تلویزیون در چین
در سرتاسر نیمه نخست قرن بیستم، سرزمین چین در گیر جنگ‌های مستمر داخلی و تجاوز خارجی(ژاپن) بود، لذا زیر ساخت‌های ناقص، ابتدایی و توسعه نیافته ارتباطات موجود نیز در این درگیری‌ها نابود شده و یا در خدمت نیروهای نظامی بود. به همین جهت، تا سال 1958 میلادی، زمینه برای تأسیس ایستگاه پخش تلویزیونی فراهم نبود.
سیر تحول تلویزیون در چین
نخستین ایستگاه تلویزیونی در چین(تلویزیون پکن) در اول ماه مه سال 1958 راه اندازی شد و طی دو سال تعداد این ایستگاه‌ها در شهرهای مختلف به 12 مورد رسید. در اوایل دهه 1960 که اتحاد جماهیر شوروی سابق کمک‌های مالی و فنی خود را به کشور چین قطع کرد، توسعه ایستگاههای نوپای تلویزیونی نیز در این کشور دچار بحران شده و از 23 ایستگاه به 5 ایستگاه کاهش یافته و بقیه تعطیل شدند. با آغاز انقلاب فرهنگی(1966 تا1976) همه برنامه‌های تلویزیونی ایستگاههای مختلف یکسان شدند تا سیاست‌ها «مبارزات طبقاتی»، «ضد امپریالیستی، ضد بورژوازی، و ضد سرمایه داری»حزب کمونیست و اندیشه‌های مائو را تبلیغ و تشریح کنند. لذا، پخش برنامه‌های عادی تلویزیون پکن و متعاقب آن در سایر ایستگاههای محلی در سال1967متوقف شد. تنها در اوایل دهه 1970 بود که برنامه‌های تلویزیونی به تدریج عادی شده و گسترش یافت. در این دوران، بخش خصوصی و رسانه‌های خارجی حق حضور در گسترش رسانه‌ای دیداری و شنیداری نداشته و تمام مراحل سیاست‌گذاری، تولید و پخش برنامه‌ها در اختیار حزب و دولت بود. سیاست مائو این بود که تلویزیون باید«چشم، گوش و زبان» حزب باشد و کاملا در خدمت تبلیغ سیاست‌ها حزبی و دولت قرار گیرد. به همین جهت، کنترل شدیدی بر تولید و پخش تمام برنامه‌های این رسانه اعمال می‌شد و از سوی بخش تبلیغات حزب و مدیرکل (وزارت) رادیو، فیلم و تلویزیون تحت نظارت قرار داشت. ایستگاههای محلی هم به همین منوال تحت کنترل و نظارت کمیته محلی حزب و نماینده نهاد دولتی فوق در آن استان قرار داشتند. برنامه‌های قابل پخش نیز محدود به اخبار، تفسیر سیاسی، بیانیه‌های سیاسی و تبلیغاتی حزبی و دولتی و برخی برنامه‌های تفریحی مورد تأیید کمیته تبلیغات حزب می‌شد. پخش فیلم‌ها و برنامه‌های خارجی تنها یک درصد از برنامه‌ها را تشکیل می‌داد. آن هم صرفا شامل برنامه‌ها تولید شده در کشورهای سوسیالیستی می‌شد[۱].
توسعه تلویزیون پس از اجرای اصلاحات
در دوران پس از اجرای اصلاحات، تلویزیون مهمترین رسانه‌ای بود که به سرعت توسعه یافت. در اول ماه مه سال 1978، تلویزیون پکن به تلویزیون مرکزی چین(China Central Television. (CCTV))به عنوان تنها شبکه سراسری ملی، تغییر نام داد. در سال1994 در سرتاسر کشور بیش از700 ایستگاه تلویزیونی فعالیت می‌کرد که یک ایستگاه(سی.سی.تی.وی) سراسری، 30 ایستگاه استانی، 300شبکه منطقه‌ای، و 350 ایستگاه محلی بود. در همین مدت، تعداد دارندگان دستگاه تلویزیون از چند هزار خانواده در سال1960 به بیش از 230 میلیون خانواده در سال 1993 و تعداد بینندگان از 18 میلیون نفر در سال 1975 به 900میلیون بیننده در سال 1993رسید که بزرگترین شبکه تلویزیونی از نظر بیننده در جهان به‌شمار می‌رفت.
در سال1980، تلویزیون مرکزی چین با برخی از کمپانی‌های خارجی قرار داد مبادله برنامه امضا کرده و از تسهیلات ماهواره‌ای دریافت و پخش اخبار جهان بهره‌مند گردید. در سال 1986، این ایستگاه نخستین کانال انگلیسی زبان خود را راه اندازی کرد و متعاقب آن سایر ایستگاههای استانی نیز اقدام به راه اندازی کانال خبری به زبان انگلیسی کردند. کانال‌های آموزشی نیز به سرعت گسترش یافته و دوره‌های آموزشی تحصیلات تکمیلی و فنی و حرفه‌ای فراگیر شده و میلیون‌ها معلم، دانش آموز و دانشجو، و کشاورز در سراسر کشور تحت آموزش این شبکه‌ها قرار گرفتند. توان تولید برنامه‌های مختلف نیز به شدت افزایش یافت و برنامه‌های خبری تلویزیون مرکزی از 3 مورد در روز به 11 مورد رسید. طبق آمار، درحال حاضر تعداد ایستگاههای رله برنامه‌های تلویزیونی در سرتاسر این کشور از مرز 10 هزار گذشته و میزان ایستگاههای ماهواره‌ای و زمینی ارسال و دریافت برنامه به بیش از 50 هزار مورد رسیده و سراسر کشور و بخش عظیمی از جهان را تحت پوشش قرار داده است.
مهمترین شبکه تلویزیونی چین
تلویزیون مرکزی چین بزرگترین و قدرتمندترین ایستگاه تلویزیونی چین است و با بیش از 250 سازمان تلویزیونی از 130 کشور مبادلات برنامه‌ای و روابط تجاری دارد. این تلویزیون سه شبکه اختصاصی خبر، کودک، و موسیقی را راه اندازی نموده است[۲].
تلویزیون مرکزی چین(CCTV)، با 22 کانال تنها شبکه ملی چین است که بخش بزرگی از بازار تولید و پخش برنامه‌های تلویزیونی را در چین در اختیار دارد. این شبکه تلویزیونی با حدود 10 هزار کارمند و با درآمدی بسیار بالا، تحت نظارت دو جانبه اداره تبلیغات(مسئول نهایی محتوای رسانه‌ها) و اداره کل رادیو، فیلم و تلویزیون دولتی (که عملیات و برنامه‌ها را فرماندهی می‌کند) اداره می‌شود. معاون وزیر به عنوان رئیس تلویزیون مرکزی هم هست. مدیران اصلی و سایر مسئولان توسط دولت منصوب می‌شوند.
این شبکه اخبار ویژه خود را تهیه کرده و روزانه 11 بار خبر پخش کرده و قوی‌ترین و پرکارترین تولید کننده برنامه‌های تلویزیونی در این کشور به‌شمار می‌رود. سی.سی.تی.وی تنها شبکه‌ای است که مجوز خرید فیلم از خارج را دارد. تمامی شبکه‌های محلی باید اخبار ساعت 7 شب این شبکه را پوشش دهند. تقریبا 500 میلیون نفر مرتب این برنامه خبری را تماشا می‌کنند. اگر چه سی.سی.تی.وی قوی‌ترین شبکه چین است اما تنها 30 درصد مردم چین بیننده آن هستند.
علاوه بر 300 کانال شبکه‌های بین المللی، سراسری و استانی چین که در پکن نیز قابل دریافت هستند، شبکه (BTV) مخصوص پکن بوده و در اغلب مناطق چین نیز قابل دریافت است. این شبکه 14 کانال دارد و هر کانال به موضوع خاصی همچون ورزش، فیلم‌های سینمایی، تئاتر، آموزش، خبر و ... می‌پردازد و برنامه‌های متنوعی به زبان چینی برای شهروندان پکنی تهیه و پخش می‌کند. میزان پوشش رادیو و تلویزیون سراسری در این شهر 99/99 درصد و سطح پوشش تلویزیون‌های کابلی 64 درصد است.
ایجاد فضای بازتر برای برنامه‌های تلویزیونی
پس از اجرای اصلاحات در اواخر دهه 1970، فضا برای فعالیت شبکه‌های تلویزیونی به طور چشمگیری بازتر شده و این تحول افزون بربخش‌های فنی و اقتصادی، شامل بخش‌های سیاسی و فرهنگی نیز گردید.
نخستین قدم برای ایجاد فضای باز در تلویزیون، رفع محدودیت از وارد کردن برنامه‌های خارجی بود. طی 20 سال پیش از اصلاحات تنها شرکت شبکه ملی مجاز به وارد کردن برنامه‌های تلویزیون خارجی بود که از نظر کمیت محدود و از نظر محتوا صرفا شامل برنامه‌های سیاسی و ایدئولوژیکی می‌گردید. با رفع این محدودیت‌ها در سال 1986، شرکت تولید برنامه‌های تلویزیونی آمریکایی لوریمار(Lorimar)، با امضای قراردادی با تلویزیون مرکزی چین، یک‌جا بیش از 7500 ساعت برنامه تفریحی تولید آمریکا را در اختیار تلویزیون چین قرار داد. امروزه تمام شبکه‌ها برای پر کردن ساعات پخش خود از برنامه‌های تولید خارج استفاده می‌کنند.
دومین قدم ایجاد شده در این فضا سازماندهی فستیوال‌های بین المللی تلویزیونی بود که در سال1986 نخستین فستیوال تلویزیونی چین در شانگهای برگزار شد و امروزه بزرگترین در نوع خود در آسیا و یکی از معتبرترین فستیوال‌های تلویزیونی جهان به شمار می‌رود. هفته بین المللی تلویزیون پکن، فستیوال تلویزیونی سیچوان نیز جزو ای فستیوال ها می‌باشند. در این فستیوال‌ها، افزون بر داوری و اعطای جوایز، مبادلات آکادمیک، واردات و صادرات برنامه‌های تلویزیونی هم انجام می‌شود. فستیوال شانگهای بزرگترین بازار مبادله برنامه تلویزیونی در آسیاست[۳].
سومین قدم، باز شدن فضای پخش تبلیغات و آگهی است که از نظر اقتصادی شبکه‌های تلویزیونی را مستقل‌تر و متکی به خود کرده و از این طریق بخش اعظمی از هزینه‌های مالی تأمین و وابستگی آنها به بودجه‌های دولتی کمتر شده است. در سال‌های اخیر اغلب شبکه‌ها تجاری شده و برخی تا 70 درصد هزینه‌های خود را از طریق پخش آگهی تأمین می‌کنند. البته، با افزایش بیش از حد ساعاتی که شبکه‌های تلویزیونی به پخش تبلیغات و آگهی اختصاص می‌دادند، از سال 2011 محدودیت‌هایی برای پخش آگهی به نفع تماشگران برنامه‌های تلویزیونی از سوی دولت اعمال گردید.
سیاست‌ها جدید حزب کمونیست چین در زمینه‌های سیاست مدرن سازی، تمرکز زدایی، تکثر گرایی و رفع محدودیت‌ها نیز زمینه را برای توسعه هرچه بیشتر انواع رسانه‌های تلویزیونی فراهم ساخته است.
بخش خصوصی در تولید و تامین برنامه های تلویزیونی در چین
گسترش شبكه های تلویزیونی و اصلاحات صورت گرفته در قوانین و مقررات كنترل و نظارت بر رسانه های عمومی، موجب شده كه بخش خصوصی حداقل در زمینه ی تولید برنامه های تلویزیونی، بخش دولتی را به چالش كشیده و دراین زمینه سلطه ی خود را بر تولید فیلم و سریال و برنامه های متنوع تلویزیونی به گستراند. با توجه به فاصله ی زیاد بین عرضه و تقاضا و كم هزینه تر بودن تولیدات بخش خصوصی، در حال حاضر اغلب شبكه های تلویزیونی تولید برنامه های خود را به بخش خصوصی واگذار كرده و هزینه ی خرید این برنامه ها را نیز از طریق پخش آگهی های تولید كنندگان صنعتی بخش خصوصی تأمین می كنند.
در واقع می توان گفت در حال حاضر بخش دولتی تنها كنترل و نظارت بر اجرای قوانین و مقررات را در دست داشته و این تولید كنندگان بخش خصوصی هستند كه نیازهای شبكه های تلویزیونی را از نظر برنامه تأمین می كنند. بخش خصوصی90 درصد برنامه های شبكه های كابلی را تولید می كنند و در مورد شبكه های غیر كابلی هم سهم عمده ای را به خود اختصاص داده‌اند. چون تأمین برنامه برای انبوه شبكه های تلویزیونی موجود و همزمان مدیریت بر این مجموعه كاری سخت و طاقت فرسا است. لذا، بخش تولید با استفاده از امكانات بخش خصوصی و تولیدات مشترك و مبادله و خرید برنامه از كشورهای خارجی، نیازهای خود را تأمین می كند. پس از اجرای اصلاحات، خیل عظیمی از تولیدات شركت های خارجی در زمینه های علمی، آموزشی، ورزشی، تفریحی و سرگرمی و فیلم و سریال با دوبله شدن به زبان چینی و در برخی از موارد با زیر نویس چینی، از شبكه های گوناگون پخش می شود واین بازار عظیم، تولید كنندگان خارجی را نیز علیرغم محدودیت های اعمال شده از سوی دولت، به این وادی كشانده و آنان با پذیرش تمامی مقررات، به تولید مشترك، و حتی در زمینه ی پخش مستقیم برنامه های تلویزیون های خارجی در مناطقی خاص، با شبكه های تلویزیونی چین همكاری می كنند. ولی با همه ی این اوضاع و علیرغم تلاش بدون وقفه ی چین برای جذب سرمایه های خارجی در بخش اقتصادی و صنعتی، دولتمردان این كشور همچنان مانع ورود سرمایه ی خارجی به بخش رسانه های عمومی شده و كنترل خود را در این خصوص حفظ كرده‌اند.
میزان پوشش شبکه های تلویزیونی در چین
طبق آمار سال2010، 62/97 درصد جمعیت چین تحت پوشش تلویزیونی قرار دارند. 78/96 درصد جمعیت روستایی از تلویزیون برخوردارند. 72/188میلیون خانواده كه 40/46 در صد كل جمعیت را تشكیل می دهند از رادیو و تلویزیون كابلی برخوردارند. كل برنامه های تلویزیونی تولید شده در سال2010، 274290000 ساعت بود. برنامه ها به 34زبان تولید می شوند.
تعداد كانال های بین المللی 43 تاست كه 31720000 ساعت برنامه پخش می كنند. درآمد رادیو و تلویزیون در این سال به 23017800 میلیون یوان رسید. 750900 نفر در رادیو و تلویزیون مشغول به كارند. تعداد ایستگاه های رله و انتقال امواج كوتاه و متوسط 822 واحد اعلام شده است.[۴][۵]
نیز نگاه کنید به
- رادیو و تلویزیون در کانادا
- تلویزیون در روسیه
- تلویزیون در افغانستان
- تلویزیون در تونس
- تلویزیون در ژاپن
- تلویزیون در کوبا
- تلویزیون در لبنان
- تلویزیون در مصر
- تلویزیون در سنگال