ساختار و سیاست های آموزشی قزاقستان

آموزش و پرورش و آموزش عالی اولویت اصلی و شاخص اصلی توسعه در تمام کشورهای متمدن جهان به شمار می‌رود. آموزش عالی یکی از نقاط مهم زندگی افراد است به خصوص در دنیای مدرن با رقابت سختی که در بازار کار وجود دارد. معمولا در کشورهایی که در آن ۳۵ درصد جمعیت بزرگسالان دارای آموزش عالی هستند نرخ رشد و توسعه (۳۰-۳۵%) اقتصاد از ویژگی‌های آن کشور است.

قزاقستان با پیوستن به اعلامیه بولونیا در ماه مارس ۲۰۱۰ به چهل و هفتمین عضو عالی منطقه آموزش و پرورش اروپا تبدیل شد که در این جریان ۶۰ دانشگاه بزرگ منشور دانشگاه‌های عضو اعلامیه بولونیا را امضاء کردند[i]. بر اساس مفاد این اعلامیه دسته بندی دوره آموزشی هر مقطع تحصیلی قزاقستان به همراه تعداد سال‌های مربوط به آن به شرح زیر است:

• مقطع پیش دبستانی، از سن ۵ تا ۶ سالگی - ۱ سال؛
• مقطع ابتدایی، از سن ۶ تا سن ۷ - ۴ سال؛
• مقطع دبیرستان، از سن ۱۰ تا سن ۱۷ - ۷ سال؛
• مقطع کالج ۲ سال آخر دبیرستان 1 سال؛
• تعداد ترم‌های یک سال تحصیلی: چهار ترم است؛
• زمان شروع سال تحصیلی: روز ۱، ماه سپتامبر؛
• زمان پایان سال تحصیلی: روز ۲۵، ماه می؛
• سن دانش آموزان در زمان ورود به مدرسه: ۶-۷ سال؛
• سن دانش آموزان در زمان خاتمه تحصیل در مدرسه: ۱۷-۱۸ سال.

زمان شروع و پایان ترم‌های تحصیلی:

• ترم اول، شروع: روز ۱، ماه سپتامبر؛
• ترم دوم، شروع: روز ۱۲، ماه نوامبر؛
• ترم سوم، شروع: روز ۹، ماه ژانویه؛
• ترم چهارم، شروع: روز ۱، ماه آوریل.

ساعت شروع و پایان یک سال روز تحصیلی:

• مقطع: ابتدایی، شروع ۰۸:۰۰، پایان: ۱۳:۰۰؛
• مقطع: دبیرستان، شروع ۱۳:۳۰، پایان: ۱۹:۰۰.

تعداد ساعات آموزشی (کلاس) یک روز تحصیلی:

• مقطع: ابتدایی: ۴-۵؛
• مقطع: دبیرستان: ۶-۷.

زمان شروع و پایان امتحانات هر ترم تحصیلی:

• ترم اول، شروع: روز ۲۵، ماه اکتبر، پایان: روز ۲، ماه نوامبر؛
• ترم دوم، شروع: روز ۲۰، ماه دسامبر، پایان: روز ۲۸، ماه دسامبر؛
• ترم سوم، شروع: روز ۱۰، ماه مارس، پایان: روز ۱۸، ماه مارس؛
• ترم چهارم، شروع: روز ۱۳، ماه می، پایان: روز ۲۳، ماه می.

زمان‌های تعطیلی آموزشی:

• روز ۴، ماه نوامبر، پایان: روز ۱۱، ماه نوامبر؛
• روز ۳۰، ماه دسامبر، پایان: روز ۸، ماه ژانویه؛
• روز ۲۰، ماه مارس، پایان: روز ۳۱، ماه مارس؛
• روز ۲۵، ماه می، پایان: روز ۳۱، ماه اوت؛
• نحوه ارزشیابی ورود به دانشگاه یا دوره آموزشی پیشرفته تر: امتحان ملی.

مهمترین مناسبت‌ها:

مناسبت‌های ملی - سیاسی: ۱ دسامبر - روز رئیس‌جمهور؛ ۱۶-۱۷ دسامبر - روز استقلال ج.ق.؛ ۱-۲ ژانویه - سال جدید میلادی؛ ۸ مارس - روز زنان؛ ۲۱-۲۲-۲۳ مارس - نوروز؛ ۱ می‌- روز وحدت ملت‌ها؛ ۷ می‌- روز مدافعان وطن؛ ۹ می‌- روز پیروزی چنگ جهانی دوم.

مناسبت‌های دینی - مذهبی: جشن عید فطر و قربان.

سیستم آموزشی مدارس در قزاقستان سیستمی منظم و با کارکرد مناسب است که در دوران تحصیل دانش آموزان علاوه بر فراگیری دروس متداول آموزشی در طول دوران تحصیل برای آن‌ها در مدارس و به خصوص از سوی کاخ‌های دانش آموزی، دانش آموزان در طول سال، به ویژه در ایام تعطیلات برنامه‌های فرهنگی، هنری متنوعی برای آن‌ها اجرا می‌شود و دانش آموزان با مسائل فرهنگی و هنری آشنا می‌شوند.

زبان آموزشی؛ قبلا زبان آموزشی مدارس قزاقستان زبان روسی بوده است ولی از سال ۲۰۰۹ به این سو زبان رسمی آموزشی زبان قزاقی شده است و تن‌ها در تعداد معدودی از مدارس که مختص روس زبان‌ها است آموزش به زبان روسی انجام می‌شود.

سیستم و نظام آموزشی قزاقستان تا سال ۱۹۹۱ که منجر به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل دولتهای مشترک المنافع گردید از سیستم جماهیر شوروی تبعیت می‌کرد ولی با استقلال کشورهای مشترک المنافع و من‌جمله قزاقستان سیستم آموزش و پرورش آن از سال ۱۹۹۱ دگرگون شد و تمام قواعد و قوانین سیستم آموزش و پرورش در تمام مقاطع تحصیلی بومی سازی شد و هر ساله با تدوین قوانین جدید و اعمال استاندارد‌های آموزشی رشد و توسعه قابل توجهی در سیستم آموزش و پرورش به وجود آمد.

یکی از قوانین اصلی امور تعلیم و تربیت در جمهوری قزاقستان قانون "آموزش و پرورش" است که سال ۱۹۹۹ به تصویب رسید. ۲۷ جولای سال ۲۰۰۷ قانون جدید در مورد «آموزش و پرورش» به اجرا در آمد. قانون جدید «آموزش و پرورش» در چهارچوب الحاق قزاقستان به سازمان تجارت جهانی و ادغام به فرایند بولونیا استانداردهای بین المللی را در نظر گرفته است. به غیر از این آموزش عالی قزاقستان بر اساس برنامه‌ی دولتی «بیلیم (دانش)» سال ۲۰۰۰، استراتژی پیشرفت آموزش تا سال ۲۰۱۴ -۲۰۱۰، برنامه‌ی توسعه و رشد آموزش و پرورش انجام می‌شود.

آموزش در قزاقستان شامل مقطع ابتدایی، متوسطه و ثانویه (مقطع دیپلم) که مجموعا ۱۱ سال طول می‌کشد، مقطع لیسانس که این مقطع متناسب با رشته و میزان تلاش دانشجویان ۴، ۵ و یا ۶ سال طول می‌کشد. دوره کارشناسی ارشد که معمولا بین ۲ تا ۳ سال طول می‌کشد و دوره دکتری که بین ۳ تا ۴ سال طول می‌کشد به عنوان مقطع آموزش عالی به شکل تمام وقت، پاره وقت، روزانه، شبانه، حضوری و غیر حضوری و به صورت رایگان انجام می‌شود.

در ۲۳ اوت سال ۲۰۱۲ از سوی دولت جمهوری قزاقستان قطعنامه‌ای با شماره ۱۰۸۰ در مورد تعیین استاندارهای اجباری آموزش و پرورش به تصویب رسیده است: بر اساس بند ۲۴ ماده ۴ قانون اساسی جمهوری قزاقستان در تاریخ ۲۷ ژوئیه ۲۰۰۷ مقرر شده است که دولت جمهوری قزاقستان استانداردهای اجباری در حوزه آموزش و پرورش پیش‌دبستانی؛ استانداردهای اجباری آموزش متوسطه (اول، دوم، آموزش متوسطه و عمومی)؛ استانداردهای اجباری آموزش و پرورش در حوزه فنی و حرفه‌ای؛ استانداردهای اجباری آموزش بعد از متوسطه؛ استانداردهای اجباری آموزش عالی استاندارد‌های اجباری آموزش و پرورش دوره کارشناسی ارشد را تدوین و تصویب کند که این برنامه‌ها توسط کریم ماسیموف نخست وزیر جمهوری قزاقستان در تاریخ ۱ سپتامبر ۲۰۱۳ صادر شده است، لذا بر اساس این دستور طی قطعنامه‌های متعددی استانداردهای الزامی در مقاطع پیش دبستانی، دوره ابتدائی، متوسطه، دوره کالج، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا تدوین و برای اجرا ابلاغ شده است. که به دلیل گسترده بودن قوانین در هر مقطع از ذکر جزئیات این قوانین و مقررات خود داری می‌شود.

در استانداردهای اجباری دولت مقررات عمومی، اهداف و نتایج حاصل از هر یک از مقاطع تحصیلی، دروس عمومی و اختصاصی، طول مدت تحصیل، نحوه ارزیابی و امتحانات و... سایر مقررات تدوین شده است دولت جمهوری قزاقستان برنامه دولتی توسعه آموزش و پرورش این کشور را برای سال‌های 2011 -2020 تدوین کرده است که هدف این برنامه ایجاد رونق اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و تربیت نیروهای مورد نیاز در این حوزه‌ها در نظر گرفته شده است.

آموزش ابتدایی: تعداد دانش‌آموزان، مدارس، معلمان، میزان بودجه، برنامه‌های آموزشی

با توجه به رشد و توسعه روزافزون آموزش و پرورش پیش از دبستان و یازده ساله آموزش متوسطه در قزاقستان اجباری و رایگان است و در دسترسی به آموزش تبعیض جنسیتی وجود ندارد لذا آموزش و پرورش قزاقستان در بین کشورهای جهان از وضعیت مطلوبی برخوردار شده است.

بنا به گزارش روزنامه تنگری نیوز رئیس آژانس آمار قزاقستان علیخان اسماعیلوا اعلام کرده است که طبق آمار سال ۲۰۱۱ نسبت مردان به زنان در قزاقستان تقریبا برابر بوده است یعنی از کل جمعیت ۱۷۵۳۰۰۰ نفری قزاقستان زنان ۵۸،۸ درصد و مردان ۴۸،۲ درصد بوده است (به ازاء هر ۱۰۰ نفر پسر ۱۰۶ نفر دختر متولد شده است).

در سال ۲۰۱۵ در قزاقستان ۳۹۷ ۶۰۰ کودک متولد شده است که ۵۱،۵ درصد آن پسر و ۴۸،۵ نفر آن‌ها دختر بوده است، یعنی به ازاء هر ۱۰۶،۳ پسر تعداد ۱۰۰ دختر متولد شده است که بیشترین نرخ تولد در منطقه مانگستائو با ۳۱۲۵ تولد و کمترین نرخ تولد در شمال قزاقستان، کستانای با ۱۴۴۴ نفر، و شرق قزاقستان با ۱۶۳۷ نفر کمترین نرخ تولد را داشته‌اند.

بنا بر این با توجه به اینکه نرخ بی‌سوادی در قزاقستان بسیار کم است و بیشتر کودکان به مدرسه می‌روند لذا نسبت دانش آموزان پسر به دختر نیز بر اساس میزان تولد دختر و پسر با هم برابر است.

در سال ۲۰۰۵ بیش از ۱۴۹۰۰۰ دانش آموز معلول وجود داشته است که این تعداد دانش آموز معلول در سال ۲۰۱۰ به ۱۲۴۰۰۰ نفر تقلیل یافته است، که تحت آموزش خاص قرار دارند.

طول مدت تحصیلی در مقطع دبستان تا کالج ۱۱ سال است که برای سال اول تحصیلی ۲۴ ساعت، برای سال دوم ۲۵ ساعت، برای سال سوم ۲۹ ساعت، برای سال چهارم ۲۹ ساعت، برای سال پنجم ۳۲ ساعت، سال ششم ۳۳ ساعت، سال تحصیلی هفتم ۳۴ ساعت، ۳۶ ساعت برای کلاس هشتم، در کلاس نهم ۳۸ ساعت، برای دهمین سال تحصیلی ۳۹ ساعت و برای کلاس یازدهم ۳۹ ساعت تحصیلی در هفته وجود دارد و طول مدت سال تحصیلی در هر سال در کلاس‌های ۲ الی ۱۱، ۳۳ هفته تحصیلی است.

سال تحصیلی در تاریخ ۱ سپتامبر آغاز می‌شود و قبل از ۱ جولای به پایان می‌رسد. زمان تعطیلات ۱۱ هفته در هر سال، از جمله زمستان است.

امروزه در قزاقستان تعداد ۹۱۴۸ پیش دبستانی (مهد کودک) برای کودکان ۳-۶ ساله با بیش از ۷۰۰۰۰۰ کودک، تعداد ۵۴۷۴ مدرسه برای تحصیل دانش آموزان از پایه ۶ تا ۱۱ (سال ۲۰۱۴) و تعداد ۱۱۴۸ دانشگاه در مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا وجود داشته است.

در سال ۲۰۱۳، ۸۷۶۴ مرکز قبل از دبستان (۳۳۴۰ کودکستان، مهد و ۵۴۲۴ مینی مراکز) برای حدود ۶۷۳۷۰۰ کودک دایر بوده است.

بیشترین میزان ثبت نام مهد کودک در پاولودار (۱۰۰%)، در (%۹۹,۵) Kostanai و در Karaganda (۹۸,۳%)، شرق قزاقستان (۹۷,۴%) و غرب قزاقستان (۹۵,۷%) مشاهده شده است.

در تمام مناطق کشور روند رشد مراکز قبل از مدرسه خصوصی قابل ملاحظه است، (به استثنای: آتیرائو، قزاقستان غرب و منطقه کاراگاندا)، در حال حاضر، سهم مهد کودک‌های خصوصی %۲۴ از تعداد کل مهد کودک‌ها است.

شایان ذکر است که از نظر "پوشش کودکان بین ۰ تا ۶ سال آموزش و پرورش پیش دبستانی و آموزش" قزاقستان همتراز با استرالیا، کانادا، فنلاند، یونان، لهستان، سوئیس و ترکیه است که در آن حدود ۶۰ درصد از کودکان در این گروه سنی توسط مهد کودک تحت پوشش است آموزش و پرورش قرار دارند. دولت جمهوری قزاقستان در ۲۳ آگوست ۲۰۱۲ ۸۰ ۱۰۸۰ در مورد استانداردهای اجباری دولت در حوزه آموزش و پروش پیش دبستانی قطعنامه‌ای به شرح زیر صادر کرد:

مقررات عمومی:

این استاندارد اجباری در پرورش پیش دبستانی مطابق با قانون جمهوری قزاقستان در تاریخ ۲۷ ژانویه ۲۰۰۷ "در آموزش و پرورش" تدوین شده است.

در این قانون الزامات استاندارد اجباری عبارت اند از:

توسعه برنامه‌های درسی آموزش و پرورش پیش دبستانی، حصول اطمینان از تشکیل توانایی‌ها و ظرفیت‌های کلیدی؛ در اجرای منافع و تمایلات کودک با هدف؛ اجرای روند آموزش در موسسات آموزش قبل از مدرسه و آموزش.

آموزش و پرورش پیش دبستانی با هدف توسعه و رشد کیفیت فیزیکی، شخصی و فکری کودکان، ایجاد صلاحیت‌های کلیدی مورد نیاز برای اطمینان از موفقیت اجتماعی و رقابت در طول زندگی، که آموزش قبل از دبستان موارد زیر را فراهم می‌کند:

• حفاظت از زندگی و تقویت سلامت کودک، رشد کامل فیزیکی، شکل گیری ارزش‌های یک زندگی سالم بر اساس سنت‌های ملی مردم جمهوری قزاقستان؛
• ایجاد یک فضای کامل و ارائه پشتیبانی یکپارچه توسعه فردی از قبل از مدرسه توسعه گفتار، زبان، فرهنگ، ارتباطات، آموزش و اصول خواندن و نوشتن؛
• شکل گیری ارزش‌های اخلاقی کودکان پیش دبستانی همسو با رفتار مثبت انسانی، هنجارها، قواعد رفتار، آداب و رسوم و سنت‌های حاکم در جامعه مردم قزاق؛
• توسعه عشق به سرزمین مادری، احترام به نمادهای ملی، نگرش انسانی به جهان خارج، خانواده و مردم ملیت‌های مختلف؛
• ایجاد تصویر مفهوم اصلی و جامعه جهانی و محیط اجتماعی در کودکان؛
• رشد درک و فهم کودک، روش‌های تشکیل فعالیت فکری، توسعه کنجکاوی فکری؛
• توسعه حس زیبایی شناسی کودک، خلاقیت در گرافیک، هنر و کلام و فعالیت‌های موسیقی. محتوای این حوزه آموزشی از طریق یک فعالیت آموزشی سازمان یافته به وجود می‌آید، که فعالیت مستقل کودکان و بزرگسالان و فعالیت‌های مشترک کودکان شکل می‌گیرد؛
• محتوای آموزش قبل از مدرسه شامل پنج حوزه آموزشی: "سلامت"، "ارتباط"، "دانش"، "خلاقیت" و"جامعه" است.

حوزه آموزشی "سلامت"

هدف از این آموزش بالا بردن نگرش وجدان سلامت خود، درک سلامت به عنوان ارزش اصلی اعطا شده به انسان، توسعه فعالیت بدنی و تشکیل کیفیت فیزیکی کودکان است. سازماندهی فعالیت‌های آموزشی در آموزش و پرورش در حوزه "سلامت":

• تربیت بدنی؛
• امنیت اصول رفتاری.

حوزه آموزش "ارتباطی"

هدف: آموزش کودک پیش دبستانی تربیت شخصیت چند زبانه با ارزش‌های اساسی از زبان مادری، آماده سازی کودک در تعاملات اجتماعی و فرهنگی، توانایی برقراری ارتباط کلامی و غیر کلامی با جهان خارج.

سازماندهی فعالیت‌های آموزشی در زمینه‌های آموزش "ارتباطی":

• رشد قدرت بیان؛
• آشنایی با ادبیات؛
• آشنایی با اصول شرافتمندانه؛
• آشنایی با زبان روسی و زبان‌های دیگر.

حوزه آموزشی "دانش"

هدف: تربیت کودک پیش دبستانی که قادر به درک تصویر کامل از جهان و استفاده از اطلاعات برای حل مشکلات حیاتی باشد است.

سازماندهی فعالیت‌های آموزشی در منطقه آموزشی "دانش":

• سنجش؛
• آموزش مفاهیم ریاضی ابتدایی؛
• ساخت و ساز؛
• چارچوب محیط زیست؛
• آشنایی با جهان اطراف.

منطقه آموزشی "خلاقیت"

هدف: ایجاد حوزه حسی-عاطفی و طعم زیبایی از کودک، توسعه فرهنگ تفکر خلاق و تخیل در کودکان سنین قبل از مدرسه.

سازماندهی فعالیت‌های آموزشی در زمینه‌های آموزشی "ایجاد":

• نقاشی؛
• مدل سازی؛
• نرم افزار؛
• موسیقی.

منطقه آموزشی "جامعه"

هدف: مطالعه بالا بردن، شخصیت خلاق اجتماعی و تطبیقی، قادر به رفتار مثبت و نگرش در جامعه، آموزش و پرورش از عشق به کشور، احترام به بزرگان است.

سازماندهی فعالیت‌های آموزشی در زمینه آموزش و پرورش "جامعه:"

• خودشناسی؛
• آشنایی با محیط زیست؛

زبان آموزشی:

در نهاد‌ها و گروه‌های آموزشی دولت، آموزش زبان قبل از مدرسه "زبان قزاقی" است که جایگزین زبان روسی شده است.

• حداکثر مجاز آموزش دانش آموزان و دانشجویان در هفته، مدت زمان یک فعالیت آموزشی سازمان یافته معرفی به منظور حفاظت سلامت و روح و روان کودک است.
• حجم کار از تمام سطوح سنی آموزش قبل از مدرسه مربوط به هنجارهای بهداشتی و قوانین برای توسعه استانداردهای آموزشی دولت از آموزش و پرورش پیش دبستانی و آموزش است. چارچوب الگوی برنامه درسی تعیین شده برای هر دوره سنی.

کودک در فراغت از تحصیل در آموزش‌های پیش دبستانی به مهارت‌های زیر دست پیدا خواهد کرد:

• رشد فیزیکی؛
• کنجکاوی؛
• فعالیت؛
• احساس پاسخگویی؛
• تسلط به وسایل ارتباطی و راه‌های تعامل با بزرگسالان و همسالان؛
• درک تصویر اولیه از خود، خانواده و جامعه (جامعه نزدیک)، دولت (کشور)، جهان و طبیعت؛
• تسلط مهارت‌ها و توانایی‌های لازم برای تحصیل در مدرسه.

نظام فرهنگی و آموزشی در مدارس قزاقستان شامل دوره‌های ابتدایی و متوسطه است. تحصیلات تا دوره‌ی متوسطه، رایگان و اجباری است که از سن هفت سالگی شروع می‌شود. پیش از انقلاب اکتبر، دو نوع مدرسه در قزاقستان وجود داشت: مدارس روسی و مدارس و مکتب‌خانه‌های دینی که اکثرا در جنوب و جنوب شرقی کشور رواج داشت. اما در حال حاضر، مدارس در قزاقستان به مدارس روسی و مدارس قزاقی تقسیم می‌شوند. زبان آموزشی در مدارس روسی، روسی و در مدرسه‌های قزاقی به زبان قزاقی است. زبان‌های خارجی همچون انگلیسی، آلمانی، فرانسوی و عربی و اخیرا فارسی نیز در برخی از مراکز دانشگاهی تدریس می‌شود.

نرخ سواد: از برکات آموزش اجباری و رایگان در جمهوری قزاقستان، نرخ سواد برابر است با 99/4 درصد که زنان نیز از نرخ باسوادی بالایی برخوردارند.

شاخص‌های کلیدی و آمار آموزش در قزاقستان

دولت قزاقستان برنامه و قانون سیستم آموزش عالی کشور را برای سال‌های ۲۰۱۱ الی ۲۰۲۰ ترسیم کرده است و از سوی وزیر آموزش و پرورش برنامه‌ای برای نظارت بر میزان دستاوردهای قانون پیش بینی شده توسط دولت برای دوره ۲۰۱۱- ۲۰۱۴ طی شماره RK از ۲۰۱۱/۱۲/۳۰ ۵۵۹۸۰. تنظیم شد. که نتایج حاصل از نظارت بر برنامه‌های سه ساله از سال ۲۰۱۱ - ۲۰۱۵ از نظر رشد به قرار زیر می‌باشد:

در مقایسه با سال ۲۰۱۰ که ۶۴۴۶ واحد آموزشی وجود داشته است ۲۳۱۸ واحد کودکستان، مهد کودک و مراکز متوسط و مهد کودک خصوصی یعنی ۱۸،۴ درصد افزایش یافته است. و افراد تحت پوشش پیش دبستانی برای کودکان ۳ تا ۶ سال در سال ۲۰۱۳ حدود %۷۳،۴ و در سال ۲۰۱۰ حدود %۵۵ افزایش داشته است.

آمار مراکز پیش دبستانی در سال ۲۰۱۳ تعداد ۸۷۶۴ مرکز شامل ۳۳۴۰ کودکستان، مهد و ۵۴۲۴ مراکز متوسط برای آموزش ۶۷۳۷۰۰ کودک بوده است که بیشترین میزان پوشش کودکان در مراکز پیش دبستانی در پاولودار ۱۰۰%، در کستانای %۹۹،۵ در کاراگاندا ۹۸،۳%، شرق قزاقستان %۹۷،۴ و در غرب قزاقستان %۹۵،۷ بوده است.بنا براین در تمام نقاط کشور روند رشد مدارس خصوصی قبل از دبستان به جز در منطقه آتیرائر در غرب قزاقستان و استان کاراگاندا کاملا مشهود است. به طوری که در حال حاضر مهدکودک‌های خصوص نسبت به کل مهد کودک‌های موجود %۲۴ است.

از نظر پوشش کودکان پیش دبستانی از ۰ تا ۶ سال در قزاقستان همتراز با کشورهای استرالیا، کانادا، فنلاند، یونان، لهستان، سوئیس و ترکیه است که در آن حدود ۶۰ درصد از کودکان در این گروه سنی توسط پیش دبستانی تحت پوشش آموزش و پرورش قرار دارند.

تعداد مراکز آموزش متوسطه از ۲۶ مرکز در سال ۲۰۱۱ به ۹۰ مرکز در سال ۲۰۱۳ یعنی حدود %۴ افزایش یافته است.

در ۶۰۸۸ مدرسه متوسطه یعنی حدود %۸۴،۶ مدارس به ۱۹۸۶۴۵۶ دانش آموز حدود %۸۴،۴ و به ۲۵۴۸۵۵ دانش آموز کم درآمد %۹۹ از این دانش آموزان غذای گرم رایگان داده می‌شود.

در مناطق آستانا، آلماتی، آکتوبه، آتیرائو و غرب قزاقستان تقریبا به تمام دانش آموزان مدارس ابتدایی غذای گرم داده می‌شود.

با توجه به رشد و توسعه روز افزون آموزش و پرورش پیش از دبستان و یازده ساله آموزش متوسطه در قزاقستان اجباری و رایگان است و در دسترسی به آموزش تبعیض جنسیتی وجود ندارد لذا آموزش و پرورش قزاقستان در بین کشورهای جهان از وضعیت مطلوبی برخوردار شده است.

وضعیت آموزش متوسطه

در تاریخ ۱ ژوئیه سال ۲۰۱۰ در قزاقستان تعداد ۷۵۷۶ مدرسه متوسطه دولتی تحت نظارت و مدیریت نهادهای اجرایی محلی فعالیت می‌کردند، که حدود ۲,۵ میلیون دانش آموز در این مدارس آموزش دیده‌اند. از تعداد کل مدارس %۶۴,۶ آن‌ها داری ساختمان‌های معمولی و ۲۰۱ مدرسه احتیاج به تعمیرداشته است در مدارس ابتدایی و متوسطه تن‌ها ۴۱،۷ درصد مجهز به آزمایشگاه فیزیک، ۱۳،۲ درصد دارای آزمایشگاه شیمی. ۱۶،۳۰ درصد دارای اتاق زیست شناسی بوده‌اند.

از هر پنج نفر معلم یک نفر بیش از ۵۰ سال یا بیشتر سن دارند. تعداد کل معلمان با تجربه بیش از سه سال ۱۳ درصد است که با آموزش‌های دوره‌ای اطلاعات آن‌ها به روز رسانی می‌شود. تعداد کارکنان جوان سیستم آموزش و پرورش ۲،۶ در صد است.

بر اساس آمار دولتی ۱ جولای سال۲۰۱۰، ۳۰۶ مدرسه حرفه‌ای، ۴۸۰ کالج وجود داشته است که در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۰۵ تعداد آن‌ها ۶۴ مورد افزایش یافته است که ۲۲،۸ درصد آن در مناطق روستایی واقع شده است.

استانداردهای اجباری دولت در مورد آموزش متوسطه

مقررات عمومی:

استاندارد اجباری آموزش متوسطه مطابق با ماده ۵۶ قانون جمهوری قزاقستان در تاریخ ۲۷ ژوئیه سال ۲۰۰۷ تصویب شده است.

سازمان آموزش و پرورش جمهوری قزاقستان اقدام به انجام فعالیت‌های آموزشی مطابق با موارد زیر می‌کند:

• تعیین استانداردهای آموزشی آموزش متوسطه؛
• تدوین برنامه‌های درسی.

استاندارد اجباری آموزش متوسطه:

• تبیین قواعد کلی و ساختار اساسی (اجباری) محتوای آموزش متوسطه؛
• تنظیم حجم بار تحصیلی دانش آموزان، شرایط نظام روند آموزشی، و کیفیت سیستم نظارت و ارزیابی دانش؛
• تعیین الزامات مورد نیاز برای سطح آموزش دانش آموزان در موسسات آموزشی؛
• تعیین الزامات اجرای روند آموزشی: استفاده منطقی از بودجه دولت، و نظارت بر مواد پایه و فنی موسسات آموزشی، و بهداشت و ایمنی دانش آموزان.

استاندارد آموزش متوسطه، اصطلاحات و تعاریف مطابق با قانون جمهوری قزاقستان "در مورد آموزش و پرورش".

از سپتامبر ۲۰۱۲ معلمان مدارس به سه دسته تقسیم شدند که برای معلمین سطح ۱ حدود ۱۰۰%، معلمین سطح ۲ حدود %۷۰ و معلیمان سطح ۳ حدود %۳۰ به حقوق و مزایای آن‌ها افزوده شد.

وضعیت رشد آموزش و پرورش در قزاقستان در سال ۲۰۱۳ با رشد ۲۲ پله‌ای جایگاه رتبه ۵۰ را در بین ۱۴۸ کشور به خود اختصاص داده است.

از نظر شاخص توسعه انسانی قزاقستان در سال ۲۰۱۳ جایگاه ۶۹ از ۱۸۷ کشور در رتبه کشورهای با شاخص توسعه انسانی بالا قرار گرفته است. در حالی که در سال ۲۰۱۰ دانشگاه‌های قزاقستان در رتبه بندی جهانی قرار نمی‌گرفتند.

در سطح آموزش عالی یک دستاورد بزرگ برای قزاقستان حاصل شد که دو دانشگاه قزاقستان موجود در بین ۴۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفته است .همانطور که در اوایل ۲۰۱۰ دانشگاه قزاقستان در رتبه بندی جهان نمی‌گرفت.

بنابراین از مجموع شاخص‌های نظارتی چنین بر می‌آید که در سال‌های اخیر تغییرات مثبتی در نظام آموزش و پرورش کشور حاصل شده است.

آموزش برای دانش آموزان تا پایان دوره متوسطه شامل دوره ابتدائی، فنی و حرفه‌ای اولیه؛ متوسطه حرفه‌ای ثانویه الزامی است که در این دوره برای دانش آموزان با استعداد برنامه‌های ویژه آموزشی اجرا می‌شود.

سیستم آموزش عالی در جمهوری قزاقستان

تعداد دانشجویان، دانشگاه‌‌ها و مراکز آموزش عالی در کشور، استادان، میزان، بودجه، اصول و مبانی و اهداف آموزش، تعداد دانشجویان دختر آموزش عالی به عنوان نمادی از آموزش و پرورش پس از آموزش ابتدایی، متوسطه و حرفه‌ای شامل مجموعه‌ای از دانش نظام مند و مهارت‌های عملی که به ما اجازه حل و فصل نظری و عملی کار‌ها و امور تخصصی را می‌دهد.

در قزاقستان هم آموزش عالی بالاترین سیستم آموزشی به شمار می‌رود که بر اساس اعلامیه بلونیا که قزاقستان در ماه مارس سال ۲۰۱۰ به آن پیوست به عنوان چهل و هفتمین عضو عالی منطقه‌ای آموزش و پرورش اروپا تبدیل شد و هم اکنون حدود ۶۵ دانشگاه قزاقستان منشور این اعلامیه را امضاء کرده‌اند. بنا براین با پیوستن قزاقستان به این اعلامیه، آموزش عالی دارای سه سطح کارشناسی - کارشناسی ارشد - دکتری، تعریف شده است.

آموزش عالی در قزاقستان پس از دوره متوسطه و حرفه‌ای (دوره کالج) بصورت تمام وقت، پاره وقت، شبانه، از راه دور و پژوهشی به طور رایگان آغاز می‌شود.

کلاس‌های تمام وقت و روزانه که معمولا در این فرم آموزشی در تمام طول روز با میانگین ۵ الی ۶ ساعت آموزش داده می‌شود.

کلاس‌های شبانه که بعنوان دوره آموزشی پاره وقت شناخته می‌شود معمولا از ساعت ۶ بعد از ظهر حد اقل به مدت ۴ ساعت دایر می‌باشد که دانشجو می‌تواند در طول روز به کار بپردازد، و بعد از ساعت ۱۸ به آموزش بپردازد. که البته بعضی از رشته‌ها در این فرم آموزشی ممکن نیست.

آموزش از راه دور- مجموعه‌ای از آموزش هایی است که دانشجویان در فرایند یادگیری، معمولا از طریق فن آوری اینترنت و فضای مجازی به صورت آنلاین برای آموزش استفاده می‌کنند.

شهروندان قزاقستان فرصت دارند که از آموزش عالی رایگان به صورت رقابتی بهره‌مند شوند، که نحوه دریافت کمک مالی آموزشی دانشجویان از دولت را می‌توان در سایت اینترنتی وزارت علوم مشاهده کرد.

پیاده سازی سیاست راه آینده" جوانان دولت جمهوری قزاقستان تا سال ۲۰۲۰ طی قطعنامه شماره ۱۹۱ Ng، ۲۰۱۳/۰۲/۲۷ و برنامه عملی اجرای آن تدوین شده است.

نیز نگاه کنید به

ساختار و سیاست های آموزشی آرژانتین؛ ساختار و سیاست های آموزشی کانادا؛ ساختار و سیاست های آموزشی روسیه؛ ساختار و سیاست های آموزشی افغانستان؛ ساختار و سیاست های آموزشی تونس؛ ساختار و سیاست های آموزشی ژاپن؛ ساختار و سیاست های آموزشی کوبا؛ ساختار و سیاست های آموزشی لبنان؛ ساختار و سیاست های آموزشی مصر؛ ساختار و سیاست های آموزشی سنگال؛ ساختار و سیاست های آموزشی فرانسه؛ ساختار و سیاست های آموزشی مالی؛ ساختار و سیاست های آموزشی ساحل عاج؛ ساختار و سیاست های آموزشی زیمبابوه؛ ساختار و سیاست های آموزشی تایلند؛ ساختار و سیاست های آموزشی اوکراین؛ ساختار و سیاست های آموزشی اسپانیا؛ ساختار و سیاست های آموزشی اردن؛ ساختار و سیاست های آموزشی اتیوپی؛ ساختار و سیاست های آموزشی سیرالئون؛ ساختار و سیاست های آموزشی قطر؛ ساختار و سیاست های آموزشی گرجستان؛ ساختار و سیاست های آموزشی تاجیکستان؛ ساختار و سیاست های آموزشی بنگلادش؛ ساختار و سیاست های آموزشی سریلانکا.

پاورقی

[i] - اعلامیه بولونیا در تاریخ ۱۹ ژوئن سال ۱۹۹۹ با حضور اعضاء و رؤسای آموزش عالی کشورهای اروپایی در دانشگاه بولونیا به تصویب رسید. در این اعلامیه روند، مقاطع و زمان تحصیلی و سیستم و اهداف آموزشی، سنت‌های فرهنگی و علمی و ... پیش بینی شده است.