روابط خارجی اتیوپی

روابط اتیوپی با روسیه (1403). برگرفته از سایت ویستا، قابل بازیابی از https://vista.ir/n/mnazr76

اغلب تاریخ دانان آغاز سیاست خارجی نوین اتیوپی را از زمان امپراتوری تئودوروس دوم‌ می‌‌دانند که برای نخستین بار به مسأله مرزهای سنتی اتیوپی توجه نموده و سعی در کسب تکنولوژی اروپایی و مدرنیزه ساختن کشور نمود. سیاست‌های تئودوروس با پایان ناخوشایند لشکرکشی قوای انگلیس به این سرزمین که منجر به مرگ وی شد همراه بود. با وجود تلاش‌های حکمران بعدی اتیوپی (یوهانس چهارم) در ایجاد روابط مطلوب با انگلستان، این کشور تا زمان گشایش کانال سوئز و جنگ با سپاهیان مهدی، کماکان مورد بی توجهی قدرت‌های جهانی بود و از آن به بعد اهمیت بیشتری پیدا کرد.

مطرح شدن موضوع نخستین جنگ ایتالیا و اتیوپی در جامعه ملل متحد در 28 سپتامبر 1933 و جنگ دوم این دو کشور در سال 1936 و سرانجام پیروزی نیروهای اتیوپیایی بر ایتالیا در سال 1941، تلاش‌های این کشور برای تعیین حدود و مرزهای اتیوپی را درپی داشت.

اتیوپی از زمان خاتمه جنگ جهانی دوم سیاست مسالمت آمیزی را با دیگر کشورهای جهان در پیش گرفته و در عین حال به عنوان قدرتی منطقه‌ای در منطقه راهبردی شاخ آفریقا عمل کرده‌است. این کشور نیز همچون دیگر کشورهای آفریقایی در دوران جنگ سرد و تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی چند بار در اردوگاه غرب و شرق جای گرفت. علاوه بر آن بروز چند جنگ با همسایگان (سومالی و اریتره ) چهره‌ای جنگ افروز به اتیوپی بخشیده‌است.

اصول سیاست خارجی اتیوپی در نوع روابط با کشورهای همسایه، دیگر کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای قاره آفریقا، کشورهای غربی و سایر کشورهای جهان تنظیم و تدوین شده‌است. اتیوپی در روابط خود با کشورهای همجوار طی چند دهه گذشته هیچ‌گاه موفق عمل نکرده و همواره با سودان، سومالی و اریتره اختلافاتی مرزی داشته که تا مرحله جنگ‌های تمام عیاری نیز پیش رفته‌است. در حال حاضر روابط این کشور با اریتره [i] تیره بوده و دو طرف در حالت نه جنگ نه صلح به سر‌ می‌برند. مناسبات اتیوپی با دیگر همسایگان خود از جمله سودان [ii] و سومالی [iii] نیز در سطح مطلوبی قرار ندارد و مشکلات مرزی پراکنده با این کشورها هنوز مرتفع نشده‌است با این حال روابط این کشور با جیبوتی [iv] و کنیا [v] در سطح مطلوبی است.

جدای از مناسبات با کشورهای همسایه، کشور اتیوپی به دلیل‌ میزبانی سازمان سابق وحدت آفریقا و اتحادیه کنونی آفریقا و کمیسیون سازمان ملل برای افریقا (UNECA) از جایگاه خاصی در سطح قاره آفریقا و جهان برخوردار است و آدیس آبابا پایتخت کشور سومین پایتخت دیپلماتیک جهان (بعد از نیویورک و ژنو) نام گرفته‌است. عضویت در یکی از بازارهای مهم اقتصادی افریقا - بازار عمومی کشورهای شرق و جنوب افریقا (COMESA) با جمعیت 300‌ میلیونی نیز اعتبار اتیوپی را در سطح منطقه و جهان ارتقاء بخشیده‌است.

اتیوپی از روابط خوب و مستحکمی با ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورهای غربی، هند، چین و روسیه برخوردار است و بسیاری ازپروژه‌های عمرانی و اقتصادی این کشور از طریق موسسات و شرکت‌های چند ملیتی آمریکایی، فرانسوی، روسی، چینی و هندی و در قالب همکاری‌های دوجانبه انجام‌ می‌شود. طی دهه‌های گذشته کشورهای شوروی سابق (روسیه)، چین و آمریکا کمک‌های نقدی قابل توجهی را در اختیار این کشور قرار داده و برخی پروژه‌های عمرانی بزرگ را به صورت رایگان در مناطق مختلف اتیوپی انجام داده‌اند.

نیز نگاه کنید به

روابط خارجی روسیه؛ گستره روابط دیپلماتیک چین با کشورهای جهان؛ روابط خارجی تونس؛ روابط خارجی کانادا؛ روابط خارجی کوبا؛ روابط خارجی لبنان؛ روابط خارجی مصر؛ روابط خارجی سنگال؛ روابط خارجی فرانسه؛ روابط خارجی اسپانیا؛ روابط خارجی سودان؛ روابط خارجی قطر؛ روابط خارجی اردن؛ روابط خارجی زیمبابوه؛ روابط خارجی اوکراین؛ روابط خارجی ساحل عاج؛ روابط خارجی کشور مالی.

پاورقی

[i] - مرز‌ میان اتیوپی و اریتره در اوایل دهه 1900‌ میلادی طی سه قراردادی که در سال‌های 1900، 1902، و 1908 با ایتالیا منعقد گشت تعیین گردید. اما مناطق مشخص شده پس از این قراردادها علامت گذاری نشدند. اتیوپی از سال 1950 تا 1993 اریتره را در اشغال خود داشت و این سرزمین را یکی از ایالات خود‌ می‌ دانست با این حال مبارزان استقلال طلب اریتره‌ای از اوایل دهه 1960‌ میلادی نبرد خونینی را برای کسب استقلال این کشور آغاز کردند که سرانجام براساس همه پرسی سال 1993 منجر به‌ استقلال اریتره از اتیوپی گردید. منازعه بر سر خطوط مرزی‌ میان دو کشور، جنگ خونینی را در سال‌های 1998 تا 2000 در پی داشت. در سال 2002 کمیسیونی مستقل برای تعیین مرز دو کشور، رأی خود را صادر کرد و با دخالت نیروهای بین المللی و حافظ صلح، مناقشه دو طرف پایان یافت. با این حال هنوز اختلاف بر سر برخی مناطق مرزی ادامه دارد.

[ii] - مناسبات رسمی اتیوپی و سودان در سال 1956 آغاز شد . روابط بین دو کشور در دوره حاکمیت‌هایله ماریام تا حدودی تیره بود ولی پس از استقرار دولت ملس زناوی بشدت توسعه یافت . با این حال درپی ناکام ماندن طرح ترور حسنی مبارک رئیس جمهور وقت مصر در سال 1995 در اجلاس سران سازمان وحدت افریقا در آدیس آبابا و بیانیه دولت اتیوپی مبنی بر دست داشتن دولت سودان در این طرح مناسبات دو کشور دستخوش تیرگی گشت و اتیوپی در اعتراض به‌این امر دفتر کنسولی سودان در گامبلا را تعطیل کرد و ضمن کاهش تعداد نفرات کارکنان سفارت سودان در اتیوپی، تمامی پروازهای‌ می‌ان دو کشور را به حال تعلیق درآورد روابط اتیوپی و سودان پس از آغاز جنگ اتیوپی با اریتره و دیدار عمر حسن البشیر رئیس جمهوری سودان از اتیوپی در سال 1999 ، از سر گرفته شد. قرارداد همکاری نیز در زمینه حمل و نقل در 5 مارس سال 2000 در خارطوم، بین دو کشور امضا شد. تلاش برای تعیین مرزهای دو کشور، تا زمان دومین جنگ داخلی سودان به تعویق افتاد و هرچند دو کشور در سال‌های 2008 و 2009 به توافقاتی در مورد مرزهای طرفین دست یافتند با این حال هنوز مشکلاتی در مورد تعیین دقیق مناطق مرزی دو کشور وجود دارد . اتیوپی در جریان جنگ داخلی سودان پذیرای صدها هزار پناهنده سودانی گردید که اکثر آنها در کمپ‌های پناهندگان در مناطق بنی شنگول و گومز و گامبلا، اسکان داده شده‌اند.

[iii] - علیرغم مناسبات عمیق تاریخی بین دو کشور سومالی و اتیوپی و برخی پیوندهای قومی بین قبایل ساکن در مرزهای دو کشور ، روابط دو کشور عمدتا بدلیل خط مرزی موقت مورد مخاصمه قبایل محلی اوگادن و جنوب سومالی و منطقه بزرگ اوگادن دستخوش تیرگی بوده‌است. اختلافات مرزی دو کشور در سال‌های 1977 و 1978 منجر به بروز جنگ خشنی شد که در نهایت با تصرف اوگادن توسط ارتش اتیوپی پایان یافت. مناسبات سومالی و اتیوپی از زمان سقوط سرهنگ زیاد باره در سومالی با مشکلات فراوانی همراه بوده و عدم وجود دولت مرکزی در سومالی طی دو دهه اخیر مشکلات فراوانی را برای اتیوپی بوجود آورده‌است. دولت اتیوپی در سال 2006 نیز در راستای منافع ایالات متحده آمریکا و بدنبال روی کار آمدن دولت موسوم به دادگاه‌های اسلامی در بخش‌هایی از سومالی، در این کشور مداخله نظامی نمود که منجر به سقوط نظام دادگاه‌های اسلامی در سومالی گردید. اتیوپی در حال حاضر ده‌ها هزار پناهنده و آواره سومالیائی را در اردوگاه‌های پناهندگان خود جای داده‌است.

[iv] - مرز‌ میان دو کشور اتیوپی و جیبوتی در سال 1897 تعیین گردید. قرارداد دیگری که در 16 ژانویه 1954 بین اتیوپی و فرانسه منعقد گردید حدود سرحدات و مرز دو کشور را بار دیگر تعیین نمود و از 28 فوریه همان سال به مورد اجرا گذارده شد. با استقلال جیبوتی، تغییر قابل ملاحظه‌ای در مرز دو کشور رخ نداد. روابط دیپلماتیک جدید بین دو کشور در سال 1984 پایه گذاری شد. روابط اتیوپی و جیبوتی معمولا مطلوب بوده و اتیوپی بدلیل نیاز به راه آهن مشترک آدیس آبابا- جیبوتی که‌این دو کشور را به یکدیگر پیوند داده و امکانات بندری و خط تجاری دریایی را برای سرزمین اتیوپی فراهم‌ می‌ آورد تلاش کرده‌است تا روابط خود را با جیبوتی در حد مطلوبی نگاه دارد که‌این وضعیت پس از استقلال اریتره و محروم ماندن اتیوپی از دست یابی به آب‌های آزاد شدیدا افزایش یافته و اتیوپی این کشور را به عنوان جایگزین بنادر خود در اریتره درنظر گرفته‌است.

[v] - مرز‌ میان دو کشور کنیا و اتیوپی در سال 1907 تعیین شد اما روابط رسمی بین دو کشور به سال 1954 و افتتاح دفتر کنسولی اتیوپی در کنیا باز‌ می‌ گردد. نخستین سفیر اتیوپی در سال 1961 در کنیا تعیین شد و شش سال بعد کنیا سفارت خود در آدیس آبابا را افتتاح کرد. مرز رسمی و علامت گذاری شده کنیا و اتیوپی در سال 1970 مشخص گردید و تا امروز نیز تغییری نیافته‌است. کنیا طی سال‌های اخیر و در پی خشکسالی‌های وسیع اتیوپی پذیرای هزاران پناهنده اتیوپیایی بوده‌است.