نظام فرهنگی لبنان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''مقدمه:''' تنوع فرهنگي در لبنان شاخص عمده شناخت فرهنگ در اين كشور است. ريشه تنوع فرهنگي در لبنان از يكسو به دوره‌هاي تاريخي و حضور فرهنگها و تمدن‌هاي گوناگون در اين سرزمين و سپس به وجود طوائف مختلف مذهبي بازمي‌گردد كه هر كدام با آداب و سنتهاي...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''مقدمه:'''
[[پرونده:نظام فرهنگی لبنان.jpg|بندانگشتی|نظام فرهنگی لبنان - برگرفته از سایت pinterest - قابل بازیابی از: https://www.pinterest.com/pin/189080884336825971/]]
تنوع فرهنگی در [[لبنان]] شاخص عمده شناخت فرهنگ در این کشور است. ریشه تنوع فرهنگی در [[لبنان]] از یکسو به دوره‌‌های تاریخی و حضور فرهنگ‌ها و تمدن‌‌های گوناگون در این سرزمین و سپس به وجود طوائف مختلف مذهبی بازمی‌گردد که هر کدام با آداب و سنت‌‌های ویژه خود در طول قرون متمادی در آنجا زیسته‌اند. در [[لبنان معاصر|تاریخ معاصر لبنان]] نیز، فعالیت گروه‌‌های تبشیری مسیحی غربی به‌ ویژه از دهه‌‌های اولیه قرن نوزدهم و تأسیس مراکز متعدد آموزشی و فرهنگی، نقش مؤثری در نفوذ و گسترش فرهنگ و آموزه‌‌های غربی در این کشور و دیگر کشور‌های منطقه عربی داشت؛ به گونه‌ای که بیروت نه تنها به مرکز تجاری با اروپا که مرکز اصلی آموزش‌‌های نوین غربی در امپراطوری عثمانی و جایگاه نشر اندیشه‌‌های لیبرالیستی غرب در جهان عرب بود.<ref>الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: [https://naufal.hachette-antoine.com مؤسسة نوفل]، ص. 209.</ref> گروه‌‌های تبشیری در دوره قیمومیت [[فرانسه]] نیز به تحکیم و گسترش فرهنگ غربی و به ویژه فرانسوی اهتمام داشتند. چاپ و نشر کتب آموزشی غربی و تدریس زبان‌‌های اروپایی تا آنجا پیش رفت که در دهه‌‌های میانی قرن بیستم و تا پیش از آغاز جنگ داخلی، بیروت به دلیل وجود دو دانشگاه آمریکایی و قدیس یوسف و تعداد بسیاری از مراکز آموزشی خارجی و محلی که زبان‌‌های اروپایی را تدریس می‌کردند، از بزرگترین مراکز نشر فرهنگ بیگانه در خاورمیانه بود و بدین‌سان پایتخت [[لبنان]] به عنوان حلقه اتصال فرهنگی برای انتقال میراث فرهنگی اروپای غربی و [[آمریکا]] به شرق عربی شناخته شد.<ref>ضاهر، مسعود. (1984). تاریخ لبنان الاجتماعي. الطبعة الثانية. بيروت: [https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%82%D9%8A%D8%A9 دار المطبوعات الشرقية]، ص. 324.</ref> هر چند مسیحیان بیشترین تأثیر را از آموزش‌های غربی و فعالیت مبلغان اروپایی و آمریکایی داشتند، مسلمانان نیز از امواج فرهنگی غرب چندان دور نماندند؛ به ویژه آن که فعالیت‌های تبلیغی و آموزشی پروتستان‌ها عمدتاً در مناطقی انجام می‌شد که بیشتر ساکنان آن‌ها را مسلمانان و درزی‌ها تشکیل می‌دادند.<ref>الصلیبی. (1984). ص. 207.</ref>


تنوع فرهنگي در لبنان شاخص عمده شناخت فرهنگ در اين كشور است. ريشه تنوع فرهنگي در لبنان از يكسو به دوره‌هاي تاريخي و حضور فرهنگها و تمدن‌هاي گوناگون در اين سرزمين و سپس به وجود طوائف مختلف مذهبي بازمي‌گردد كه هر كدام با آداب و سنتهاي ويژه خود در طول قرون متمادي در آنجا زيسته‌اند. در تاريخ معاصر لبنان نيز، فعاليت گروههاي تبشيري مسيحي غربي به ويژه از دهه‌هاي اوليه قرن نوزدهم و تأسيس مراكز متعدد آموزشي و فرهنگي، نقش مؤثري در نفوذ و گسترش فرهنگ و آموزه‌هاي غربي در اين كشور و ديگر كشورهاي منطقه عربي داشت؛ به گونه‌اي كه بيروت نه تنها به مركز تجاري با اروپا كه مركز اصلي آموزشهاي نوين غربي در امپراطوري عثماني و جايگاه نشر انديشه‌هاي ليبراليستي غرب در جهان عرب بود (الصليبي 1991، 1، 209). گروه‌هاي تبشيري در دوره قيموميت فرانسه نيز به تحكيم و گسترش فرهنگ غربي و به ويژه فرانسوي اهتمام داشتند. چاپ و نشر كتب آموزشي غربي و تدريس زبانهاي اروپائي تا آنجا پيش رفت كه در دهه‌هاي مياني قرن بيستم و تا پيش از آغاز جنگ داخلي، بيروت به دليل وجود دو دانشگاه آمريكائي و قديس يوسف و تعداد بسياري از مراكز آموزشي خارجي و محلي كه زبانهاي اروپائي را تدريس مي‌كردند، از بزرگترين مراكز نشر فرهنگ بيگانه در خاورميانه بود وبدین سان پايتخت لبنان به عنوان حلقه اتصال فرهنگي براي انتقال ميراث فرهنگي اروپاي غربي و آمريكا به شرق عربي شناخته شد (ضاهر 1984، 324). هر چند مسيحيان بيشترين تأثير را از آموزشهاي غربي و فعاليت مبلغان اروپائي و آمريكائي داشتند، مسلمانان نيز از امواج فرهنگي غرب چندان دور نماندند؛ به ويژه آنكه فعاليتهاي تبليغي و آموزشي پروتستانها عمدتاً در مناطقي انجام مي‌شد كه بيشتر ساكنان آنها را مسلمانان و درزيها تشكيل مي‌دادند (الصليبي پيشين، 207).  
این تنوع آموزشی به تدریج به شکل‌گیری فرهنگی انجامید که مآلاً فضایی آزاد را پدید آورد و بر بستر آن، آزادی‌های سیاسی اجتماعی شکل گرفت. در دهه‌‌های میانی قرن گذشته، به ویژه در سال‌های پس از استقلال، چنین ویژگی‌هایی در کنار نظام اقتصادی آزاد که در کشور‌های عربی همجوار معدوم و یا شبه معدوم بود، [[لبنان]] را به مرکزی فرهنگی با زمینه‌‌های مطلوب برای چاپ کتاب و نشریات گوناگون تبدیل کرد که نه تنها در [[لبنان]] که در همه کشور‌های عرب و حتی در دیگر کشور‌های منطقه و جهان، خواننده داشت. در این سال‌ها، رونق فعالیت‌های علمی و آموزشی دو دانشگاه آمریکایی و قدیس یوسف و مراکز وابسته، بسیاری از دانشجویان را از کشور‌های منطقه راهی [[لبنان]] کرد. همچنین شکل‌گیری مراکز و محافل فکری و ادبی، در افزایش تولید آثار گوناگون در حوزه اندیشه و ادبیات و ترجمه آثار ادبی از زبان‌های اروپایی، تأثیر به‌سزایی داشت. این تنوع فرهنگی و آموزشی علی‌رغم آثار مثبت اشاره شده، از آنجا که وجه غالب آن غربی و مظاهر فرهنگی بیگانه بود، آثار منفی همچون شکل‌گیری تفاوت‌های فرهنگی و شکاف‌های اجتماعی را نیز پدید آورد که مانع از شکل‌گیری وحدت ملی بود و بحران‌های اجتماعی را در پی داشت.  


اين تنوع آموزشي به تدريج به شكل‌گيري فرهنگي انجاميد كه مآلاً فضائي آزاد را پديد آورد و بر بستر آن، آزاديهاي سياسي اجتماعي شكل گرفت. در دهه‌هاي مياني قرن گذشته، به ويژه در سالهاي پس از استقلال، چنين ويژگيهائي در كنار نظام اقتصادي آزاد كه در كشورهاي عربي همجوار معدوم و يا شبه معدوم بود، لبنان را به مركزي فرهنگي با زمينه‌هاي مطلوب براي چاپ كتاب و نشريات گوناگون تبديل كرد كه نه تنها در لبنان كه در همه كشورهاي عرب و حتي در ديگر كشورهاي منطقه و جهان، خواننده داشت. در اين سالها، رونق فعاليتهاي علمي و آموزشي دو دانشگاه آمريكائي و قديس يوسف و مراكز وابسته، بسياري از دانشجويان را از كشورهاي منطقه راهي لبنان كرد. همچنين شكل‌گيري مراكز و محافل فكري و ادبي، در افزايش توليد آثار گوناگون در حوزه انديشه و ادبيات و ترجمه آثار ادبي از زبانهاي اروپائي، تأثير بسزايي داشت. اين تنوع فرهنگي و آموزشي عليرغم آثار مثبت اشاره شده، از آنجا كه وجه غالب آن غربي و مظاهر فرهنگي بيگانه بود، آثار منفي همچون شكل‌گيري تفاوتهاي فرهنگي و شكافهاي اجتماعي را نيز پديد آورد كه مانع از شكل‌گيري وحدت ملي بود و  بحرانهاي اجتماعي را در پي داشت.  
=== [[نهادها و سازمان‌های فرهنگی لبنان]] ===
در [[لبنان]]، هر چند وزارت فرهنگ و وزارت و آموزش عالی مسئولیت رسمی حوزه‌‌های فرهنگ و آموزش‌ را در اختیار دارند، صحنه اصلی فعالیت‌های فرهنگی، همچون مراکز چاپ و نشر، مراکز آموزشی و مراکز فرهنگی عمدتاً در اختیار بخش خصوصی است و حمایت‌های دولتی از چنین فعالیت‌هایی به‌طور محدود صورت می‌گیرد. از مهم‌ترین مراکز، انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگی غیردولتی که سهم عمده‌ای در حوزه فعالیت‌‌های فرهنگی این کشور دارند، می‌توان به این موارد پرداخت:<ref>برگرفته از https://www-arabcalturclub.com</ref><ref>المؤسسات و الهیئات الثقافیة غیرالحكومیة فی لبنان (2010). بیروت: [https://manila.mfa.ir رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران.]</ref>[i]


'''سازمان‌ها و مؤسسات فرهنگي'''
==== [[النادی الثقافی العربی لبنان]] ====
[[پرونده:النادی الثقافی العربی بیروت.jpg|بندانگشتی|النادی الثقافی العربی بیروت - برگرفته از سایت anbaaonline - قابل بازیابی از: https://anbaaonline.com/news/184359]]
این انجمن فرهنگی که با عنوان باشگاه فرهنگی عرب فعالیت می‌کند، در سال 1944 و تنها چند ماه پس از استقلال این کشور تأسیس و اهداف اولیه آن، مشارکت در حیات فرهنگی جهان عرب و پویایی آن، مشارکت در حیات فرهنگی [[لبنان]] و هدایت توانمندی‌‌های علمی، فرهنگی و هنری آن در جهت تحول جامعه و ارتقاء مبانی همبستگی ملی و ایجاد روابط فرهنگی اجتماعی میان لبنانی‌ها، اعلام شد. این انجمن در طول حدود هفت دهه با فعالیت‌‌های گسترده علمی، فرهنگی و انتشاراتی در [[لبنان]] و در گستره جهان عرب سهم عمده‌ای در روند فرهنگی [[لبنان]] و عرب ایفا کرده است. از جمله مهم‌ترین فعالیت‌‌های علمی و فرهنگی آن، برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌‌هایی در [[لبنان]] و در سطح کشور‌های عربی و بحث و گفتگو درباره مسائل اساسی جامعه عرب همچون موضوعات مورد اختلاف گروه‌ها و جریان‌های فکری و سیاسی لبنان، مسئله وحدت و قومیت عربی، دموکراسی، ادبیات، هنر، مسائل اجتماعی و.. بوده است. شاخص‌ترین اقدام باشگاه فرهنگی عرب، برگزاری نمایشگاه عربی و بین‌المللی کتاب بیروت است که از سال 1956 تاکنون همه ساله برگزار می‌شود و به عنوان یکی از رویداد‌های مهم فرهنگی لبنان، مورد استقبال ناشران و علاقمندان کتاب قرار گرفته است. این نمایشگاه از سال 2004 با همکاری اتحادیه ناشران لبنان که پیشتر، [[نمایشگاه کتاب لبنان]] را برگزار می‌کرد، به‌طور مشترک برگزار می‌شود. چاپ و انتشار کتاب نیز از جمله فعالیت‌‌های این انجمن فرهنگی است.


در لبنان، هر چند وزارت فرهنگ و وزارت و آموزش عالي مسئوليت رسمي حوزه‌هاي فرهنگ و آموزش‌ را  را در اختيار دارند، صحنه اصلي فعاليتهاي فرهنگي، همچون مراكز چاپ و نشر، مراكز آموزشي و مراكز فرهنگي عمدتاً در اختيار بخش خصوصي است و حمايتهاي دولتي از چنين فعاليتهائي بطور محدود صورت مي‌گيرد. از مهمترين مراكز، انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگي غيردولتي كه سهم عمده‌اي در حوزه فعاليت‌هاي فرهنگي اين كشور دارند، مي‌توان به اين موارد پرداخت:*
==== [[المجلس الثقافی للبنان الجنوبی]]'''[ii]''' ====
[[پرونده:مراکز فرهنگی لبنان.jpg|بندانگشتی|مراکز فرهنگی لبنان - برگرفته از سایت palembassy - قابل بازیابی از: https://palembassy-lb.net/_news.php?news_id=10691]]
یکی از مهم‌ترین محافل فرهنگی جنوب [[لبنان]] است که به ویژه در دهه‌‌های هفتاد و هشتاد قرن پیش سهم بسیاری در فعالیت‌‌های فرهنگی جنوب لبنان داشت و امروز هم در حوزه فرهنگ و اندیشه با همه جریان‌های سیاسی و فرهنگی در این منطقه همکاری دارد. فعالیت‌‌های این محفل فرهنگی از سال 1964 و با اهدافی چون: تقویت روند فرهنگی لبنان به ویژه در جنوب، هماهنگی میان فعالان فرهنگی، حمایت از فرهیختگان جوان، برقراری ارتباط میان فرهیختگان لبنان و عرب، حراست از میراث فرهنگی لبنان و آثار تاریخی و ایفای نقش در دفاع از آزادی، حاکمیت میهن‌ و حقوق انسان و سلامت محیط‌ زیست، آغاز شد و هم اکنون صدها نفر از فعالان حوزه اندیشه و فرهنگ عضو آن هستند.


'''النادي الثقافي العربي:''' اين انجمن فرهنگي كه با عنوان باشگاه فرهنگي عرب فعاليت مي‌كند، در سال 1944 و تنها چند ماه پس از استقلال اين كشور تأسيس و اهداف اوليه آن، مشاركت در حيات فرهنگي جهان عرب و پويايي آن، مشاركت در حيات فرهنگی لبنان و هدايت توانمندي‌هاي علمي، فرهنگي و هنري آن در جهت تحول جامعه و ارتقاء مباني همبستگي ملي و ايجاد روابط فرهنگي اجتماعي ميان لبناني‌ها، اعلام شد. اين انجمن در طول حدو هفت دهه با فعاليت‌هاي گسترده علمي، فرهنگي وا نتشاراتي در لبنان و در گستره جهان عرب سهم عمده‌اي در روند فرهنگي لنبان و عرب ايفا كرده است. از جمله مهمترين فعاليت‌هاي علمي و فرهنگي آن، برگزاري كنفرانس‌ها و نشست‌هايي در لبنان و در سطح كشورهاي عربي و بحث و گفتگو درباره مسائل اساسي جامعه عرب همچون موضوعات مورد اختلاف گروه‌ها و جريانهاي فكري و سياسي لبنان، مسئله وحدت و قوميت عربي، دموكراسي، ادبيات، هنر، مسائل اجتماعي و.. بوده است. شاخص‌ترين اقدام باشگاه فرهنگي عرب، برگزاري '''نمايشگاه عربي و بين‌المللي كتاب بيروت است''' كه از سال 1956 تاكنون همه ساله برگزار مي‌شود و به عنوان يكي از رويدادهاي مهم فرهنگي لبنان، مورد استقبال ناشران و علاقمندان كتاب قرار گرفته است. اين نمايشگاه از سال 2004 با همكاري اتحاديه ناشران لبنان كه پيشتر، نمايشگاه كتاب لبنان را برگزار مي‌كرد،› به طور مشترك برگزار مي‌شود. چاپ و انتشار كتاب نيز از جمله فعاليت‌هاي اين انجمن فرهنگي است.  
==== [[الحرکة الثقافیة، انطلياس لبنان]]'''[iii]''' ====
این محفل فرهنگی از سال 1978 و در جریان جنگ داخلی، فعالیت‌‌های خود را در دیر مارالیاس واقع در منطقه انطلیاس در شرق بیروت آغاز کرد. اعضای مسیحی این مجموعه از همان آغاز، عدم وابستگی سیاسی به جریان‌ها، احزاب و گروه‌ها را اعلام و همه فعالیت‌‌های خود را مبتنی بر آن قرار داده‌اند. هدف این انجمن فرهنگی نیز، تلاش برای ساختن انسان‌‌های آزاد، آگاه و فهیم، وابسته به سرزمین و میراث و آشنا به تمدن و ارزش‌های فرهنگی و تمدنی و... اعلام شده‌ است. نشست‌‌های ادبی و هنری، کنفرانس‌ها و میزگرد‌های علمی، جلسات نقد کتاب، برگزاری نمایشگاه‌‌های هنری و برپایی جشنواره لبنانی کتاب از مهم‌ترین فعالیت‌‌های این انجمن است. جشنواره لبنانی کتاب، همه ساله در نیمه اول ماه مارس برگزار می‌شود و در شمار یکی از رویداد‌های مهم فرهنگی لبنان است. در این جشنواره، علاوه بر نمایشگاه کتاب، برنامه‌‌های متنوع فرهنگی و هنری اجرا و معمولاً در هر جشنواره، مراسم تکریم یکی از شخصیت‌‌های برجسته فرهنگی و ادبی نیز برگزار می‌شود. برگزاری نمایشگاه آثار هنرمندان خارجی در حوزه هنر‌های تجسمی از طریق همکاری با بخش‌های فرهنگی سفارت خانه‌ها نیز از دیگر برنامه‌‌هایی است که در این انجمن در طول سال برگزار می‌کند.
==== [[مركز الامام الخمينی الثقافی لبنان|مرکز الامام الخمينی الثقافی لبنان]] ====
این مرکز فرهنگی که در سال 1991 توسط بخش فرهنگی حزب‌الله در حومه جنوبی بیروت تأسیس شده است در طول دو دهه فعالیت‌‌های متنوع فرهنگی در راستای ارتقاء سطح فرهنگ و اندیشه دینی و نیز معرفی و توسعه فرهنگ مقاومت، توانسته است جایگاه شایسته‌ای را در فضای فرهنگی لبنان از آن خود کند. برگزاری نشست‌های گفتگو در زمینه مسائل روز، برپایی کنفرانس‌ها و میزگرد‌های علمی، فکری و فرهنگی، اجرای دوره‌‌های تخصصی در زمینه روش‌شناسی، مقاله‌نویسی، تحلیل محتوا و...، برگزاری مسابقات فرهنگی، تکریم شخصیت‌‌های علمی و مذهبی، انتشار کتاب‌هایی در زمینه فرهنگ دینی به ویژه در خصوص اندیشه‌‌های امام خمینی (ره) و برگزاری جشن رونمایی و امضای کتاب‌های فرهنگی و فکری، مهم‌ترین فعالیت‌های این مرکزند. کتابخانه عمومی این مرکز نیز همه روزه محل مراجعه دانشجویان، پژوهشگران و علاقمندان به مطالعه است. فعالیت‌های این مرکز در سال‌های اخیر از طریق شعبه‌های آن در مناطق شیعه نشین گسترش یافته است.


'''المجلس الثقافی للبنان الجنوبی*:''' يكي از مهمترين محافل فرهنگي جنوب لبنان است كه به ويژه در دهه‌هاي هفتاد و هشتاد قرن پيش سهم بسياري در فعاليت‌هاي فرهنگي جنوب لنبان داشت و امروز هم در حوزه فرهنگ و انديشه با همه جريانهاي سياسي و فرهنگي در اين منطقه همكاري دارد. فعاليت‌هاي اين محفل فرهنگي از سال 1964 و با اهدافي چون: تقويت روند فرهنگي لبنان به ويژه در جنوب، هماهنگي ميان فعالان فرهنگي، حمايت از فرهيختگان جوان، برقراري ارتباط ميان فرهيختگان لبنان و عرب، حراست از ميراث فرهنگي لبنان و آثار تاريخي و ايفاي نقش در دفاع از آزادي ، حاكميت ميهن‌ و حقوق انسان و سلامت محيط‌زيست، آغاز شد و هم اكنون صدها نفر از فعالان حوزه انديشه و فرهنگ عضو آن هستند.  
==== [[منتدی الفكر التقدمی لبنان|منتدی الفکر التقدمی لبنان]]'''[iv]''' ====
این جمعیت فرهنگی در سال 1994 با حمایت حزب سوسیالیست پیشرو با اهدافی چون: تقویت روند فرهنگی در مناطق مختلف لبنان، تکریم اندیشمندان و فرهیختگان عرب و غیر عرب، تقویت و توسعه فرهنگ ملی و گسترش مشارکت در فعالیت‌‌های فرهنگی و به ویژه، تقویت ارتباط میان مراکز فرهنگی، تأسیس شده است. از جمله فعالیت‌‌های این انجمن وابسته به طائفه درزی؛ برپایی کارگاه‌‌های پژوهشی و آموزشی، برگزاری نشست‌ها و میزگرد‌های علمی و فکری، برپایی نمایشگاه‌‌های فرهنگی هنری، انتشار مجله‌‌های فرهنگی و فکری و جلسات معرفی و نقد کتاب، قابل ذکر است.  


'''الحرکة الثقافیة، انطلياس**:''' اين محفل فرهنگي از سال 1978 و در جريان  جنگ داخلي، فعاليت‌هاي خود را در دير مارالياس واقع در منطقه انطلياس درشرق بيروت آغاز كرد. اعضاي مسیحی اين مجموعه از همان آغاز، عدم وابستگي سياسي به جريان‌ها، احزاب و گروه‌ها را اعلام و همه فعاليت‌هاي خود را مبتني بر آن قرار داده‌اند. هدف اين انجمن فرهنگي نيز، تلاش براي ساختن انسان‌هاي آزاد، آگاه و فهيم، وابسته به سرزمين و ميراث و آشنا به تمدن و ارزشهاي فرهنگي و تمدني و.. اعلام شده است. نشست‌هاي ادبي و هنري، كنفرانس‌ها و ميزگردهاي علمي، جلسات نقد كتاب، برگزاري نمايشگاه‌هاي هنري و برپايي جشنواره لبناني كتاب از مهمترين فعاليت‌هاي اين انجمن است. جشنواره لبناني كتاب، همه ساله در نيمه اول ماه مارس برگزار مي‌شود و در شمار يكي از رويدادهاي مهم فرهنگي لنبان است. در اين جشنواره، علاوه بر نمايشگاه كتاب، برنامه‌هاي متنوع فرهنگي وهنري اجرا و معمولاً در هر جشنواره، مراسم تكريم يكي از شخصيت‌هاي برجسته فرهنگي و ادبي نيز برگزار مي‌شود. برگزاري نمايشگاه آثار هنرمندان خارجي در حوزه هنرهاي تجسمي از طريق همكاري با بخشهاي فرهنگي سفارتخانه‌ها نيز از ديگر برنامه‌هايي است كه در اين انجمن در طول سال برگزار مي‌كند.
==== [[الحركة الثقافية فی لبنان|الحرکة الثقافية فی لبنان]]'''[v]''' ====
جنبش فرهنگی [[لبنان]] وابسته به جنبش شیعی امل است که فعالیت‌‌های خود را از سال 1990 آغاز کرده است. این تشکیلات فرهنگی اهداف خود را از بدو تأسیس؛ ارائه مفهوم واحد از میهن و شهروند، توسعه آگاهی‌‌های ملی، توسعه آگاهی برای مشارکت در حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و رشد و توسعه فرهنگی، فکری، علمی، آموزشی و بهداشتی اعلام کرده است. جنبش فرهنگی [[لبنان]] برای تحقق اهداف اعلام شده، فعالیت‌‌های متنوع و گسترده‌ای را صورت می‌دهد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از: اجرای برنامه‌‌هایی برای تشویق و توسعه امر مطالعه و کمک به تولید آثار ادبی اجرای برنامه‌‌هایی برای تشویق و توسعه امر مطالعه و کمک به تولید آثار ادبی و علمی، تلاش برای تقویت جایگاه اجتماعی زنان، انجام پژوهش‌‌های مختلف و تشکیل مرکز اسناد علمی و فرهنگی، تأسیس مرکز انتشارات، انتشار مجله فکری، برپایی نمایشگاه‌‌های متنوع فرهنگی هنری، اجرای برنامه‌‌هایی در راستای ارتقاء سطح آموزشی و تربیتی دانش‌آموزان، حمایت از تأسیس آزمایشگاه‌ها و کتابخانه‌‌های تخصصی، حمایت از تأسیس مدارس ابتدایی و راهنمایی دولتی در مناطق مختلف و به ویژه ارتقاء سطح آموزش‌های حرفه‌ای و حمایت از گسترش مراکز درمانی و بهداشتی در سراسر [[لبنان]]. این انجمن فرهنگی، همچنین به برقراری ارتباط با لبنانی‌‌های مقیم خارج از کشور و توسعه فعالیت‌های فرهنگی در میان آنان و به ویژه گردآوری آثار فرهنگی آنان و معرفی و انتشار آن‌ها، اهتمام دارد.  


'''مركز الامام الخميني الثقافي:''' اين مركز فرهنگي كه در سال 1991 توسط بخش فرهنگي حزب‌الله در حومه جنوبي بيروت تأسيس شده است در طول دو دهه فعاليت‌هاي متنوع فرهنگي در راستاي ارتقاء سطح فرهنگ و انديشه ديني و نيز معرفي و توسعه فرهنگ مقاومت، توانسته است جايگاه شايسته‌اي را در فضاي فرهنگي لبنان از آن خود كند. برگزاري نشستهاي گفتگو در زمينه مسائل روز، برپايي كنفرانس‌ها و ميزگردهاي علمي، فكري و فرهنگي، اجراي دوره‌هاي تخصصي در زمينه روش‌شناسي، مقاله‌نويسي، تحليل محتوا و...، برگزاري مسابقات فرهنگي، تكريم شخصيت‌هاي علمي و مذهبي، انتشار كتابهايي در زمينه فرهنگ ديني به ويژه در خصوص انديشه‌هاي امام خميني (ره) و برگزاري جشن رونمايي و امضاي كتابهاي فرهنگي و فكري، مهمترين فعاليتهاي اين مركزند. كتابخانه عمومي اين مركز نيز همه روزه محل مراجعه دانشجويان، پژوهشگران و علاقمندان به مطالعه است. فعالیتهای این مرکزدرسالهای اخیرازطریق شعبه های آن درمناطق شیعه نشین گسترش یافته است.
==== [[الرابطة الثقافية، طرابلس]]'''[vi]''' ====
یکی از قدیمی‌ترین انجمن‌‌های فرهنگی لبنان است که در سال 1944 با حمایت ریاض الصلح نخست‌وزیر دوره استقلال، در شهر طرابلس مرکز استان شمال تأسیس شده است. مؤسسین اولیه آن، گروهی از فارغ‌التحصیلان مرکز تربیت و تعلیم اسلامی در طرابلس بودند که با هدف فعالیت‌‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به این اقدام همت گماشتند. این انجمن در طول ده‌ها سال و علی‌رغم برخی مشکلات سیاسی امنیتی در شمال طرابلس، تلاش کرده است تا از طریق گفتگو و اهتمام به برخی فعالیت‌‌های فرهنگی و هنری، تا حدودی از بحران‌های این منطقه بکاهد. علاوه بر آن، کتابخانه این انجمن همه روزه پذیرای تعداد زیادی از دانشجویان، پژوهشگران و علاقمندان به کتاب و مطالعه است. مجتمع فرهنگی هنری فیحاء از جمله بخش‌های فعال این انجمن است که در طول سال به فعالیت‌‌های متنوع فرهنگی و هنری اهتمام دارد.  


'''منتدي الفكر التقدمي*:''' اين جمعيت فرهنگي در سال 1994 با حمايت حزب سوسياليست پيشرو با اهدافي چون: تقويت روند فرهنگي در مناطق مختلف لبنان،تكريم انديشمندان و فرهيختگان عرب و غير عرب، تقويت وتوسعه فرهنگ ملي و گسترش مشاركت در فعاليت‌هاي فرهنگي و به ويژه، تقويت ارتباط ميان مراکز فرهنگي، تأسيس شده است. از جمله فعاليت‌هاي اين انجمن وابسته به طائفه درزي؛ برپايي كارگاه‌هاي پژوهشي و آموزشي، برگزاري نشست‌ها و ميزگردهاي علمي و فكري، برپايي نمايشگاه‌هاي فرهنگي هنري، انتشار مجله‌هاي فرهنگي و فكري و جلسات معرفي و نقد كتاب ،قابل ذكر است.  
از جمله دیگر مراکز و محافل فرهنگی این کشور می‌توان از: مؤسسةالعرفان، نادی لکل ناس، مرکز البیان الثقافی، حلقة الحوار الثقافی، مؤسسة سمیر قصیر، المرکز الثقافی الاجتماعی – دبیر قانون النهر و جمعیة المعارف الثقافیة نام برد.  


'''الحركة الثقافية في لبنان**:''' جنبش فرهنگي لبنان وابسته به جنبش شيعي امل است كه فعاليت‌هاي خود را از سال 1990 آغاز كرده است. اين تشكيلات فرهنگي اهداف خود را از بدو تأسيس؛ ارائه مفهوم واحد از ميهن و شهروند، توسعه آگاهي‌هاي ملي، توسعه آگاهي براي مشاركت در حيات سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي و رشد و توسعه فرهنگي، فكري،علمي، آموزشي و بهداشتي اعلام كرده است. جنبش فرهنگي لبنان براي تحقق اهداف اعلام شده،فعاليت‌هاي متنوع و گسترده‌اي را صورت مي‌دهد كه مهمترين آنها عبارت است از: اجراي برنامه‌هايي براي تشويق و توسعه امر مطالعه و كمك به توليد آثار ادبي اجراي
=== [[سیاستگذاری فرهنگی لبنان]] ===
[[پرونده:بازار کتاب لبنان.jpg|بندانگشتی|بازار کتاب لبنان - برگرفته از سایت news - قابل بازیابی از: https://english.news.cn/20220306/56df856055ea43e5abedfe88315ae78a/c.html]]
وزارت فرهنگ این کشور طی یک دهه اخیر طرح‌هایی را برای گسترش مراکز و فعالیت‌های فرهنگی به خارج از بیروت اجرا کرده است. همچنین تقویت صنعت فرهنگی با هدف صادرات محصولات آن به خارج از جمله سیاست‌های دولت این کشور است، به ویژه آن که این بخش می‌تواند جایگزین بخش خدمات این کشور که نسبت به دهه‌‌‌های گذشته از رکود نسبی برخوردار است، باشد. همچنین وزارت فرهنگی این کشور از سال 2002 با برگزاری نمایشگاه‌های حرفه‌ای کتاب به عنوان محل تلاقی نویسنده، مترجم و ناشر تلاش‌هایی را برای تبدیل بیروت به بازار بزرگ کتاب آغاز کرده است. از دیگر اقدامات دولت این کشور جذب کمک‌های [[مالی]] برای تقویت و گسترش کتابخانه‌‌های عمومی از سازمان بین‌المللی کشور‌های فرانسه زبان و جلب حمایت آلمان برای سامان‌دهی منطقه باستانی بعلبک و جلب کمک از بانک جهانی و سازمان یونسکو برای توسعه فرهنگی 5 شهر دارای میراث فرهنگی، صیدا، صور، طرابلس، جبیل و بعلبک بوده است. البته بحران‌های سال‌های اخیر لبنان به ویژه پی‌آمد‌های ترور رفیق حریری و حملات گسترده و پرخسارت اسراییل به این کشور، بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌‌های فرهنگی را با رکود و یا کندی روبرو کرده است.


برنامه‌هايي براي تشويق و توسعه امر مطالعه و كمك به توليد آثار ادبي و علمي، تلاش براي تقويت جايگاه اجتماعي زنان، انجام پژوهش‌هاي مختلف و تشكيل مركز اسناد علمي و فرهنگي، تأسيس مركز انتشارات، انتشار مجله فكري، برپايي نمايشگاه‌هاي متنوع فرهنگي هنري، اجراي برنامه‌هايي در راستاي ارتقاء سطح آموزشي و تربيتي دانش‌آموزان، حمايت از تأسيس آزمايشگاه‌ها و كتابخانه‌هاي تخصصي، حمايت از تأسيس مدارس ابتدايي و راهنمايي دولتي در مناطق مختلف و به ويژه ارتقاء سطح آموزشهاي حرفه‌اي و حمايت از گسترش مراكز درماني و بهداشتي در سراسر لنبان. اين انجمن فرهنگي، همچنين به برقراري ارتباط با لبناني‌هاي مقيم خارج از كشور و توسعه فعاليتهاي فرهنگي در ميان آنان و به ويژه گردآوري آثار فرهنگي آنان و معرفي و انتشار آنها، اهتمام دارد.  
=== [[تجارت فرهنگی لبنان]] ===
حوزه نشر کتاب در [[لبنان]] از اوایل قرن بیستم با محوریت ترجمه فعال شد و در دوره قیمومیت به اوج خود رسید؛ به ویژه آن که زبان فرانسه به عنوان زبان رسمی دوم در مراکز و مؤسسات دولتی اجباری شد. پس از استقلال نیز ترجمه کتاب در مراحل اولیه به کتب درسی محدود بود و بسیاری از متون درسی فرانسوی به زبان عربی ترجمه شد و  به تدریج، ترجمه کتاب به دیگر حوزه‌‌ها گسترش یافت و آثار ترجمه شده به بازار کتاب کشور‌های عرب راه یافت. استقبال مخاطبان عرب زبان از کتب ترجمه شده، زمینه را برای فعال شدن مراکز نشر لبنانی در حوزه ترجمه‌ در زمینه‌‌های حقوق، علوم اجتماعی و سیاسی فراهم آورد. با گسترش بازار کتاب [[لبنان]] به کشور‌های عرب، ترجمه کتب خارجی روز به روز رونق بیشتری گرفت؛ به گونه‌ای که بین سال‌های 1957 تا 1961، کتب ترجمه شده در حدود 75% از تولید کتاب [[لبنان]] را به خود اختصاص داد. در این مرحله ترجمه رمان‌های غربی رو به افزایش گذاشت و یکی از مراکز انتشاراتی نیز به طور خاص به ترجمه آثار ادبی فرانسه اهتمام ورزید.<ref name=":0">هاشم، الدكتورة مود اسطفان. (1993). نشر الكتاب في لبنان و توزيعه في العالم العربي. (ترجمه: د. خليل احمد خليل). الطبعة الأولى. بيروت: [https://www.daralsaqi.com/ دار الساقی]، ص. 54.</ref>


'''الرابطة الثقافية، طرابلس*:''' يكي از قديمي‌ترين انجمن‌هاي فرهنگي لبنان است كه در سال 1944 با حمايت رياض الصلح نخست‌وزير دوره استقلال، در شهر طرابلس مركز استان شمال تأسيس شده است. مؤسسين اوليه آن، گروهي از فارغ‌التحصيلان مركز تربيت و تعليم اسلامي در طرابلس بودند كه با هدف فعاليت‌هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي به اين اقدام همت گماشتند. اين انجمن در طول دهها سال و عليرغم برخي مشكلات سياسي امنيتي در شمال طرابلس، تلاش كرده ا ست تا از طريق گفتگو و اهتمام به برخي فعاليت‌هاي فرهنگي و هنري، تا حدودي از بحرانهاي اين منطقه بكاهد. علاوه بر آن، كتابخانه اين انجمن همه روزه پذيراي تعداد زيادي از دانشجويان، پژوهشگران و علاقمندان به كتاب و مطالعه است. مجتمع فرهنگي هنري فيحاء از جمله بخشهاي فعال اين انجمن است كه در طول سال به فعاليت‌هاي متنوع فرهنگي و هنري اهتمام دارد.  
یک بررسی آماری که از مجموع 77 مرکز انتشاراتی در لبنان انجام شد، نشان می‌دهد که 71% از مراکز مزبور (55 مرکز نشر) به انتشار کتب ترجمه شده اقدام کرده‌اند و حدود 20% از کتب منتشر شده توسط 35 مرکز نشر (45/4% از مراکز نشر بررسی شده)، ترجمه از زبان‌های اروپایی بوده است. این کتاب‌ها شامل داستان‌های کودکان، علوم اجتماعی، حقوق و کامپیوتر بوده است<ref>حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: [https://www.lcps-lebanon.org/ المركز اللبناني للدراسات]، ص. 140.</ref> به استناد بررسی مزبور 81/1% از مجموع مراکز نشر، کتاب‌های ترجمه شده از انگلیسی را در مجموعه انتشارات خود منتشر کرده‌اند که از این میان 20% از مجموع کتب منتشر شده توسط 58/1% از مراکز مزبور، به این زبان بوده است.


از جمله ديگر مراكز و محافل فرهنگي اين كشور مي‌توان از: مؤسسةالعرفان، نادي لكل ناس، مركز البيان الثقافي، حلقة الحوار الثقافي، مؤسسة سمير قصير، المركز الثقافي الاجتماعي – دبير قانون النهر و جمعية المعارف الثقافية نام برد.  
ترجمه از زبان فرانسه در مرحله بعد قرار گرفته است. تعداد مراکز نشر لبنانی که در مجموعه آثار منتشر شده آن‌ها کتب ترجمه شده از زبان فرانسه قرار دارد، 58/1% از جامعه آماری مذکور را تشکیل می‌دهند. از این تعداد 65/6% از این مراکز، 20% از کل انتشارات را به کتب ترجمه شده از زبان فرانسه اختصاص داده‌اند.<ref>حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: [https://www.lcps-lebanon.org/ المركز اللبناني للدراسات]، ص. 141_142.</ref>


به استناد بررسی یاد شده در مجموع، 27/2% از مراکز نشر جامعه آماری، به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسه، همچنین 12/9% به زبان‌های عربی و انگلیسی و 10/3% به زبان‌های عربی و فرانسه آثاری را منتشر کرده‌اند.<ref>حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: [https://www.lcps-lebanon.org/ المركز اللبناني للدراسات]، ص. 123.</ref>


'''سياستگذاري فرهنگي'''
=== [[بازار کتاب لبنان]] ===
کتاب، قلم اساسی در میان صادرات محصولات فرهنگی [[لبنان]] است. تا پیش از جنگ داخلی، این کشور مرکز چاپ و نشر و صادرات کتاب به کشور‌های عرب بود؛ به گونه‌ای که بین سال‌های 1957 و 1961 حدود 80% از کتب تولید شده به بازار کتاب کشور‌های عرب و به ویژه عراق، کشور‌های شمال آفریقا، سوریه، [[اردن]] و کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس صادر شد.<ref name=":0" /> پس از جنگ اما به دلایل گوناگون از جمله تحول صنعت چاپ و نشر در مصر، از دست رفتن بازار کتاب عراق و الجزایر که دو بازار عمده کتاب‌های چاپ [[لبنان]] بودند<ref>حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: [https://www.lcps-lebanon.org/ المركز اللبناني للدراسات]، ص. 114.</ref> و مهم‌تر از آن، جهانی شدن بازار کتاب و البته مشکلات اقتصادی، این مرکزیت از میان رفت.


وزارت فرهنگ اين كشور طي يك دهه اخير طرحهائي را براي گسترش مراكز و فعاليتهاي فرهنگي به خارج از بيروت اجرا كرده است. همچنين تقويت صنعت فرهنگي با هدف صادرات محصولات آن به خارج از جمله سياستهاي دولت اين كشور است، به ويژه آنكه اين بخش مي‌تواند جايگزين بخش خدمات اين كشور كه نسبت به دهه‌‌هاي گذشته از ركود نسبي برخوردار است، باشد. همچنين وزارت فرهنگي اين كشور از سال 2002 با برگزاري نمايشگاههاي حرفه‌اي كتاب به عنوان محل تلاقي نويسنده، مترجم و ناشر تلاشهايي را براي تبديل بيروت به بازار بزرگ كتاب آغاز كرده است. از ديگر اقدامات دولت اين كشور جذب كمكهاي مالي براي تقويت و گسترش كتابخانه‌هاي عمومي از سازمان بين‌المللي كشورهاي فرانسه زبان و جلب حمايت آلمان براي سامان‌دهي منطقه باستاني بعلبك و جلب كمك از بانك جهاني و سازمان يونسكو براي توسعه فرهنگي 5 شهر داراي ميراث فرهنگي، صيدا، صور، طرابلس، جبيل و بعلبك بوده است. البته بحرانهاي سالهاي اخير لبنان به ويژه پي‌آمدهاي ترور رفيق حريري و حملات گسترده و پرخسارت اسرائيل به اين كشور، بسياري از طرحها و برنامه‌هاي فرهنگي را با ركود و يا كندي روبرو كرده است.  
علی‌رغم آن، از آنجا که کتاب‌های چاپ شده در این کشور به لحاظ کیفیت چاپ و تنوع موضوعات همچنان در جایگاه مناسبی قرار دارند، در بسیاری از کشور‌های عرب مخاطبان خود را دارد و درصد بالایی از تولید کتاب [[لبنان]] به این کشورها صادر می‌شود. یکی از راه‌های اصلی صادرات کتاب، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌‌المللی کتاب است. بیشترین فروش ناشران لبنانی از طریق شرکت در اینگونه نمایشگاه‌ها در کشور‌های عرب است. براساس بررسی‌های عدنان حمود، از میان 77 مرکز نشر جامعه آماری مورد بررسی، 71 مرکز در نمایشگاه‌های کتاب کشور‌های عرب شرکت می‌کنند. همچنین، 21 مرکز نشر در دیگر نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب مشارکت دارند.<ref>حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: [https://www.lcps-lebanon.org/ المركز اللبناني للدراسات]، ص. 171_173.</ref> اولویت یکم بیشتر مراکز نشر لبنانی، نمایشگاه‌های کتاب شارجه، قاهره، ریاض، دمشق و کویت بوده است.


'''ترجمه'''
=== [[صنعت گردشگری لبنان]]<ref>برگرفته از https://www.lebanon-tourism.gov.lb</ref> ===
[[لبنان]] علی‌رغم مساحت کم، با دارا بودن مناظر طبیعی زیبا، آب و هوای معتدل و اماکن تاریخی متعدد یکی از جذاب‌ترین کشور‌های منطقه و جهان برای گردشگری است. صنعت گردشگری از سال‌های پس از استقلال همواره منبع عمده درآمد این کشور بوده است. ورود گردشگران خارجی به لبنان طی این سال‌ها همواره روند صعودی داشته است، به گونه‌ای که آمار کمتر از صد هزار نفر در سال 1951 به حدود 1/500/000 نفر گردشگر در سال 1974 رسید. جنگ داخلی اما خسارت‌های سنگین بر زیرساخت‌های صنعت گردشگری این کشور وارد ساخت و پس از جنگ نیز بازسازی زیرساخت‌ها و احیای صنعت گردشگری همچون فرودگاه بین‌المللی بیروت، هتل‌ها و اماکن پذیرایی، مناطق گردشگری و تفریحی و برقراری امنیت، ورود گردشگران به ویژه از کشور‌های عرب، کم و بیش رونق گرفت.


حوزه نشر كتاب در لبنان از اوائل قرن بيستم با محوريت ترجمه فعال شد و در دور قيموميت به اوج خود رسيد؛ به ويژه آنكه زبان فرانسه به عنوان زبان رسمي دوم در مراكز و مؤسسات دولتي اجباري شد. پس از استقلال نيز ترجمه كتاب در مراحل اوليه به كتب درسي محدود بود و بسياري از متون درسي فرانسوي به زبان عربي ترجمه شد و  به تدريج، ترجمه كتاب به ديگر حوزه‌ها گسترش يافت و آثار ترجمه شده به بازار كتاب كشورهاي عرب راه يافت. استقبال مخاطبان عرب زبان از كتب ترجمه شده، زمينه را براي فعال شدن مراكز نشر لبناني در حوزه ترجمه‌ در زمينه‌هاي حقوق، علوم اجتماعي و سياسي فراهم آورد. با گسترش بازار كتاب لبنان به كشورهاي عرب، ترجمه كتب خارجي روز به روز رونق بيشتري گرفت؛ به گونه‌اي كه بين سالهاي 1957 تا 1961، كتب ترجمه شده در حدود 75% از توليد كتاب لبنان را به خود اختصاص داد. در اين مرحله ترجمه رمانهاي غربي رو به افزايش گذاشت و يكي از مراكز انتشاراتي نيز به طور خاص به ترجمه آثار ادبي فرانسه اهتمام ورزيد (هاشم، 1993، 54).
آمار‌های موجود نشان می‌دهد که در 6 ماه اول سال 2009، میزان ورود گردشگران خارجی به لبنان به 1/500/000 نفر رسید که نسبت به ماه مشابه در سال قبل 46/26% و نسبت به سال 2007، 87/64% افزایش داشته است که 42/4% از آنان عرب، 24/1% آسیایی، 1۴/۱% اروپایی و 13/1% آمریکایی بوده‌‍‌اند.


يك بررسي آماري كه از مجموع 77 مركز انتشاراتي در لبنان انجام شد، نشان مي‌دهد كه 71% از مراكز مزبور (55 مركز نشر) به انتشار كتب ترجمه شده اقدام كرده‌اند و حدود 20% از كتب منتشر شده توسط 35 مركز نشر (4،45% از مراكز نشر بررسي شده)، ترجمه از زبانهاي اروپائي بوده است. اين كتابها شامل داستانهاي كودكان، علوم اجتماعي، حقوق و كامپيوتر بوده است (حمود ،2003، 140) به استناد بررسي مزبور 1،81% از مجموع مراكز نشر، كتابهاي ترجمه شده از انگليسي را در مجموعه انتشارات خود منتشر كرده‌اند كه از اين ميان 20% از مجموع كتب منتشر شده توسط 1،58% از مراكز مزبور، به اين زبان بوده است.
گزارش سازمان جهانی گردشگری، میزان ورود جهانگرد به لبنان در 7 ماه اول سال 2009 را بالاترین میزان ورود گردشگر ثبت کرده و این کشور را در میان 165 کشور جهان که در جذب گردشگر از رشد بالا برخوردار بوده‌اند، در رتبه پانزدهم قرار داده است.[viii]


ترجمه از زبان فرانسه در مرحله بعد قرار گرفته است. تعداد مراكز نشر لبناني كه در مجموعه آثار منتشر شده آنها كتب ترجمه شده از زبان فرانسه قرار دارد، 1،58% از جامعه آماري مذكور را تشكيل مي‌دهند. از اين تعداد 6،65% از اين مراكز، 20% از كل انتشارات را به كتب ترجمه شده از زبان فرانسه اختصاص داده‌اند (پيشين، 141و142).
لبنان از مجموعه‌ای قابل توجه از جاذبه‌‌های گردشگری برخوردار است که ذیلاً مهم‌ترین آن‌ها به‌طور خلاصه معرفی می‌گردند:


به استناد بررسي ياد شده در مجموع، 2/27% ازمراکزنشر جامعه آماري، به زبانهاي عربي، انگليسي و فرانسه، همچنين 9،12% به زبانهاي عربي و انگليسي و 3،10% به زبانهاي عربي و فرانسه آثاری رامنتشر كرده‌اند (پيشين، 123).
=== [[آثار فرهنگی، تاريخی و طبيعی ثبت شده لبنان در ميراث جهانی]] ===


'''صادرات كتاب'''
==== بعلبک ====
[[پرونده:بعلبک لبنان1.jpg|بندانگشتی|بعلبک لبنان - برگرفته از سایت - tripadvisor - قابل بازیابی از: https://en.tripadvisor.com.hk/ShowUserReviews-g295421-d555755-r648523785-Temples_of_Baalbek-Baalbeck_Bekaa_Governorate.html]]
مهم‌ترین مجموعه تاریخی لبنان است که تاریخ آن به دوره حضور رومی‌ها در این سرزمین باز‌می‌گردد. گفته می‌شود ساخت این مجموعه که شامل سه معبد است در طول بیش از سه قرن تکمیل شده است. معبد بزرگ با نام ژوپیتر در دوره امپراطوری اگوستوس در اواخر قرن اول قبل از میلاد آغاز و پس از حدود نیم قرن در اواخر دوره امپراطوری نرون به پایان رسیده است. تالار بزرگ وابسته به آن و نیز معبد باخوس که کوچکتر است در قرن دوم میلادی ساخته شد. معبد ونوس (زهره) و تالار شش ضلعی نیز در نیمه‌‌های قرن سوم برپا شد. با رسمی شدن دین مسیح در سال 313، به دستور امپراطور کنستانتین بزرگ، ادامه ساخت و ساز در این مجموعه از جمله تزئینات، نقاشی‌ها و کنده‌‌کاری‌ها متوقف شد. در اواخر همین قرن به دستور امپراطور تئودوسیوس با تعطیل کردن معابد مجموعه، کلیسایی در محل تالار بزرگ ساخته شد. بجز این مجموعه باستانی، آثار تاریخی دیگری در بعلبک وجود دارد که از جمله آن‌ها مسجد بزرگ اموی است. این مسجد در اوایل حکومت اموی بر ویرانه‌‌های کلیسای یوحنا از دوره بیزانس ساخته شده است.


كتاب، قلم اساسي در ميان صادرات محصولات فرهنگي لبنان است. تا پيش از جنگ داخلي، اين كشور مركز چاپ و نشر و صادرات كتاب به كشورهاي عرب بود؛ به گونه‌اي كه بين سالهاي 1957 و 1961 حدود 80% از كتب توليد شده به بازار كتاب كشورهاي عرب و به ويژه عراق، كشورهاي شمال آفريقا، سوريه، اردن و كشورهاي عرب حوزه خليج فارس صادر شد (هاشم ، 54). پس از جنگ اما به دلائل گوناگون از جمله تحول صنعت چاپ و نشر در مصر، از دست رفتن بازار كتاب عراق و الجزائر كه دو بازار عمده كتابهاي چاپ لبنان بودند (حمود ،2003، 114) و مهمتر از آن، جهاني شدن بازار كتاب و البته مشكلات اقتصادي، اين مركزيت از ميان رفت.
==== صور ====
موزه‌ای از آثار باستانی و تاریخی متنوع است. کاوش‌های باستان‌ شناسی که از حدود 60 سال پیش آغاز گردید، منجر به کشف آثاری در این شهر شد که به استناد آن‌ها، شهر صور از سوی سازمان یونسکو در سال 1979 در فهرست محوطه‌‌های میراث جهانی به ثبت رسید. آثار باستانی این شهر در سه بخش قابل مشاهده است: در بخش اول که عموماً به دوره رومی و بیزانس باز می‌گردد، مجموعه‌‌های مسکونی، حمام‌‌های عمومی، مجموعه‌‌های ورزشی و خیابان‌هایی با ایوان‌های جانبی و کف موزاییکی به چشم می‌خورد. برخی آثار باقیمانده از بندرگاه مورد استفاده فینقی‌ها و مصری‌ها نیز در این بخش قرار دارد. در بخش دوم که به دوره صلیبی‌ها باز می‌گردد، عمدتاً آثار باقیمانده از کلیسای صلیبی صور است که ستون‌هایی از گرانیت مرمر و سنگ در آن به کار رفته است. در اطراف کلیسا نیز شبکه‌ای از راه‌ها و اماکن مسکونی قرار داشته است که تاریخ آن به دوره رومی و بیزانس باز می‌گردد. بخش سوم مجموعه باستانی شهر صور شامل یک خیابان غربی شرقی است که شهر را به حومه شرقی آن متصل می‌کرده است. این خیابان نیز در دوره رومی ساخته شده است و در دوره بیزانس بازسازی شده است. دو سوی این خیابان را ایوان‌‌هایی پوشانده‌ اند و در اطراف آن نیز گورستان وسیعی قرار دارد که شامل مجموعه‌ای از تابوت‌‌های تشریفاتی و سنگ مرمری و آهکی، سنگ‌‌های تزیینی و پیکر‌هایی با اشکال و تزیینات و کنده‌‌کاری است. این گورستان از قرن دوم تا قرن 6 میلادی مورد استفاده بوده است. در جنوب این گورستان میدان اسب سواری رومیان قرار داشته است که طول آن 480 متر و گنجایش 2000 تماشاچی را داشته است.


عليرغم آن، از آنجا كه كتابهاي چاپ شده در اين كشور به لحاظ كيفيت چاپ و تنوع موضوعات همچنان در جايگاه مناسبي قرار دارند، در بسياري از كشورهاي عرب مخاطبان خود را دارد و درصد بالائي از توليد كتاب لبنان به اين كشورها صادر مي‌شود. يكي از راههاي اصلي صادرات كتاب، شركت در نمايشگاههاي بين‌‌المللي كتاب است. بيشترين فروش ناشران لبناني از طريق شركت در اينگونه نمايشگاهها در كشورهاي عرب است. براساس بررسيهاي عدنان حمود، از ميان 77 مركز نشر جامعه آماري مورد بررسي، 71 مركز در نمايشگاههاي كتاب كشورهاي عرب شركت مي‌كنند. همچنين، 21 مركز نشر در ديگر نمايشگاههاي بين‌المللي كتاب مشاركت دارند (پيشين173-171). اولويت يكم بيشتر مراكز نشر لبناني، نمايشگاههاي كتاب شارجه، قاهره، رياض، دمشق و كويت بوده است.
علاوه بر مناطق باستانی و تاریخی فوق، آثار دیگری همچون کاروانسرایی از دوره عثمانی، مسجد قدیمی شیعیان با دو گنبد و ساختمانی زیبا، محله مسکونی مسیحیان با مهندسی و فضای سنتی، در این شهر مشاهده می‌شود.


==== عنجر ====
[[پرونده:عنجر لبنان.jpg|بندانگشتی|عنجر_لبنان - برگرفته از سایت enjoylebanon - قابل بازیابی از: https://enjoylebanon.co/tour/17/anjar-rayak-wine-tasting]]
شهر تاریخی عنجر در دشت بقاع قرار دارد و آثاری از دوره اموی در آن مشاهده می‌شود. بنای آن توسط معمارانی از بیزانس و [[سوریه]] ساخته شده است. در بنای ساختمان‌ها از ستون‌ها و پایه‌‌ها و سرستون‌هایی باقیمانده از دوره رومی‌ها و بیزانس که در اطراف آن کشف شده بود، استفاده شده است. این شهر پس از مرگ ولید بن عبدالملک مؤسس آن، توسط مروان دوم در سال 744 تخریب شد و طی قرون متوالی به مخروبه‌ ای میان باتلاق‌ها تبدیل شده بود. در سال 1943 در پی کاوش‌هایی که صورت گرفت این مجموعه تاریخی شناسایی و نسبت به ترمیم آن اقدام شد. شهر تاریخی عنجر با مساحتی حدود صد هزار متر مربع به شکل مستطیل و با دیوار‌هایی به ارتفاع 7 متر و ضخامت 2 متر و نیز 36 برج، به سبک مهندسی معمول در دوره بیزانس ساخته شده است. از جمله ویژگی‌های این نوع مهندسی، سبکی و انعطاف‌پذیری در برابر زلزله است. دو خیابان اصلی که در وسط شهر یکدیگر را قطع و آن را به 4 بخش تقسیم می‌کنند و نیز 600 باب مغازه که در دو سوی خیابان‌های اصلی قرار گرفته و شبکه هدایت آب‌های پسماند، دو کاخ بزرگ و کوچک، مسجد و خانه‌‌های مسکونی و حمام‌های شهر از جمله آثار دیدنی این شهر تاریخی هستند. این شهر در سال 1984 در فهرست محوطه‌‌های میراث فرهنگ جهانی ثبت شده است.


==== جبیل ====
در شمال بیروت بر ساحل مدیترانه قرار دارد و یکی از شهر‌های قدیمی جهان است که تاریخ آن به اواخر هزاره ششم پیش از میلاد باز می‌گردد. نام فنیقی آن بیبلوس و آثار باستانی آن عمدتاً پس از جنگ جهانی اول و در پی کاوش‌های باستان‌ شناسان شناخته شد و ارتباط تمدنی آن را با [[مصر]] فرعونی نمایان ساخت. آثار بسیاری از تاریخ چند هزار ساله این شهر در معرض دید قرار دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: بقایای دروازه شهر مربوط به هزاره سوم ق.م، بقایای دیوار شهر که پیش از سال 2700 ق.م ساخته شده است، بقایای اماکن مسکونی مربوط به اواخر هزاره چهارم ق.م. بقایای معبد بزرگ مربوط به هزاره سوم ق.م، شامل برخی اتاق‌های وسیع و سقف‌ها و ستون‌های آن‌ها، در بقایای معبد بزرگ که سال ساخت آن 2700 ق.م. بوده است. گورستان پادشاهی از هزاره سوم ق.م. با 9 فقره چاه حفر شده در دل صخره که در جنب هر چاه اتاقی ساخته شده و درون هر اتاق سنگ قبر پادشاه قرار دارد که مشهورترین آن‌ها سنگ نوشته قبر حیرام است و گفته می‌شود یکی از قدیمی‌ترین متون مکتوب با الفبای فنیقی است. همچنین در کاوش‌های صورت گرفته، بقایای دیوار قلعه ایرانی‌ها در کنار دیوار قدیمی کشف شد که نشان می‌دهد این شهر در نقشه دفاعی ایرانی‌ها در شرق دریای مدیترانه در روزگار حضور در این منطقه از چه جایگاهی برخوردار بوده است. آثار تاریخی این شهر نیز در فهرست میراث فرهنگی جهانی ثبت شده است.


'''گردشگري بين‌المللي*'''
==== طرابلس ====
شهر طرابلس در شمال [[لبنان]] با قدمتی چند هزار ساله، آثار قدیمی بسیاری شامل مساجد، مدارس، حمام‌ها و کاروانسرا‌ها را در خود جای داده است که بیشتر آن‌ها مربوط به دوره صلیبی و مملوکی است. مهم‌ترین آثار تاریخی طرابلس عبارتند از: بنای قلعه که بنای آن به دوره صلیبی بازمی‌گردد که در ورودی شهر قرار دارد و از قلعه‌‌های کم‌نظیر در شرق است. در دورن قلعه آثار بنا‌های متعددی وجود دارد که از جمله آن‌ها بقایای کلیسای صلیبی و برج بلند میان قلعه است. در دوره مملوکی و عثمانی برخی تغییرات و اصلاحات در این قلعه صورت گرفته است. کلیسای قدیس یوحنا که دارای معماری بدیعی است و در گورستان مارونی‌ها بر روی تپه مشهور به '''ابی اسمر''' قرار گرفته است، یکی از آن‌هاست. مسجد بزرگ المنصوری یکی دیگر از آثار تاریخی طرابلس است که در دوره مملوکی در محل کلیسای بزرگ صلیبی‌ها ساخته شد و دارای صحن وسیع با ایوان‌های اطراف و تزییناتی به سبک رومی است. خانقاه نیز در نیمه دوم قرن 15 ساخته شده و ساختمان آن در نوع خود بی‌نظیر است. این خانقاه در گذشته محل اقامت زهاد و عبادتگاه آنان بوده است. مدارس المشهد، العمریة و العجمیة، حمام النوری، خان الصابون، جامع العطار و جامع المعلق، خان العسکر، برج السباع و بازار سوق الحراج از جمله آثار تاریخی شهر طرابلس به شمار می‌روند.


لبنان عليرغم مساحت كم، با دارا بودن مناظر طبيعي زيبا، آب و هواي معتدل و اماكن تاريخي متعدد يكي از جذاب‌ترين كشورهاي منطقه و جهان براي گردشگري است. صنعت گردشگري از سالهاي پس از استقلال همواره منبع عمده درآمد اين كشور بوده است. ورود گردشگران خارجي به لبنان طي اين سالها همواره روند صعودي داشته است، به گونه‌اي كه آمار كمتر از صد هزار نفر در سال 1951 به حدود 000/500/1 نفر گردشگر در سال 1974 رسيد. جنگ داخلي اما خسارتهاي سنگين بر زيرساختهاي صنعت گردشگري اين كشور وارد ساخت و پس از جنگ نيز بازسازي زيرساختها و احياي صنعت گردشگري همچون فرودگاه بين‌المللي بيروت، هتلها و اماكن پذيرائي، مناطق گردشگري و تفريحي و برقراري امنيت، ورود گردشگران به ويژه از كشورهاي عرب، كم و بيش رونق گرفت.
==== صیدا ====
[[پرونده:صیدا لبنان.jpg|بندانگشتی|صیدا_لبنان - برگرفته از سایت enjoylebanon - قابل بازیابی از: https://enjoylebanon.co/tour/30/sidon-tyre-eshmoun]]
این شهر که در جنوب [[لبنان]] قرار دارد، یکی از قدیمی‌ترین شهر‌های ساحلی [[لبنان]] است. از جمله آثار تاریخی آن قلعه دریایی است که بنای آن به قرن 13 و دوره صلیبی باز می‌گردد و بر روی جزیره کوچکی بنا گردیده که با یک پل سنگی به ساحل وصل شده است. مسجد کوچکی نیز در نزدیکی کلیسای موجود در قلعه در دوره عثمانی ساخته شده است. قلعه ساحلی صلیبی‌ها که بر بلندای تپه مشرف بر بخش جنوبی شهر قرار گرفته است، در دوره امارت فخرالدین دوم در قرن 17 مرمت شد. بازار‌های قدیمی صیدا همچنان شکل سنتی خود را با کوچه‌ها، مغازه‌ها و حرفه‌‌های موروثی خود حفظ کرده است. خان الافرنج از جمله کاروانسرا‌هایی است که توسط امیر فخرالدین دوم برای پذیرایی از تجار غربی در دو طبقه بنا کرد و تا قرن 19 مرکز فعالیت‌های تجاری بوده است.  این بنای تاریخی سپس به محل اقامت کنسول فرانسه تبدیل شد و مدتی نیز مرکز فعالیت تبشیری فرقه فرنسیسکان شد و امروز به مرکز فرهنگی فرانسه در جنوب لبنان تبدیل شده است. از دیگر آثار دیدنی این شهر، بازار‌های قدیمی، مسجد العمری الکبیر، گورستان باستانی مربوط به دوره رومی و بیزانس و بندرگاه قدیمی است.


آمارهاي موجود نشان مي‌دهد كه در 6 ماه اول سال 2009، ميزان ورود گردشگران خارجي به لبنان به 000/500/1 نفر رسيد كه نسبت به ماه مشابه در سال قبل 26،46% و نسبت به سال 2007، 64،87% افزايش داشته است كه  4،42% از آنان عرب، 1،24% آسيائي، 1،14% اروپائي و 1،13% آمريكائي بوده‌‍‌اند.
==== بیت الدین ====
کاخ بیت‌الدین نمونه‌ای از معماری قرن 19 است که توسط امیر بشیر شهابی در طول 30 سال ساخته شد. درب مرمرین و مرصع و نیز آستانه آیینه کاری شده، به آن جلوه‌ای خاص بخشیده است. کاخ دارای سه بخش بیرونی، میانی و داخلی است. دروازه ورودی آن به دلیل تزیینات چشمگیر از جمله زیباترین آثار معماری باقیمانده از آن دوره است. در ساخت گرمابه‌‌های این کاخ که از زیبایی و معماری منحصر بفردی برخوردارند از مهندسی سنتی رومی استفاده شده است. در اطراف و نزدیک کاخ بیت‌الدین چندین مکان تاریخی دیدنی دیگر وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها شهرک دیرالقمر است.


گزارش سازمان جهاني گردشگري، ميزان ورود جهانگرد به لبنان در 7 ماه اول سال 2009 را بالاترين ميزان ورود گردشگر ثبت كرده و اين كشور را در ميان 165 كشور جهان كه در جذب گردشگر از رشد بالا برخوردار بوده‌اند، در رتبه پانزدهم قرار داده است. **
==== بیروت ====
در پایتخت [[لبنان]] نیز مجموعه‌ای از آثار باستانی و تاریخی قرار دارد که مهم‌ترین آن‌ها آثار باقیمانده از دوره رومی و بیزانس و برخی نیز از دوره عثمانی است که از جمله آن‌ها مجموعه 5 ستون، حمام‌های رومی، مجموعه‌ 4 ستون، مسجد بزرگ عمری، مسجد امیر منذر تنوحی، سرای بزرگ، بیمارستان نظامی و برج ساعت است. منطقه بازسازی شده در مرکز این شهر نیز از جمله اماکن دیدنی است.


لبنان از مجموعه‌اي قابل توجه از جاذبه‌هاي گردشگري برخوردار است كه ذيلاً مهمترين آنها بطور خلاصه معرفي مي‌گردند:
==== اماکن طبیعی و تفریحی ====
[[پرونده:ارزشوف.jpg|بندانگشتی|ارزشوف - برگرفته از سایت alafdalnews - قابل بازیابی از: https://alafdalnews.com/post.php?post_id=122810]]
مجموعه‌ای از بیشه‌زار‌ها و مناطق طبیعی حفاظت شده در این کشور وجود دارد که از جاذبه‌‌های گردشگری بسیاری برخوردارند. منطقه طبیعی ارزشوف که یکی از بزرگترین مناطق طبیعی حفاظت شده [[لبنان]] است با 550 کیلومتر مربع وسعت، 25% از جنگل‌های سرو را در خود جای داده است. حرش اهدن، دومین منطقه طبیعی حفاظت شده در شمال است که در ارتفاع 1300 تا 1950 متری از سطح دریا قرار گرفته و شامل 35 نوع از درختان خانواده کاج و برخی نباتات کمیاب و نیز چشمه‌‌های سرشار از آب است. جزر النخیل در نزدیکی ساحل طرابلس، مجموعه‌ای از جزایر کوچک است که به لحاظ وجود انواع ماهی و پرنده‌‌های دریایی و برخی نباتات کمیاب همچون زنبق دریایی مورد توجه گردشگرانی است که به اینگونه محیط‌‌های طبیعی علاقمندند. جنگل سرو در منطقه بشری نیز دارای قدیمی‌ترین درختان کاج است و 375 درخت از آن‌ها عمری صدها ساله دارند و از جمله آن‌ها، 4 درخت، 35 متر ارتفاع و 12 تا 14 متر [[قطر]] دارند.


'''بعلبك:''' مهمترين مجموعه تاريخي لبنان است كه تاريخ آن به دوره حضور روميها در اين سرزمين بازمي‌گردد. گفته مي‌شود ساخت اين مجموعه كه شامل سه معبد است در طول بيش از سه قرن تكميل شده است. معبد بزرگ با نام ژوپيتر در دوره امپراطوري اگوستوس در اواخر قرن اول قبل از ميلاد آغاز و پس از حدود نيم قرن در اواخر دوره امپراطوري نرون به پايان رسيده است. تالار بزرگ وابسته به آن و نيز معبد باخوس كه كوچكتر است در قرن دوم ميلادي ساخته شد. معبد ونوس (زهره) و تالار شش ضلعي نيز در نيمه‌هاي قرن سوم برپا شد. با رسمي شدن دين مسيح در سال 313، به دستور امپراطور كنستانتين بزرگ، ادامه ساخت و ساز در اين مجموعه از جمله تزئينات، نقاشي‌ها و كنده‌‌كاريها متوقف شد. در اواخر همين قرن به دستور امپراطور تئودوسيوس با تعطيل كردن معابد مجموعه، كليسائي در محل تالار بزرگ ساخته شد.  بجز اين مجموعه باستاني، آثار تاريخي ديگري در بعلبك وجود دارد كه از جمله آنها مسجد بزرگ اموي است. اين مسجد در اوائل حكومت اموي بر ويرانه‌هاي كليساي يوحنا از دوره بيزانس ساخته شده است.
سواحل زیبای مدیترانه به ویژه جونیه، منطقه حفاظت شده ساحلی صور، وادی قادیشا یا دره مقدس که روزگاری پناهگاه زاهدان و عابدان مسیحی بوده است و نیز غار جعیتا که یکی از زیباترین غار‌های آهکی جهان است از جمله ده‌ها جاذبه گردشگری و تفریحی این کشور است.<ref>صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: [https://alhoda.ir موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، ص. 159-178.</ref>


'''صور:''' موزه‌اي از آثار باستاني و تاريخي متنوع است. كاوشهاي باستان‌شناسي كه از حدود 60 سال پيش آغاز گرديد، منجر به كشف آثاري در اين شهر شد كه به استناد آنها، شهر صور از سوي سازمان يونسكو در سال 1979 در فهرست محوطه‌هاي ميراث جهاني به ثبت رسيد. آثار باستاني اين شهر در سه بخش قابل مشاهده است: در بخش اول كه عموماً به دوره رومي و بيزانس باز مي‌گردد، مجموعه‌هاي مسكوني، حمام‌هاي عمومي، مجموعه‌هاي ورزشي و خيابانهائي با ايوانهاي جانبي و كف موزائيكي به چشم مي‌خورد. برخي آثار باقيمانده از بندرگاه مورد استفاده فينقيها و مصريها نيز در اين بخش قرار دارد. در بخش دوم كه به دوره صليبي‌ها باز مي‌گردد، عمدتاً آثار باقيمانده از كليساي صليبي صور است كه ستونهائي از گرانيت مرمر و سنگ در آن به كار رفته است. در اطراف كليسا نيز شبكه‌اي از راهها و اماكن مسكوني قرار داشته است كه تاريخ آن به دوره رومي و بيزانس باز مي‌گردد. بخش سوم مجموعه باستاني شهر صور شامل يك خيابان غربي شرقي است كه شهر را به حومه شرقي آن متصل مي‌كرده است. اين خيابان نيز در دوره رومي ساخته شده است و در دوره بيزانس بازسازي شده است. دوسوي اين خيابان را ايوانهائي پوشانده‌اند و در اطراف آن نيز گورستان وسيعي قرار دارد كه شامل مجموعه‌اي از تابوتهاي تشريفاتي و سنگ مرمري و آهكي، سنگهاي تزئيني و پيكرهائي با اشكال و تزئينات و كنده‌‌كاري است. اين گورستان از قرن دوم تا قرن 6 ميلادي مورد استفاده بوده است. در جنوب اين گورستان ميدان اسب سواري روميان قرار داشته است كه طول آن 480 متر و گنجايش 2000 تماشاچي را داشته است.
== نیز نگاه کنید به ==
[[نظام فرهنگی روسیه]]؛ [[نظام فرهنگی چین]]؛ [[نظام فرهنگی تونس]]؛ [[نظام فرهنگی کوبا]]؛ [[نظام فرهنگی مصر]]؛ [[نظام فرهنگی کانادا]]؛ [[نظام فرهنگی افغانستان]]؛ [[نظام فرهنگی سودان]]؛ [[نظام فرهنگی اردن]]؛ [[نظام فرهنگی ساحل عاج]]؛ [[نظام فرهنگی مالی]]؛ [[نظام فرهنگی ژاپن]]؛ [[نظام فرهنگی تایلند]]؛ [[نظام فرهنگی آرژانتین]]؛ [[نظام فرهنگی قطر]]؛ [[نظام فرهنگی فرانسه]]؛ [[نظام فرهنگی اسپانیا]]؛ [[نظام فرهنگی اتیوپی]]؛ [[نظام فرهنگی سوریه]]؛ [[نظام فرهنگی سیرالئون]]؛ [[نظام فرهنگی سنگال]]؛ [[نظام فرهنگی اوکراین]]؛ [[نظام فرهنگی زیمبابوه]]؛ [[نظام فرهنگی تاجیکستان]]؛ [[نظام فرهنگی قزاقستان]]؛ [[نظام فرهنگی سریلانکا]]؛ [[نظام فرهنگی بنگلادش]]؛ [[نظام فرهنگی گرجستان]]


علاوه بر مناطق باستاني و تاريخي فوق، آثار ديگري همچون كاروانسرائي از دوره عثماني، مسجد قديمي شيعيان با دو گنبد و ساختماني زيبا، محله مسكوني مسيحيان با مهندسي و فضاي سنتي، در اين شهر مشاهده مي‌شود.
== پاورقی ==
<small>[i] در معرفی مراکز فرهنگی غیردولتی لبنان همچنین از منبع زیر استفاده شده است:</small>


'''عنجر:''' شهر تاريخي عنجر در دشت بقاع قرار دارد و آثاري از دوره اموي در آن مشاهده مي‌شود. بناي آن توسط معماراني از بيزانس و سوريه ساخته شده است. در بناي ساختمانها از ستونها و پايه‌ها و سرستونهائي باقيمانده از دوره رومیها و بيزانس كه در اطراف آن كشف شده بود، استفاده شده است. اين شهر پس از مرگ وليد بن عبدالملك مؤسس آن، توسط مروان دوم در سال 744 تخريب شد و طي قرون متوالي به مخروبه‌اي ميان باتلاقها تبديل شده بود. در سال 1943 در پي كاوشهائي كه صورت گرفت اين مجموعه تاريخي شناسائي و نسبت به ترميم آن اقدام شد. شهر تاريخي عنجر با مساحتي حدود صد هزار متر مربع به شكل مستطيل و با ديوارهائي به ارتفاع 7 متر و ضخامت 2 متر و نيز 36 برج، به سبك مهندسي معمول در دوره بيزانس ساخته شده است. از جمله ويژگيهاي اين نوع مهندسي، سبكي و انعطاف‌پذيري در برابر زلزله است. دو خيابان اصلي كه در وسط شهر يكديگر را قطع و آن را به 4 بخش تقسيم مي‌كنند و نيز 600 باب مغازه كه در دو سوي خيابانهاي اصلي قرار گرفته و شبكه هدايت آبهاي پسماند، دو كاخ بزرگ و كوچك، مسجد و خانه‌هاي مسكوني و حمامهاي شهر از جمله آثار ديدني اين شهر تاريخي هستند. اين شهر در سال 1984 در فهرست محوطه‌هاي ميراث فرهنگ جهاني ثبت شده است.
<small>اطلاعات  میدانی نگارنده</small>


'''جبيل:''' در شمال بيروت بر ساحل مديترانه قرار دارد و يكي از شهرهاي قديمي جهان است كه تاريخ آن به اواخر هزاره ششم پيش از ميلاد باز مي‌گردد. نام فنيقي آن بيبلوس و آثار باستاني آن عمدتاً پس از جنگ جهاني اول و در پي كاوشهاي باستان‌شناسان شناخته شد و ارتباط تمدني آن را با [[مصر]] فرعوني نمايان ساخت. آثار بسياري از تاريخ چند هزار ساله اين شهر در معرض ديد قرار دارد كه برخي از مهمترين آنها عبارتند از بقاياي دروازه شهر مربوط به هزاره سوم ق.م، بقاياي ديوار شهر كه پيش از سال 2700 ق.م ساخته شده است، بقاياي اماكن مسكوني مربوط به اواخر هزاره چهارم ق.م. بقاياي معبد بزرگ مربوط به هزاره سوم ق.م، شامل برخي اتاقهاي وسيع و سقفها و ستونهاي آنها، در بقاياي معبد بزرگ كه سال ساخت آن 2700 ق.م. بوده است. گورستان پادشاهي از هزاره سوم ق.م. با 9 فقره چاه حفر شده در دل صخره كه در جنب هر چاه اتاقي ساخته شده و درون هر اتاق سنگ قبر پادشاه قرار دارد كه مشهورترين آنها سنگ نوشته قبر حيرام است و گفته مي‌شود يكي از قديمي‌ترين متون مكتوب با الفباي فنيقي است. همچنين در كاوشهاي صورت گرفته، بقاياي ديوار قلعه ايرانيها در كنار ديوار قديمي كشف شد كه نشان مي‌دهد اين شهر در نقشه دفاعي ايرانيها در شرق درياي مديترانه در روزگار حضور در اين منطقه از چه جايگاهي برخوردار بوده است. آثار تاريخي اين شهر نيز در فهرست ميراث فرهنگي جهاني ثبت شده است.
<small>[ii] شورای فرهنگی جنوب لبنان</small>


'''طرابلس:''' شهر طرابلس در شمال لبنان با قدمتي چند هزار ساله، آثار قديمي بسياري شامل مساجد، مدارس، حمامها و كاروانسراها را در خود جاي داده است كه بيشتر آنها مربوط به دوره صليبي و مملوكي است. مهمترين آثار تاريخي طرابلس عبارتند از: بناي قلعه كه بناي آن به دوره صليبي بازمي‌گردد كه در ورودي شهر قرار دارد و از قلعه‌هاي كم‌نظير در شرق است. در دورن قلعه آثار بناهاي متعددي وجود دارد كه از جمله آنها بقاياي كليساي صليبي و برج بلند ميان قلعه است. در دوره مملوكي و عثماني برخي تغييرات و اصلاحات در اين قلعه صورت گرفته است. كليساي قديس يوحنا كه داراي معماري بديعي است و در گورستان مارونيها بر روي تپه مشهور به '''ابي اسمر''' قرار گرفته است ،يكي از آنهاست. مسجد بزرگ المنصوري يكي ديگر از آثار تاريخي طرابلس است كه در دوره مملوكي در محل كليساي بزرگ صليبي‌ها ساخته شد و داراي صحن وسيع با ايوانهاي اطراف و تزئيناتي به سبك رومي است. خانقاه نيز در نيمه دوم قرن 15 ساخته شده و ساختمان آن در نوع خود بي‌نظير است. اين خانقاه در گذشته محل اقامت زهاد و عبادتگاه آنان بوده است. مدارس المشهد، العمرية و العجمية، حمام النوري، خان الصابون، جامع العطار و جامع المعلق، خان العسكر، برج السباع و بازار سوق الحراج از جمله آثار تاريخي شهر طرابلس به شمار مي‌روند.
<small>[iii] جنبش فرهنگی، انطلیاس</small>


<small>[iv] انجمن اندیشه پیشرو</small>


'''صيدا:''' اين شهر كه در جنوب لبنان قرار دارد، يكي از قديمي‌ترين شهرهاي ساحلي لبنان است. از جمله آثار تاريخي آن قلعه دريائي است كه بناي آن به قرن 13 ودوره صليبي باز مي‌گردد و بر روي جزيره كوچكي بنا گرديده كه با يك پل سنگي به ساحل وصل شده است. مسجد كوچكي نيز در نزديكي كليساي موجود در قلعه در دوره عثماني ساخته شده است. قلعه ساحلي صليبيها كه بر بلنداي تپه مشرف بر بخش جنوبي شهر قرار گرفته است، در دوره امارت فخرالدين دوم در قرن 17 مرمت شد. بازارهاي قديمي صيدا همچنان شكل سنتي خود را با كوچه‌ها، مغازه‌ها و حرفه‌هاي موروثي خود حفظ كرده است. خان الافرنج از جمله كاروانسراهائي است كه توسط امير فخرالدين دوم براي پذيرائي از تجار غربي در دو طبقه بنا كرد و تا قرن 19 مركز فعاليتهاي تجاري بوده است.  اين بناي تاريخي سپس به محل اقامت كنسول فرانسه تبديل شد و مدتي نيز مركز فعاليت تبشيري فرقه فرنسيسكان شد و امروز به مركز فرهنگي فرانسه در جنوب لبنان تبديل شده است. از ديگر آثار ديدني اين شهر، بازارهاي قديمي، مسجد العمري الكبير، گورستان باستاني مربوط به دوره رومي و بيزانس و بندرگاه قديمي است.
<small>[v] جنبش فرهنگی در لبنان</small>


'''بيت الدين:''' كاخ بيت‌الدين نمونه‌اي از معماري قرن 19 است كه توسط امير بشير شهابي در طول 30 سال ساخته شد. درب مرمرين و مرصع و نيز آستانه آئينه كاري شده، به آن جلوه‌اي خاص بخشيده است. كاخ داراي سه بخش بيروني، مياني و داخلي است. دروازه ورودي آن به دليل تزئينات چشمگير از جمله زيباترين آثار معماري باقيمانده از آن دوره است. در ساخت گرمابه‌هاي اين كاخ كه از زيبائي و معماري منحصر بفردي برخوردارند از مهندسي سنتي رومي استفاده شده است.
<small>[vi]  انجمن فرهنگی، طرابلس</small>


در اطراف و نزديك كاخ بيت‌الدين چندين مكان تاريخي ديدني ديگر وجود دارد كه مهمترين آنها شهرك ديرالقمر است.
<small>[vii] نکته مهم آن که افزایش و کاهش میزان گردشگر به [[لبنان]]، ارتباط مستقیم با شرایط سیاسی کشور و تهدیدات اسراییل دارد. با گسترش دامنه اختلافات و به ویژه بروز درگیری‌ها و تشنجات، این میزان کاهش و در شرایط بحرانی و ناامنی به نقطه توقف می‌رسد و در شرایط آرامش کشور و برقراری امنیت، روند صعودی را پیش می‌گیرد.</small>


'''بيروت:''' در پايتخت لبنان نيز مجموعه‌اي از آثار باستاني و تاريخي قرار دارد كه مهمترين آنها آثار باقيمانده از دوره رومي و بيزانس و برخي نيز از دوره عثماني است كه از جمله آنها مجموعه 5 ستون، حمامهاي رومي، مجموعه‌ 4 ستون، مسجد بزرگ عمري، مسجد امير منذر تنوحي، سراي بزرگ، بيمارستان نظامي و برج ساعت است.منطقه بازسازی شده درمرکزاین شهرنیز ازجمله اماکن دیدنی است.
== کتابشناسی ==
 
<references />
'''اماكن طبيعي و تفريحي'''
[[رده:فرهنگ و نظام فرهنگی]]
 
مجموعه‌اي از بيشه‌زارها  و مناطق طبيعي حفاظت شده در اين كشور وجود دارد كه از جاذبه‌هاي گردشگري بسياري برخوردارند. منطقه طبيعي '''ارزشوف''' كه يكي از بزرگترين مناطق طبيعي حفاظت شده لبنان است با 550 كيلومتر مربع وسعت، 25% از جنگلهاي سرو را در خود جاي داده است. '''حرش اهدن'''، دومين منطقه طبيعي حفاظت شده در شمال است كه در ارتفاع 1300 تا 1950 متري از سطح دريا قرار گرفته و شامل 35 نوع از درختان خانواده كاج و برخي نباتات كمياب و نيز چشمه‌هاي سرشار از آب است. '''جزر النخيل''' در نزديكي ساحل طرابلس، مجموعه‌اي از جزاير كوچك است كه به لحاظ وجود انواع ماهي و پرنده‌هاي دريائي و برخي نباتات كمياب همچون زنبق دريائي مورد توجه گردشگراني است كه به اينگونه محيط‌هاي طبيعي علاقمندند.'''جنگل سرو''' در منطقه بشري نيز داراي قديمي‌ترين درختان كاج است و 375 درخت از آنها عمري صدها ساله دارند و از جمله آنها، 4 درخت، 35 متر ارتفاع و 12 تا 14 متر قطر دارند.
 
'''سواحل زيباي مديترانه''' به ويژه '''جونيه'''، منطقه حفاظت شده ساحلي '''صور'''، '''وادي قاديشا''' يا دره مقدس كه روزگاري پناهگاه زاهدان و عابدان مسيحي بوده است و نيز '''غار جعيتا''' كه يكي از زيباترين غارهاي آهكي جهان است از جمله دهها جاذبه گردشگري و تفريحي اين كشور است.
----* در معرفي مراكز فرهنگي غيردولتي لبنان از منابع زير استفاده شده است:
 
1- المؤسسات و الهيئات الثقافية غيرالحكومية في لبنان، 2010،رايزني فرهنگي ج.ا.ايران، بيروت
 
2- وب سايت باشگاه فرهنگ عرب (النادي الثقافي العربي) به آدرس: www-arabcalturclub.com
 
3- اطلاعات  ميداني نگارنده
 
<nowiki>*</nowiki> شوراي فرهنگي جنوب لبنان
 
<nowiki>**</nowiki> جنبش فرهنگي، انطلياس
 
<nowiki>*</nowiki> انجمن انديشه پيشرو
 
<nowiki>**</nowiki> جنبش فرهنگي در لبنان
 
<nowiki>*</nowiki> انجمن فرهنگي، طرابلس
 
'''*-'''در ارائه اطلاعات و آمار بخش گردشگري از وب سايت وزارت گردشگري لبنان به آدرس: www.lebanon - tourism.gov.lb استفاده شده است.
 
'''**-'''نكته مهم آن كه افزايش و كاهش ميزان گردشگر به لبنان، ارتباط مستقيم با شرايط سياسي كشور و تهديدات اسرائيل دارد. با گسترش دامنه اختلافات و به ويژه بروز درگيريها و تشنجات، اين ميزان كاهش و در شرايط بحراني و ناامني به نقطه توقف مي‌رسد و در شرايط آرامش كشور و برقراري امنيت ، روند صعودي را پيش مي‌گيرد.

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۰

نظام فرهنگی لبنان - برگرفته از سایت pinterest - قابل بازیابی از: https://www.pinterest.com/pin/189080884336825971/

تنوع فرهنگی در لبنان شاخص عمده شناخت فرهنگ در این کشور است. ریشه تنوع فرهنگی در لبنان از یکسو به دوره‌‌های تاریخی و حضور فرهنگ‌ها و تمدن‌‌های گوناگون در این سرزمین و سپس به وجود طوائف مختلف مذهبی بازمی‌گردد که هر کدام با آداب و سنت‌‌های ویژه خود در طول قرون متمادی در آنجا زیسته‌اند. در تاریخ معاصر لبنان نیز، فعالیت گروه‌‌های تبشیری مسیحی غربی به‌ ویژه از دهه‌‌های اولیه قرن نوزدهم و تأسیس مراکز متعدد آموزشی و فرهنگی، نقش مؤثری در نفوذ و گسترش فرهنگ و آموزه‌‌های غربی در این کشور و دیگر کشور‌های منطقه عربی داشت؛ به گونه‌ای که بیروت نه تنها به مرکز تجاری با اروپا که مرکز اصلی آموزش‌‌های نوین غربی در امپراطوری عثمانی و جایگاه نشر اندیشه‌‌های لیبرالیستی غرب در جهان عرب بود.[۱] گروه‌‌های تبشیری در دوره قیمومیت فرانسه نیز به تحکیم و گسترش فرهنگ غربی و به ویژه فرانسوی اهتمام داشتند. چاپ و نشر کتب آموزشی غربی و تدریس زبان‌‌های اروپایی تا آنجا پیش رفت که در دهه‌‌های میانی قرن بیستم و تا پیش از آغاز جنگ داخلی، بیروت به دلیل وجود دو دانشگاه آمریکایی و قدیس یوسف و تعداد بسیاری از مراکز آموزشی خارجی و محلی که زبان‌‌های اروپایی را تدریس می‌کردند، از بزرگترین مراکز نشر فرهنگ بیگانه در خاورمیانه بود و بدین‌سان پایتخت لبنان به عنوان حلقه اتصال فرهنگی برای انتقال میراث فرهنگی اروپای غربی و آمریکا به شرق عربی شناخته شد.[۲] هر چند مسیحیان بیشترین تأثیر را از آموزش‌های غربی و فعالیت مبلغان اروپایی و آمریکایی داشتند، مسلمانان نیز از امواج فرهنگی غرب چندان دور نماندند؛ به ویژه آن که فعالیت‌های تبلیغی و آموزشی پروتستان‌ها عمدتاً در مناطقی انجام می‌شد که بیشتر ساکنان آن‌ها را مسلمانان و درزی‌ها تشکیل می‌دادند.[۳]

این تنوع آموزشی به تدریج به شکل‌گیری فرهنگی انجامید که مآلاً فضایی آزاد را پدید آورد و بر بستر آن، آزادی‌های سیاسی اجتماعی شکل گرفت. در دهه‌‌های میانی قرن گذشته، به ویژه در سال‌های پس از استقلال، چنین ویژگی‌هایی در کنار نظام اقتصادی آزاد که در کشور‌های عربی همجوار معدوم و یا شبه معدوم بود، لبنان را به مرکزی فرهنگی با زمینه‌‌های مطلوب برای چاپ کتاب و نشریات گوناگون تبدیل کرد که نه تنها در لبنان که در همه کشور‌های عرب و حتی در دیگر کشور‌های منطقه و جهان، خواننده داشت. در این سال‌ها، رونق فعالیت‌های علمی و آموزشی دو دانشگاه آمریکایی و قدیس یوسف و مراکز وابسته، بسیاری از دانشجویان را از کشور‌های منطقه راهی لبنان کرد. همچنین شکل‌گیری مراکز و محافل فکری و ادبی، در افزایش تولید آثار گوناگون در حوزه اندیشه و ادبیات و ترجمه آثار ادبی از زبان‌های اروپایی، تأثیر به‌سزایی داشت. این تنوع فرهنگی و آموزشی علی‌رغم آثار مثبت اشاره شده، از آنجا که وجه غالب آن غربی و مظاهر فرهنگی بیگانه بود، آثار منفی همچون شکل‌گیری تفاوت‌های فرهنگی و شکاف‌های اجتماعی را نیز پدید آورد که مانع از شکل‌گیری وحدت ملی بود و بحران‌های اجتماعی را در پی داشت.

نهادها و سازمان‌های فرهنگی لبنان

در لبنان، هر چند وزارت فرهنگ و وزارت و آموزش عالی مسئولیت رسمی حوزه‌‌های فرهنگ و آموزش‌ را در اختیار دارند، صحنه اصلی فعالیت‌های فرهنگی، همچون مراکز چاپ و نشر، مراکز آموزشی و مراکز فرهنگی عمدتاً در اختیار بخش خصوصی است و حمایت‌های دولتی از چنین فعالیت‌هایی به‌طور محدود صورت می‌گیرد. از مهم‌ترین مراکز، انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگی غیردولتی که سهم عمده‌ای در حوزه فعالیت‌‌های فرهنگی این کشور دارند، می‌توان به این موارد پرداخت:[۴][۵][i]

النادی الثقافی العربی لبنان

النادی الثقافی العربی بیروت - برگرفته از سایت anbaaonline - قابل بازیابی از: https://anbaaonline.com/news/184359

این انجمن فرهنگی که با عنوان باشگاه فرهنگی عرب فعالیت می‌کند، در سال 1944 و تنها چند ماه پس از استقلال این کشور تأسیس و اهداف اولیه آن، مشارکت در حیات فرهنگی جهان عرب و پویایی آن، مشارکت در حیات فرهنگی لبنان و هدایت توانمندی‌‌های علمی، فرهنگی و هنری آن در جهت تحول جامعه و ارتقاء مبانی همبستگی ملی و ایجاد روابط فرهنگی اجتماعی میان لبنانی‌ها، اعلام شد. این انجمن در طول حدود هفت دهه با فعالیت‌‌های گسترده علمی، فرهنگی و انتشاراتی در لبنان و در گستره جهان عرب سهم عمده‌ای در روند فرهنگی لبنان و عرب ایفا کرده است. از جمله مهم‌ترین فعالیت‌‌های علمی و فرهنگی آن، برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌‌هایی در لبنان و در سطح کشور‌های عربی و بحث و گفتگو درباره مسائل اساسی جامعه عرب همچون موضوعات مورد اختلاف گروه‌ها و جریان‌های فکری و سیاسی لبنان، مسئله وحدت و قومیت عربی، دموکراسی، ادبیات، هنر، مسائل اجتماعی و.. بوده است. شاخص‌ترین اقدام باشگاه فرهنگی عرب، برگزاری نمایشگاه عربی و بین‌المللی کتاب بیروت است که از سال 1956 تاکنون همه ساله برگزار می‌شود و به عنوان یکی از رویداد‌های مهم فرهنگی لبنان، مورد استقبال ناشران و علاقمندان کتاب قرار گرفته است. این نمایشگاه از سال 2004 با همکاری اتحادیه ناشران لبنان که پیشتر، نمایشگاه کتاب لبنان را برگزار می‌کرد، به‌طور مشترک برگزار می‌شود. چاپ و انتشار کتاب نیز از جمله فعالیت‌‌های این انجمن فرهنگی است.

المجلس الثقافی للبنان الجنوبی[ii]

مراکز فرهنگی لبنان - برگرفته از سایت palembassy - قابل بازیابی از: https://palembassy-lb.net/_news.php?news_id=10691

یکی از مهم‌ترین محافل فرهنگی جنوب لبنان است که به ویژه در دهه‌‌های هفتاد و هشتاد قرن پیش سهم بسیاری در فعالیت‌‌های فرهنگی جنوب لبنان داشت و امروز هم در حوزه فرهنگ و اندیشه با همه جریان‌های سیاسی و فرهنگی در این منطقه همکاری دارد. فعالیت‌‌های این محفل فرهنگی از سال 1964 و با اهدافی چون: تقویت روند فرهنگی لبنان به ویژه در جنوب، هماهنگی میان فعالان فرهنگی، حمایت از فرهیختگان جوان، برقراری ارتباط میان فرهیختگان لبنان و عرب، حراست از میراث فرهنگی لبنان و آثار تاریخی و ایفای نقش در دفاع از آزادی، حاکمیت میهن‌ و حقوق انسان و سلامت محیط‌ زیست، آغاز شد و هم اکنون صدها نفر از فعالان حوزه اندیشه و فرهنگ عضو آن هستند.

الحرکة الثقافیة، انطلياس لبنان[iii]

این محفل فرهنگی از سال 1978 و در جریان جنگ داخلی، فعالیت‌‌های خود را در دیر مارالیاس واقع در منطقه انطلیاس در شرق بیروت آغاز کرد. اعضای مسیحی این مجموعه از همان آغاز، عدم وابستگی سیاسی به جریان‌ها، احزاب و گروه‌ها را اعلام و همه فعالیت‌‌های خود را مبتنی بر آن قرار داده‌اند. هدف این انجمن فرهنگی نیز، تلاش برای ساختن انسان‌‌های آزاد، آگاه و فهیم، وابسته به سرزمین و میراث و آشنا به تمدن و ارزش‌های فرهنگی و تمدنی و... اعلام شده‌ است. نشست‌‌های ادبی و هنری، کنفرانس‌ها و میزگرد‌های علمی، جلسات نقد کتاب، برگزاری نمایشگاه‌‌های هنری و برپایی جشنواره لبنانی کتاب از مهم‌ترین فعالیت‌‌های این انجمن است. جشنواره لبنانی کتاب، همه ساله در نیمه اول ماه مارس برگزار می‌شود و در شمار یکی از رویداد‌های مهم فرهنگی لبنان است. در این جشنواره، علاوه بر نمایشگاه کتاب، برنامه‌‌های متنوع فرهنگی و هنری اجرا و معمولاً در هر جشنواره، مراسم تکریم یکی از شخصیت‌‌های برجسته فرهنگی و ادبی نیز برگزار می‌شود. برگزاری نمایشگاه آثار هنرمندان خارجی در حوزه هنر‌های تجسمی از طریق همکاری با بخش‌های فرهنگی سفارت خانه‌ها نیز از دیگر برنامه‌‌هایی است که در این انجمن در طول سال برگزار می‌کند.

مرکز الامام الخمينی الثقافی لبنان

این مرکز فرهنگی که در سال 1991 توسط بخش فرهنگی حزب‌الله در حومه جنوبی بیروت تأسیس شده است در طول دو دهه فعالیت‌‌های متنوع فرهنگی در راستای ارتقاء سطح فرهنگ و اندیشه دینی و نیز معرفی و توسعه فرهنگ مقاومت، توانسته است جایگاه شایسته‌ای را در فضای فرهنگی لبنان از آن خود کند. برگزاری نشست‌های گفتگو در زمینه مسائل روز، برپایی کنفرانس‌ها و میزگرد‌های علمی، فکری و فرهنگی، اجرای دوره‌‌های تخصصی در زمینه روش‌شناسی، مقاله‌نویسی، تحلیل محتوا و...، برگزاری مسابقات فرهنگی، تکریم شخصیت‌‌های علمی و مذهبی، انتشار کتاب‌هایی در زمینه فرهنگ دینی به ویژه در خصوص اندیشه‌‌های امام خمینی (ره) و برگزاری جشن رونمایی و امضای کتاب‌های فرهنگی و فکری، مهم‌ترین فعالیت‌های این مرکزند. کتابخانه عمومی این مرکز نیز همه روزه محل مراجعه دانشجویان، پژوهشگران و علاقمندان به مطالعه است. فعالیت‌های این مرکز در سال‌های اخیر از طریق شعبه‌های آن در مناطق شیعه نشین گسترش یافته است.

منتدی الفکر التقدمی لبنان[iv]

این جمعیت فرهنگی در سال 1994 با حمایت حزب سوسیالیست پیشرو با اهدافی چون: تقویت روند فرهنگی در مناطق مختلف لبنان، تکریم اندیشمندان و فرهیختگان عرب و غیر عرب، تقویت و توسعه فرهنگ ملی و گسترش مشارکت در فعالیت‌‌های فرهنگی و به ویژه، تقویت ارتباط میان مراکز فرهنگی، تأسیس شده است. از جمله فعالیت‌‌های این انجمن وابسته به طائفه درزی؛ برپایی کارگاه‌‌های پژوهشی و آموزشی، برگزاری نشست‌ها و میزگرد‌های علمی و فکری، برپایی نمایشگاه‌‌های فرهنگی هنری، انتشار مجله‌‌های فرهنگی و فکری و جلسات معرفی و نقد کتاب، قابل ذکر است.

الحرکة الثقافية فی لبنان[v]

جنبش فرهنگی لبنان وابسته به جنبش شیعی امل است که فعالیت‌‌های خود را از سال 1990 آغاز کرده است. این تشکیلات فرهنگی اهداف خود را از بدو تأسیس؛ ارائه مفهوم واحد از میهن و شهروند، توسعه آگاهی‌‌های ملی، توسعه آگاهی برای مشارکت در حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و رشد و توسعه فرهنگی، فکری، علمی، آموزشی و بهداشتی اعلام کرده است. جنبش فرهنگی لبنان برای تحقق اهداف اعلام شده، فعالیت‌‌های متنوع و گسترده‌ای را صورت می‌دهد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از: اجرای برنامه‌‌هایی برای تشویق و توسعه امر مطالعه و کمک به تولید آثار ادبی اجرای برنامه‌‌هایی برای تشویق و توسعه امر مطالعه و کمک به تولید آثار ادبی و علمی، تلاش برای تقویت جایگاه اجتماعی زنان، انجام پژوهش‌‌های مختلف و تشکیل مرکز اسناد علمی و فرهنگی، تأسیس مرکز انتشارات، انتشار مجله فکری، برپایی نمایشگاه‌‌های متنوع فرهنگی هنری، اجرای برنامه‌‌هایی در راستای ارتقاء سطح آموزشی و تربیتی دانش‌آموزان، حمایت از تأسیس آزمایشگاه‌ها و کتابخانه‌‌های تخصصی، حمایت از تأسیس مدارس ابتدایی و راهنمایی دولتی در مناطق مختلف و به ویژه ارتقاء سطح آموزش‌های حرفه‌ای و حمایت از گسترش مراکز درمانی و بهداشتی در سراسر لبنان. این انجمن فرهنگی، همچنین به برقراری ارتباط با لبنانی‌‌های مقیم خارج از کشور و توسعه فعالیت‌های فرهنگی در میان آنان و به ویژه گردآوری آثار فرهنگی آنان و معرفی و انتشار آن‌ها، اهتمام دارد.

الرابطة الثقافية، طرابلس[vi]

یکی از قدیمی‌ترین انجمن‌‌های فرهنگی لبنان است که در سال 1944 با حمایت ریاض الصلح نخست‌وزیر دوره استقلال، در شهر طرابلس مرکز استان شمال تأسیس شده است. مؤسسین اولیه آن، گروهی از فارغ‌التحصیلان مرکز تربیت و تعلیم اسلامی در طرابلس بودند که با هدف فعالیت‌‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به این اقدام همت گماشتند. این انجمن در طول ده‌ها سال و علی‌رغم برخی مشکلات سیاسی امنیتی در شمال طرابلس، تلاش کرده است تا از طریق گفتگو و اهتمام به برخی فعالیت‌‌های فرهنگی و هنری، تا حدودی از بحران‌های این منطقه بکاهد. علاوه بر آن، کتابخانه این انجمن همه روزه پذیرای تعداد زیادی از دانشجویان، پژوهشگران و علاقمندان به کتاب و مطالعه است. مجتمع فرهنگی هنری فیحاء از جمله بخش‌های فعال این انجمن است که در طول سال به فعالیت‌‌های متنوع فرهنگی و هنری اهتمام دارد.

از جمله دیگر مراکز و محافل فرهنگی این کشور می‌توان از: مؤسسةالعرفان، نادی لکل ناس، مرکز البیان الثقافی، حلقة الحوار الثقافی، مؤسسة سمیر قصیر، المرکز الثقافی الاجتماعی – دبیر قانون النهر و جمعیة المعارف الثقافیة نام برد.

سیاستگذاری فرهنگی لبنان

بازار کتاب لبنان - برگرفته از سایت news - قابل بازیابی از: https://english.news.cn/20220306/56df856055ea43e5abedfe88315ae78a/c.html

وزارت فرهنگ این کشور طی یک دهه اخیر طرح‌هایی را برای گسترش مراکز و فعالیت‌های فرهنگی به خارج از بیروت اجرا کرده است. همچنین تقویت صنعت فرهنگی با هدف صادرات محصولات آن به خارج از جمله سیاست‌های دولت این کشور است، به ویژه آن که این بخش می‌تواند جایگزین بخش خدمات این کشور که نسبت به دهه‌‌‌های گذشته از رکود نسبی برخوردار است، باشد. همچنین وزارت فرهنگی این کشور از سال 2002 با برگزاری نمایشگاه‌های حرفه‌ای کتاب به عنوان محل تلاقی نویسنده، مترجم و ناشر تلاش‌هایی را برای تبدیل بیروت به بازار بزرگ کتاب آغاز کرده است. از دیگر اقدامات دولت این کشور جذب کمک‌های مالی برای تقویت و گسترش کتابخانه‌‌های عمومی از سازمان بین‌المللی کشور‌های فرانسه زبان و جلب حمایت آلمان برای سامان‌دهی منطقه باستانی بعلبک و جلب کمک از بانک جهانی و سازمان یونسکو برای توسعه فرهنگی 5 شهر دارای میراث فرهنگی، صیدا، صور، طرابلس، جبیل و بعلبک بوده است. البته بحران‌های سال‌های اخیر لبنان به ویژه پی‌آمد‌های ترور رفیق حریری و حملات گسترده و پرخسارت اسراییل به این کشور، بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌‌های فرهنگی را با رکود و یا کندی روبرو کرده است.

تجارت فرهنگی لبنان

حوزه نشر کتاب در لبنان از اوایل قرن بیستم با محوریت ترجمه فعال شد و در دوره قیمومیت به اوج خود رسید؛ به ویژه آن که زبان فرانسه به عنوان زبان رسمی دوم در مراکز و مؤسسات دولتی اجباری شد. پس از استقلال نیز ترجمه کتاب در مراحل اولیه به کتب درسی محدود بود و بسیاری از متون درسی فرانسوی به زبان عربی ترجمه شد و  به تدریج، ترجمه کتاب به دیگر حوزه‌‌ها گسترش یافت و آثار ترجمه شده به بازار کتاب کشور‌های عرب راه یافت. استقبال مخاطبان عرب زبان از کتب ترجمه شده، زمینه را برای فعال شدن مراکز نشر لبنانی در حوزه ترجمه‌ در زمینه‌‌های حقوق، علوم اجتماعی و سیاسی فراهم آورد. با گسترش بازار کتاب لبنان به کشور‌های عرب، ترجمه کتب خارجی روز به روز رونق بیشتری گرفت؛ به گونه‌ای که بین سال‌های 1957 تا 1961، کتب ترجمه شده در حدود 75% از تولید کتاب لبنان را به خود اختصاص داد. در این مرحله ترجمه رمان‌های غربی رو به افزایش گذاشت و یکی از مراکز انتشاراتی نیز به طور خاص به ترجمه آثار ادبی فرانسه اهتمام ورزید.[۶]

یک بررسی آماری که از مجموع 77 مرکز انتشاراتی در لبنان انجام شد، نشان می‌دهد که 71% از مراکز مزبور (55 مرکز نشر) به انتشار کتب ترجمه شده اقدام کرده‌اند و حدود 20% از کتب منتشر شده توسط 35 مرکز نشر (45/4% از مراکز نشر بررسی شده)، ترجمه از زبان‌های اروپایی بوده است. این کتاب‌ها شامل داستان‌های کودکان، علوم اجتماعی، حقوق و کامپیوتر بوده است[۷] به استناد بررسی مزبور 81/1% از مجموع مراکز نشر، کتاب‌های ترجمه شده از انگلیسی را در مجموعه انتشارات خود منتشر کرده‌اند که از این میان 20% از مجموع کتب منتشر شده توسط 58/1% از مراکز مزبور، به این زبان بوده است.

ترجمه از زبان فرانسه در مرحله بعد قرار گرفته است. تعداد مراکز نشر لبنانی که در مجموعه آثار منتشر شده آن‌ها کتب ترجمه شده از زبان فرانسه قرار دارد، 58/1% از جامعه آماری مذکور را تشکیل می‌دهند. از این تعداد 65/6% از این مراکز، 20% از کل انتشارات را به کتب ترجمه شده از زبان فرانسه اختصاص داده‌اند.[۸]

به استناد بررسی یاد شده در مجموع، 27/2% از مراکز نشر جامعه آماری، به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسه، همچنین 12/9% به زبان‌های عربی و انگلیسی و 10/3% به زبان‌های عربی و فرانسه آثاری را منتشر کرده‌اند.[۹]

بازار کتاب لبنان

کتاب، قلم اساسی در میان صادرات محصولات فرهنگی لبنان است. تا پیش از جنگ داخلی، این کشور مرکز چاپ و نشر و صادرات کتاب به کشور‌های عرب بود؛ به گونه‌ای که بین سال‌های 1957 و 1961 حدود 80% از کتب تولید شده به بازار کتاب کشور‌های عرب و به ویژه عراق، کشور‌های شمال آفریقا، سوریه، اردن و کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس صادر شد.[۶] پس از جنگ اما به دلایل گوناگون از جمله تحول صنعت چاپ و نشر در مصر، از دست رفتن بازار کتاب عراق و الجزایر که دو بازار عمده کتاب‌های چاپ لبنان بودند[۱۰] و مهم‌تر از آن، جهانی شدن بازار کتاب و البته مشکلات اقتصادی، این مرکزیت از میان رفت.

علی‌رغم آن، از آنجا که کتاب‌های چاپ شده در این کشور به لحاظ کیفیت چاپ و تنوع موضوعات همچنان در جایگاه مناسبی قرار دارند، در بسیاری از کشور‌های عرب مخاطبان خود را دارد و درصد بالایی از تولید کتاب لبنان به این کشورها صادر می‌شود. یکی از راه‌های اصلی صادرات کتاب، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌‌المللی کتاب است. بیشترین فروش ناشران لبنانی از طریق شرکت در اینگونه نمایشگاه‌ها در کشور‌های عرب است. براساس بررسی‌های عدنان حمود، از میان 77 مرکز نشر جامعه آماری مورد بررسی، 71 مرکز در نمایشگاه‌های کتاب کشور‌های عرب شرکت می‌کنند. همچنین، 21 مرکز نشر در دیگر نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب مشارکت دارند.[۱۱] اولویت یکم بیشتر مراکز نشر لبنانی، نمایشگاه‌های کتاب شارجه، قاهره، ریاض، دمشق و کویت بوده است.

صنعت گردشگری لبنان[۱۲]

لبنان علی‌رغم مساحت کم، با دارا بودن مناظر طبیعی زیبا، آب و هوای معتدل و اماکن تاریخی متعدد یکی از جذاب‌ترین کشور‌های منطقه و جهان برای گردشگری است. صنعت گردشگری از سال‌های پس از استقلال همواره منبع عمده درآمد این کشور بوده است. ورود گردشگران خارجی به لبنان طی این سال‌ها همواره روند صعودی داشته است، به گونه‌ای که آمار کمتر از صد هزار نفر در سال 1951 به حدود 1/500/000 نفر گردشگر در سال 1974 رسید. جنگ داخلی اما خسارت‌های سنگین بر زیرساخت‌های صنعت گردشگری این کشور وارد ساخت و پس از جنگ نیز بازسازی زیرساخت‌ها و احیای صنعت گردشگری همچون فرودگاه بین‌المللی بیروت، هتل‌ها و اماکن پذیرایی، مناطق گردشگری و تفریحی و برقراری امنیت، ورود گردشگران به ویژه از کشور‌های عرب، کم و بیش رونق گرفت.

آمار‌های موجود نشان می‌دهد که در 6 ماه اول سال 2009، میزان ورود گردشگران خارجی به لبنان به 1/500/000 نفر رسید که نسبت به ماه مشابه در سال قبل 46/26% و نسبت به سال 2007، 87/64% افزایش داشته است که 42/4% از آنان عرب، 24/1% آسیایی، 1۴/۱% اروپایی و 13/1% آمریکایی بوده‌‍‌اند.

گزارش سازمان جهانی گردشگری، میزان ورود جهانگرد به لبنان در 7 ماه اول سال 2009 را بالاترین میزان ورود گردشگر ثبت کرده و این کشور را در میان 165 کشور جهان که در جذب گردشگر از رشد بالا برخوردار بوده‌اند، در رتبه پانزدهم قرار داده است.[viii]

لبنان از مجموعه‌ای قابل توجه از جاذبه‌‌های گردشگری برخوردار است که ذیلاً مهم‌ترین آن‌ها به‌طور خلاصه معرفی می‌گردند:

آثار فرهنگی، تاريخی و طبيعی ثبت شده لبنان در ميراث جهانی

بعلبک

بعلبک لبنان - برگرفته از سایت - tripadvisor - قابل بازیابی از: https://en.tripadvisor.com.hk/ShowUserReviews-g295421-d555755-r648523785-Temples_of_Baalbek-Baalbeck_Bekaa_Governorate.html

مهم‌ترین مجموعه تاریخی لبنان است که تاریخ آن به دوره حضور رومی‌ها در این سرزمین باز‌می‌گردد. گفته می‌شود ساخت این مجموعه که شامل سه معبد است در طول بیش از سه قرن تکمیل شده است. معبد بزرگ با نام ژوپیتر در دوره امپراطوری اگوستوس در اواخر قرن اول قبل از میلاد آغاز و پس از حدود نیم قرن در اواخر دوره امپراطوری نرون به پایان رسیده است. تالار بزرگ وابسته به آن و نیز معبد باخوس که کوچکتر است در قرن دوم میلادی ساخته شد. معبد ونوس (زهره) و تالار شش ضلعی نیز در نیمه‌‌های قرن سوم برپا شد. با رسمی شدن دین مسیح در سال 313، به دستور امپراطور کنستانتین بزرگ، ادامه ساخت و ساز در این مجموعه از جمله تزئینات، نقاشی‌ها و کنده‌‌کاری‌ها متوقف شد. در اواخر همین قرن به دستور امپراطور تئودوسیوس با تعطیل کردن معابد مجموعه، کلیسایی در محل تالار بزرگ ساخته شد. بجز این مجموعه باستانی، آثار تاریخی دیگری در بعلبک وجود دارد که از جمله آن‌ها مسجد بزرگ اموی است. این مسجد در اوایل حکومت اموی بر ویرانه‌‌های کلیسای یوحنا از دوره بیزانس ساخته شده است.

صور

موزه‌ای از آثار باستانی و تاریخی متنوع است. کاوش‌های باستان‌ شناسی که از حدود 60 سال پیش آغاز گردید، منجر به کشف آثاری در این شهر شد که به استناد آن‌ها، شهر صور از سوی سازمان یونسکو در سال 1979 در فهرست محوطه‌‌های میراث جهانی به ثبت رسید. آثار باستانی این شهر در سه بخش قابل مشاهده است: در بخش اول که عموماً به دوره رومی و بیزانس باز می‌گردد، مجموعه‌‌های مسکونی، حمام‌‌های عمومی، مجموعه‌‌های ورزشی و خیابان‌هایی با ایوان‌های جانبی و کف موزاییکی به چشم می‌خورد. برخی آثار باقیمانده از بندرگاه مورد استفاده فینقی‌ها و مصری‌ها نیز در این بخش قرار دارد. در بخش دوم که به دوره صلیبی‌ها باز می‌گردد، عمدتاً آثار باقیمانده از کلیسای صلیبی صور است که ستون‌هایی از گرانیت مرمر و سنگ در آن به کار رفته است. در اطراف کلیسا نیز شبکه‌ای از راه‌ها و اماکن مسکونی قرار داشته است که تاریخ آن به دوره رومی و بیزانس باز می‌گردد. بخش سوم مجموعه باستانی شهر صور شامل یک خیابان غربی شرقی است که شهر را به حومه شرقی آن متصل می‌کرده است. این خیابان نیز در دوره رومی ساخته شده است و در دوره بیزانس بازسازی شده است. دو سوی این خیابان را ایوان‌‌هایی پوشانده‌ اند و در اطراف آن نیز گورستان وسیعی قرار دارد که شامل مجموعه‌ای از تابوت‌‌های تشریفاتی و سنگ مرمری و آهکی، سنگ‌‌های تزیینی و پیکر‌هایی با اشکال و تزیینات و کنده‌‌کاری است. این گورستان از قرن دوم تا قرن 6 میلادی مورد استفاده بوده است. در جنوب این گورستان میدان اسب سواری رومیان قرار داشته است که طول آن 480 متر و گنجایش 2000 تماشاچی را داشته است.

علاوه بر مناطق باستانی و تاریخی فوق، آثار دیگری همچون کاروانسرایی از دوره عثمانی، مسجد قدیمی شیعیان با دو گنبد و ساختمانی زیبا، محله مسکونی مسیحیان با مهندسی و فضای سنتی، در این شهر مشاهده می‌شود.

عنجر

عنجر_لبنان - برگرفته از سایت enjoylebanon - قابل بازیابی از: https://enjoylebanon.co/tour/17/anjar-rayak-wine-tasting

شهر تاریخی عنجر در دشت بقاع قرار دارد و آثاری از دوره اموی در آن مشاهده می‌شود. بنای آن توسط معمارانی از بیزانس و سوریه ساخته شده است. در بنای ساختمان‌ها از ستون‌ها و پایه‌‌ها و سرستون‌هایی باقیمانده از دوره رومی‌ها و بیزانس که در اطراف آن کشف شده بود، استفاده شده است. این شهر پس از مرگ ولید بن عبدالملک مؤسس آن، توسط مروان دوم در سال 744 تخریب شد و طی قرون متوالی به مخروبه‌ ای میان باتلاق‌ها تبدیل شده بود. در سال 1943 در پی کاوش‌هایی که صورت گرفت این مجموعه تاریخی شناسایی و نسبت به ترمیم آن اقدام شد. شهر تاریخی عنجر با مساحتی حدود صد هزار متر مربع به شکل مستطیل و با دیوار‌هایی به ارتفاع 7 متر و ضخامت 2 متر و نیز 36 برج، به سبک مهندسی معمول در دوره بیزانس ساخته شده است. از جمله ویژگی‌های این نوع مهندسی، سبکی و انعطاف‌پذیری در برابر زلزله است. دو خیابان اصلی که در وسط شهر یکدیگر را قطع و آن را به 4 بخش تقسیم می‌کنند و نیز 600 باب مغازه که در دو سوی خیابان‌های اصلی قرار گرفته و شبکه هدایت آب‌های پسماند، دو کاخ بزرگ و کوچک، مسجد و خانه‌‌های مسکونی و حمام‌های شهر از جمله آثار دیدنی این شهر تاریخی هستند. این شهر در سال 1984 در فهرست محوطه‌‌های میراث فرهنگ جهانی ثبت شده است.

جبیل

در شمال بیروت بر ساحل مدیترانه قرار دارد و یکی از شهر‌های قدیمی جهان است که تاریخ آن به اواخر هزاره ششم پیش از میلاد باز می‌گردد. نام فنیقی آن بیبلوس و آثار باستانی آن عمدتاً پس از جنگ جهانی اول و در پی کاوش‌های باستان‌ شناسان شناخته شد و ارتباط تمدنی آن را با مصر فرعونی نمایان ساخت. آثار بسیاری از تاریخ چند هزار ساله این شهر در معرض دید قرار دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: بقایای دروازه شهر مربوط به هزاره سوم ق.م، بقایای دیوار شهر که پیش از سال 2700 ق.م ساخته شده است، بقایای اماکن مسکونی مربوط به اواخر هزاره چهارم ق.م. بقایای معبد بزرگ مربوط به هزاره سوم ق.م، شامل برخی اتاق‌های وسیع و سقف‌ها و ستون‌های آن‌ها، در بقایای معبد بزرگ که سال ساخت آن 2700 ق.م. بوده است. گورستان پادشاهی از هزاره سوم ق.م. با 9 فقره چاه حفر شده در دل صخره که در جنب هر چاه اتاقی ساخته شده و درون هر اتاق سنگ قبر پادشاه قرار دارد که مشهورترین آن‌ها سنگ نوشته قبر حیرام است و گفته می‌شود یکی از قدیمی‌ترین متون مکتوب با الفبای فنیقی است. همچنین در کاوش‌های صورت گرفته، بقایای دیوار قلعه ایرانی‌ها در کنار دیوار قدیمی کشف شد که نشان می‌دهد این شهر در نقشه دفاعی ایرانی‌ها در شرق دریای مدیترانه در روزگار حضور در این منطقه از چه جایگاهی برخوردار بوده است. آثار تاریخی این شهر نیز در فهرست میراث فرهنگی جهانی ثبت شده است.

طرابلس

شهر طرابلس در شمال لبنان با قدمتی چند هزار ساله، آثار قدیمی بسیاری شامل مساجد، مدارس، حمام‌ها و کاروانسرا‌ها را در خود جای داده است که بیشتر آن‌ها مربوط به دوره صلیبی و مملوکی است. مهم‌ترین آثار تاریخی طرابلس عبارتند از: بنای قلعه که بنای آن به دوره صلیبی بازمی‌گردد که در ورودی شهر قرار دارد و از قلعه‌‌های کم‌نظیر در شرق است. در دورن قلعه آثار بنا‌های متعددی وجود دارد که از جمله آن‌ها بقایای کلیسای صلیبی و برج بلند میان قلعه است. در دوره مملوکی و عثمانی برخی تغییرات و اصلاحات در این قلعه صورت گرفته است. کلیسای قدیس یوحنا که دارای معماری بدیعی است و در گورستان مارونی‌ها بر روی تپه مشهور به ابی اسمر قرار گرفته است، یکی از آن‌هاست. مسجد بزرگ المنصوری یکی دیگر از آثار تاریخی طرابلس است که در دوره مملوکی در محل کلیسای بزرگ صلیبی‌ها ساخته شد و دارای صحن وسیع با ایوان‌های اطراف و تزییناتی به سبک رومی است. خانقاه نیز در نیمه دوم قرن 15 ساخته شده و ساختمان آن در نوع خود بی‌نظیر است. این خانقاه در گذشته محل اقامت زهاد و عبادتگاه آنان بوده است. مدارس المشهد، العمریة و العجمیة، حمام النوری، خان الصابون، جامع العطار و جامع المعلق، خان العسکر، برج السباع و بازار سوق الحراج از جمله آثار تاریخی شهر طرابلس به شمار می‌روند.

صیدا

صیدا_لبنان - برگرفته از سایت enjoylebanon - قابل بازیابی از: https://enjoylebanon.co/tour/30/sidon-tyre-eshmoun

این شهر که در جنوب لبنان قرار دارد، یکی از قدیمی‌ترین شهر‌های ساحلی لبنان است. از جمله آثار تاریخی آن قلعه دریایی است که بنای آن به قرن 13 و دوره صلیبی باز می‌گردد و بر روی جزیره کوچکی بنا گردیده که با یک پل سنگی به ساحل وصل شده است. مسجد کوچکی نیز در نزدیکی کلیسای موجود در قلعه در دوره عثمانی ساخته شده است. قلعه ساحلی صلیبی‌ها که بر بلندای تپه مشرف بر بخش جنوبی شهر قرار گرفته است، در دوره امارت فخرالدین دوم در قرن 17 مرمت شد. بازار‌های قدیمی صیدا همچنان شکل سنتی خود را با کوچه‌ها، مغازه‌ها و حرفه‌‌های موروثی خود حفظ کرده است. خان الافرنج از جمله کاروانسرا‌هایی است که توسط امیر فخرالدین دوم برای پذیرایی از تجار غربی در دو طبقه بنا کرد و تا قرن 19 مرکز فعالیت‌های تجاری بوده است.  این بنای تاریخی سپس به محل اقامت کنسول فرانسه تبدیل شد و مدتی نیز مرکز فعالیت تبشیری فرقه فرنسیسکان شد و امروز به مرکز فرهنگی فرانسه در جنوب لبنان تبدیل شده است. از دیگر آثار دیدنی این شهر، بازار‌های قدیمی، مسجد العمری الکبیر، گورستان باستانی مربوط به دوره رومی و بیزانس و بندرگاه قدیمی است.

بیت الدین

کاخ بیت‌الدین نمونه‌ای از معماری قرن 19 است که توسط امیر بشیر شهابی در طول 30 سال ساخته شد. درب مرمرین و مرصع و نیز آستانه آیینه کاری شده، به آن جلوه‌ای خاص بخشیده است. کاخ دارای سه بخش بیرونی، میانی و داخلی است. دروازه ورودی آن به دلیل تزیینات چشمگیر از جمله زیباترین آثار معماری باقیمانده از آن دوره است. در ساخت گرمابه‌‌های این کاخ که از زیبایی و معماری منحصر بفردی برخوردارند از مهندسی سنتی رومی استفاده شده است. در اطراف و نزدیک کاخ بیت‌الدین چندین مکان تاریخی دیدنی دیگر وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها شهرک دیرالقمر است.

بیروت

در پایتخت لبنان نیز مجموعه‌ای از آثار باستانی و تاریخی قرار دارد که مهم‌ترین آن‌ها آثار باقیمانده از دوره رومی و بیزانس و برخی نیز از دوره عثمانی است که از جمله آن‌ها مجموعه 5 ستون، حمام‌های رومی، مجموعه‌ 4 ستون، مسجد بزرگ عمری، مسجد امیر منذر تنوحی، سرای بزرگ، بیمارستان نظامی و برج ساعت است. منطقه بازسازی شده در مرکز این شهر نیز از جمله اماکن دیدنی است.

اماکن طبیعی و تفریحی

ارزشوف - برگرفته از سایت alafdalnews - قابل بازیابی از: https://alafdalnews.com/post.php?post_id=122810

مجموعه‌ای از بیشه‌زار‌ها و مناطق طبیعی حفاظت شده در این کشور وجود دارد که از جاذبه‌‌های گردشگری بسیاری برخوردارند. منطقه طبیعی ارزشوف که یکی از بزرگترین مناطق طبیعی حفاظت شده لبنان است با 550 کیلومتر مربع وسعت، 25% از جنگل‌های سرو را در خود جای داده است. حرش اهدن، دومین منطقه طبیعی حفاظت شده در شمال است که در ارتفاع 1300 تا 1950 متری از سطح دریا قرار گرفته و شامل 35 نوع از درختان خانواده کاج و برخی نباتات کمیاب و نیز چشمه‌‌های سرشار از آب است. جزر النخیل در نزدیکی ساحل طرابلس، مجموعه‌ای از جزایر کوچک است که به لحاظ وجود انواع ماهی و پرنده‌‌های دریایی و برخی نباتات کمیاب همچون زنبق دریایی مورد توجه گردشگرانی است که به اینگونه محیط‌‌های طبیعی علاقمندند. جنگل سرو در منطقه بشری نیز دارای قدیمی‌ترین درختان کاج است و 375 درخت از آن‌ها عمری صدها ساله دارند و از جمله آن‌ها، 4 درخت، 35 متر ارتفاع و 12 تا 14 متر قطر دارند.

سواحل زیبای مدیترانه به ویژه جونیه، منطقه حفاظت شده ساحلی صور، وادی قادیشا یا دره مقدس که روزگاری پناهگاه زاهدان و عابدان مسیحی بوده است و نیز غار جعیتا که یکی از زیباترین غار‌های آهکی جهان است از جمله ده‌ها جاذبه گردشگری و تفریحی این کشور است.[۱۳]

نیز نگاه کنید به

نظام فرهنگی روسیه؛ نظام فرهنگی چین؛ نظام فرهنگی تونس؛ نظام فرهنگی کوبا؛ نظام فرهنگی مصر؛ نظام فرهنگی کانادا؛ نظام فرهنگی افغانستان؛ نظام فرهنگی سودان؛ نظام فرهنگی اردن؛ نظام فرهنگی ساحل عاج؛ نظام فرهنگی مالی؛ نظام فرهنگی ژاپن؛ نظام فرهنگی تایلند؛ نظام فرهنگی آرژانتین؛ نظام فرهنگی قطر؛ نظام فرهنگی فرانسه؛ نظام فرهنگی اسپانیا؛ نظام فرهنگی اتیوپی؛ نظام فرهنگی سوریه؛ نظام فرهنگی سیرالئون؛ نظام فرهنگی سنگال؛ نظام فرهنگی اوکراین؛ نظام فرهنگی زیمبابوه؛ نظام فرهنگی تاجیکستان؛ نظام فرهنگی قزاقستان؛ نظام فرهنگی سریلانکا؛ نظام فرهنگی بنگلادش؛ نظام فرهنگی گرجستان

پاورقی

[i] در معرفی مراکز فرهنگی غیردولتی لبنان همچنین از منبع زیر استفاده شده است:

اطلاعات  میدانی نگارنده

[ii] شورای فرهنگی جنوب لبنان

[iii] جنبش فرهنگی، انطلیاس

[iv] انجمن اندیشه پیشرو

[v] جنبش فرهنگی در لبنان

[vi] انجمن فرهنگی، طرابلس

[vii] نکته مهم آن که افزایش و کاهش میزان گردشگر به لبنان، ارتباط مستقیم با شرایط سیاسی کشور و تهدیدات اسراییل دارد. با گسترش دامنه اختلافات و به ویژه بروز درگیری‌ها و تشنجات، این میزان کاهش و در شرایط بحرانی و ناامنی به نقطه توقف می‌رسد و در شرایط آرامش کشور و برقراری امنیت، روند صعودی را پیش می‌گیرد.

کتابشناسی

  1. ↑ الصلیبی، کمال. (1991). بيت بمنازل كثيرة: الكيان اللبناني بين التصور و الواقع. (ترجمة: عفيف الرزاز). الجزء الاول. الطبعة الثانية. بيروت: مؤسسة نوفل، ص. 209.
  2. ↑ ضاهر، مسعود. (1984). تاریخ لبنان الاجتماعي. الطبعة الثانية. بيروت: دار المطبوعات الشرقية، ص. 324.
  3. ↑ الصلیبی. (1984). ص. 207.
  4. ↑ برگرفته از https://www-arabcalturclub.com
  5. ↑ المؤسسات و الهیئات الثقافیة غیرالحكومیة فی لبنان (2010). بیروت: رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ هاشم، الدكتورة مود اسطفان. (1993). نشر الكتاب في لبنان و توزيعه في العالم العربي. (ترجمه: د. خليل احمد خليل). الطبعة الأولى. بيروت: دار الساقی، ص. 54.
  7. ↑ حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: المركز اللبناني للدراسات، ص. 140.
  8. ↑ حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: المركز اللبناني للدراسات، ص. 141_142.
  9. ↑ حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: المركز اللبناني للدراسات، ص. 123.
  10. ↑ حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: المركز اللبناني للدراسات، ص. 114.
  11. ↑ حمود عدنان. (2003). النشر في لبنان، واقع ومرتجى: الكتاب والنشر في لبنان الواقع والسياسات. بیروت: المركز اللبناني للدراسات، ص. 171_173.
  12. ↑ برگرفته از https://www.lebanon-tourism.gov.lb
  13. ↑ صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ لبنان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص. 159-178.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=نظام_فرهنگی_لبنان&oldid=54930»