارتند از: العراقیه، الشرقیه، الفرات، آفاق، العهد، دجله، السومریه، زاگرس، کردستان 24، بلادی، الغدیر، آی نیوز، الحره، الاتجاه، ان ار تی، بغداد الیوم و کربلا.

مهم‌ترین شبکه‌های تلویزیونی عراق، شامل ترکیبی از رسانه‌های دولتی، خصوصی، مستقل، و وابسته به گروه‌های سیاسی و مذهبی هستند که به دلیل نقش تأثیرگذارشان در اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و شکل‌دهی به افکار عمومی شناخته می‌شوند. در زیر به برخی از مهمترین این شبکه­ها پرداخته می­شود. شبکه العراقیه شبکه­ ای دولتی و ملی است و به عنوان صدای رسمی دولت عراق مسایل ملی را پوشش م ی­دهد و همه اقشار جامعه عراق را مخاطب قرار می­دهد. شبکه السومریه به عنوان شبک ه­ای مستقل و خصوصی است که توجه ویژه ­ای به مسائل اجتماعی داشته و سعی می­ کند رویکردی غیرجانبدارانه را دنبال کند و مخاطبان آن عمدتا جمعیت شهری و جوان هستند.  این شبکه که در سال 2004 تاسیس شد، از لیبرالیزم و سکولاریسم در عراق دفاع می ­کند. شبکه الشرقیه شبکه ­ای خصوصی و مستقل محسوب می ­شود و از پربیننده ­ترین شبکه­ ها با رویکردی لیبرال، مستقل و انتقادی است که طیف وسیعی از جامعه عراق را مخاطب قرار می­ دهد. شبکه کربلا که به آستان قدس حسینی (ع) وابسته است برنامه های مذهبی، فرهنگی و دینی پخش می ­کند و عمدتا جامعه شیعی عراق و سایر کشورهای منطقه را مخاطب قرار می­ دهد.

شبکه الفرات به مجلس اعلای اسلامی عراق وابسته است و ضمن پخش اخبار، با تمرکز بر مسایل شیعیان و رودیدادهای فرهنگی، جامعه شیعه عراق را مخاطب قرار می ­دهد. شبکه العهد به عصائب اهل الحق وابسته است و با پخش برنامه های سیاسی، مذهبی و اجتماعی عمدتا جامعه شیعی را مخاطب قرار می ­دهد. شبکه های کردستان 24 و زاگرس به زبان کردی هستند و با پخش برنامه های فرهنگی و سیاسی، جامعه کردی را مخاطب قرار می ­دهد. شبکه ان ار تی نیز یکی دیگر از شبکه های مهم تلوزیونی به زبان کردی است که به مسایل فرهنگی و سیاسی کردی و عراق می ­پردازد.

نیز نگاه کنید به

رادیو و تلویزیون در زیمبابوه؛ رادیو و تلویزیون در کانادا؛ رادیو در روسیه؛ رادیو در افغانستان؛ رادیو در تونس؛ رادیو در ژاپن؛ رادیو در کوبا؛ رادیو در لبنان؛ رادیو در مصر؛ رادیو در چین؛ رادیو در سنگال؛ رادیو در آرژانتین؛ رادیو در فرانسه؛ رادیو در مالی؛ رادیو در سودان؛ رادیو در ساحل عاج؛ رادیو در اسپانیا؛ رادیو در اردن؛ رادیو در اتیوپی؛ رادیو در سیرالئون؛ رادیو در قطر؛ تلویزیون در روسیه؛ تلویزیون در افغانستان؛ تلویزیون در تونس؛ تلویزیون در ژاپن؛ تلویزیون در کوبا؛ تلویزیون در لبنان؛ تلویزیون در مصر؛ تلویزیون در چین؛ تلویزیون در سنگال؛ تلویزیون در آرژانتین؛ تلویزیون در فرانسه؛ تلویزیون در مالی؛ تلویزیون در سودان؛ تلویزیون در ساحل عاج؛ تلویزیون در اوکراین؛ تلویزیون در اسپانیا؛ تلویزیون در اردن؛ تلویزیون در اتیوپی؛ تلویزیون در سیرالئون؛ تلویزیون در قطر؛ تلویزیون در تاجیکستان؛ رادیو و تلویزیون در گرجستان؛ رادیو در بنگلادش؛ تلویزیون در بنگلادش؛ رادیو در تاجیکستان

نویسنده مقاله

معصومه فاریابی