سیاستگذاری فرهنگی اردن: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''سياست گذاري و سياست گذاران فرهنگي''' ابتدا به خلاصه اي از شکل‌گيري و توسعه امور فرهنگي در اردن مي''‌''پردازيم؛ از زمان تغيير چارچوب جمعيتي اردن در اثر مهاجرت و کوچ اجباري فلسطينيان در سال 1948، نيازهاي جديدي چون توسعه شهرها، افزايش تعداد مدارس...» ایجاد کرد)
 
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''سياست گذاري و سياست گذاران فرهنگي'''
ابتدا به خلاصه‌ای از شکل‌گیری و توسعه امور فرهنگی در [[اردن]] می‌پردازیم؛ از زمان تغییر چارچوب جمعیتی [[اردن]] در اثر مهاجرت و کوچ اجباری فلسطینیان در سال 1948، نیازهای جدیدی چون توسعه شهرها، افزایش تعداد مدارس، توسعه آموزش، افزایش درآمدها پدید آمد؛ از جمله آن‌ها نیاز به قوانین فرهنگی بود<ref>العمد، الدکتور‌هانی(1965 - 1995م)، المؤسسات الثقافیه فی الأردن، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص 133-132</ref>. در همین سال‌ها مجلات جدیدی از جمله «الافق الجدید» و «صوت الاجیال» منتشر شدند.


ابتدا به خلاصه اي از شکل‌گيري و توسعه امور فرهنگي در اردن مي''‌''پردازيم؛ از زمان تغيير چارچوب جمعيتي اردن در اثر مهاجرت و کوچ اجباري فلسطينيان در سال 1948، نيازهاي جديدي چون توسعه شهرها، افزايش تعداد مدارس، توسعه آموزش، افزايش درآمدها پديد آمد؛ از جمله آن''‌''ها نياز به قوانين فرهنگي بود. (34) در همين سال''‌''ها  مجلات جديدي از جمله «الافق الجديد» و «صوت الاجيال» منتشر شدند.
در طی سال‌های 1936 تا 1967 برنامه‌های پنجگانه توسعه اقتصادی و اجتماعی اجرایی شد که تا سال 1970 تمدید شد. به دنیال آن میانگین سالانه توسعه درآمد 9درصد، میانگین رشد جمعیتی 3درصد و میانگین رشد تعداد دانش آموزان 8.2 درصد افزایش یافت. در آن زمان اداره فرهنگ و هنر و انجمن کتابخانه‌های [[اردن]] تأسیس شد و حرکت فرهنگی فعالیت خود را در بستر گالری‌های هنری و نمایش‌ها آغاز نمود. دولت [[اردن]] پس از فاجعه 1967 بودجه نظامی‌ خود را افزایش داد و رشد اقتصادی کاهش یافت، زیرا بسیاری از پروژه‌های توسعه‌ای متوقف شد. در همین سال‌ها [[جامعه اردن]] بیش از پیش به فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و تعداد چاپخانه‌ها و مراکز چاپ و نشر افزایش قابل‌توجهی یافت<ref>العمد، الدکتور‌هانی(1965 - 1995م)، المؤسسات الثقافیه فی الأردن، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص 171</ref>.


در طي سال''‌''هاي 1936-1967برنامه‌هاي پنجگانه توسعه اقتصادي و اجتماعي اجرايي شد که تا سال 1970 تمديد شد. به دنيال آن ميانگين سالانه توسعه درآمد 9 درصد، ميانگين رشد جمعيتي 3 درصد و ميانگين رشد تعداد دانش آموزان 8.2 درصد افزايش يافت. در آن زمان اداره فرهنگ و هنر و انجمن کتابخانه‌هاي اردن تأسيس شد و حرکت فرهنگي فعاليت خود را در بستر گالري‌هاي هنري و نمايش‌ها آغاز نمود.
در اواسط دهه هفتاد وضعیت اقتصادی رو به بهبود نهاد. مجله الفنون العامــة در سال 1974 منتشر شد و وزارت فرهنگ و هنر به طرق مختلفی از جمله برپایی نمایشگاه‌های صنایع دستی و پخش ترانه‌ها و موسیقی‌های سنتی از رادیو و تلویزیون توجه زیادی به میراث عامه نشان داد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 2</ref>. در همان زمان توافق نامه‌های همکاری فرهنگی بین اردن و کشورهای عربی و برخی کشورهای بیگانه به امضا رسید. در طی همین دهه‌ها اهداف برنامه پنج ساله (1976-1980) بر نقش زنان در تولید و توسعه اجتماعی تأکید می‌کرد و تولیدات تلویزیونی نیز به آن می‌پرداختند. دانشگاه [[اردن]]، دانشکده هنرهای زیبا را تأسیس کرد و موزه ملی [[اردن]] افتتاح شد.


دولت اردن پس از فاجعه 1967 بودجه نظامي‌خود را افزايش داد و رشد اقتصادي کاهش يافت، زيرا بسياري از پروژه‌هاي توسعه اي متوقف شد. در همين سال''‌''ها جامعه اردن بيش از پيش به فعاليت‌هاي فرهنگي پرداخت و تعداد چاپخانه‌ها و مراکز چاپ و نشر افزايش قابل توجهي يافت. (35)
مهم‌ترین نقطه تحول در دهه هشتاد و اوایل نود حرکت استراتژیک حکومت به دموکراسی واعادة فعالیت پارلمان و انتخابات مجلس بود<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 2</ref>. همچنین اساس نامه‌ای که برای تحکیم بنیان‌های کاری و تعیین محدوده‌های آن تدوین گردید. این اساسنامه به مسائل اجتماعی با تمرکز بر روی خانواده، بشر، آزادی شخصی و مساوات پرداخت و دستورالعمل‌هایی در زمینه سیاست با توجه به اصول قانون اساسی و تراث مردمی، به عنوان پشتیبان دموکراسی می‌پرداخت<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 2</ref>. و در زمینه فرهنگ عربی و اسلامی ‌مفاد قابل توجهی داشت و دستورالعمل‌هایی را جهت پیشرفت برنامه‌های فرهنگی ارائه می‌نمود. که بر موارد زیر تأکید داشتند:


در اواسط دهه هفتاد وضعيت اقتصادي رو به بهبود نهاد. مجله ''الفنون العامــة'' در سال 1974 منتشر شد و وزارت فرهنگ و هنر به طرق مختلفي از جمله برپايي نمايشگاه‌هاي صنايع دستي و پخش ترانه‌ها و موسيقي''‌''هاي سنتي از راديو و تلويزيون توجه زيادي به ميراث عامه نشان داد. (36) در همان زمان توافق نامه‌هاي همکاري فرهنگي بين اردن و کشورهاي عربي و برخي کشورهاي بيگانه به امضا رسيد. در طي همين دهه''‌''ها اهداف برنامه پنج ساله (1976-1980) بر نقش زنان در توليد و توسعه اجتماعي تأکيد مي''‌''کرد و توليدات تلويزيوني نيز به آن مي''‌''پرداختند. دانشگاه اردن، دانشکده هنرهاي زيبا را تأسيس کرد و موزه ملي اردن افتتاح شد.
* التزام به زبان عربی، حفظ و توسعه آن، تشویق ترجمه از زبان عربی به سایر زبان‌ها و برعکس؛


مهم ترين نقطه تحول در دهه هشتاد و اوايل نود حرکت استراتژيک حکومت به دموکراسي واعادة  فعاليت پارلمان و انتخابات مجلس بود. (37) همچنين اساس نامه''‌''اي كه براي تحکيم بنيان‌هاي کاري و تعيين محدوده‌هاي آن تدوين گرديد. اين اساسنامه به مسائل اجتماعي با تمرکز بر روي خانواده، بشر، آزادي شخصي و مساوات پرداخت و دستورالعمل''‌''هايي در زمينه سياست با توجه به اصول قانون اساسي و تراث مردمي، به عنوان پشتيبان دموکراسي مي''‌''پرداخت. (38) و در زمينه فرهنگ عربي و اسلامي ‌مفاد قابل توجهي داشت و دستورالعمل''‌''هايي را جهت پيشرفت برنامه‌هاي فرهنگي ارائه مي''‌''نمود. كه بر موارد زير تأکيد داشتند:
* تشویق مؤسسات دانشگاهی و علمی‌جهت ادامه فعالیت‌های آموزشی، تشویق نشر به زبان عربی در زمینه علوم و فنون مختلف و حمایت از فرهنگ قومی‌ و نشر آن از طریق فعالیت‌های مختلف.


- التزام به زبان عربي، حفظ و توسعه آن، تشويق ترجمه از زبان عربي به ساير زبان''‌''ها و برعکس
همچنین بر حس افتخار به تاریخ عرب و اسلام، حفظ تاریخچه [[اردن]]، حفاظت از آثار باستانی [[اردن]] و شناسایی آن به همگان تأکید بسیاری داشت و تلاش می‌کرد تا فرهنگ و اطلاعات فرهنگی مردم را به طرق مختلف بالا برد و فرهنگ اصیل و قومی‌ [[اردن]] را از خلال کتابخانه‌ها، مراکز آموزشی، نمایش‌ها، موزه‌ها و نمایشگاه‌ها به همگان عرضه کند. در دهه نود به دلیل آزادی‌هایی که به اهل فرهنگ و روشنفکران در زمینه‌های مختلف داده شد، پیشرفت‌های قابل توجهی حاصل شد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 2</ref>. در همین دهه یعنی سال 1988 وزارت فرهنگ استقلال یافت و براساس ماده 4 از قانون مراقبت فرهنگی، وزارت فرهنگ مسئول آماده سازی سیاست فعالیت‌های فرهنگی و تعیین مسیر آن در بخش‌های مختلف گردید تا در راستای مصالح کشور بدان مهم اقدام نمایند. به این ترتیب وزارت فرهنگ در رأس سیاست‌گذاران فرهنگی کشور قرار گرفت<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 3</ref>.


- تشويق مؤسسات دانشگاهي و علمي‌جهت ادامه فعاليت‌هاي آموزشي، تشويق نشر به زبان عربي در زمينه علوم و فنون مختلف و حمايت از فرهنگ قومي‌ و نشر آن از طريق فعاليت''‌''هاي مختلف
در این راستا به طور کلی سیاست گذاری فرهنگی وزارت فرهنگ به دو بخش اهداف اصلی فرعی تقسیم می‌شود:


همچنين بر حس افتخار به تاريخ عرب و اسلام، حفظ تاريخچه اردن، حفاظت از آثار باستاني اردن و شناسايي آن به همگان تأکيد بسياري داشت و تلاش مي‌کرد تا فرهنگ و اطلاعات فرهنگي مردم را به طرق مختلف بالا برد و فرهنگ اصيل و قومي‌اردن را از خلال کتابخانه''‌''ها، مراکز آموزشي، نمايش‌ها، موزه''‌''ها و نمايشگاه''‌''ها به همگان عرضه کند.
* اهداف اصلی شامل تقویت هویت ملی [[اردن]] از طریق پروژه‌های فرهنگی و ابداعات هنری، توسعه زیربناهای فرهنگی و بخش هنری از طریق ایجاد توازن بین بخش‌های دولتی و خصوصی و توسعه روابط عمومی‌وزارت فرهنگ می‌باشد؛
* اهداف فرعی شامل اجرا و مدیریت فعالیت‌های فرهنگی در تمامی‌استان‌ها، ایجاد صندوق‌های حمایت از فرهنگ از طریق بخش‌های دولتی و خصوصی، بازاریابی محصولات فرهنگی [[اردن]] در خارج از آن، تشویق سرمایه گذاری در بخش‌های فرهنگی، حمایت از گردشگری فرهنگی از طریق برپایی سالانه جشنواره‌هاست<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 3</ref>.


در دهه نود به دليل آزادي''‌''هايي که به اهل فرهنگ و روشنفکران در زمينه''‌''هاي مختلف داده شد، پيشرفت''‌''هاي قابل توجهي حاصل شد. (39) در همين دهه يعني سال 1988 وزارت فرهنگ استقلال يافت و براساس ماده 4 از قانون مراقبت فرهنگي، وزارت فرهنگ مسئول آماده سازي سياست فعاليت''‌''هاي فرهنگي و تعيين مسير آن در بخش‌هاي مختلف گرديد تا در راستاي مصالح کشور بدان مهم اقدام نمايند. به اين ترتيب وزارت فرهنگ در رأس سياست‌گذاران فرهنگي کشور قرار گرفت.(40)
در همین دهه جشنواره و باشگاه‌های فرهنگی بسیاری برپا شد. هنر تئاتر شاهد جنبشی قابل توجه بود و هنرمندان به سوی آن گرایش یافتند. گروه‌های نمایشی بسیاری تشکیل گردید که از سوی وزارت فرهنگ حمایت می‌شدند<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 4</ref>. وزارت فرهنگ [[اردن]] جشنواره تئاتر [[اردن]]، جشنواره تئاتر جوانان با همکاری مؤسسه هنرمندان و جشنواره تئاتر کودکان را تشکیل داد و نمایش‌های طنز سیاسی پس از کسب اجازه رایج و با اقبال بسیاری روبرو شد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 4</ref>.


در اين راستا به طور كلي سياست گذاري فرهنگي وزارت فرهنگ به دو بخش اهداف اصلي فرعي تقسيم مي''‌''شود:
این استقرار و آرامش طولی نکشید که از بین رفت. با ورود به سال 2000 زمینه‌های فرهنگی با رکود مواجه شد و دیدگاه دولت تغییر کرد، به گونه‌ای که تلاش برای لغو وزارت فرهنگ و جایگزین کردن سازمانی (شورای عالی ) به جای آن به عمل آمد تا امور فرهنگی را عهده دار شود از این رو مجوز توقف فعالیت وزارت فرهنگ در 25نوامبر سال 2003 به مدت یک سال صادر شد و وزارت فرهنگ بدون وزیر، شورای عالی یا تشکیلات اداریی که بتواند فاجعه ناشی از تعلیق را سامان بخشد رها شد.


اهداف اصلي شامل تقويت هويت ملي اردن از طريق پروژه‌هاي فرهنگي و ابداعات هنري، توسعه زيربناهاي فرهنگي و بخش هنري از طريق ايجاد توازن بين بخش‌هاي دولتي و خصوصي و توسعه روابط عمومي‌وزارت فرهنگ مي''‌''باشد.
در سال 2004 مرکز امور فرهنگی در طی یک نظرسنجی از اهل فرهنگ خواست تا نظر خود را درمورد بازگشت وزارت فرهنگ یا ایجاد شورای عالی بیان کنند؛ 78 درصد از شرکت کنندگان بازگشت وزارت فرهنگ را می‌خواستند و 16.8 درصد مخالف بازگشت آن بودند<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 4</ref>. از این رو وزارت فرهنگ بار دیگر در سال 2007 احیا شد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 5</ref>. در همین سال طی دیدار ملک عبدالله با روشنفکران و فرهنگیان، برخی از مهم‌ترین چالش‌های سد راه توسعه فرهنگ بدین شرح بیان شد: ناتوانی در توسعه فرهنگ درداخل و خارج از [[اردن]]، عدم حمایت [[مالی]] از ابداعات فرهنگی<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 5</ref>، سختی شرایط زندگی هنرمندان، مبدعان و اهالی فرهنگ، ضعف زیربناهای فرهنگی در اغلب استان‌های [[اردن]] و تجمع فعالیت‌های فرهنگی درپایتخت و ارتباط و هماهنگی ضعیف بین مراکز ذی ربط در مسائل فرهنگی<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 5</ref>.


اهداف فرعي شامل اجرا و مديريت  فعاليت''‌''هاي فرهنگي در تمامي‌استان''‌''ها، ايجاد صندوق''‌''هاي حمايت از فرهنگ از طريق بخش''‌''هاي دولتي و خصوصي، بازاريابي محصولات فرهنگي اردن در خارج از آن، تشويق سرمايه گذاري در بخش‌هاي فرهنگي، حمايت از گردشگري فرهنگي از طريق برپايي سالانه جشنواره''‌''هاست. (41)
در این ملاقات همچنین اولویت‌های فرهنگی و مهم‌ترین نیازهای اهالی فرهنگ شامل برپایی صندوقی برای حمایت از حرکت فرهنگی و اختصاص 10میلیون دلار جهت حمایت مادی از حرکت فرهنگی و نشر و ابداع ، بالابردن سطح خدمات فرهنگی، حفظ آثار باستانی و مراقبت از آن‌ها و... بیان شد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 6</ref>. به دنبال آن دولت بودجه فرهنگی را افزایش داد و صندوق حمایت از فرهنگ تشکیل شد و تلاش‌های بسیاری برای بهبود وضعیت و شرایط فرهنگی به عمل آورد؛ به عنوان مثال انتخاب سالانه شهر فرهنگی [[اردن]] و اختصاص میلیون‌ها دینار به شهری که به این عنوان انتخاب می‌شد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 6</ref>. همچنین بودجه حمایت از گروه‌های فرهنگی از 130هزار دینار به 600 هزار دینار افزایش یافت و بودجه صنعت چاپ و نشر و حمایت از کتاب نیز به نسبت سال 2006 حدود 300 درصد افزایش پیدا کرد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 4</ref>. هم اکنون این وزارتخانه سیاست گذاری‌های فرهنگی مشخصی را ارائه می‌دهد که عبارت‌اند از:


در همين دهه جشنواره  و باشگاه''‌''هاي فرهنگي بسياري برپا شد. هنر تئاتر شاهد جنبشي قابل توجه بود و هنرمندان به سوي آن گرايش يافتند. گروه''‌''هاي نمايشي بسياري تشکيل گرديد که از سوي وزارت فرهنگ حمايت مي''‌''شدند. (42) وزارت فرهنگ اردن جشنواره تئاتر اردن، جشنواره تئاتر جوانان با همکاري مؤسسه هنرمندان و جشنواره تئاتر کودکان را تشکيل داد و نمايش''‌''هاي طنز سياسي  پس از کسب اجازه رايج و با اقبال بسياري روبرو شد. (43)
* توسعه فرهنگ در تمامی‌ استان‌های کشور به عنوان جزئی از شهر فرهنگی که از سال 2007 آغاز به کار کرد؛
* حمایت از تولیدات فرهنگی و اعطای تسهیلات و تسهیل دسترسی مردم به محصولات فرهنگی و محافظت از میراث فرهنگی؛
* اقامه دموکراسی و مفاهیم حقیقی آن از جمله حقوق بشر و آزادی بیان که در قانون اساسی نیز تأکید شده است<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 24</ref>.


اين استقرار و آرامش طولي نکشيد که از بين رفت. با ورود به سال 2000 زمينه''‌''هاي فرهنگي با رکود مواجه شد و ديدگاه دولت تغيير کرد، به گونه اي که تلاش براي لغو وزارت فرهنگ و جايگزين کردن سازماني (شوراي عالي ) به جاي آن به عمل آمد تا امور فرهنگي را عهده دار شود از اين رو مجوز توقف فعاليت وزارت فرهنگ در 25نوامبر سال 2003 به مدت يک سال صادر شد و وزارت فرهنگ بدون وزير، شوراي عالي يا تشکيلات اداريي که بتواند فاجعه ناشي از تعليق را سامان بخشد رها شد.
برخی اولویت‌های وزارت فرهنگ که در اکتبر 2009 توسط وزیر فعلی فرهنگ - صبری ربیحات - بیان شد عبارت‌اند از:


در سال 2004 مرکز امور فرهنگي در طي يک نظرسنجي از اهل فرهنگ خواست تا نظر خود را درمورد بازگشت وزارت فرهنگ يا ايجاد شوراي عالي بيان کنند؛ 78 درصد از شرکت کنندگان بازگشت وزارت فرهنگ را مي''‌''خواستند و 16.8 درصد مخالف بازگشت آن بودند.(44) از اين رو وزارت فرهنگ بار ديگر در سال 2007 احيا شد.(45) در همين سال طي ديدار ملک عبدالله با روشنفکران و فرهنگيان (46)، برخي از مهم ترين چالش‌هاي سد راه توسعه فرهنگ بدين شرح بيان شد: ناتواني در توسعه فرهنگ درداخل و خارج از اردن، عدم حمايت مالي از ابداعات فرهنگي، سختي شرايط زندگي هنرمندان، مبدعان و اهالي فرهنگ، ضعف زيربناهاي فرهنگي در اغلب استان‌هاي اردن و تجمع فعاليت‌هاي فرهنگي درپايتخت و ارتباط و هماهنگي ضعيف بين مراکز ذي ربط در مسائل فرهنگي.(47)
* خلق تولیدات فرهنگی فاخر؛
* تقویت ارتباط مردم با موزه‌ها که به دست فراموشی سپرده شده بود؛
* توسعه گفتگوهای فرهنگی<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 25</ref>؛
* توسعه حرکت فرهنگی [[اردن]] از طریق صنعت نشر و ترجمه، همایش، جشنواره، سمینار و نمایشگاه‌ها؛
* تحکیم آزادی‌های ابداعات فرهنگی <ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 26</ref>؛
* جمع آوری اسناد ملی و حفظ آن‌ها؛
* برپایی مراکز فرهنگی، هنری، مردمی، نمایش‌ها و موزه‌ها در نقاط مختلف کشور؛
* تجهیز کتابخانه‌های عمومی‌و کتابخانه‌های مدارس<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 27</ref>.


در اين ملاقات همچنين اولويت''‌''هاي فرهنگي و مهم ترين نيازهاي اهالي فرهنگ شامل برپايي صندوقي براي حمايت از حرکت فرهنگي و اختصاص 10ميليون دلار جهت حمايت مادي از حرکت فرهنگي و نشر و ابداع ، بالابردن سطح خدمات فرهنگي، حفظ آثار باستاني و مراقبت از آنها و... بيان شد.(48)
استراتژی برجسته فرهنگی در [[اردن]] بر همکاری و مشارکت با وزارت آموزش، آموزش عالی، وزارت گردشگری، وزارت امور شهرداری‌ها، شورای عالی جوانان و سایر فعالان در عرصه‌های فرهنگی استوار است<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 27</ref>. کم وکیف مشارکت فرهنگی فعالان فرهنگی به شرحی است که درادامه می‌آید:


به دنبال آن دولت بودجه فرهنگي را افزايش داد و صندوق حمايت از فرهنگ تشکيل شد و تلاش‌هاي بسياري براي بهبود وضعيت و شرايط فرهنگي به عمل آورد؛ به عنوان مثال انتخاب سالانه شهر فرهنگي اردن و اختصاص ميليون''‌''ها دينار به شهري که به اين عنوان انتخاب مي''‌''شد. (49)
* وزارت آموزش و پرورش در زمینه‌های استفاده از زبان عربی در ارتباط با دیگران، توجه به عناصر میراث فرهنگی، تشویق فعالیت‌های فرهنگی و علمی، صدور مطبوعات علمی ‌و مختلف، احیای ارزش‌های پسندیده انسانی با وزارت فرهنگ مشارکت دارد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 28</ref>؛


همچنين بودجه حمايت از گروه''‌''هاي فرهنگي از 130هزار دينار به 600 هزار دينار افزايش يافت و بودجه صنعت چاپ و نشر و حمايت از کتاب نيز به نسبت سال 2006 حدود 300 درصد افزايش پيدا کرد.(50)
* وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی در زمینه‌های استفاده از زبان عربی به عنوان زبان علمی ‌مراکز آموزشی، تحکیم همکاری‌های علمی ‌و فرهنگی و فناوری در زمینه آموزش عالی و تحقیقات علمی‌ با وزارت فرهنگ مشارکت می‌کند<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 5</ref>؛


هم اکنون اين وزارتخانه سياست گذاري‌هاي فرهنگي مشخصي را ارائه مي‌دهد که عبارت‌اند از:
* وزارت رسانه‌ها در زمینه نظارت بر اداره مطبوعات و نشر، روزنامه‌های [[اردن]]، مؤسسه رادیو و تلویزیون و خبرگزاری [[اردن]] ([[پترا]]) مشارکت دارد. این وزارتخانه در سال 2003 به حالت تعلیق درآمد و شورای عالی جایگزین آن شد. شورای عالی نیز در سال 2009 به حالت تعلیق درآمد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 8</ref>؛


''•'' توسعه فرهنگ در تمامي‌استان‌هاي کشور به عنوان جزئي از شهر فرهنگي که از سال 2007 آغاز به کار کرد.
* وزارت گردشگری و آثار باستانی از طریق مشارکت در همایش‌ها، نمایشگاه‌ها و تنظیم نمایشگاه‌های مختلف در زمینه گردشگری و معرفی آن به هموطنان با وزارت فرهنگ مشارکت می‌کند؛


''•'' حمايت از توليدات فرهنگي و اعطاي تسهيلات و تسهيل دسترسي مردم به محصولات فرهنگي و محافظت از میراث فرهنگي،
* وزارت جوانان که در سال 1976 تأسیس شد، سپس در سال 2001به «شورای عالی امور جوانان» تبدیل شد، در زمینه افزایش آموزش میراث فرهنگی به جوانان که شامل میراث دینی و عربی می‌باشد، تشریک مساعی می‌کند. همچنین اهتمام به ترویج فرهنگ معاصرداخلی، ملی، اسلامی‌و جهانی دارد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 9</ref>؛


''•'' اقامه دموکراسي و مفاهيم حقيقي آن از جمله حقوق بشر و آزادي بيان که در قانون اساسي نيز تأکيد شده است.(51)
* وزارت اوقاف و امور اسلامی‌ با حمایت از فعالیت‌های اسلامی‌و آموزش‌های دینی، برپایی حلقه‌های درس و دارالقرآن، نشرفرهنگ اسلامی ‌و محافظت از میراث اسلامی، شناخت دین و نزدیک کردن مسلمانان به دین اسلام با وزارت فرهنگ مشارکت می‌کند. این وزارت خانه قریب نیم قرن است که مجله «تبشیر الاسلام» را ماهانه در 5000 نسخه منتشر می‌کند و اخیرا سایت اینترنتی این مجله را نیز راه اندازی کرده است؛


برخي اولويت''‌''هاي وزارت فرهنگ که در اکتبر 2009 توسط وزير فعلي فرهنگ ''- '' صبري ربيحات - بيان شد عبارت‌اند از:
* وزارت توسعه اجتماعی که در سال 1977 تأسیس شد، در زمینه افزایش آگاهی و فرهنگ اجتماعی با وزارت فرهنگ مشارکت می‌کند.


''•'' خلق توليدات فرهنگي فاخر،
افزون بر این‌ها می‌توان از سازمان‌های ذیل نیز که در کار سیاست‌گذاری فرهنگی دخیل می باشند نام برد:


''•'' تقويت ارتباط مردم با موزه‌ها که به دست فراموشي سپرده شده بود.
* نیروهای مسلح که دارای مؤسسات آموزشی است که در زمینه برآوردن نیازهای بازار کار فعالیت دارند. مدرسه علوم اسلامی‌امیرحسن و دانشکده مرکز جغرافیایی اردن و دانشگاه موته زیر نظر این مجموعه فعالیت می‌کنند<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 10</ref>؛


''•'' توسعه گفتگوهاي فرهنگي(52)
* شهرداری امان که فعالیت‌های فرهنگی متنوعی از جمله اداره کتابخانه‌های عمومی ‌و مرکز فرهنگی الحسین و خانه شعر عربی را برعهده دارد و در سپر مطبوعات، به ویژه مجلاتی در زمینه‌های فرهنگی و فرهنگ کودکان و فرهنگ عربی و فرهنگ زنان فعالیت دارد. همچنین در ایجاد و اداره خیابان‌های فرهنگی، باغ‌های ملکه رانیا عبدالله و باغ‌های ملک حسین، نقش اساسی داشته و مؤسس دارالفنون [[اردن]] که شامل سالن موسیقی و نمایش و صنایع دستی و هنرهای مختلف می‌باشد<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 10</ref>.


''•'' توسعه حرکت فرهنگي اردن از طريق صنعت نشر و ترجمه، همايش، جشنواره، سمينار و نمايشگاه‌ها
=== سیاست گذاران و سیاست گذاری‌های فرهنگی در بخش خصوصی ===
پیش تر اسامی و اهداف تعدادی از سیاست‌گذاران فرهنگی بخش خصوصی از جمله: انجمن نویسندگان [[اردن]]، اتحادیه نویسندگان [[اردن]]، مرکز فرهنگی عبدالحمید شومان، و ... را یادآور شدیم و در اینجا برای پرهیز از تکرار تنها اسامی و اهداف برخی را که نیامده‌اند، می آوریم:


''•'' تحکيم آزادي‌هاي ابداعات فرهنگي (53)
==== دارلفنون ====
دارالفنون یکی از مهم‌ترین مراکز [[اردن]] می‌باشد که به طور تخصصی به هنر و به طور عمومی‌به فرهنگ می‌پردازد. در سال 1993 تأسیس شد. موسسان آن خالد شومان و سها شومان بودند. هدف آنان برپایی مرکز اطلاعات هنری در جهان عرب و مکانی برای انجام گفتگوهای فرهنگی بود. برخی فعالیت‌های آنان در راستای این اهداف شامل: برپایی نمایشگاه رایگان برای هنرهای مختلف و انتشار مطبوعات مختص هنرهای تجسمی‌و بصری است<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 10</ref>.


''•'' جمع آوري اسناد ملي و حفظ آن''‌''ها،
==== انجمن هنرمندان ====
انجمن هنرمندان در سال 1997 به عنوان مرکزی مستقل از نظر اداری و مالی تأسیس شد. برخی اهداف آن عبارت‌اند از: توسعه ارزش‌های برگرفته از تمدن عربی و اسلامی، توسعه و پیشرفت حرکت هنر در [[اردن]] به منظور قرار گرفتن به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز حرکت هنری منطقه و جهان، شرکت در سمینارها، همایش‌ها و نمایشگاه‌ها ، تحقیق و پژوهش‌های هنری و فرهنگی در داخل و خارج از کشور، بهره گیری از تمدن‌های بیگانه و شرکت در فعالیت‌های هنری و فرهنگی داخلی و خارجی، ایجاد فضای مناسب جهت ارائه ابتکارات و خلاقیت‌های مختلف هنری، حمایت از کودکان بی‌سرپرست و برپایی صندوق مالی جهت پرداخت حقوق اعضاست<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 11</ref>.


''•'' برپايي مراکز فرهنگي، هنري، مردمي، نمايش''‌''ها و موزه''‌''ها در نقاط مختلف کشور
==== انجمن هنرمندان تجسمی‌ ====
اهداف انجمن هنرمندان تجسمی‌، جذب هنرمندان تجسمی‌اردن و حمایت از آن‌ها، تشویق و پایه گذاری قواعد هنرهای تجسمی، اجرای مسابقات سالانه، برگزاری سفرهای هنری و کارگاه‌های آموزش نقاشی کودکان و بزرگسالان است<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 11</ref>.


''•'' تجهيز کتابخانه''‌''هاي عمومي‌و کتابخانه‌هاي مدارس (54)
همچنین برخی مؤسسات و مراکز تجاری بخش خصوصی مانند بانک‌ها، شرکت‌های ارتباطات، سازمان‌های اطلاع رسانی و هتل‌ها با اهداف تجاری نقش مهمی‌ را در حمایت از فعالیت‌های فرهنگی ایفا می‌کنند؛ از مهم‌ترین این مراکز بانک [[قاهره]] امان، شرکت ارتباطات زین، شرکت ارتباطات اورنج، روزنامه الغد، و بانک ملی [[اردن]] است<ref>Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 17</ref><ref>لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)


استراتژي برجسته فرهنگي در اردن بر همکاري و مشارکت با وزارت آموزش، آموزش عالي، وزارت گردشگري، وزارت امور شهرداري''‌''ها، شوراي عالي جوانان و ساير فعالان در عرصه''‌''هاي فرهنگي استوار است. (55) کم وکيف مشارکت فرهنگي فعالان فرهنگي به شرحي است که درادامه مي‌آيد.
</ref>.


1. وزارت آموزش و پرورش در زمينه''‌''هاي استفاده از زبان عربي در ارتباط با ديگران، توجه به عناصر ميراث فرهنگي، تشويق فعاليت‌هاي فرهنگي و علمي، صدور مطبوعات علمي ‌و مختلف، احياي ارزش''‌''هاي پسنديده انساني با وزارت فرهنگ مشارکت دارد. (56)
== نیز نگاه کنید به ==
[[سیاست های فرهنگی چین]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی روسیه]]؛ [[سياست فرهنگی ژاپن]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی کانادا]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی کوبا]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی لبنان]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی مصر]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی سنگال]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی فرانسه]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی ساحل عاج]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی کشور مالی]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی سوریه]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی زیمبابوه]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی تایلند]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی اوکراین]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی اسپانیا]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی قطر]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی سیرالئون]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی اتیوپی]]؛ [[سیاستگذاری فرهنگی سودان]]


2. وزارت آموزش عالي و تحقيقات علمي در زمينه''‌''هاي استفاده از زبان عربي به عنوان زبان علمي ‌مراکز آموزشي، تحکيم همکاري‌هاي علمي ‌و فرهنگي و فناوري در زمينه آموزش عالي و تحقيقات علمي‌ با وزارت فرهنگ مشارکت مي''‌''کند.(57)
== کتابشناسی ==
 
3. وزارت رسانه‌ها در زمينه نظارت بر اداره مطبوعات و نشر، روزنامه‌هاي اردن، مؤسسه راديو و تلويزيون و خبرگزاري اردن (پترا) مشارکت دارد.
 
اين وزارتخانه در سال 2003 به حالت تعليق درآمد و شوراي عالي جايگزين آن شد. شوراي عالي نيز در سال 2009 به حالت تعليق درآمد. (58)
 
4. وزارت گردشگري و آثار باستاني از طريق مشارکت در همايش‌ها، نمايشگاه‌ها و تنظيم نمايشگاه‌هاي مختلف در زمينه گردشگري و معرفي آن به هموطنان با وزارت فرهنگ مشارکت مي''‌''کند.
 
5. وزارت جوانان که در سال 1976 تأسيس شد، سپس در سال 2001به «شوراي عالي امور جوانان» تبديل شد، در زمينه افزايش آموزش ميراث فرهنگي به جوانان که شامل ميراث ديني و عربي مي‌باشد، تشريک مساعي مي''‌''کند.
 
همچنين اهتمام به ترويج فرهنگ معاصرداخلي، ملي، اسلامي‌و جهاني دارد. (59)
 
6. وزارت اوقاف و امور اسلامي‌ با حمايت از فعاليت''‌''هاي اسلامي‌و آموزش''‌''هاي ديني، برپايي حلقه‌هاي درس و دارالقرآن، نشرفرهنگ اسلامي ‌و محافظت از میراث اسلامي، شناخت دين و نزديک کردن مسلمانان به دين اسلام با وزارت فرهنگ مشارکت مي''‌''کند.
 
اين وزارت خانه قريب نيم قرن است که مجله «تبشير الاسلام» را ماهانه در 5000 نسخه منتشر مي''‌''کند و اخيرا سايت اينترنتي اين مجله را نيز راه اندازي کرده است. (60)
 
7. وزارت توسعه اجتماعي که در سال 1977 تأسيس شد، در زمينه افزايش آگاهي و فرهنگ اجتماعي با وزارت فرهنگ مشارکت مي‌کند.
 
افزون بر اين''‌''ها مي''‌''توان از سازمان''‌''هاي ذيل نيز كه در كار سياست‌گذاري فرهنگي دخيل مي باشند نام برد.
 
8. نيروهاي مسلح كه داراي مؤسسات آموزشي است که در زمينه برآوردن نيازهاي بازار کار فعاليت دارند. مدرسه علوم اسلامي‌اميرحسن و دانشکده مرکز جغرافيايي اردن و دانشگاه موته زير نظر اين مجموعه فعاليت مي‌کنند. (61)
 
9. شهرداري امان كه فعاليت''‌''هاي فرهنگي متنوعي از جمله اداره کتابخانه''‌''هاي عمومي ‌و مرکز فرهنگي الحسين و خانه شعر عربي را برعهده دارد و در سپر مطبوعات، به ويژه مجلاتي در زمينه''‌''هاي فرهنگي و فرهنگ کودکان و فرهنگ عربي و فرهنگ زنان فعاليت دارد. همچنين در ايجاد و اداره خيابان''‌''هاي فرهنگي، باغ''‌''هاي ملکه رانيا عبدالله و باغ''‌''هاي ملک حسين، نقش اساسي داشته و مؤسس دارالفنون اردن که شامل سالن موسيقي و نمايش و صنايع دستي و هنرهاي مختلف مي''‌''باشد.(62)
 
'''5-3-1 سياست گذاران و سياست گذاري‌هاي فرهنگي در بخش خصوصي'''
 
پيش تر اسامي و اهداف تعدادي از سياست گذاران فرهنگي بخش خصوصي از جمله: انجمن نويسندگان اردن، اتحاديه نويسندگان اردن، مرکز فرهنگي عبدالحميد شومان، و ... را يادآور شديم و در اينجا براي پرهيز از تكرار تنها اسامي و اهداف برخي را كه نيامده اند، مي آوريم.
 
1- دارالفنون يکي از مهم ترين مراکز اردن مي''‌''باشد که به طور تخصصي به هنر و به طور عمومي‌به فرهنگ مي‌پردازد. در سال 1993 تأسيس شد. موسسان آن خالد شومان و سها شومان بودند. هدف آنان برپايي مرکز اطلاعات هنري در جهان عرب و مکاني براي انجام گفتگوهاي فرهنگي بود. برخي فعاليت''‌''هاي آنان در راستاي اين اهداف شامل: برپايي نمايشگاه رايگان براي هنرهاي مختلف و انتشار مطبوعات مختص هنرهاي تجسمي‌و بصري است.(63)
 
2- انجمن هنرمندان در سال 1997 به عنوان مرکزي مستقل از نظر اداري و مالي تأسيس شد. برخي اهداف آن عبارت‌اند از: توسعه ارزش‌هاي برگرفته از تمدن عربي و اسلامي، توسعه و پيشرفت حرکت هنر در اردن به منظور قرار گرفتن به عنوان يکي از مهم ترين مراکز حرکت هنري منطقه و جهان، شرکت در سمينارها، همايش''‌''ها و نمايشگاه'' ''ها، تحقيق و پژوهش''‌''هاي هنري و فرهنگي در داخل و خارج از کشور، بهره گيري از تمدن‌هاي بيگانه و شرکت در فعاليت‌هاي هنري و فرهنگي داخلي و خارجي، ايجاد فضاي مناسب جهت ارائه ابتکارات و خلاقيت‌هاي مختلف هنري، حمايت از کودکان بي سرپرست و برپايي صندوق مالي جهت پرداخت حقوق اعضاست.(64)
 
3- انجمن هنرمندان تجسمي‌اهداف آن جذب هنرمندان تجسمي‌اردن و حمايت از آن''‌''ها، تشويق و پايه گذاري قواعد هنرهاي تجسمي، اجراي مسابقات سالانه، برگزاري سفرهاي هنري و کارگاه''‌''هاي آموزش نقاشي کودکان و بزرگسالان است.(65)
 
همچنين برخي مؤسسات و مراکز تجاري بخش خصوصي مانند بانکها، شرکت‌هاي ارتباطات، سازمان''‌''هاي اطلاع رساني و هتل''‌''ها با اهداف تجاري نقش مهمي‌را در حمايت از فعاليت''‌''هاي فرهنگي ايفا مي‌کنند؛ از مهم ترين اين مراکز بانک قاهره امان، شرکت ارتباطات زين، شرکت ارتباطات اورنج، روزنامه ''الغد''، و بانک ملي اردن است.(66)

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۱۷

ابتدا به خلاصه‌ای از شکل‌گیری و توسعه امور فرهنگی در اردن می‌پردازیم؛ از زمان تغییر چارچوب جمعیتی اردن در اثر مهاجرت و کوچ اجباری فلسطینیان در سال 1948، نیازهای جدیدی چون توسعه شهرها، افزایش تعداد مدارس، توسعه آموزش، افزایش درآمدها پدید آمد؛ از جمله آن‌ها نیاز به قوانین فرهنگی بود[۱]. در همین سال‌ها مجلات جدیدی از جمله «الافق الجدید» و «صوت الاجیال» منتشر شدند.

در طی سال‌های 1936 تا 1967 برنامه‌های پنجگانه توسعه اقتصادی و اجتماعی اجرایی شد که تا سال 1970 تمدید شد. به دنیال آن میانگین سالانه توسعه درآمد 9درصد، میانگین رشد جمعیتی 3درصد و میانگین رشد تعداد دانش آموزان 8.2 درصد افزایش یافت. در آن زمان اداره فرهنگ و هنر و انجمن کتابخانه‌های اردن تأسیس شد و حرکت فرهنگی فعالیت خود را در بستر گالری‌های هنری و نمایش‌ها آغاز نمود. دولت اردن پس از فاجعه 1967 بودجه نظامی‌ خود را افزایش داد و رشد اقتصادی کاهش یافت، زیرا بسیاری از پروژه‌های توسعه‌ای متوقف شد. در همین سال‌ها جامعه اردن بیش از پیش به فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و تعداد چاپخانه‌ها و مراکز چاپ و نشر افزایش قابل‌توجهی یافت[۲].

در اواسط دهه هفتاد وضعیت اقتصادی رو به بهبود نهاد. مجله الفنون العامــة در سال 1974 منتشر شد و وزارت فرهنگ و هنر به طرق مختلفی از جمله برپایی نمایشگاه‌های صنایع دستی و پخش ترانه‌ها و موسیقی‌های سنتی از رادیو و تلویزیون توجه زیادی به میراث عامه نشان داد[۳]. در همان زمان توافق نامه‌های همکاری فرهنگی بین اردن و کشورهای عربی و برخی کشورهای بیگانه به امضا رسید. در طی همین دهه‌ها اهداف برنامه پنج ساله (1976-1980) بر نقش زنان در تولید و توسعه اجتماعی تأکید می‌کرد و تولیدات تلویزیونی نیز به آن می‌پرداختند. دانشگاه اردن، دانشکده هنرهای زیبا را تأسیس کرد و موزه ملی اردن افتتاح شد.

مهم‌ترین نقطه تحول در دهه هشتاد و اوایل نود حرکت استراتژیک حکومت به دموکراسی واعادة فعالیت پارلمان و انتخابات مجلس بود[۴]. همچنین اساس نامه‌ای که برای تحکیم بنیان‌های کاری و تعیین محدوده‌های آن تدوین گردید. این اساسنامه به مسائل اجتماعی با تمرکز بر روی خانواده، بشر، آزادی شخصی و مساوات پرداخت و دستورالعمل‌هایی در زمینه سیاست با توجه به اصول قانون اساسی و تراث مردمی، به عنوان پشتیبان دموکراسی می‌پرداخت[۵]. و در زمینه فرهنگ عربی و اسلامی ‌مفاد قابل توجهی داشت و دستورالعمل‌هایی را جهت پیشرفت برنامه‌های فرهنگی ارائه می‌نمود. که بر موارد زیر تأکید داشتند:

  • التزام به زبان عربی، حفظ و توسعه آن، تشویق ترجمه از زبان عربی به سایر زبان‌ها و برعکس؛
  • تشویق مؤسسات دانشگاهی و علمی‌جهت ادامه فعالیت‌های آموزشی، تشویق نشر به زبان عربی در زمینه علوم و فنون مختلف و حمایت از فرهنگ قومی‌ و نشر آن از طریق فعالیت‌های مختلف.

همچنین بر حس افتخار به تاریخ عرب و اسلام، حفظ تاریخچه اردن، حفاظت از آثار باستانی اردن و شناسایی آن به همگان تأکید بسیاری داشت و تلاش می‌کرد تا فرهنگ و اطلاعات فرهنگی مردم را به طرق مختلف بالا برد و فرهنگ اصیل و قومی‌ اردن را از خلال کتابخانه‌ها، مراکز آموزشی، نمایش‌ها، موزه‌ها و نمایشگاه‌ها به همگان عرضه کند. در دهه نود به دلیل آزادی‌هایی که به اهل فرهنگ و روشنفکران در زمینه‌های مختلف داده شد، پیشرفت‌های قابل توجهی حاصل شد[۶]. در همین دهه یعنی سال 1988 وزارت فرهنگ استقلال یافت و براساس ماده 4 از قانون مراقبت فرهنگی، وزارت فرهنگ مسئول آماده سازی سیاست فعالیت‌های فرهنگی و تعیین مسیر آن در بخش‌های مختلف گردید تا در راستای مصالح کشور بدان مهم اقدام نمایند. به این ترتیب وزارت فرهنگ در رأس سیاست‌گذاران فرهنگی کشور قرار گرفت[۷].

در این راستا به طور کلی سیاست گذاری فرهنگی وزارت فرهنگ به دو بخش اهداف اصلی فرعی تقسیم می‌شود:

  • اهداف اصلی شامل تقویت هویت ملی اردن از طریق پروژه‌های فرهنگی و ابداعات هنری، توسعه زیربناهای فرهنگی و بخش هنری از طریق ایجاد توازن بین بخش‌های دولتی و خصوصی و توسعه روابط عمومی‌وزارت فرهنگ می‌باشد؛
  • اهداف فرعی شامل اجرا و مدیریت فعالیت‌های فرهنگی در تمامی‌استان‌ها، ایجاد صندوق‌های حمایت از فرهنگ از طریق بخش‌های دولتی و خصوصی، بازاریابی محصولات فرهنگی اردن در خارج از آن، تشویق سرمایه گذاری در بخش‌های فرهنگی، حمایت از گردشگری فرهنگی از طریق برپایی سالانه جشنواره‌هاست[۸].

در همین دهه جشنواره و باشگاه‌های فرهنگی بسیاری برپا شد. هنر تئاتر شاهد جنبشی قابل توجه بود و هنرمندان به سوی آن گرایش یافتند. گروه‌های نمایشی بسیاری تشکیل گردید که از سوی وزارت فرهنگ حمایت می‌شدند[۹]. وزارت فرهنگ اردن جشنواره تئاتر اردن، جشنواره تئاتر جوانان با همکاری مؤسسه هنرمندان و جشنواره تئاتر کودکان را تشکیل داد و نمایش‌های طنز سیاسی پس از کسب اجازه رایج و با اقبال بسیاری روبرو شد[۱۰].

این استقرار و آرامش طولی نکشید که از بین رفت. با ورود به سال 2000 زمینه‌های فرهنگی با رکود مواجه شد و دیدگاه دولت تغییر کرد، به گونه‌ای که تلاش برای لغو وزارت فرهنگ و جایگزین کردن سازمانی (شورای عالی ) به جای آن به عمل آمد تا امور فرهنگی را عهده دار شود از این رو مجوز توقف فعالیت وزارت فرهنگ در 25نوامبر سال 2003 به مدت یک سال صادر شد و وزارت فرهنگ بدون وزیر، شورای عالی یا تشکیلات اداریی که بتواند فاجعه ناشی از تعلیق را سامان بخشد رها شد.

در سال 2004 مرکز امور فرهنگی در طی یک نظرسنجی از اهل فرهنگ خواست تا نظر خود را درمورد بازگشت وزارت فرهنگ یا ایجاد شورای عالی بیان کنند؛ 78 درصد از شرکت کنندگان بازگشت وزارت فرهنگ را می‌خواستند و 16.8 درصد مخالف بازگشت آن بودند[۱۱]. از این رو وزارت فرهنگ بار دیگر در سال 2007 احیا شد[۱۲]. در همین سال طی دیدار ملک عبدالله با روشنفکران و فرهنگیان، برخی از مهم‌ترین چالش‌های سد راه توسعه فرهنگ بدین شرح بیان شد: ناتوانی در توسعه فرهنگ درداخل و خارج از اردن، عدم حمایت مالی از ابداعات فرهنگی[۱۳]، سختی شرایط زندگی هنرمندان، مبدعان و اهالی فرهنگ، ضعف زیربناهای فرهنگی در اغلب استان‌های اردن و تجمع فعالیت‌های فرهنگی درپایتخت و ارتباط و هماهنگی ضعیف بین مراکز ذی ربط در مسائل فرهنگی[۱۴].

در این ملاقات همچنین اولویت‌های فرهنگی و مهم‌ترین نیازهای اهالی فرهنگ شامل برپایی صندوقی برای حمایت از حرکت فرهنگی و اختصاص 10میلیون دلار جهت حمایت مادی از حرکت فرهنگی و نشر و ابداع ، بالابردن سطح خدمات فرهنگی، حفظ آثار باستانی و مراقبت از آن‌ها و... بیان شد[۱۵]. به دنبال آن دولت بودجه فرهنگی را افزایش داد و صندوق حمایت از فرهنگ تشکیل شد و تلاش‌های بسیاری برای بهبود وضعیت و شرایط فرهنگی به عمل آورد؛ به عنوان مثال انتخاب سالانه شهر فرهنگی اردن و اختصاص میلیون‌ها دینار به شهری که به این عنوان انتخاب می‌شد[۱۶]. همچنین بودجه حمایت از گروه‌های فرهنگی از 130هزار دینار به 600 هزار دینار افزایش یافت و بودجه صنعت چاپ و نشر و حمایت از کتاب نیز به نسبت سال 2006 حدود 300 درصد افزایش پیدا کرد[۱۷]. هم اکنون این وزارتخانه سیاست گذاری‌های فرهنگی مشخصی را ارائه می‌دهد که عبارت‌اند از:

  • توسعه فرهنگ در تمامی‌ استان‌های کشور به عنوان جزئی از شهر فرهنگی که از سال 2007 آغاز به کار کرد؛
  • حمایت از تولیدات فرهنگی و اعطای تسهیلات و تسهیل دسترسی مردم به محصولات فرهنگی و محافظت از میراث فرهنگی؛
  • اقامه دموکراسی و مفاهیم حقیقی آن از جمله حقوق بشر و آزادی بیان که در قانون اساسی نیز تأکید شده است[۱۸].

برخی اولویت‌های وزارت فرهنگ که در اکتبر 2009 توسط وزیر فعلی فرهنگ - صبری ربیحات - بیان شد عبارت‌اند از:

  • خلق تولیدات فرهنگی فاخر؛
  • تقویت ارتباط مردم با موزه‌ها که به دست فراموشی سپرده شده بود؛
  • توسعه گفتگوهای فرهنگی[۱۹]؛
  • توسعه حرکت فرهنگی اردن از طریق صنعت نشر و ترجمه، همایش، جشنواره، سمینار و نمایشگاه‌ها؛
  • تحکیم آزادی‌های ابداعات فرهنگی [۲۰]؛
  • جمع آوری اسناد ملی و حفظ آن‌ها؛
  • برپایی مراکز فرهنگی، هنری، مردمی، نمایش‌ها و موزه‌ها در نقاط مختلف کشور؛
  • تجهیز کتابخانه‌های عمومی‌و کتابخانه‌های مدارس[۲۱].

استراتژی برجسته فرهنگی در اردن بر همکاری و مشارکت با وزارت آموزش، آموزش عالی، وزارت گردشگری، وزارت امور شهرداری‌ها، شورای عالی جوانان و سایر فعالان در عرصه‌های فرهنگی استوار است[۲۲]. کم وکیف مشارکت فرهنگی فعالان فرهنگی به شرحی است که درادامه می‌آید:

  • وزارت آموزش و پرورش در زمینه‌های استفاده از زبان عربی در ارتباط با دیگران، توجه به عناصر میراث فرهنگی، تشویق فعالیت‌های فرهنگی و علمی، صدور مطبوعات علمی ‌و مختلف، احیای ارزش‌های پسندیده انسانی با وزارت فرهنگ مشارکت دارد[۲۳]؛
  • وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی در زمینه‌های استفاده از زبان عربی به عنوان زبان علمی ‌مراکز آموزشی، تحکیم همکاری‌های علمی ‌و فرهنگی و فناوری در زمینه آموزش عالی و تحقیقات علمی‌ با وزارت فرهنگ مشارکت می‌کند[۲۴]؛
  • وزارت رسانه‌ها در زمینه نظارت بر اداره مطبوعات و نشر، روزنامه‌های اردن، مؤسسه رادیو و تلویزیون و خبرگزاری اردن (پترا) مشارکت دارد. این وزارتخانه در سال 2003 به حالت تعلیق درآمد و شورای عالی جایگزین آن شد. شورای عالی نیز در سال 2009 به حالت تعلیق درآمد[۲۵]؛
  • وزارت گردشگری و آثار باستانی از طریق مشارکت در همایش‌ها، نمایشگاه‌ها و تنظیم نمایشگاه‌های مختلف در زمینه گردشگری و معرفی آن به هموطنان با وزارت فرهنگ مشارکت می‌کند؛
  • وزارت جوانان که در سال 1976 تأسیس شد، سپس در سال 2001به «شورای عالی امور جوانان» تبدیل شد، در زمینه افزایش آموزش میراث فرهنگی به جوانان که شامل میراث دینی و عربی می‌باشد، تشریک مساعی می‌کند. همچنین اهتمام به ترویج فرهنگ معاصرداخلی، ملی، اسلامی‌و جهانی دارد[۲۶]؛
  • وزارت اوقاف و امور اسلامی‌ با حمایت از فعالیت‌های اسلامی‌و آموزش‌های دینی، برپایی حلقه‌های درس و دارالقرآن، نشرفرهنگ اسلامی ‌و محافظت از میراث اسلامی، شناخت دین و نزدیک کردن مسلمانان به دین اسلام با وزارت فرهنگ مشارکت می‌کند. این وزارت خانه قریب نیم قرن است که مجله «تبشیر الاسلام» را ماهانه در 5000 نسخه منتشر می‌کند و اخیرا سایت اینترنتی این مجله را نیز راه اندازی کرده است؛
  • وزارت توسعه اجتماعی که در سال 1977 تأسیس شد، در زمینه افزایش آگاهی و فرهنگ اجتماعی با وزارت فرهنگ مشارکت می‌کند.

افزون بر این‌ها می‌توان از سازمان‌های ذیل نیز که در کار سیاست‌گذاری فرهنگی دخیل می باشند نام برد:

  • نیروهای مسلح که دارای مؤسسات آموزشی است که در زمینه برآوردن نیازهای بازار کار فعالیت دارند. مدرسه علوم اسلامی‌امیرحسن و دانشکده مرکز جغرافیایی اردن و دانشگاه موته زیر نظر این مجموعه فعالیت می‌کنند[۲۷]؛
  • شهرداری امان که فعالیت‌های فرهنگی متنوعی از جمله اداره کتابخانه‌های عمومی ‌و مرکز فرهنگی الحسین و خانه شعر عربی را برعهده دارد و در سپر مطبوعات، به ویژه مجلاتی در زمینه‌های فرهنگی و فرهنگ کودکان و فرهنگ عربی و فرهنگ زنان فعالیت دارد. همچنین در ایجاد و اداره خیابان‌های فرهنگی، باغ‌های ملکه رانیا عبدالله و باغ‌های ملک حسین، نقش اساسی داشته و مؤسس دارالفنون اردن که شامل سالن موسیقی و نمایش و صنایع دستی و هنرهای مختلف می‌باشد[۲۸].

سیاست گذاران و سیاست گذاری‌های فرهنگی در بخش خصوصی

پیش تر اسامی و اهداف تعدادی از سیاست‌گذاران فرهنگی بخش خصوصی از جمله: انجمن نویسندگان اردن، اتحادیه نویسندگان اردن، مرکز فرهنگی عبدالحمید شومان، و ... را یادآور شدیم و در اینجا برای پرهیز از تکرار تنها اسامی و اهداف برخی را که نیامده‌اند، می آوریم:

دارلفنون

دارالفنون یکی از مهم‌ترین مراکز اردن می‌باشد که به طور تخصصی به هنر و به طور عمومی‌به فرهنگ می‌پردازد. در سال 1993 تأسیس شد. موسسان آن خالد شومان و سها شومان بودند. هدف آنان برپایی مرکز اطلاعات هنری در جهان عرب و مکانی برای انجام گفتگوهای فرهنگی بود. برخی فعالیت‌های آنان در راستای این اهداف شامل: برپایی نمایشگاه رایگان برای هنرهای مختلف و انتشار مطبوعات مختص هنرهای تجسمی‌و بصری است[۲۹].

انجمن هنرمندان

انجمن هنرمندان در سال 1997 به عنوان مرکزی مستقل از نظر اداری و مالی تأسیس شد. برخی اهداف آن عبارت‌اند از: توسعه ارزش‌های برگرفته از تمدن عربی و اسلامی، توسعه و پیشرفت حرکت هنر در اردن به منظور قرار گرفتن به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز حرکت هنری منطقه و جهان، شرکت در سمینارها، همایش‌ها و نمایشگاه‌ها ، تحقیق و پژوهش‌های هنری و فرهنگی در داخل و خارج از کشور، بهره گیری از تمدن‌های بیگانه و شرکت در فعالیت‌های هنری و فرهنگی داخلی و خارجی، ایجاد فضای مناسب جهت ارائه ابتکارات و خلاقیت‌های مختلف هنری، حمایت از کودکان بی‌سرپرست و برپایی صندوق مالی جهت پرداخت حقوق اعضاست[۳۰].

انجمن هنرمندان تجسمی‌

اهداف انجمن هنرمندان تجسمی‌، جذب هنرمندان تجسمی‌اردن و حمایت از آن‌ها، تشویق و پایه گذاری قواعد هنرهای تجسمی، اجرای مسابقات سالانه، برگزاری سفرهای هنری و کارگاه‌های آموزش نقاشی کودکان و بزرگسالان است[۳۱].

همچنین برخی مؤسسات و مراکز تجاری بخش خصوصی مانند بانک‌ها، شرکت‌های ارتباطات، سازمان‌های اطلاع رسانی و هتل‌ها با اهداف تجاری نقش مهمی‌ را در حمایت از فعالیت‌های فرهنگی ایفا می‌کنند؛ از مهم‌ترین این مراکز بانک قاهره امان، شرکت ارتباطات زین، شرکت ارتباطات اورنج، روزنامه الغد، و بانک ملی اردن است[۳۲][۳۳].

نیز نگاه کنید به

سیاست های فرهنگی چین؛ سیاستگذاری فرهنگی روسیه؛ سياست فرهنگی ژاپن؛ سیاستگذاری فرهنگی کانادا؛ سیاستگذاری فرهنگی کوبا؛ سیاستگذاری فرهنگی لبنان؛ سیاستگذاری فرهنگی مصر؛ سیاستگذاری فرهنگی سنگال؛ سیاستگذاری فرهنگی فرانسه؛ سیاستگذاری فرهنگی ساحل عاج؛ سیاستگذاری فرهنگی کشور مالی؛ سیاستگذاری فرهنگی سوریه؛ سیاستگذاری فرهنگی زیمبابوه؛ سیاستگذاری فرهنگی تایلند؛ سیاستگذاری فرهنگی اوکراین؛ سیاستگذاری فرهنگی اسپانیا؛ سیاستگذاری فرهنگی قطر؛ سیاستگذاری فرهنگی سیرالئون؛ سیاستگذاری فرهنگی اتیوپی؛ سیاستگذاری فرهنگی سودان

کتابشناسی

  1. ↑ العمد، الدکتور‌هانی(1965 - 1995م)، المؤسسات الثقافیه فی الأردن، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص 133-132
  2. ↑ العمد، الدکتور‌هانی(1965 - 1995م)، المؤسسات الثقافیه فی الأردن، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص 171
  3. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 2
  4. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 2
  5. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 2
  6. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 2
  7. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 3
  8. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 3
  9. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 4
  10. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 4
  11. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 4
  12. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 5
  13. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 5
  14. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 5
  15. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 6
  16. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 6
  17. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 4
  18. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 24
  19. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 25
  20. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 26
  21. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 27
  22. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 27
  23. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 28
  24. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 5
  25. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 8
  26. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 9
  27. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 10
  28. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 10
  29. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 10
  30. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 11
  31. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 11
  32. ↑ Mawred. Org/ WP - content/ uploads/ 2013/ 03/ Jordan - final. Doc المورد الثقافی، ص 17
  33. ↑ لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=سیاستگذاری_فرهنگی_اردن&oldid=58196»