فرهنگ عمومی سیرالئون

فرهنگ عامه در سیرالئون مخلوطی از خصایص، فولکلور، شاخصه‌های فرهنگی و آداب و رسوم قبایل مختلف این کشور است که بر روی هم فرهنگ عمومی این کشور را شکل بخشیده است.

غذاهای سنتی

هرچند مردم سیرالئون معمولاً با شبح فقر و گرسنگی دست و پنجه نرم کرده و تأمین معاش خانواده بزرگترین دغدغه فکری مردم این کشور فقیر به‌شمار می‌رود با این حال طبیعت سرسبز و سخاوتمند این کشور امکانات فراوانی را برای حداقل سیرکردن شکم مردمان شهری و روستایی فراهم آورده‌است که شامل میوه‌های جنگلی و سبزی‌های محلی است و مردم سیرالئون و به‌ویژه روستاییان معمولاً از این میوه‌ها و سبزیجات برای پخت انواع غذاهای محلی استفاده می‌کنند. غذای اصلی مردم این کشور اعم از شهری و روستایی برنج است و ضرب‌المثلی در این کشور وجود دارد مبنی بر آن که «اگر فردی در طول روز برنج نخورد می‌توان گفت وی در آن روز غذا نخورده‌است!» کشت برنج برای کشاورزان اهمیت زیادی دارد و اکثر روستاییان سیرالئون دارای مزارع کوچک و بزرگ بوده و بخشی از تولیدات خود را برای مصرف سالیانه نگهداری و باقیمانده آن را به فروش می‌رسانند. این برنج‌های محلی از طعم خوبی برخوردار است و تقریباً در تمام مراسم و مناسبت‌های دینی و سنت قبایل سیرالئون نیز غذای اصلی را تشکیل می‌دهد و به همراه سس و مخلفاتی نظیر سیب‌زمینی‌های محلی، لوبیا، بادام زمینی، پیاز، گوجه، بادمجان، گوشت گوسفند و مرغ طبخ می‌شوند. علاوه بر برنج؛ غذاهای دریایی نظیر صدف، خرچنگ، میگو، انواع مختلف ماهی و سوپ‌های محلی بخش دیگری از غذاهای مردمان سیرالئون به‌ویژه ساکنان مناطق ساحلی را تشکیل می‌دهند.

غذاهای سنتی سیرالئون (1397). برگرفته از سایت غذای اطلس،قابل بازیابی ازhttps://travelfoodatlas.com/sierra-leone-food

مردم سیرالئون معمولاً در طول روز یک وعده غذایی کامل صرف می‌کنند. ناهار غذایی سبک و شامل تکه‌ای ذرت یا بلال و قطعه‌ای نان است و عمدتاً در شب هنگام و زمانی که کلیه اعضا خانواده دور هم جمع می‌شوند غذای اصلی که شامل برنج و برخی مخلفات است صرف می‌شود. پس از غذا نیز مادر خانواده معمولاً میوه‌های محلی شامل نارگیل، موز، پیشن، پاپایا، منگو، آواکادو و... را بین شوهر و فرزندان خود توزیع می‌کند و اعضا خانواده درحال گفت‌وگو و صحبت با اشتهای فراوان این میوه‌ها را میل می‌کنند! نان‌های محلی، نان سیردار، سیب‌زمینی سرخ‌شده، ذرت سرخ‌شده و گوشت گوسفند کباب‌شده از دیگر غذاهایی است که توسط دکه‌ها و رستوران‌های کوچک و بزرگ در شهرها و روستاهای سیرالئون به فروش می‌رسند و برخی مردان معمولاً با حضور در این دکه‌ها و رستوران‌ها ساعاتی را به گفت‌وگو با دوستان خود می‌پردازند.

لازم به ذکر است علیرغم تنوع غذایی در این کشور، برخی از قبایل صرف انواع خاصی از غذاها را در زمره تابوهای قبیلگی خود محسوب کرده و از خوردن این غذاها که می‌تواند شامل گوشت گوسفند یا گاو و یا ماهی باشد خودداری می‌کنند. آنان معتقدند توسط پیشینیان خود از خوردن این غذاها منع شده‌اند و در صورتی که این غذاها را صرف کنند با خشم ارواح اجداد خود که ناظر بر اعمال آنان می‌باشند مواجه شده و به مشکلاتی نظیر بیماری، خشکسالی و حتی مرگ دچار می‌شوند! اعتقاد به این تابوها و پرهیز از خوردن برخی از غذاها در بین پیروان آئین‌های بومی، مسیحیان و مسلمانان یکسان است و آنها بدون توجه به اینکه آیا این اعتقادات منافاتی با دین آنان دارد یا خیر از خوردن این غذاها امساک می‌ورزند.

این طرز تفکر خرافی‌گونه در مراسم و مناسبت‌های دینی و جشن‌های سنتی سیرالئونی‌ها نیز به‌چشم می‌خورد و پیروان ادیان مختلف معمولاً بخشی از غذاهای تهیه شده برای این مراسم را نذر ارواح پیشینیان خود می‌کنند. در بعضی مواقع نیز برخی نوشیدنی‌های محلی به یادبود درگذشتگان در چهارگوشه منزل فرد متوفی پاشیده می‌شود. در برخی قبایل از جمله در بین مسلمانان منده نیز این سنت رایج است که در حین برگزاری مراسم به‌خاک‌سپاری فرد متوفی غذایی به نام «له وه» (Lehweh) که شامل قطعات گرد آرد برنج آمیخته با آب و شکر است و قطعه‌ای کولا[i] برای آموزش روح میت در بین شرکت‌کنندگان در مراسم توزیع می‌شود.

لباس سنتی

لباس های سنتتی سیرالئون(1395).برگرفته از سایت collectivehub؛قابل بازیابی ازhttps://collectivehub.com/2017/05/this-uber-cool-blog-documents-the-serious-street-style-of-sierra-leone/

هرچند امروزه اکثر زنان و مردان شهرنشین سیرالئون به‌ویژه کارمندان ادارات دولتی و شرکت‌های خصوصی ترجیح می‌دهند در محیط کار خود البسه غربی شامل کت و شلوار و کت و دامن برتن کنند با این حال عموم مردم این کشور علاقه خاصی به لباس‌های سنتی خود دارند. لباس‌های بومی قبایل مختلف سیرالئون عمدتاً البسه‌ای بلند و یکسره برای مردان است که از گردن تا مچ پای آنها را دربر می‌گیرد. مردان معمولاً شلواری سنتی نیز پوشیده و کلاهی سفیدرنگ مشابه عرقچین مسلمانان کشورهای عربی بر سر می‌کنند. زنان نیز دارای چند لباس سنتی می‌باشند که برطبق تعلق آن‌ها به قبایل منده، تمنه و کریول متفاوت است. این البسه به سه بخش لباس‌های بلند، البسه شنل مانند و لباسی کوتاه تقسیم می‌شوند. زنان معمولاً روسری‌ها و کلاه‌های زیبا و رنگارنگی نیز برسر می‌کنند. البسه سنتی زنان و مردان روستایی از نظر تنوع سبک، مدل و رنگ دارای تنوع خاصی است و روستائیان در هنگام جشن‌ها و مناسبت‌های ملی و دینی خود معمولاً بهترین و زیباترین البسه خود را برتن می‌کنند.

مراسم خواستگاری

یکی از زیباترین مراسم سنتی قبایل مختلف این کشور نحوه برگزاری مجالس خواستگاری است.هرچند نوع خواستگاری دربین مسلمانان، مسیحیان و پیروان آئین‌های بومی تاحدودی متفاوت از یکدیگر است ولی تقریباً وضعیتی مشابه دارد که به‌نوعی نمایانگر تأثیرگذاری عمیق سنت‌های قدیمی این کشور بر این مراسم است. معمولاً قبل از برپایی مراسم خواستگاری، خانواده داماد دختر مناسبی را برای پسر خود انتخاب می‌کنند و پس از آن به‌طور غیرمستقیم و از طریق واسطه‌هایی که با خانواده عروس ارتباط دارند نظر‌ پدر دختر و یا برادر بزرگ‌تر او (در صورت فوت پدر دختر) را جویا می‌شوند. به‌دنبال اعلام موافقت بستگان عروس روز خاصی تعیین می‌شود. در مجلس خواستگاری معمولاً علاوه بر پدر و مادر طرفین بزرگان و ریش سفیدان خانواده دختر نیز حضور می‌یابند. یکی از موضوعات اصلی در مجالس خواستگاری معمولاً توافق بر سر شیربهای پرداختی از سوی خانواده داماد است که برای خانواده عروس اهمیت زیادی دارد و شامل چند گاو و گوسفند و مبلغی پول نقد است. مراسم عروسی در شهرها و روستاهای سیرالئون معمولاً چند روز به‌طول می‌انجامد و خانواده‌ها و اقوام دو طرف در محیطی مملو از شادمانی و با همراهی موسیقی‌های محلی به جشن و سرور می‌پردازند.

مراسم سوگواری و تدفین مردگان

عزاداری در سیرالئون(1392). برگرفته از سایت آم یوز،قابل بازیابی ازhttps://www.umnews.org/en/news/service-provides-chance-to-mourn-mudslide-victims

یکی از مراسم سنتی مهم در جوامع شهری و روستایی سیرالئون درگذشت افراد و نحوه خاکسپاری آنهاست. نحوه تدفین مردگان در بین پیروان ادیان ابراهیمی اسلام و مسیحیت تا حدودی با هم شباهت دارد ولی نوع تدفین اموات در بین پیروان آیین­‌های سنتی کاملاً متفاوت از ادیان الهی است. در بین پیروان ادیان اسلام و مسیحیت پس از مرگ فرد مراسم عزاداری برپا شده و جنازه­ وی تا قبرستان شهر و روستا مشایعت می­شود. مسیحیان در روز اول در خانه فرد متوفی مراسمی برپا می­‌کنند و تا صبح به پاس ادای احترام به مرده در خانه متوفی حضور می‌­یابند و ادعیه مذهبی را قرائت می‌­کنند. مسلمانان نیز پس از خاکسپاری فرد متوفی مراسم ختم برپا کرده و با برگزاری مجالس ترحیم در روزهای هفتم، چهلم و سال یاد و نام مرده را گرامی داشته و از عموم مردم برای او حلالیت می‌­طلبند. مراسم تدفین و خاکسپاری فرد متوفی در بین پیروان آیین­‌های سنتی تا حدودی متفاوت است و آنان جدای از سالخوردگانی که بر اثر کهولت سن درگذشته­‌اند، مرگ‌­های ناگهانی را خصوصاً برای جوانان به‌عنوان واقعه­‌ای شوم تلقی نموده و آن را به عوامل ماوراء طبیعی و خشم دشمنان و جادوگران نسبت می‌­دهند. آن‌ها گاه برای تشخیص نوع مرگ فرد متوفی به پیشگویان نیز متوسل می­‌شوند و در مراسم هفتم مرده در بالای قبر او گودالی حفر کرده و مقداری غذا در این گودال قرار می­‌دهند.

اساطیر و افسانه‌‏ها

سنت قصه گویی در سیرالئون(1393). برگرفته از سایت آل آفریقا،قابل بازیابی ازhttps://allafrica.com/view/group/main/main/id/00028862.html

فرهنگ کشور سیرالئون نیز همچون دیگر کشورهای منطقه غرب آفریقا مملو از اساطیر و افسانه‌هایی است که نسل به نسل از پدر به پسر انتقال یافته است. این افسانه‌ها که بیشتر در ارتباط با خدایان و ارواح می‌باشند بیشتر حالت شفاهی و نقلی دارند و تعداد اندکی از این داستان‌های اسطوره‌ای در قالب کتاب ثبت و ضبط شده‌اند. یکی از سنت­‌های جالب و در عین حال بسیار قدیمی در سیرالئون داستان سرایی و قصه گویی کهنسالان و افراد سالخورده برای کودکان و نوجوانان و انتقال این بخش مهم از فرهنگ شفاهی کشور است. این کهنسالان معمولاً در روستاها و در هنگام غروب آفتاب خردسالان و نوجوانان پسر و دختر را به دور خود گرد آورده و داستان­‌هایی که از پدران خود شنیده‌­اند برای آنها نقل می­‌کنند. قصه­‌ها و داستان­‌هایی که توسط این کهنسالان و به شیوه نقالی روایت می­‌شود بخشی از سنت­‌های کهن قومی قبیلگی این کشور را در قالب افسانه‌­هایی جذاب از نسل قدیم به نسل جدید منتقل می­‌کند. خشم خدایان، نوع ارتباط انسان‌­ها با ارواح پیشینیان و اجداد خویش، نقش جادوگران شرور و موذی در بروز سختی و بدبختی در جوامع انسانی، مزایای ساده زیستی، مبارزه با ظلم و ستم و... از مضامینی هستند که معمولاً در داستان­‌های نقالان مورد استفاده قرار می‌­گیرند. سنت قصه‌گویی مثال بارز انتقال ادبیات شفاهی به صورت نسل اندر نسل است که با وجود رسوخ برخی مظاهر تمدن غربی، همچنان جایگاه خود را در جوامع سنتی سیرالئون حفظ کرده است.

جشن‏‌ها و سرودها

قبایل و اقوام مختلف سیرالئون در طول سال معمولاً جشن‌های مختلفی برگزار می‌کنند که همانند آداب و رسوم این کشور برخی برخاسته از سنت‌های قدیمی این کشور و بخشی نیز نشأت گرفته از ادیان آن‌ها است. در این جشن‌ها معمولاً رقص‌ها و موسیقی‌های متنوع قبیلگی جایگاه خاصی داشته و از شرکت کنندگان به صرف انواع غذاهای سنتی پذیرایی شایانی به‌عمل می‌آید. در جشن‌های سنتی و دینی سیرالئون برخی آوازخوآنان و خوانندگان محلی اشعار زیبایی را قرائت می‌کنند که فضای این جشن‌ها را توام با شادی مضاعفی می‌سازد. البته این جشن‌ها جدای از جشن‌های اسلامی است که قبلا در مورد این مراسم توضیح داده شده است.

تاریخچه و مبنای سال نو

سال مورد استفاده در سیرالئون سال میلادی است و مبنای سال نو همچون کشورهای غربی عید کریسمس و روز اول ژانویه است.

تعطیلات رسمی

روز ملی این کشور 27 آوریل است که به‌عنوان روز استقلال این کشور نیز در نظر گرفته می‌شود. جدای از این روز که هرسال با شکوه خاصی در سرتاسر کشور و طی سلسله جشن‌هایی برگزار می‌شود در تقویم رسمی این کشور روزهای دیگری نیز به‌عنوان تعطیل رسمی در نظر گرفته شده‌اند که به دو بخش مناسبت‌های اسلامی و مناسبت‌های مسیحی تقسیم می‌شوند.

مناسبت‏‌های ملی و مذهبی

جدای از روز ملی، دیگر تعطیلات رسمی سیرالئون عبارتند از:

• مناسبت‌های اسلامی: عید قربان، میلاد پیامبر اکرم(ص)، عید فطر؛

• مناسبت‌های مسیحی: میلاد حضرت مسیح، عید پاک و جمعه پیش از آن (که به زعم مسیحیان ان حضرت در آن روز بر صلیب کشیده شد).

موزه‌ها

موزه ملی کشور سیرالئون(1398). برگرفته از سایت موما،قابل بازیابی ازhttps://momaa.org/directory/sierra-leone-national-museum/#google_vignette

کشور سیرالئون از نظر دارا بودن موزه‌های فرهنگی و تاریخی در فقر آشکاری به‌سر می‌برد و مشکلات گوناگون اقتصادی و اجتماعی مانع توجه مسئولان در تقویت این نهاد مهم فرهنگی شده است. در حال حاضر تنها چند موزه در شهرهای فریتاون و مکنی وجود دارند و این در حالی است که با توجه به پیشینه برده داری در این کشور مناسب بود تا حداقل چند موزه به این بخش غم انگیز از تاریخ سیرالئون اختصاص یابد. مهم‌ترین موزه این کشور موزه ملی سیرالئون نام دارد که در دوره حاکمیت انگلستان احداث گشته و بیشتر دربرگیرنده تاریخ این کشور در ادوار مختلف تاریخی و زندگی و آداب و رسوم قبایل مختلف است. موزه ملی راه آهن دومین موزه کشور است که در آن تعدادی از لکوموتیوها و واگن‌های قدیمی راه آهن سیرالئون به نمایش درآمده است. از اشیاء جالب توجه در این موزه صندلی بزرگی است که به مناسبت بازدید رسمی ملکه وقت انگلستان از این کشور در سال 1961 احداث گردیده است. هرچند کشور سیرالئون از نظر تعداد باسوادان در جایگاه نازلی – در مقایسه با دیگر کشورهای آفریقایی – قرار دارد ولی همان گونه که گفته شد فرهنگ کتابخوانی در این کشور رونق فراوانی دارد و عموم باسوادان سیرالئونی به مطالعه کتب مختلف علاقه مند می‌باشند. از این روی با توجه به تعداد اندک کتب منتشره توسط شرکت‌های انتشاراتی داخلی و گرانی این کتب، اکثر مردم ترجیح می‌دهند به کتابخانه‌های عمومی موجود در سطح کشور مراجعه کنند.

كتابخانه‌های عمومی

مهم‌ترین کتابخانه‌های عمومی سیرالئون عبارتند از:

هیأت امنای كتابخانه‌های سیرالئون

در سیرالئون كتابخانه ملی وجود ندارد و اساسا مشکلات اقتصادی و جنگ داخلی ده ساله هیچ گاه امکان تأسیس این نهاد عظیم فرهنگی را فراهم نیاورده است. در غیاب كتابخانه ملی، هیأت امنای كتابخانه‌های سیرالئون برخی وظایف كتابخانه ملی را انجام می‌دهد. مطابق آیین‌نامه نشر كتاب مصوب 1962 سیرالئون، كتابخانه متعلق به هیأت امنای مزبور، یكی از دو كتابخانه‌ای است كه بر موضوع حق التالیف مؤلفین نظارت می‌كند. هیأت امنای كتابخانه‌های سیرالئون، در غیاب کتابخانه ملی، فهرست سالانه انتشارات كشور را نیز تهیه و منتشر می‌كند. این فهرست را نمی‌توان كتابشناسی ملی کشور درنظر گرفت، زیرا دربرگیرنده کلیه انتشارات سیرالئون نیست، با این حال منبع مفیدی برای دستیابی به اطلاعات مربوط به انتشارات دولتی به‌شمار می‌رود. مركز اسناد دولتی سیرالئون نیز مسئولیت گردآوری و نگهداری اسناد تاریخی مهم را بر عهده دارد و آن‌ها را در دسترس پژوهشگران، مقامات دولتی و عموم مردم قرار می‌دهد. این مرکز متعهد شده است در آینده نزدیک برخی اسناد مربوط به جنگ داخلی و قاچاق الماس کشور را منتشر و حقایق مهمی را در اختیار محققان داخلی و خارجی قرار دهد.

كتابخانه عمومی فریتاون

كتابخانه عمومی فریتاون که تحت نظارت هیأت امنای کتابخانه‌های سیرالئون قرار دارد و در سال 1959 تأسیس شده مهم‌ترین نهاد فرهنگی کشور به‌شمار می‌رود و به‌نوعی جانشین کتابخانه ملی کشور محسوب می‌گردد. ساختمان اصلی این كتابخانه در فری‌تاون قرار دارد و دارای سه شعبه منطقه‌ای و 9 شعبه فرعی در نقاط مختلف كشور است. این كتابخانه برخی فعالیت‌های كتابخانه ملی از قبیل امانت بین‌كتابخانه‌ای و خدمات متنوع فرهنگی از قبیل برگزاری جلسات قصه‌گویی و نمایش فیلم به‌ویژه برای كودكان را نیز انجام می‌دهد. کتاب‌های این کتابخانه اکثرا قدیمی است و مراجعه کنندگان آن را عمدتاً دانش‌آموزان و دانشجویان تشکیل می‌دهند.

كتابخانه‌های دانشگاهی

مهم‌ترین كتابخانه دانشگاهی كشور كتابخانه دانشگاه سیرالئون است که از سال 1827 و در قالب كالج فورابه فعالیت خود را آغاز کرده است. دانشگاه انجالا (1964) نیز دارای کتابخانه‌های بزرگی می‌باشد. كتابخانه دانشگاه سیرالئون دربرگیرنده مجموعه‌ای بالغ بر 110000 جلد كتاب در موضوعات مختلف هنر، اقتصاد، علوم اجتماعی، مهندسی و حقوق است. كتابخانه دانشگاه انجالا نیز شامل 45000 جلد كتاب در زمینه علوم كشاورزی و آموزش‌و‌پرورش است. كتابخانه كالج تربیت معلم میلتون مارگاى نیز داراى كتب آموزشى نسبتاً قدیمى مى باشد. کتب موجود در این کتابخانه‌ها اکثرا مربوط به دهه‌های هفتاد و هشتاد میلادی می‌باشند و به‌دلیل جنگ داخلی و مشکلات اقتصادی طی دو دهه اخیر کتب کمی خریداری کرده‌اند. اندک کتب جدید این کتابخانه‌ها نیز بیشتر اهدائی موسسات بین‌المللی و سفارتخانه‌های خارجی است.

كتابخانه‌های تخصصی

طی چند دهه گذشته و به‌ویژه پس از پایان جنگ داخلی سیرالئون ده‌ها كتابخانه‌تخصصی بر مبنای مقررات مربوط به ایجاد تسهیلات برای كتابخانه‌های واحدهای اداری دولتی و وزارتخانه‌ها شكل گرفته‌اند. اکثر این کتابخانه‌های تخصصی متعلق به سفارتخانه‌های خارجی، سازمان‌های بین‌المللی و برخی مؤسسات نیمه دولتی تازه تأسیس‌اند. علاوه بر آن‌ها در حدود 20 كتابخانه تخصصی نیز در وزارتخانه‌های مختلف کشور تأسیس شده است. كتابخانه مرکز فرهنگی سفارت ایالات متحده آمریکا، کتابخانه وزارت اقتصاد و توسعه، کتابخانه پارلمان سیرالئون، کتابخانه وزارت دادگستری، کتابخانه بانك مرکزی سیرالئون، کتابخانه بانك تجارت سیرالئون، کتابخانه رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران، کتابخانه مرکز فرهنگی چین و کتابخانه سفارت کوبا نیز دارای کتابخانه‌های تخصصی متنوعی می‌باشند.

كتابخانه‌مرکز فرهنگی بریتانیا

کتابخانه مرکز فرهنگی بریتانیا (بریتیش کانسیل) یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های کشور سیرالئون- از لحاظ حجم مجموعه و تعداد استفاده‌كنندگان- است که علاوه بر خدمات کتابخانه ای، از طریق برنامه اهدای كتاب به دبیرستان‌های منطقه غرب آفریقا از جمله سیرالئون، كتب و نشریات ادواری آنها را نیز تامین می‌كند. این كتابخانه مركز تهیه كتب، مجلات و سایر اقلام فرهنگی برای كتابخانه‌ها و مؤسسات سراسر كشور به‌شمار می‌رود و از امکانات ارتباطی نظیر خط اینترنت پر سرعت و ماهواره‌های مخابراتی نیز برخوردار است. کتابخانه مرکز فرهنگی بریتانیا برای اطمینان از نحوه نگهداری منابع تهیه شده، مسئولان آموزش‌و‌پرورش سیرالئون را در خصوص استخدام كمك كتابدارانی كه كارهای نیمه تخصصی انجام می‌دهند نیز مساعدت می‌كند.

علاوه بر این کتابخانه‌ها، در شهرهای بزرگ و کوچک سیرالئون نیز کتابخانه‌های عمومی کوچکی وجود دارند که بیشتر در زمینه ارائه کتب و مجلات خود فعالیت می‌کنند. بخش عمده کتب موجود در این کتابخانه‌ها قدیمی بوده و دولت کمبود بودجه را علت اصلی عدم خرید کتب جدید اعلام کرده است.

لازم به‌ذکر است موسسات بین‌المللی و سفارتخانه‌های غربی هرسال تعدادی از کتب منتشره در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی را به‌صورت رایگان به کتابخانه‌های عمومی سیرالئون هدیه می‌دهند.

نیز نگاه کنید به

فرهنگ عمومی ژاپن؛ فرهنگ عمومی سودان؛ فرهنگ عمومی زیمبابوه؛ فرهنگ عمومی سوریه؛ فرهنگ عمومی افغانستان؛ فرهنگ عمومی سنگال؛ فرهنگ عمومی کوبا؛ فرهنگ عمومی کانادا؛ فرهنگ عمومی لبنان؛ فرهنگ عمومی تونس؛ فرهنگ عمومی روسیه؛ فرهنگ عمومی چین؛ فرهنگ عمومی ساحل عاج؛ فرهنگ عمومی مصر؛ فرهنگ عمومی فرانسه؛ فرهنگ عمومی اسپانیا؛ فرهنگ عمومی اوکراین؛ فرهنگ عمومی قطر؛ فرهنگ عمومی اتیوپی؛ فرهنگ عمومی مالی؛ فرهنگ عمومی تاجیکستان؛ فرهنگ عمومی گرجستان؛ فرهنگ عمومی قزاقستان؛ فرهنگ عمومی بنگلادش؛ فرهنگ عمومی سریلانکا؛ فرهنگ عمومی تایلند؛ فرهنگ عمومی آرژانتین؛ فرهنگ عمومی اردن

پاورقی

[i] - کولا نوعی میوه محلی به شکل بیضی سیاهرنگ است که در مراسم و جشن‌های محلی توزیع می‌شود. کولا از خاصیت غذایی زیادی برخوردار است و علیرغم مزه بسیار تلخ آن با توجه به دارا بودن کافئین زیاد به‌عنوان نوعی میوه نیروزا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این میوه محلی دارای خاصیت دارویی نیز می‌باشد و برای ساختن برخی داروهای گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کولا ماده اصلی نوشابه‌های غیرالکلی کوکاکولا است و سالانه مقادیر زیادی از آن جمع‌آوری و به آمریکا ارسال می‌شود.